Tsamalikos Ioakeim. Exposé
|
|
- Θεμιστοκλῆς Καλύβας
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Το αραβικό al- ūd - Το ευρωπαϊκό λαούτο Οργανολογία και ακουστική 1 Τσαµαλίκος Ιωακείµ 1. Γενικά 1.1 Θέµα Επισκόπηση της ιστορίας του αραβικού οργάνου al- ūd και του ευρωπαϊκού λαούτου, σύγκριση της δοµής και κατασκευής των οργάνων, διερεύνηση του ρόλου τους σε διαφορετικά µουσικά ιδιώµατα και των ακουστικών τους χαρακτηριστικών. 1.2 Επιστηµονικός κλάδος / Γνωστικό αντικείµενο Συστηµατική Μουσικολογία / Οργανολογία και ακουστική 1.3 Περίληψη Μία από τις µεγαλύτερες οµάδες οργάνων κατά τη συστηµατοποίηση των E. M. von Hornbostel και C. Sachs είναι η οµάδα των οργάνων τύπου λαούτου. Τα όργανα της οµάδας δανείστηκαν την ονοµασία τους από το βασικό όργανο της οικογένειας, το λαούτο (αγγ.: lute, γαλλ.: luth, γερµ.: Laute, ιταλ.: lauto, liuto, leuto, ισπαν.: laúd, ελλην.: λαούτο, λαγούτο, λαβούτο [ΑΝΩΓΕΙΑΝΝΑΚΗΣ]), του οποίου το όνοµα είναι παραφθορά του αραβικού al- ūd (όπου το al είναι οριστικό άρθρο), γεγονός που προβάλει την προέλευση του ευρωπαϊκού λαούτου από το αραβικό al- ūd. Κατά την διάρκεια της µαυριτανικής κατοχής στην Ιβηρική Χερσόνησο και χάρη στη συνύπαρξη αραβικού και χριστιανικού πολιτισµού το αραβικό όργανο εξελίχθηκε στο ευρωπαϊκό λαούτο. Οι σηµαντικότερες διαφορές των δύο οργάνων είναι το µέγεθος, ο αριθµός των χορδών και η τεχνική εκτέλεσης. Η παρούσα έρευνα στοχεύει αφενός στην παρουσίαση της ιστορίας και των βαθµίδων εξέλιξης µέσα από την περιγραφή όλων των τύπων των οργάνων, αφετέρου στην ανάλυση των ακουστικών τους χαρακτηριστικών και συγκεκριµένα του φάσµατος, της κατευθυντικότητας, του ρόλου των διπλών χορδών, των δονήσεων στο καπάκι, της συχνότητας αντήχησης του ηχείου, της διάδοσης του ήχου και της ακριβούς θέσης των δαχτύλων του αριστερού χεριού στις χορδές κατά την εκτέλεση του al- ūd. Όποτε είναι απαραίτητο θα παρουσιαστούν στοιχεία της αραβικής θεωρίας της µουσικής και του τροπικού συστήµατος. Τέλος θα ερευνηθεί η αλληλεπίδραση των δύο οργάνων µέσω της ελληνικής µουσικής παράδοσης, στην οποία παραλλαγές των δύο οργάνων διαδραµατίζουν κεντρικό ρόλο. 1 Το παρόν κείμενο αποτελεί συντομευμένη μετάφραση της έκθεσης διδακτορικής διατριβής εγκρίθηκε στις από την Κοσμητεία της Σχολής I Geisteswissenschaften του πανεπιστημίου Technische Universität zu Berlin
2 2. Παρουσίαση της έρευνας 2.1 Οργανολογία Το al- ūd Ūd στα αραβικά σηµαίνει βλαστός, εύκαµπτο ραβδί ή ξύλο. Σύµφωνα µε τον Henry G. Farmer, ο όρος ūd χρησιµοποιήθηκε από τους άραβες σε αντιδιαστολή µε τον όρο barbaṭ για να δηλώσει τη διαφοροποίηση του υλικού κατασκευής, καθώς στο barbaṭ το σώµα του οργάνου ήταν σκεπασµένο µε δέρµα, ενώ το ūd είχε ξύλινο καπάκι. Ωστόσο η σύγχρονη οργανολογική έρευνα απορρίπτει την άποψη του Farmer, καθώς φαίνεται πως στην αραβική οργανολογία η διαφορά του υλικού κατασκευής δε λαµβανόταν υπ όψιν. Αντίθετα, από πλήθος αράβων συγγραφέων του Μεσαίωνα τεκµηριώνεται ότι και οι δύο όροι αναφέρονται στο ίδιο όργανο. Ο ανδαλουσιανός συγγραφέας του 10ου αιώνα Ibn Abd Rabbihi αναφέρει ότι το ūd είναι το barbaṭ, οι Ibn Sīnā και Ibn Khaldūn (14ος αι.) περιγράφουν το ūd µε το όνοµα barbaṭ ενώ ο al-anbārī αναφέρει ότι το ūd χρησιµοποιείται ως συνώνυµο των barbaṭ και mizhar [GROVE]. Τόσο το λαούτο, όσο και το ūd είναι όργανα τύπου λαούτου και συγκεκριµένα κοντόλαιµα λαούτα (Kurzhalsstiellaute). Το κοντόλαιµο λαούτο µε ξύλινο αχλαδόσχηµο ηχείο έχει πιθανότατα ασιατική καταγωγή και καταγράφεται για πρώτη φορά στην Αίγυπτο γύρω στο 1300 π. Χ. Οι απεικονίσεις του σπανίζουν µέχρι τους πρώτους αιώνες µ. Χ. Στην κεντρική και ανατολική Ασία είναι γνωστό ήδη από τον 1ο αιώνα. Στη βορειοδυτική Ινδία, σε περιοχές που έχουν δεχτεί την επιρροή του ελληνικού πολιτισµού, έχει βρεθεί µια σειρά αγαλµάτων της ίδιας εποχής. Απεικονίζονται κοντόλαιµα όργανα µε αχλαδόσχηµο ηχείο, πλευρικά κλειδιά για το κούρδισµα των χορδών και τέσσερις ή πέντε χορδές που παίζονται µε πλήκτρο. Από τον 6ο αιώνα σώζονται απεικονίσεις του αντίστοιχου σασσανιδικού οργάνου barbaṭ, ενώ παρόµοια όργανα είναι γνωστά σε Κίνα (yüeh-ch in, p i-p a) και Ιαπωνία (biwa). Στον ισλαµικό πολιτισµό κυριαρχεί από τον αραβικό Μεσαίωνα (7ος - 13ος αιώνας) το ūd. Μέσω των περσών σκλάβων που έφτασαν στη Μέκκα για να εργαστούν στην ανοικοδόµηση του ιερού Ka ba (684) γίνεται γνωστό στον αραβικό κόσµο το ūd fārisī (περσικό ούτι), σασσανιδικό όργανο τύπου λαούτου (πιθανώς το barbaṭ). Το όργανο αυτό σταδιακά εξελίσσεται κατασκευαστικά και ήδη από τον 8ο αιώνα κατέχει ηγετική θέση µεταξύ των οργάνων που χρησιµοποιούνται στην αραβική µουσική. Στο θεωρητικό έργο Risāla fī l-mūsīqī του Ibn al-munaǧǧim ( 912), στο οποίο αναλύεται το τροπικό σύστηµα που χρησιµοποιούσε ο µουσικός Isḥāq ibn Ibrāhīm al-mauṣilī ( ) γίνεται οπτικοποίηση των κλιµάκων και των τρόπων µε τη βοήθεια ενός ουτιού µε τέσσερις χορδές (watar) και τέσσερις δεσµούς (µπερντέδες ή τάστα, αραβ.: dastān). 2
3 Στον πίνακα 1.1 φαίνονται τα τονικά ύψη που παράγει ένα τέτοιο όργανο και η απόσταση σε cent από την βαθύτερη χορδή, για την οποία επιλέχθηκε αυθαίρετα ο φθόγγος G 2 [RUF]. Στην τελευταία στήλη φαίνεται η απόσταση σε cent κάθε τάστου από το προηγούµενο Πίνακας 1 Χορδή bamm maṭlat maṭnā zīr Τάστο (G - 0) (c - 498) (f - 996) (b ) Απόσταση σε cent sabbāba A d - 702, g c wusṭā B es as des binṣir e a d ẖinṣir c f b es e Ως εποπτικό µέσο της διδασκαλίας του τροπικού συστήµατος χρησιµοποιούν το ούτι και οι µεταγενέστεροι συγγραφείς. Ο Abū Naṣr Muḥammad ibn Muḥammad al-fārābī ( 950, γνωστός από τις λατινικές µεταφράσεις των έργων του ως Alfarabius ή Abunaser) στον δεύτερο τόµο του πεντάτοµου έργου του Kitāb al-mūsiqī al-kabīr (Μεγάλο Βιβλίο Μουσικής) ασχολείται διεξοδικά µε τις δυνατότητες του ουτιού να παράγει όλους τους φθόγγους του τροπικού συστήµατος και παραθέτει πλήθος σχεδιαγραµµάτων µε τις θέσεις στις οποίες πρέπει να τοποθετούνται οι δεσµοί του οργάνου. Στο ίδιο πλαίσιο χρησιµοποιεί το ούτι ως εποπτικό µέσο και ο al-kindī ( 874) [GARLAND]. Στις αρχές της εποχής των Αββασιδών ( ) το ūd fārisī αντικαθίσταται από το ūd alshabbūṭ, το οποίο πρέπει να είχε ωοειδές ηχείο [GROVE]. Αυτό πάλι αντικαθίσταται από το το ūd qadīm (κλασικό), το οποίο πλέον κατέχει ηγετική θέση µεταξύ των µουσικών οργάνων. Κατά τον 8ο αιώνα έχει τέσσερις χορδές κουρδισµένες ανά τέταρτες, και τέσσερις δεσµούς που παράγουν την πυθαγόρεια κλίµακα. Το ūd qadīm έχει επιβιώσει µέχρι σήµερα στο Μαρόκκο, όπου είναι γνωστό ως ūd arbī (αραβικό). Ένας τύπος του οργάνου µε ελαφρώς µικρότερο αλλά πιο µακρόστενο ηχείο ηχείο, το ūd maghribī (γνωστό στην Τυνησία και ως ūd tūnsī) αναπτύχθηκε σε Αλγερία και Τυνησία. Στο Μαρόκκο και στις πόλεις Tlemcen και Αλγέρι της Αλγερίας απαντάται ένας τύπος παρόµοιος µε το ūd tūnsī αλλά µε µικρότερη καµπυλότητα ηχείου, το ūd al-ramal ή ūd inqilāb [HASSAN]. Μέχρι τον 9ο αιώνα το ūd έχει τέσσερις χορδές. Αν και δεν έχει καθοριστεί µε ακρίβεια να ο χρόνος εισαγωγής του συστήµατος των διπλών χορδών, είναι βέβαιο ότι ήδη τα τετράχορδα όργανα κατασκευάζονταν µε διπλές χορδές 3. Σε εικονογραφικά τεκµήρια του 13ου αιώνα από το Ιράκ παρουσιάζονται όργανα µε τέσσερα ζεύγη χορδών [GROVE]. 2 Παρατήρηση: ο συντάκτης του λήµµατος πρέπει να έκανε λάθος υπολογισµό για τον φθόγγο as στο τάστο wusṭā της χορδής maṭnā (υπολογίζει 90 cent και όχι 1290 πάνω από το βαθύτερο G) και για τους φθόγγους που παράγονται στην χορδή zīr (όλες οι αποστάσεις είναι µειωµένες κατά 1200 cent) 3 Σε κάθε περίπτωση οι διπλές χορδές κουρδίζονται σε ταυτοφωνία 3
4 Κατά το πρώτο µισό του 9ου αιώνα προστίθεται πέµπτη χορδή 4, πιθανότατα στην Ανδαλουσία από τον Ziryāb 5, αν και προγενέστερη είναι η εµφάνισή του σε θεωρητικά έργα του al-kindī. Προκύπτει έτσι το ūd kāmil (τέλειο), του οποίου η έκταση φτάνει τις δύο οκτάβες. Το τελευταίο είναι γνωστό και ως ūd miṣrī (αιγυπτιακό) λόγω της εξαιρετικής ποίοτητας των οργάνων Αιγυπτίων κατασκευαστών, αλλά και ως ūd m sharqī (ανατολικό) σε διαλέκτους της βόρειας Αφρικής [FARMER/1987]. Σήµερα έχει επικρατήσει το εξάχορδο ούτι µε πέντε διπλές και µία µονή χορδή, Από τα τέλη του 19ου αιώνα έχουν βρεθεί στη βόρεια Αφρική και τη Συρία και ούτια µε έξι ζεύγη χορδών. Όσον αφορά τους δεσµούς, µέχρι τον 15ο αιώνα τα άταστα όργανα αποτελούν εξαιρέσεις 6. Σήµερα οι περισσότεροι τύποι του οργάνου κατασκευάζονται χωρίς δεσµούς. Δεν έχει, όµως, προσδιοριστεί το ακριβές χρονικό σηµείο κατά το οποίο συντελέστηκε αυτή η εξέλιξη Το λαούτο Τα παλαιότερα όργανα που διασώζονται µέχρι σήµερα χρονολογούνται τον 16 αιώνα. Κατά συνέπεια η διερεύνηση της ιστορίας του οργάνου είναι εφικτή µόνο µέσω δευτερογενών πηγών όπως η φιλολογία και η εικονογραφία. Σηµαντικές πληροφορίες σχετικά µε το κούρδισµα και την τεχνική εκτέλεσης προκύπτουν και από το ρεπερτόριο του λαούτου 7. Το πιο προβληµατικό τµήµα του οργάνου ως προς την ανακατασκευή παλαιότερων τύπων είναι η πλάτη, δεδοµένου ότι οι περισσότερες απεικονίσεις αναπαριστούν το µπροστινο τµήµα. Ωστόσο είναι αναµφισβήτητο το γεγονός ότι το αχλαδόσχηµο ηχείο κατασκευάζονταν µε τη συγκόλληση λωρίδων ξύλου (φιλέτα) -και µάλιστα αρχικά ακριβώς όπως το ούτι. Ιδιαίτερα κατατοπιστικά ως προς την κατασκευή του οργάνου είναι δύο χειρόγραφα που περιέχουν σχεδιαγράµµατα µε ακριβείς διαστάσεις: το χειρόγραφο του Henri Arnault de (ή Heinrich Arnold von) Zwolle (1440) και αυτό του Marin Mersenne (1636) [GROVE]. Είναι δύσκολο να διευκρινιστεί η ακριβής εµφάνιση του λαούτου. Δεδοµένης της αραβικής καταγωγής του οργάνου µπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι η ιστορία του λαούτου ξεκινά στο χρονικό σηµείο κατά το οποίο ευρωπαίοι µουσικοί έπαιξαν για πρώτη φορά το αραβικό ūd. Οι παλαιότερες εικονογραφικές µαρτυρίες αντλούνται από τα χειρόγραφα Cantigas de Santa 4 Ο al-fārābī τον 10ο αιώνα αναφέρει ότι στην ανατολή το ούτι παίζεται τετράχορδο, ενώ στην Ανδαλουσία πεντάχορδο (FARMER) 5 Ο Ziryāb ( ) θεωρείται θεµελιωτής της ανδαλουσιανής µουσικής σχολής. Στην Βαγδάτη µαθήτευσε δίπλα στον Isḥāq al-mauṣilī, τον σηµαντικότερο, ίσως, ιρακινό ουτίστα της εποχής. Αφήνοντας την Βαγδάτη έζησε δέκα χρόνια στο Καϊρουάν (βόρια Τυνησία), όπου ήρθε σε επαφή µε την µουσική των αυτοχθόνων Βερβέρων. Γύρω στα 820 εγκαταστάθηκε στην Córdoba, όπου έδρασε ως εκτελεστής και δάσκαλος. Μεταξύ άλλων εισήγαγε ως υλικό κατασκευής των δύο βαθύτερων χορδών το έντερο και των δύο ψηλότερων το µετάξι και αντικατέστησε το ξύλινο πλήκτρο µε φτερό αετού. (GUETTAT Mahmoud, The Andalusian Musical Heritage, στο [GARLAND] 6 Σύµφωνα µε προσωπική µαρτυρία του Κυριάκου Καλαϊτζίδη 7 Απο το δεύτερο µισό του 15ου αιώνα µέχρι και το 18ο αιώνα για το ρεπερτόριο του λαούτου ήταν σε χρήση ένα εναλλακτικό σύστηµα µουσικής σηµειογραφίας (ταµπουλατούρα) [BAINES]. 4
5 María 8 (Τραγούδια της Αγίας [Παρθένου] Μαρίας), τα οποία διασώζονται σε τέσσερις κώδικες: στον κώδικα του Toledo, τους δύο κώδικες του Escorial και έναν κώδικα της Φλωρεντίας. Όσον αφορά τη διάδοση της χρήσης του λαούτου έξω από τα γεωγραφικά όρια της Ανδαλουσίας και την εξάπλωση στην υπόλοιπη Ευρώπη, µπορεί κανείς µόνο να διατυπώσει εκτιµήσεις [MGG]. Τα αίτια της κατασκευαστικής διαφοροποίησης καθώς και της µεταβολής του τρόπου εκτέλεσης µεταξύ των πρώτων λαούτων και του αραβικού ūd δεν έχουν διευκρινιστεί. Μπορούν, ωστόσο, εν µέρει να διερευνηθούν µέσω τη µελέτης του ρεπερτορίου του ευρωπαϊκού λαούτου. Αρχικά για την εκτέλεση του λαούτου (όπως και του ουτιού) οι µουσικοί χρησιµοποιούσαν πλήκτρο. Η εκτέλεση του οργάνου µε τα δάχτυλα του δεξιού χεριού ξεκίνησε κατά τον 16ο αιώνα, ούτως ώστε να είναι εφικτή η εκτέλεση πολυφωνικών έργων. Σ αυτήν την περίοδο τα γρήγορα περάσµατα εκτελούνται µε τον αντίχειρα και τον δείκτη, ενώ οι συγχορδίες µε τον αντίχειρα, τον δείκτη, το µέσο και τον παράµεσο. Τα δάχτυλα τοποθετούνται σχεδόν παράλληλα στις χορδές του οργάνου και ο αντίχειρας κινείται προς το εσωτερικό του χεριού. (Daumen-innen-Technik). Η τεχνική αυτή εξελίχθηκε κατά την Αναγέννηση και την περίοδο Μπαρόκ, οπότε το δεξί χέρι πήρε τέτοια κλίση, ώστε ο αντίχειρας να δηµιουργεί µε τα υπόλοιπα δάχτυλα περίπου ορθή γωνία (Daumen-außen-Technik). Έτσι ο αντίχειρας χρησιµοποιούνταν κατά κύριο λόγο για τις βαθύτερες χορδές. Η επικράτηση της πολυφωνικής µουσικής επηρέασε και την κατασκευή του οργάνου. Πριν το 1500 τα λαούτα είχαν κατά κανόνα τέσσερα ή πέντε ζεύγη χορδών 9. Κατά την πάροδο του χρόνου προστέθηκαν βαθύτερα ζεύγη χορδών. Ήδη από τον 16ο αιώνα ο κανόνας ήταν τα εξάχορδα όργανα, ενώ µέχρι τον 18ο αιώνα ο αριθµός των ζευγών είχε φτάσει τα 13. Εξάλλου ήδη από τον 17ο αιώνα εξελίχθηκαν µεγαλύτερα όργανα τύπου λαούτου, µε επιµηκυµένο λαιµό και βαθύτερες χορδές, τα οποία χρησιµοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο στην εκτέλεση του συνεχούς βασίµου (Theorbe, Chitarrone) Η συνύπαρξη των δύο οργάνων - Το παραδειγµα της ελληνικής µουσικής Αν και τα µακρύλαιµα όργανα τύπου λαούτου ήταν γνωστά στην αρχαία Ελλάδα, η χρήση τους δεν δεν ήταν διαδεδοµένη. Κατά συνέπεια οι εικονογραφικές µαρτυρίες σπανίζουν [GROVE]. Το ευρωπαϊκό λαούτο αναφέρεται στην ελληνική µεσαιωνική λογοτεχνία µε τα ονόµατα λαούτο, λαβούτο, ή λαγούτο, για πρώτη φορά στο Έπος του Διγενή Ακρίτα τον 12ο αιώνα [ΑΝΩΓΕΙΑΝΝΑΚΗΣ]. Μέχρι τον δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο το λαούτο (συγκεκριµένα ο σηµερινός ελληνικός τύπος του οργάνου) είναι ένα από τα σηµαντικότερα όργανα της δηµοτικής µουσικής, ιδιαίτερα στη νότια και νησιωτική Ελλάδα. 8 Οι Cantigas de Santa María (µεταξύ 1252 και 1282) είναι µια συλλογή από 420 (ή 425) µεσαιωνικά τραγούδια σε µετρική σηµειογραφία, την οποία παρήγειλε ο Αλφόνσος Ι ο Σοφός ( ). Τα τραγούδια, τα οποία συµπληρώνονται από 41 µικρογραφίες, είναι γραµµένα στα πορτογαλικά [GÓMEZ]. 9 Η πρώτη χορδή ήταν κατά κανόνα µονή (Quinte-Saite στο γερµανόφωνο χώρο, canto στην Ιταλία, chanterelle στη Γαλλία). Τα ζεύγη χορδών ήταν κουρδισµένα είτε σε ταυτοφωνία, είτε σε οκτάβα (οι χαµηλότερες χορδές). 5
6 Το ούτι 10 χρησιµοποιήθηκε ευρέως στην δηµοτική µουσική µόνο µετά το Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς οι έλληνες µουσικοί ήρθαν σε επαφή το όργανο. Πριν την ανταλλαγή πληθυσµών 11 ( ) ήταν γνωστό αποκλειστικά στους έλληνες της Μικράς Ασίας, της Κωνσταντινούπολης, του ανατολικού Αιγαίου και µεγάλων αστικών κέντρων (Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα) [GARLAN]. Ωστόσο µε τις µετακινήσεις πληθυσµών κατά το δεύτερο µισό του 20ου αιώνα η χρήση του ουτιού διαδόθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το ούτι παίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε συνδυασµό µε το λαούτο. Ως εκ τούτου η ελληνική µουσική του 20ού αιώνα προσφέρει ένα ιδανικό πλαίσιο µελέτης της αλληλεπίδρασης των δύο οργάνων. 2.2 Ακουστική Προκειµένου να προσδιορίσει κανείς τα ακουστικά χαρακτηριστικά ενός µουσικού οργάνου πρέπει να ερευνήσει συγκεκριµένα χαρακτηριστικά όπως το ακουστικό φάσµα, τη χρονική δοµή του ήχου, την έκταση δυναµικής, τα αποτελέσµατα εξειδικευµένων τρόπων εκτέλεσης και την κατευθυντικότητα [MEYER]. Το ακουστικό φάσµα ενός οργάνου δεν εξαρτάται µόνο από τα υλικά κατασκευής και την τεχνική εκτέλεσης, αλλά και από τα ακουστικά χαρακτηριστικά των τµηµάτων του οργάνου (δονήσεις στο καπάκι, συχνότητα συντονισµού του σώµατος, συχνότητα Helmholtz, Wolf Tones ), από τον αριθµό των χορδών και την ύπαρξη ζευγών χορδών και από τον τρόπο προσαρµογής των χορδών στον καβαλάρη [WEINREICH] Ακουστικό φάσµα και χρονική δοµή ήχου - Έκταση δυναµικής Αν και τα χαµηλότερα όρια του ακουστικού φάσµατος καθορίζονται από τη θεµέλια συχνότητα, τα ανώτερα όρια ποικίλουν για (σε) κάθε κατηγορία οργάνων και εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από την ακουστική ένταση. Τα ακουστικά φάσµατα συνοψίζουν το συχνοτικό περιεχόµενο ενός ήχου και εξαρτώνται από τις ακουστικες ιδιότητες του χώρου και την απόσταση µεταξύ του οργάνου και του σηµείου της µέτρησης. Οι ιδανικές συνθήκες µετρήσεων απαιτούν ανηχοϊκούς θαλάµους [MEYER]. Καθώς ο χρόνος αντήχησης των νυκτών οργάνων είναι σχετικά µικρός, καθίσταται ιδιαίτερα σηµαντική η µελέτη της επίδρασης των εξειδικευµένων τεχνικών εκτέλεσης (βιµπράτο, τρέµολο κ.α.). Ένας από τους σηµαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν το ακουστικό φάσµα είναι η ακουστική ένταση του ήχου, καθώς διαφορετική δυναµική εκτέλεσης µπορεί να παράγει εντελώς διαφορετικά φάσµατα στο ίδιο όργανο για το ίδιο τονικό ύψος. Αυτό το στοιχείο επιτρέπει την αναγνώριση της υψηλής στάθµης µε την οποία καταγράφεται ένας ήχος ως τέτοιας, ακόµη και όταν η αναπαραγωγή µέσω ηχείων γίνεται µε χαµηλή στάθµη [MEYER]. 10 Το σηµερινό ελληνικό ούτι είναι προϊόν κατασκευαστικών αλλαγών του Μανώλη Βένιου (Κωνσταντινούπολη, τέλη 19ου - αρχές 20ου αιώνα). Οι τροποποιήσεις του Βένιου έχουν επηρεάσει σε σηµαντικό βαθµό και τους σύγχρονους τούρκους κατασκευαστές. 11 Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922) περίπου 1,5 εκατ. έλληνες και τούρκοι πρόσφυγες απελάθηκαν σύµφωνα µε τους όρους της Συνθήκης της Λοζάννης. 6
7 2.2.2 Υλικά και τεχνική κατασκευής Τα ακουστικά χαρακτηριστικά ενός οργάνου εξαρτώνται σε ένα βαθµό από τα υλικά και την τεχνική κατασκευής. Ιδιαίτερα σηµαντικές για τη δοµή του ακουστικού φάσµατος είναι οι ταλαντώσεις στο καπάκι και η αντήχηση του σώµατος του οργάνου. Οι τρόποι δόνησης των ταλαντώσεων στο καπάκι οπτικοποιούνται είτε ως χλανδικές είτε ως ολογραφικές απεικονίσεις [HUTCHINS]. Η αντήχηση του σώµατος υπολογίζεται µε την εξίσωση Helmholz και εξαρτάται από τις διαστάσεις του ηχείου. Ο αριθµός των χορδών, η ύπαρξη ζευγών χορδών και ο τρόπος προσαρµογής των χορδών στον καβαλάρη καθορίζει τόσο την ένταση και τον χρόνο απόσβεσης του ήχου, όσο και το κούρδισµα του οργάνου. Τέλος, η κατασκευή των εσωτερικών τµηµάτων του ηχείου είναι καθοριστική για τη διάδοση της ταλάντωσης µεταξύ των επιφανειών που εκπέµπουν τον ήχο [WEINREICH] Κατευθυντικότητα Τα περισσότερα µουσικά όργανα δεν εκπέµπουν ακουστική ενέργεια ισότροπα προς όλες τις κατευθύνσεις. Η κατευθυντικότητα, λοιπόν, ενός µουσικού οργάνου είναι η εξάρτηση του ποσού ακουστικής ενέργειας που εκπέµπει το όργανο από την κατεύθυνση προς την οποία εκπέµπεται ο ήχος και παριστάνεται µε πολικό διάγραµµα. Στην απλούστερη περίπτωση, στην οποία ο ήχος εκπέµπεται ισότροπα µε σφαιρική µορφή (πανκατευθυντική πηγή), το πολικό διάγραµµα έχει µορφή κύκλου. Στην πράξη κάθε ηχητική πηγή λειτουργεί ως πανκατευθυντική όταν οι διαστάσεις της είναι πολύ µικρότερες από το µήκος κύµατος του εκπεµπόµενου ήχου. Κατά συνέπεια και τα µουσικά όργανα λειτουργούν σχεδόν πανκατευθυντικά όταν παράγουν πολύ χαµηλές συχνότητες. Ήδη, όµως, από την χαµηλή περιοχή τους, τα µουσικά όργανα εµφανίζουν κατευθυντικότητα, η οποία εντείνεται όσο αυξάνεται η συχνότητα του παραγόµενου ήχου. Αν και για τις απλούστερες περιπτώσεις µπορεί κανείς να υπολογίσει την κατευθυντικότητα µε βάση τις ιδιότητες µιας δονούµενης επιφάνειας, η κατευθυντικότητα ενός οργάνου εξακριβώνεται µε πειραµατικές µετρήσεις, οι οποίες πραγµατοποιούνται σε ανηχοϊκούς θαλάµους µε χρήση µιας διάταξης µικροφώνων που τοποθετείται κυκλικά γύρω από το όργανο και σε απόσταση 3,5 m από αυτό, µε την ηλεκτρική διέγερση συγκεκριµένων συχνοτήτων στο όργανο [MEYER]. Ζητούµενα των πειραµατικών µετρήσεων κατευθυντικότητας ενός οργάνου είναι καταρχήν ο προσδιορισµός των κατευθύνσεων εκείνων για τις οποίες η πτώση της στάθµης δεν υπερβαίνει τα 6 db σε σχέση µε την µέγιστη τιµή του εκπεµπόµενου ήχου 12, ο εντοπισµός του άξονα µέγιστης εκποµπής ήχου καθώς και η διερεύνηση συµµετρικής εκποµπής ήχου µε άξονα συµµετρίας τον κεντρικό άξονα του οργάνου ή τον κάθετο στον κεντρικό άξονα. 12 Η πτώση κατά 6 db αντιστοιχεί σε υποδιπλασιασµό της ακουστικής πίεσης. 7
8 Εικόνα 1: Τοποθέτηση µικροφώνων σε κατακόρυφο και οριζόντιο επίπεδο 3. Προϋπάρχουσες έρευνες - προσωπική έρευνα 3.1 Προϋπάρχουσες έρευνες Η ακουστική των περισσοτέρων ευρωπαϊκών µουσικών οργάνων έχει ήδη ερευνηθεί διεξοδικά [FLETCHER]. Όσον αφορά, οµως, τα όργανα τύπου λαούτου, οι αντίστοιχες µελέτες είναι περιορισµένες: έχει δηµοσιευτεί µία µελέτη της ακουστικής του ευρωπαϊκού λαούτου [FIRTH], µία του κινεζικού οργάνου τύπου λαούτου p i-p a [FENG] και µία του τουρκικού οργάνου tambur [ERKUT/1999]. Αν και όργανα τύπου λαούτου µε διπλές χορδές έχουν εξέχουσα θέση σε µουσικές παραδόσεις της νότιας και της ανατολικής ευρώπης, καθώς και ανατολικών χωρών (µεταξύ άλλων: πορτογαλ. guitarra portugesa, ιταλ. mandolino, ελλην. µπουζούκι, µπαγλαµάς, ούτι, ρωσ. µπαλαλάικα, αραβ. ūd), είναι αξιοσηµείωτο ότι η ακουστική τέτοιων οργάνων έχει ερευνηθεί µόνο εν µέρει. Σύµφωνα µε τον Erkut [ERKUT/2002] και τον Fletcher, ο Firth εντόπισε συχνότητα Helmholz (132 Hz) και ιδιοσυχνότητα για το καπάκι (304 Hz) του λαούτου. Ο Feng εφάρµοσε στο καπάκι τη µεµβράνη ενός ηχείου, προκαλώντας έτσι εξαναγκασµένη ταλάντωση µε ελεγχόµενες συχνότητες και εντόπισε τρεις συχνότητες συντονισµού: 450, 550 και 650 Hz, για κάθε µία από τις οποίες κατέγραψε τον τρόπο δόνησης µε ολογραφήµατα. Τέλος, υπολόγισε τη συχνότητα Helmholz του οργάνου [FENG]. Ο Erkut µελέτησε την απόκριση συχνότητας του σώµατος και τις µη γραµµικές δονήσεις των χορδών [ERKUT/1999]. Στο Τεχνολογικό Πανεπιστήµιο του Helsinki βρίσκεται σε εξέλιξη ένα εκτεταµένο ερευνητικό πρόγραµµα φυσικής προτυποποίησης µουσικών οργάνων (physical modeling). Η φυσική προτυποποίηση (µία από τις σηµαντικότερες µεθόδους ηλεκτρονικής σύνθεσης ήχου) επιτρέπει την ηλεκτρονική δηµιουργία ήχου, ο οποίος προσοµοιώνει φυσικά µουσικά όργανα και έχει ευρεία εφαρµογή τόσο στο χώρο της ηλεκτροακουστικής µουσικής, όσο και σε 8
9 ηλεκτρονικές συσκευές καθηµερινής χρήσης. Στο πλαίσιο, λοιπόν, του ερευνητικού προγράµµατος στο Helsinki αξιοποιούνται κάθε είδους έρευνες στην ακουστική φυσικών µουσικών οργάνων, καθώς τέτοιες έρευνες προµηθεύουν τη προτυποποίηση µε τα απαραίτητα δεδοµένα. 3.2 Προσωπική έρευνα Κατά τη διάρκεια των σπουδών µου στο Τµήµα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης είχα την ευκαιρία να αποκτήσω τις απαραίτητες µεθοδικές ικανότητες και να θέσω τα θεµέλια της έρευνας ιδιαίτερα στην ιστορική µουσικολογία, την εθνοµουσικολογία, τη δηµοτική µουσική, την οργνογνωσία, την ακουστική και τη µουσική τεχνολογία. Η διπλωµατική µου εργασία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης (Το ούτι: Οργανολογία - Ακουστικές µετρήσεις) αποτελεί µια προσέγγιση του οργάνου µέσω δύο τοµέων της συστηµατικής µουσικολογίας: της οργανολογίας και της ακουστικής µουσικών οργάνων. Το πρώτο µέρος περιλαµβάνει µια ιστορική και οργανολογική προσέγγιση, µια περίληψη της αραβικής ιστορίας µέχρι τον 15ο αιώνα και τον ρόλο του ελληνικού τύπου του οργάνου στην ελληνική µουσική. Το δεύτερο µέρος περιλαµβάνει στις εργαστηριακές µετρήσεις στο φάσµα και την κατευθυντικότητα. Όπως ανέφερα και τότε συµπεράσµατα της διπλωµατικής µου εργασίας, η διερέυνηση της ακουστικής ενός οργάνου δεν εξαντλείται στα παραπάνω. Ωστόσο οι δυνατότητες του πανεπιστηµιακού εργαστηρίου σε συνδυασµό µε τα χρονικά πλαίσια που διέπουν την εκπόνηση µιας διπλωµατικής εργασίας έθεσαν τα όρια της µελέτης. Στην παρούσα φάση έχω τη δυνατότητα να χρησιµοποιήσω την προηγούµενη έρευνα, να την επεκτείνω και κυρίως να τη διευρύνω αντιπαραβάλλοντας το ούτι µε ένα άλλο όργανο της ίδιας ευρύτερης οικογένειας 4. Χρονοδιάγραµµα Ιανουάριος - Μάρτιος 2007 Απρίλιος - Σεπτέµβριος 2007 Συγκέντρωση βιβλιογραφίας - προεργασία Οργανολογία λαούτου - Αναζήτηση πρωτότυπων οργάνων Οκτώβριος Μάρτιος 2008 Απρίλιος - Σεπτέµβριος 2008 Οκτώβριος Μάρτιος 2009 Απρίλιος Μάρτιος 2010 Ακουστικές µετρήσεις στο λαούτο - σχολιασµός Οργανολογία Ūd - Αναζήτηση πρωτότυπων οργάνων Ακουστικές µετρήσεις στο Ūd - σχολιασµός Συµπεράσµατα - Συγγραφή διατριβής 9
10 Βιβλιογραφία [Ανωγειαννάκης] ΑΝΩΓΕΙΑΝΝΑΚΗΣ Φοίβος. Ελληνικά Παραδοσιακά Μουσικά Όργανα. Αθήνα. Μέλισσα ΤΣΑΜΑΛΙΚΟΣ Ιωακείµ. Το Ούτι: Οργανολογία - Ακουστικές Μετρήσεις. διπλωµατική εργασία. Θεσσαλονίκη [BAINES] BAINES Anthony. Musical Instruments through the Ages. London. Penguin Books [D ERLANGER] BARON D ERLANGER Rodolf. La musique Arabe: Grand Traité de la [FARMER/1987] [FARMER/1973] [FENG] [FIRTH] [FLETCHER] [GARLAND] [GÓMEZ] [GROVE] [HORNBOSTEL] [HUTCHINS] musique (Kitābu l-mūsīqī al-kabīr). Paris. Librairie Orientaliste Paul Geuthner BESSELER Heinrich, SCHNEIDER Max (επ.). Musikgeschichte in Bildern. σ. ΙΙ Musik des Altertums. τ. 9 Mittelasien. Leipzig. Deutscher Verlag für Musik. 1987, σ. ΙΙΙ τ. 2 Musik des Mittelalters und der Renaissance. Leipzig. Deutscher Verlag für Musik FARMER Henry George. A History of Arabian Music to the XIIIth Century. Haverhill. Lowe & Brydone εκδ. London. Luzac & Company FENG Shih-yu., Some acoustical measurements on the Chinese musical instrument P i-p a. Journal of the Acoustic Society of America. τ FIRTH I. M. Some measurements on the lute. Catgut Acoustical Society Newsletters. τ /1977 FLETCHER Neville H., ROSSING Tomas D. The Physics of Musical Instruments. New York. Springer Verlag RICE Timolthy, GOERTZEN Christopher, PORTER James (επ.). The Grarland Encyclopaedia of World Music. τ. 8 Europe. New York & London. Garland Publishing GÓMEZ Maricarmen. Cantigas, Cantigas de Santa María. Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Sachteil τ. 2. 2η εκδ. Kassel; Basel; London; New York; Prag: Bärenreiter; Stuttgart; Weimar: Metzler SADIE Stanley (επ.). Lute, Ūd. The New Grove Dictionary of Musical Instruments. τ. 2, 3. London. Macmillan HORNBOSTEL Erich Moritz, SACHS Curt. Systematik den Musikinstrumente in Zeitschrift für Ethologie. τ. 46. Dietrich Reimer Verlag HUTCHINS Darleen Marley. Violinen. Die Physik der Musikinstrumente. εισαγωγή: Klaus Winkler. Heidelberg. Spektrum der Wissenschaft
11 [ERKUT/1999] ERKUT Cumhur, TOLONEL Tero, KARJALAINEN Matti VÄLIMÄK Vesa. Acoustical Analysis of Tanbur, a Turkish Long-Necked Lute. Sixth International Congress on Sound and Vibration. τ. 1. Lyngby [ERKUT/2002] ERKUT Cumhur. Aspects in analysis and model-based sound synthesis of plucked string instruments. Διδακτορική διατριβή. Helsinki University of Technology [MEYER] MEYER Jürgen. Akustik und musikalische Aufführungspraxis. Frankfurt/ M. Erwin Bochinsky Verlag η εκδ. Auflage 1995 [MGG] Laute. Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Die Musik in [RAGOSSNIG] Geschichte und Gegenwart. Sachteil τ. 2. 2η εκδ. Kassel; Basel; London; New York; Prag: Bärenreiter; Stuttgart; Weimar: Metzler RAGOSSNIG Konrad. Handbuch der Gitarre und der Laute. Mainz. Scott Music International η εκδ [RUF] RUF Wolfgang (επ.). Lexikon Musikinstrumente. Mannheim / Wien / Zürich. Meyers Lexikonverlag [SPRING] SPRING Mathew. The Lute in Britain. New York. Oxford University Press [WEINREICH] WEINREICH Gabriel. Gekoppelte Schwingungen von Klaviersaiten. Die Physik der Musikinstrumente. πρόλογος: Klaus Winkler. Heidelberg. Spektrum der Wissenschaft
Π Ρ Ο Τ Υ Π Ο Π Ε Ι Ρ Α Μ Α Τ Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Υ Π Α Τ Ρ Ω Ν. Μουσικά όργανα. Η καθ ημάς Μικρά Ασία
Π Ρ Ο Τ Υ Π Ο Π Ε Ι Ρ Α Μ Α Τ Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Υ Π Α Τ Ρ Ω Ν Μουσικά όργανα Η καθ ημάς Μικρά Ασία Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος Μ Π Ο Υ Ζ Ο Ύ Κ Ι Το μπουζούκι είναι ένα έγχορδο όργανο,
Διαβάστε περισσότεραΝυκτά Όργανα: Κιθάρα. Δρ. Χρυσούλα Αλεξανδράκη ΤΕΙ Κρήτης Σχολή Εφαρμοσμένων Επιστημών Τμήμα Μηχανικών Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής
Νυκτά Όργανα: Κιθάρα Δρ. Χρυσούλα Αλεξανδράκη ΤΕΙ Κρήτης Σχολή Εφαρμοσμένων Επιστημών Τμήμα Μηχανικών Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής Η ανατομία της κιθάρας Η κιθάρα αποτελείται απο το σώμα, τις χορδές
Διαβάστε περισσότεραΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ. Συντροφιά με την Κιθάρα ΕΚΔΟΣΗ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ Συντροφιά με την Κιθάρα ΕΚΔΟΣΗ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Συντροφιά με την Κιθάρα ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ Συντροφιά με την Κιθάρα ΑΘΗΝΑ 2011 Έκδοση: c Πνευματικό
Διαβάστε περισσότεραΜουσική Ακουστική Οργανολογία. Επανάληψη στο Εργαστήριο
Μουσική Ακουστική Οργανολογία Επανάληψη στο Εργαστήριο Συντονιστής Helmholtz 1. Τι είναι ο παράγοντας ποιότητας ενός συντονισμού; 2. Πως ορίζεται το σχετικό σφάλμα μιας πειραματικής μέτρησης; 3. Τι είναι
Διαβάστε περισσότεραΑΠΟ ΤΟΥΣ : Γιάννης Πετσουλας-Μπαλής Στεφανία Ολέκο Χριστίνα Χρήστου Βασιλική Χρυσάφη
ΑΠΟ ΤΟΥΣ : Γιάννης Πετσουλας-Μπαλής Στεφανία Ολέκο Χριστίνα Χρήστου Βασιλική Χρυσάφη Ο ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ (572-500 ΠΧ) ΗΤΑΝ ΦΟΛΟΣΟΦΟΣ, ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΙΣΚΗΣ. ΥΠΗΡΞΕ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΟΥ ΕΘΕΣΕ ΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ
Διαβάστε περισσότεραΕλληνική νησιώτικη μουσική
Ελληνική νησιώτικη μουσική Περιεχόμενα : Γενικά Ρυθμός Χοροί Σποράδες Κυκλάδες Δωδεκάνησα Ρόδος, Κάσος, Κάρπαθος Επτάνησα Μουσικά Όργανα Λύρα Λαούτο Βιολί Μπουζούκι Ασκομαντούρα Γενικά : Νησιώτικα, είναι
Διαβάστε περισσότεραΔιάλεξη 8. Η Φυσική της Μουσικής Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων. Αντιληπτό ύψος καθαρού τόνου Απόλυτο ύψος
Η Φυσική της Μουσικής Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων Διάλεξη 8 Αντιληπτό ύψος καθαρού τόνου Απόλυτο ύψος Ανασκόπηση της Διάλεξης 7 Το αν ένας ήχος είναι ακουστός ή όχι εξαρτάται κυρίως από την έντασή του και τη συχνότητα.
Διαβάστε περισσότερα2. ΤΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ SYNTHESIS ΣΤΗΝ ΑΠΟ ΟΣΗ ΤΩΝ ΙΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ
2. ΤΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ SYNTHESIS ΣΤΗΝ ΑΠΟ ΟΣΗ ΤΩΝ ΙΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ Tο σύστηµα γραφής που χρησιµοποιεί ο χρήστης στο πρόγραµµα Synthesis προσφέρει αρκετές από τις δυνατότητες
Διαβάστε περισσότεραΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2017 Α ΦΑΣΗ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 7 ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ Ηµεροµηνία: Πέµπτη 5 Ιανουαρίου 7 ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Στις ηµιτελείς προτάσεις Α Α4
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Γνωριμία με την ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΘΕΩΡΙΑ 5. 1 ος ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ: ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ 7 Προσδοκώμενα αποτελέσματα 8
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Γνωριμία με την ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΘΕΩΡΙΑ 5 1 ος ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ: ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ 7 Προσδοκώμενα αποτελέσματα 8 1.1. Περιοδική κίνηση Περιοδικά φαινόμενα 9 1.2. Ταλάντωση - Ταλαντούμενα
Διαβάστε περισσότεραΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΙ
ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΙ ΘΕΜΑ 1 ο (βαθµοί 2) Σώµα µε µάζα m=5,00 kg είναι προσαρµοσµένο στο ελεύθερο άκρο ενός κατακόρυφου ελατηρίου και ταλαντώνεται εκτελώντας πέντε (5) πλήρης ταλαντώσεις σε χρονικό
Διαβάστε περισσότεραΤεχνολογία ΠΩΣ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΗΡΕΑΣΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΤΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ. 7ο Λύκειο Καλλιθέας Σκαρλάτος Βασίλης Α4
Τεχνολογία ΠΩΣ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΗΡΕΑΣΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΤΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ 7ο Λύκειο Καλλιθέας Σκαρλάτος Βασίλης Α4 Από τα παλιά χρόνια η κιθάρα χρησιμοποιούνταν ως μέσο ψυχαγωγίας
Διαβάστε περισσότεραÁÎÉÁ ÅÊÐÁÉÄÅÕÔÉÊÏÓ ÏÌÉËÏÓ
Θέµα Α ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) 3 ΜΑΪOY 016 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις ερωτήσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και, δίπλα, το γράµµα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συµπληρώνει
Διαβάστε περισσότεραΚουρδίσµατα (περίληψη)
Κουρδίσµατα (περίληψη) Ι. Αρµονική στήλη Κάθε νότα που παράγεται µε φυσικά µέσα είναι ένα πολύ σύνθετο φαινόµενο. Ως προς το τονικό ύψος, συνιστώσες του ("αρµονικοί") είναι η συχνότητα που ακούµε ("θεµελιώδης")
Διαβάστε περισσότεραΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΩΤΕΡΑ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Μάθημα: ΦΥΣΙΚΗ 4ωρο Τ.Σ. Ημερομηνία
Διαβάστε περισσότεραΤίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition
ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 BOOK REVIEW Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition Συγγραφέας: Hanna Schlisser, Yasemin
Διαβάστε περισσότεραΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ II
ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ II (Έκδοση 1.1, 12/10/2012) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1. ΤΟΝΙΚΟ ΥΨΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΙΑ... 1.1. Κλίμακες... 1.2 Διάκριση του τονικού ύψους... 1.3 Το τονικό ύψος των καθαρών τόνων... 1.4 Τονικό
Διαβάστε περισσότεραΘέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
50 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪ Η-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Φιλολάου & Εκφαντίδου 26 : Τηλ.: 210760170 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2010 Θέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον
Διαβάστε περισσότερα26 Ιανουαρίου 2019 ΜΟΝΑΔΕΣ: ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ:
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΦΥΣΙΚΗ 26 Ιανουαρίου 2019 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2..... 3..... ΜΟΝΑΔΕΣ: Η βασική ιδέα Θα αναλάβετε το ρόλο ενός οργανοποιού με επιστημονικές ανησυχίες: Θέλετε
Διαβάστε περισσότεραΙστορία των Ευρωπαϊκών Μουσικών Οργάνων
Ιστορία των Ευρωπαϊκών Μουσικών Οργάνων Ενότητα: Τα Ιδιόφωνα Νικόλαος Μαλιάρας Τμήμα Μουσικών Σπουδών Περιεχόμενα 1. Τα τύμπανα... 4 Σελίδα 2 Τα ιδιόφωνα και τα μεμβρανόφωνα, τα κρουστά όπως γενικά έχει
Διαβάστε περισσότεραΠαράγοντας τον Τύπο της Δευτεροβάθμιας Εξίσωσης
Παράγοντας τον Τύπο της Δευτεροβάθμιας Εξίσωσης Οι τεχνικές επίλυσης δευτεροβάθμιων εξισώσεων εμφανίζονται τουλάχιστον πριν 4000 χρόνια, στην αρχαία Μεσοποταμία, σημερινό Ιράκ. Οι μέθοδοι πιθανόν προήλθαν
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα: Τεχνολογία Ήχου
Τμήμα Τεχνών Ήχου και Εικόνας Ιόνιο Πανεπιστήμιο Μάθημα: Τεχνολογία Ήχου Εργαστηριακή Άσκηση 3 «Καταγραφή της επίπτωσης της κατευθυντικότητας ηλεκτροακουστικών μετατροπέων» Διδάσκων: Φλώρος Ανδρέας Δρ.
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 2. Ηχόχρωμα Αρμονικές συχνότητες
Κεφάλαιο 2 Ηχόχρωμα Αρμονικές συχνότητες Ηχόχρωμα Η ίδια νότα,αν παιχτεί από διαφορετικά όργανα, έχει διαφορετικό «άκουσμα» Συνήθως, ακόμα και δύο όργανα του ιδίου τύπου (π.χ. δύο βιολιά) έχουν επίσης
Διαβάστε περισσότεραΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Ενδεικτικό Πρόγραμμα Πανεπιστημιακό Έτος 2014 2015 Προεδρία: Αναπλ. Καθηγητή Αχιλλέα Χαλδαιάκη Αθήνα, Σεπτέμβριος 2014
Διαβάστε περισσότεραΓ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ε π α ν α λ η π τ ι κ ά θ έ µ α τ α 0 0 5 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΘΕΜΑ 1 o Για τις ερωτήσεις 1 4, να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 29 ΜΑΪOY 2015 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ
ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 9 ΜΑΪOY 01 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Θέµα Α Στις ερωτήσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και, δίπλα, το γράµµα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συµπληρώνει
Διαβάστε περισσότεραΘΕΜΑ Α : α. 3000 V/m β. 1500 V/m γ. 2000 V/m δ. 1000 V/m
ΑΡΧΗ 1 ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α : Για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής αρκεί να γράψετε
Διαβάστε περισσότεραΤο διπλό μπάσο (κοντραμπάσο)
Το διπλό μπάσο (κοντραμπάσο) Ιταλικά: Contrabasso Γαλλικά: Contre basse Γερμανικά: Kontrabass (πληθ.): Contrabassi Contre basses Kontrabasse Ιστορικά στοιχεία - κατασκευή - ιδιαιτερότητες Το κόντρα μπάσο
Διαβάστε περισσότεραΤο παρακάτω διάγραμμα παριστάνει την απομάκρυνση y ενός σημείου Μ (x Μ =1,2 m) του μέσου σε συνάρτηση με το χρόνο.
ΟΔΗΓΙΕΣ: 1. Η επεξεργασία των θεμάτων θα γίνει γραπτώς σε χαρτί Α4 ή σε τετράδιο που θα σας δοθεί (το οποίο θα παραδώσετε στο τέλος της εξέτασης). Εκεί θα σχεδιάσετε και όσα γραφήματα ζητούνται στο Θεωρητικό
Διαβάστε περισσότεραΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 A ΦΑΣΗ
ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ Ημερομηνία: Δευτέρα 7 Ιανουαρίου 09 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΘΕΜΑ Α ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις ημιτελείς προτάσεις Α Α4 να γράψετε στο τετράδιό
Διαβάστε περισσότερα1 Ο ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ
Ο ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Στις ημιτελείς προτάσεις - 4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση, η οποία τη συμπληρώνει σωστά
Διαβάστε περισσότεραÃ. ÁÓÉÁÊÇÓ ÐÅÉÑÁÉÁÓ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. ΘΕΜΑ 1 ο
Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ ο Στι ερωτήσει - 4 να γράψετε στο τετράδιό σα τον αριθµό των ερώτηση και δίπλα σε κάθε αριθµό το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.. Τροχό κυλίεται πάνω σε οριζόντιο
Διαβάστε περισσότεραΠλάγια φλάουτα- (πλαγίαυλοι).
Πλάγια φλάουτα- (πλαγίαυλοι). Οι πλαγίαυλοι είναι τα φλάουτα που κρατιόνται προς τα πλάγια ιταλικά: flauto traverso. Ενώ είναι κλειστοί στο ένα τους άκρο, λειτουργούν ως ανοικτοί ηχητικοί σωλήνες λόγω
Διαβάστε περισσότεραιαγώνισµα Γ Τάξης Ενιαίου Λυκείου Ταλαντώσεις/Κύµατα/Doppler
ιαγώνισµα Γ Τάξης Ενιαίου Λυκείου Ταλαντώσεις/Κύµατα/Doppler Σύνολο Σελίδων: οκτώ (8) - ιάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες Κυριακή 29 Νοέµβρη 2015 Βαθµολογία % Ονοµατεπώνυµο: Θέµα Α Στις ηµιτελείς προτάσεις Α.1
Διαβάστε περισσότεραΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΜΑΝΕ
1 Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΜΑΝΕ Ο Σμυρναϊκός Μανές ή αλλιώς Μανέρως. Κατά τους Αρχαίους συγγραφείς ο Μανέρως ήταν θλιβερός ήχος και τον ονομάζανε Μανέρω ή Λίναιος θρήνος διότι κατά τα λεγόμενα με τον ήχο αυτό
Διαβάστε περισσότεραΤρομπέτα. β) Είδη τρομπέτας. 1) Μικρή τρομπέτα ( piccolo) σε φα, μι ύφεση και ρε. Ειδική περίπτωση αποτελεί η τρομπέτα του Μπάχ ( σε ρε).
Τρομπέτα Ιταλικά: trompa Αγγλικά: trumpet Γαλλικά: trompette Γερμανικά: trompete α) Καταγωγή Ιστορική τοποθέτηση Οι τρομπέτες (ή τρόμπες) είναι σάλπιγγες με βαλβίδες περιστρεφόμενες ή παλινδρομικές (πιστόνια).
Διαβάστε περισσότεραΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Επαναληπτικό στη Φυσική 1. Θέµα 1 ο
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Επαναληπτικό στη Φυσική 1 Θέµα 1 ο 1. Το διάγραµµα του διπλανού σχήµατος παριστάνει τη χρονική µεταβολή της αποµάκρυνσης ενός σώµατος που εκτελεί απλή αρµονική ταλάντωση. Ποια από
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 30/12/11 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 0-0 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 30// ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ ο Οδηγία: Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό κάθε µίας από τις παρακάτω ερωτήσεις
Διαβάστε περισσότεραΕπαναληπτικό Διαγώνισμα Φυσικής Προσανατολισμού Γ Λυκείου ~~ Διάρκεια: 3 ώρες ~~
Επαναληπτικό Διαγώνισμα Φυσικής Προσανατολισμού Γ Λυκείου ~~ Διάρκεια: 3 ώρες ~~ Θέμα Α 1. Σε χορδή έχει δημιουργηθεί στάσιμο κύμα. Δύο σημεία Α και Β που δεν είναι δεσμοί απέχουν μεταξύ τους απόσταση
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στη Μεθοδολογία της Επιστημονικής Έρευνας
Εισαγωγή στη Μεθοδολογία της Επιστημονικής Έρευνας Ενότητα 9: ΕΙΔΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Λελούδα Στάμου Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης Έρευνας Λελούδα Στάμου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣ. 131 ΕΡΓΑΣΙΑ # (α) Ένα µικρό σώµα πηγαινοέρχεται γλιστρώντας στο κατώτερο µέρος ενός κυλινδρικού αυλακιού ακτίνας R. Ποια είναι η περίοδος
ΦΥΣ. 131 ΕΡΓΑΣΙΑ # 11 1. (α) Ένα µικρό σώµα πηγαινοέρχεται γλιστρώντας στο κατώτερο µέρος ενός κυλινδρικού αυλακιού ακτίνας R. Ποια είναι η περίοδος των ταλαντώσεων του σώµατος; (το πλάτος των ταλαντώσεων
Διαβάστε περισσότεραΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2003 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Θ Ε Μ Α 1 ο Οδηγία: Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα
Διαβάστε περισσότεραΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΚΥΚΛΩΝ)
Διαβάστε περισσότεραΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΚΥΡΙΑΚΗ 23/04/2017 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ Ο.Π ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο
Διαβάστε περισσότεραΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΚΥΚΛΩΝ)
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 22 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ÓÕÃ ÑÏÍÏ
Θέµα Α ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β ΜΑΪΟΥ 03 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις ερωτήσεις Α-Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη φράση, η οποία συµπληρώνει
Διαβάστε περισσότεραEΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
EΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Ο Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε κάθε μία από τις ερωτήσεις - που ακολουθούν: Μικρό σώμα μάζας ταλαντώνεται στο άκρο
Διαβάστε περισσότεραα. n 1 > n 2 β. n 2 > n 1. γ. n 1 = n 2 δ. n 2 = 2n 1. β. 2u cm. http://www.epil.gr
ΘΕΜΑ 1ο ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ' ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 11 ΙΟΥΛΙΟΥ 2005 ΕΞΕTΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) Να γράψετε στο
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 017 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις ερωτήσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συµπληρώνει σωστά την
Διαβάστε περισσότεραΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις ακόλουθες ηµιτελείς προτάσεις, Α 1 -Α 4
ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις ακόλουθες ηµιτελείς προτάσεις, Α 1 -Α 4, και δίπλα της το γράµµα που αντιστοιχεί στο σωστό συµπλήρωµά της. Α 1.
Διαβάστε περισσότεραΘέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
0 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪ Η-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Φιλολάου & Εκφαντίδου 6 : Τηλ.: 1060140 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 010 Θέµα 1 ο Nα γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό
Διαβάστε περισσότεραΜια εκπαιδευτική διαδικασία Νικόλας Τσαφταρίδης ΕΕΔΙΠ, Α βαθµίδας Πανεπιστηµίου Αθηνών, Τµήµα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΥΛΙΚΩΝ και ΗΧΟΣ Μια εκπαιδευτική διαδικασία Νικόλας Τσαφταρίδης ΕΕΔΙΠ, Α βαθµίδας Πανεπιστηµίου Αθηνών, Τµήµα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Χαρακτηριστικά του
Διαβάστε περισσότεραΓ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ
Επαναληπτικά Θέµατα ΟΕΦΕ 009 Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΜΑ ο ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις -4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα: Τεχνολογία Ήχου
Τμήμα Τεχνών Ήχου και Εικόνας Ιόνιο Πανεπιστήμιο Μάθημα: Τεχνολογία Ήχου Εργαστηριακή Άσκηση 3 «Καταγραφή της επίπτωσης της κατευθυντικότητας ηλεκτροακουστικών μετατροπέων» Διδάσκων: Φλώρος Ανδρέας Δρ.
Διαβάστε περισσότεραιαγώνισµα στις Ταλαντώσεις ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 1
ιαγώνισµα στις Ταλαντώσεις ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 1 ΘΕΜΑ 1 0 Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις 1-4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Το
Διαβάστε περισσότεραπροπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. ΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟ ΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ- ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
σύγχρονο Φάσµα Group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. µαθητικό φροντιστήριο Γραβιάς 85 ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ 50.51.557 50.56.296 25ης Μαρτίου 111 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ 50.27.990 50.20.990 25ης Μαρτίου 74 Πλ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ 50.50.658
Διαβάστε περισσότεραΔιαγώνισμα στη Φυσική Θετικού Προσανατολισμού στα κεφάλαια Ταλαντώσεις-κρούσεις κύματα και Doppler. Κυριακή
Θέμα ο. Διαγώνισμα στη Φυσική Θετικού Προσανατολισμού στα κεφάλαια Ταλαντώσεις-κρούσεις κύματα και Doppler. Κυριακή 4--06 Στα θέματα Α, Α, Α3,Α4 επιλέξτε το γράμμα που απαντά στην ερώτηση και γράψτε το
Διαβάστε περισσότεραΣτις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό των ερωτήσεων και δίπλα σε κάθε αριθμό το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
ιαγώνισµα φυσικής Γ λυκείου σε όλη την υλη Θέµα 1ο Στις ερωτήσεις 1-5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό των ερωτήσεων και δίπλα σε κάθε αριθμό το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1.Μονοχρωµατική
Διαβάστε περισσότεραΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΙΜΩΝ ΚΥΜΑΤΩΝ ΣΕ ΗΧΗΤΙΚΟ ΣΩΛΗΝΑ ( KUNDT ) ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΗΧΟΥ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ
ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΙΜΩΝ ΚΥΜΑΤΩΝ ΣΕ ΗΧΗΤΙΚΟ ΣΩΛΗΝΑ ( KUNDT ) ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΗΧΟΥ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ... ΣΤΟΧΟΙ 1. Η εξοικείωση με τη χρήση απλών πειραματικών διατάξεων (γεννήτρια ακουστικών
Διαβάστε περισσότεραΦυσική Ο.Π. Γ Λυκείου
Φυσική Ο.Π. Γ Λυκείου ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις (Α-Α) και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α) Δύο σώματα συγκρούονται κεντρικά
Διαβάστε περισσότεραΜαθήματος. Είδος. Έτος. ΜΣ 06 Λιάβας Εισαγωγή στην Ελληνική Δημοτική Μουσική Υ 1 χειμ. εξ. Ελληνική παραδοσιακή μουσική ΥΚ
Τίτλος στο παλαιό Τίτλος Υποχρεωτικά ΜΣ 06 Λιάβας Εισαγωγή στην Ελληνική Δημοτική Μουσική Υ 1 χειμ. εξ. Ελληνική παραδοσιακή μουσική ΥΚ ΜΣ 03 Μπαλαγεώργος Εισαγωγή στη Βυζαντινή Μουσικολογία Υ 1 χειμ.
Διαβάστε περισσότεραΜελέτη και εικονική διαμόρφωση ακουστικής σε αίθουσα διδασκαλίας
Μελέτη και εικονική διαμόρφωση ακουστικής σε αίθουσα διδασκαλίας Ιωάννης Γ. Μαλαφής, Π.Δ. 407/82 Εργαστήριο Μουσικής Ακουστικής Τεχνολογίας, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παναγιώτης Ε. Χατζημανολάκης
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα: Τεχνολογία Ήχου
Τμήμα Τεχνών Ήχου και Εικόνας Ιόνιο Πανεπιστήμιο Μάθημα: Τεχνολογία Ήχου Εργαστηριακή Άσκηση 2 «Αποτύπωση παραμορφώσεων της αλυσίδας ηχητικής αναπαραγωγής» Διδάσκων: Φλώρος Ανδρέας Δρ. Ηλ/γος Μηχ/κός &
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2012
ΦΥΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΗ 0 ΕΚΦΩΝΗΕΙ ΘΕΜΑ Α τις ηµιτελείς προτάσεις Α Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της πρότασης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία τη συµπληρώνει σωστά. Α. Κατά τη
Διαβάστε περισσότεραΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ DOPPLER
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ DOPPLER Ερώτηση 6 Ερώτηση 7 Α. σταθερή συχνότητα Β. αυξανόμενη συχνότητα Γ. μειούμενη συχνότητα Ερώτηση 9 Ερώτηση 8 Ερώτηση 10 Ερώτηση 11 Ερώτηση 12 Ερώτηση 13 α. 9/10
Διαβάστε περισσότεραΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ
ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ 1 ου ΓΕΛ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ ΠΕΜΠΤΗ 26 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ A Να γράψετε στο
Διαβάστε περισσότεραΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ. ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 11 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε
Διαβάστε περισσότεραβ. δημιουργούνται από πηγή η οποία ταλαντώνεται κάθετα στη διεύθυνση διάδοσης.
ΜΑΘΗΜΑ /ΤΑΞΗ: ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥMΟ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 18/11/2017 ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ: ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ-ΚΥΜΑΤΑ-DOPPLER ΘΕΜΑ Α 1. Τα εγκάρσια μηχανικά κύματα : α. διαδίδονται σε όλα τα μέσα. β.
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ÈÅÌÅËÉÏ
ΘΕΜΑ 1ο ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 00 Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί
Διαβάστε περισσότεραιδακτική Ενότητα: Κρούσεις Ασκήσεις που δόθηκαν στις εξετάσεις των Πανελληνίων ως
Τίτλος Κεφαλαίου: Κρούσεις - Doppler ιδακτική Ενότητα: Κρούσεις Ασκήσεις που δόθηκαν στις εξετάσεις των Πανελληνίων ως Θέµα 3ο: (Οµογενών Σεπτέµβριος 010) Ένα σώµα Σ 1 µε µάζα m 1 =1kg κινείται µε ταχύτητα
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα: Τεχνολογία Ήχου
Τμήμα Τεχνών Ήχου και Εικόνας Ιόνιο Πανεπιστήμιο Μάθημα: Τεχνολογία Ήχου Εργαστηριακή Άσκηση 2 «Αποτύπωση παραμορφώσεων της αλυσίδας ηχητικής αναπαραγωγής» Διδάσκων: Φλώρος Ανδρέας Δρ. Ηλ/γος Μηχ/κός &
Διαβάστε περισσότεραΜια από τις σημαντικότερες δυσκολίες που συναντά ο φυσικός στη διάρκεια ενός πειράματος, είναι τα σφάλματα.
Εισαγωγή Μετρήσεις-Σφάλματα Πολλές φορές θα έχει τύχει να ακούσουμε τη λέξη πείραμα, είτε στο μάθημα είτε σε κάποια είδηση που αφορά τη Φυσική, τη Χημεία ή τη Βιολογία. Είναι όμως γενικώς παραδεκτό ότι
Διαβάστε περισσότεραΕυρωπαϊκή Ολυμπιάδα Φυσικών Επιστημών 2011 Πανελλήνιος προκαταρκτικός διαγωνισμός στη Φυσική. Σχολείο: Ονόματα των μαθητών της ομάδας: 1) 2) 3)
ΠΑΝΕΚΦΕ Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Φυσικών Επιστημών 2011 Πανελλήνιος προκαταρκτικός διαγωνισμός στη Φυσική Σχολείο: Ονόματα των μαθητών της ομάδας: 1) 2) 3) Σχήμα 1 Εργαστηριακή Άσκηση: Μέτρηση της μάζας κινούμενου
Διαβάστε περισσότερα1/3/2009. Μικρόφωνα. Προενισχυτές. Μείκτες. Φλώρος Ανδρέας Επίκ. Καθηγητής. Ενισχυτές ισχύος. Μεγάφωνα. Ηχεία. ιασυνδέσεις
Από το προηγούμενο μάθημα... Μικρόφωνα Μάθημα: «Ηλεκτροακουστική & Ακουστική Χώρων» Διάλεξη 2 η :«Ηλεκτροακουστικοί Μετατροπείς - Μικρόφωνα» Φλώρος Ανδρέας Επίκ. Καθηγητής Προενισχυτές Μικροφώνου Τάσης
Διαβάστε περισσότεραΧάλκινα Πνευστά. Δρ. Χρυσούλα Αλεξανδράκη ΤΕΙ Κρήτης Σχολή Εφαρμοσμένων Επιστημών Τμήμα Μηχανικών Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής
Χάλκινα Πνευστά Δρ. Χρυσούλα Αλεξανδράκη ΤΕΙ Κρήτης Σχολή Εφαρμοσμένων Επιστημών Τμήμα Μηχανικών Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής Τα Βασικά Όργανα Τρομπέτα Τρομπόνι Τούμπα Κόρνο Flugelhorn Γαλλικό Κόρνο
Διαβάστε περισσότεραΗΛΕΚΤΡΟΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΗΧΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
ΗΛΕΚΤΡΟΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΗΧΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΥΡΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΟΜΑΔΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΗΧΟΥ & ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΝΣΥΡΜΑΤΗΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
Διαβάστε περισσότεραΕΘΝΙΚΟΝ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΝ ΑΘΗΝΩΝ ΚΟΣΜΗΤΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Πρόγραμμα Εξετάσεων
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 20-202 Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΣ 02 ΕΘΝΟΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΑ Ι 03/09/202 Δευτέρα 09:00 :00 Επίκουρος Χ 432 Καθηγητής αψούλας Αναστάσιος ΜΜ 94 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ 06/09/202 Πέμπτη :30 3:30 Ε Μ 432 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΓια τις παρακάτω ερωτήσεις 2-4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
46 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪ Η-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Χρυσ Σµύρνης 3 : Τηλ.: 0760470 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 007 ΘΕΜΑ. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ)
Διαβάστε περισσότερακαλύπτει πολλά πεδία του επιστητού, ασχέτως του εάν στην Ελλάδα δεν διδάσκεται στο Λύκειο ως τμήμα της Φυσικής.
ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ H ιστορία των μουσικών οργάνων είναι τόσο παλιά, όσο ο πολιτισμός του ανθρώπου. Το ενδιαφέρον των «επιστημόνων» για τα μουσικά όργανα χρονολογείται από την εποχή του Πυθαγόρα (τουλάχιστον)
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ Ο.Π Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 22 / 04 / 2018
Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 22 / 04 / 2018 ΦΥΣΙΚΗ Ο.Π ΘΕΜΑ Α Α1. Μία ηχητική πηγή που εκπέμπει ήχο συχνότητας κινείται με σταθερή ταχύτητα πλησιάζοντας ακίνητο παρατηρητή, ενώ απομακρύνεται από άλλο ακίνητο παρατηρητή.
Διαβάστε περισσότεραπρόγραμμα Έτος στο νπ Είδος στο νέο
νέο για όσους ακολουθούν το = κατοχυρώνεται στο νέο = Υποχρεωτικά Κορμού ΜΣ 01 Ψυχοπαίδη Εισαγωγή στην ιστορική και συστηματική μουσικολογία ΥΚ 1 Εισαγωγή στην ιστορική μουσικολογία Υ 1 Χειμ. Εξ. ΜΜ 94
Διαβάστε περισσότεραΗΛΕΚΤΡΟΑΚΟΥΣΤΙΚΗ 9. ΗΧΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΥΡΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
ΗΛΕΚΤΡΟΑΚΟΥΣΤΙΚΗ 9. ΗΧΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΥΡΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΟΜΑΔΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΗΧΟΥ & ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΝΣΥΡΜΑΤΗΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
Διαβάστε περισσότεραΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ : 7
ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΘΕΜΑ 1 Ο : ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 017 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ : 7 Στις παρακάτω ερωτήσεις 1 έως 4 να γράψετε στο τετράδιό σας
Διαβάστε περισσότεραΟΡΟΣΗΜΟ. 1ο Κριτήριο αξιολόγησης στα κεφ Θέμα 1. Κριτήρια αξιολόγησης Ταλαντώσεις - Κύματα.
1ο Κριτήριο αξιολόγησης στα κεφ. 1-2 Θέμα 1 Ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστή; 1. Ένα σώμα μάζας m είναι δεμένο στην ελεύθερη άκρη κατακόρυφου ιδανικού ελατηρίου σταθεράς k και ηρεμεί στη θέση
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002
ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΟ ΚΥΚΛΩΝ) Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 00 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2006 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ
ΦΥΣΙΚΗ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 006 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις - 4 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή
Διαβάστε περισσότεραΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΩΤΕΡΑ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ Μάθημα: ΦΥΣΙΚΗ 4ωρο Τ.Σ. Ημερομηνία
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010
ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010 ΘΕΜΑ Α Στις ημιτελείς προτάσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα το γράμμα
Διαβάστε περισσότεραΨΗΦΙΑΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ «ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ» 3 o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2019: ΘΕΜΑΤΑ
ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΚΥΜΑΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ DOPPLER - ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Στις προτάσεις Αα έως Α4β να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί
Διαβάστε περισσότεραΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2016 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ : 7
ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΘΕΜΑ 1 Ο : ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2016 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ : 7 Στις παρακάτω ερωτήσεις 1 έως 4 να γράψετε στο τετράδιό σας
Διαβάστε περισσότεραΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 A ΦΑΣΗ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 08 ΤΑΞΗ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ Ημερομηνία: Παρασκευή 5 Ιανουαρίου 08 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΘΕΜΑ Α ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις ημιτελείς προτάσεις
Διαβάστε περισσότεραΔομικά Υλικά Μάθημα ΙΙΙ. Ηχος & Ηχητικά Φαινόμενα
Δομικά Υλικά Μάθημα ΙΙΙ Ηχος & Ηχητικά Φαινόμενα Ηχος: Μια μηχανική διαταραχή η οποία προκαλείται από μια πηγή και διαδίδεται με ορισμένη ταχύτητα σε ένα ελαστικό μέσο. Μια περιοδική ταλάντωση των μορίων
Διαβάστε περισσότεραΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΚΥΡΙΑΚΗ 24/04/2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ) ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α5 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
6 o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 018: ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 6 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Στις προτάσεις Α1α-Α4β να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα το γράμμα
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ(ΘΕΡΙΝΑ)
ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ(ΘΕΡΙΝΑ) 5/01/2019 ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ- ΤΖΑΓΚΑΡΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΜΑ Α Οδηγία: Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ερωτήσεις
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ
Θέμα 1: ΑΓ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 11 -- ΠΕΙΡΑΙΑΣ -- 18532 -- ΤΗΛ. 210-4224752, 4223687 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ Α. Στις παρακάτω ερωτήσεις να επιλέξετε την
Διαβάστε περισσότεραΕπειδή η χορδή ταλαντώνεται µε την θεµελιώδη συχνότητα θα ισχύει. Όπου L είναι το µήκος της χορδής. Εποµένως, =2 0,635 m 245 Hz =311 m/s
1. Μία χορδή κιθάρας µήκους 636 cm ρυθµίζεται ώστε να παράγει νότα συχνότητας 245 Hz, όταν ταλαντώνεται µε την θεµελιώδη συχνότητα. (a) Βρείτε την ταχύτητα των εγκαρσίων κυµάτων στην χορδή. (b) Αν η τάση
Διαβάστε περισσότερα3. Σε κύκλωµα LC που εκτελεί ηλεκτρικές ταλαντώσεις όταν ο πυκνωτής έχει την ελάχιστη ηλεκτρική δυναµική ενέργεια, τότε α. το πηνίο έχει τάση V L =0 β
THΛ: 270727 222594 THΛ: 919113 949422! " # $ # # " % $ & " ' " % $ ' " ( # " ' ) % $ Α. Για τις παρακάτω προτάσεις 1-4 να γράψετε το γράµµα α, β, γ ή δ, που αντιστοιχεί στην σωστή απάντηση 1. Σε σύστηµα
Διαβάστε περισσότεραΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) 23 ΜΑΪOY 2016 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α ΦΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) 3 ΜΑΪOY 016 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Στις ερωτήσεις Α1-Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και, δίπλα, το γράµµα που αντιστοιχεί στη φράση η οποία συµπληρώνει
Διαβάστε περισσότεραΦάσμα & Group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι.
σύγχρονο Φάσμα & Group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. μαθητικό φροντιστήριο 1. 25ης Μαρτίου 111 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ 50.27.990 50.20.990 2. 25ης Μαρτίου 74 Πλ. ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ 50.50.658 50.60.845 3. Γραβιάς 85 ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ
Διαβάστε περισσότερα