ODYSSEAS ELYTIS (NOVEMBER 2, 1911 MARCH 18, 1996) A tribute to the poet and his work on the centenary of his birth

Transcript

1

2 ODYSSEAS ELYTIS (NOVEMBER 2, 1911 MARCH 18, 1996) A tribute to the poet and his work on the centenary of his birth Presented by the students of the program in Modern Greek Studies November 2, 2011 Lucy Ellis Lounge 1-2pm Program 1) Ήλιος ο Πρώτος/ Sun the first (1943) set to music by Yannis Markopoulos 2) A short biography of Elytis with a slideshow of photos from his life --prepared by Jonathon Sakellaropoulos, George Deamont, Kirk Wells, and Helenna Harty 3) Documentary Film: Elytis in Toledo (1980) 4) Readings of poems by Elytis --kindly donated by the producer, Costas Serezis The Concert of the Hyacinths from Orientations (1941) Marina of the Rocks from Orientations (1941) VIII from Sun the First (1943) The Passions, Psalm II from the Axion Esti Worthy it is (1959) III from the Monogram (1971) IV from the Monogram (1971) --accompanied by a visual presentation of artwork by Elytis 5) Το Άξιον Εστί / Worthy it is (1959) set to music by Mikis Theodorakis The University of Illinois Library holds the complete works of Odysseas Elytis in Greek along with translations of his work and studies about his poetry. An exhibition of these holdings is accompanying this event.

3 Προσανατολισμοί (1941) Η Συναυλία των Γυακίνθων Read by Phoebos Apollon M. Bolaris (GRKM 403: Intermediate Modern Greek I) Ι Στάσου λιγάκι πιο κοντά στη σιωπή και μάζεψε τα μαλλιά της νύχτας αυτής που ονειρεύεται γυμνό το σώμα της. Έχει πολλούς ορίζοντες, πολλές πυξίδες, και μια μοίρα που καίει ακούραστη κάθε φορά και τα πενήντα δύο χαρτιά της. Ύστερα ξαναρχίζει με κάτι άλλο - με το χέρι σου, που του δίνει μαργαριτάρια για να βρει έναν πόθο, ένα νησίδιο ύπνου. Στάσου λιγάκι πιο κοντά στη σιωπή κι αγκάλιασε την πελώριαν άγκυρα που ηγεμονεύει στους βυθούς. Σε λίγο θα ναι στα σύννεφα. Κι εσύ δε θα καταλαβαίνεις, μα θα κλαις, θα κλαις για να σε φιλήσω, κι όταν πάω ν ανοίξω μια σχισμή στο ψέμα, έναν μικρό γαλανό φεγγίτη στη μέθη, θα με δαγκάσεις. Μικρή, ζηλιάρα της ψυχής μου σκιά, γεννήτρα μιας μουσικής κάτω απ το σεληνόφωτο Στάσου λιγάκι πιο κοντά μου. II Εδώ - μέσα στα πρώιμα ψιθυρίσματα των πόθων, ένιωσες για πρώτη φορά την οδυνηρή ευτυχία του να ζεις! Μεγάλα κι αμφίβολα πουλιά σχίζαν τις παρθενιές των κόσμων σου. Σ ένα σεντόνι απλωμένο έβλεπαν οι κύκνοι τα μελλοντικά τους άσματα κι από κάθε πτυχή της νύχτας ξεκινούσαν τινάζοντας τα όνειρά τους μες στα νερά, ταυτίζοντας την ύπαρξή τους με την ύπαρξη των αγκαλιών που προσμέναν. Μα τα βήματα που δεν έσβησαν τα δάση τους αλλά στάθηκαν στη γλαυκή κόχη τ ουρανού και των ματιών σου τι γύρευαν; Ποιο έναστρο αμάρτημα πλησίαζε τους χτύπους της απελπισίας σου; Μήτε η λίμνη, μήτε η ευαισθησία της, μήτε το εύφλεκτο φάντασμα δυο συνεννοημένων χεριών δεν αξιώθηκαν ποτέ ν αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο ρόδινο αναστάτωμα. III Έμβρυο πιο φωτεινής επιτυχίας - μέρα λαξεμένη με κόπο πάνω στ αχνάρια του αγνώστου. Όσο πληρώνεται το δάκρυ, ξεφεύγει απ τον ήλιο. Κι εσύ που μασάς τις ώρες σου σαν πικροδάφνη γίνεσαι οιωνός τρυφερού ταξιδιού μες στην αθανασία. Orientations (1941) The Concert of the Hyacinths Read by Matthew A. Garcia (GRKM 201: Elementary Modern Greek I) Ι Stand a little closer to the silence, and gather the hair of this night who dreams her body is naked. She has many horizons, many compasses, and a fate that tirelessly invalidates all her fifty-two cards every time. Afterward she begins again with something else-with your hand, to which she gives pearls so it may find a desire, an islet of sleep. Stand a little closer to the silence and embrace the huge anchor that rules in the deep. In a while it will be among the clouds. And you will not understand, but will weep, weep for me to kiss you, and when I go to open a rent in the lie, to open a small blue skylight in intoxication, you will bite me. Young, jealous shadow of my soul, genetrix of a music under moonlight Stand a little closer to me. II Here-in desires' early whispering, you felt for the first time the painful happiness of living! Big uncertain birds tore the virginities of your worlds. On a spread -out sheet the swans saw their future songs and from every fold of night they set out tossing their dreams in the waters, identifying their existence with the existence of embraces they anticipated. But what were they seeking, these steps that did not efface their forests but stood in the glaucous socket of the sky and of your eyes? What starry sin approached the beats of your despair? Neither the lake, nor its sensitivity, nor the flammable ghost of two hands in agreement had the luck to confront such a rosy turmoil. III Embryo of a more luminous success-day carved with effort on the traces of the unknown. You pay the tear, and it gets away from the sun. And you who chew your hours like oleander become the omen of a tender voyage into immortality.

4 Προσανατολισμοί (1941) Η Μαρίνα των Βράχων Read by Zoe Dilles ( GRKM 403: Intermediate Modern Greek I) Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη - Μα πού γύριζες Ολημερίς τη σκληρή ρέμβη της πέτρας και της θάλασσας Αετοφόρος άνεμος γύμνωσε τους λόφους Γύμνωσε την επιθυμία σου ως το κόκαλο Κι οι κόρες των ματιών σου πήρανε τη σκυτάλη της Χίμαιρας Ριγώνοντας μ αφρό τη θύμηση! Πού είναι η γνώριμη ανηφοριά του μικρού Σεπτεμβρίου Στο κοκκινόχωμα όπου έπαιζες θωρώντας προς τα κάτω Τους βαθιούς κυαμώνες των άλλων κοριτσιών Τις γωνιές όπου οι φίλες σου άφηναν αγκαλιές τα διοσμαρίνια - Μα πού γύριζες Ολονυχτίς τη σκληρή ρέμβη της πέτρας και της θάλασσας Σου λεγα να μετράς μες στο γδυτό νερό τις φωτεινές του μέρες Ανάσκελη να χαίρεσαι την αυγή των πραγμάτων Ή πάλι να γυρνάς κίτρινους κάμπους Μ ένα τριφύλλι φως στο στήθος σου ηρωίδα ιάμβου. Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη Κι ένα φόρεμα κόκκινο σαν το αίμα Βαθιά μες στο χρυσάφι του καλοκαιριού Και τ άρωμα των γυακίνθων - Μα πού γύριζες Κατεβαίνοντας προς τους γιαλούς τους κόλπους με τα βότσαλα Ήταν εκεί ένα κρύο αρμυρό θαλασσόχορτο Μα πιο βαθιά ένα ανθρώπινο αίσθημα που μάτωνε Κι άνοιγες μ έκπληξη τα χέρια σου λέγοντας τ όνομά του Ανεβαίνοντας ανάλαφρα ως τη διαύγεια των βυθών Όπου σελάγιζε ο δικός σου ο αστερίας. Άκουσε, ο λόγος είναι των στερνών η φρόνηση Κι ο χρόνος γλύπτης των ανθρώπων παράφορος Κι ο ήλιος στέκεται από πάνω του θηρίο ελπίδας Κι εσύ πιο κοντά του σφίγγεις έναν έρωτα Έχοντας μια πικρή γεύση τρικυμίας στα χείλη. Δεν είναι για να λογαριάζεις γαλανή ως το κόκαλο άλλο καλοκαίρι Για ν αλλάξουνε ρέμα τα ποτάμια Και να σε πάνε πίσω στη μητέρα τους Για να ξαναφιλήσεις άλλες κερασιές Ή για να πας καβάλα στον μαΐστρο. Στυλωμένη στους βράχους δίχως χτες και αύριο Στους κινδύνους των βράχων με τη χτενισιά της θύελλας Θ αποχαιρετήσεις το αίνιγμά σου. Orientations (1941) Marina of the Rocks Read by Stephany N. Hasty (GRKM 201: Elementary Modern Greek I) You have a taste of tempest on your lips-but where did you rove Daylong with the hard reverie of stone and sea Eagle-bearing wind stripped the hills Stripped your desire to the bone And the pupils of your eyes took the Chimaera's staff Scoring memory with foam! Where is the familiar slope oflittle September On the red earth where you played gazing down toward The deep bushes of the other girls The corners where your friends left armfuls of marine mint -But where did you rove Nightlong with the hard reverie of stone and sea I told you to measure its luminous days in the unclothed water To enjoy on your back the dawn of things Or else to wander on yellow plains With a clover of light on your breasts heroine of iamb. You have a taste of tempest on your lips And a dress red as blood Deep in the gold of summer And the aroma of hyacinths-but where did you rove Descending toward the shores the pebbled bays A cold salt sea grass was there But deeper a human feeling that bled And you opened your arms in surprise saying its name Ascending lightly to the depths' limpidity Where your own starfish glittered. Listen, the word is the prudence of our last days And time is a passionate sculptor of men And the sun stands over it a beast of hope And you nearer it hold tight a love With a bitter taste of tempest on your lips. It's not for you blue to the bone to count on another summer For rivers to change course And take you back to their mother For you to kiss again other cherry trees Or go riding on the north wester Fixed on rocks without yesterday or tomorrow Fixed on dangers of rocks with the streaming hair of the storm You'll bid farewell to your enigma.

5 Ήλιος ο Πρώτος (1943) VIII Read by Zachary M. Miksis (GRKM 403: Intermediate Modern Greek I) Έζησα τ' όνομα το αγαπημένο Στον ίσκιο της γιαγιάς ελιάς Στον ρόχθο της ισόβιας θάλασσας. Εκείνοι που με λιθοβόλησαν δεν ζούνε πια Με τις πέτρες τους έχτισα μια κρήνη Στο κατώφλι της έρχονται χλωρά κορίτσια Τα χείλια τους κατάγονται από την αυγή Τα μαλλιά τους ξετυλίγονται βαθιά στο μέλλον. Έρχονται χελιδόνια τα μωρά του ανέμου Πίνουν πετούν να πάει μπροστά η ζωή Το φόβητρο του ονείρου γίνεται όνειρο Η οδύνη στρίβει το καλό ακρωτήρι Καμιά φωνή δεν πάει χαμένη στους κόρφους τ' ουρανού. Ω αμάραντο πέλαγο τι ψιθυρίζεις πες μου Από νωρίς είμαι στο πρωινό σου στόμα Στην κορυφήν όπου προβάλλ η αγάπη σου Βλέπω τη θέληση της νύχτας να ξεχύνει τ' άστρα Τη θέληση της μέρας να κορφολογάει τη γη. Σπέρνω στους κάμπους της ζωής χίλια μπλαβάκια Χίλια παιδιά μέσα στο τίμιο αγέρι Ωραία γερά παιδιά που αχνίζουν καλοσύνη Και ξέρουν ν' ατενίζουν τους βαθιούς ορίζοντες Όταν η μουσική ανεβάζει τα νησιά. Χάραξα τ' όνομα το αγαπημένο Στον ίσκιο της γιαγιάς ελιάς Στον ρόχθο της ισόβιας θάλασσας. Sun the First (1943) VIII Read by Charles N. Ostman (GRKM 201: Elementary Modern Greek I) I lived the beloved name In the shade of the grandmother olive tree In the roar of the lifelong sea. Those who stoned me live no longer With their stones I built a fountain Verdant girls come to its threshold Their lips are descended from the dawn Their hair unwinds deeply in the future. Swallows come infants of the wind They drink and fly that life go on The bogey of dream becomes a dream Grief rounds the good cape No voice gets wasted in the sky's bosom. O unwithering sea tell me what you are whispering Early on I am in your morning mouth On the peak where your love appears I see night's volition pour forth the stars Day's volition lop off the tops of earth. In the fields of life I sow a thousand campion A thousand children amid the honest wind Beautiful strong children from whom goodness mist Who know to gaze hard at far horizons When music lifts the islands. I carved the beloved name In the shade of the grandmother olive tree In the roar of the lifelong sea.

6 Ψαλμός Β Άξιον Εστί (1959) ΤΑ ΠΑΘΗ Read by Chris G. Deamont (GRKM 403: Intermediate Modern Greek I) ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ μου έδωσαν ελληνική το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου. Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου. Εκεί σπάροι και πέρκες, ανεμόδαρτα ρήματα ρεύματα πράσινα μες στα γαλάζια όσα είδα στα σπλάχνα μου ν' ανάβουνε σφουγγάρια, μέδουσες με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων όστρακα ρόδινα με τα πρώτα μαύρα ρίγη. Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου με τα πρώτα μαύρα ρίγη. Εκεί ρόδια, κυδώνια θεοί μελαχρινοί, θείοι κι εξάδελφοι το λάδι αδειάζοντας μες στα πελώρια κιούπια και πνοές από τη ρεματιά ευωδιάζοντας λυγαριά και σχίνο σπάρτο και πιπερόριζα με τα πρώτα πιπίσματα των σπίνων, ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα-πρώτα Δόξα Σοι. Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα-πρώτα Δόξα Σοι! Εκεί δάφνες και βάγια θυμιατό και λιβάνισμα τις πάλες ευλογώντας και τα καριοφίλια. Στο χώμα το στρωμένο με τ' αμπελομάντιλα κνίσες, τσουγκρίσματα και Χριστός Ανέστη με τα πρώτα σμπάρα των Eλλήνων. Αγάπες μυστικές με τα πρώτα λόγια του Ύμνου. Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου! The Axion Esti (1959) PASSION Read by George C. Vlahopoulos (GRKM 201: Elementary Modern Greek I) Psalm II I WAS given the Modern Greek language; a poor house on Homer's beaches. My only care my language on Homer's beaches. Seabream there and perch windbeaten verbs green sea-currents amid the azure currents which I felt light up in my viscera sponges, medusae with the first words of the Sirens pink shells with their first black shivers. My only care my language with the first black shivers. Pomegranates there, quinces swarthy gods, uncles and cousins pouring olive oil in huge jars; and breaths from the ravines smelling of chaste-tree and lentisk broom and ginger root with the first cheeps of the finches, sweet psalmodies with the very first Glory to Thee. My only care my language with the very first Glory to Thee! Laurel there and palm fronds censer and censings blessing the sabres and flintlocks. On the ground spread with vineleaves odors of grilled meat, eggs cracking and Christ is Risen 1 with the first gunshots of the Modern Greeks. Secret loves with the first words of the Hymn. 2 My only care my language, with the first words of the Hymn!

7 Το μονόγραμμα (1971) ΙΙΙ Read by Stefanos Bezanis (GRKM 201: Elementary Modern Greek I) Έτσι μιλώ για σένα και για μένα Επειδή σ' αγαπώ και στην αγάπη ξέρω Να μπαίνω σαν Πανσέληνος Από παντού, για το μικρό το πόδι σου μες στ' αχανή σεντόνια Να μαδάω γιασεμιά - κι έχω τη δύναμη Αποκοιμισμένη, να φυσώ να σε πηγαίνω Μέσ' από φεγγερά περάσματα και κρυφές της θάλασσας στοές Υπνωτισμένα δέντρα με αράχνες που ασημίζουνε Ακουστά σ' έχουν τα κύματα Πως χαϊδεύεις, πως φιλάς Πως λες ψιθυριστά το «τι» και το «ε» Τριγύρω στο λαιμό στον όρμο Πάντα εμείς το φως κι η σκιά Πάντα εσύ τ' αστεράκι και πάντα εγώ το σκοτεινό πλεούμενο Πάντα εσύ το λιμάνι κι εγώ το φανάρι το δεξιά Το βρεμένο μουράγιο και η λάμψη επάνω στα κουπιά Ψηλά στο σπίτι με τις κληματίδες Τα δετά τριαντάφυλλα, το νερό που κρυώνει Πάντα εσύ το πέτρινο άγαλμα και πάντα εγώ η σκιά που μεγαλώνει Το γερτό παντζούρι εσύ, ο αέρας που το ανοίγει εγώ Επειδή σ' αγαπώ και σ' αγαπώ Πάντα εσύ το νόμισμα κι εγώ η λατρεία που το εξαργυρώνει: Τόσο η νύχτα, τόσο η βοή στον άνεμο Τόσο η στάλα στον αέρα, τόσο η σιγαλιά Τριγύρω η θάλασσα η δεσποτική Καμάρα τ' ουρανού με τ' άστρα Τόσο η ελάχιστη σου αναπνοή Που πια δεν έχω τίποτε άλλο Μες στους τέσσερις τοίχους, το ταβάνι, το πάτωμα Να φωνάζω από σένα και να με χτυπά η φωνή μου Να μυρίζω από σένα και ν'αγριεύουν οι άνθρωποι Επειδή το αδοκίμαστο και το απ' άλλου φερμένο Δεν τ' αντέχουν οι άνθρωποι κι είναι νωρίς, μ' ακούς Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν αγάπη μου Να μιλώ για σένα και για μένα. The monogram (1971) III Read by Abigail M. Danekas (GRKM 201: Elementary Modern Greek I) Thus I speak for you and me Because I love you and in love I know How to enter like the Full Moon From everywhere, for your small foot on the huge sheets How to pluck jasmine flowers and I have the power To blow and move you asleep Through moonlit passages and the sea s secret arcades Hypnotized trees with silvering spiderwebs The waves have heard of you How you caress, how you kiss How you say in a whisper the what and the eh Around the neck around the bay Always we the light and shadow Always you the little star and always I the dark boat Always you the harbor and I the beacon on the right The wet dockwall and the gleam on the oars High in the house with the vine arbors The bound-up rosebushes, the water that feels cold Always you the stone statue and always I the lengthening shadow The half-closed window shutter you, I the wind that opens it Because I love you and I love you Always you the coin and I the adoration that cashes it: So much for the night, so much for the roar in wind So much for the droplet in the air, so much for the quietude Around the despotic sea Arch of the sky with the stars So much for your least breath That I have nothing more Amid the four walls, the ceiling, the floor To cry out of you and so my own voice strikes me To smell of you and so men turn wild Because men can t endure the untried The brought from elsewhere and it s early, hear me It s too early yet in this world my love To speak of you and me.

8 Το μονόγραμμα (1971) IV Read by Emily A. Kolyvas (GRKM 201: Elementary Modern Greek I) Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν, μ' ακούς Δεν έχουν εξημερωθεί τα τέρατα, μ' ακούς Το χαμένο μου αίμα και το μυτερό, μ' ακούς Μαχαίρι Σαν κριάρι που τρέχει μες στους ουρανούς Και των άστρων τους κλώνους τσακίζει, μ' ακούς Είμ' εγώ, μ' ακούς Σ' αγαπώ, μ'ακούς Σε κρατώ και σε πάω και σου φορώ Το λευκό νυφικό της Οφηλίας, μ' ακούς Που μ' αφήνεις, που πας και ποιος, μ' ακούς Σου κρατεί το χέρι πάνω απ' τους κατακλυσμούς Οι πελώριες λιανές και των ηφαιστείων οι λάβες Θα 'ρθει μέρα, μ' ακούς Να μας θάψουν, κι οι χιλιάδες ύστερα χρόνοι Λαμπερά θα μας κάνουν πετρώματα, μ' ακούς Να γυαλίσει επάνω τους η απονιά, μ' ακούς Των ανθρώπων Και χιλιάδες κομμάτια να μας ρίξει Στα νερά ένα ένα, μ' ακούς Τα πικρά μου βότσαλα μετρώ, μ' ακούς Κι είναι ο χρόνος μια μεγάλη εκκλησία, μ' ακούς Όπου κάποτε οι φιγούρες Των Άγιων Βγάζουν δάκρυ αληθινό, μ' ακούς Οι καμπάνες ανοίγουν αψηλά, μ' ακούς Ένα πέρασμα βαθύ να περάσω Περιμένουν οι άγγελοι με κεριά και νεκρώσιμους ψαλμούς Πουθενά δεν πάω, μ' ακούς Ή κανείς ή κι οι δύο μαζί, μ' ακούς Το λουλούδι αυτό της καταιγίδας και, μ' ακούς Της αγάπης Μια για πάντα το κόψαμε Και δε γίνεται ν' ανθίσει αλλιώς, μ' ακούς Σ' άλλη γη, σ' άλλο αστέρι, μ' ακούς Δεν υπάρχει το χώμα, δεν υπάρχει ο αέρας Που αγγίξαμε, ο ίδιος, μ' ακούς Και κανείς κηπουρός δεν ευτύχησε σ' άλλους καιρούς Από τόσον χειμώνα κι από τόσους βοριάδες, μ' ακούς Να τινάξει λουλούδι, μόνο εμείς, μ' ακούς Μες στη μέση της θάλασσας Από μόνο το θέλημα της αγάπης, μ' ακούς Ανεβάσαμε ολόκληρο νησί, μ' ακούς Με σπηλιές και με κάβους κι ανθισμένους γκρεμούς Άκου, άκου Ποιος μιλεί στα νερά και ποιος κλαίει -ακούς; Ποιος γυρεύει τον άλλο, ποιος φωνάζει ακούς; Είμ' εγώ που φωνάζω κι είμ' εγώ που κλαίω, μ' ακούς Σ' αγαπώ, σ' αγαπώ, μ' ακούς. The monogram (1971) IV Read by Timothy J. Zerwic (GRKM 201: Elementary Modern Greek I) It s too early yet in this world, hear me? The monsters have not yet been tamed, hear me My lost blood and the pointed, hear me Knife Like a ram that runs amid the skies And snaps the boughs of the stars, hear me It s I, hear me I love you, hear me I hold you and lead you and dress you In Ophelia s white bridal gown, hear me Where do you leave me, where are you going and who, hear me Holds your hand over the floods The day will come, hear me The enormous lianas and the lava of volcanoes Will bury us and thousands of years later, hear me They ll make us luminous fossils, hear me For the heartlessness of men to shine, hear me Over them And throw us away in thousands of pieces, hear me In the waters one by one, hear me I count my bitter pebbles, hear me And time is a great church, hear me Where sometime the figures, hear me Of Saints Weep real tears, hear me The bells open on high, hear me A deep passage for me to pass through The angels wait with candles and funeral psalms I go nowhere, hear me Either no one ore we two together, hear me This flower of tempest and, hear me Of love Once and for always we cut it, hear me And it cannot come into bloom otherwise, hear me In another earth, in another star, hear me The soil, the very air we touched Are no more, hear me And no gardener was so fortunate in other times To put forth a flower amid such a winter, hear me And such northwinds, only we, hear me In the middle of the sea From only the wish for love, hear me Raised a whole island, hear me With caves and capes and flowering cliffs Listen, listen Who speaks to the waters and who weeps hear? Who seeks the other, who cries out hear? It s I who cry out and it s I who weep, hear me I love you, I love you, hear me.

9 Eligible students taking a GRKM course in AY can apply for the Houston Papadimitriou Greek culture awards Application deadline: March 16, 2012 For more information, see: