των απανταχού Σφακιανών,

Transcript

1 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ τριμηνιαία έκδοση της ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ, Ζαλόγγου 13-15, ΑΘΗΝΑ ΦΥΛΛΟ 129, έτος 43, ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 ΚΩΔ: 1077 τιμή φύλλου 0,01j Γ. ΞΕΝΟΥΔΑΚΗΣ Κ. Κ. Αιγάλεω 207 ΤΑ Προσφορά ζωής από την Ένωση απανταχού Σφακιανών Το όνειρο έγινε πραγματικότητα Η δωρεά από την Ένωση Απανταχού Σφακιανών, στον ήµο Σφακίων, ενός 10µετρου φουσκωτού, διαµορφωµένου σε νοσοκοµειακό Σ τις 30 Μαΐου 2009 και ώρα 11 π.μ. μία ομάδα από 17 φουσκωτά μπαίνει στο λιμάνι της χώρας Σφακίων. Μπροστά πήγαινε το α- σθενοφόρο - φουσκωτό με κυβερνήτη τον πρόεδρο της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών, γιατρό Παύλο Πολάκη. Στο σκάφος κυμάτιζαν οι σημαίες της Ένωσης αλλά και του «Ναυτίλου», ενώ μια ελληνική σημαία κάλυπτε το όνομα του φουσκωτού. Πίσω με αργή πλεύση ακολουθούσαν τα υπόλοιπα φουσκωτά. Στην προκυμαία περίμεναν για την υποδοχή όλες οι αρχές, εκπρόσωποι της εκκλησίας, βουλευτές και πολλοί κάτοικοι της περιοχής και παιδιά ντυμένα με τις παραδοσιακές κρητικές στολές. Επικεφαλής στην υποδοχή ήταν ο Δήμαρχος Σφακίων Σήφης Λύκος, σύσσωμο το Δημοτικό Συμβούλιο, η πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πειραιώς κ. Ανεμοδουρά, ο σύζυγος της αείμνηστης Δόξας Θεάκου, ο διευθυντής του Νοσοκομείου Χανίων Κωνσταντίνος Δανδουλάκης, ο βουλευτής Μανούσος Βολουδάκης, μέλη της Ένωσης Απανταχού Σφακιανών, πολλοί χορηγοί και πλήθος κόσμου. Σελ. 8 Εορτασμός στην Θυμιανή Παναγία Σφακίων για την επανάσταση του 1821 Πραγματοποιήθηκε στις 31 Μαΐου στη Θυμιανή Παναγιά στα Σφακιά επίσημη δοξολογία για τον εορτασμό της επανάστασης του 1821 στην Κρήτη, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Λάμπης Σφακίων και Συβρίτου κ.χ. Ειρηναίου και παρουσία των στρατιωτικών, πολιτικών, δημοτικών αρχών και πλήθους κόσμου. Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο κ. Πολάκης Παύλος, πρόεδρος των απανταχού Σφακιανών, ιατρός χειρούργος ΜΕΘ. Σελ. 6 Εγκαίνια του Ι.Ν. Αγίου Ιωσήφ Στις 25 Ιουλίου θα λειτουργήσει για πρώτη φορά, παρουσία της θρησκευτικής και πολιτικής ηγεσίας του τόπου ο Ιερός Ναός στην τοποθεσία Φωκιά του χωριού Βουβά Σφακίων Ιστορία των Σφακίων και η Μυθολογία τους Με τον ανωτέρω τίτλο, ο επίτιμος πρόεδρος της Ένωσης μας Πάρις Κελαϊδής έγραψε δίτομο έργο. Περιλαμβάνει την γοητευτική προϊστορία της επαρχίας μας από το έτος π.χ. και τη λαμπρά Ιστορία της μέχρι την εποχή μας. Σελ. 2 Πολιτικές για την αειφόρο ανάπτυξη στον αγροτικό χώρο. Σελ. 11 Διημερίδα για το θέμα θα διοργανωθεί στις αρχές Οκτωβρίου Με λαμπρότητα και εφέτος ο εορτασμός για την επανάσταση του 1770 στην Ανώπολη Σφακίων που είχε μπροστάρη τον εθνομάρτυρα Δασκαλογιάννη Σελ. 10 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Στις 16 Αυγούστου 2009 οι μαθητές του Γυμνασίου Σφακίων των ετών θα συναντηθούν στην Ίμβρο Σφακίων και θα τελέσουν επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη του μεγάλου ευεργέτη της επαρχίας μας Γεωργίου Ξενουδάκη ΛΥΡΑ ΚΛΩΣΤΡΑΚΗΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΒΙΟΛΙ ΒΑΡ ΑΚΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΛΟΥΦΑΡ ΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΡΙΖΙΤΙΚΟ ΠΑΡΑ ΟΣΙΑΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΧΡΥΣΟΘΕΜΙΣ» ΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ: ΧΟΡΗΓΟΣ: Σ Υ Μ Μ Ε Τ Ε Χ Ο Υ Ν ΧΟΡΟΣ ΠΑΡΑ ΟΣΙΑΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ Ν.ΚΥ ΩΝΙΑΣ «ΤΟ ΡΟ Ο» ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ» ΜΑΝΤΙΝΑ Α ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡ ΑΣ MOYΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΧΑΝΙΩΝ ΗΜΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ:

2 2 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΕΝΩΣΗ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ, Ν. ΧΑΝΙΩΝ ΒΟΤΖΟΥΡΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, ΧΑΝΙΑ ΕΡΤΑΓΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΧΝΑΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΟΥΔΗ ΣΟΦΙΑ ΧΙΩΤΑΚΗΣ ΣΗΦΗΣ, ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΕΥΤ. ΣΤΑΥΡΙΑΝΟΥΔΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΟΥΜΕΝΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΖΑΤΖΙΜΑΚΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΦΑΣΟΥΛΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ τριμηνιαία έκδοση της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Ιδιοκτήτης Ένωση των Απανταχού Σφακιανών Εμμανουήλ Μπενάκη & Ζαλόγγου Αθήνα τηλ.: , Εκδότης Διευθυντής Μανουσογιαννάκης Σήφης τηλ.: , ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ Επιστημονικοί συνεργάτες Πολάκης Παύλος, Τζαρδής Περικλής. Γουμενάκης Βαγγέλης Νομικός σύμβουλος Μανώλης Εγγλέζος - Δεληγιαννάκης Συντακτική επιτροπή Βοτζουράκης Γιώργος, Γιάνναρης Στέλιος Μανώλης Εγγλέζος - Δεληγιαννάκης Επιμέλεια φωτογραφιών: Νίκος Κάντας Επιταγές - εμβάσματα Προς Ένωση Απανταχού Σφακιανών Εμμανουήλ Μπενάκη & Ζαλόγγου 15, Αθήνα Επιμέλεια εντύπου - Ηλεκτρονική σελιδοποίηση Αθηναϊκό Κέντρο Τύπου & Ενημέρωσης τηλ , fax: ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ «ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ» ΧΩΡΑ ΣΦΑΚΙΩΝ ΤΚ.73011, ΧΑΝΙΑ-ΚΡΗΤΗ ΤΗΛ , Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ ΤΟΥΣ ΚΑΤΩΘΙ ΥΠΟΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΥΣ ΠΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥΣ (ΔΩΡΑΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΤΩΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ) ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΗΚΕ Η ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΣΦΑΚΙΩΝ. 1. ΤΟ ΔΗΜΟ ΣΦΑΚΙΩΝ ΣΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΑΝΗΚΕΙ Η ΑΙΘΟΥΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣH ΥΨΟΥΣ ΤΟ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΧΑΝΙΩΝ ΒΟΛΟΥΔΑΚΗ ΜΑΝΟΥΣΟ ΠΟΥ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΤΕΘΗΚΕ ΤΟ ΠΟΣΟ 2000 ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝ. ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΘΑΡΟ ΠΡΟΪΟΝ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΛΑΧΕΙΟΥ 3. ΤΗΝ ΟΙΚ.ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ (ΠΑΤΕΡΟΥ) ΔΩΡΕΑ ΥΨΟΥΣ 700 ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΠΤΩΤΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ 1. ΣΗΦΑΛΟ ΧΡΗΣΤΟ ( ΕΠΙΣΚΕΥΕΣ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ) 2. ΑΦΟΙ.ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ (ΜΠΕΤΟΝ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ) 3. ΑΦΟΙ. ΚΑΓΙΑΔΑΚΗ (ΤΑ ΥΛΙΚΑ) 4. ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΟ B/P. ΔΟΥΡΟΥΝΤΑΚΗΣ ΜΑΝΟΥΣΟΣ (ΜΠΟΓΙΕΣ, Κ.Τ.Λ) 5. ΜΑΣΤΡΟΜΑΝΩΛΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ ΟΕ. ΧΑΛΙΑ ΜΟΚΕΤΕΣ ΚΥΔΩΝΙΑΣ 119 &1 ΧΑΝΙΑ ( ΤΟ ΔΑΠΕΔΟ ) 6. CAM ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ (ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΠΙΝΑΚΙΔΑ) ΑΠΟΚΟΡΩΝΟΥ 62 ΧΑΝΙΑ ( ) 7. ΑΦΟΙ. ΧΑΒΑΛΕΔΑΚΗ. ΓΕΦΥΡΑ ΚΑΛΥΒΩΝ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ (ΑΓΟΡΑ ΤΖΑΚΙΟΥ) 8. ΑΓΓΕΛΑΚΟΣ ΑΕ. ΓΙΑ ΤΟ AIR/CONDITIONER ΤΟ Δ.Σ. ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Προς τους συνεπαρχιώτες του εξωτερικού Αγαπητοί συνεπαρχιώτες, πολλές φορές λαµβάνουµε την οικονοµική ενίσχυσή σας µε µορφή επιταγής την οποία αποστέλετε µε ταχυδροµείο. υστυχώς είναι δυσχερής και ορισµένες φορές αδύνατη η ρευστοποίησή της µε αποτέλεσµα να αναγκαζόµαστε να σας την επιστρέφουµε. Προτιµότερος τρόπος να στέλνετε την οικονοµική σας ε- νίσχυση είναι να κάνετε έµβασµα στον παρακάτω τραπεζικό λογαριασµό σε δολάρια: Τράπεζα: EFG Eurobank-Ergasias AE Swift code: EFGBGRAA Λογαριασµός: (µορφή ΙΒΑΝ) GR ικαιούχοι: Εγγλέζος Μανώλης (Γ. Γραµµατέας) Γιάνναρης Στέλιος (Ταµίας) Ευχαριστούµε για την κατανόησή σας Ένωση των απανταχού Σφακιανών ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΛΑΜΠΗΣ, ΣΥΒΡΙΤΟΥ ΚΑΙ ΣΦΑΚΙΩΝ ΕΝΟΡΙΑ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο και ο Εφημέριος π. Αθανάσιος αισθάνεται την υποχρέωση να ευχαριστήσει και να επαινέσει εκείνους που ενδιαφέρονται για την ενορία, όπως: 1) Πολενάκη Άννα, δωρεά εικόνα Αγίου Γεωργίου στον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου δίπλα στο Γυμνάσιο. 2) Πρεσβυτέρα Άννα Καγιαφτάκη, Αγ. Παντελεήμονα 3) Ελένη Καγιαφτάκη, Αγ. Παντελεήμονα 4) Ζαχαρένια Βολουδάκη (εις μνήμην Αθηνάς Αμοιραδάκη) 2 5) Κλεονίκη Βαρδουλάκη (εργασία τέμπλου Αγίου Νικολάου) στον Ι. Ν. Αγίου Παντελεήμονα - Αγ. Νικολάου. 6) Κάπουλα Δημήτριο (Κύπριος με εκδοτικό οίκο στη Θεσσαλονίκη), δωρεά βιβλία στη βιβλιοθήκη Γυμνασίου Λυκείου Χ. Σφακίων. 7) Κουλιζάκη Αθηνά στον Άγιο Παντελεήμονα. 8) Βολικάκη Στέλιο και Ευγενία Ρομανό Ηλία Εις μνήμη Δημανάκη Ελένη 9) Ιωσήφ Δαμανάκη (Εις μνήμην Ελένης Δαμανάκη) 10) Κλεονίκη Βαρδουλάκη Μαρία Βαρδουλάκη Βοτζάκη Άννα Μαγγελάκη Κατερίνα Σοφία Σταματάκη (πλήρωσαν για καθαρισμό του αύλειου Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονα) 11) Σοφία Σταματάκη (πλήρωσε για καθαρισμό χόρτα Ι.Ν. Χριστού) 12) Ανώνυμος Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονα 20 13) Αφοί Καγιαδάκη οικοδομικά υλικά, δωρεά Αγ. Παντελεήμονα πρωτ. Αθανάσιος Κουκουνάρης Εφημέριος Χώρας Σφακίων Ιστορία των Σφακίων και η Μυθολογία τους του Πάρι Κελαϊδή Οι τόμοι τυπώθηκαν δωρεάν στις εγκαταστάσεις των συνεπαρχιωτών μας αδελφών Βαρδινογιάννη και θα διανεμηθούν δωρεάν- όπως και όλα τα 42 προη γούμενα βιβλία του συγκεκριμένου συγγραφέα. Εκατοντάδες αντίτυπα εστάλησαν ήδη από τον Μάη στα σχολεία μας, ώστε να φθάσουν σε όλα τα σπίτια των χωριών μας. Αρκετά άλλα διανεμηθήκαν στους ναούς Χανίων, Ρεθύμνης, Ηρακλείου και Λασιθίου. Επίσης σε όλες τις βιβλιοθήκες που υπάρχουν στις 52 πρωτεύουσες νομών όλης της Χώρας. Τώρα μένει να διανεμηθούν δωρεάν πρώτα στους Σφακιανούς που ζουν στην περιοχή Αθήνας- Πειραιά, αλλά και στους φίλους της επαρχίας μας. Η διάθεση θα πραγματοποιηθεί σε μεγάλη συγκέντρωση που θα γίνει με φροντίδα της Ένωσης μας στο κέντρο της Αθήνας, το προσεχές φθινόπωρο. Λεπτομέρειες, στο επόμενο φύλλο μας. Επιτυχίες των νέων μας Στις 22 του Μαΐου ορκίστηκε και πήρε το πτυχίο της η ΧΙΩΤΑΚΗ ΑΣΠΑΣΙΑ του Μανούσου και της Μαριάνθης από το Ασφένδου Σφακίων. ΣΧΟΛΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ευχόμαστε Καλή Σταδιοδρομία. Συγχαρητήρια στον αγαπημένο μας ανηψιό Αθανάσιο Κουκουνάρη που αρίστευσε στις Πανελλαδικές εξετάσεις συγκεντρώνοντας 19,066 μόρια. Του ευχόμαστε πάντα επιτυχίες και να τον χαίρονται οι γονείς του και ο αδελφός του Ο θείος πρωτ. Αθανάσιος Κουκουνάρης εφημέριος Χώρας Σφακίων-Αναπληρωτής Αρχιερατικός Επίτροπος Σφακίων Η Θεία Πρεσβυτέρα Χρυσούλα Κουκουνάρη Τα Ξαδέλφια Γιώργος και Αθανάσιος Κουκουνάρης 2009 ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓ. ΙΩΣΗΦ ΒΡΕΤΟΥΔΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΟΥΤΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΠΑΝΤΕΛΗ ΓΕΡΩΝΥΜΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΡΙΝΑΚΗ ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗ ΖΑΜΠΙΑ εις μνημην του αδερφου της ΜΑΝΟΥΣΟΥ ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗ ΕΝΟΡΙΑ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΑΚΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΙΕΡΕΑΣ ΑΓΓΕΛΙΔΑΚΗΣ ΚΩΝ/ΝΤΙΝΟΣ ΜΑΝΟΥΣΟΥΔΑΚΗΣ ΙΩΣΗΦ 2 ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ και της ΣΤΕΛΛΑΣ 0 ΧΙΩΤΑΚΗΣ ΙΩΣΗΦ του ΕΜΜ. 0 ΧΙΩΤΑΚΗ ΣΠΟΝΤΙΔΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ ΡΟΥΣΑ εις μνημην του θειου της ΜΑΝΟΥΣΟΥ ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗ ΚΑΡΟΥΝΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ και της ΣΟΦΙΑΣ 0 ΜΠΟΥΧΛΗΣ ΣΗΦΗΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΗΛΙΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 20 ΔΩΡΕΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ... 1.ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΚΟΡΔΙΛΗ 2.ΙΩΑΝΝΟΥ ΦΑΙΔΡΑΣ ΜΙΧΕΛΑΡΑΚΗ 3.ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΧΑΤΖΗΜΑΚΡΗ 4.ΠΑΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑΣ ΤΑΜΛΑΚΑΚΗ 5.ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΙΧΕΛΑΡΑΚΗ ΚΑΝΤΗΛΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥ εις μνημην ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΜΟΙΡΑΔΑΚΗ (ΧΩΡΑ ΣΦΑΚΙΩΝ) ΠΑΝΑΓΙΑΣ οικ.χαραλαμπουσ Κ ΕΥΑΝΘΙΑΣ ΜΑΥΡΙΔΗ(ΗΡΑΚΛΕΙΟ) Η ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΔΙΩΝ ΕΓΙΝΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΙΩΑΝΝΗ ΚΟΥΛΑΚΗ ΚΑΙ ΜΑΝΟΥΣΟ ΧΙΩΤΑΚΗ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΟΥΛΑΚΗ ΤΑΤΑΡΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ ΧΙΩΤΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΑΥΡΑΚΙΑ ΧΙΩΤΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΑΥΡΑΚΙΑ ΧΙΩΤΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΑΥΡΑΚΙΑ ΤΟ ΑΝΑΛΟΓΙΟ ΕΙΝΑΙ ΔΩΡΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚ. ΙΩΣΗΦ ΖΕΡΒΟΥ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΕ ΚΑΙ ΔΩΡΗΣΕ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΣΗΦ ΣΕ ΞΥΛΟ ΚΑΡΥΔΙΑΣ ΜΑΝΟΥΣΟΓΙΑΝΝΗΣ ΣΗΦΗΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΕ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΤΟΥ ANNA ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ ΤΗΣ ΜΑΝΟΥΣΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ WOOD LINE ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΑΚΗ ΚΑΙ Γ.ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗ 800 ΜΑΡΙΝΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΤΩ ΒΑΡΣΑΜΟΝΕΡΟ ΚΑΥΚΑΛΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ 200 Ευχαριστούμε θερμά τον Ιερό Ναό Αγίας Σκέπης και τον Ιερομόναχο π. Πανάρετο Ψαραύτη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης για την προσφοράς του σε α- ντικείμενα του ναού. Η εικόνα του μυστικού δείπνου είναι δωρεά της οικ. Γεωργίου Παπουτσάκη Ι. Ν. ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑ ΑΣ Χ. ΣΦΑΚΙΩΝ Η ενορία Χώρας Σφακίων ιδιαιτέρως ευχαριστεί την οικογένεια Μάρκου και Παντελίτσας Τσιριντάνη όπου επισκεύασε, συντήρησε και διοργάνωσε το πανηγύρι του Αγίου Πνεύματος στον Ι. Ν. Αγίας Τριάδος. Επίσης τον Ιωσήφ Κουριδάκη όπου έ- βαψε τον Ναό. (Τα έξοδα επισκευής και το καμπαναριό τα πλήρωσε η οικογένεια Τσιριντάνη. Η ενορία συνέβαλε στην αγορά της καμπάνας.) πρωτ. Αθανάσιος Κουκουνάρης Εφημέριος Χώρας Σφακίων ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓ-ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΙΣ ΚΟΜΗΤΑΔΕΣ Βοηθήστε να διασώσουµε το κατάµεστο µε τοιχογραφίες του Ιωάννου Παγωµένου του 14ου αιώνα Εκκλησάκι του Αη Γιώργη στις Κοµητάδες Σφακίων. Προς τον σκοπό αυτό ανοίχτηκε λογαριασµός καταθέσεων στη τράπεζα Χανίων µε α- ριθµό Για όποια άλλη πληροφορία τηλ. Εφηµέριου π. Κων. Χοµπίτη και

3 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 Μαρτυρίες κατακτητών για τους Σφακιανούς Κατά τις μαρτυρικές περιπέτειες, που πέρασε η Κρήτη, σε περιόδους ξένης κατοχής, οι Σφακιανοί ευρεθήκανε σε όλως διαφορετική θέση, όπως λέει και ο Κρητοβουλίδης. Αυτοί ζούσανε σε ένα ημιελεύθερο καθεστώς, αφού ούτε εχθροί δεν κατοικούσανε στον τόπο τους, μα ούτε αρχές δεν ε- δρεύανε εκεί. Είχανε αυτοί τη γενναιότητα και την ικανότητα και αξιοποιήσανε αυτές τις προϋποθέσεις προς όφελος εαυτών μα και της όλης πατρίδας. Επειδή πολύ συχνά στις μέρες μας ακούμε άλλα αντί άλλων, θα ήθελα να γράψω μαρτυρίες ξένων, ακριβώς όπως τις είδανε, όπως τις μάθανε και όπως τις γράψανε. Υποθέτω ότι αυτοί είναι αξιόπιστοι: 1) Το 1320 ο Αντρέα Μπαλέριο που βγήκε στα Σφακιά για συμβιβασμό ύστερα από την επανάσταση των Σκορδυλών έγραψε στην κυβέρνηση του: «Οι Σφακιανοί δεν υπετάγησαν ποτέ εις τον ζυγό των ιπποτών της Ενετίας. Είτε η αγέρωχος αυτών ανδρεία αναχαιτίζει τους ημέτερους, είτε το άγονον της χώρας των απωθεί τούτους, αληθές είναι ότι ποτέ δεν υπετάγησαν εις ημάς». 2) Ο Γενικός Πραβλευτής της Κρήτης Μπενέτο Μόρο το 1602 στην έκθεση του προς τον Δόγη της Βενετίας γράφει: «...Είναι γραμμένοι στις ορδινάτσες 700 άντρες από τα Σφακιά μα κανείς δεν πηγαίνει στα κάτεργα και στις αγγαρείες γιατί όλοι ισχυρίζονται ότι κατάγονται από βυζαντινές οικογένειες και θεωρούνται αρχοντορωμαίοι». 3) Ο Γ.Πραβλεφτής της Κρήτης Φωσκαρίνι τέλη του 16ου αιώνα γράφει και αυτός σε έκθεσή του: «...0ι Σφακιανοί διακρίνονται των άλλων Κρητών. Είναι ιδιαιτέρα φυλή, ωραία, πολεμική, γενναία.» 4) Ο Ιούλιος Γαρζωνι, Γ. Πραβλευτής στην Κήτη γράφει στην έκθεσή του προς τον Δόγη της Βενετίας: «0ι Σφακιανοί υπερέχουσι των άλλων Κρητών κατά την παράσταση και τη ρώμη. Πιστεύουσιν ότι κατάγονται από τους Βυζαντινούς και ουδέποτε υπέμειναν τον ενετικό ζυγό των φεουδαρχών.» 5) Ο Γάλλος ελληνιστής Γ. Περώ, που περιηγήθηκε την Κρήτη τον 19ο αιώνα γράφει σε σχετικό βιβλίο του: «...Υπό τον βαρύ και καταθλιπτικόν όγκο της μουσουλμανικής τυραννίας και των εξ αυτής αθλιοτήτων, ο κρητικός λαός αναμφιβόλως θα εξολοθρεύετο ολόκληρος επί τέλους και το όνομα Έλλην θα εξηλείφετο εκ της Κρήτης, εάν όλοι οι ραγιάδες διετέλουν υποκείμενοι εις τον αυτόν ζυγόν εις ον οι κάτοικοι των πόλεων και των πεδινών μέρων. Ευτυχώς εις τα υψηλά μέρη και ιδίως εις τα Λευκά Όρη, οι χριστιανοί διετήρησαν όλως διάφορον κατάστασιν και θέσιν ελληνοπρεπή " 6) Σε ένα από τα έγγραφα που μετέφρασεν ο Σταυρινίδης από τα τούρκικα αρχεία του Ηρακλείου γράφει για τους Σφακιανούς: "...παρά ταύτα, οι ραγιάδες της εν λόγω επαρχίας, συνεργαζόμενοι στενώς μετά των α- πίστων έχθρων κουρσάρων και όντες λίαν πανούργοι και δόλιοι, βασιζόμενοι δε εις το δύσβατον και απρόσιτον της επαρχίας των, συμπεριφέρονται πάντα μετά σκαιότητος, αρνούνται την καταβολήν των φόρων των, προβάλλοντες άρνησιν και εμμονήν και αντίστασιν..." 7) Ο M. J. TANCOIGNE στο βιβλίο του «Από την Κρήτη του » γράφει: "...0 Σφακιανός είναι δραστήριος και φιλόπονος και θεωρείται ως ο καλύτερος ναυτικός του νησιού της Κρήτης. Σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδος δεν διατηρήθηκε με τρόπο τόσο α- πόλυτο και ανόθευτο η αγάπη για την ελευθερία. Αυτή η μικρή γωνιά της γης, η σχεδόν άγνωστη στα υ- πόλοιπα μέρη της οθωμανικής αυτοκρατορίας, κατοικείται από τους μόνους ίσως περήφανους ανθρώπους που μπορούν επάξια να ονομάζονται Έλληνες (ακριβώς έτσι γράφεται στη σελ. του βιβλίου). 8) Ο περιηγητής Σιμονέλι γράφει στο βιβλίο του ότι οι Τούρκοι αντικαθιστούσανε τη φρουρά τους, όταν είχανε στρατό στα Σφακιά, δια θαλάσσης γιατί δεν τολμούσανε να περάσουνε στρατό από τα φαράγγια των Σφακιών. Ακόμα περιγράφει ατίθασους τους Σφακιανούς και διερωτάται αν μετά την απελευθέρωση "...θα αφήσουν ποτέ οι Σφακιανοί μια κυβέρνηση, την οποιαδήποτε, να χώσει τη μύτη της στις προσωπικές τους διαφορές. Και θα γίνει ποτέ δυνατή η μεταμόρφωση των βασιλιάδων αυτών του βουνού σε νομοταγείς φορολογούμενους πολίτες και πειθαρχικούς κληρωτούς;» Αυτά γράφει στο βιβλίο του " Κρήτη 1893" 9) Ο Πάσλεϋ στο βιβλίο του "Ταξίδια στην Κρήτη" που εξεδόθη το 1837 γράφει: "Η φυλή των Σφακιών είναι όντως η καθαροτέρα καταγωγή Κρητών, διότι η α- γνότης τούτων διετηρήθη υπό της ορεινής αυτών θέσεως ήτις διετήρησεν αυτοίς αποκλειστικά ήθη και έθιμα και διάλεκτο ης ιδιωματισμοί τινές κατάγονται από τις εποχής του Μίνωος. Και στη σελίδα 113, όταν επαινεί τους Λακιώτες γράφει: "Οι Λακιώτες είναι ωραίοι, μα δεν είναι σαν τους υψηλόκορμους και επιβλητικούς Σφακιανούς. 10) Ο Μπαγιάρντ Τέϊλορ Αμερικανός μεγαλοδημοσιογράφος , αν και αποδέχεται εν πολλοίς τον Φαλμεραϊερ αναφέρει για τα Σφακιά: "...Στα Σφακιά ε- πιβιώνει ανόθευτη η αρχαία ελληνική ράτσα ανθρώπων". 11) Ο περιηγητής Μπουοντελμόντι το 1415 γράφει για τους Σφακιανούς: "...Είναι υψηλοί στο ανάστημα, ε- ξόχως ευσταλείς και δυνατοί στο σώμα, επίφοβοι δε λίαν εν ταις μάχαις..." Μα και από τους δικούς μας ιστορικούς διαβάζαμε: Α) Ο Β. Ψιλάκης Ιστορία της Κρήτης τ.δ σ.2004 γράφει: "Οι Σφακιανοί δεν ήσαν, ουδ' ηδύναντο να είναι ά- γιοι, τους λόγους δ' είπομεν πολλάκις. Ουδέποτε η Κρήτη πρέπει να λησμονεί ότι η χώρα των μη αγίων τούτων ήτο η δημιουργηθείσα εκ θείας προνοίας γεραρά ακρόπολις, καθ' ης πάντοτε εθραύοντο τα άγρια και παφλάζοντα κύματα της παλυκεφάλου και τερατώδους ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 3 από του Σαρακηνών και εξής τυραννίας.." Β) Ο Ι. Μουρέλος, Ιστορία της Κρήτης τ.α'σ.171 γράφει για τους Σφακιανούς: "έχουνε απεριόριστα δικαιώματα στην εθνική ευγνωμοσύνη..." Γ) Ο Λόρδος Βύρων το 1824 στην εφημερίδα του στο Μεσολόγγι "ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ" γράφει ότι δεν είναι αξιόμαχος ο λαός της Κρήτης γιατί οι Τούρκοι δεν έχουνε αφήσει μήτε μαχαιράκι στους ραγιάδες και μόνο οι Σφακιανοί έχουνε όπλα. Οι καταχτητές αντιμετωπίζανε διαφορετικά τους Σφακιανούς: 1) Τα Σφακιά ήτανε το μόνο μέρος που εφαρμόζονταν τοπικοί νομοί και όπου τυπικά τους επικυρώνανε στα Χανιά και επικυρωμένα στέλνανε από ένα αντίγραφο στα μεγάλα χωριά των Σφακίων. 2) Όταν οι Τούρκοι εκάμανε το νόμο του "πλησιαστού" που δεν είχε το δικαίωμα αγοροπωλησίας ξενοτοπίτης, εξαιρούντανε οι Σφακιανοί που μπορούσανε να αγοράσουνε ακίνητα σε όλη την Κρήτη. Αυτό ίσως για να διευκολύνουνε την αποδυνάμωση ταυ πληθυσμού της επαρχίας. Οι άλλοι Κρήτες μόνο στα χωριά τους α- γόραζαν. 3) Όταν οι Ενετοί, για να αναγκάσουνε τους Κρητικούς να ασπαστούνε τον καθολικισμό εκαταργήσανε την αρχιεπισκοπή και τις 17 επισκοπές των ορθοδόξων, η μόνη επισκοπή που άφησαν ήτανε αυτή του Φοίνικα στο Λουτρό Σφακιών. Όπως ζούσανε σε μια χωριστή ενότητα οι Σφακιανοί και επειδή δεν είχανε επιμειξίες, ούτε με κατακτητές μα ούτε πολύ με τους άλλους Κρήτες αναπτύξανε διαφορετικό χαραχτήρα, διαφορετικά έθιμα, μα και διαφορετικά ανθρωπολογικά γνωρίσματα. Όταν ο διακεκριμένος ανθρωπολόγος Άρης Πουλιανός έκανε εκτεταμένη ανθρωπολογική έρευνα στην Κρήτη γράφει στο βιβλίο του «'Ή ΚΑΤΑ ΓΩΓΗ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ» ότι οι Σφακιανοί διαφέρουνε σε πολλά από τους άλλους Κρήτας και μπορούμε να τους κατατάξομε σε διαφορετική ανθρωπολογική ποικιλία. Γράφει π.χ. ότι ενώ ο μέσος ό- ρος στο ανάστημα του Κρητικού είναι 1,68 του Σφακιανού είναι 1,7 1 Κανάκης Γερωνυμάκης Έκκληση Προστατέψτε τον αίγαγρο το σύµβολο των Σφακίων Γράφει ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΧΑΡΙΔΑΚΗΣ Για δεκαετίες θυμάμαι να υπάρχει πάντα το ίδιο πρόβλημα με την εξόντωση των αγριμιών. Για δεκαετίες υπάρχει ο νόμος που τα προστατεύει και ποτέ δεν δικάστηκε κανείς λαθροθήρας γιατί αυτούς τους προστατεύουν καθώς φαίνεται υψηλά πρόσωπα. Τουλάχιστον παλαιότερες χρονιές γινόταν και καμιά σύσκεψη στη Νομαρχία ή επενέβαινε κανείς εισαγγελέας. Τώρα τίποτα. Φαίνεται όμως, πως και η κα Δασάρχης δεν ζει στα Χανιά και περιμένει καταγγελίες από φύλακες για να δράσει. Δεν γνωρίζει φαίνεται ότι οι φύλακες τρομοκρατούνται και ας μην το ομολογούν. Ας κάμει τον κόπο να κατέβει στο φαράγγι και αν δει ένα αγρίμι εκεί που τα τελευταία χρόνια μαζευόταν ας μας το μηνύσει. Ακόμη αφελώς αναφέρει ότι δεν έγιναν έλεγχοι σε εστιατόρια. Γιατί οι... μαγειρεύοντες τέτοια δεν θα έχουν φυσικά την α- φέλεια να έχουν στην κουζίνα προβιές, κέρατα κ.λπ. και έτσι το κρέας δεν ελέγχεται αν είναι αγρίμι ή φουριάρικο. Με τη μέθοδο του DNA ίσως γίνεται αυτό. Ας μας απαντήσουν οι αρμόδιοι αν είναι αλήθεια ή αν διέταξαν ανακρίσεις, για το γεγονός που κυκλοφορεί παντού. Ότι δηλαδή πέρα από τους ευσυνείδητους και άριστους φύλακες, παλαιότερους και σημερινούς, υπήρξαν, ακόμη και πέρυσι, νεαροί επίορκοι φύλακες που έχουν αναλάβει την... αρχηγία των επιχειρήσεων εξόντωσης του αίγαγρου. Δεν θέλουμε να το πιστέψουμε και φυσικά κάνουν αυτοί καλά τη δουλειά τους και είναι δύσκολο να πιαστούν. Μόνη λύση νομίζουμε είναι να πραγματοποιηθεί σύσκεψη αρμοδίων φορέων, Νομαρχίας, αστυνομίας κ.λπ. για να επιδιωχθεί η αντιμετώπιση του θέματος με τις αστυνομικές δυνάμεις υπαίθρου που δεν θυμάμαι πως ονοματίζονται. Επίσης διαφωνούμε ότι σκοτώνονται μόνο 1 αγρίμια. Ίσως στον δρυμό τόσα και δυτικά άλλα τόσα και περισσότερα. Γιατί το πρόβλημα της εξόντωσής των δεν είναι μόνο στον δρυμό και γι' αυτό θα πρέπει να ληφθούν συνολικά μέτρα για την περιοχή από Άγιο Ιωάννη Σφακίων μέχρι και Σούγια. Όπως επίσης στο νησάκι Ντία στο Ηράκλειο νομίζουμε ότι δεν υπάρχουν πλέον γνήσια αγρίμια. Τελικά αν δεν αντιμετωπιστεί το θέμα θα πρέπει να γίνει καταγγελία στο Συμβούλιο της Ευρώπης με όποιες επιπτώσεις για τον Δρυμό. Αλλά και οι Σφακιανοί, που δεν συμμετέχουν στο εμπόριο αυτού του κρέατος, ας φροντίσουν και αυτοί άλλη μια φορά για την προστασία τους από τους... βόρειους επιδρομείς.

4 4 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ Σταύρος Καλέργης, ο µεγάλος κρητικός αγωνιστής Την Κυριακή 3 του Μαΐου 2009 και ώρα 6μ.μ πραγματοποιήθηκε στη πλατεία Εργατικής Πρωτομαγιάς όπου βρίσκεται ο ανδριάντας του Σταύρου Καλέργη, εκδήλωση αφιερωμένη στο μεγάλο Κρητικό Αγωνιστή για τα 116 χρόνια( ) από τότε πού γιορτάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η Εργατική Πρωτομαγιά. (Κυριακή 2 Μαΐου) Την εκδήλωση διοργάνωσε το Ίδρυμα Κοινωνικών και ιστορικών ερευνών «ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΕΡΓΗΣ», η Πολιτιστική Κίνηση, Μυλοποτάμου, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αθηνών, ο Σύλλογος Κρητών Αιγάλεω, η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών κ.α. Αναφορά στο έργο του μεγάλου Κρητικού ανδρός έκανε ο κ. Μαρκάτος Νίκος, (τέως Πρύτανης του Ε.Μ.Π) ο Σπύρος Τρούλης Πρόεδρος Πολιτιστικής Κίνησης Μυλοποταμιτών κ.α. Μετά κατατέθηκαν στεφάνια στον Ανδριάντα του Σταύρου Καλέργη από τους εκπροσώπους της Πολιτείας τους διοργανωτές, συνδικαλιστικές οργανώσεις και Κρητικά Σωματεία και ακολούθησε καλλιτεχνικό πρόγραμμα. Σήφης Μανουσογιάννης Χορευτικό του συλλόγου Κρητών Αιγάλεω 2009 Νίκος Μαρκάτος, τ. πρύτανης του Ε.Μ.Π. Εορτασµοί της 68ης επετείου της Μάχης της Κρήτης στην Αττική 1 Χορευτικό του συλλόγου Κρητών Ελληνικού 1. Κατάθεση στεφάνου από τον Παττακοµανώλη, πρόεδρο του Λαογραφικού οµίλου Κουρήτες. 2. Ο πρόεδρος Νίκος Λιονής µε τον καπετάν Γιώργη Βαρδινογιάννη. Πραγματοποιήθηκε εκδήλωση τιμής και μνήμης για την Μάχη της Κρήτης από την ένωση Κρητών Αναβύσσου Π. Φώκαιας Σαρωνίδας Λαγονησίου, με πρόεδρο τον Νίκο Λιονή. Η Ένωση έχει ανεγείρει ένα περίλαμπρο μνημείο, σύμβολο τιμής της Μάχης της Κρήτης, σε ένα πολύ όμορφο σημείο της παραλιακής στο ύψος του Λαγονησίου. Εκεί τελέσθηκε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων με τον πρέποντα σεβασμό στους αθάνατους νεκρούς. Η εκδήλωση συνεχίστηκε στο γοητευτικό παραλιακό θέατρο της Παλ. Φώκαιας, όπου βρίσκεται στο πάρκο Ελευθερίου Βενιζέλου, με σύντομο χαιρετισμό α- πό τον δραστήριο πρόεδρο της ένωσης και τον οικοδεσπότη, πρόεδρο της κοινότητας Μανώλη Τσαλικίδη. Ακολούθησε ομιλία για την Μάχη και την αντίσταση του Κρητικού Λαού από το δημοσιογράφο Γιάννη Κριαράκη, τραγούδησε ο ΑΙΓΑΓΡΟΣ και χόρεψε ο Λαογραφικός όμιλος ΚΟΥΡΗΤΕΣ με το συγκρότημα του δεξιοτέχνη λυράρη, Γιώργου Λαγουδάκη. Στο τέλος της εκδήλωσης η Ένωση Κρητών παρέθεσε δεξίωση. Στο Διαγωνισμό Ριζίτικου για τη Μάχη της Κρήτης βραβεύτηκαν δύο Σφακιανοί: 1) Χιωτάκης Σήφης από τα Νομικιανά 2) Καγιαδάκης Βασίλης από το Βουβά Β Βραβείο «Μαύρα πουλιά μουγκρίζουνε εις των Χανιών τσοι κάμπους. Ξερνά η μπούκα ντους καπνούς φωθιές κι αστροπελέκια κι έγιν' ο γέρος άγουρος κι η γρέ κοπελοπούλα και τ' άρματα αρπάξανε να σώσουν την πατρίδα» Σήφης Εμμ. Χιωτάκης-Χανιά Ψευδώνυμο: «Καπνίς» Β Έπαινος «Μάνα και που' ν' οι χωριανοί να σε ρωτήξω θέλω. Γιε μου πράμα δεν έμαθες στα όρη που προπάτιες; Επήγαγε στο Μάλεμε και μετερίζια κτίζουν κι ο Γερμανός εμήνυσε "Στη Κρήτη κατεβαίνω". Μάνα μου δος μου την ευχή γιατί και εγώ θα πάω να πολεμήσω Γερμανούς» Βασίλης Καγιαδάκης-Βουβάς Σφακίων Ψευδώνυμο: «Βάρδας» 2 Ο πρόεδρος Κρητών Ελληνικού ηµήτρης Σταµατάκης µε τον Παττακοµανώλη και τον Μανουσογιάννη Στην κατάμεστη κεντρική πλατεία του Ελληνικού εορτάστηκε και εφέτος η 68η επέτειος από τον Σύλλογο Κρητών Ελληνικού. Σε κατάλληλα διαμορφωμένα σκηνικά πάνω στην εξέδρα που α- ναβίωναν μνήμες από τα χωριά μας, τελέστηκε Επιμνημόσυνη Δέηση στην μνήμη των Πεσόντων. Τη ροή του προγράμματος και την κεντρική ομιλία μετά τους χαιρετισμούς του Προέδρου Δημήτρη Σταματάκη και του Δημάρχου Χρήστου Κορτζίδη, επιμελήθηκε ο Σήφης Μανουσογιαννάκης. Τα χορευτικά του Συλλόγου χορέψαν ενδιάμεσα της αφήγησης και της οπτικοακουστικής προβολής γεγονότων της μάχης της Κρήτης με χοροδιδάσκαλο τον Δημήτρη Φανουργάκη και το συγκρότημα του Αντώνη Κεχαγιαδάκη. Επίσης, α- κούστηκαν ριζίτικα τραγούδια απο την ριζίτικη ο- μάδα «Οι Ριζίτες». Στη συνέχεια το χορευτικό συγκρότημα της Ένωσης Ποντίων Σουρμένων έδωσε μια ευχάριστη νότα στην εκδήλωση. Ακολούθησε η χορευτική ομάδα της ένωσης Κρητών Περάματος με χοροδιδάσκαλο το Γιώργο Σαρτζετάκη που καταχειροκροτούμενη έκλεισε το πρώτο μέρος. Ανοίγοντας το δεύτερο μέρος ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης με τους Δημήτρη Σκουλά και Νίκο Καραβιράκη κράτησαν συντροφιά έ- ως τα ξημερώματα με τα «μουσικά συναπαντήματα» ερμηνεύοντας πολλά αξέχαστα τραγούδια. Στο ενδιάμεσο της συναυλίας του Χαράλαμπου Γαργανουράκη το χορευτικό συγκρότημα του Μανώλη Παττακού, «Οι Κουρήτες», με την παρουσίασή του άλλη μια φορά μάγεψε το πλήθος και αποθεώθηκε.

5 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 Π ανόραμα κρητικών προϊόντων από ε- πιχειρήσεις σύγχρονες που εξειδικεύονται στον κλάδο τροφίμων και ποτών αλλά και τουρισμού, έφεραν την Κρήτη στις καρδιές όλων των Ελλήνων. Την πρωτοβουλία για την προβολή των Κρητικών προϊόντων στο σύγχρονο στάδιο που τελούσε υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης, είχαν αναλάβει τα Επιμελητήρια των τεσσάρων νομών της Κρήτης, σε μια προσπάθεια να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των καταναλωτών για τα Κρητικά προϊόντα, να προβληθούν οι πολιτιστικές αξίες της Κρήτης, ν αυξηθεί η επισκεψιμότητα τουριστών από όλη την Ελλάδα και να τονωθεί η τοπική αγορά. Κύρια επιδίωξη της Περιφέρειας Κρήτης και των τεσσάρων Επιμελητηρίων της Κρήτης ήταν να: Να προβάλλουν την Κρητική Διατροφή και τις ευεργετικές της επιδράσεις στην υγεία. Να προκαλέσουν το ενδιαφέρον στρατηγικών επιχειρηματικών εταίρων, όπως Super Market και αλυσίδες εστίασης, ώστε να γνωρίσουν τα Κρητικά προϊόντα και να αναλάβουν τη διακίνηση τους. Να προσελκύσουν Έλληνες τουρίστες για τη ερχόμενη θερινή περίοδο προβάλλοντας τις υψηλές παρεχόμενες υπηρεσίες. Να αναδείξουν την Κρήτη ως προορισμό ό- λων των εποχών. ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 5 Πανόραµα Κρητικών Προϊόντων στο στάδιο TAE KWONDO Τα Σφακιά Άγριοι τόποι, αδούλωτοι, κορφές, γκρεμνοί, φαράγγια απου τσι δέρνουν οι καιροί κι άντρες τσι πορπατούνε με το κεφάλι ντως ψηλά το μαντηλοδεμένο, και με τη μαυρη φορεσιά, γκιλότες* και στιβάνια*, λίγα τα λόγια βγάνουνε κι' εκείνα όντε πρέπει. Απόγονοι αγωνιστών, παλιών καπεταναίων, απού 'δωκαν το αίμα ντως λεύτεροι για να ζούμε, πρώτοι στη μάχη ρίχτηκαν σαν τ' άγρια λιοντάρια, λευτέρωσαν την Ήπειρο και την Μακεδονία, που σήμερα φωνιάζουνε κάποιοι πως ντως ανήκει. Ίμπρος, Ασκύφου, Ανώπολη, Χώρα και Αηγιάννης, Ασφένδου, Κράπη, Αλίκαμπος, Μουρί και Καλλικρατης, με Πατσιανό, με Σκαλωτή, Βουβά και Καψοδάσος χωριά που δοξαστήκανε κι αδούλωτα πομείναν, σήμερα αντιστέκονται όχι με το ντουφέκι, μα για να σώσουν έθιμα, ήθη και παραδόσεις. "Τα ήθη και τα έθιμα δε 'φήνουν να χαθούνε οι Σφακιανοί όπως παλιά πάντα θα τα βαστούνε". Σιμισακογιώργης Αν φτάσεις στην Ανώπολη μην παραλείψεις να επισκεφθείς τον παραδοσιακό τον παραδοσιακό φούρνο ΟΡΦΑΝΟΥΔΑΚΗ Τηλέφωνο Να προωθήσουν τις ήπιες μορφές τουρισμού, τα αγροτουριστικά καταλύματα και τους θεματικούς προορισμούς που προσφέρει η Κρήτη. Να προβάλουν τον Κρητικό πολιτισμό. Η διοργάνωση Το «Πανόραμα Κρητικών Προϊόντων, Τουρισμού και πολιτισμού» περιλαμβάνει την ταυτόχρονη διοργάνωση τριών ειδικών εκθέσεων καθώς και μια πλειάδα παράλληλων εκδηλώσεων και δράσεων. 1. Εμπορική Θεματική Έκθεση Κρητικών προϊόντων (τρόφιμα -ποτά) «Πανόραμα Κρητικών Προϊόντων». Λάδι (ελαιοκομικά), Κρασί και αποστάγματα, Γαλακτοκομικά, Κηπευτικά, Λουλούδια, Αρτοποιεία, Αρωματικά φυτά, αιθέρια έ- λαια -προϊόντα λαδιού, Βιολογικά προϊόντα. 2. Θεματική Έκθεση Κρητικού Τουρισμού «Πάμε Κρήτη»: Θεματικός τουρισμός και Καταλύματα, Τουρισμός Τεσσάρων Εποχών, φυσιολατρικός τουρισμός, Αγροτουρισμός, Θρησκευτικός τουρισμός, Εναλλακτικές μορφές τουρισμού, Μαζικός τουρισμός (ξενοδοχεία), Τουριστικοί πράκτορες, Ναυτιλιακές εταιρείες, Αεροπορικές εταιρείες. 3. Θεματική Έκθεση Κρητικού Πολιτισμού και Ιστορίας: «Κρητών Έπος»: Λαϊκοί καλλιτέχνες, Μουσικοί καλλιτέχνες, Χειροτεχνήματα (Λαϊκή τέχνη), Τοπική παράδοση, Μουσεία Κρήτης, Κρητικά Βιβλία, DVD, CD. Εργοστάσιο παραγωγής Κορακιές - Χανιά Τ.Κ Τηλ.: Fax: Πρατήριο Αθηνών: Δεκελείας 119 Αχαρναί «Πήγασος Α.Ε.» Τηλ Πρατήριο Χανίων: Αποκορώνου 14 Τηλ.: Ιδιοκτησία Αφοί Χιωτάκη ΕΠΕ Σφακιανές πίτες, καλιτσούνια, ξεροτήγανα κ.λ.π.

6 6 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 2009 Η επανάσταση του 1821 στην Κρήτη Σπουδαία οµιλία του προέδρου της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Παύλου Πολάκη για την ηρωική εξέγερση των κατοίκων της Μεγαλονήσου Η πρόσκληση του Δημάρχου Σφακίων να είμαι κεντρικός ο- μιλητής στην εκδήλωση, ήταν ιδιαίτερα τιμητική. Στο πρόσωπο μου, για δεύτερη φορά μέσα σε 4 χρόνια τιμάται η προσφορά της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών και αυτό α- ποτελεί για μας μια αναγνώριση της προσπάθειας μας από τη Δημοτική Αρχή την οποία και ευχαριστούμε. Στην ομιλία που ακολουθεί θα προσπαθήσω να δώσω το πλαίσιο της εποχής τονίζοντας και τα μηνύματα που βγαίνουν για το σήμερα από την επανάσταση της Θυμιανής. Η επανάσταση της Εθνικής Παλιγεννεσίας του 1821 ανήκει στις εθνικοαπελευθερωτικές κι αστικοδημοκρατικές επαναστάσεις του προπερασμένου αιώνα με βασική στοχοθεσία την αποτίναξη της Οθωμανικής κυριαρχίας. Η εθνική σκλαβιά έγινε σταδιακά και τμηματικά ξεκινώντας από το 1453 με την άλωση της Πόλης, με τελευταίο τμήμα την Κρήτη ύστερα από 25 έτη πόλεμο ( ). Παραμονή του 21 ο πληθυσμός της Κρήτης ήταν ( Χριστιανοί, Οθωμανοί). Οι Οθωμανοί, όπως σε όλη την αυτοκρατορία, εφάρμοσαν στην Κρήτη πολύμορφες διοικητικές και οικονομικές αυθαιρεσίες. Στην Κρήτη δεν υπήρχε τακτικός στρατός (τουρκικός οθωμανικός) αλλά 31 ορντάδες (τάγματα) γενιτσάρων, ά- τακτα, απείθαρχα και θρησκευτικά αφιονισμένα μπουλούκια (18 στο Ηράκλειο, 5 στο Ρέθυμνο, 8 στα Χανιά). Ανήκουστα είναι τα εγκλήματα των ανθρωπόμορφων αυτών τεράτων σε βάρος του Κρητικού λαού ιδίως από την καταστολή της επανάστασης του Δασκαλογιάννη το 1770 και εντεύθεν. Αναφορές πλήθους περιηγητών της εποχής και μετέπειτα ιστορικών περιγράφουν την αγριότητα της τουρκικής κατοχής του νησιού. Το φαινόμενο είχε φτάσει σε ακραίο σημείο τέτοιο, που α- νησύχησε και το σουλτάνο που επενέβη το και το 1816 στέλνοντας επίλεκτους στρατιωτικούς αξιωματικούς για περιορισμό και εξάλειψη του κακού. Τον Οσμάν πασά (τον επονομαζόμενο και πνίγαρη, γιατί κρέμασε - έπνιξε πολλούς γενίτσαρους), τον Ρεσίτ πασά και τον Χαμλί Ιμπραήμ. Σε όλη την Κρήτη υπήρχαν πάρα πολύ αγάδες που είχαν στην κυριαρχία τους απέραντες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και ακαλλιέργητους βοσκοτόπους με πολυάριθμο φρουρητικό και εργατικό προσωπικό. Στην επαρχία μας δεν κατοίκησαν βέβαια ποτέ ούτε Τούρκοι ούτε αγάδες. Στη γειτονιά μας όμως τον Αποκόρωνα υπήρχε ο Αληδάκης και ο Γετίμ Αλής. Οι Σφακιανοί καπετάνιοι είχαν κηρύξει αμείλικτο πόλεμο απέναντί τους πριν και κατά την διάρκεια του αγώνα. Λόγω της τρομοκρατίας των γενιτσαραγάδων παρουσιάστηκε στην Κρήτη το φαινόμενο της αλλαξοπιστίας εξισλαμισμού σα μια προσπάθεια ενός κομματιού του ντόπιου πληθυσμού να γλιτώσει τις αγριότητες (παράλληλα βέβαια εμφανίστηκε το φαινόμενο του κρυπτοχριστιανισμού). Στυγνή συμπεριφορά Άλλο τρομερό δεινό του Κρητικού λαού ήταν η βαριά φορολογία και κυρίως ο τρόπος είσπραξης της. Αποφύγαμε βέβαια το παιδομάζωμα εδώ στην Κρήτη που στρατολογούσαν τους γενίτσαρους. Κάτω από τις ανυπόφορες αυτές συνθήκες ζωής του Κρητικού λαού παρατηρήθηκε ότι και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και της υπόλοιπης Βαλκανικής η γέννηση και η άνδρωση των κλεφτών της αντάρτικης ζωής. Γέμισαν τα βουνά από κλέφτες αμείλικτους διώχτες και αυστηρούς τιμωρούς των απάνθρωπων τυράννων γενιτσαραγάδων. Σήμερα οι αποφάσεις παίρνονται αλλού και αλλιώς. Σήμερα οι αποφάσεις παίρνονται ερήμην των λαών και εναντίων τους. Σήμερα δυστυχώς, η φωνή των λαών συνθλίβεται από τα σχέδια και τις οικονομικές επιδιώξεις της μονοκρατορίας του ενός Η Σφακιανή επαρχία στην οποία δεν πάτησε Τούρκος ως το 1770, είχε τους πλείστους οπλοφόρους αλλά και από την εδαφική της διαμόρφωση ήταν γεμάτη κλέφτες. Σπουδαιότεροι από αυτούς ήσαν: Οι Δαιμονάκηδες και ο καπετάν Βουγιούκαλος από τον Καλλικράτη ο Μαυροπάτερος από τ Ασκύφου, οι Κουτσούδηδες από την Ανώπολη, οι Καλογερήδες από τη Σαμαριά. Για να γίνει μια επανάσταση χρειάζεται μια πολύμορφη προετοιμασία (ιδεολογική, πολεμική, ψυχολογική και διπλωματική). Την ιδεολογική προετοιμασία της Εθνικής Επανάστασης πραγματοποίησε η Φιλική Εταιρεία που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό. Στην Κρήτη η δράση της Φιλικής Εταιρείας ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Αυτό γιατί οι Φιλικοί θεωρούσαν ό- τι το ριζοβόλημα της διδασκαλίας τους θα ήταν δύσκολο έως αδύνατο λόγω της τρομερής τρομοκρατίας που εξαπολύθηκε μετά την καταστολή του κινήματος του Έριξαν τις προσπάθειες στο Μωριά Ρούμελη και Βόρεια Βαλκανική. Έτσι στην Κρήτη διάφορες πηγές αναφέρουν από 17 έως 85 φιλικούς παραμονές της επανάστασης του 21. Αδιαφώτιστος λοιπόν αλλά ψυχικά προετοιμασμένος από τις σκληρές δοκιμασίες ο Κρητικός λαός περίμενε ένα σημάδι, ένα γεγονός για να ξεσηκωθεί. Ο πόλεμος χρειάζεται και όπλα, πολεμοφόδια, να σημειώσουμε εδώ εκ προοιμίου πως, και από την τουρκική κατάκτηση ίσαμε τις τελευταίες Κρητικές ε- παναστάσεις οι Σφακιανοί υπήρξαν πρωτεργάτες και πρωτοπόροι σ αυτές. Οι ε- δαφικές διαμορφώσεις και η πολεμική τεχνική των κατοίκων είχε αναδείξει την επαρχία επιτελείο στρατιωτικό των αγώνων όλου του Κρητικού λαού. Καταφύγιο κάθε καταδιωκομένου, αποθηκευτικό χώρο πολεμικού υλικού, ένα ορμητήριο επαναστατικό. Καμία άλλη περιοχή της Κρήτης δεν απασχόλησε τόσο πολύ και για τόσα χρόνια την τουρκική διοίκηση όσο η μικρή, φτωχή, αλλά εύανδρη και ηρωική ε- παρχία Σφακίων. Τα τουρκικά αρχεία είναι γεμάτα με χαρακτηρισμούς όπως «ατίθασοι», «απείθαρχοι», «ληστές», «κλέφτες», που στολίζουν τους κατοίκους της επαρχίας οι εκπρόσωποι της ανατολικής φεουδαρχίας. Στον επικείμενο αγώνα, υπήρχε μεγάλη έλλειψη οπλισμού. Σε όλη την Κρήτη υπήρχαν 1200 όπλα εκ των οποίων 800 στα Σφακιά. Οι Σφακιανοί με έρανο συγκέντρωσαν χρήματα και άλλα είδη, φόρτωσαν το πλοίο του παπά-πολάκη από την Ανώπολη και με καπετάνιους το Δασκαλάκη, το Λαδά και διαχειριστή τον Τσελεπή αναχώρησαν για την Οδησσό με σκοπό την αγορά του πολεμικού υλικού. Η κήρυξη της επανάστασης στην Μολδοβλαχία από τον Υψηλάντη τους βρήκε στον πρώτο σταθμό του ταξιδιού τους στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί φόρτωσαν όσα πολεμοφόδια μπόρεσαν και αναχώρησαν εσπευσμένα γιατί οι Τούρκοι άρχισαν τις σφαγές των Χριστιανών. Έφτασαν στο Λουτρό, αναγγέλλοντας τα γεγονότα της Μολδοβλαχίας. Στις 7 Απριλίου του 1821 συγκεντρώθηκαν στα Γλυκά Νερά οι πρόκριτοι και οι καπετάνιοι της επαρχίας για εξέταση της γενικής κατάστασης και τον επικείμενο ξεσηκωμό όλης της Κρήτης με τη συνεργασία των μάχιμων δυνάμεων της. Στη συγκέντρωση αυτή υπήρξαν διαφωνίες και δισταγμοί λόγω των γεγονότων του Η συνέλευση επαναλήφθηκε μία ε- βδομάδα αργότερα στο Λουτρό, στις 15/4/1821. Εκεί η απόφαση ήταν οριστική. Εξέγερση για την απελευθέρωση της Κρήτης. Εκεί εκλέχτηκε η επαναστατική κυβέρνηση «η καγγελαρία των Σφακίων». Μέλη της ήσαν: 1 Ανδρέας Κριαράς, 2 Ο πρωτόπαπας Σφακίων, 3 Στρωτής Βουρδουμπάς, 4 Αναγνώστης Ψαρουδάκης, 5 Χατζηπολιός, 6 Ιωσήφ Παπαδάκη Γραμματέας ήταν ο Ηρακλειώτης Δημήτρης Φλαμπουράρης. Τύπωσαν σφραγίδα (Παναγιά του Λουτρού) και εξέλεξαν οικονομική επιτροπή, το «Ταμείον του Αγώνος», με μέλη το Στρατή Μπελιβάνη, τον Αναγνώστη Παναγιωτάκη και το Γ. Παπαδάκη. Η ομοψυχία των επαναστατών Θεώρησαν όμως ότι ο αγώνας χρειάζεται μαζική, λαϊκή επικύρωση. Γι αυτό πριν διαλυθεί η συνέλευση Λουτρού, α- ποφασίστηκε η σύγκληση Παγκρήτιας Συνέλευσης στις 29/5/1821. Έγινε πραγματικά την ημερομηνία αυτή, στον τόπο αυτό που βρισκόμαστε σήμερα, στην ο- ποία προσκλήθηκαν και παραβρέθηκαν από όλη την Κρήτη, καπετάνιοι, πρόκριτοι, χαίνηδες και επανελθόντες από έξω της Κρήτης περιοχές. Μαζώχτηκαν περίπου 10 άτομα. Η λαϊκή μούσα τραγούδησε με το γνωστό ριζίτικο τη συγκέντρωση αυτή, «Παιδιά κι ήντα ναι η μαζωνιά στο Σφακιανό τον κάμπο την Παναγιά την Θυμιανή που ναι στσι Κομιτάδες. Σύσκεψη κάνουν οι αρχηγοί». Η απόφαση ήταν κι εδώ Εξέγερση. Ορίστηκαν οι τοπικοί αρχηγοί και μάλιστα οι ίδιοι αντιπρόσωποι των υπόλοιπων επαρχιών ζήτησαν από τους Σφακιανούς να ηγηθούν. Στις μόνες δυο ε- παρχίες που δεν τοποθετήθηκαν Σφακιανοί αρχηγοί ήταν ο Τσουδερός στον Άγιο Βασίλειο και ο Σήφακας στον Αποκόρωνα. Οι εχθροπραξίες άρχισαν στις αρχές Ιουνίου. Επίσημη ημερομηνία είναι 14/6/1821. Δεν θα προχωρήσω σε περιγραφή του σκληρού δεκαετούς αγώνα που α- κολούθησε και είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση του πρώτου Κολοβού Ελληνικού Κράτους ως αποτέλεσμα της συνδιάσκεψης των μεγάλων δυνάμεων του 1830 που άφησε την Κρήτη εκτός. Την Κρήτη μας που καταδικάστηκε από την Ευρωπαϊκή Αποικιοκρατία να παλεύει για ένα αιώνα ακόμα ως το για να ελευθερωθεί και να ενωθεί με την Ελλάδα. Έχει μεγάλη σημασία να σταθούμε στα μηνύματα που εκπέμπει η Θυμιανή προβάλλοντάς τα σήμερα. 1) Πρώτο και πολύ σημαντικό. Τη δύναμη σε ένα κοινωνικό ξεσηκωμό τη δίνει η λαϊκή απόφαση μέσα από όρους άμεσης Δημοκρατίας. Τόσο το 1770 όσο και το 1821 το κοινό χαρακτηριστικό είναι λαϊκή α- πόφαση για επανάσταση. Το 1821 στα Γλυκά Νερά μετά στο Λουτρό και τέλος στη Θυμιανή, αποφάσισε εξέγερση. Οι αποφάσεις στα Σφακιά λαμβάνονταν από όλους. Όλοι έχουν το λόγο, τα επιχειρήματα συγκρούονται και η άποψη που θα επικρατήσει είναι αυτή που έχει πείσει τους περισσότερους. Όμως, όλοι συμμετέχουν δεν Το δόγμα του αγώνα κατά της τρομοκρατίας έχει γίνει το εργαλείο που επιτρέπει στη σύγχρονη ιερά συμμαχία του ΝΑΤΟ να προχωρήσει στο στρατιωτικό έλεγχο των ε- νεργειακών πηγών του πλανήτη υπάρχουν οι λίγοι που αποφασίζουν και οι πολλοί που ακούνε απλά. Γι αυτό και η συμμετοχή είναι μαζική. Η συνέλευση της Θυμιανής επικυρώνει την πρόταση του Λουτρού, αν όχι, δεν θα υπήρχε απόφαση. Η κατάσταση σήμερα Σήμερα οι αποφάσεις παίρνονται αλλού και αλλιώς. Σήμερα οι αποφάσεις παίρνονται ερήμην των λαών και εναντίων τους. Σήμερα δυστυχώς, η φωνή των λαών συνθλίβεται από τα σχέδια και τις οικονομικές επιδιώξεις της μονοκρατορίας του ενός. Η πέραν του ατλαντικού εμπορευόμενη νέα τάξη πραγμάτων έχει προκαλέσει μια νέα παγκόσμια αταξία. Στο όνομα της επιβολής της Δη- μοκρατίας, δηλαδή της ασυδοσίας των πολυεθνικών και του κεφαλαίου έχει βυθίσει ολόκληρες περιοχές της γης στην πείνα και στο πόλεμο. Σύνορα επαναχαράσσονται και στη γειτονιά μας, κρατίδια εφευρίσκονται και αναγνωρίζονται α- πό την υπερδύναμη για να εξυπηρετηθεί η επιβολή της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή του ενός τρόπου σκέψης, του ενός πολιτισμού, της ελευθερίας των αγορών. Το δόγμα του αγώνα κατά της τρομοκρατίας έχει γίνει το εργαλείο που ε- πιτρέπει στη σύγχρονη ιερά συμμαχία του ΝΑΤΟ να προχωρήσει στο στρατιωτικό έλεγχο των ενεργειακών πηγών του πλανήτη, στην εγκαθίδρυση βαθιά αντιδραστικών και αντιδημοκρατικών νόμων ελέγχου της ζωής και της σκέψης των ανθρώπων για την κατάπνιξη της αντίστασης όλων των λαών της γης. Ο παγκόσμιος συσχετισμός δυνάμεων φαντάζει και είναι καταθλιπτικός. Την ίδια στιγμή δεκάδες ιδεολογικά παπαγαλάκια κρατικοδίαιτων διανοούμενων του σαλονιού προσπαθούν να μας πείσουν με τη φωνή της «λογικής» και του «ρεαλισμού» ότι δε γίνεται τίποτα. Ότι πρέπει να περιμένουμε μέχρι να αλλάξουν οι συνθήκες. Ότι δεν μπορούμε να τα βάλουμε με τους ισχυρούς της

7 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 7 γης. Ότι δεν μπορούμε να ζητούμε την βελτίωση της οικονομικής μας θέσης αλλά μόνο να περισώσουμε κάποια από τα δικαιώματα που προηγούμενες γενιές είχαν κατακτήσει γιατί δεν αντέχει η οικονομία, ειδικά που τώρα έχει κρίση, χωρίς να μας λένε βέβαια ποιος την δημιούργησε και γιατί να την πληρώσουμε εμείς. Ότι πρέπει να ξαναγραφτεί η ιστορία μας και τη Μικρασιατική καταστροφή να την πούμε «συνωστισμό της Σμύρνης» για να μην προκαλούμε τους γείτονες μας. Ότι απέναντι στις καθημερινές προκλήσεις της επιθετικότητας των Τούρκων στρατηγών που αυξάνουν τις γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο πρέπει να δείχνουμε μόνο ψυχραιμία. Ότι έπρεπε να δεχτούμε το σχέδιο Ανάν στην Κύπρο γιατί ήταν η μόνη ρεαλιστική λύση. Όλοι αυτοί είναι οι ίδιοι που κάλλιστα θα ονόμαζαν τους αγωνιστές του 21 που μαζεύτηκαν εδώ πριν 188 χρόνια και το Δασκαλογιάννη ως τρομοκράτες, αφού ξεσηκώθηκαν ενάντια στους τότε ισχυρούς, την Οθωμανική Αυτοκρατορία και την ιερά συμμαχία του Μέτερνιχ. Και εδώ έρχεται το δεύτερο και ουσιαστικότερο μήνυμα της επανάστασης της Θυμιανής. Ένας αγώνας δεν είναι σωστός ή λάθος αλλά δίκαιος ή άδικος. Το δίλημμα δεν είναι ρεαλισμός ή καταστροφή αλλά αντίσταση ή υποταγή. Οι αγωνιστές που μαζεύτηκαν εδώ ήξεραν ότι ούτε πολλά χρήματα για τη στήριξη του αγώνα είχαν και ότι απέναντι στους γενίτσαρους, μπορούσαν να παρατάξουν 3000 άντρες. Οι Σφακιανοί δε διάλεξαν να κάτσουν βολεμένοι σε μια ασπίδα αυτονομίας περιτριγυρισμένοι α- πό μια θάλασσα Τούρκων. Αλλά ξεχύθηκαν απ τα βουνά σαν τον αετό της μαδάρας εξαπλώνοντας το μήνυμα της ε- ξέγερσης σε όλη την Κρήτη. Διάλεξαν να κοιτάξουν τον ήλιο κατάματα και να πολεμήσουν. Ήταν ΡΕΑΛΙΣΤΕΣ διεκδικώντας το ΑΔΥ ΝΑΤΟ γιατί είχαν ακράδαντη πίστη στο δίκιο τους. Προτίμησαν να πεθάνουν περήφανοι με το κεφάλι ψηλά παρά να ζήσουν με την ατίμωση και την σκλαβιά. Μπορεί να μην πέτυχαν τον στόχο τους το 1821, όμως τελικά μετά από δεκαετίες δικαιώθηκαν όταν το 1913 η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα. Αυτό δεν θα συνέβαινε αν δεν είχε προηγηθεί ο Δασκαλογιάννης, το 21, το Αρκάδι. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να ξαναπιάσουμε το νήμα του χρέους και των ευθυνών μας απέναντι στους προγόνους μας αλλά και στα παιδιά μας μέσα από αυτή την αντίληψη που μας κληροδότησαν οι αγωνιστές του 21. Να βάλουμε πάνω από την ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ των συσχετισμών την ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΤΗΣ ΘΕΛΗΣΗΣ Για μια καλύτερη ζωή με βάση τις α- νάγκες και τα δικαιώματα μας. Σε μια Ελλάδα λεύτερη με κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία. Σε ένα πλανήτη χωρίς άλλη οικολογική καταστροφή, της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών και των διαφορετικών πολιτισμών. Ας το προσπαθήσουμε. Το οφείλουμε στους προγόνους που σήμερα τιμούμε. Το χρωστάμε στους εαυτούς μας και τα παιδιά μας. ΚΑΙ ΕΦΕΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΣΗ ΓΩΝΙΑ Άρµεγµα των προβάτων Του συγγραφέα ΣΗΦΗ ΠΕΤΡΑΚΗ Αναβίωσε και εφέτος στην Αση Γωνιά το έθιμο του αρμέγματος των προβάτων. Οι κτηνοτρόφοι της περιοχής συγκέντρωσαν τα πρόβατά τους δίπλα από την εκκλησία τ Αη Γιώργη για να τα αρμέξουν. Σύμφωνα με την παράδοση, ένα μέρος από το γάλα θα το βράσουν και θα το μοιράσουν στους προσκυνητές. Το μεγαλύτερο όμως μέρος από το γάλα που θα συγκεντρωθεί θα το δώσουν στους προσκυνητές άβραστο σε δοχεία των πέντε ή δέκα κιλών. Εφέτος δόθηκαν στους πιστούς περισσότεροι από τρεις τόνοι γάλα. Είναι ένα έθιμο, που αναβιώνει κάθε χρόνο. Άτομα κάθε ηλικίας από κάθε σημείο του νησιού, φθάνουν στην κοινότητα, όπως το έθιμο και οι παραδόσεις προστάζουν. Από νωρίς το πρωί, οι κτηνοτρόφοι, οδηγούν τα κοπάδια τους στην κούρτα, ένα κλειστό χώρο κοντά στην εκκλησία. Το άρμεγμα γίνεται με θαυμαστή γρηγοράδα από τους Ασιγωνιώτες βοσκούς. Όταν τελειώσουν ο παπάς θα ευλογήσει και θα α- γιάσει τα ζώα... Ακολουθεί, η περιφορά των εικόνων του Αη Γιώργη, και της Αναστάσεως, γύρω από το ναό. Μετά την λειτουργία στήνεται τρικούβερτο γλέντι, όπου οι προσκεκλημένοι γνωρίζουν την παραδοσιακή κρητική φιλοξενία. Για τους κτηνοτρόφους η γιορτή του Αη Γιώργη, είναι η αρχή μίας παραγωγικής περιόδου που κλείνει μόλις τελειώσει το καλοκαίρι. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί περισσότερα από Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Χανιώτικα Νέα» αιγοπρόβατα από τα οποία τα κατέβηκαν και εφέτος στο πανηγύρι του Αη Γιώργη. Σήμερα γιορτάζει ο Ασηγωνιώτης βοσκός, ο απλός ποιμένας που φέρνει εδώ τα πρόβατά του για να ευλογηθούν τόνισε ο παπά Βασίλης, εφημέριος του ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου. Η Αση Γωνιά έχει συνδεθεί με το μοναδικό έθιμο στην Κρήτη της ευλογίας των κοπαδιών την ημέρα του Αγίου Γεωργίου. Οι βοσκοί της περιοχής θεωρούν προστάτη τους τον Αη Γιώργη και στις 23 Απριλίου συρρέουν με τα κοπάδια τους στην εκκλησία του Αη-Γιώργη του Γαλατά. Τα ζώα, στολισμένα με τα πιο μελωδικά "λέρια" (κουδούνια), μαντρώνονται στην "κούρτα" έξω από την εκκλησία κι αρμέγονται ένα-ένα. Στη συνέχεια το κοπάδι ευλογείται από τον ιερέα. Το γάλα μοιράζεται στους κατοίκους σε πλαστικά μπουκάλια επιτόπου, ενώ μια ποσότητά του βράζεται και προσφέρεται στους παρευρισκόμενους σε ποτήρια μαζί με κρητικό παξιμάδι από κοπέλες του χωριού ντυμένες με τις παραδοσιακές φορεσιές. Το έθιμο είναι πολύ παλιό και κανείς δεν μπορεί να πει πότε ακριβώς ξεκινά. Χαρακτηριστικά οι κάτοικοι της Αση Γωνιάς λένε ότι γίνεται από τότε που υπάρχει το χωριό. Σε υπολογίζονται τα ζώα της περιοχής κι είναι αδιανόητο για κάποιον Ασηγωνιώτη βοσκό να μην φέρει τα πρόβατά του να ευλογηθούν τη μέρα αυτή. Ακόμα κι οι βοσκοί που έχουν τα μαντριά τους πολύ μακριά από την περιοχή, αρμέγουν τα ζώα τους και φέρνουν το γάλα στον Άγιο. Η γιορτή κρατάει όλη μέρα, από το πρωί μέχρι το απόγευμα, μέχρι να ευλογηθεί και να αρμεχτεί και το τελευταίο κοπάδι. Η Κουρά των οζών Στα πεδινά Σφακιά άρχισαν να κουρεύουν τα πρόβατα από τις πρώτες μέρες του Ιούνη. Βρεθήκαμε και εφέτος στην κουρά των προβάτων του φίλου Μάρκου Ντουρουντού. Μετα την κουρά δημιουργήθηκε μια όμορφη παρέα με πειράγματα για τη δραστηριότητα τις κουράς. Ακολούθησε πλούσιο τραπέζι από τον ιδιοκτήτη με ριζίτικα. Και του χρόνου φίλε Μάρκο με υγεία και προκοπή.

8 8 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 2009 Μεγαλοπρεπής η παράδοση του νοσοκομειακού σκάφους στην κοινωνία των Σφακίων Η τελετή ξεκίνησε με α- γιασμό από τον αρχιμανδρίτη Αγαθάγγελο Κουμή και ιερείς της περιοχής. Στη συνέχεια ο δήμαρχος Σφακίων κ. Λύκος πήρε το λόγο και τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι η δημοτική αρχή έχει δώσει προτεραιότητα στα θέματα πρωτοβάθμιας υγείας, προσπαθώντας να μετατρέψει το Ιατρείο σε Πολυδύναμο Περιφερειακό Κέντρο. Υπενθύμισε ότι το ιατρείο της Ανώπολης και το νοσοκομειακό όχημα μεταφοράς ασθενών είναι δωρεές πάλι Σφακιανών και συνεχάρη εκ μέρους όλων των Σφακιανών την Ένωση των Απανταχού Σφακιανών, και ειδικά τον Πρόεδρο Παύλο Πολάκη και τον Γραμματέα της Σήφη Μανουσογιαννάκη, για αυτήν τη μεγάλη τους προσφορά. Αμέσως μετά το λόγο πήρε ο κ. Παύλος Πολάκης, επισημαίνοντας τα εξής: «Η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών εκπληρώνει σήμερα μια υπόσχεση που είχε δώσει πριν από τρία χρόνια, την οποία κατάφερε το 2009 να κάνει πράξη. Η Ένωση εδώ και 4-5 χρόνια ακολουθεί τη γραμμή που λέει ότι οι Ενώσεις δεν είναι μόνο για να συντηρούν και να διαφυλάττουν και να συνεχίζουν την παράδοση του τόπου καταγωγής τους, όπως ήδη κάναμε, κάνουμε και θα κάνουμε στο μέλλον, αλλά πρώτα απ όλα - και πάνω απ όλα- για να βοηθούν και να δημιουργούν όρους ανάπτυξης για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στους τόπους καταγωγής τους. Είμαστε, όμως, η μοναδική ε- παρχία σε όλη την Ελλάδα που δεν έχει Κέντρο Υγείας. Γι αυτόν το λόγο, πριν από τρία χρόνια, το 2006, με τη μεγάλη συνεισφορά της αείμνηστης Δόξας Θεάκου, σε συνεργασία με την Κλινική Ίασις Πειραιά και του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, οργανώθηκε η Εβδομάδα Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης, εξετάζοντας τις ανάγκες από τους 2.0 μόνιμους κατοίκους της επαρχίας Σφακίων. Η μορφολογία του εδάφους της περιοχής, με τα απόκρημνα βουνά στο μεγαλύτερο μήκος τους, σχεδόν μέχρι τη θάλασσα, αποτελεί εμπόδιο για οδική πρόσβαση στους παραθαλάσσιους οικισμούς, που εκτείνονται σε μια απόσταση 40 χιλιομέτρων, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα τόσο στους ντόπιους όσο και στους επισκέπτες που έρχονται να επισκεφτούν τις ε- ρημικές παραλίες και να περπατήσουν στα ατέλειωτα φαράγγια, όταν χρειαστούν ιατρική βοήθεια και μεταφορά σε νοσοκομείο. Συνεχίζοντας την προσπάθειά μας για υγειονομική κάλυψη της περιοχής, δώσαμε λύση -αντί να την δώσει, ως όφειλε, το κράτος-, στο πρόβλημα της μεταφοράς ασθενών, κάνοντας το ό- νειρο πραγματικότητα. Προχωρήσαμε στην παραγγελία ενός κατάλληλα μεταποιημένου και ε- ξοπλισμένου φουσκωτού σκ - άφους, που θα χρησιμοποιηθεί επίσης για να καλύψει και ένα α- κόμα απομακρυσμένο νησί, την ακριτική Γαύδο, καθώς και μικρά σκάφη που χρειάζονται βοήθεια στην περιοχή. Το σκάφος διακρίνεται για την άριστη πλεύση του και τη βαριά κατασκευή του. Δέχεται δύο φορεία σε ασφαλείς και προφυλαγμένες θέσεις και διαθέτει ακόμα εξοπλισμό για νυκτερινή πλεύση. Το κόστος για την απόκτηση αυτού του σκάφους ήταν πολύ μεγάλο και δεν μπορούσε να καλυφθεί από μια Ένωση, βρέθηκαν όμως πολλοί που ευαισθητοποιήθηκαν και βοήθησαν οικονομικά. Το παραχωρούμε στον Δήμο, ο οποίος θα μεριμνήσει για τον τρόπο χρήσης και κάλυψης των εξόδων λειτουργίας και συντήρησής του». ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΙΜΩΝ Ο κ. Πολάκης, στη συνέχεια αναφέρθηκε στην αείμνηστη Δόξα Θεάκου (μέλος της νεολαίας Λαμπράκη, που εξορίστηκε για τις ιδέες της στη Γυάρο με την άνοδο της δικτατορίας), μια γυναίκα που αγάπησε την ε- παρχία Σφακίων και με όλους τους γιατρούς κατέβαινε και ε- κείνη μαζί τους. Η συνεισφορά της στα θέματα υγείας ήταν καθοριστική, γι αυτό και επιλέχτηκε να δοθεί στο ασθενοφόρο σκάφος που απέκτησε πλέον η Επαρχία Σφακίων, το όνομά της: «Δόξα»... και τη σαμπάνια έ- σπασε με μεγάλη συγκίνηση και τιμή στην πλώρη του φουσκωτού ο σύζυγος της Δόξας Θεάκου, ενώ χαρακτηριστική ήταν και η μαντινάδα που της αφιερώθηκε: «Έφυγες μα δεν χάθηκες απ των Σφακιών τα μέρη, στης Χώρας θα σαι τα νερά, χειμώνα καλοκαίρι»... Χαιρετισμούς απηύθυναν ο α- ντινομάρχης Χανίων κ. Κωνσταντίνος Γύπαρης, ο διευθυντής του νοσοκομείου Χανίων κ. Κωνσταντίνος Δανδουλάκης, ο βουλευτής Χανίων κ. Μανούσος Βολουδάκης, καθώς και ο αρχιμανδρίτης π. Αγαθάγγελος Κουμής, εκ μέρους του Μητροπολίτη. Η τελετή συνεχίστηκε με α- πονομές αναμνηστικών πλακετών στους μεγάλους χορηγούς (υπάρχει σχετικό ένθετο), στον Κηρύκο Βασίλη, η εταιρεία του οποίου κατασκεύασε το σκάφος σε μια πολύ καλή τιμή προσφοράς, στον αντιπρόσωπο της Yamaha στο Ρέθυμνο κ. Μοσχάκη, που έδωσε σε τιμή κόστους τους κινητήρες, ενώ ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στο forum fouskoto4all, που κάλυψε τα έξοδα μεταφοράς του σκάφους στα Σφακιά. Αναμνηστικά επίσης δόθηκαν και στους κυβερνήτες των σκαφών που συμμετείχαν, τόσο του «Ναυτίλου» όσο και της Λέσχης Χανίων, αλλά και την Έπαρχο Κυθήρων Χριστίνα Φατσέα. Η τελετή έληξε με την υπογραφή παράδοσης του φουσκωτού στον Δήμο Σφακίων, ο οποίος θα αναλάβει τη λειτουργία και τη συντήρησή του με κυβερνήτη τον Δαμουλή, ένα νέο άνθρωπο που έχει καταδυτικό κέντρο στα Σφακιά, με την ευχή να είναι αχρείαστο! Κι όμως... ΠΡΩΤΗ ΚΛΗΣΗ ΑΝΑΓΚΗΣ Δεν πρόλαβε να τελειώσει η τελετή και ένα επείγον τηλεφώνημα ζητούσε άμεση ιατρική βοήθεια για μια ηλικιωμένη στον παραθαλάσσιο οικισμό Λύκκο, 4 μίλια από τα Σφακιά. Για να φθάσει ο γιατρός οδικώς χρειαζόταν τουλάχιστον μιάμιση ώρα, μια και δεν υπήρχε παραλιακός δρόμος και αυτός που υπήρχε δεν κατέβαινε μέχρι τον οικισμό. Μετά από 7 λεπτά το ταχύπλοο έδενε στο ντοκάκι μπροστά στον οικισμό. Ο γιατρός που επέβαινε έτρεξε αμέσως στην ασθενή. Μαζί του και ο Δαμουλής με έναν ακόμη βοηθό με το φορείο. Ύστερα από λίγο, α- φού ο γιατρός εξέτασε την α- σθενή και συνέστησε άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο, τη μετέφεραν με καρέκλα στο φουσκωτό (δεν έπρεπε να ξαπλώσει σε φορείο), και σε ελάχιστο χρόνο επέστρεψαν στο νέο λιμάνι των Σφακίων, όπου τους περίμενε ασθενοφόρο για να μεταφέρει την ηλικιωμένη στο νοσοκομείο. Όπως είπε ο γιατρός, τέτοια περιστατικά υπάρχουν πολλά, ι- διαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, με τουρίστες που έχουν α- τυχήματα στα φαράγγια, αλλά και στην ακριτική Γαύδο, που το καλοκαίρι κατακλύζεται από τουρίστες και δεν υπάρχει τακτική συγκοινωνία... Επιστρέφοντας στο λιμάνι, ό- λοι οι επισκέπτες ήταν καλεσμένοι του Δήμου, για γεύμα σε παραπλήσια παραλιακή ταβέρνα. Πλούσια τα φαγώσιμα και ιδιαίτερα το γαμοπίλαφο και τα βραστά ή ψητά κατσίκια. Την παράσταση έκλεψαν νέοι και νέες των Σφακίων που με τις κρητικές φορεσιές τους χόρεψαν εκπληκτικά κρητικούς χορούς, υπό τον ήχο της λύρας και του λαούτου, από οργανοπαίχτες τις περιοχής. Μαζί μας και ο διευθυντής του τηλεοπτικού σταθμού «Κύδων TV» Γιάννης Ξυγκάκης, φίλος των ο- μίλων φουσκωτών. Αργά το α- πόγευμα με πούλμαν του Δήμου μεταφέρθηκαν όσοι επισκέπτονταν για πρώτη φορά την περιοχή μέχρι τη γέφυρα της Αράδαινας: σε ύψος 140 μέτρων επάνω από το ομώνυμο φαράγγι, προκαλεί δέος... Το βράδυ μάς περίμεναν οι φίλοι από τη Λέσχη των Χανίων στο γειτονικό παραθαλάσσιο θέρετρο Λουτρό, που βρίσκεται σε έναν κόλπο δυτικά της Χώρας Σφακίων και προστατεύεται σχεδόν από όλους τους καιρούς. Εκεί στρώθηκε ένα μεγάλο μακρόστενο τραπέζι, που

9 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 9 Μεγάλοι χορηγοί για την αγορά του νοσοκομειακού σκάφους φιλοξένησε μια τεράστια παρέα: μέλη της Λέσχης Χανίων, μαζί με μέλη της Λέσχης του Ναυτίλου, και κάποιες γυναίκες κυβερνητών του δεύτερου, που είχαν έρθει αεροπορικώς μέχρι την Κρήτη. Δεν περιγράφεται με λόγια το ευχάριστο κλίμα που είχε δημιουργηθεί, φέρνοντας πιο κοντά τα μέλη του «Ναυτίλου» και των Χανίων, δημιουργώντας προϋποθέσεις για επόμενες συναντήσεις στη θάλασσα και τη στεριά. Ρεπορτάζ Σπύρος Πριόβολος Την πρώτη βραδιά μετά το ταξίδι μέχρι το ιστορικό χωριό Άγιος Ιωάννης που επισκεφτήκαμε μεταβήκαμε στο χωριό Ασκύφου τα μέλη της Ένωσης οι φιλοξενούμενοι μεγάλοι χορηγοί δημοτική αρχή και μέλη της ένωσης Σφακιανών Νομού Χανίων, όπου στο κέντρο του φίλου Λεντάρη μας δεξιώθηκε η Ενωση Σφακιανών Ν.Χανίων που την ευχαριστούμε θερμά. Την επόμενη μέρα και μετά τον Εορτασμό στη Θυμιανή Παναγία για την επανάσταση του 1821 στη Κρήτη.μεταβήκαμε στη Γαύδο όπου ήταν μια ευχάριστη εκδρομή,και το βράδυ η Ενωση των Απανταχού Σφακιανών δεξιώθηκε όλους τους προσκεκλημένους καθώς και αρκετούς φίλους έγινε μεγάλο γλέντι με πλούσια εδέσματα πολύ κέφι στο κέντρο του φίλου Σπύρου Βρανά, χορός με τη λίρα του Μάνου Μανουσέλη και το λαούτο του Στρατή Μαμαλάκη Την επόμενη μέρα άρχισε η αναχώρηση με τις καλύτερες εντυπώσεις και δίδοντας ραντεβού πάλι στα Σφακιά. Η ένωση Σφσκιανών ευχαριστεί το Μαγγελάκη Γιώργο και τους μουσικούς συνεργάτες του για το ωραίο κλίμα που δημιούργησαν στην φιλοξενία που μας παρέθεσε ο Δήμος Σφακίων το μεσημέρι του Σαββάτου στο κέντρο Λυβικό των φίλων Μαγγελάκη Σταύρου και Ντουρουντάκη Γιώργου, καθώς και τα παιδιά του μουσικοχορευτικού συλλόγου για την άψογη εμφάνιση τους. Σ. ΜΑΝ Η Ενωση των Απανταχού Σφακιανών αισθάνεται την υποχρέωση να ευχαριστήσει για μια ακόμα φορά τους όλους που βοήθησαν για να πραγματοποιηθεί η αγορά του νοσοκομειακού σκάφους ΜΟΛΙΝ ΓΕΩΡΓΙΟ ΒΑΡΔΙΝΟΓΙΑΝΝΗ ΒΑΡΔΗ 00 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ DEMO AE 00 ΕΤΑΙΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΩΝ PAROFIN Θ. ΚΟΝΤΟΜΗΤΡΟΣ Ο.Ε 8000 ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ 00 ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΩΝ INTETRONICS 00 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΒΙΑΝΕΞ 4000 ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΛΕΞΗΣ ΜΑΝΤΟΣ 3000 ΤΟΝ ΟΜΙΛΟ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΘΗΝΩΝ 2000 ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Β. ΚΗΡΥΚΟΣ ΕΠΕ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗ ΤΟΥ ΣΚΑΦΟΥΣ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Ι.ΜΟΣΧΑΚΗΣ AE ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ YAMAHΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ INTERAMERICAN 4000 ΤΟΥΣ ΙΑΤΡΟΥΣ ΤΗΣ ΜΕΘ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΙΑΣΙΣ 2000 ΤΗΝ ΑΘΗΤΑΚΗ ΕΥΛΑΜΠΙΑ 0 ΤΟΝ ΣΑΒΙΟΛΑΚΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ 0 ΤΟΝ ΠΛΑΤΑΝΙΔΗ ΦΩΤΗ 0 ΤΟΝ ΚΟΛΟΜΒΟΥΝΗ ΣΩΤΗΡΗ 0 ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑΚΗ ΜΑΝΩΛΗ 300 FORUM FOUSKOTO 4HALL 600 Eπίσης όλους που πρόσφεραν μικρότερα ποσά ιδιαίτερα την ΕΝΩΣΗ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ Ν. ΧΑΝΙΩΝ και το Πρόεδρο κον ΒΑΛΥΡΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗ για τη προσφορά των 0ευρω για το σκάφος και τη φιλοξενία των φίλων χορηγών σε δείπνο που παρέθεσε στο Ασκύφου. Το ΔΗΜΟ ΣΦΑΚΙΩΝ για το εορταστικό γεύμα που παρέθεσε και τη φιλοξενία των προσκεκλημένων την Έπαρχο Κυθήρων για τη φιλοξενία στα ΚΥΘΗΡΑ καθώς και τους μουσικούς μας και μουσικοχορευτικό σύλλογο Σφακίων για τη συμμετοχή τους. Σ-MAN Αίθουσα του χοροδιδασκαλείου στα Σφακιά Χάριν της δραστηριότητας του μουσικοχορευτικού συλλόγου στα Σφακιά, βελτιώθηκε η αίθουσα διδασκαλίας μαθημάτων χορού και ριζίτικου. Στην ωραία αίθουσα που αποτελεί κυψέλη πολιτισμού για την επαρχία μας μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει τα μαθήματα χορού με την καθοδήγηση του δασκάλου Σήφη Παπασηφάκη. Σ αυτό τον όμορφο χώρο συνεχίζεται ότι καλύτερο έχομε στην παράδοση και το πολιτισμό μας. Εδώ άλλωστε μάθαμε τα πρώτα γράμματα ό- ταν πηγαίναμε στο Γυμνάσιο στα Σφακιά. Αμείωτο το ενδιαφέρον της Ένωσης για την υγεία των Σφακιανών Η Ένωση των απανταχού Σφακιανών συνεχίζοντας το έργο της για την υγεία των κατοίκων της επαρχίας Σφακίων, με πρωτοβουλία των ιατρών της Πολάκη Παύλου και Τσαρδή Περικλή, μετά την πραγματοποίηση της εβδομάδας προληπτικής ιατρικής το Μάιο του 2006 σε συνεργασία με την κλινική ΙΑΣΙΣ Πειραιώς και την παράδοση του πλωτού Νοσοκομειακού Σκάφους το Μάιο του 2009, άρχισε τις ενέργειες για να εξασφαλίσει την οικονομική στήριξη για την κτιριακή βελτίωση, επέκταση και νοσοκομειακό εξοπλισμό του Νοσοκομείου Χώρας Σφακίων. Το παρόν Νοσοκομείο θα φιλοξενήσει το εγκεκριμένο πολυδύναμο Νοσοκομειακό κέντρο και θα συμβάλει στην πίεση που πρέπει να εξασκηθεί ώστε να στελεχωθεί από ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Ζητούμε από την κοινωνία των Σφακιανών, όπου γης, να βοηθήσουν στην προσπάθειά μας αυτή ηθικά και υλικά. Για να πραγματοποιηθεί ο σκοπός αυτός άνοιξε λογαριασμός στην τράπεζα Eurobank, αρ (Δικαιούχοι οι ταμίες Γιανναράκης Πέτρος και Γιάνναρης Στέλιος). Επίσης, θα θέλαμε αρωγούς στην προσπάθειά μας όλους τους Σφακιανούς ιατρούς ή καταγόμενους από τα Σφακιά. Εργασίες εκβάθυνσης στο λιµάνι των Σφακίων Έ να σημαντικό πρώτο βήμα για την αναβάθμιση της περιοχής των Σφακίων μετά την υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης, μεταξύ Λιμενικού Ταμείου, Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χανίων, Δήμου Σφακίων και ΟΑΔΥΚ, για την εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο τη βελτίωση των υποδομών του Λιμένα Μαύρος Λιμνώνας Χώρας Σφακίων ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει πλοία μεγαλύτερου εκτοπίσματος. Η μελέτη, συνολικού προϋπολογισμού ευρώ, πρόκειται να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο έως τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, ενώ οι αρμόδιοι φορείς αισιοδοξούν ότι το έργο μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ. Το κόστος της μελέτης, που θα εκπονήσει ο ΟΑΔΥΚ, θα καλύψει η Νομαρχία Χανίων ( ευρώ) και ο Δήμος Σφακίων ( ευρώ). Ο νομάρχης Χανίων Γρηγόρης Αρχοντάκης δήλωσε κατά την υπογραφή της σύμβασης ότι "τα τελευταία χρόνια εκτελέστηκαν αρκετά έργα στο λιμάνι των Σφακίων παρόλα αυτά όμως υπάρχει αδυναμία από τις υπάρχουσες υποδομές να φιλοξενηθούν στο λιμάνι μεγάλα σκάφη πάνω από κάποια μέτρα" και πρόσθεσε ότι "γι' αυτό τον λόγο σε συνεργασία με τον δήμαρχο Σφακίων, με τον πρόεδρο του Λιμενικού Ταμείου αλλά και τον ΟΑΔΥΚ α- ποφασίσαμε να χρηματοδοτήσουμε μια μελέτη που θα κοστίσει ευρώ και η οποία θα χρηματοδοτηθεί με ευρώ από τη ΝΑΧ και ευρώ από τον δήμο Σφακίων προκειμένου ο ΟΑΔΥΚ να προχωρήσει και να ωριμάσει μια μελέτη για τη βελτίωση αυτών των υποδομών προκειμένου να εκτελεστεί ως έργο και να ολοκληρωθεί εντός του Δ' ΚΠΣ". Ο πρόεδρος του Λιμενικού Ταμείου Χανίων Σήφης Μανουσογιαννάκης ανέφερε ότι τα λιμάνια στη νότια Κρήτη παρουσιάζουν προβλήματα καθώς δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν επιβατηγά - οχηματαγωγά πλοία με α- σφάλεια όλους τους μήνες του χρόνου, ενώ πρόσθεσε ότι εφόσον υλοποιηθούν οι εργασίες αναβάθμισης στο λιμάνι των Σφακίων που θα υποδείξει η μελέτη τότε θα υπάρχει δυνατότητα να φιλοξενούνται πλοία που είναι πάνω από μέτρα. Ο δήμαρχος Σφακίων Σήφης Λύκος ευχαρίστησε -εκ μέρους όλων των Σφακιανών όπως είπε χαρακτηριστικάτον νομάρχη Χανίων, τον πρόεδρο του Λιμενικού Ταμείου και τον ΟΑΔΥΚ για τη συμβολή τους στην προσπάθεια και πρόσθεσε ότι η μελέτη που θα συνταχθεί αλλά και η μελλοντική υλοποίηση του έργου εφόσον επιτευχθεί μέσω του ΕΣΠΑ αποτελούν μια ελπίδα για ένα καλό λιμάνι στη Χώρα Σφακίων. "Με αυτή τη μελέτη και στη συνέχεια με την ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ θα κλείσει αυτό το ζήτημα το ο- ποίο ταλανίζει την περιοχή μας αρκετά χρόνια και είναι μια σημαντικό βήμα για την αναπτυξιακή πορεία των Σφακίων", ανέφερε ο κ. Λύκος και κατέληξε λέγοντας: "Αυτή τη σύμβαση την περιμένουμε πάρα πολύ καιρό ό- λοι οι Σφακιανοί και θα είμαστε πάντα στο πλευρό του ΟΑΔΥΚ και του Λιμενικού Ταμείου για ό,τι στοιχεία χρειαστούν, ώστε να συνδράμουμε το έργο να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό, αφού ενταχθεί στο ΕΣΠΑ". Τέλος, ο γενικός διευθυντής του ΟΑΔΥΚ Μανώλης Σπανουδάκης δήλωσε ότι "για άλλη μια φορά ο ΟΑΔΥΚ θα προσφέρει τις υπηρεσίες του για να μπορέσουμε να κάνουμε ένα τόσο σημαντικό έργο", ενώ υποσχέθηκε ότι ο ΟΑΔΥΚ θα προσπαθήσει να επισπεύσει τις διαδικασίες, ώστε να προχωρήσει άμεσα η υλοποίηση του έργου.

10 10 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ Τιµήθηκε µε λαµπρότητα και φέτος ο Εθνοµάρτυρας ασκαλογιάννης Ρεπορτάζ Γιάννης Κάκανος Μ ε την καθιερωμένη επιμνημόσυνη δέηση, παρουσία πολιτικών και στρατιωτικών αρχών, φορέων και συλλόγων καθώς επίσης και πλήθους κόσμου, άρχισε ο τέταρτος κατά σειρά ετήσιος πανηγυρικός εορτασμός της Ηρωικής Επανάστασης του 1770 στην Κρήτη, που είχε μπροστάρη τον εθνομάρτυρα Δασκαλογιάννη ή Βλάχο Στον χαιρετισμό του, ο δήμαρχος Σφακίων κ. Σήφης Λύκος, αφού καλωσόρισε τις αρχές, τους φορείς, τους συλλόγους και τον κόσμο που τίμησε με την παρουσία του τη μνήμη των αγωνιστών της ε- πανάστασης του 1770 τόνισε, μεταξύ άλλων, τα εξής: Δεν θα αναφερθώ στο ιστορικό πλαίσιο της επανάστασης του 1770 και στα γενικότερα γεγονότα της εποχής εκείνης ούτε και για την ιδιαίτερη σημασία που έχει σήμερα για μας αυτό το γεγονός. Αυτό θα το πράξει η αγαπητή Νομάρχης Ηρακλείου κα Ευαγγελία Ηλιάκη Σχοιναράκη που θα εκφωνήσει, μετά τους χαιρετισμούς που θ ακολουθήσουν, τον πανηγυρικό λόγο της ημέρας. Θέλω ό- μως να πω τα εξής: Είμαι ευτυχής και συνάμα πολύ υπερήφανος που μπόρεσα σαν δήμαρχος Σφακίων να ανασύρω από τη λήθη, και να προτείνω στην Πολιτεία την αναγνώριση της Επανάστασης του 1770 ως Παγκρήτιας Εθνικής ε- ορτής μετά 238 ολόκληρα χρόνια, πράγμα που το πετύχαμε, με τη συνεργασία βέβαια και την αρωγή κι άλλων θεσμικών παραγόντων της Κρήτης Από πέρυσι καθιερώθηκε, λοιπόν, η εκδήλωση να εορτάζεται με Παγκρήτιο χαρακτήρα κατόπιν του με αριθμό 34/2008 Προεδρικού Διατάγματος. Ακόμα, να υπενθυμίσω την α- νάγκη δημιουργίας του Μουσείου της Επανάστασης του 1770, εδώ στην Ανώπολη Σφακίων, τη γενέτειρα και έδρα του εθνομάρτυρα Δασκαλογιάννη. Με την εκδήλωση αυτή, διευκρινίζω ξανά, ότι εκτός από τον Πρωτοεπαναστάτη της Κρήτης Δασκαλογιάννη, τιμούμε και τα πρωτοπαλίκαρα και τους οπλαρχηγούς αυτής της μεγάλης επανάστασης, καθώς επίσης και όλους τους συμπολεμιστές, άγνωστους και ανώνυμους που έδωσαν το αίμα τους για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι. Το στεφάνι που θα καταθέσουμε και θα καταθέτουμε σε κάθε επέτειο, είναι στη μνήμη όλων αυτών. Η νομάρχης Ηρακλείου μίλησε εκτενώς για την επανάσταση του 1770 και τον Δασκαλογιάννη αναφέροντας ό- τι από τα Σφακιά ξεκίνησε την επαγγελματική της διαδρομή και θεώρησε τιμή που προσκλήθηκε ως κεντρική ομιλήτρια, λέγοντας, μεταξύ άλλων, τα εξής: Είμαστε εδώ σήμερα για να αποτίσουμε τον ελάχιστο φόρο τιμής στον Δασκαλογιάννη, τον πρωτομάρτυρα της Κρητικής επανάστασης και του αγώνα των Ελλήνων για λευτεριά. Είμαστε εδώ για να συνομιλήσουμε άλλη μια φορά με το παρελθόν μας και την ιστορία μας. Να ξαναπάρουμε πίσω το δρόμο που μας έφερε, σήμερα, ως εδώ, ό- λους εμάς ελεύθερους, να ζούμε και να δρούμε στη δική μας πατρίδα, στην Κρήτη μας, στην Ελλάδα μας. Αναφερόμαστε σε μια περίοδο, 239 χρόνια πριν, το Στην Κρήτη οι Τούρκοι μεταχειρίζονταν τους χριστιανούς σαν να μην είναι άνθρωποι. Οι φόροι ήταν δυσβάσταχτοι με πιο βαρύ τον κεφαλικό φόρο, τον «τζιτζιγιέ». Ο οποιοσδήποτε Οθωμανός είχε δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω στους χριστιανούς αν νόμιζε ότι τον πρόσβαλαν. Μόνο μια Κρητική επαρχία δεν υπέφερε. Τα Σφακιά. Οι Σφακιανοί έκαναν τους Τούρκους να συναισθανθούν την σκληρή ανδρεία τους, σύμφωνα με τους ιστορικούς Περώ και Πάσλεϋ. Απολάμβαναν ειδικά προνόμια και όντας ελεύθεροι ανέπτυξαν τη ναυτιλία και το εμπόριο και ενέπνεαν σεβασμό σε όλους τους Κρητικούς. Ηγετική μορφή ανάμεσά τους εκείνη την περίοδο είχε αναδειχθεί ο Δασκαλογιάννης. Ήταν μορφωμένος και πλούσιος Σφακιανός που εμπορεύονταν με τα πλοία του στα λιμάνια της Μεσογείου Με τη συμμετοχή μας σήμερα εδώ, σε αυτή την εκδήλωση μνήμης και τιμής, αναγνωρίζουμε τη μεγάλη συμβολή της θυσίας του Δασκαλογιάννη και του αγώνα που έδωσαν οι Σφακιανοί, στη διαμόρφωση της νεότερης ιστορίας μας και στην ί- δια την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωση της με την Ελλάδα ενάμισι αιώνα αργότερα. Χάρη στην επανάσταση και τη μαρτυρική θυσία του ήρωα Δασκαλογιάννη σταμάτησε ο εξισλαμισμός των Κρητικών από τους Τούρκους. Πρέπει να δούμε την αυταπάρνηση και το μαρτυρικό τέλος του Δασκαλογιάννη, τον αγώνα και την θυσία των προγόνων μας, όχι απλά σαν στιγμές ιστορίας. Ζούμε σε μια εποχή που αποθεώνεται η ατομικότητα, κυριαρχούν οι υ- λικές αξίες, «μονοδρομούνται» λύσεις, ενώ αυτό που χρειάζεται για να πάμε μπροστά ως συλλογική οντότητα, αλλά και για να αισθανθούμε καλύτερα σε προσωπικό επίπεδο, είναι ο έπαινος στην αυτοθυσία και η πίστη σε υψηλά ιδανικά και στην ανιδιοτελή ατομική και συλλογική δράση Τα Σφακιά είναι η πατρίδα της ελευθερίας, ο τόπος όπου ζουν οι ε- λεύθερες ψυχές, η γενέθλια γη φωτισμένων και γενναίων αγωνιστών όπως ο Δασκαλογιάννης. Μετά την κατάθεση των στεφάνων ακολούθησε ριζίτικο τραγούδι από τον παραδοσιακό σύλλογο των Σφακίων «Χρυσόθεμις» και χόρεψε Κρητικούς χορούς ο μουσικοχορευτικός σύλλογος της επαρχίας Σφακίων «Τα Σφακιά» και η εκδήλωση τελείωσε με πλουσιοπάροχο γεύμα που παρέθεσε ο Δήμος Σφακίων στο μαγευτικό πευκόδασος της περιοχής Οδική ανάσα στα Σφακιά Τελείωσαν οι σήραγγες στο οδικό δίκτυο που ενώνει το χωριό Ίμβρος με τη Χώρα Σφακίων και τα κάτω χωριά. Οι σήραγγες αυτές και η βελτίωση του δρόμου μειώνει κατά πολύ την απόσταση και καθιστά ασφαλέστερο το δρόμο,ενώ συγχρόνως δεν αλλοιώνει το φυσικό περιβάλλον της περιοχής και τον ορεινό όγκο των Λευκών Ορέων. Τα τμήματα που καταργήθηκαν πλακοστρώθηκαν και μετατράπηκαν σε χώρους περιπάτου έτσι ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να απολαμβάνει το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, θαυμάζοντας και το φαράγγι της Ίμβρου από ψηλά. Ανώπολη Ανώπολη περήφανη με τον δασκαλογιάννη, τέτοιος μεγάλος ήρωας στον κόσμο δεν εφάνη. Ανώπολη ηρωικό χωριό θαύματα που τα κάνεις, έ- να δεντρί εφύτεψε ο δάσκαλος ο Γιάννης. ειν' το δεντρί τσι λευτεριάς που το θαυμάζουν όλοι, δεν μεγαλώνει με νερό ούτε σε περιβόλι. μόνο με αίμα γίνεται με αίμα μεγαλώνει, και κάνει ό- μορφα κλαδιά και στην κορφή φουντώνει. με αίμα το ποτίξανε τα τόσα παλικάρια, κι έκαμε άνθη με ευωδίες και δροσερά κλωνάρια. από τα λασηθιώτικα βουνά να βγει στον ψηλορείτη, κι εκείνοι σε δοξάσανε ευλογημένη κρήτη μα πρωτοπόρα ειν'τα Χανιά με τα Λευκά τα Όρη, πολλές φορές σε δόξασαν λεβεντογέννα κόρη. με αίμα το ποτίσανε το χώμα που πατούμε, και έχω πόνο στην καρδιά γι' αυτό πολύ λυπούμαι. μα ώσπου να στέκουν τα βουνά και Σφακιανοί να ζούμε, θα είμαστε περήφανοι και θα σας συγχωρούμε. Νίκος Σφηνιάς, Ασφέντου Προτοµή του πτέραρχου Εµµ. Κελαϊδή στα Χανιά Η προτοµή του πτεράρχου Κελαϊδή που τοποθετήθηκε στο πολεµικό αεροδρόµιο Χανίων το οποίο ήταν δηµιούργηµά του Η Πολιτεία- εξεπλήρωσε ένα χρέος της. Φρόντισε να φιλοτεχνηθεί και να τοποθετηθεί στο πολεμικό αεροδρόμιο Χανίων -στο Ακρωτήρι- προτομή του Σφακιανής καταγωγής πτέραρχου Εμμανουήλ Π. Κελαϊδή (Ι ). Έτσι τίμησε ένα ξεχωριστό αξιωματικό, που μέσα στα πολλά επιτεύγματα του ήταν και η δημιουργία του συγκεκριμένου πολεμικού αεροδρομίου. Στην εκδήλωση των αποκαλυπτηρίων τονίστηκαν για τον τιμώμενο, κυρίως οι τέσσερεις περίοδοι της ζωής του: Α. Κατά τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο του , ήταν διοικητής της Αερο πορίας Δίωξης. Β. Στην γερμανική Κατοχή, εκπρόσωπος στην Κρήτη της Ελληνικής Κυβέρνησης Καΐρου, με εντολή να συντονίσει τον αγώνα των πάσης φύσεως οργανώσεων εναντίον των Γερμανών και να καταβάλει προσπάθεια ώστε να αποφευχθεί η σύγκρουση αντιθέτων ενόπλων οργανώσεων (εμφύλιος). Οι στόχοι αυτοί, επιτεύχθηκαν στο α- κέραιο. Γ. Από το 19 μέχρι το 1954 Αρχηγός Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, οπότε και α- νασυγκροτήθηκε εκ βάθρων η Πολεμική Αεροπορία. Τιμήθηκε με 20 παρά σημα και μετάλλια. Δ. Τα χρόνια 1958 έως 1964 διέπρεψε ως Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά, τον οποίον και εκρυγχρόνισε. Αξίζει να αναφερθεί κάτι το πρωτοφανές που δείχνει το ανάστημα του ανδρός: Κατά την εξαετία εκείνη ΔΕΝ εισέπραττε μισθό από τον ΟΛΠ με την αιτιολογία ότι η πατρίδα του έδιδε σύνταξη αξιωματικού. Τα αποκαλυπτήρια της προτομής έκαμε ο υ- πουργός Εθνικής Άμυνας Βαγγ. Μεϊμαράκης. Μαζί του ο τέως πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο πτέραρχος Μανώλης Ν. Κελαϊδής, πρωτανηψιός του τιμηθέντα και κύριος μοχλός στο θέμα της προτομής. Παρόντες ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ στρατηγός Γράψας, ο Αρχηγός ΓΕΑ Πτέραρχος Ι. Γιάγκος, βουλευτές του νομού, πολλοί δήμαρχοι και άλλες Αρχές αλλά κι ένα μεγάλο τμήμα της χανιώτικης κοινωνίας. ραστηριότητες στο σκοπευτήριο του Ασκύφου Στο σύγχρονο σκοπευτήριο του φίλου Στρατή Βαλυράκη εκτός των άλλων δραστηριοτήτων τώρα μπορεί ό- ποιος επιθυμεί να εκπαιδευτεί στην τοξοβολία άθλημα πανάρχαιο και ειδικά για τους Σφακιανούς που ήταν οι καλύτεροι τοξοβόλοι. Ο χώρος ευρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 800μ είναι όμορφος, φιλόξενος και με σύγχρονες εγκαταστάσεις. Επίσης μπορούν οι φίλοι κυνηγοί να επιδοθούν στο χόμπι τους μια και υπάρχει εκτροφείο θηραμάτων, όπως φασιανού, ορεινής πέρδικας και ορτύκια. Ελπίζω το σκοπευτήριο να γίνει αφορμή αναβίωσης αθλημάτων σκοποβολής και τοξοβολίας στην εορτή του Αγίου Νικήτα.

11 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 11 Πολιτικές για την ποιότητα και την αειφόρο ανάπτυξη του αγροτικού χώ ρου Γιώργος Βλάχος Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΜΕΡΟΣ Β Πολιτικές ποιότητας Υπάρχουν διάφορες πολιτι - κές της ΕΕ που έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των γεωργικών προϊόντων. Μια πρώτη κατηγορία μέτρων πολιτικής έχουν σχέση με τη θεσμική προστασία των διαφόρων ποιοτικών κατηγοριών. Ο κύριος στόχος της θεσμικής προστασίας των ποιοτικών κατηγοριών είναι να δώσει τη δυνατότητα στους παραγωγούς να απολαμβάνουν καλύτερες τιμές για τα προϊόντα τους λόγω της, κατά τεκμήριο, αυξημένης ζήτησής τους από την αγορά. Η πρώτη ποιοτική κατηγορία που προστατεύεται από κοινοτικούς κανονισμούς είναι αυτή που συνδέεται με τον τόπο παραγωγής ή/και επεξεργασίας των γεωργικών προϊόντων. Σ αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται οι οίνοι ποιότητος και άλλα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα. Ξεκινώντας από τους οίνους, των οποίων το καθεστώς προστασίας είναι και παλαιότερο, μπορούμε να διακρίνουμε 4 ποιοτικές κατηγορίες. Δύο από αυτές έχουν οριστεί και διέπονται από την κοινοτική νομοθεσία και οι άλλες δύο ορίστηκαν με εθνικές διατάξεις αλλά έχουν αναγνωριστεί σε κοινοτικό επίπεδο. Υπάρχουν 86 επιτραπέζιοι οίνοι στη χώρα μας που έχουν το δικαίωμα να αναγράφουν στην ετικέτα τους τον χαρακτηρισμό «Τοπικός Οίνος» ο ο- ποίος να συνοδεύεται από το όνομα συγκεκριμένης περιοχής. Επίσης υπάρχουν 16 ε- πιτραπέζιοι οί νοι που μπορούν κατά παρά δοση να ονομάζονται «Ρετσίνα» και ο χαρακτηρισμός να συνοδεύεται από συγκεκριμένη περιοχή. Ανεβαίνοντας στην κλίμακα της ποιότητας βλέπουμε ότι στην ΕΕ θεωρούνται Ελεγχόμενης Ονομασίας Προέλευσης είκοσι έξι οίνοι από 6 περιοχές. Αφορά οίνους γλυκούς, φυσικούς γλυκούς, φυσικούς γλυκούς από διαλεκτά σταφύλια και φυσικώς γλυκούς από τη Σάμο, Πάτρα, Ρίο Πατρών, Κεφαλλονιά, Λήμνο και Ρόδο. Και τέλος οι οίνοι Ονομασίας Προελεύσεως Ανωτέρας Ποιότητας όπου έχουμε 20 αναγνωρισμένες ονομασίες απ όλη την Ελλάδα και 41 διαφορετικούς οίνους. Ο έλεγχος της χρήσης των όρων, είτε στην κανονική ετικέτα είτε σε ειδικές υδατογραφημένες ε- τικέτες, ανήκει στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Εύλογα θα μπορούσε κάποιος να ρωτήσει και γιατί μας ενδιαφέρουν αυτά. Κατ αρχάς γιατί ο αριθμός των τοπικών οίνων έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια αλλά και γιατί μετά από μια περίοδο πτώσης της παραγωγής κρασιού την πρώτη δεκαετία της συμμετοχής μας στην ΕΕ φαίνεται να υπάρχει μια σταθεροποίηση η οποία οφείλεται στην διατήρηση, με μια μικρή τάση ανόδου, των εκτάσεων που καλλιεργούνται με σταφύλια που προορίζονται για ανώτερες ποιοτικά κατηγορίες οίνων σε αντίθεση με τη μείωση της αμπελοκαλλιέργειας στις υπόλοιπες εκτάσεις. Για τα υπόλοιπα, εκτός του κρασιού, γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα υπάρχουν δύο ποιοτικές κατηγορίες που καθιερώθηκαν από την ΕΕ και έχουν σχέση με την προέλευση του προϊόντος. Τα Προ - ϊόντα Προστατευόμενης Γεωγραφικής ένδειξης (Π.Γ.Ε.) και Προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.). Η διαφορά μεταξύ των δύο κατηγοριών είναι ότι στην περίπτωση των προ - ϊόντων Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) υπάρχει η δυνατότητα μεταποίησης ή επεξεργασίας ε- κτός της οριοθετημένης παραγωγής παραγωγής. Αντίθετα στα ΠΟΠ όλα τα στάδια ήτοι η παραγωγή, μεταποίηση και επεξεργασία υποχρεωτικά γίνονται εντός της οριοθετημένης περιοχής. Απαιτείται διπλή διαδικασία για να επιτραπεί η χρήση της σχετικής σήμανσης από τον παραγωγό. Πρέπει πρώτα να αναγνωριστεί το προϊόν ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ π.χ. Γραβιέρα Νάξου με την υποβολή ενός φακέλου στην ευρωπαϊκή επιτροπή, α- φού προηγηθεί η θετική γνώ - μη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τρο - φίμων. Η σχετική ανακοίνωση δημοσιεύεται στην επίσημη ε- φημερίδα της ΕΕ και αν δεν εκφραστεί αντίρρηση εντός ε- ξαμήνου τότε αναγνωρίζεται το συγκεκριμένο προϊόν ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ. Κατό πιν ο ενδιαφερόμενος παραγωγός θα πρέπει να κάνει αίτηση στον Οργανισμό Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόν - των Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π. - AGROCERT ο οποίος αφού διασφαλίσει Πολιτικές για την ποιότητα και την αειφόρο ανάπτυξη του α- γροτικού χώρου. Στο σύνολο της ΕΕ υπάρ χουν, μέχρι σήμερα, 711 γεωργικά προϊόντα ο- νομασίας προέλευσης εκ των οποίων τα 85 είναι ελληνικά. (Συνεχίζεται) MOBILE

12 12 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ Βιβλιοπαρουσίαση 2009 Επιμέλεια: Σήφης Μανουσογιάννης Αντίλαλος παλιού καιρού Ξεκινώ τη συγγραφή του βιβλίου μου σήμερα 15 Αυγούστου του έτους 2005 και επιζητώ τη βοήθεια της μητέρας Παναγίας, για να με βοηθήσει να κάνω μία σωστή και εμπεριστατωμένη εργασία, με βάση διάφορα ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία, τα οποία έ- χω περισυλλέξει από διάφορες ιστορικές πηγές, από αξιόπιστες μαρτυρίες παλαιών ανθρώπων και από τα βιώματα που ο ίδιος έχω έως σήμερα. Στο χώρο της παράδοσης έχω κινηθεί αρκετά χρόνια προσφέροντας τις γνώσεις μου και την πολύχρονη εμπειρία μου στον Κρητικό χορό, στο Ριζίτικο τραγούδι, στην Κρητική παραδοσιακή μουσική και γενικά σε όλα τα κλαδιά του δέντρου που ονομάζεται Παράδοση. Κουβαλώντας την Κρήτη μέσα μου, από τότε που γεννήθηκα, η μοναδική μου επιδίωξη είναι να καταφέρω να βάλω ένα λιθαράκι στο τεράστιο οικοδόμημα που λέγεται διάσωση, διάδοση και προβολή της παράδοσης και των εθίμων μας. Αν το καταφέρω τελικά, αυτό θα το κρίνει ο αναγνώστης. Στα περιεχόμενα του βιβλίου αυτού μεταξύ άλλων υπάρχουν Λαογραφικά στοιχεία, Ιστορικές αναδρομές, Μαντινάδες, Ριζίτικα, Κρητικά ανέκδοτα, Δημοσιεύματα σε εφημερίδες και περιοδικά και ορισμένες φωτογραφίες. Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στις δύο μεγάλες αγάπες της ζωής μου, στην κόρη μου Κατερίνα και στη μάνα μου την ΚΡΗΤΗ που μ' έμαθε να αγαπώ. Θανάσης Πατεράκης 15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2005 ΧΑΝΙΑ Η Μακεδονία χθες, σήµερα και αύριο «Τα έργα του Νίκου Γρυλλάκη θα λέγαμε ότι έχουν από άποψη περιεχομένου τα ποιοτικά χαρακτηριστικά σεβασμού προς έναν ιδιότυπο στρατιωτικό όρκο, που τον δεσμεύει να υπηρετήσει την αλήθεια και να υπερασπισθεί την πατρίδα, θέτοντας στη διάθεση αυτών των υψηλότατων εννοιών την καρδιά και την ψυχή του μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός του και την ύστατη πνοή του.»μ' αυτή τη λογική, ξεδιπλώνει από το απύθμενο αποθεματικό των ιστορικών, στρατηγικών και ηθικοπλαστικών του γνώσεων την αλήθεια και μόνη την αλήθεια μπροστά στο αδέκαστο Στρατοδικείο της Ιστορίας, που εκδικάζει την υπόθεση του "Νεότερου Ελληνισμού", με τις πράξεις και τις παραλείψεις των πρωταγωνιστών του, τις φωτεινές στιγμές και τα λάθη τους, τις εμμονές και τις ιδεοληψίες, την προσήλωση στους σκοπούς ή την προδοσία των στόχων που έθεσαν στη ζωή τους και που αναλώθηκαν ή υποκρίθηκαν ότι θα επιδιώξουν υπερασπιζόμενοι το γενικό καλό». Μαντιναδοκουβέντες Οι εκδόσεις "Όμορφος Κόσμος" επιχειρούν να καταγράψουν όλους τους μαντιναδολόγους ριμαδόρους, ποιητές της Κρήτης και τούτο για δύο λόγους: Πρώτα για να τιμηθούν όλοι, όσοι δεν έχουν τη δυνατότητα να προβάλουν το έργο τους με μια δική τους έκδοση και δεύτερο για να καταγράψουμε την εποχή μας. Όπως ακριβώς αλλάζει το κλίμα της γης, έτσι αλλάζει και ο τρόπος ζωής μας και κατά συνέπεια οι συνήθειές μας. Αυτό ακριβώς θέλουμε να μείνει κάπου καταγεγραμμένο, λίγο πριν γίνουμε "παγκόσμιοι". Ίσως κάποια στιγμή, μια έκδοση σαν κι αυτή, να αποτελέσει ιστορικό ντοκουμέντο για λαογραφική μελέτη απ' τις επόμενες γενιές. Στην επόμενη έκδοση μας ελάτε και σεις για να μεγαλώσουμε την παρέα μας και να αφήσουμε "το α- χνάρι" μας σε μια "σπηλιά" της Κρήτης μας. Με το µελάνι τση Ψυχής... Νύχτα στα στενά της παλιάς πόλης τον Ρεθύμνου και κα9ώς το Φεγγάρι ρίχνει τις χρυσές α- κτίνες του φωτίζοντας κά9ε γωνιά, βαδίζω μαγεμένος από την ομορφιά που υπάρχει γύρω μου και ζαλισμένος από τις μυρωδιές που σκορπούν τα νυχτολούλουδα, οι βασιλικοί και τα φούλια. Ο ήχος της λύρας και τον λαγούτου που παίζουν τον σκοπό του Ροδινού μου φέρνει ανατριχίλα χωρίς να μπορώ να προσδιορίσω από πού έρχεται. Νιώθω πως βρίσκομαι στις αρχές του περασμένου αιώνα και συναντώ τον Ροδινό με τον Μπαξεβάνη που μου λένε «Γιώργη είντα θες να σου παίξουμε;». Ξαφνικά ακούγονται πίσω μου βήματα και σιγανές φωνές που με επαναφέρουν στην πραγματικότητα. Γυρίζω και βλέπω τρεις πανέμορφες κοπελιές, χωρίς να μοιάζει η μια με την άλλη, να πλησιάζουν. Η πρώτη είναι γελαστή και ομιλητική, η δεύτερη πιο σοβαρή με αρχοντικό ύφος, ενώ η τρίτη δείχνει λυπημένη. Φτάνοντας σε ένα μικρό ταβερνάκι από όπου έρχεται ο ήχος της λύρας κοντοστεκόμαστε. «Καλησπέρα κοπελιές» λέω, «ποιες είστε;» «Είμαστε οι μαντινάδες», μου απαντούν χαμογελώντας. Τις καλώ ευγενικά να τις κεράσω και δέχονται ευχαρίστως την πρόσκληση μου. Ο λυράρης με τον λαγουθιέρη σταματούν για λίγο και μας καλωσορίζουν λέγοντας: «Χίλια καλώς ορίσανε τα ρόδα τ' ανθισμένα", ενώ η λύρα και το λαγούτο παίρνουν φωτιά... Σιμισακογιώργης Πράσινες διαδροµές Τα Σφακιά, άπαρτο κάστρο στο πέρασμα των χιλιετηρίδων, σας είναι γνωστά για τους αγώνες και τις θυσίες των αδούλοτων κατοίκων τους. Εμείς σας προσκαλούμε και σας προκαλούμε, να γνωρίσετε τη φυσική τους άγρια ομορφιά. Καλούμε εσάς, που εκτός από ανάπαυση και μπάνιο στις πεντακάθαρες δαντελένιες παραλίες μας, διψάτε για δράση, περιπέτεια, εξερεύνηση και επαφή με τη φύση. Εσάς που θέλετε να τολμήσετε να σκαρφαλώσετε στα άγρια βουνά μας, να διασχίσετε τα μοναδικά και πολλά φαράγγια μας και να αισθανθείτε το δέος των γεωλογικών φαινομένων. Αλλά και ε- σάς που θέλετε να περπατήσετε σε καταπράσινα μονοπάτια, να γεμίσετε τα πνευμόνια σας με πεντακάθαρο αέρα, να νιώσετε το άρωμα της μαλοτίρας, της ματζουράνας, του δίχταμου, της φασκομηλιάς, του θυμαριού και πολλών άλλων αρωματικών φυτών που ενδημούν στον τόπο μας. Εσάς που θέλετε να κάνετε νέους φίλους, γιατί οι άνθρωποι εδώ, ζώντας με συντροφιά και σύμμαχο τη φύση, πλούσιοι σε αισθήματα, φιλότιμο και θέληση για φιλοξενία, μακριά από τους κώδικες των πόλεων, θα σας ανοίξουν την πόρτα να σας κεράσουν μια τσικουδιά και να γίνουν φίλοι σας. Με το έντυπο αυτό επιχειρούμε να σας καλωσορίσουμε και να σας κάνουμε μια μικρή ξενάγηση στις συναρπαστικές, γεμάτες αντιθέσεις διαδρομές, πάνω στα στρέμματα του Δήμου Σφακίων. Σταύρος Ε. Καυκαλάς Πρόεδρος Δημοτικής Επιχείρησης Ανάπτυξης και Τεχνικών Έργων Σφακιών Σφακιανά φαράγγια Στα Σφακιά της Ένδοξης Ιστορίας, του Πολιτισμού, των πανάρχαιων θρύλων και παραδόσεων, του συναρπαστικά άγριου φυσικού τοπίου, και πάνω απ' όλα των ανθρώπων του, που ο συνδυασμός όλων των ανωτέρω τους έκανε να ξεχωρίζουν ως και σήμερα, κι αυτοί όπως κι ο τόπος τους, όχι μόνο στα στενά όρια του Νομού Χανίων και της Κρήτης αλλά και σ' όλο τον κόσμο. Στην διάρκεια των αιώνων αναπτύχθηκε εδώ ένας ιδιόμορφος πολιτισμός, εντυπωσιακά στοιχεία του ο- ποίου συνεχώς αποκαλύπτονται. Τα Σφακιά ήταν η αφετηρία των κυριότερων Κρητικών Επαναστάσεων κατά των Τούρκων, με κορυφαίες αυτή του Δασκαλογιάννη το 1770, και της θυμιανής Παναγίας, το 1821 γνωστής και ως η «Αγία Λαύρα της

13 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 13 Βιβλιοπαρουσίαση Κρήτης». Ουσιαστική ήταν η συμμετοχή των Σφακιανών και στο Β' παγκόσμιο πόλεμο και στην Αντίσταση κατά των κατακτητών. Το τίμημα της συμμετοχής τους στους αγώνες του Έθνους ήταν βαρύ, καθώς επανειλλημένα ισοπεδώθηκαν κυριολεκτικά, με αποτέλεσμα την ερήμωση τους. Τα Σφακιά πριν την Επανάσταση του Δασκαλογιάννη αριθμούσαν χιλ. κατοίκους ενώ σήμερα μόλις 2.0 χιλ. Δεν νοείται επίσκεψη στα Σφακιά χωρίς να διαβείτε το Φαράγγι της Σαμαριάς, το μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό της Ευρώπης, και χωρίς να επισκεφθείτε το Φραγκοκάστελο και να αισθανθείτε την παρουσία των θρυλικών Δροσουλιτών φαντάσματα των υπερασπιστών του, υπό τον γενναίο Χατζή Μιχάλη Νταλιάνη. Πολλές είναι οι ιδιαιτερότητες των Σφακιανών με κορυφαίες την υπερηφάνεια τους, την α- γάπη τους για την ελευθερία, την ζεστή και μοναδική τους φιλοξενία, που θα την γευθείτε μαζί με τις ξεχωριστές γεύσεις των μοναδικών προϊόντων, κυρίως των γαλακτοκομικών, α- φού τα Σφακιά αποτελούν την μεγαλύτερη κτηνοτροφική περιοχή της Κρήτης. Σήμερα τα Σφακιά βρίσκονται σε μια φάση δυναμικής ανάπτυξης, που θα προκύψει κυρίως μέσα από την δημιουργία των απαραίτητων για τον σκοπό αυτό υποδομών, που ήδη βρίσκονται σε στάδιο ολοκλήρωσης, όπως είναι το οδικό και θαλάσσιο δίκτυο, υποδομές ύ- δρευσης, αποχέτευσης, βιολογικού καθαρισμού και βέβαια υπηρεσίες υγείας. Τα Σφακιά σας προσκαλούν και σας προκαλούν να τα ανακαλύψετε, με τη σιγουριά ότι θα γίνουν ο αγαπημένος σας προορισμός. Ιωσήφ Λύκος ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ Κρητικό Πανόραµα Ο φίλος Γιώργος Πατρουδάκης στο Κρητικό Πανόραμα μας αναφέρει τις τουλίπες της Κρήτης, τα ήδη και την αφθονία που υπάρχουν στο νησί. Επίσης παραθέτει στο πλούσιο σε ύλη περιοδικό «τα Σφακιά» φωτογραφίες από την κατοχή όπως τα αποθανάτισε ο φακός του κατακτητή τις πρώτες μέρες μετά τις μάχες. Φωτογραφίες από τη χώρα και τη Μαδάρα κατά την αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων από τα Σφακιά. Το περιοδικό α- ποτελεί ένα κόσμημα και είναι πηγή μελέτης και γνώσης για τον αναγνώστη. Σ-ΜΑΝ Κανάκης Γερωνυµάκης ο λαϊκός συγγραφέας των Σφακιών Ο ακούραστος συγγραφέας Κανάκης Γερονυμάκης μας παραχώρησε στη βιβλιοθήκη της Ένωσης δύο βιβλιοδετημένα χειρόγραφα του. Το πρώτο αναφέρεται σε ποιήματα από το Έργο πολύ α- ξιόλογο γιατί αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα,ιστορικά, κοινωνικά,πολιτικά ακόμα και σε συμφορές του τόπου μας. Το δεύτερο αναφέρεται σε δημοσιεύματα και συνεντεύξεις που έχει δώσει κατά καιρούς σε εφημερίδες και ηλεκτρονικό τύπο.σε ευχαριστούμε φίλε σεβαστέ συμπατριώτη Κανάκη για ότι έκανες για τα Σφακιά και για ότι θα κάμεις ακόμα. Σ-ΜΑΝ Eκλεκτά κρητικά και άλλα διηγήµατα Ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού κ. Ευτυχής Σφουγκατάκης-Δασκαλάκης,δικηγόρος Αθήνας, είναι γεννημένος και μεγαλωμένος στην Ανώπολη Σφακίων. 'Έχει μάλιστα μιά κάποια συγγένεια, με τον Ήρωα Δασκαλογιάννη. Και ζει μεν στην ελληνική πρωτεύουσα πολλές δεκαετίες, η καρδιά του όμως κι η ψυχή του έχουν μείνει στα Σφακιά και τη Μαδάρα. Στην πραγματικότητα τα διηγήματα του είναι Σφακιανά -και όχι γενικότερα Κρητικά, όπως γράφει ο τίτλος. Διότι και οι 21 ιστορίες του αναφέρονται σε συνεπαρχιώτες μας (πολλές αφορούν τον ίδιον), ενώ οι τόποι όπου διαδραματίζονται είναι δικά μας χωριά, παραθαλάσσια ή βουνίσια. Προτίμησε όμως ο συγγραφέας να τα ονομάσει "Κρητικά" προφανώς για να ναι "πλατύτερα" και να μην υπογραμμίζει το στοιχείο του τοπικισμού. Έτσι ή αλλιώς, το αποτέλεσμα είναι μιά εντυπωσιακή ανθοδέσμη από όμορφα περιστατικά και συγκινητικές νοσταλγικές νότες. Οι πρωταγωνιστές του, αληθινοί κι όχι φανταστικοί ή φτιασιδωμένοι. Τα περιστατικά που περιγράφει, είναι βγαλμένα από τη ζωή περασμένων δεκαετιών. Και τα παθήματα των ηρώων, όλο και νομίζεις πως σου θυμίζουν κάτι που και σύ ο ίδιος έζησες ή άκουσες στο παρελθόν. Το βιβλίο του συνεπαρχιώτη κ. Ευτύχη Σφουγκατάκη - Δασκαλάκη, είναι σωστό και αξίζει να επαινεθεί. Όσοι το διαβάσουν θα νοιώσουν μιά ψυχική ανάταση, μιά δικαιολογημένη Σφακιανή υπερηφάνεια. Π. Σ. Κελαϊδής Ιστορία των Σφακίων Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ Γ. ΧΡΗΣΤΑΚΗΣ, επίτ. Σχολ. Σύμβουλος Ο Πάρις Κελαϊδής είναι γνωστός ιστορικός συγγραφέας ανά το πανελλήνιο. Και μόνο το ότι υπάρχουν και κυκλοφορούν 42 δικά του βιβλία, ιστορικού, κατά κανόνα, περιεχομένου, αποτελεί α- διάψευστη απόδειξη για του λόγου το α- ληθές. Όλη του τη ζωή την αφιέρωσε στην ιστορική μελέτη και έρευνα του τόπου καταγωγής του, που δεν είναι άλλος από τα περήφανα και ηρωικά Σφακιά και γενικότερα της Κρήτης. Καταγόμενος ο ίδιος από μεγάλη ιστορική σφακιανή οικογένεια, που έχει αναδείξει ανδρείους και γεραρούς άνδρες σ' όλα τα επίπεδα της ευγενούς ανθρώπινης δραστηριότητας, δεν εφείσθη κόπων, μόχθων και υλικών μέσων προκειμένου να φέρει στην ε- πιφάνεια πρόσωπα, γεγονότα και πράγματα από τη συνεχή και αέναη ροή του ιστορικού χρόνου στη γενέτειρά του, αλλά και τη γενικότερη διαδρομή του νησιού μας, μέσα στη συνεχή και αδιάλειπτη ιστορική συνέχειά του. Οι μελέτες του αρχίζουν από τα βάθη του ιστορικού χρόνου, διαπερνούν τους ατελεύτητους αιώνες και εξικνούνται ως τις μέρες μας, φωτίζοντας αθέατες πολλές φορές πλευρές καταστάσεων, συμβάντων, προσώπων και γεγονότων. Δε γνωρίζω άλλο συγγραφέα του τόπου μας, ο οποίος να έχει εργασθεί τόσο πολύ, με πάθος θα έλεγα, για την προβολή και την ανάδειξη της Ιστορίας του νησιού μας, αλλά και για να προσφέρει τόσες πολύτιμες υπηρεσίες στον κρητικό λαό στο επίπεδο της ιστορικής γνώσης, καθώς και στους μελετητές και ερευνητές της Ιστορίας του τόπου μας και μάλιστα αφιλοκερδώς, αφού τα βιβλία του προσφέρονται δωρεάν. Αυτά γενικά για την προσφορά του κ. Πάρι Κελαϊδή στο συγγραφικό επίπεδο. Στα παρακάτω θα αναφερθώ διεξοδικότερα στα δύο τελευταία του βιβλία. Το πρώτο κυκλοφορεί από το 2007 κι έχει τον τίτλο «Εγκυκλοπαίδεια των Σφακιών». Είναι συναρθρωμένο κατά λεξικογραφικό τρόπο και περιλαμβάνει κάθε τι που έχει σχέση με τα Σφακιά. Είναι ένα πρότυπο και πρωτότυπο βιβλίο, γιατί δε γνωρίζω άλλο παρόμοιο βιβλίο κάποιας άλλης περιοχής της χώρας. Έτσι, σαν ιδέα έχει τη σφραγίδα της πρωτοτυπίας και σαν πράξη το χαρακτήρα του πρότυπου έργου. Το δεύτερο έχει εκδοθεί πολύ πρόσφατα, το έτος που διανύομε, και ο τίτλος του είναι «Ιστορία των Σφακίων». Υπάρχει βέβαια κι ένα παλαιότερο με τον ίδιο τίτλο τού άλλοτε ποτέ Επισκόπου Ιεραπύτνης και Σητείας Γρηγορίου Παπαδοπετράκη, που ωστόσο δεν καλύπτει ό- λη την χρονική περίοδο μέχρι σήμερα, γιατί φτάνει ως το 1877, συγχρόνως δε σε πολλά του σημεία είναι ξεπερασμένο, αφού η ιστορική έρευνα έχει προσθέσει νέα στοιχεία και έχει αναιρέσει άλλα. Επίσης αδικεί εξόφθαλμα μερικές περιοχές του νησιού μας, κυρίως της ανατολικής Κρήτης, των οποίων τη συμβολή στους αγώνες του νησιού προσπαθεί να υποτιμήσει και να υποβαθμίσει. Το νέο βιβλίο του κ. Πάρι Κελαϊδή είναι δίτομο, με χονδρό εξώφυλλο και χαρτί άριστης ποιότητας. Ο πρώτος τόμος, ο οποίος αρχίζει με τη Μυθολογία, φθάνει ως το Μακεδονικό Αγώνα ( ) και ο δεύτερος, Ο ιστορικός συγγραφέας των Σφακιών Π.Σ. Κελαϊδής ο οποίος ξεκινά από τους απελευθερωτικούς πολέμους του , τελειώνει με τη Μάχη της Κρήτης και την Εθνική Αντίσταση. Περιλαμβάνει επίσης, ως παράρτημα, και κάποια άλλα ειδικότερα θέματα, που ο συγγραφέας θέλει ιδιαίτερα να τονίσει. Το βιβλίο είναι σωστά δομημένο και ανάλογα με τα ιστορικές συγκυρίες των διαφόρων περιόδων κατανεμημένο και αποτελεί συμπύκνωση και συγκερασμό όλων των ιστορικών μελετών που έ- χει μέχρι σήμερα εκπονήσει ο συγγραφέας. Το διακρίνει δε η σε βάθος διερεύνηση των θεμάτων, που πραγματεύεται, η ζωντανή αφήγηση του, η ευχάριστη και κατανοητή γλωσσική διατύπωση και η έντεχνη αποφυγή ακροτήτων, που χαρακτηρίζουν παλιότερα παρόμοια έργα. Η μελέτη του βιβλίου έχει να προσφέρει πολλά στον αναγνώστη του. Θα περάσουν μπροστά από τα μάτια του, σαν σε κινηματογραφική ταινία, η περιπέτεια του νησιού μας μέσα στην συνεχή έντονη ιστορική του διαδρομή και της περιοχής καταγωγής ειδικότερα του συγγραφέα. Θα του προσφέρει λύπες για τις τραγικές στιγμές που πέρασε ο τόπος, αλλά και συγκινήσεις για τους σκληρούς αγώνες που διεξήγαγε ο κρητικός λαός προς ανάκτηση ή στερέωση της ελευθερίας. Και θα αισθανθεί εθνική έξαρση και μεγαλοσύνη για την ανδρεία και τη γενναιότητα των προγόνων του, και γιατί ό- χι, και υπερηφάνεια γι' αυτούς, που τόσα έπαθαν και υπέφεραν για να ζει αυτός σήμερα ελεύθερος. Ασφαλώς θα νοιώσει δε και ιερή υποχρέωση να τους μιμηθεί, αν υπάρξει ανάγκη. Γιατί ας μην ξεχνούμε ότι η Ιστορία, δυστυχώς, επαναλαμβάνεται. Τέλος ο συγγραφέας αξίζει θερμών συγχαρητηρίων, αλλά και πολλών ευχών για συνέχιση του εθνωφελούς και θεάρεστου έργου του.

14 14 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 2009 Γεννήσεις Το μέλος του Δ.Σ. της Ένωσής μας και για σειρά ετών ταμίας μας, Στέλιος Γιάνναρης, απέκτησε στις τον πρώτο γιο. Ευχές στους γονείς Στέλιο και Βασιλική και να τον δούνε όπως επιθυμούν. Βαπτίσεις Το μέλος του Δ.Σ της Έ - νωσής μας Μιχάλης Πολυχρονάκης (καταγωγή από τη μητέρα του από τους Καρτιάνηδες του Ασκυφού), βάφτισε το γιο του στις στην Αθήνα. Νονοί, ο Λακκιώτης Γιώργος Κοκκινάκης κι ο Κισαμίτης Ανδρέας Βερυβάκης, μερακλήδες σαν και τον πατέρα του νεοφώτιστου Μανούσου. Ευχόμαστε στο Μιχάλη και τη γυναίκα του Γεωργία και τους νονούς να τον δουν όπως επιθυμούνε. Στις 27 Ιουνίου ο Σήφης και η Αρετή Γυπαράκη βάφτισαν τα παιδιά τους Σοφία και Γεωργία ανάδοχοι ήταν η Ιωάννα Μανουσέλη για τη Σοφία και η Δήμητρα Σταρένιου για τη Γεωργία. Στις νεοφώτιστες ευχόμαστε κάθε ευτυχία και προκοπή στους γονείς να τις καμαρώνουν. Ευτυχισμένοι και στις νονές πάντα άξιες. Ο Κώστας Λαγουδάκης α- ξιωματικός της ελλην. Αστυνομίας από τις Καρίνες Αγ. Βασιλείου και η Φανή το γένος Αλεξανδράκη από το Φραγγοκάστελο βάφτισαν το εγγονάκι τους και το ονό - μασαν Κωνσταντίνο, στο ό- νομα του παππού στην Ιεράπετρα, ακολούθησε πλουσιοπάροχο γλέντι με το συγκρότημα του Κονταρού Χαιρέτη. Να τους ζήσει. Έγινε η βάφτιση των α γο - ριών του ζεύγους Γεωρ γίου και Αγάπης Κατσουλού στο Πατσιανό Σφακίων. Ακολούθησε πλούσιο γεύμα στην ταβέρνα του Χριστόφορου. Να ζήσουν τα νεοφώτιστα. Στις στον Ι.Ν. Παναγίας στην Πλατεία Χώ ρας Σφακίων έγινε η βάπτιση του νεοφώτιστου (Ρούσιου-Ραφαήλ) Τζατζι μάκη. Οι γονείς Θεόδωρος και (Μαρία Ανδρομάχη) μαζί με τον νονό και την νονά, τους παππούδες και γιαγιάδες, πλημμυρισμένοι από ευτυχία δέχονταν τις ευχές μετά την τέλεση του μυστηρίου στην εκκλησία και κατόπιν στην ταβέρνα LIVIKON στη χώρα Σφακίων όπου έγινε το τραπέζι. Ευχόμαστε στο νεοφώτιστο καλός χριστιανός να γίνει, άνθρωπος της Εκκλησίας όπως οι γονείς του και να είναι ευλογημένοι όλοι υπό του Θεού. Γάμοι Πρωτ. Αθανάσιος Κουκουνάρης Εφημέριος Χώρας Σφακίων Στις 05/06/09 στο εκκλησάκι της Παναγίας της Καμαριανής στο Γεράνι Ρεθύμνου τελέστηκε ο γάμος της Ασημίνας Μανούσακα με τον Γιάννη Ξυγκάκη και ακολούθησε γλέντι στο κοσμικό κέντρο Μέγαρο. Κουμπάροι είναι ο Δημήτρης Καραγιαννάκης, επιχειρηματίας από τα Χανιά, ο Παύλος Γ. Βαρδινογιάννης και η Χρυσή Ι. Βαρδινογιάννη. Το ζευγάρι τίμησαν με την παρουσία τους ό- λοι οι βουλευτές αλλά και οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης από τους νομούς Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου, καθώς και φίλοι και συγγενείς από διάφορα μέρη της Ελλάδας και το εξωτερικό. Η προσέλευση τουκόσμου ή- ταν μεγάλη και το γλέντι κράτησε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες με την συνοδεία του συγκροτήματος του γνωστού λυράρη Μανώλη Κονταρού αλλά και του μεγάλου κρητικού καλλιτέχνη, το αηδόνι της Κρήτης, Νίκου Μανιά. Στις 6 του μηνός Ιουνίου 2009 έγινε ο γάμος της Μαρίας του Λεωνίδα και της Ευαγγελίας Χομπίτη από την Ίμβρο Σφακίων στον μεγαλοπρεπή Ιερό Ναό του Αγίου Μανώλη Ασκύφου Σφακίων (των Σφακιανών Αγίων Μανουήλ και Ιωάννου). Ο Γαμπρός ήταν ο Νεκτάριος Συλλιγαρδάκης, γιος του απόστρατου αξιωματικού Νικολάου Συλλιγαρδάκη και της Ελένης, από την Κόρινθο, Κρητικής καταγωγής. Το ανδρόγυνο θα μένει στην Α - θήνα. Κουμπάρος ήταν ο Νικόλαος Γερμανός από τήν Αθήνα. Η στέψη του ανδρογύνου έγινε από τους π. Στυλιανό Κατσούλη, Εφημέριο Ασκύφου, και π. Κωνσταντίνο Χομπίτη, Εφημέριο Ίμβρου. Στον γάμο συμμετείχαν 1 Αθηναίοι διασκέδασαν και χόρεψαν μέχρι πρωίας με το συγκρότημα του Γεωργίου Μαγγελάκη από τη Χώρα των Σφακίων στο κέντρο Λευκορίτης. Στις 27 Ιουνίου 2009 έγινε η στεφάνωση του εγγονού του παπα-κωστή Χομπίτη, Νικηφόρου Θωμαδάκη του Μανώλη και της Ελένης Χομπίτη, κόρης του παπα-χομπίτη, Εφημερίου Ίμβρου Σφακίων. Η νύφη είναι κόρη του Ιωάννου και της Βασιλείας Μπέντη, κατοίκων Χανίων. Κουμπάρος ο Γεώργιος Παρασκάκης. Το γλέντι έγινε στο εξαίρετο και θαυμαστό κέντρο Γλεντοξημερώματα Περβολιών Χανίων. Ο γαμπρός με τη Σφακιανή στολή και τη θαυμαστή κορμοστασιά, το αετήσιο πέταμα στο χορό που εκράτησε μέχρι πρωίας, έκλεψε την παράσταση. Το μυστήριο ευλογήθηκε από τον Ιερέα του Ι. Ναού Αγίων Ραφαήλ Περβολίων και τόν πρωτοπρεσβύτερο Κωστή Χομπίτη, παππού του γαμπρού. Στις 5 Ιουλίου 2009 στον Ι. Ναό Προφήτου Ηλία Ακρωτηρίου Χανίων έγινε ο γάμος της εγγονής του Γεωργίου Βεργάκη από την Ίμ βρο Σφακίων, Ειρήνης Μπραουδάκη του Γεωργίου και της Γεωργίας Βεργάκη, κατοίκων Βρυσών Αποκορώνου. Η στέψη έγινε από τον Εφημέριο του ναού και τον π. παπα-κωστή Χομπίτη. Το γλέντι ακολούθησε στο κέντρο Νυχτερίδα Χανίων. Στις 12 Ιουλίου 2009 έγινε η στεφάνωση της Νίκης Χιωτάκη του Πέτρου και της Ειρήνης από το Βουβά Σφακίων και εγγονής της Άννας Κατσανεβάκη από την Ίμβρο. Γαμπρός είναι ο Κων/νος Παπουτσάκης. Η στέψη έγινε στον Ι. Ναό Αγίου Φανουρίου Αποκορώνου. Το μυστήριο ευλόγησαν ο Εφημέριος και ο παπα-κωστής Χομπίτης. Κουμπάρα η Μαρία Φραγκιαδάκη. Το γλέντι έγινε στο κέντρο Έσπερος Βρυσών Αποκορώνου. Κηδείες Μαρία Μανουσέλη, μια σπουδαία δασκάλα Μια μεγάλη κυρία βρίσκεται σήμερα στην γειτονιά των αγγέλων. Η Μαρία Μανουσέλη- Παπαδογιάννη. Στο Καλαμίτσι Αλεξάνδρου, αφού για αρκετά χρόνια δίδαξε τα Σφακιανόπουλα σε δύσκολα χρόνια, έ- μελε η μοίρα να ριζώσει. Να αγαπήσει και να αγαπηθεί πολύ. Να γαλουχίσει με αξίες και ιδανικά σα δασκάλα παιδιά και παιδιά παιδιών. Υπήρξε φάρος φωτεινός προσφοράς, γνώσης, ανθρωπιάς και καλοσύνης. Σύζυγός της ο Γιάννης Παπαδογιάννης, ένας υπέροχος και αξιόλογος άρχοντας της περιοχής. Η Μαρία ήταν βαθιά δημοκρατική. Η οικογένειά της πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος τόσο στην Γερμανική κατοχή (ο πατέρας της εκτελέστηκε μαζί με τους υπόλοιπους χωριανούς στον Καλικράτη), όσο και στην Εθνική Αντίσταση. Είχε βιώσει και μεταλαμπάδευε στον κύκλο και τους μαθητές της πίστη και αφοσίωση στο Θεό, στην πατρίδα, και στις δημοκρατικές αξίες. Διέθετε αφιλοκέρδεια, ανιδιοτέλεια, εντιμότητα, υπευθυνότητα, ευαισθησία, συνέπεια και χάριζε απλόχερα σ όλους μας αγάπη. Αυτήν την υπερήφανη Σφακιανή, την Ελληνίδα λεβέντισσα νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω για όσα πρόσφερε, για όσα άφησε, για όσα δίδαξε. Για τις φορές που τραγούδησε τον Εθνικό μας ύμνο μέσα στην τάξη για να περάσει στους μαθητές μηνύματα του τι σημαίνει Πατρίδα και τι Λευτεριά. Για τις εκατοντάδες φορές που έ- πιασε τα τρυφερά χεράκια για να κατευθύνει να μάθουν σωστά την πρώτη γραφή, για τα πολυάριθμα παιδικά κεφαλάκια που χάιδεψε για να διδάξει αγάπη και ανθρωπιά. Η Μαρία Μανουσέλη πέθανε τη Μεγάλη Πέμπτη 16 Απριλίου και ετάφη τη Μ. Παρασκευή λίγο πριν την Αποκαθήλωση του Κυρίου μας. Μέρα σημαδιακή που σημαίνει την ξεχωριστή θέση της στη Σκέπη Του. Αγαπητή Μαρία θα ζεις στις καρδιές και στις σκέψεις μας. Αιωνία σου η μνήμη. Βιργινία Κατάκη-Μανουσογιαννάκη Δασκάλα Πέθανε ο Μανώλης Ζερβός από την Ίμβρο Σφακίων και ετάφη τον Ιούνιο στην ιδιαίτερή του πατρίδα και αγαπημένο του χωριό την Ίμβρο. Ο Μανώλης είχε πλούσια δράση στο πολιτιστικό κίνημα στην Αθήνα, στην Ένωσή μας, στην Παγκρήτιο Ένωση, στην Κρητική Φοιτητική Εστία κ.ά. Η Ένωσή μας εκφράζει τα θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά του. Στις 24 Μαρτίου στο Αιγάλεω Αττικής η Ελευθερία Γαϊτάνου άφησε τον μάταιο κόσμο στην τρυφερή ηλικία των 24 ετών. Ήταν πάντα κοντά στην ένωση σε όλες τις εκδηλώσεις. Η άτυχη Ελευθερία με βαθύτερη καταγωγή από την Ανώπολη Σφακίων από τη μητέρα της το γένος Σεϊμένη, θα είναι πάντα στη μνήμη μας. Στους συγγενείς της εκφράζομε τα πιο βαθιά μας συλλυπητήρια. Στη μνήμη Στρατή Σπύρου Σεϊμένη Δεκαεννέα μήνες πέρασαν από την ημέρα που έφυγε α- πό τη ζωή ο αγαπητός εξάδελφος Στρατής Σεϊμένης. Με απέραντη οδύνη είχαμε δεχθεί το άκουσμα του θανάτου του αξέχαστου Στρατή, που ήταν ο τελευταίος εκ των μονίμων κατοίκων της οικογένειας Σεϊμένη στην Ανώπολη Σφακίων. Το σπίτι του αγαπητού Στρατή ήταν πάντοτε για όλους μας τους συγγενείς του, το δικό μας σπίτι. Ένας περήφανος αητός της Ανώπολης έφυγε α- πό τη ζωή, όμως στις καρδιές και στη σκέψη όλων μας, πάντοτε θα φτερουγίζει ψηλά. Ο Στρατής Σεϊμένης ήταν ο δικός μας άνθρωπος, γιος του Μακεδονομάχου Σπύρου Σεϊμένη και κοσμούσε με τον χαρακτήρα του όλη την οικογένεια. Ήταν εκείνος που μαζί με την μακαρίτισσα σύζυγό του, πολύ αξιόλογη γυναίκα και αγαπητή εξαδέλφη Αργυρώ, ήταν πάντοτε μια ανοιχτή αγκαλιά για όλους μας. Λίγοι άνθρωποι φεύγουν α- πό τον κόσμο αυτό με τόσο ήσυχη την συνείδησή τους πως δεν έβλαψαν ποτέ συνάνθρωπό τους, αλλά απλόχερα σκόρπιζαν μόνο αγάπη και καλοσύνη. Η μνήμη όλων μας όσο θα αντέχει θα συνοδεύει τον Στρατή και την Αργυρώ στην αιωνιότητα. Ας είναι ελαφρό το χώμα των Σφακίων που τους σκεπάζει. Συμμετέχουμε όλοι εμείς οι συγγενείς και φίλοι στην ο- δύνη των καλών και αξιόλογων παιδιών τους, Σπύρου, Γιάννη, Μανώλη, Αρχοντούλας και Άννας. ΠΑΥΛΟΣ ΜΑΝΟΥΣΟΥ ΣΕΪΜΕΝΗΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 ΑΙΓΑΛΕΩ ΑΤΤΙΚΗΣ Έφυγε απροσδόκητα από κοντά μας ένας καλός χωριανός και φίλος ο Μανούσος Κατσανεβάκης. Ο Μανούσος ζούσε στην Αμερική με την οικογένεια του και ε- νώ εμείς τον περιμέναμε πάντα με νοσταλγία να έλθει στην Ίμβρο το χωριό του η σκληρή μοίρα του επεφύλασσε άλλο ταξίδι. Πήγε να συναντήσει τα αδέλφια του και τους φίλους μας που έ- φυγαν σε μικρό διάστημα τον Γιώργη και τον Νίκο. Φίλε Μανούσο θα σε θυμόμαστε πάντα. Στην οικογένεια σου εκφράζομε τα πιο θερμά συλλυπητήρια. Σ. ΜΑΝ Στις 20 του Φλεβάρη έφυγε από κοντά μας ο Σταύρος Γ. Μπούχλης 78 ετών. Είχε γεννηθεί στο Αμουδάρι του Ασκύφου και ήταν πολύ καλός κυνηγός. Γι αυτή του την ιδιότητα τον αποκαλούσαν οι γνωστοί του τσίφτη. Τα συλλυπητήρια μας στους συγγενείς του. Στις 07/06/2009 απεβίωσε η Ελένη Δαμανάκη. Άνθρωπος της Εκκλησίας και της προσφοράς προς το συνάνθρωπο. Πάντα οι περαστικοί, ιδιαιτέρως τα παλαιότερα χρόνια, έβρισκαν φιλοξενία στο σπίτι της. Έκανε οικογένεια και τα παιδιά της είτε στην Αμερική όπου βρίσκονται, είτε στα Σφακιά είναι άνθρωποι που αγαπούν τον τόπο τους τα Σφακιά και προσφέρουν εμπράκτως. Ευχόμαστε ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή της. Πρωτ. Αθανάσιος Κουκουνάρης Εφημέριος Χώρας Σφακίων Τον περασμένο Απρίλιο έ- φυγε και ο τελευταίος από την παλιά γενιά των Γιανναράκηδων. Ο Γιώργης Γιανναράκης από τον Καλλικράτη. Η κηδεία του έγινε στον Άη Γιώργη στον Καλλικράτη. Στην οικογένειά του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Σ.ΜΑΝ

15 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 15 ΜΕΡΟΣ Β' Ο Θοδωρής δικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση και κλείστηκε φυλακή στο Ρέθυμνο. Όταν άρχισε η γερμανική επίθεση στην Κρήτη, ο Βίγλης βρίσκεται φυλακισμένος. Στο Ρέθυμνο η μάχη έ- χει ανάψει για τα καλά και ο Θοδωρής παρακαλεί τον φρουρό του να τον αφήσει ελεύθερο να πολεμήσει, αλλά μάταια. Ό,τι όμως του αρνήθηκε ο φρουρός, του το έδωσε η τύχη: μια βόμβα των Γερμανών πέφτει στο φυλάκιο και στον τοίχο της φυλακής, με αποτέλεσμα οι φυλακισμένοι να βρεθούν ελεύθεροι. Ο Βίγλης αρπάζει το όπλο του φρουρού, στέκεται για λίγο από πάνω του και του λέει: «Αν, μωρέ, δεν μου χρειάζονταν η σφαίρα, δεν θα σου τη χάριζα, αλλά έχε χάρη». Παίρνει μέρος στις μάχες στο Ρέθυμνο και οι Γερμανοί παίρνουν γεύση του ντουφεκιού του Βίγλη. Ο Βιγλοθοδωρής υπήρξε δεινός σκοπευτής σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες ανθρώπων που τον γνώρισαν από κοντά. Πριν την κατοχή ήταν λάτρης τού μάνλιχερ. Αλλά κατά τη διάρκεια της κατοχής που γνώρισε το γερμανικό μάουζερ, το ερωτεύτηκε. Το μάουζερ τα ε- πισκίασε όλα, όπως έλεγε. Κάποτε, νεαρός χρόνων, βρέθηκε σε μια χαροκοπιά στα Μεσκλά, παρέα με θείους του Μανωλέδες και Τζάτζιμους. Στην παρέα ήταν και ένας φίλος της οικογένειας από τα Μεσκλά Μύγιας το επίθετό του. Τα χρόνια ε- κείνα ήταν έθιμο οι άντρες να ε- ξασκούνται στη σκοποβολή μέσα στο γλέντι και στο χαροκόπι. Η παρέα λοιπόν ζήτησε κάποια στιγμή από τον νεαρό Βίγλη να πάρει μέρος στη σκοποβολή, γιατί είχαν ακούσει ότι είναι καλός σκοπευτής ο γιος του Βιγλορούσσου. Ο Θοδωρής όμως αρνήθηκε ευγενικά γιατί, αν και μικρός, ήξερε να φυλάσσεται και να μην προκαλεί, γιατί συχνά γίνονταν παρεξηγήσεις, λόγω εγωισμού αν κάποιος έπαιζε καλύτερα, και ειδικά αν ο άλλος ήταν ε- γωιστής και Καλόσειρος. Κάποια ώρα πήγαν και στο σπίτι του Μύγια και κάθισαν στη αυλή του. Ο Μύγιας ζήτησε από τον νεαρό Βίγλη να του κάνει τη χάρη να παίξει κι αυτός. Πράγματι ο Βίγλης, που κράταγε ένα παλαιό μάνλιχερ, το αφήνει στην άκρη και αρπάζει ένα καινούργιο μάνλιχερ ε- νός πρώτου εξαδέρφου Τζάτζιμου και λέει στην παρέα, «θα ρίξω στον πρώτο κόμβο της μουριάς». Ρίχνει λοιπόν και τον ρίχνει Ιστορικές οικογένειες των Σφακίων ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΙΓΛΗΣ Eκατόν επτά χρόνια πέρασαν από τη γέννηση του αντρειωµένου Θοδωρή Ρ. Βίγλη και 62 χρόνια από το θάνατό του το Ο Θοδωρής γεννήθηκε στη θρυλική Σαµαριά της Επαρχίας Σφακίων του νοµού Χανίων το κάτω «ε, έτυχε», λέει πειρακτικά η παρέα. Τους λέει, «θα συνεχίσω να ρίχνω τους κόμβους να ιδούμε αν έτυχε», και αρχίζει τακ τακ τακ και κόβει και τους πέντε κόμβους. Στη συνέχεια μπαίνουν μέσα στο σπίτι, κάθεται ο Θοδωρής στον καναπέ, βγάζει ένα 38άρι που κράταγε, σημαδεύει τον τσαμιλίκη και τακ-τακ-τακ γράφει Θ. Ρ. Β., δηλαδή τα αρχικά του, όνομα, πατρώνυμο, επίθετο. Για όσους γνωρίζουν το 38άρι, σε αντίθεση με τα γερμανικά όπλα, δεν σπάει το τζάμι αλλά το τρυπάει σαν βελονιά. Τότε ο οικοδεσπότης πάει και βγάζει το τζάμι και το φύλαξε για ενθύμιο στο μπαούλο. Τα χρόνια της Γερμανικής κατοχής το μητάτο του Βίγλη και της οικογένειας γενικά υπήρξε κέντρο φιλοξενίας για κάθε καταδιωκόμενο και για όποια αιτία. Δεκάδες είναι οι μαρτυρίες αγωνιστών κάθε αντιστασιακής οργάνωσης ΕΑΜ-ΕΟΚ-Άγγλων και απλών ανθρώπων, που πάντα έ- βρισκαν φιλόξενη στέγη και τροφή στην οικογένεια των Βίγληδων. Μέσα στο φαράγγι πάντα οι κυνηγημένοι έβρισκαν κάτι να φάνε, γάλα, μέλι, κρέας, που πολλές φορές είναι αλήθεια ήταν κλεμμένο από τον Θοδωρή, αλλά εκείνο τον καιρό, και ποιος δεν έ- κλεβε! Έκλεβε σχεδόν πάντα από ανθρώπους που κάτι άδικο είχαν στην πλάτη τους, και ποτέ από φτωχούς κτηνοτρόφους. Κάποτε, μέσα στην κατοχή, έ- μαθε για κάποιο μεγαλοκτηνοτρόφο, συνεργάτη των Γερμανών, ο οποίος αρραβωνιαζόταν κάθε λίγο μια κοπελιά και στη συνέχεια τις παρατούσε με το αζημίωτο στην επαρχία Κισσάμου. Μια και δυο, λοιπόν, ο Θοδωρής πάει και του αρπάζει 270 αίγες με 70 τράγους μέσα, με τα κουδούνια τους. Ενώ στον πηγαιμό έκανε δυο η- μέρες δρόμο, στην επιστροφή έ- κανε δεκαεπτά ημέρες, κάνοντας κύκλους. Όταν πέρναγε από το Σέλινο, οι 70 τράγοι είχανε κάνει φτερά, δώρο του Θοδωρή σε ό- σους τον περιέθαλπαν. Τα υπόλοιπα κατσίκια τα έριξε μέσα στο φαράγγι και όποιος ήθελε έπαιρνε. Φρόντιζε με τροφή για τους διωκόμενους, χωρίς να κρατάει τίποτα για τον εαυτό του. Ο παθών, λοιπόν, προσέτρεξε στους Γερμανούς και σε συνεργασία με τη χωροφυλακή τον ε- πικήρυξαν. Επικεφαλής ανέλαβε ο περιβόητος αρχηγός της Γκεστάπο Παλαιοχώρας Χάνς Μπάχτερ, ο οποίος του εμήνυσε ότι αν δεν παρουσιαστεί, θα κάψει ό- Κείμενο, επιμέλεια, παρουσίαση: ΑΝΤΩΝΗΣ ΕΡΓΑΖΑΚΗΣ λη την επαρχία Σφακίων. Ο Βίγλης αποφάσισε να παρουσιαστεί, σκεπτόμενος όχι τον εαυτό του αλλά την οικογένειά του, τα αδέλφια, τα ξαδέλφια και τους συνεπαρχιώτες του. Όπως έλεγε τότε χαρακτηριστικά, «η δική μου η ζωή δεν αξίζει περισσότερο α- πό των άλλων». Αφού έγιναν οι σχετικές συνεννοήσεις με αλληλογραφία, δόθηκε το σχετικό ραντεβού στο χωριό Κοντό Κυνήγι της επαρχίας Σελίνου. Είχαν συμφωνήσει να βρεθούν μόνοι τους άοπλοι. Ο Χάνς ήξερε άπταιστα ελληνικά και γνώριζε τα ήθη και τα έθιμα του τόπου. Ο Θοδωρής πήγε στο χωριό και κάθισε περιμένοντας τον Χάνς με δυο του φί- λους. Σε λίγη ώρα ήρθε και ο Χάνς με μια ομάδα Γερμανών. Ο Χανς πλησίασε και ρώτησε: «Ο κύριος Βίγλης;» «Μάλιστα», απάντησε ο Βίγλης και του είπε χαρακτηριστικά, «Κύριε Χάνς, δεν είσαι εντάξει». «Γιατί;». «Γιατί είχαμε πει να βρεθούμε οι δυο μας, κι εσύ ήρθες με ολόκληρη ομάδα». Ο Χανς: «Και δεν είναι μόνο αυτοί που βλέπεις όλο το χωριό το έχω ζωσμένο με στρατιώτες». Τότες ο Βίγλης, χωρίς να τα χάσει του λέει: «Χμ... κι εσύ τι νόμισες; Ότι εγώ ήρθα μόνος μου; Γύρω γύρω απ τους στρατιώτες σου έχω ζωσμένο το χωριό με κλέφτες». Ο Χάνς το έχαψε κι άρχισε να ρωτάει τον Θοδωρή γιατί κλέβει. - Δεν κλέβω, απάντησε ο Βίγλης. - Αμέ τι κάνεις; του λέει o Χάνς. - Τιμωρώ, του λέει ο Βίγλης. - Και τι είσαι εσύ και τιμωρείς; - Ένας δίκαιος άνθρωπος, του α- πάντησε ο Θοδωρής. - Κι αυτός που του πήρες τα κατσίκια τι είχε κάνει, τον ρώτησε. Ο Βίγλης τού είπε τα γεγονότα και του είπε να ρωτήσει όπου θέλει αν έτσι έχουν τα πράγματα. Ο Χάνς τον άκουσε και του είπε να σηκωθεί να πάνε στην Παλαιόχωρα. Τότες ο Βίγλης του λέει: «Ολόκληρο το τάγμα που έχεις στην Παλαιόχωρα να φέρεις, δεν έρχομαι αυτή τη φορά. Θα έρθω την άλλη φορά, γιατί αυτή τη συμφωνία είχαμε κάνει οι δυο μας». Ο Γερμανός κρατήθηκε ή από φόβο ή επειδή του είχε δώσει το λόγο του. Του είπε μόνο, την άλλη φορά που θα συναντηθούν να του κρατάει το όπλο του. Ο Βίγλης του είπε ότι δεν έχει όπλο παρά ένα παλιοντούφεκο, κειμήλιο οικογενειακό. «Ε, αυτό να μου το κρατάς», είπε ο Χανς. Σε λίγες ημέρες ο Θοδωρής πήγε στην Παλαιόχωρα στον Χάνς, που τον έστειλε αυτή τη...σήκωσε κλισιοσκόπιο 900 μ. στο όπλο και έριξε πέντε σφαίρες, οι τρεις βρήκαν στόχο σκοτώνοντας τρεις Γερμανούς και οι δύο καρφώθηκαν στο ανώφυλλο της πόρτας φορά στα Χανιά, όπου τον ανέκριναν επτά ανώτατοι αξιωματικοί της Γκεστάπο. Ξαναγύρισαν στην Παλαιόχωρα και ο Χάνς του έδωσε δυο στρατιώτες με σκοπό να πάνε να φέρουν πίσω τα κατσίκια. Ο Θοδωρής άφησε τους στρατιώτες στην Αγιά Ρουμέλη και γύρισε σε τέσσερις ημέρες με κατσίκια από τα 270 συνολικά που είχε πάρει. Και ενώ είχε τελειώσει με τους δικαιούχους και μπορούσε να φύγει, ο Βίγλης πήρε τους στρατιώτες και τους γύρισε πίσω στην Παλαιόχωρα, γιατί το είχε υ- ποσχεθεί, όπως έλεγε. Ο Χάνς τον κράτησε 5-6 ημέρες και τον άφησε ελεύθερο. Φεύγοντας ο Βίγλης πέρασε από τη Σούγια, με προορισμό την Αγιά Ρουμέλη, και μια στιγμή είδε μια ομάδα Γερμανών να προχωρεί προς το φαράγγι όπου ήταν αγγλικό φυλάκιο και ομάδα α- νταρτών. Ειδοποίησε με έναν ανιψιό του, Τσάτζιμο, τους αντάρτες για να μην αιφνιδιαστούν, και γίνεται η μεγάλη μάχη της Αχλάδας όπου άστραψε το ντουφέκι του Βιγλοθοδωρή και των άλλων αγωνιστών. Ο Βίγλης πήρε μέρος σε πολλές μάχες με τους Γερμανούς α- πό τις γραμμές του ΕΑΜ αλλά και με άλλους πατριώτες στις μάχες της Παναγιάς του Καστέλου και στη μάχη του Καλόγερου. Στις , με ημερήσια διαταγή του γίνεται εύφημη μνεία για τη συμμετοχή του στη μάχη της Παναγιάς. Μετά τη μάχη της Παναγιάς ο Συνταγματάρχης του ΕΛΑΣ Γρ. Κοντεκάκης του στέλνει με τέσσερα μουλάρια δεκαεπτά γερμανικά όπλα για να τον τιμήσει για τη μεγάλη συμβολή στη μάχη, και τα όπλα αυτά προέρχονταν από τους Γερμανούς που είχε σκοτώσει ο Βίγλης. Από όλα αυτά τα όπλα ο Θοδωρής δεν κράτησε κανένα, τα μοίρασε σε φίλους δεξιά και αριστερά, και όταν σε λίγο καιρό έ- σπασε το δικό του όπλο, πήγε και αγόρασε άλλο. Μια άλλη φορά λέγεται ότι α- ντάρτες κυνηγούσαν πέντε Γερμανούς που έτρεξαν να κρυφτούν σ ένα αγροτόσπιτο, ο Βίγλης βρισκόταν μόνος του και είδε τη σκηνή, σήκωσε κλισιοσκόπιο 900 μ. στο όπλο και έριξε πέντε σφαίρες, οι τρεις βρήκαν στόχο σκοτώνοντας τρεις Γερμανούς και οι δύο καρφώθηκαν στο ανώφυλλο της πόρτας. Ο συνταγματάρχης Κοντεκάς έβλεπε τη σκηνή με τα κιάλια, χωρίς να βλέπει ποιος ρίχνει, κι αργότερα, στη μάζωξη της ομάδας των ανταρτών, τους είπε: «Θέλω να μου πείτε πού ήτανε, πού καθότανε σήμερα ο Βίγλης, γιατί αυτές τις μπαλωθιές δεν μπορεί να τις έριξε άλλος από τον Βίγλη». Ο Θοδωρής δεν άφηνε ποτέ τη γεμιστήρα άδεια, δεν μπορούσες να καταλάβεις ποτέ τη διακοπή του, ήτανε πάντα με τον ί- διο ρυθμό. Είναι γνωστό ότι πολλές φορές, όταν μιλούμε ή γράφουμε για μια προσωπικότητα, μπορεί να υπερβάλουμε, καμιά φορά, ό- χι, από πρόθεση αλλά από υπερβολικό ενθουσιασμό και την καλώς εννοούμενη προσπάθεια να τονίσουμε τα θετικά σημεία του ήρωα. Στην περίπτωση του Βίγλη, ο- μολογώ ότι αναγκάζομαι να περιορίζομαι, για πολλούς και διάφορους λόγους, στα πιο απαραίτητα και βασικά. Ελπίζω σε λίγο καιρό, μέσα α- πό τις σελίδες ενός βιβλίου που σχεδιάζω να εκδώσω, να μπορέσω να ξεδιπλώσω όλες της πτυχές της μεγάλης προσωπικότητας του Θ. Βίγλη. Ο Θοδωρής υπήρξε μια σύνθετη και ισχυρή προσωπικότητα, με τα θετικά και τα αρνητικά του σημεία. Υπήρξε περίπτωση προσωπικής παλικαριάς, άντρας χωρίς περιορισμούς, που αν έλεγε κάτι δεν το έπαιρνε πίσω πάει και τελείωσε. Μια φορά, προπολεμικά, ο Βίγλης δικαζόταν στα Χανιά, και μέσα στο δικαστήριο δεν του είχαν βγάλει τις χειροπέδες οι χωροφύλακες. Ο πρόεδρος είπε να τις βγάλουν και οι χωροφύλακες είπαν ότι είναι επικίνδυνος για α- πόδραση. Τότε ο πρόεδρος τον ρώτησε, χαριτολογώντας, αν πράγματι μπορεί να δραπετεύσει μέσα από το δικαστήριο, με τόσα μέτρα ασφαλείας, και αφού ο Βίγλης του έδωσε το λόγο του ότι δεν θα φύγει, του επέτρεψε να κάνει μια δοκιμή. Ο Βίγλης δίνει μια και σπάει τις χειροπέδες από τα χέρια του, ορμάει πετώντας πέρα τους χωροφύλακες και από ένα μικρό παράθυρο δίνει μια σπάζοντάς το και βρίσκεται έξω στη στιγμή, ξεσηκώνοντας θύελλα θαυμασμού, και ιδιαίτερα στις γυναίκες που βρίσκονταν στο Δικαστήριο. Όταν η δίκη συνεχίστηκε, ο πρόεδρος του είπε: «Αν, Θόδωρε, δικαστές ήταν γυναίκες, δεν θα σε δικάζανε ποτέ». Στα χρόνια του εμφυλίου ο Βίγλης δεν πήρε ενεργά μέρος, με εξαίρεση μια περιοδεία στ Ασκύφου που του το ζήτησαν οι ίδιοι οι αντάρτες λόγω του κύρους και της φιλίας που είχε ο Βίγλης με πολλούς κατοίκους του ηρωικού χωριού, αλλά και γιατί ουσιαστικά ο Θοδωρής ήταν αντίθετος σ έ- ναν εμφύλιο πόλεμο που τον θεωρούσε χαμένο και αδελφοκτόνο, και ειδικά στην Κρήτη όπου ο λαός της διακρίνεται για το πνεύμα ενότητας και αδελφοσύνης. Υ.Γ: Διευκρινίζουμε ότι ο φίλος του Βίγλη κ.νίκος Σφηνιάς καταγόταν από το χωριό Ασ φένδου και όχι από τον Καλλικράτη όπως εκ παραδρομής γράψαμε στο προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας. Συνεχίζεται

16