Φίλη µαθήτρια, φίλε µαθητή,

Transcript

1 Φίλη µαθήτρια, φίλε µαθητή, Το βιβλίο αυτό αποτελεί βοήθηµα για το µάθηµα της Τεχνολογίας Α Γυµνασίου. Στο πρώτο µέρος υπάρχουν απαντηµένες ερωτήσεις που καλύπτουν πλήρως τη θεωρία του σχολικού εγχειριδίου. Στο δεύτερο µέρος παρουσιάζονται αναλυτικά οι τέσσερις τεχνολογικές ενότητες που πραγµατεύεται το σχολικό εγχειρίδιο, συνοδευόµενες από πλήθος πληροφοριών και εικόνων. Στο τέλος κάθε τεχνολογικής ενότητας θα βρεις υποδειγµατικά γραµµένες εργασίες για τεχνολογικά αντικείµενα που ανήκουν στη συγκεκριµένη ενότητα και τα οποία µπορείς να επιλέξεις και να παρουσιάσεις κατά την Ατοµική Εργασία σου. Η ανάλυση κάθε τέτοιου αντικειµένου είναι χωρισµένη σε παραγράφους, όπως θα πρέπει να τις συµπεριλάβεις στη Γραπτή Εργασία σου. Ορισµένα τεχνολογικά αντικείµενα αντιστοιχούν σε περισσότερες από µία τεχνολογικές ενότητες. Για τη δική σου ευκολία και για την πληρότητα της κάθε ενότητας, τα αντικείµενα αυτά επαναλαµβάνονται σε όλες τις ενότητες στις οποίες µπορεί να ανήκουν. Στην αρχή κάθε ενότητας αναφέρονται βιβλία που θα σου φανούν ιδιαίτερα χρήσιµα στην Ατοµική Εργασία σου, από τα οποία θα αντλήσεις επιπλέον πληροφορίες, φωτογραφίες και διαγράµµατα ή θα βρεις υλικό για την κατασκευή του µοντέλου του τεχνολογικού αντικειµένου που επέλεξες να παρουσιάσεις. Νίκος ραµουντάνης

2 Μέρος α: Ερωτήσεις θεωρίας ƒπ Ã ª Κεφάλαιο 1: Τεχνολογία και επιστήµη Αποτελέσµατα της τεχνολογίας Ανάγκη τεχνολογικής εκπαίδευσης Κεφάλαιο 2: Η µέθοδος της Ατοµικής Εργασίας Κεφάλαιο 3: Μελέτη τεχνολογικών ενότητων Επιλογή ενότητας και θέµατος Συλλογή πληροφοριών Κεφάλαιο 4: Κατασκευή ατοµικού έργου Κεφάλαιο 5: Συγγραφή γραπτής εργασίας Κεφάλαιο 6: Οργάνωση σεµιναρίων Μέρος β: Ανάλυση τεχνολογικών ενοτήτων Ανάλυση της τεχνολογικής ενότητας: ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΕΣ Αντικείµενο 1: Μικροσκόπιο Αντικείµενο 2: Τηλεσκόπιο Αντικείµενο 3: Ρολόι ακριβείας Αντικείµενο 4: Ατµοµηχανή Αντικείµενa 5: Ηλεκτρικός κινητήρας και ηλεκτρική γεννήτρια Αντικείµενο 6: Ροµπότ Αντικείµενο 7: Τηλέφωνο ή κινητό τηλέφωνο ή δορυφορικό τηλέφωνο Αντικείµενο 8: Υπολογιστής Αντικείµενο 9: Αυτοκίνητο Αντικείµενο 10: Αεροπλάνο ή ελικόπτερο ή αερόστατο ή διαστηµικό λεωφορείο

3 Ανάλυση της τεχνολογικής ενότητας: ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΙΣΧΥΣ Αντικείµενο 1: Πυρηνικός αντιδραστήρας Αντικείµενο 2: Ατµοµηχανή Αντικείµενa 3: Ηλεκτρικός κινητήρας και ηλεκτρική γεννήτρια Ανάλυση της τεχνολογικής ενότητας: ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Αντικείµενο 1: Τηλέφωνο ή κινητό τηλέφωνο ή δορυφορικό τηλέφωνο Αντικείµενο 2: Ραδιόφωνο Αντικείµενο 3: Τηλεόραση Αντικείµενο 4: Υπολογιστής Αντικείµενο 5: Φωτογραφική µηχανή Αντικείµενο 6: Αυτοκίνητο Αντικείµενο 7: Τρένο ή τραµ ή µετρό Αντικείµενο 8: Πλοίο Αντικείµενο 9: Αεροπλάνο ή ελικόπτερο ή αερόστατο ή διαστηµικό λεωφορείο Ανάλυση της τεχνολογικής ενότητας: ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Αντικείµενο 1: Άροτρο Αντικείµενο 2: Θεριζοαλωνιστική µηχανή Αντικείµενο 3: Γεωργικός ελκυστήρας (τρακτέρ) Αντικείµενο 4: Ψυγείο

4 α ΜΕΡΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

5 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΑΓΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Â ÓÔÏÔÁ appleèûù ÌË 1. Τι είναι τεχνολογία; Η τεχνολογία έχει σχέση µε την ανθρώπινη δραστηριότητα, και συγκεκριµένα µε την προσπάθεια του ανθρώπου να επιλύσει διάφορα πρακτικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει, διευκολύνοντας και βελτιώνοντας τις συνθήκες της ζωής του. 2. Πότε εµφανίστηκαν τα πρώτα τεχνολογικά επιτεύγµατα του ανθρώπου; Τα πρώτα τεχνολογικά δηµιουργήµατα του ανθρώπου είναι τα πρώτα εργαλεία που άρχισε να κατασκευάζει και να χρησιµοποιεί πριν από χρόνια. Τα πρώτα αυτά τεχνολογικά επιτεύγ- µατα σηµατοδοτούν την αρχή του ανθρώπινου πολιτισµού. 3. Τι ώθησε τον άνθρωπο να κατασκευάσει εργαλεία; Ο άνθρωπος, από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του, συνειδητοποίησε πως υστερεί σωµατικά απέναντι στα µεγαλόσω- µα ζώα, γεγονός που ήταν πολύ επικίνδυνο για την ύπαρξή του. Κατάλαβε, επίσης, πως ήταν απροστάτευτος απέναντι στα επικίνδυνα καιρικά φαινόµενα. Έπρεπε, λοιπόν, να προ- Χειροπέλεκυς από πυριτόλιθο Τροχός Τεχνολογία Επιστήµη

6 στατεύσει τον εαυτό του και να εξασφαλίσει την τροφή του. Τα τεχνολογικά δηµιουργήµατα του ανθρώπου, από τα πρώιµα απλά εργαλεία µέχρι τις σηµερινές πολύπλοκες συσκευές, βοήθησαν τον άνθρωπο να επιβιώσει, ξεπερνώντας συνεχώς παντός είδους προβλήµατα και βελτιώνοντας τη θέση του µέσα στη φύση. Άροτρο 4. Τι είναι η επιστήµη; Η επιστήµη είναι ένα σύνολο γνώσεων µε το οποίο ο άνθρωπος προσπαθεί να κατανοήσει και να ερµηνεύσει τα φαινόµενα που συµβαίνουν στη φύση. 5. Πού οδήγησε τον άνθρωπο η αρχική του αδυναµία να εξηγήσει τον κόσµο που τον περιέβαλλε; Ο άνθρωπος, στα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του, αδυνατώντας να ερµηνεύσει τα φαινόµενα που συµβαίνουν γύρω του, θεοποίησε ό,τι του προκαλούσε δέος. Για κάθε φυσικό φαινόµενο «κατασκευάστηκε» µια θεότητα. Έτσι, η βροχή, ο κεραυνός, ο ήλιος, η γη κ.ά. θεοποιήθηκαν. Η µυθολογία, εποµένως, είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να εξηγήσει τα φυσικά φαινόµενα, τα οποία αδυνατούσε να τα ερµηνεύσει µε τη λογική. 6. Πότε άρχισε να εµφανίζεται η έννοια της επιστήµης; Η έννοια της επιστήµης αρχίζει σιγά σιγά να εµφανίζεται κατά τα τέλη του 6ου π.χ. αιώνα στα έργα των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. 7. Η επιστήµη ή η τεχνολογία είναι πιο σηµαντική για τον άνθρωπο; Γιατί; Η επιστήµη είναι ένα σύνολο γνώσεων µε το οποίο ο άνθρωπος προσπαθεί να κατανοήσει και να ερµηνεύσει τα φαινόµενα που συµβαίνουν στη φύση. Η τεχνολογία, αντίθετα, έχει να κάνει µε την προσπάθεια του ανθρώπου να επιλύσει διάφο- ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 13

7 ρα πρακτικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει, διευκολύνοντας και βελτιώνοντας τις συνθήκες της ζωής του. Αν και η τεχνολογία προϋπήρξε της επιστήµης, τις τελευταίες δεκαετίες η επιστή- µη και η τεχνολογία βαδίζουν µαζί. εν µπορούµε, όµως, να δώσουµε σε κάποια µεγαλύτερη βαρύτητα, γιατί είναι αδύνατον να υπάρξει η µια χωρίς την άλλη. Είναι, δηλαδή, αδύνατον να έχουµε εξέλιξη της τεχνολογίας χωρίς πρόοδο της επιστήµης, όπως επίσης είναι αδύνατον να υπάρχει εξέλιξη της επιστήµης χωρίς ανάπτυξη της τεχνολογίας appleèappleùòûâè ÙË ÙÂ ÓÔÏÔÁ 1. Ποια είναι τα θετικά αποτελέσµατα της τεχνολογίας; Τα αποτελέσµατα της τεχνολογίας, αν τα κρίνουµε µε βάση τα επιτεύγµατά της και τη συµβολή της στην εξέλιξη του ανθρώπου, είναι αξιοθαύµαστα. Οι συσκευές που καθηµερινά χρησι- µοποιεί ο άνθρωπος τον ψυχαγωγούν και τον διευκολύνουν στην εργασία του και τις καθηµερινές του ασχολίες. Γενικά, η εξέλιξη της τεχνολογίας επιτρέπει στον άνθρωπο να ζει περισσότερα χρόνια και σίγουρα σε καλύτερες συνθήκες. 2. Να αναφέρετε κάποια γεγονότα που προέρχονται από την κακή χρήση της τεχνολογίας. Τις τελευταίες δεκαετίες γεγονότα όπως η πυρηνική απειλή, η ρύπανση του περιβάλλοντος και η αξιοποίηση της τεχνολογίας για περιορισµό των ελευθεριών του αν Επιπτώσεις της τεχνολογίας

8 θρώπου, όπως, για παράδειγµα, τα ηλεκτρονικά συστήµατα παρακολούθησης των καθηµερινών δραστηριοτήτων και επικοινωνιών των πολιτών, θέτουν ερωτήµατα σχετικά µε τα όρια της τεχνολογίας. 3. Να αναφέρετε τοµείς της ανθρώπινης δραστηριότητας στους οποίους ο άνθρωπος επεµβαίνει µε τη βοήθεια της τεχνολογίας. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας ο σηµερινός άνθρωπος επεµβαίνει και τροποποιεί πολλούς τοµείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως είναι το περιβάλλον, η οικονοµική ζωή, η κοινωνική οργάνωση, η εκπαίδευση και ο πολιτισµός. 4. Είναι τα αποτελέσµατα της επέµβασης αυτής του ανθρώπου πάντα θετικά; Τα αποτελέσµατα της επέµβασης του ανθρώπου, µε τη βοήθεια της τεχνολογίας, στους διάφορους τοµείς της ανθρώπινης δραστηριότητας είναι άλλες φορές θετικά και άλλες αρνητικά. Ας δούµε κάποια παραδείγµατα: Οι πυρηνικοί σταθµοί µάς παρέχουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Μπορούν, όµως, χωρίς τη λήψη διάφορων αναγκαίων µέτρων κατά τη λειτουργία τους να αποτελέσουν θανάσιµο κίνδυνο για τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Οι µεγάλες βιοµηχανίες που δηµιουργήθηκαν µε την εξέλιξη της τεχνολογίας έχουν προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζηµιές στο περιβάλλον και το οικοσύστηµα. Ταυτόχρονα, όµως, η τεχνολογία µάς επιτρέπει να εκµεταλλευτούµε εναλλακτικές πηγές ενέργειας που δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον, όπως είναι ο άνεµος (ανεµογεννήτριες) ή το ηλιακό φως (ηλιακοί συλλέκτες). Το ίντερνετ (διαδίκτυο) προσφέρει απίστευτες δυνατότητες για εκπαίδευση, πληροφόρηση και ψυχαγωγία. Από την άλλη, όµως, οδηγεί εύκολα στην αποµόνωση, επιτρέπει την παραβίαση των προσωπικών µας δεδοµένων, ενώ δηµιουργεί κοινωνικές ανισότητες ανάµεσα σε αυτούς που έχουν πρόσβαση στη νέα αυτή «Κοινωνία της Πληροφορίας» και σε αυτούς που δεν έχουν. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 15

9 Τα αποτελέσµατα, εποµένως, της τεχνολογίας εξαρτώνται αποκλειστικά από τον τρόπο που ο ίδιος ο άνθρωπος τη χρησιµοποιεί. Το ζητούµενο είναι να καταφέρει ο άνθρωπος να διευρύνει τις θετικές επιδράσεις, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις αρνητικές Ó ÁÎË Ù ÓÔÏÔÁÈÎ ÂÎapple  ÛË 1. Σε ποιες διαδικασίες που απαιτούν σύγχρονες τεχνολογικές γνώσεις εµπλέκεται τα τελευταία χρόνια ο άνθρωπος; Πολλές διαδικασίες απαιτούν σήµερα από τον άνθρωπο να έχει σύγχρονες τεχνολογικές γνώσεις. Για να αγοράσουµε ένα προϊόν, για παράδειγµα, χρειάζεται να επιλέξουµε από ένα πλήθος παρόµοιων ειδών αυτό που ταιριάζει περισσότερο στις ανάγκες και τις απαιτήσεις µας, που έχει την καλύτερη ποιότητα, το µικρότερο κόστος, τον ευκολότερο τρόπο λειτουργίας κ.ά. Η χρήση τεχνολογικών προϊόντων, επίσης, όπως είναι η τηλεόραση, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, το κινητό τηλέφωνο, τα σύγχρονα αυτοκίνητα, οι εξελιγµένες οικιακές συσκευές, α- παιτεί γνώσεις πάνω στη σύγχρονη τεχνολογία, προκειµένου να εκµεταλλευτούµε τις δυνατότητες που µας προσφέρουν στο µέγιστο βαθµό. Ακόµα, βασικές τεχνολογικές γνώσεις προϋποθέτει η εµπλοκή του ανθρώπου σε θέ- µατα που σχετίζονται µε το φυσικό περιβάλλον, όπως είναι η κατασκευή φραγ- µάτων, η υπεράρδευση ή η εξάντληση ε- νεργειακών πόρων Ανάγκη τεχνολογικής εκπαίδευσης

10 2. Γιατί είναι απαραίτητο ο κάθε άνθρωπος να αποκτά γενική τεχνολογική µόρφωση; Ο σύγχρονος άνθρωπος πρέπει να έχει βασικές τεχνολογικές γνώσεις, ώστε χρησιµοποιώντας την τεχνολογία ως εργαλείο να µπορεί να κρίνει τις εναλλακτικές λύσεις που του προσφέρονται και να πάρει τις σωστές αποφάσεις κατά την αγορά ενός προϊόντος, τη χρήση τεχνολογικών προϊόντων, την εµπλοκή του σε θέµατα που σχετίζονται µε το φυσικό περιβάλλον και άλλες διαδικασίες. Οι µαθητές, ιδιαίτερα, χρειάζεται να έρθουν από νωρίς σ επαφή µε το περιεχόµενο και τις µεθόδους που χρησιµοποιεί η τεχνολογία, καθώς είναι αυτοί που θα συµµετάσχουν τα επόµενα χρόνια στη διαµόρφωση της τεχνολογίας του µέλλοντος και αυτοί που θα επινοήσουν, θα κατασκευάσουν και θα αποφασίσουν για τη χρήση των νέων τεχνολογικών δηµιουργηµάτων. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 17

11 Η ΜΕΘΟ ΟΣ ΤΗΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ È ÛÎ Ï ÙÂ ÓÔÏÔÁ 1. Ποιες µέθοδοι διδασκαλίας τεχνολογικών θεµάτων εφαρµόζονται; Οι µέθοδοι διδασκαλίας τεχνολογικών θεµάτων που εφαρµόζονται σε όλο τον κόσµο µπορούν να ενοποιηθούν σε δύο µεγάλες κατηγορίες. Σύµφωνα µε την πρώτη µέθοδο, οι µαθητές διδάσκονται µια σειρά τεχνολογικών θεµάτων, ώστε να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες που σχετίζονται µε τα θέ- µατα αυτά. Σύµφωνα µε τη δεύτερη µέθοδο, δίνεται έµφαση κυρίως στη µέθοδο παρά στο περιεχόµενο. Αντί να µεταφέρεται στο µαθητή ένα (έτσι κι αλλιώς περιορισµένο) σύνολο γνώσεων, επιδιώκονται η καλλιέργεια της ικανότητας να µαθαίνει και η απόκτηση της ικανότητας να επιλύει ένα σύγχρονο τεχνολογικό πρόβληµα. 2. Ποια µέθοδος θεωρείται πιο αποτελεσµατική και γιατί; Επειδή η τεχνολογία έχει σήµερα αναπτυχθεί πάρα πολύ, αυτό που θα διδάσκεται θα µοιάζει πάντα ασήµαντο σε σύγκριση µε τον όγκο της υπάρχουσας γνώσης. Επιπλέον, η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας συντελεί ώστε η σηµερινή τεχνολογική γνώση να φαίνεται ξεπερασµένη µέσα σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Εποµένως, η πρώτη µέθοδος, αυτή της διδασκαλίας µιας σειράς τεχνολογικών θεµάτων, δεν µπορεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη της τεχνολογίας και αδυνατεί να δώσει στο µαθητή τα εφόδια που χρειάζεται για να ενταχθεί στο σύγχρονο τεχνολογικό περιβάλλον. Αντίθετα, µε τη δεύτερη µέθοδο οι µαθητές αποκτούν την ικανότητα να προσεγγίζουν ένα οποιοδήποτε τεχνολογικό πρόβληµα, να το κατανοούν και να το επιλύ ιδασκαλία τεχνολογίας

12 ουν. Αποκτούν, επίσης, την ικανότητα να παρακολουθούν την αλληλεπίδραση µεταξύ των τεχνολογιών και του ευρύτερου κόσµου και να αξιολογούν τις επιπτώσεις των τεχνολογιών στον κόσµο, στις άλλες τεχνολογίες, στο περιβάλλον και στην ίδια την κοινωνία. 3. Ποια βήµατα ακολουθεί ο µαθητής κατά την επίλυση ενός τεχνολογικού προβλή- µατος σύµφωνα µε τη δεύτερη µέθοδο διδασκαλίας τεχνολογικών θεµάτων; Ο µαθητής αρχικά περιγράφει αναλυτικά το πρόβληµα. Στη συνέχεια το αναλύει, προσδιορίζοντας όλες τις παραµέτρους που το επηρεάζουν. Κατόπιν προσδιορίζει όλες τις πιθανές λύσεις, τις οποίες στη συνέχεια αξιολογεί, εφαρµόζοντας διαδικασίες κριτικής εξέτασης, µέχρι ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ να καταλήξει στην καλύτερη λύ- ση. Με τον τρόπο αυτό ο µαθητής µαθαίνει να αναζητά τις απαραίτητες ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ πληροφορίες, να τις αξιολογεί και να τις εφαρµόζει στην πράξη. Επίσης, ο µαθητής καλείται να πάρει αποφάσεις σχετικά µε την οδό ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΛΥΣΕΩΝ που θα ακολουθήσει για να λύσει ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΙΘΑΝΩΝ ΛΥΣΕΩΝ το πρόβληµα. Η µέθοδος αυτή επαναλαµβάνεται (ανατροφοδότηση), όποτε εµφανίζονται νέα προβλήµατα ΤΕΛΙΚΗ ΛΥΣΗ που θα πρέπει να ξεπεραστούν. Στο διπλανό διάγραµµα βλέπετε Μέθοδος επίλυσης τεχνολογικών προβληµάτων µια σχηµατική παράσταση των βηµάτων που ακολουθούνται κατά την επίλυση ενός τεχνολογικού προβλήµατος σύµφωνα µε τη δεύτερη µέθοδο διδασκαλίας τεχνολογικών θεµάτων. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 19

13 2.2. ÙÔÌÈÎ ÚÁ Û 1. Ποια εκπαιδευτική µέθοδος θα ακολουθηθεί για το µάθηµα της Τεχνολογίας Α Γυµνασίου; Για το µάθηµα της Τεχνολογίας Α Γυµνασίου θα ακολουθηθεί η εκπαιδευτική µέθοδος της Ατοµικής Εργασίας, η οποία επιτρέπει στους µαθητές να προσεγγίσουν βασικά θέµατα τεχνολογίας που συναντά ο άνθρωπος στην καθηµερινή του ζωή. 2. Ποιο είναι το βασικό πλεονέκτηµα της µεθόδου της Ατοµικής Εργασίας; Το βασικό πλεονέκτηµα της εκπαιδευτικής µεθόδου της Ατοµικής Εργασίας είναι ότι δίνει στο µαθητή τη δυνατότητα να αναπτύξει τόσο τις νοητικές όσο και τις πρακτικές του ικανότητες. 3. Τι εφαρµόζεται κατά τη µέθοδο της Ατοµικής Εργασίας; Κάθε µαθητής θα πρέπει να υλοποιήσει µια Ατοµική Εργασία (project) µε θέµα που θα έχει επιλέξει ο ίδιος σε συνεργασία µε τους συµµαθητές του. 4. Σε ποια στάδια δραστηριοτήτων εµπλέκονται οι µαθητές κατά την υλοποίηση των Ατοµικών Εργασιών (project); Κατά την υλοποίηση των Ατοµικών Εργασιών οι µαθητές εµπλέκονται σε τέσσερα στάδια δραστηριοτήτων, τα οποία είναι: ñ µελέτη τεχνολογικών τοµέων και επιλογή θέµατος, ñ συλλογή πληροφοριών και κατασκευή του έργου, ñ συγγραφή εργασίας, ñ παρουσιάσεις. 5. Σε ποιες επιµέρους ενέργειες εµπλέκεται ο µαθητής στο κάθε στάδιο δραστηριοτήτων κατά την υλοποίηση της Ατοµικής του Εργασίας; Οι επιµέρους ενέργειες στις οποίες εµπλέκεται ο µαθητής κατά την υλοποίηση της Ατοµικής Εργασίας του αναγράφονται σχηµατικά στο επόµενο διάγραµµα: Ατοµική Εργασία

14 ΜΕΛΕΤΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΕΛΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Επιµέρους ενέργειες κατά την υλοποίηση της Ατοµικής Εργασίας 6. Ποιος είναι ο ρόλος των µαθητών και ποιος ο ρόλος του καθηγητή κατά την υ- λοποίηση της Ατοµικής Εργασίας; Όλες οι ενέργειες κατά την υλοποίηση της Ατοµικής Εργασίας είναι αυτοδιοικούµενες, δηλαδή οι µαθητές µόνοι τους επιλέγουν την ενότητα που θα µελετήσουν, µόνοι τους επιλέγουν τα θέµατα της µελέτης τους, µόνοι τους συλλέγουν τις πληροφορίες που απαιτούνται, µόνοι τους οργανώνουν τα σεµινάρια παρουσιάσεων. Ο καθηγητής περιορίζεται σε ρόλο καθοδηγητή και εµψυχωτή της συνολικής προσπάθειας των µαθητών. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 21

15 7. Ποια οφέλη αποκοµίζουν οι µαθητές από την εκτέλεση των Ατοµικών Εργασιών; Μέσω της Ατοµικής Εργασίας οι µαθητές θα έρθουν σ επαφή µ ένα πλήθος τεχνολογικών δηµιουργηµάτων, θα κατανοήσουν τη λειτουργία τους και θα εντοπίσουν την επίδρασή τους σε µια σειρά τοµέων της ανθρώπινης δραστηριότητας. Θα γνωρίσουν τις πηγές γνώσης και τον τρόπο µε τον οποίο µπορούν να αξιολογούν τις πληροφορίες τους. Κυρίως, όµως, θα έρθουν σ επαφή µε τη µέθοδο που ακολουθείται κατά την προσέγγιση ενός σύγχρονου τεχνολογικού προβλήµατος È ıâì ÙÈÎfiÙËÙ ÙË ÌÂıfi Ô 1. Τι είναι η διαθεµατικότητα; ιαθεµατικότητα ονοµάζεται η προσέγγιση των θεµάτων από διαφορετικές επιστη- µονικές οπτικές. Για παράδειγµα, µελετάµε στην Τεχνολογία τη µηχανή του Watt (Βατ), ενώ εξετάζουµε στην Ιστορία τη συµβολή της στη Βιοµηχανική Επανάσταση, µελετούµε στη Φυσική την αρχή λειτουργία της κ.ο.κ. 2. Γιατί λέµε ότι η τεχνολογία εµπεριέχει τη διαθεµατικότητα; Η Τεχνολογία εµπεριέχει τη διαθεµατικότητα διότι όλα τα τεχνολογικά δηµιουργήµατα στηρίζονται στην απόκτηση γνώσεων άλλων επιστηµών. Η Φυσική, για παράδειγ- µα, παρουσιάζει την αρχή λειτουργίας ενός τεχνολογικού δηµιουργήµατος, τα Μαθη- µατικά διατυπώνουν τις εξισώσεις που διέπουν τη λειτουργία τους κ.ο.κ. 3. Η µέθοδος της Ατοµικής Εργασίας περιέχει διαθεµατικότητα; Αυτή η µέθοδος διδασκαλίας περιέχει διαθεµατικότητα, αφού δίνει τη δυνατότητα στους µαθητές να έρθουν σ επαφή µ ένα σύνολο δραστηριοτήτων που προέρχονται από διαφορετικά πεδία (µελέτη κατασκευή συγγραφή παρουσίαση). Με τη βοήθεια διαθεµατικών εννοιών, όπως η αλληλεπίδραση, η µεταβολή, ο πολιτισµός κ.ά., ο µαθητής θα µπορέσει να συνδέσει το µάθηµα της Τεχνολογίας µε τα υπόλοιπα µαθήµατα δηµιουργώντας έναν ενιαίο ιστό γνώσης ιαθεµατικότητα της µεθόδου

16 ΜΕΛΕΤΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Â ÓÔÏÔÁÈÎ ÂÓfiÙËÙÂ 1. Σε ποιες γενικές ενότητες µπορούµε να διαιρέσουµε το περιεχόµενο της τεχνολογίας; Για να µελετήσουµε ευκολότερα την τεχνολογία και τα δηµιουργήµατά της, µπορού- µε να διαιρέσουµε το περιεχόµενό της σε τέσσερις γενικές ενότητες: ñ Εργαλεία και µηχανές. ñ Ενέργεια και ισχύς. ñ Μεταφορές και επικοινωνία. ñ Γεωργική τεχνολογία. 2. Τι είναι τα εργαλεία; Τα εργαλεία µπορούν να οριστούν ως κατασκευές του ανθρώπου που έχουν στόχο να αυξήσουν την ικανότητα και την αποτελεσµατικότητά του. Οι µηχανές αποτελούν εξέλιξη των εργαλείων, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αυτόµατες µηχανές. 3. Πώς γίνεται η µελέτη της ενέργειας; Κατοικίδιο ροµπότ Η µελέτη της ενέργειας µπορεί να γίνει µέσα από τη µελέτη των µορφών και των πηγών ενέργειας. Στην πρώτη περίπτωση θα πρέπει να δειχθεί η µετατροπή της ενέργειας από ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 23

17 τη µια µορφή στην άλλη. Στη δεύτερη περίπτωση θα πρέπει να φανούν τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα της κάθε πηγής. 4. Τι είναι η ισχύς; Η ισχύς σχετίζεται µε το έργο που παράγει µια µηχανή σ ένα χρονικό διάστηµα. Μπορούµε να µελετήσουµε την ισχύ εξετάζοντας τους κινητήρες δύο όµοιων αυτοκινήτων που έχουν διαφορετικές τελικές ταχύτητες και εποµένως διανύουν την ίδια απόσταση σε διαφορετικούς χρόνους. 5. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι µεταφορές; Εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Οι µεταφορές διακρίνονται σε χερσαίες, σε θαλάσσιες και σε εναέριες Τεχνολογικές ενότητες

18 6. Τι πρέπει να εξετάζει µια Ατοµική Εργασία πάνω στις µεταφορές; Είναι σηµαντικό να φανεί η εξέλιξη της κάθε κατηγορίας µεταφορών και να φανούν τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατά της, από τεχνική και οικονοµική πλευρά. 7. Πώς θα γίνει η µελέτη των συσκευών επικοινωνίας; Η µελέτη των συσκευών επικοινωνίας και της εξέλιξής τους µπορεί να γίνει µέσα από τη σύνδεσή τους µε τις ανάγκες των ανθρώπων. 8. Πώς θα γίνει η µελέτη της γεωργικής τεχνολογίας; Ένα από τα πρώτα τηλέφωνα Η γεωργική τεχνολογία µπορεί να µελετηθεί µέσα από πολλά προϊόντα και µηχανές που σχετίζονται µε τη γεωργία, όπως είναι τα λιπάσµατα, η φυτοπροστασία, οι τεχνικές καλλιέργειας, τα γεωργικά µηχανήµατα και η γεωργική βιοτεχνολογία. Άροτρο 9. Ποιες άλλες ενότητες που σχετίζονται µε τα δηµιουργήµατα του ανθρώπου τα τελευταία χρόνια γνωρίζετε; Άλλες ενότητες που σχετίζονται µε τα δηµιουργήµατα του ανθρώπου τα τελευταία χρόνια είναι οι εξής: ñ Ιατρική τεχνολογία. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 25

19 ñ ιαστηµική τεχνολογία. ñ Γενετική τεχνολογία. Πολλά τεχνολογικά δηµιουργήµατα του ανθρώπου ανήκουν σε περισσότερες από µία ενότητες. 10. Ποιες πηγές µπορούν να χρησιµοποιήσουν οι µαθητές για να συλλέξουν πληροφορίες για την κάθε ενότητα; Ως πηγές πληροφόρησης µπορούν να χρησιµοποιηθούν: ñ Οι βιβλιοθήκες του σχολείου, του δήµου, των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων (ΑΕΙ, ΤΕΙ κ.ά.) που υπάρχουν στην περιοχή. ñ ιάφορα έντυπα, όπως εφηµερίδες, τεχνικά περιοδικά, έντυπα επιχειρήσεων, ακόµη και διαφηµιστικά έντυπα ή τεχνικά εγχειρίδια συσκευών. ñ Οι συζητήσεις µε ειδικούς, όπως καθηγητές διάφορων ειδικοτήτων ή τεχνικούς µηχανών, τους οποίους θα επισκεφθούµε στον τόπο κατασκευής ή λειτουργίας µιας µηχανής που µελετούµε. ñ Το διαδίκτυο (ίντερνετ), το οποίο αποτελεί τη µεγαλύτερη πηγή πληροφοριών σήµερα. Η αναζήτηση πληροφοριών γίνεται εύκολα µε τη βοήθεια των µηχανών αναζήτησης. 11. Τι είναι µια µηχανή αναζήτησης; Η µηχανή αναζήτησης είναι ένα ειδικό πρόγραµµα µε το οποίο µπορεί ο µαθητής να αναζητήσει στο διαδίκτυο (ίντερνετ) πληροφορίες µέσω συγκεκριµένων λέξεων ή προτάσεων. 12. Ποιες µηχανές αναζήτησης γνωρίζετε; Μερικές από τις πιο γνωστές µηχανές αναζήτησης δίνονται στον επόµενο πίνακα: ΠΙΝΑΚΑΣ Α-1: Μηχανές αναζήτησης ιεύθυνση Γλώσσα Ελληνικά Ελληνικά Ελληνικά Τεχνολογικές ενότητες

20 Ελληνικά / Αγγλικά Ελληνικά / Αγγλικά Ελληνικά / Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά go.com Αγγλικά explorer.scrtec.org Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά 13. Πώς γίνεται η αναζήτηση πληροφοριών στις µηχανές αναζήτησης; Κατά την αναζήτηση πληροφοριών µε τη χρήση µηχανών αναζήτησης πρέπει να προσέχουµε τα εξής: ñ Αποφεύγουµε να δίνουµε µία µόνο λέξη-κλειδί. ñ Αν χρησιµοποιούµε περισσότερες από µία λέξεις κατά την αναζήτηση τις συνδέου- µε µε το σύµβολο «+» ή, για κάποιες µηχανές, τη λέξη AND. ñ Αν η αναζήτηση γίνεται µε τη χρήση κάποιας φράσης, η φράση αυτή τίθεται σε εισαγωγικά. ñ Οι πιο ουσιώδεις από τις διευθύνσεις που εµφανίζονται κατά την αναζήτηση βρίσκονται συνήθως στην πρώτη εικοσάδα της λίστας. Aρχική οθόνη της µηχανής αναζήτησης Google ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 27

21 14. Τι είναι οι «πύλες αναζήτησης»; Οι πύλες αναζήτησης είναι ιστοσελίδες όπου τα θέµατα είναι καταχωρισµένα κατά κατηγορία, κάνοντας πιο εύκολη την αναζήτηση πληροφοριών σχετικά µε κάποιο συγκεκριµένο θέµα. 15. Ποιες πύλες αναζήτησης γνωρίζετε; Μερικές σηµαντικές πύλες αναζήτησης δίνονται στον παρακάτω πίνακα: ΠΙΝΑΚΑΣ Α-2: Πύλες αναζήτησης ιεύθυνση Γλώσσα Ελληνικά Ελληνικά Ελληνικά dir.forthnet.gr Ελληνικά portal.eatonweb.com Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά 16. Σε ποιες ιστοσελίδες µπορούν οι µαθητές να βρουν χρήσιµες πληροφορίες για το µάθηµα της Τεχνολογίας; Μερικές από τις ιστοσελίδες όπου οι µαθητές µπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες πάνω στα θέµατα που τους ενδιαφέρουν δίνονται στον επόµενο πίνακα: ΠΙΝΑΚΑΣ Α-3: Χρήσιµες ιστοσελίδες ιεύθυνση Γλώσσα Ελληνικά Ελληνικά Τεχνολογικές ενότητες

22 Ελληνικά Ελληνικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά www/geocities.com/cadcamworld Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά Αγγλικά 17. Πώς γίνεται η ανάλυση των πληροφοριών που οι µαθητές συνέλεξαν για τις τέσσερις βασικές τεχνολογικές ενότητες; Η ανάλυση των πληροφοριών θα γίνει µε τη µορφή «αυτοδιοικούµενων» σεµιναρίων. Η συζήτηση θα ξεκινά µε µια εισήγηση από ένα µαθητή, η οποία θα αφορά µια τεχνολογική ενότητα. Στη συνέχεια οι µαθητές θα εντοπίζουν τεχνολογικά δηµιουργή- µατα που αναφέρονται στην ενότητα αυτή, εστιάζοντας στην αλληλεπίδραση µεταξύ των τεχνουργηµάτων αυτών και των ανθρώπων. Πρέπει, επίσης, να επισηµανθούν οι επιδράσεις των τεχνολογικών δηµιουργηµάτων αυτών στη ζωή του ανθρώπου και οι νέες ανάγκες, που αυτά µε τη σειρά τους δηµιούργησαν. Οι τοµείς επίδρασης των τεχνολογικών δηµιουργηµάτων οι οποίοι µπορούν να συζητηθούν είναι: ñ το περιβάλλον, ñ η οικονοµική ζωή, ñ η κοινωνική οργάνωση, ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 29

23 ñ η εκπαίδευση, ñ ο πολιτισµός. Οι µαθητές πρέπει να αντιληφθούν τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, να εντοπίσουν τις αιτίες που δηµιουργούν την τεχνολογία, τις επιδράσεις της στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Πρέπει, επίσης, να µάθουν να αντιµετωπίζουν την τεχνολογία όχι ως κάτι αυτόνοµο, αλλά ως αναπόσπαστο κοµµάτι της ζωής των ανθρώπων. 18. Ποια κριτήρια θα καθορίσουν την επιλογή της ενότητας που θα µελετηθεί; Τα κριτήρια αυτά µπορεί να είναι: ñ τα ενδιαφέροντα των µαθητών, ñ οι τοπικές συνθήκες. Είναι λογικό, για παράδειγµα, οι µαθητές µιας γεωργικής περιοχής να ασχοληθούν µε την ενότητα της γεωργικής τεχνολογίας, ενώ οι µαθητές µεγάλων αστικών κέντρων µε την ενότητα των µεταφορών. Οι µαθητές βιοµηχανικών περιοχών µπορούν να επιλέξουν την ενότητα των µηχανών, ενώ οι µαθητές περιοχών όπου υπάρχουν σταθµοί παραγωγής ενέργειας θα µπορούσαν να επιλέξουν την ενότητα της ενέργειας. Η επιλογή της ενότητας γίνεται µε ψηφοφορία των µαθητών της τάξης ÚÔÙ ÛÂÈ Î È ÂappleÈÏÔÁ ıâì ÙˆÓ ÙÔÌÈÎÒÓ ÚÁ ÛÈÒÓ Με ποια κριτήρια γίνεται η επιλογή των θεµάτων τα οποία θα αποτελέσουν αντικείµενο Ατοµικών Εργασιών; Τα κριτήρια αυτά µπορεί να είναι τα εξής: ñ Η δυνατότητα να υλοποιηθεί στο σχολικό εργαστήριο. ñ Η δυνατότητα να υλοποιηθεί µέσα στα χρονικά όρια που έχουν καθοριστεί. ñ Η δυνατότητα του µαθητή να χρησιµοποιεί πλήθος υλικών, εργαλείων και µηχανηµάτων Προτάσεις και επιλογή θεµάτων Ατοµικών Εργασιών

24 ñ Η δυνατότητα του µαθητή να χρησιµοποιεί διαφορετικές πηγές πληροφόρησης. ñ Η δυνατότητα του µαθητή να αναπτύξει τόσο τις νοητικές όσο και τις πρακτικές του ικανότητες. Με τον τρόπο αυτό οι µαθητές αποκτούν την ικανότητα να συνδέουν µια κατασκευή µε συγκεκριµένες προδιαγραφές ή απαιτήσεις (που συχνά θέτουν οι ίδιοι). Η ικανότητα αυτή είναι απαραίτητη τόσο για τον καταναλωτή, ο οποίος επιλέγει το προϊόν που του ταιριάζει βασισµένος σε κάποια κριτήρια, όσο και για τον κατασκευαστή, ο οποίος θα πρέπει να σχεδιάζει και να κατασκευάζει το προϊόν σύµφωνα µε τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις. Από τα θέµατα που θα επιλεγούν τελικά ο κάθε µαθητής θα επιλέξει να µελετήσει αυτό που είναι πιο κοντά στα ενδιαφέροντά του. Έτσι ο µαθητής θα ασκηθεί στη λήψη αποφάσεων, διαδικασία ιδιαίτερα σηµαντική κατά την επίλυση ενός τεχνολογικού προβλήµατος ÏÏÔÁ appleïëúôêôúèòó ÁÈ ÙËÓ ÙÔÌÈÎ ÚÁ Û Τι πρέπει να αφορούν οι πληροφορίες που θα συλλέξει ο µαθητής σχετικά µε το θέµα που ανέλαβε να µελετήσει; Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να αφορούν: ñ Τη λειτουργία του αντικειµένου που µελετά. Ο µαθητής αναλύει το θέµα του για να εντοπίσει και να κατανοήσει τις επιµέρους λειτουργίες, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη συνολική λειτουργία. Συγκεντρώνει, επίσης, πληροφορίες σχετικά µε τα τεχνικά χαρακτηριστικά της κάθε λειτουργίας (π.χ. τάση λειτουργίας, ισχύς, είδος και ποσότητα καυσίµου). ñ Τη δοµή και την κατασκευή του αντικειµένου που µελετά. Ο µαθητής συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά µε τα µέρη που αποτελούν το αντικείµενο της µελέτης του, σχετικά µε τα υλικά που χρησιµοποιούνται για την κατασκευή του, καθώς και πληροφορίες για τη διαδικασία κατασκευής. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 31