Ομάδα Δράσης για Μεταρρύθμιση του Συστήματος Πρόσληψης στη Δημόσια Εκπαίδευση

Transcript

1 Ομάδα Δράσης για Μεταρρύθμιση του Συστήματος Πρόσληψης στη Δημόσια Εκπαίδευση Αναδόμηση του συστήματος πρόσληψης εκπαιδευτικών στη δημόσια εκπαίδευση Εισαγωγή H Oμάδα Δράσης έχει επεξεργαστεί και κοινοποιεί τη δική της πρόταση για αναδόμηση του συστήματος πρόσληψης εκπαιδευτικών στη δημόσια εκπαίδευση. Η πρότασή μας στηρίζεται στα συμπεράσματα της ανοικτής εκδήλωσης που είχε διοργανωθεί στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, την 21η Οκτ. 2013, στο πλαίσιο της οποίας πολιτικά κόμματα, πανεπιστημιακοί, εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠ), συντεχνιακοί και άλλοι φορείς της εκπαίδευσης κατέθεσαν τις θέσεις τους αναφορικά με τις αλλαγές στο σύστημα διορισμού. Λαμβάνοντας υπόψιν προτάσεις και θέσεις που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του δημοσίου διαλόγου, καταθέτουμε τις δικές μας αντιπροτάσεις επί συγκεκριμένων προνοιών του προτεινόμενου από το ΥΠΠ σχεδίου πρόσληψης εκπαιδευτικών. Αναλυτικότερα προτείνουμε: (1) Σταδιακή αντικατάσταση της επετηρίδας σε βάθος χρόνου. Διεξαγωγή μελέτης από το ΥΠΠ, για να υπολογιστεί ο αριθμός των διορισμών στα δημόσια σχολεία τα επόμενα 15 χρόνια. Σε αυτή τη μελέτη πρέπει να ληφθούν υπόψιν οι αφυπηρετήσεις, η μείωση του αριθμού των μαθητών και οι ενδεχόμενες μνημονιακές υποχρεώσεις της Κύπρου. Ακολούθως, αναλόγως του αριθμού των συμβασιούχων και των ατόμων που συμπλήρωσαν την προϋπηρεσιακή κατάρτιση σε κάθε κλάδο, προτείνουμε να διαμορφωθούν για κάθε ξεχωριστό κλάδο διαφορετικά χρονοδιαγράμματα μετάβασης στο νέο σύστημα, ούτως ώστε να μην αδικηθεί κανένας. (α) Αποσυμφόρηση του υφισταμένου καταλόγου με διαγραφή όλων όσοι κατέχουν ήδη μόνιμη θέση στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, στην ανάλογη προς τους καθηγητές κλίμακα μισθοδοσίας εκτός και αν επιλέξουν να κρατήσουν τη θέση τους στον κατάλογο, οπότε θα πρέπει να εγκαταλείψουν τη θέση τους στον δημόσιο τομέα. (2) Θέσπιση ενός συστήματος μοριοδότησης στο οποίο θα συνυπολογίζονται τα ακόλουθα: βαθμός πτυχίου, σχετικοί μεταπτυχιακοί ή/και διδακτορικοί τίτλοι, υπηρεσία στην Εθνική Φρουρά, διδακτική εμπειρία στη δευτεροβάθμια ή/και τριτοβάθμια εκπαίδευση, αποτελέσματα γραπτών εξετάσεων. Με βάση αυτό το σύστημα μοριοδότησης, θα διαμορφώνεται ένας κατάλογος από τον οποίο θα γίνονται ο διορισμοί αναλόγως των αναγκών των δημοσίων σχολείων. 1

2 (α) Ένα θέμα για το οποίο το ΥΠΠ δεν έχει καταθέσει καμία πρόταση στο προσχέδιο αλλαγών που κοινοποίησε είναι το θέμα της φυγοστρατίας. Προτείνουμε την αυστηρή αντιμετώπιση όσων, επικαλούμενοι ψυχολογικά κυρίως προβλήματα, δεν υπηρέτησαν τη θητεία τους. Στο θέμα αυτό απαιτούνται συλλογικές δράσεις συναρμοδίων υπουργείων, γι αυτό και οι προτάσεις μας κοινοποιούνται και στο Υπουργείο Άμυνας. Προτείνουμε η εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας των αρρένων υποψηφίων να καταστεί προϋπόθεση εγγραφής τους στον κατάλογο διορισίμων. Εξαιρούνται βέβαια οι ειδικές περιπτώσεις ατόμων που για εύλογους λόγους υγείας έτυχαν απαλλαγής. (β) Προτείνουμε να μη χορηγούνται μόρια για μεταπτυχιακούς τίτλους άσχετους με το αντικείμενο σπουδών του υποψηφίου εκπαιδευτικού. (3) Διεξαγωγή γραπτών εξετάσεων που θα αξιολογούνται από ακαδημαϊκούς και θα διεξάγονται κάθε 2 χρόνια. Πρέπει να μελετηθούν συγκεκριμένοι τρόποι με τους οποίους θα διασφαλίζεται το αδιάβλητο των εξετάσεων. Ο τρόπος διεξαγωγής των Παγκυπρίων Εξετάσεων θα μπορούσε να αποτελέσει ένα καλό πρότυπο για την επίτευξη αυτού του στόχου. (α) Στη σελ. 6 της πρότασης του ΥΠΠ γίνεται λόγος για τη σύνταξη εξετάσεων από επιθεωρητές και «ειδικούς επιστήμονες». Ποιοι είναι αυτοί οι «ειδικοί επιστήμονες»; Και ποιοι θα διορθώνουν τις εξετάσεις αυτές, ώστε να εμπεδωθεί αίσθημα αξιοκρατίας; Το ΥΠΠ πρέπει να δώσει περαιτέρω διευκρινίσεις αναφορικά με τα θέματα αυτά. (β) Άλλες προτάσεις για διασφάλιση της αδιάβλητης διεξαγωγής των εξετάσεων: (1) οι εξεταστές να επιλέγονται με κλήρωση από λίστα, μία μέρα πριν την εξέταση. (2) Να διασφαλίζεται η ανωνυμία των εξεταζομένων. (3) Να εφαρμοστεί σύστημα αξιολόγησης των γραπτών από δύο ή τρεις εξεταστές, ώστε να αποκλειστεί κάθε πιθανότητα να ευνοηθεί ή να αδικηθεί κάποιος υποψήφιος. (γ) Δεν συμφωνούμε με την ποσόστωση των εξετάσεων στο σύστημα μοριοδότησης 50%. Πιστεύουμε ότι ένα ποσοστό της τάξης του 25% είναι αρκετό το υπόλοιπο μπορεί να διατεθεί σε πιο ουσιαστικές παραμέτρους αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, όπως για παράδειγμα, η διδακτική προϋπηρεσία του υποψηφίου. (4) Ο διορισμός θα γίνεται μετά από επιτυχή ολοκλήρωση της παιδαγωγικής κατάρτισης του υποψηφίου. Δηλαδή, αφού ο υποψήφιος περάσει επιτυχώς τις εξετάσεις και αξιολογηθεί επιπλέον με βάση το σύστημα μοριοδότησης, να περνά στο 2

3 στάδιο της παιδαγωγικής κατάρτισης και να υπογράφει σύμβαση διορισμού μόνο κατόπιν επιτυχούς ολοκλήρωσης του προγράμματος αυτού. Ένα οργανωμένο πρόγραμμα παιδαγωγικής κατάρτισης και «δοκιμασίας» μέσω πειραματικών και δειγματικών διδασκαλιών αντικαθιστά την όποια σκέψη περί προφορικής εξέτασης, την οποία κρίνουμε ως μη λειτουργική για λόγους διασφάλισης της διαφάνειας της διαδικασίας. (α) Αν η παιδαγωγική κατάρτιση είναι προϋπόθεση για εγγραφή στον κατάλογο διορισίμων, τότε το κόστος που θα προκύψει ενδέχεται να είναι αρκετό υψηλό. Εμείς προτείνουμε το πρόγραμμα παιδαγωγικής κατάρτισης να είναι προϋπόθεση διορισμού. Δηλαδή, αφού ο υποψήφιος περάσει επιτυχώς από εξετάσεις και από το σύστημα μοριοδότησης να είναι απαραίτητο να περάσει επίσης το πρόγραμμα παιδαγωγικής κατάρτισης, για να μπορέσει να διοριστεί. Έτσι το κόστος θα μειωθεί δραστικά και θα μπορεί να καλυφθεί από κρατικά κονδύλια. (β) Περαιτέρω διευκρινίσεις πρέπει να δώσει το ΥΠΠ όσον αφορά στο ποιος θα αναλάβει το κόστος του προγράμματος παιδαγωγικής κατάρτισης και ποιοι θα εμπλακούν σε αυτό το πρόγραμμα, δηλ. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Πανεπιστήμιο Κύπρου, ιδωτικά πανεπιστήμια Κύπρου, πανεπιστήμια εξωτερικού κλπ. (5) Διαφοροποιούμαστε από την πρόταση του ΥΠΠ, προτείνοντας την υπογραφή δύο συμβολαίων πέντε ετών με την προοπτική μονιμοποίησης μετά τα δέκα έτη επιτυχούς εκπαιδευτικής υπηρεσίας. (α) Δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη αναφορά στην πρόταση του ΥΠΠ για το καθεστώς διορισμού των εκπαιδευτικών. Θεωρούμε ότι πρέπει να ισχύσει ένα σύστημα επί συμβάσει διορισμών για τα πρώτα 10 χρόνια και με προοπτική μονιμοποίησης μετά τα πρώτα 10 χρόνια επιτυχούς εκπαιδευτικής υπηρεσίας. Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθεί το αίσθημα για ανάγκη συνεχούς αυτοβελτίωσης εκ μέρους των εκπαιδευτικών και θα διευκολυνθεί η συστηματική αξιολόγησή τους. Παράλληλα θα δώσει τη δυνατότητα απομάκρυνσης εκπαιδευτικών οι οποίοι, ακόμη και αν ολοκλήρωσαν επιτυχώς τη διαδικασία αξιολόγησης και υπέγραψαν την πρώτη σύμβαση, δεν έχουν αποδειχθεί ικανοί να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής τους υπηρεσίας. (β) Σημαντικό στοιχείο κάθε πρότασης για αλλαγή στο σύστημα διορισμού εκπαιδευτικών είναι το σύστημα αξιολόγησής τους. Προτείνουμε την κατάργηση του αναχρονιστικού θεσμού των επιθεωρητών, κυρίως γιατί 3

4 υπάρχει οξεία η αίσθηση ότι εμφιλοχωρούν ενίοτε στοιχεία υποκειμενισμού στις κρίσεις τους για τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, επιπλέον, αδικούνται όταν μέσα σε 45 λεπτά καλούνται να αποδείξουν την αξία τους. Προτείνουμε η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού να κινείται σε 2 άξονες: (1) αξιολόγηση του εκπαιδευτικού στην τάξη εν ώρα διδασκαλίας από τετραμελή επιτροπή αποτελούμενη από ένα πανεπιστημιακό (προερχόμενο, για παράδειγμα, από το Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου), εκπρόσωπο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, του ΥΠΠ, και της διεύθυνσης του κάθε σχολείου. (2) Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού από τους ίδιους τους μαθητές, όπως γίνεται σε εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού, αλλά και στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. (6) Ένα οξύ πρόβλημα που πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά είναι αυτό της αναλογίας μεταξύ Κυπρίων και κοινοτικών. Η άριστη γνώση της ελληνικής περιορίζει σημαντικά την είσοδο κοινοτικών στην κυπριακή εκπαίδευση προς όφελος των Κυπρίων. (α) Στις σελ. 3, 5, 6 της πρότασης του ΥΠΠ υπάρχει ένα σημαντικό λάθος που πρέπει να διορθωθεί. Δεν πρέπει να γίνεται λόγος για το έτος απόκτησης του πτυχίου, αλλά για το έτος κατάθεσης του πτυχίου. Παρόλο που για τους πλείστους Κυπρίους το έτος απόκτησης πτυχίου είναι και το έτος κατάθεσής του, αυτό δεν ισχύει, για παράδειγμα, για τους εξ Ελλάδος υποψηφίους, αρκετοί από τους οποίους δεν ενεγράφησαν στον κατάλογό μας. Επομένως, αν συνεχίσουμε να αναφερόμαστε εσφαλμένα στο έτος απόκτησης του πτυχίου θα δώσουμε πιο εύκολα το δικαίωμα σε κοινοτικούς να απαιτήσουν να λάβουν μέρος στη διαδικασία πρόσληψης εκπαιδευτικών στην Κύπρο. (β) Να βρεθούν τρόποι νομικής κατοχύρωσης των δικαιωμάτων των Κυπρίων εκπαιδευτικών. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να εξεταστεί κατά πόσο είναι νόμιμο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικαίου να εισαχθεί το κριτήριο μόνιμης διαμονής στην Κύπρο για ένα εύλογο χρονικό διάστημα ως απαραίτητη προϋπόθεση για διεκδίκηση θέσης στη δημόσια εκπαίδευση. (7) Συμβασιούχοι: προτεραιότητα στο διορισμό θα πρέπει να έχουν οι συμβασιούχοι και όσα ατόμα έχουν ολοκληρώσει με επιτυχία την προϋπηρεσιακή τους κατάρτιση. Η πολιτεία θα πρέπει να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της προς τους συμβασιούχους για διορισμό τους μετά την έλευση δύο χρόνων, καθώς τα άτομα αυτά υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουνν τις εργασίες τους. Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι δυνατό με βάση τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής της πρότασης, θα πρέπει να εξεταστεί αναπροσαρμογή των χρονοδιαγραμμάτων αυτών. 4

5 (α) Ως ομάδα έχουμε καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση κατά τη διάρκεια της εκδήλωσής μας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, η οποία όμως φάνηκε να μη γίνεται αποδεκτή με την αιτολογία ότι αυτή συνεπάγεται υψηλό για το κράτος κόστος. Η πρότασή μας προβλἐπει (1) την εθελούσια έξοδο όλων των μεγάλων ηλικιακά εκπαιδευτικών από την εκπαίδευση (58 ετών και άνω) με το σύστημα της πρόωρης αφυπηρέτησης και ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των αποχωρούντων και (2) συστηματοποίηση συγκεκριμένων κριτηρίων αξιολόγησης και απομάκρυνση των εκπαιδευτικών που δεν τα πληρούν μέσω ενός αξιοκρατικού συστήματος αποζημίωσης. Οι θέσεις που θα προκύψουν να καλυφθούν κατά προτεραιότητα από τους συμβασιούχους.* * Αξίζει να σημειωθεί ότι: (1) ότι σύστημα εθελουσίας εξόδου δημοσίων υπαλλήλων εφαρμόζεται και στην Ελλάδα ως μνημονιακό μέτρο δραστικής μείωσης του αριθμού υπαλλήλων στο δημόσιο τομέα και (2) ότι έχουν ήδη με το σύστημα εθελούσιας πρόωρης συνταξιοδότησης αποχωρήσει πολλοί εκπαιδευτικοί στην Κύπρο από την υπηρεσία τους. Πίνακας αξιολογήσιμων στοιχείων Ομάδα Δράσης ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΓΙΑ ΔΙΟΡΙΣΜΟ Α/Α ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΒΑΡΥΤΗΤΑ 1. Γραπτή εξέταση μέχρι 25 μονάδες 2. Πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα μέχρι 25 μονάδες Διδακτορικό (σχετικό) 10 μονάδες Μάστερ (σχετικό) 5 μονάδες 2 ο Μάστερ (σχετικό) 5 μονάδες 2 ο Πτυχίο (σχετικό) 5 μονάδες 3. Πρώτο Πτυχίο μέχρι 20 μονάδες Βαθμός 1 ου πτυχίου 10 μονάδες* Έτος κατάθεσης πτυχίου 10 μονάδες 4. Εκπαιδευτική προϋπηρεσία μέχρι 25 μονάδες** 5. Υπηρεσία στην Εθνική Φρουρά μέχρι 5 μονάδες ΣΥΝΟΛΟ 100 μονάδες * Πρώτο πτυχίο: σε αντίθεση με την πρόταση του ΥΠΠ προτείνουμε (1) να αξιολογηθεί το πρώτο πτυχίο με βάση το έτος κατάθεσης (λανθασμένα η πρόταση του ΥΠΠ μιλά για έτος απόκτησης), (2) αλλά και με βάση το πλέον αξιολογικό χαρακτηριστικό του, τη βαθμολογία, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή αντιστοιχία/ εξομοίωση τίτλων σπουδών και αξιολογική κλίμακα των εκάστοτε Πανεπιστημίων. 5

6 ** Συμφωνούμε με τις επισημάνσεις του ΥΠΠ (σελ. 8) σχετικά με τις ρυθμιστικές πρόνοιες του θέματος της διδακτικής προϋπηρεσίας. Η διδακτική εμπειρία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και δη της Κύπρου πρέπει να τύχει της δέουσας σημασίας και προσοχής. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να ξεκαθαρίσουν και να προστεθούν στη συγκεκριμένη παράγραφο δύο σημεία: (α) συμπερίληψη στη διαδικασία αξιολόγησης της προϋπηρεσίας του υποψηφίου στη πρωτοβάθμια ή/και δευτεροβάθμια εκπαίδευση του εξωτερικού (β) συνυπολογισμός στη διαδικασία αξιολόγησης της προϋπηρεσίας του υποψηφίου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση του εσωτερικού και εξωτερικού κατόπιν υποβολής σχετικής βεβαίωσης από τα εν λόγω πανεπιστήμια και αξιολόγησης από τον επιβλέποντα καθηγητή. Το σημείο (β) θα πρέπει να λαμβάνει λιγότερα μόρια, εκτιμώντας το μεγαλύτερο βαθμό καταλληλότητας υποψηφίων που έχουν διδάξει στο περιβάλλον πρωτοβάθμιας/δευτεροβάθμιας εκπαιδευτικής βαθμίδας. Η υπηρεσία στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Κύπρου, δηλαδή, θα προσμετράται περισσότερο σε σχέση με την αντίστοιχη εμπειρία στο εξωτερικό. Σύγκριση με τον πίνακα αξιολογήσιμων στοιχείων του ΥΠΠ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΓΙΑ ΔΙΟΡΙΣΜΟ Α/Α ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΒΑΡΥΤΗΤΑ 1. Γραπτή εξέταση μέχρι 50 μονάδες 2. Πρόσθετα ακαδημαϊκά προσόντα* μέχρι 25 μονάδες Διδακτορικό (σχετικό) 20 μονάδες Διδακτορικό (μη σχετικό) 15 μονάδες Μάστερ (σχετικό) 13 μονάδες Μάστερ (μη σχετικό) 10 μονάδες 2 ο Μάστερ (σχετικό ή μη) 5 μονάδες Δίπλωμα (Post Graduate) (σχετικό) 2 μονάδες 2 ο Πρώτο Πτυχίο (σχετικό ή μη) 2 μονάδες 3. Εκπαιδευτική προϋπηρεσία μέχρι 10 μονάδες 4. Έτος απόκτησης πρώτου πτυχίου μέχρι 10 μονάδες 5. Υπηρεσία στην Εθνική Φρουρά μέχρι 5 μονάδες ΣΥΝΟΛΟ 100 μονάδες Επίλογος: Αυτές είναι οι βασικές πρόνοιες της πρότασής μας σχετικά με το θέμα της αναδόμησης του καταλόγου πρόσληψης εκπαιδευτικών στη δημόσια εκπαίδευση. 6

7 Ευελπιστούμε ότι οι προτάσεις αυτές μπορούν να αποτελέσουν μια νέα βάση για συζήτηση. Μένουν, όμως, πολλά να γίνουν ώστε να μορφοποιηθεί η τελική πρόταση από την πλευρά του ΥΠΠ. Υπογραμμίζουμε δύο τέτοιες απαραίτητες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν: (1) εκπόνηση από το ΥΠΠ αναλυτικής μελέτης για το κόστος της πρότασης αλλαγών στο σύστημα διορισμού και (2) ουσιαστικός, συγκροτημένος και ειλικρινής δημόσιος διάλογος μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων πλευρών. Κανένα απολύτως σκοπό δεν εξυπηρετούν τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, αλλά ούτε και μία διαδικασία διεξαγωγής ατέρμονου διαλόγου. Καλούμε το ΥΠΠ να αναλάβει σχετικές πρωτοβουλίες, επαναρυθμίζοντας το πλαίσιο του διαλόγου. Ως Ομάδα Δράσης για Μεταρρύθμιση του Συστήματος Πρόσληψης στη Δημόσια Εκπαίδευση εκφράζουμε την ετοιμότητά μας να συμβάλουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στον διάλογο που πρέπει να αναπτυχθεί μεταξύ των συμβαλλομένων μερών για την όσο το δυνατόν καλύτερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του φλέγοντος ζητήματος της αναμόρφωσης του συστήματος πρόσληψης εκπαιδευτικών στη χώρα. Είμαστε στη διάθεση του Υπουργείου, αλλά και όλων των εμπλεκόμενων φορέων, για περαιτέρω συζήτηση και διευκρινίσεις. Σχόλια ή/και αντιπροτάσεις μπορούν να σταλούν στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της Ομάδας Δράσης: Τα συντονιστικά μέλη: Μαρία Αλεξάνδρου (Φιλόλογος, Ερευνητική βοηθός, Πανεπιστήμιο Αμβούργου), Δρ. Ανδρέας Σεραφείμ (Honorary Research Fellow, University College London), Γιώργος Βασιλειάδης (Φιλόλογος, Υπoψήφιος Διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Σορβόννης), Χρύσανθος Χρυσάνθου (Φιλόλογος, Υπoψήφιος Διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας, Πανεπίστημιο Οξφόρδης), Κυριακή Ιωαννίδου (Φιλόλογος, Υπoψήφια Διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας, University College London). 7