ΣΧΕΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Transcript

1 ΣΧΕΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΒΙΑ ΠΡΟΣ ΑΛΛΟYΣ (Risk For Other Directed Violence ) Συντάκτης: Ασπασία Παναγιώτου

2 Περιεχόμενα ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΒΙΑ ΠΡΟΣ ΑΛΛΟΣ (Risk For Other Directed Violence )...3 Συντάκτης: Ασπασία Παναγιώτου...3 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ...3 Α. Εισαγωγή...3 Β. Αίτια...3 Γ. Αξιολόγηση...4 Δ. Διαχείριση...4 Βιβλιογραφία...6 Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης...6 Α. Νοσηλευτική Διάγνωση: Κίνδυνος για βία προς άλλους...7 Σχετιζόμενοι παράγοντες (ή παράγοντες κινδύνου)...7 Προσδιοριστικά Χαρακτηριστικά...8 Β. Επιθυμητές Εκβάσεις: Aυτοσυγκράτηση της βίαιης συμπεριφοράς...8 Γ. Ενέργειες / Παρεμβάσεις: Βοήθεια για αυτοσυγκράτηση βίαιης συμπεριφοράς και για έλεγχο θυμού / παρορμητικότητας ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση παραγόντων κινδύνου / συμμετεχόντων παραγόντων για άσκηση βίας προς άλλους ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Παροχή βοήθειας στο άτομο να αποδεχθεί την ευθύνη της παρορμητικής συμπεριφοράς του και της ενδεχόμενης βίας ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Βοήθεια του ατόμου να αναπτύξει εναλλακτικές στρατηγικές για αντιμετώπιση κρίσεων ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Παροχή βοήθειας στο άτομο / σημαντικούς άλλους για την αποκατάσταση/ αντιμετώπιση της υπάρχουσας κατάστασης Βιβλιογραφία ΕΝΤΥΠΑ Α Ι. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Κινδύνου βίας προς το νοσηλευτή / επαγγελματία υγείας Α. Έντυπο επικεντρωμένης αξιολόγησης κινδύνου βίας προς τους άλλους ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΕΓΩ Β. Έντυπο διατύπωσης νοσηλευτικής διάγνωσης Γ. Έντυπο καταγραφής επιθυμητών εκβάσεων: Aυτοσυγκράτηση της βίαιης συμπεριφοράς... 23

3 Δ. Νοσηλευτικές παρεμβάσεις: Βοήθεια για αυτοσυγκράτηση βίαιης συμπεριφοράς και για έλεγχο θυμού / παρορμητικότητας ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΒΙΑ ΠΡΟΣ ΑΛΛΟΣ (Risk For Other Directed Violence ) Συντάκτης: Ασπασία Παναγιώτου ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ Α. Εισαγωγή Η βία είναι μια ακραία μορφή της επιθετικότητας, όπως κακοποίηση, βιασμός ή δολοφονία. Στην WRVH (World report on violence and health) του WHO η βία ορίζεται ως ««η σκόπιμη άσκηση σωματικής βίας ή ισχύος, απειλούμενη ή πραγματική, εις βάρος του εαυτού, ενός άλλου προσώπου, ή κατά μιας ομάδας ή κοινότητας, που έχει ως αποτέλεσμα ή πολύ πιθανό αποτέλεσμα την πρόκληση τραυματισμού, θανάτου, ψυχολογικής βλάβης, διαταραχής στην ανάπτυξη ή στέρησης.» Γενικά αναγνωρίζονται τέσσερις τρόποι εκδήλωσης βίας: με σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική επίθεση και με αποστέρηση. Επιπρόσθετα ανάλογα με τη σχέση θύματος και δράστη διακρίνονται τρείς τύποι βίας: Η κατευθυνόμενη προς τον εαυτό βία αναφέρεται στη βία κατά την οποία ο δράστης και το θύμα είναι το ίδιο άτομο και υποδιαιρείται στην αυτο-κακοποίηση (αυτοτραυματισμό) και την αυτοκτονία. Η διαπροσωπική βία αναφέρεται στη βία μεταξύ των ατόμων, και υποδιαιρείται σε οικογενειακή - συντροφική βία και κοινοτική βία. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την παιδική κακοποίηση, τη κακοποίηση του συντρόφου και των ηλικιωμένων, ενώ η δεύτερη υποδιαιρείται σε κακοποίηση γνωστών ή ξένων ατόμων και περιλαμβάνει τη νεανική βία, την επίθεση από αγνώστους που σχετίζονται με εγκλήματα κατά της περιουσίας και η βία στους χώρους εργασίας και τα άλλους θεσμικούς χώρους. Η συλλογική βία αναφέρεται στη βία που διαπράττεται από μεγαλύτερες ομάδες ατόμων και μπορεί να υποδιαιρεθεί σε κοινωνική, πολιτική και οικονομική βία. Β. Αίτια Η βία έχει πολλές αιτίες, συμπεριλαμβανομένης της απογοήτευσης, του θυμού, της έκθεσης σε σκηνές βίας μέσω σινεμά, τηλεόρασης και βιντεοπαιχνιδιών, της βίας στο σπίτι ή τη

4 γειτονιά και μιας τάσης ερμηνείας των πράξεων άλλων ανθρώπων ως εχθρικές, ακόμη και όταν δεν είναι. Το σύστημα πεποιθήσεων ενός ατόμου μπορεί επίσης να επηρεάσει το πώς συμπεριφέρεται. Έναάτομο που πιστεύει ότι η βία είναι ένας αποδεκτός τρόπος εκδήλωσης του θυμού ή ένας αποδεκτός τρόπος για να πάρει κάτι που θέλει, μπορεί να ενεργεί επιθετικά ή βίαια. Ορισμένες καταστάσεις αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο εκδήλωσης βίας, όπως η κατανάλωση οινοπνευματωδών και άλλων ψυχοτρόπων ουσιών, οι ύβρεις και άλλες προκλήσεις καθώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η θερμοκρασία του περιβάλλοντος και ο μη ηθελημένος συνωστισμός. Γ. Αξιολόγηση Η αξιολόγηση του κινδύνου εκδήλωσης βίας προς άλλους είναι λεπτή και πολύπλοκη διαδικασία που γίνεται από εκπαιδευμένα γι αυτό άτομα. Έχουν αναπτυχθεί αρκετές κλίμακες για την πρόβλεψη του κινδύνου άσκησης βίας από κάποιο άτομο/α προς άλλο/α. Η αξιοπιστία των μετρήσεων μέσω τέτοιων κλιμάκων ποικίλει. Ο πιο καλός προγνωστικός δείκτης για την εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς είναι το προηγούμενο ιστορικό απειλών ή εκδηλώσεων βίας. Για την αξιολόγηση του κινδύνου εκδήλωσης βίας φαίνεται ότι οι πιο αξιόπιστες κλίμακες αφορούν τους νοσηλευόμενους ψυχιατρικούς ασθενείς. Στην κοινότητα τέτοιες αξιολογήσεις δεν είναι μόνο δύσκολες αλλά και επικίνδυνες για τους επαγγελματίες υγείας κυρίως αυτούς που επισκέπτονται ασθενείς κατ οίκον. Για το λόγο αυτό ΠΡΙΝ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ή ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, ακόμα και ΣΤΗΝ ΥΠΟΨΙΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΒΙΑ ΠΡΟΣ ΑΛΛΟΥΣ, ΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΕΣ ΥΓΕΙΑΣ πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για κάθε περίπτωση. Δ. Διαχείριση ΠΡΙΝ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, ΣΤΗΝ ΥΠΟΨΙΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΒΙΑ ΠΡΟΣ ΑΛΛΟΥΣ Η ασφάλεια του νοσηλευτή / επαγγελματία υγείας και οποιουδήποτε προσώπου στο περιβάλλον του ατόμου το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο αποδέκτη βίαιης συμπεριφοράς αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, πριν ακόμα την αξιολόγηση της σοβαρότητας του κινδύνου εκδήλωσης βίας προς άλλους και ΠΡΙΝ οποιαδήποτε παρέμβαση. Ανασκόπηση οδηγιών ασφάλειας κατά την εργασία στην κοινότητα. Χρήσιμοι οδηγοί (ενδεικτικά): o Occupational Health And Safety Agency For Healthcare in BC (OHSAH), (2008), Home and community care risk assessment tool resource guide. 7D2B0141C3B2/59605/GuideHomeandCommunityCareRiskAssessmentToolResourc. pdf, Πρόσβαση 16/6/2014

5 o Worksafe Victoria, (2006), Working safely in visiting health services. A handbook for workplaces. data/assets/pdf_file/0005/9527/working_safely_in_visi ting_health_services_-_web.pdf Πρόσβαση 16/6/2014 o Wiskow C., (2003), Guidelines on workplace violence in the health sector, ILO/ICN/WHO/PSI Joint Programme on Workplace Violence in the Health Sector, arisonguidelines.pdf Πρόσβαση 16/6/2014 o ECRI Institute, (2011), Violence in Healthcare Facilities, Healthcare Risk Control, 2:1-17 Πρόσβαση 16/6/ Ανασκόπηση οδηγιών για την ανίχνευση και αντιμετώπιση περιστατικών κακοποίησης. Ακόμα και αν υπάρχει μόνο υποψία για κίνδυνο εκδήλωσης βίαιης συμπεριφοράς, δεν είναι άμεσα γνωστό πότε, με ποιο τρόπο και σε τι ένταση έγινε η τελευταία εκδήλωση βίας και ποιον είχε στόχο. Ενδεικτικά: o ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ (1998): Οδηγός για την αναγνώριση και αντιμετώπιση της κακοποίησης και παραμέλησης του παιδιού: o ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ(2011): Πρόληψη κακοποίησης και παραµέλησης των παιδιών: καλές πρακτικές. o Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ): Κακοποίηση στην οικογένεια: o Φαρμακευτική Εταιρία Ελλάδος (2010): Ενδοοικογενειακή βία: αίτια, συνέπιες, αντιμετώπιση. Ανίχνευση προσώπων στο περιβάλλον του ατόμου τα οποία μπορεί να αποτέλεσαν ή θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο αποδέκτη βίαιης συμπεριφοράς. Προετοιμασία για συμβουλευτική προς τα άτομα αυτά και για σύσταση διαθέσιμων πηγών βοήθειας γενικά και ειδικότερα αν η κατάσταση ξεφύγει, αν καταστεί επικίνδυνη και χρειαστούν άμεση βοήθεια. Ενδεικτικά: o ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΑ ΑΝΗΛΙΚΩΝ - Αθήνα: Δ/νση: Πρώην Σχολή Ευελπίδων, κτίριο 16, Αθήνα, Τηλ: Πειραιάς: Φίλωνος και Σκουζέ, Πειραιάς, Τηλ: o ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ - Αθήνα: Δ/νση: Κυρίλλου Λουκάρεως 14, Εφετείο, Αθήνα, Τηλ: Πειραιάς: Δ/νση: Μαυρογένους 12 Καμίνια, Πειραιάς, Τηλ: o ΕΚΚΑ (ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ) Γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας «197» ( για κλήσεις εκτός Νομού Αττικής). Λειτουργεί όλο το 24ωρο, όλες τις ημέρες του χρόνου. Ψυχολογική στήριξη,

6 παραπομπή και πληροφόρηση για όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ελλάδας o ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ» Τηλεφωνική Γραμμή: o ΕΨΥΠΕ (ΕΤΑΙΡΙΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥ) Τηλεφωνική Γραμμή: o ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Τηλ: , o ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ - Αθήνα: Δ/νση: Νίκης 11 Σύνταγμα, Τηλ Πειραιάς: Δ/νση: Αλκιβιάδου 76 Πειραιάς, Τηλ o ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ - ΓΡΑΦΕΙΟ ΙΣΟΤΗΤΑΣ Δ/νση: Σοφοκλέους 70 και Πειραιώς, Τηλ o ΔΙΚΤΥΟ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΥΡΩΠΗΣ: Τηλ Βιβλιογραφία McPhaul, K., Lipscomb, J., & Johnson, J. (2010). Assessing risk for violence on home health visits. Home healthcare nurse, 28(5), Lundrigan, E., Hutchings, D., Mathews, M., Lynch, A., & Goosney, J. (2010). A risk assessment screening tool for community health care workers. Home Health Care Management & Practice, 22(6), Otto, R. K., & Douglas, K. S. (Eds.). (2010). Handbook of violence risk assessment. Taylor & Francis. Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης

7 ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ Α. Νοσηλευτική Διάγνωση: Κίνδυνος για βία προς άλλους Ορισμός: Αφορά σε κίνδυνο για συμπεριφορές με τις οποίες το άτομο καταδεικνύει ότι μπορεί να αποβεί οργανικά, συναισθηματικά ή και σεξουαλικά επιβλαβές σε άλλους. Σχετιζόμενοι παράγοντες (ή παράγοντες κινδύνου) Γλώσσα σώματος: άκαμπτη στάση σώματος, σφιγμένες γροθιές, σφίξιμο σιαγόνας, υπερκινητικότητα, βηματισμός, διέγερση, ευερεθιστότητα, λαχάνιασμα, απειλητικές στάσεις / μορφασμοί / χειρονομίες. Σχεδόν συνεχείς σκέψεις για βία Έκφραση επιθυμίας / πρόθεσης να βλάψει άλλους έμμεσα ή άμεσα. Ιστορικό άσκησης βίας εναντίον άλλων (χτυπήματα σε κάποιον, κλωτσιές, δάγκωμα, γρατσουνίσματα, φτύσιμο, σπρώξιμο, πέταγμα αντικειμένων σε κάποιον, σεξουαλική παρενόχληση, προσπάθεια βιασμού, βιασμός, ούρηση ή αφόδευση πάνω σε κάποιον) Ιστορικό απειλών βίας (προφορικές απειλές εναντίον ατόμου ή πραγμάτων άλλων, δημόσιες απειλές, απειλητικά σημειώματα / γράμματα, σεξουαλικές απειλές, απειλητικές χειρονομίες, κατάρες. Ιστορικό βίαιης αντικοινωνικής συμπεριφοράς (κλοπές, φασαρίες, απαιτήσεις προνομίων, επανειλημμένοι δανεισμοί από άλλους, βίαιες διακοπές συναντήσεων / συνεδριάσεων, παραβίαση οδηγιών / κανόνων, άρνηση φαγητού, άρνηση λήψης φαρμακευτικής αγωγής) Ιστορικό έμμεσης βίας (σκίσιμο ρούχων, πέταγμα πραγμάτων σε τοίχους, ούρηση ή αφόδευση στο πάτωμα, δυνατό χτύπημα ποδιών στο πάτωμα, ιδιοσυγκρασιακά ξεσπάσματα, σπάσιμο τζαμιών, πέταγμα αντικειμένων, φωνές, ουρλιαχτά, ανάρμοστες ερωτικές προτάσεις) Γνωστικές διαταραχές (μειωμένη διανοητική λειτουργία, διάσπαση προσοχής, μαθησιακές δυσκολίες) Νευρολογικές διαταραχές (τραύμα κεφαλής, επιληπτικές κρίσεις ) Ιστορικό παιδικής κακοποίησης Βασανισμός ζώων Ιστορικό κατάχρησης αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών Ψυχωτικά συμπτώματα (οπτικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις εντολών, παρανοϊκές παραισθήσεις, χαλαρότητα, ακατάσχετη φλυαρία, παράλογος τρόπος σκέψης) Εμπλοκές σε τροχαίες παραβάσεις: συχνή βία στο δρόμο, χρήση οχημάτων για εκτόνωση θυμού Διαθεσιμότητα όπλων κλπ Παρορμητικότητα

8 Προσδιοριστικά Χαρακτηριστικά Σημείωση: αν και μια διάγνωση κινδύνου δεν έχει προσδιοριστικά χαρακτηριστικά ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ οι παράγοντες κινδύνου που περιγράφονται ανωτέρω, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να υποδηλώσουν μια πραγματική και όχι δυνητική Νοσηλευτική Διάγνωση ή ως δείκτες κινδύνου για κλιμάκωση βίας. Β. Επιθυμητές Εκβάσεις: Aυτοσυγκράτηση της βίαιης συμπεριφοράς Αναφέρεται στη δυνατότητα του ατόμου να απέχει από βίαιες καταχρηστικές συμπεριφορές. Προηγούμενη Βαθμολόγηση κλίμακας εκβάσεων: Βαθμολόγηση με: 1: Ποτέ δεν καταδεικνύει την επιθυμητή συμπεριφορά 2: Σπάνια καταδεικνύει την επιθυμητή συμπεριφορά, 3: Μερικές φορές καταδεικνύει την επιθυμητή συμπεριφορά, 4: Συχνά καταδεικνύει την επιθυμητή συμπεριφορά, 5: Συνεχώς καταδεικνύει την επιθυμητή συμπεριφορά ΜΕ: μη εφαρμόσιμο Αρχική βαθμολογία:... Τελική βαθμολογία:... Το άτομο θα: Δείκτες Ποτέ 1 Σπάνια 2 Μερικές φορές 3 Συχνά 4 Συνεχώς 5 ΜΕ Ζητάει βοήθεια όταν είναι ταραγμένος και νοιώθει πως χάνει τον έλεγχο. Προσδιορίζει κάποιες μεθόδους που το διευκολύνουν στην αυτοσυγκράτηση της βίαιης συμπεριφοράς. Επισημαίνει τους στρεσογόνους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο επιθετικής συμπεριφοράς. Επιδεικνύει προσαρμοστικές στρατηγικές αντιμετώπισης για να τις χρησιμοποιήσει όταν έχει εχθρικά συναισθήματα. Διατηρεί τον έλεγχο του θυμού του. Ανακατευθύνει επιτυχώς την εχθρότητα σε κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά.

9 Συζητάει τα αισθήματα θυμού που βιώνει και περιγράφει λεκτικά κατάλληλους τρόπους για να ανέχεται την απογοήτευση. Ελέγχει τις παρορμήσεις του. Εκφράζει την επιθυμία για μακρόχρονη θεραπεία με εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας Γ. Ενέργειες / Παρεμβάσεις: Βοήθεια για αυτοσυγκράτηση βίαιης συμπεριφοράς και για έλεγχο θυμού / παρορμητικότητας. 1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση παραγόντων κινδύνου / συμμετεχόντων παραγόντων για άσκηση βίας προς άλλους. Καθορισμός των υποκειμενικών δυναμικών, όπως καταγράφονται στον κατάλογο των Παραγόντων κινδύνου. Η ασφάλεια του νοσηλευτή / επαγγελματία υγείας και οποιουδήποτε προσώπου στο περιβάλλον του ατόμου το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο αποδέκτη βίαιης συμπεριφοράς αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, πριν ακόμα την αξιολόγηση της σοβαρότητας του κινδύνου εκδήλωσης βίας προς άλλους. Αξιολόγηση ιστορικού άσκησης βίας: σοβαρότητα, συχνότητα, καθορισμός χρόνου του τελευταίου επεισοδίου. «Ποιο είναι το ποιο βίαιο πράγμα που έχετε κάνει ποτέ;» «Σε ποια περίπτωση / πότε ήλθατε πολύ κοντά στο να χτυπήσετε κάποιον;» Επιβεβαίωση των αντιλήψεων του ατόμου για τον εαυτό του/την κατάσταση. Επισήμανση της χρήσης αμυντικών μηχανισμών (π.χ. άρνηση, προβολή). Συχνά η επιθετική συμπεριφορά αποτελεί άμυνα απέναντι στην παθητικότητα και την απελπισία. Η εχθρική συμπεριφορά και η οξυθυμία εμφανίζονται ως άμυνα στο στρες και το άγχος. Τέτοιοι μηχανισμοί αντιμετώπισης αποβαίνουν ενισχυτικοί της βιαιότητας, διότι μειώνουν το άγχος αυξάνοντας την αίσθηση δύναμης και ελέγχου. Παρατήρηση/ακρόαση για πρώιμες ενδείξεις καταπόνησης / αυξανόμενου άγχους (π.χ. οξυθυμία, έλλειψη συνεργασίας, απαιτητική συμπεριφορά, θέση/έκφραση σώματος). Μπορεί να καταδεικνύουν πιθανότητα απώλειας ελέγχου και η παρέμβαση σε αυτό το σημείο μπορεί να αποτρέψει μια έκρηξη βίας. Σημείωση: Ο φόβος και το υψηλό άγχος μπορεί να στρεβλώσουν τον τρόπο που αντιλαμβάνεται το άτομο το περιβάλλον. Ανίχνευση προηγούμενης γνωστής ψυχικής πάθησης και αξιολόγηση της συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή. Η εμφάνιση ψυχωτικών συμπτωμάτων (οπτικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις εντολών, παρανοϊκές παραισθήσεις, χαλαρότητα, ακατάσχετη φλυαρία, παράλογος τρόπος σκέψης) αυξάνουν το άγχος και το φόβο του

10 ατόμου και στρεβλώνουν την αντίληψη της πραγματικότητας. Απαιτείται ειδική ψυχιατρική παρέμβαση, παραπέμπεται σε υπηρεσία Ψυχικής Υγείας και ίσως χρειαστεί νοσηλεία. Αναγνώριση καταστάσεων όπως οξύ/χρόνια εγκεφαλικό σύνδρομο, κατάσταση πανικού, ορμονικές διαταραχές, (π.χ. προεμμηνοπαυσιακό σύνδρομο, επιλόχεια ψύχωση), σύγχυση προκαλούμενη από φάρμακα, μετά από αναισθησία/σπασμούς, εγκεφαλικός τραυματισμός. Οι οργανικές αυτές καταστάσεις, μπορεί να επηρεάζουν την ικανότητα του ατόμου να ελέγξει τη συμπεριφορά του ή την ικανότητά του να ερμηνεύει τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και η αντιμετώπισή τους απαιτεί συγκεκριμένες παρεμβάσεις. Ανασκόπηση ευρημάτων ή σύσταση για εργαστηριακών εξετάσεων (π.χ. τιμές αλκοόλ στο αίμα, γλυκόζης αίματος, αερίων αίματος, ηλεκτρολυτών, δοκιμασιών νεφρικής λειτουργίας). Επίσης μπορεί να επηρεάζεται η ικανότητα του ατόμου να ελέγξει τη συμπεριφορά του ή η ικανότητά του να ερμηνεύει τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος Παρατήρηση ενδείξεων πρόθεσης ανθρωποκτονίας (π.χ. νοσηρά αισθήματα ή άγχος του ατόμου, προειδοποίηση από το άτομο «Δεν είναι πρόβλημα», «Θα ήταν καλύτερα να ήταν νεκροί.», εναλλαγές ψυχικής διάθεσης, κατάχρηση αλκοόλ και/ή άλλων ναρκωτικών σε χρήστες) Καταγραφή οικογενειακού ιστορικού άσκησης βίας ή/ και ανθρωποκτονιών. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε σπίτια όπου η βία είναι αποδεκτή, μεγαλώνοντας εμφανίζουν την τάση να χρησιμοποιούν τη βία ως τρόπο επίλυσης των προβλημάτων. Ευθεία ερώτηση του ατόμου εάν σκέπτεται να ενεργήσει με βάση τις σκέψεις/συναισθήματά του για τον καθορισμό της πρόθεσης άσκησης βίας. Καθορισμός της διαθεσιμότητας μέσων επιτέλεσης ανθρωποκτονίας. Διερεύνηση αποτελεσματικών στρατηγικών αντιμετώπισης που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν από το άτομο. Ρωτήστε το άτομο: o Τι θα σας βοηθούσε να μειώσετε την ένταση / το άγχος που νοιώθετε; o Που απευθύνεστε για υποστήριξη όταν περνάτε δύσκολες καταστάσεις; o Έχετε οικεία πρόσωπα στα οποία μπορείτε να μιλήσετε; o Υπάρχουν περιπτώσεις που ενώ θυμώνετε δεν αντιδράτε βίαια; Εκτίμηση των συμπεριφορών προσαρμογής που ήδη το άτομο εφαρμόζει. Σημείωση: Το άτομο πιστεύει ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι εκτός της βίας, ιδιαίτερα όταν προέρχεται από οικογένεια με ιστορικό βίας. Αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου και εκτίμηση των δεικτών παιδικής κακοποίησης/παραμέλησης: ανεξήγητοι/συχνοί τραυματισμοί, αδυναμία ανάπτυξης κ.λπ.

11 2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Παροχή βοήθειας στο άτομο να αποδεχθεί την ευθύνη της παρορμητικής συμπεριφοράς του και της ενδεχόμενης βίας. Ανάπτυξη θεραπευτικής σχέσης με το άτομο. Διασφάλιση παρουσίας του ίδιου φροντιστή όταν είναι δυνατόν. Προάγει το αίσθημα εμπιστοσύνης, επιτρέποντας στο άτομο να εκφράζει ελεύθερα τα συναισθήματά του. Σεβασμός των ορίων οικειότητας που θέτει το άτομο, αποφυγή σωματικής εγγύτητας ή οπτικής επαφής, όταν αυτό δεν είναι ανεκτό από το άτομο (πχ όταν υπάρχει μετατραυματικό σύνδρομο ή ψυχωτικά συμπτώματα). Η εγγύτητα μπορεί να δημιουργήσει φόβο και άγχος - ειδικά υπό την επήρεια της στρεβλωμένης αντίληψης της πραγματικότητας που μπορεί να έχει το άτομο - και να πυροδοτήσει τη βίαιη αντίδρασή του. Ειλικρίνεια κατά την παροχή πληροφοριών και διατήρηση άμεσης επικοινωνίας για την αποφυγή της ενίσχυσης χειριστικής συμπεριφοράς. Βοήθεια του ατόμου να καταλάβει ότι το ίδιο έχει τον έλεγχο του εαυτού του και συνεπώς την ευθύνη για τις δικές του πράξεις. Η αίσθηση ελέγχου βελτιώνει την αυτοπεποίθηση. Αποδοχή του θυμού του ατόμου χωρίς συναισθηματική αντίδραση. Παροχή δυνατότητας στο άτομο για έκφραση των συναισθημάτων θυμού σε αποδεκτά όρια και ενημέρωσή του ότι το προσωπικό είναι διαθέσιμο να συμβάλει στη διατήρηση του ελέγχου του. Προάγεται η αποδοχή και το αίσθημα της ασφάλειας. Διάθεση χρόνου για ακρόαση της έκφρασης των συναισθημάτων. Αναγνώριση της πραγματικότητας των συναισθημάτων του ατόμου και ότι αυτά είναι ΕΝΤΑΞΕΙ. Το άτομο πρέπει να κατανοήσει πως όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά και να θέσει όρια σε καταστρεπτικές βίαιες, συμπεριφορές. Παροχή βοήθειας στο άτομο να συνειδητοποιήσει ότι οι ενέργειες του μπορεί να αποτελούν ανταπόκριση σε προσωπικό φόβο (μπορεί να φοβάται τη δική του συμπεριφορά, την απώλεια ελέγχου), εξάρτηση και αίσθημα αδυναμίας. Συζήτηση των κινήτρων για αλλαγή (πχ. αποτυχημένες σχέσεις, απώλεια εργασίας, εμπλοκή με το δικαστικό σύστημα). Η κατάσταση κρίσης μπορεί να παρέχει ώθηση αλλαγής, αλλά απαιτείται έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση για υποστήριξη των προσπαθειών. Αντιμετώπιση της τάσης του ατόμου να υποτιμά την κατάσταση/συμπεριφορά. Σε καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας, το άτομο μπορεί να εμφανίζει μεταμέλεια μετά το περιστατικό. Να αιτιολογείται και να αναφέρει ότι δε θα συμβεί ξανά. Ανασκόπηση παραγόντων (αισθημάτων/ γεγονότων) που περιλαμβάνονται στην επιδεινούμενη βίαιη συμπεριφορά. Συζήτηση της επίδρασης της συμπεριφοράς στους άλλους / των επιπτώσεων των ενεργειών.

12 Αναγνώριση της πιθανότητας ανθρωποκτονίας ως επιλογής. Συζήτηση των επιπτώσεων των ενεργειών στην περίπτωση που ήταν από πρόθεση. Ερώτηση πως θα μπορούσε το άτομο να βοηθηθεί για την επίλυση των προβλημάτων. Παρέχεται η δυνατότητα στο άτομο να κοιτάξει τις πραγματικές του επιλογές και τις πιθανές εκβάσεις. Παροχή βοήθειας στο άτομο για αναγνώριση των καταλληλότερων λύσεων/συμπεριφορών (πχ δραστηριότητες κίνησης/άσκηση) για τη μείωση του άγχους και των συνοδών σωματικών εκδηλώσεων. Παροχή οδηγιών για τις ενέργειες που το άτομο μπορεί να κάνει, αποφεύγοντας τις αρνητικές οδηγίες όπως «να μην». Σε γνωστή χρόνια ψυχική διαταραχή χορήγηση της συνταγογραφημένης φαρμακευτικής αγωγής, έλεγχος της συμμόρφωσης σε αυτή και φροντίδα για τακτική παρακολούθηση σε κοινοτική δομή Ψυχικής Υγείας. Παροχή βοήθειας στο άτομο για το διαχωρισμό πραγματικότητας και παραισθήσεων και εκπαίδευση στους οικείους για τρόπους που βοηθούν το άτομο να διακρίνει την πραγματικότητα. Σε περιπτώσεις χρόνιας κατάχρησης αλκοόλ ή άλλων ουσιών, παρακίνηση του ατόμου για αναζήτηση και αποδοχή ειδικής βοήθειας (ειδικοί Ψυχικής Υγείας, Κέντρα Απεξάρτησης, Ομάδες Αυτοβοήθειας κλπ.). Πληροφόρηση για διαθέσιμες πηγές βοήθειας στην κοινότητα ή αλλού. Επισημαίνεται ότι το άτομο μπορεί να μην έχει τον έλεγχο της συμπεριφοράς του όταν είναι υπό την επήρεια αλκοόλ ή άλλων ουσιών 3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Βοήθεια του ατόμου να αναπτύξει εναλλακτικές στρατηγικές για αντιμετώπιση κρίσεων. Αναζήτηση των προηγηθέντων πριν το άτομο χάσει τον έλεγχο («Τι συνέβη πριν αρχίσεις να νιώθεις την τάση να την χτυπήσεις;»). Βοήθεια στο άτομο να θυμηθεί τα σωματικά συμπτώματα που σχετίζονται με το θυμό. Βοήθεια στο άτομο να αξιολογήσει σε ποιο σημείο της αλυσίδας των γεγονότων μπορεί να γίνει αλλαγή. Χρήση του παιχνιδιού ρόλων για να εξασκήσει τεχνικές επικοινωνίας. Συζήτηση σχετικά με το πώς θέματα ελέγχου παρεμποδίζουν την επικοινωνία. Βοήθεια στο άτομο για αναγνώριση συστηματικών αρνητικών σκέψεων που σχετίζονται με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αναγνώριση και ενθάρρυνση της χρήσης αποτελεσματικών στρατηγικών αντιμετώπισης που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν από το άτομο.

13 Ενίσχυση κάθε προσαρμοστικής συμπεριφοράς που επιδεικνύει το άτομο. Συχνά το άτομο τείνει να αγνοεί ή να υποεκτιμάει τόσο τις θετικές πλευρές της ζωής του όσο και τα προσωπικά του επιτεύγματα, με αποτέλεσμα να βιώνει απελπισία και να μειώνεται η αυτοεκτίμησή του. Βοήθεια στο άτομο για εξάσκηση διπλωματικών ικανοτήτων με κάποια συγκεκριμένα άτομα και με άτομα που έχουν εξουσία. Ενθάρρυνση για δημιουργικές δραστηριότητες. Σύσταση χρήσης της ομαδικής θεραπείας για να μειωθεί η αίσθηση της μοναχικότητας και να ενισχυθεί η ικανότητα στην επικοινωνία. Οδηγίες ή παραπομπή για ανάπτυξη αυτοπεποίθησης. Οδηγίες ή παραπομπή για ανάπτυξη ικανοτήτων διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων. Μετά από μια αναφερθείσα βίαιη πράξη, η έναρξη ομαδικής συζήτησης σχετικά με το συμβάν, το αποτέλεσμα και τα συναισθήματα, μπορεί να μειώσει το άγχος και να αυξήσει την κατανόηση της βίας. Πληροφόρηση για διαθέσιμες πηγές βοήθειας στην κοινότητα ή αλλού o Κέντρα Ψυχικής Υγιεινής του Τομέα που υπάγεται η περιοχή o Ψυχιατρικές κλινικές Γενικών Νοσοκομείων του Τομέα o Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα του Τομέα που υπάγεται η περιοχή (αν πρόκειται για παιδί έφηβο) o Δημόσια και Ιδιωτικά Κέντρα Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής o Αναζήτηση πλησιέστερων Μονάδων Ψυχικής υγείας στο σύνδεσμο : 4ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Παροχή βοήθειας στο άτομο / σημαντικούς άλλους για την αποκατάσταση/ αντιμετώπιση της υπάρχουσας κατάστασης. Διατήρηση ήρεμης και ειλικρινούς, μη επικριτικής συμπεριφοράς (μειώνει τις αμυντικές αντιδράσεις) Παροχή βοήθειας ώστε το άτομο να κατανοήσει ότι ο θυμός, το αίσθημα εκδίκησης κλπ, ακόμα κι όταν είναι δικαιολογημένα και κατάλληλα, θα πρέπει να εκφράζονται και όχι να εφαρμόζονται. Το άτομο ενθαρρύνεται να εκφράζει λεκτικά το θυμό ή την απογοήτευσή του ή φυσικά (τρέξιμο, άσκηση σε σάκο μποξ, άσκηση γυμναστηρίου κλπ) και όχι επιθετικά και βίαια. Η άσκηση ανακατευθύνει την έκφραση του θυμού και της έντασης σε αυτήν. Συζήτηση με όλα τα μέλη της οικογένειας ή σημαντικών άλλων για την αποκατάσταση/ αντιμετώπιση της υπάρχουσας κατάστασης. Μετά από ένα βίαιο

14 συμβάν, ακόμα κι αν δε ασκήθηκε σωματική βία σε κάποιο πρόσωπο, η έναρξη ομαδικής συζήτησης σχετικά με το συμβάν, το αποτέλεσμα και τα συναισθήματα, μπορεί να μειώσει το άγχος και να αυξήσει την κατανόηση της βίας από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Προϋποθέτει όμως την ειλικρινή θέληση για συμμετοχή όλων των μερών. Προειδοποίηση των πιθανών θυμάτων, όταν υπάρχει σοβαρή απειλή βλάβης ή/και ανθρωποκτονίας. Ενημέρωση αρμόδιων τοπικών Υπηρεσιών. Πληροφόρηση για διαθέσιμες πηγές βοήθειας ως αναφέρθηκαν στην αρχική ενότητα Ι. Σύσταση παρακίνηση για ομαδική, οικογενειακή ή ατομική ψυχοθεραπεία ή συμβουλευτική όταν και για ότι κρίνεται σκόπιμο ανάλογα με την κατάσταση και τις επικρατούσες συνθήκες.

15 Βιβλιογραφία Ackley, B., Ladwig G. (2013). Nursing Diagnosis Handbook, An Evidence-Based Guide to Planning Care, 10 nth Edition, Elsevier. Bekemeier, B. (1995). Public health nurses and the prevention of and intervention in family violence. Public health nursing, 12(4), Carpenito-Moyet, L.J. (2006). Handbook of nursing diagnosis. 11 th edition, Lippincott Williams & Wilkins. Carpenito-Moyet, L.J. (2008). Nursing diagnosis: Application to Clinical Practice 12 th Edition, Philadephia, PA: Lippincott Williams & Wilkins. Jack, S. M., Ford-Gilboe, M., Wathen, C. N., Davidov, D. M., McNaughton, D. B., Coben, J. H., & MacMillan, H. L. (2012). Development of a nurse home visitation intervention for intimate partner violence. BMC health services research, 12(1), 50. Lundrigan, E., Hutchings, D., Mathews, M., Lynch, A., & Goosney, J. (2010). A risk assessment screening tool for community health care workers. Home Health Care Management & Practice, 22(6), McPhaul, K., Lipscomb, J., & Johnson, J. (2010). Assessing risk for violence on home health visits. Home healthcare nurse, 28(5), Moorhouse, M. F., Murr A., (2008). Nurse s pocket guide diagnoses, prioritized interventions and rationales, 11 th edition, F. A. Davis Company Philadelphia. Newfield, A. S., Hinz, D.M., Scott-Tilley, D. (2007). Cox's Clinical Application of Nursing Diagnosis, 11 th edition, F. A. Davis Company Otto, R. K., & Douglas, K. S. (Eds.). (2010). Handbook of violence risk assessment. Taylor & Francis. Πατηράκη Κουρμπάνη Ε., (2009). Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής Φροντίδας Διαγνώσεις, Παρεμβάσεις και Αιτιολογήσεις, 11 η Αγγλική Έκδοση 1 η Ελληνική Έκδοση, Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Επιμέλεια του: Doenges M. E., Shepard, M. F., Elliott, B. A., Falk, D. R., & Regal, R. R. (1999). Public health nurses' responses to domestic violence: a report from the enhanced domestic abuse intervention project. Public Health Nursing, 16(5), Sparks Ralph, S., Taylor, S. (2011). Nursing diagnosis: Reference manual, 8 th edition, Lippincott Williams & Wilkins.

16 ΕΝΤΥΠΑ Α Ι. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Κινδύνου βίας προς το νοσηλευτή / επαγγελματία υγείας ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Λόγος/αιτία επίσκεψης ΥΨΗΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΝΑΙ ΟΧΙ ΑΓΝΩΣΤΟ ΟΔΗΓΙΕΣ Υπάρχει πιθανότητα για βία ή επιθετικότητα στο χώρο επίσκεψης (π.χ., ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική κακοποίηση, βία / επιθετικότητα προς τους παρόχους υπηρεσιών); Υπάρχει ιστορικό συμβάντων με την εμπλοκή όπλων; ΜΕΤΡΙΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΝΑΙ ΟΧΙ ΑΓΝΩΣΤΟ ΟΔΗΓΙΕΣ Έχει το άτομο ή η οικογένειά του λεκτικά προσβλητική συμπεριφορά προς τους παρόχους υπηρεσιών υγείας; Υπάρχουν γνωστές ασθένειες ή καταστάσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά του ατόμου; (πχ. άνοια, ψυχική ασθένεια, εγκεφαλικό τραύμα) Υπάρχει ιστορικό κατάχρησης αλκοόλ ή άλλων ναρκωτικών ουσιών; Υπήρξαν ποτέ ψευδείς ισχυρισμοί σχετικά με τον πάροχο υπηρεσιών υγείας; Είναι η υπηρεσία κινητής τηλεφωνίας ανεπαρκής στην περιοχή; Θα μπορούσε να θεωρηθεί επικίνδυνη η περιοχή που βρίσκεται το σπίτι; Υπάρχουν επικίνδυνα ζώα εντός της ιδιοκτησίας του ατόμου; (πχ εκπαιδευμένοι επιθετικοί στους ξένους σκύλοι στον κήπο ή την οικία) ΧΑΜΗΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΝΑΙ ΟΧΙ ΑΓΝΩΣΤΟ ΟΔΗΓΙΕΣ Βρίσκεται το σπίτι σε απομονωμένη ή πολύ αραιοκατοικημένη περιοχή; Υπάρχουν παράγοντες που επηρεάζουν την Αν ναι συζητήστε με τον υπεύθυνο την ανάπτυξη ενός σχεδίου ασφαλείας (επίσκεψη με δεύτερο επαγγελματία, αστυνομική συνοδεία κπλ) Αν δε γνωρίζετε, έχετε μαζί κινητό τηλέφωνο, ενημερώστε την υπηρεσία όταν εισέρχεστε κι όταν εξέρχεστε, συζητήστε πριν, με άλλους επαγγελματίες που γνωρίζουν την οικογένεια Αν ναι, σε πάνω από μια ερωτήσεις ή στην 6, συζητήστε με τον υπεύθυνο την ανάπτυξη ενός σχεδίου ασφαλείας. Αν δε γνωρίζετε, έχετε μαζί κινητό τηλέφωνο, ενημερώστε την υπηρεσία όταν εισέρχεστε κι όταν εξέρχεστε, συζητήστε πριν, με άλλους επαγγελματίες που γνωρίζουν την οικογένεια Αν υπάρχουν επικίνδυνα ζώα ζητήστε να δεθούν από τον ιδιοκτήτη, αν αρνηθεί μην εισέρχεστε στην ιδιοκτησία. Αν ναι, πάρτε τις απαραίτητες προφυλάξεις ασφαλείας πριν τη διεξαγωγή της επίσκεψης (πχ. επίσκεψη σε ώρες αιχμής,

17 πρόσβαση στο σπίτι ή/και την απομάκρυνση από εκεί; (π.χ. φωτισμός, σπασμένες σκάλες); συνοδεία άλλου συναδέλφου) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ: *** ΠΡΟΣΟΧΗ: ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΥΠΑΡΞΗ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ / ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ. Α. Έντυπο επικεντρωμένης αξιολόγησης κινδύνου βίας προς τους άλλους ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ: ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΕΓΩ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ) Τι στάση διατηρείτε απέναντι στη ζωή (θετική / αρνητική κλπ.).. Τι νομίζετε για το σώμα σας;.. Πώς βαθμολογείτε την αυτοεκτίμηση σας (1-10, όπου 10 η υψηλότερη βαθμολογία); Τι χαρακτηρίζει την ψυχική σας διάθεση; Κατάθλιψη; Ενοχή;. Αίσθηση του μη πραγματικού; Συναισθηματική αστάθεια; Απάθεια/αδιαφορία; Κοινωνική απομόνωση;. Αποστασιοποίηση;. Είστε νευρικό άτομο; Πληγώνονται εύκολα τα συναισθήματα σας;. Αναφορά στρεσογόνων παραγόντων:.. Προηγηθέντες τρόποι διαχείρισης του στρές:. Ανησυχία για οικονομική κατάσταση:.. Οικογενειακή κατάσταση:. Επαγγελματική εμπειρία/στρατιωτική θητεία:.. Πολιτισμικοί/εθνικοί παράγοντες:. Θρήσκευμα: Ενεργός συμμετοχή σε θρησκευτικές τελετουργίες: Τρόπος ζωής: Πρόσφατες αλλαγές:.. Σημαντικές απώλειες/αλλαγές(ημερομηνίες): Στάδια θρήνου/εκδηλώσεις απώλειας:. Συναισθήματα (σημειώστε ότι ισχύει):. Αίσθηση αβοήθητου/ανημποριά:.. Απελπισία:.. Νευρικότητα: Απώλεια αίσθησης ελέγχου: Παθητικότητα: Εξάρτηση: Ευφορία: Θυμός/εχθρικότητα: Άλλο (εξειδικεύστε): ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Συναισθηματική κατάσταση (σημειώστε ότι ισχύει): Ηρεμία: Φιλικότητα: Συνεργατικότητα: Αμφιθυμία: Φόβος: Αγχος: Ευερεθιστότητα: Απόσυρση:

18 Μηχανισμοί άμυνας: Προβολή:. Αρνηση:. Καταστροφολογία:. Εκλογίκευση:. Απώθηση:. Παλινδρόμηση:. Παθητικότητα/επιθετικότητα:. Μετουσίωση:. Διανοητικοποίηση:. Σωματοποίηση:. Ταύτιση:. Ενδοβολή:. Αντίδραση με το αντίθετο: :. Απομόνωση:. Μετάθεση:. Υποκατάσταση:. Σύμπτωση εκδηλώσεων συμπεριφοράς: Λεκτική:.. Μη λεκτική:. Χαρακτηριστικά λόγου: Ταχύτητα (αργός/γρήγορος):.. Υπό πίεση:. Ένταση:.. Διαταραχές:.. Αφασία: Κινητική συμπεριφορά: Στάση σώματος: Νευρικότητα: Ενεργητικότητα: Στερεοτυπία: Τικ/τρόμος: Τρόπος βάδισης: Παρατηρούμενη σωματική αντίδραση (-σεις):.. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ) Οικογενειακή κατάσταση (σημειώστε): Άγαμος/η:.Έγγαμος/η:... Διαζευγμένος/η:... Χήρος/α:... Ζει με: Χρονική διάρκεια σχέσης:... Αντίληψη για τη σχέση:... Ανησυχίες/άγχος:... Οικογενειακός ρόλος:... Αριθμός/ηλικία παιδιών Αντίληψη της σχέσης με τα μέλη της οικογένειας: Διευρυμένη οικογένεια:... Άλλα άτομα που τον στηρίζουν:... Εθνικοί/πολιτισμικοί δεσμοί: Ισχύς εθνικής ταυτότητας:... Διαμένει σε κοινότητα ομοεθνών:... Αισθήματα (περιγράψτε): Απώλεια εμπιστοσύνης: Απόρριψη:... ΔυστυχίαΜοναξιά/απομόνωση:... Προβλήματα που σχετίζονται με ασθένεια/κατάσταση: Προβλήματα επικοινωνίας (π.χ. ομιλία, διαφορετική γλώσσα, εγκεφαλική βλάβη):... Χρήση βοηθημάτων λόγου/επικοινωνίας (καταγράψτε):..... Ανάγκη διερμηνέως:... Μητρική γλώσσα:... ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Επικοινωνία/Λόγος: Σαφής:.. Χαώδης:..... Χαμηλού νοητικού επιπέδου:... Λαρυγγεκτομή: Αφασικός:... Συγχυτικός:... Λεκτική/μη λεκτική επικοινωνία με την οικογένεια/σημαντικούς άλλους:... Τρόπος οικογενειακής αλληλεπίδρασης:......

19 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΠΑΥΣΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ) Επάγγελμα: Ικανότητα συμμετοχής σε συνήθεις δραστηριότητες: Χόμπυ:.Ελεύθερος χρόνος/ψυχαγωγικές δραστηριότητες:... Δυνατότητα βάδισης: Τρόπος βάδισης (περιγράψτε):... Επίπεδο δραστηριότητας (καθιστική - πολύ δραστήρια ζωή):... Καθημερινή άσκηση/είδος: Μυικός όγκος/τόνος/ δύναμη (π.χ. επίπεδο φυσιολογικό, αυξημένο, μειωμένο):... Ιστορικό προβλημάτων/ περιορισμών από κάποιες καταστάσεις (π.χ. ακινησία, αδυναμία μετακίνησης, εξασθένησης: Συναισθήματα (π.χ. εξουθένωση, νευρικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, δυσαρέσκεια): Παράγοντες ανάπτυξης (π.χ. καθυστέρηση/ηλικία): Ύπνος: Ώρες:... Ενδιάμεσος ύπνος (υπνάκος):... Αυπνία:... Που σχετίζεται με:... Δυσκολία να αποκοιμηθεί:... Δυσκολία να παραμείνει κοιμισμένος:... Αίσθημα Ξεκούρασης μετά τον ύπνο: Υπερβολική αδυναμία:... Συνήθειες προετοιμασίας για ύπνο:... Τεχνικές χαλάρωσης: Ύπνος με περισσότερα από ένα μαξιλάρια: Χρήση οξυγόνου(τύπος):πότε χρησιμοποιείται: Φάρμακα ή φυτικά σκευάσματα που βοηθούν/ επηρεάζουν τον ύπνο:... ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Παρατηρούμενη αντίδραση στη δραστηριότητα: Καρδιακή συχνότητα: :... Καρδιακός ρυθμός (ρυθμικός/άρρυθμος):... Αρτηριακή Πίεση:... Ρυθμός αναπνοών:. Κορεσμός Αιμοσφαιρίνης με Ο 2 :... Διανοητική κατάσταση (π.χ. γνωστική διαταραχή, απόσυρση/λήθαργος):... Μυικός όγκος/ τόνος:... Στάση σώματος (π.χ. φυσιολογική, παθολογική κύρτωση σπονδυλικής στήλης):... Τρόμος (εντόπιση):... Εύρος Κίνησης:... Ισχύς: Παραμόρφωση:... Χρήση βοηθημάτων κίνησης (περιγράψτε):... ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ - ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

20 ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ) Όνειρα:... Υπνοβασία:... Αυτόματη γραφή: Αίσθηση / πεποίθηση ότι είναι άλλο πρόσωπο: Αντίληψη των καταστάσεων Διαφορετικά από τους άλλους:... Ικανότητα: Να ακολουθεί οδηγίες:... Να κάνει υπολογισμούς... Να ολοκληρώνει καθημερινές δραστηριότητες ζωής:..... Λιποθυμικά επεισόδια / Ζαλάδα:... Σπασμοί:... Προσωρινή απώλεια αισθήσεων / σκοτοδίνη: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Διανοητική κατάσταση (σημειώστε διάρκεια αλλαγής):..... Προσαναατολισμός σε: Τόπο:. Χρόνο.Πρόσωπα... Σημειώστεό,τι ισχύει: Εγρήγορση. Νωθρότητα.. Ληθαργικότητα. Εμβροντησία... Κώμα:. Συνεργατικότητα:. Επιθετικότητα:. Παραλήρημα:. Ψευδαισθήσεις:... Μνήμη: Άμεση:. Πρόσφατη: :.Παρελθοντική:... Κατανόηση: Διεργασίες σκέψης (αξιολόγηση μέσω ομιλίας): Τρόπος ομιλίας (γρήγορος, αυθόρμητος, διακοπτόμενος):... Περιεχόμενο:... Λογική συνέχεια:... Εκφραση:... Αλλαγή θέματος:... Ξαφνικές ιδέες:... Διάρκεια προσοχής:... Διακοπτόμενη ή ρέουσα ομιλία:... Παραληρηματικές ιδέες:... Ψευδαισθήσεις:... Παραισθήσεις:... Διάθεση:... Συναίσθημα:... Καταλληλότητα... Ένταση... Διακύμανση: Αντίληψη:... Λανθασμένος τρόπος αντίληψης... Προσοχή/ δεξιότητες υπολογισμού:... Ικανότητα Επίλυσης προβλημάτων... Κρίση:... Ικανότητα υπολογισμών... Έλεγχος παρορμήσεων:... Συναίσθημα:... Σεξουαλικότητα: ΦΥΛΛΟ ΦΑΡΜΑΚΩΝ