Εγχειρίδιο Βασικής Εκπαίδευσης. στην Υγιεινή και στην Ασφάλεια των. Τροφίμων

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εγχειρίδιο Βασικής Εκπαίδευσης. στην Υγιεινή και στην Ασφάλεια των. Τροφίμων"

Transcript

1 Εγχειρίδιο Βασικής Εκπαίδευσης στην Υγιεινή και στην Ασφάλεια των Τροφίμων Αθήνα

2 Κεφάλαιο 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 Κεφάλαιο 2. ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Από πού προκαλούνται οι τροφικές δηλητηριάσεις Συμπτώματα τροφικής δηλητηρίασης Πόσο συχνές είναι οι τροφικές δηλητηριάσεις ; Είδη Τροφικών δηλητηριάσεων Βακτήρια Βασικά χαρακτηριστικά παθογόνων βακτηρίων Σπόρια βακτηρίων Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των βακτηρίων Πως προκαλούν ασθένειες τα βακτήρια Ιοί Βασικά χαρακτηριστικά των ιών Παράσιτα Βασικά χαρακτηριστικά παρασίτων Μύκητες Βασικά χαρακτηριστικά των μυκήτων Ζυμομύκητες 21 Κεφάλαιο 3. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΕΠΙΜΟΛΥΝΣΗΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Μικροβιακή επιμόλυνση Διασταυρούμενη επιμόλυνση Πηγές μόλυνσης των τροφίμων με παθογόνα βακτήρια Φυσική επιμόλυνση Πηγές μόλυνσης των τροφίμων με ξένα σώματα Χημική επιμόλυνση Πηγές μόλυνσης των τροφίμων με επικίνδυνες χημικές ουσίες 27 Κεφάλαιο 4. ΑΤΟΜΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Υγεία των εργαζομένων Τρόποι επιμόλυνσης των τροφίμων από το προσωπικό Ατομική υγιεινή των εργαζομένων 31 Κεφάλαιο 5. ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ Παραλαβή πρώτων υλών Έλεγχοι κατά την παραλαβή πρώτων υλών Βαθμονόμηση του θερμομέτρου Διαδικασία λήψης της θερμοκρασίας ενός τροφίμου 43 Κεφάλαιο 6. ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Προετοιμασία των τροφίμων Σωστό πλύσιμο των τροφίμων Σωστή απόψυξη των τροφίμων Σωστός τεμαχισμός των τροφίμων Οδηγίες για τρόφιμα που χρειάζονται ειδική φροντίδα 48 Κεφάλαιο 7. ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ/ΨΗΣΙΜΟ) Σωστό μαγείρεμα ή ψήσιμο Χρόνος παραμονής Απαιτήσεις ασφαλούς ψησίματος 54 Κεφάλαιο 8. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ (ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ) (ΨΥΞΗ, ΚΑΤΑΨΥΞΗ, ΕΠΑΝΑΘΕΡΜΑΝΣΗ) 56 2

3 8.1 Ψύξη των έτοιμων για κατανάλωση τροφίμων (μετά το μαγείρεμα/ψήσιμο) Οδηγίες για σωστή ψύξη αμέσως μετά το μαγείρεμα Οδηγίες για διατήρηση στην ψύξη Οδηγίες για διατήρηση στην κατάψυξη Συστήματα Cook-chill, cook-freeze Επαναθέρμανση των τροφίμων Φούρνοι μικροκυμάτων 59 Κεφάλαιο 9. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΕΡΒΙΡΙΣΜΑ Διατήρηση με θέρμανση των έτοιμων προς κατανάλωση τροφίμων Διατήρηση με ψύξη, σε μπουφέ, των έτοιμων προς κατανάλωση τροφίμων Σερβίρισμα τροφίμων Κανόνες υγιεινής σε επιχειρήσεις self-service Διανομή (delivery) Catering Αυτόματοι Πωλητές 66 Κεφάλαιο 10. ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ Αποθήκευση πρώτων υλών Έλεγχοι κατά την αποθήκευση των πρώτων υλών Αποθήκευση πρώτων υλών με ψύξη Αποθήκευση των πρώτων υλών με κατάψυξη Οδηγίες αντιμετώπισης διακοπής της λειτουργίας του καταψύκτη Σωστή χρήση των ψυγείων 75 Κεφάλαιο 11. ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Καθαρισμός και απολύμανση των χώρων, των επιφανειών, του εξοπλισμού και 80 των σκευών Μέθοδοι καθαρισμού Διαδικασία καθαρισμού και απολύμανσης Απαιτήσεις για τους νεροχύτες Παράδειγμα συχνότητας καθαρισμού και απολύμανσης Σύμβολα επικινδυνότητας των χημικών καθαριστικών Απομάκρυνση των απορριμμάτων 87 Κεφάλαιο 12. ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΡΩΚΤΙΚΩΝ, ΕΝΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΑΒΩΝ ΖΩΩΝ Εντοπισμός των βλαβερών οργανισμών στους χώρους εργασίας ή στις 90 αποθήκες 12.2 Αντιμετώπιση του προβλήματος ύπαρξης εντόμων, τρωκτικών και πουλιών 90 Κεφάλαιο 13. ΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Αρχεία που πρέπει να τηρούνται από τις επιχειρήσεις τροφίμων Φάκελοι μικρομεσαίων επιχειρήσεων Αρχεία μεγάλων επιχειρήσεων Αρχεία αλυσίδων καταστημάτων 94 Κεφάλαιο 14. ΕΙΔΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΡΤΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΡΤΟΠΟΙΙΑΣ Υγιεινή κατά την προετοιμασία και το ψήσιμο του άρτου και των 95 αρτοσκευασμάτων Ζύμωμα Πλάσιμο και μορφοποίηση ζύμης με τα χέρια 95 3

4 Πλάσιμο και μορφοποίηση ζύμης μηχανικά Ωρίμαση Ψήσιμο Ψύξη Συσκευασία Ολοκλήρωση της επεξεργασίας Έκθεση προς πώληση, εντός καταστήματος ή πρατηρίου άρτου, του άρτου και 98 των αρτοσκευασμάτων Οδηγίες για την έκθεση προϊόντων σε θερμοκρασία περιβάλλοντος Οδηγίες για την έκθεση προϊόντων σε ψυχόμενες βιτρίνες Οδηγίες για την έκθεση προϊόντων σε θερμαινόμενες βιτρίνες Οδηγίες για την πώληση Οδηγίες για τη μεταφορά προϊόντων αρτοποιίας 99 Παράρτημα 1α. Ερωτήσεις Παράρτημα 1β. Απαντήσεις Παράρτημα 2. Ορολογία Παράρτημα 3. Βιβλιογραφία 4

5 Κεφάλαιο 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι επιχειρήσεις τροφίμων οφείλουν να διασφαλίζουν την παραγωγή υγιεινών και ασφαλών τροφίμων. Ασφαλές είναι το τρόφιμο το οποίο μπορεί να καταναλωθεί χωρίς να προκαλέσει ασθένεια (τροφική δηλητηρίαση) ή άλλη βλάβη στην υγεία του καταναλωτή. Αυτό σημαίνει ότι τα ασφαλή τρόφιμα δεν πρέπει να περιέχουν παθογόνους μικροοργανισμούς, επικίνδυνες χημικές ουσίες ή ξένα σώματα. Αντίθετα, μη ασφαλές είναι το τρόφιμο το οποίο περιέχει παθογόνους μικροοργανισμούς, επικίνδυνες χημικές ουσίες ή ξένα σώματα και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στην υγεία του καταναλωτή. Η παραγωγή ασφαλών τροφίμων και η προστασία της υγείας του καταναλωτή, είναι υποχρέωση όλων των εργαζομένων σε μια επιχείρηση τροφίμων. Όλοι όσοι ασχολούνται με τη διαχείριση τροφίμων (προετοιμασία, επεξεργασία, συσκευασία, αποθήκευση, διάθεση και πώληση), πρέπει να κατανοήσουν ότι μπορεί να επιδράσουν στην διατήρηση της ασφάλειας των τροφίμων. Προσπάθεια όλων των εργαζομένων σε μία επιχείρηση πρέπει να είναι η παραγωγή ασφαλών τροφίμων. Παραγωγή επικίνδυνων τροφίμων Παραγωγή ασφαλών τροφίμων σημαίνει: σημαίνει: Συμφωνία με τη νομοθεσία Νομικές κυρώσεις, πρόστιμα Καλή φήμη, ευχαριστημένοι πελάτες Δυσφήμηση, καταγγελίες Αύξηση της πελατείας Απώλεια της πελατείας Μείωση κέρδους, κλείσιμο της Αύξηση του κέρδους της επιχείρησης επιχείρησης Η παραγωγή ασφαλών τροφίμων είναι απαίτηση της νομοθεσίας και στην ικανοποίηση αυτής της απαίτησης βοηθά σημαντικά η εκπαίδευση των εργαζομένων σε βασικές αρχές υγιεινής των τροφίμων, οι οποίες περιλαμβάνονται σε αυτό το εγχειρίδιο και αφορούν : 5

6 - Προσωπικό νεοδιοριζόμενο στις επιχειρήσεις τροφίμων, - Προσωπικό που διαχειρίζεται έμμεσα τρόφιμα - Προσωπικό που διαχειρίζεται άμεσα τρόφιμα - Επιχειρηματίες ή υπευθύνους επιχειρήσεων που συμμετέχουν ενεργά στον χειρισμό των τροφίμων Η εκπαίδευση αυτή θα πρέπει να συμπληρώνεται με τις απαιτήσεις του συστήματος HACCP, στις επιχειρήσεις όπου απαιτείται η πλήρης τεκμηρίωση του. 6

7 Κεφάλαιο 2. ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Η κατανάλωση μολυσμένης τροφής μπορεί να προκαλέσει τροφική δηλητηρίαση, ασθένεια με έντονα συμπτώματα, η εκδήλωση των οποίων μπορεί να γίνει από μισή ώρα μετά την κατανάλωση της τροφής έως τρεις ημέρες. Άτομα όπως βρέφη, ηλικιωμένοι, ασθενείς, άτομα σε ανάρρωση, έγκυες γυναίκες κλπ. παρουσιάζουν μεγάλη ευαισθησία στις τροφικές δηλητηριάσεις. Οι περισσότερες τροφικές δηλητηριάσεις οφείλονται σε επιμόλυνση των τροφίμων από λανθασμένους χειρισμούς του προσωπικού. 2.1 Οι τροφικές δηλητηριάσεις προκαλούνται κυρίως από: Μικροοργανισμούς, όπως τα βακτήρια, οι ιοί και οι μύκητες. Οι μικροοργανισμοί παράγουν πολλές φορές τοξίνες οι οποίες προκαλούν και αυτές τροφικές δηλητηριάσεις. Οι περισσότερες τροφικές δηλητηριάσεις προκαλούνται από παθογόνα βακτήρια. Αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος και σημαντικός τύπος τροφικών δηλητηριάσεων και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο. Συνήθως απαιτείται μεγάλος αριθμός βακτηρίων για να προκληθεί μια τροφική δηλητηρίαση, αλλά πολλές φορές και ένα μόνο κύτταρο μπορεί να προκαλέσει ασθένεια. Εκτός από τα βακτήρια ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν και οι ιοί, τα παράσιτα και οι μύκητες. Για να προκληθεί τροφική δηλητηρίαση πρέπει να συνυπάρχουν τρία στοιχεία: Το τρόφιμο να έχει επιμολυνθεί από παθογόνους μικροοργανισμούς. Το μολυσμένο τρόφιμο να παραμείνει για αρκετό διάστημα σε κατάλληλες, για την ανάπτυξη μικροοργανισμών, συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας. Κατανάλωση αρκετής ποσότητας τροφίμου ώστε να υπάρχει σ αυτήν τέτοιος πληθυσμός μικροοργανισμών που θα είναι ικανός να προκαλέσει τροφική δηλητηρίαση. Επικίνδυνες χημικές ουσίες, όπως τα απορρυπαντικά, τα απολυμαντικά, τα εντομοκτόνα, πρόσθετα τροφίμων κλπ. Από την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες η ασθένεια δεν εκδηλώνεται αμέσως αλλά μακροχρόνια. Η παρουσία επικίνδυνων ουσιών στα τρόφιμα οφείλεται συνήθως σε λάθος χειρισμούς του προσωπικού σε μία επιχείρηση τροφίμων. 7

8 Άλλους παράγοντες, όπως τα δηλητηριώδη μανιτάρια. 2.2 Συμπτώματα τροφικής δηλητηρίασης Τα συμπτώματα μιας τροφικής δηλητηρίασης είναι συνήθως : Ναυτία Εμετός Διάρροια Πυρετός, πονοκέφαλος Στομαχικός και κοιλιακός πόνος 2.3 Πόσο συχνές είναι οι τροφικές δηλητηριάσεις ; Ο αριθμός αναφορών για τροφικές δηλητηριάσεις δείχνει μια τάση αύξησης τα τελευταία χρόνια, παρ ότι εφαρμόζονται υψηλότερα πρότυπα υγιεινής και υπάρχει συνειδητοποίηση για τις αιτίες που προκαλούν αυτές τις δηλητηριάσεις. Ορισμένοι από τους λόγους που μερικά εξηγούν αυτό το φαινόμενο είναι οι παρακάτω: Η αύξηση των ρυθμών εκτροφής ζώων όπως οι χοίροι και τα κοτόπουλα. Οι ζωοτροφές που χρησιμοποιούνται για την εκτροφή είναι συχνά μολυσμένες με Salmonella και η υψηλή πυκνότητα των ζώων διευκολύνει την εξάπλωση της. Ο τρόπος ζωής έχει αλλάξει. Οι εργαζόμενοι τρώνε τουλάχιστον ένα γεύμα την ημέρα έξω και όχι στο σπίτι. Ένα λάθος κατά την προετοιμασία στην κουζίνα του εστιατορίου θα επηρεάσει έναν σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό ατόμων απ ότι αν το λάθος γινόταν στην κουζίνα του σπιτιού μας. Τα εστιατόρια και οι υπόλοιποι χώροι εστίασης, διαθέτουν στους καταναλωτές μεγαλύτερη ποικιλία γευμάτων απ ότι στο παρελθόν. Αυτή η μεγάλη ποικιλία αναγκάζει τους χειριστές να προετοιμάζουν τα τρόφιμα και να τα διατηρούν ζεστά μέχρι το σερβίρισμα τους. Υπάρχει σημαντική αύξηση των εστιατορίων που προσφέρουν γεύματα για «το δρόμο». Το γεύμα συνήθως ετοιμάζεται και κατά την πώληση επαναθερμαίνεται. Αν μετά το μαγείρεμα, η ψύξη δεν είναι αρκετά γρήγορη, ή ανάμεσα στο μαγείρεμα και την επαναθέρμανση δεν διατηρείται στο ψυγείο, υπάρχει πιθανότητα να αναπτυχθούν βακτήρια. Η βιομηχανική παραγωγή τροφίμων σε μεγάλη κλίμακα έχει οδηγήσει σε αύξηση των τροφικών δηλητηριάσεων. Παρ ότι οι διαδικασίες πραγματοποιούνται υπό αυστηρά 8

9 ελεγχόμενες συνθήκες, ένα μικρό λάθος σε κάποιο στάδιο της διαδικασίας μπορεί να οδηγήσει σε χιλιάδες συσκευασμένα τρόφιμα που θα διατεθούν στην αγορά. Αρκετές νοικοκυρές σήμερα εργάζονται κι έτσι η συνήθεια της καθημερινής προμήθειας με τα απαραίτητα τρόφιμα έχει αλλάξει. Τώρα, η προμήθεια με τα απαραίτητα γίνεται μία φορά την εβδομάδα. Έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες για λάθος αποθήκευση των τροφίμων. Επίσης, συχνά τα γεύματα προετοιμάζονται και επαναθερμαίνονται πριν καταναλωθούν. Έχει παρατηρηθεί ότι υπάρχει συγκέντρωση των επιδημιών τροφιμογενών δηλητηριάσεων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Συνήθως, αυτούς τους μήνες παρατηρείται η συνήθεια να συσκευάζονται τρόφιμα που θα καταναλωθούν εκτός της οικίας. Τα τρόφιμα εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες για αρκετές ώρες πριν την κατανάλωση τους. Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται παγοκύστεις και ατομικά ψυγεία για την διατήρηση των τροφίμων σε εκδρομές και πικ-νικ. Επίσης, οι μύγες αποτελούν κίνδυνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ανεκπαίδευτοι χειριστές τροφίμων προσλαμβάνονται κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών για να αντεπεξέλθουν οι επιχειρήσεις στον αυξημένο φόρτο εργασίας. Όλοι οι χειριστές θα πρέπει να περάσουν από πρόγραμμα εκπαίδευσης και να τελούν υπό παρακολούθηση, ιδιαίτερα τις πρώτες μέρες εργασίας τους. 2.4 Είδη Τροφικών δηλητηριάσεων Οι τροφικές δηλητηριάσεις που προκαλούνται από μικροοργανισμούς διακρίνονται σε τροφολοιμώξεις και σε τροφοτοξινώσεις. Οι τροφολοιμώξεις προκαλούνται από την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν ζωντανούς παθογόνους μικροοργανισμούς. Οι τροφοτοξινώσεις προκαλούνται από την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν τοξίνες μικροοργανισμών, οι οποίες δημιουργούνται καθώς οι μικροοργανισμοί αναπτύσσονται στα μολυσμένα τρόφιμα. Τα συμπτώματα μίας τροφοτοξίνωσης εμφανίζονται σχεδόν μετά από 30 λεπτά έως δύο ώρες από την κατανάλωση των μολυσμένων τροφίμων, ενώ της τροφολοίμωξης μετά από δύο ώρες έως τρεις ημέρες. 9

10 Πίνακας 1. Συμπτώματα και χρόνοι εμφάνισής τροφικών δηλητηριάσεων Αιτιολογικός παράγοντας Είδος τροφοδηλητηρίασης Χρόνος εμφάνισης συμπτωμάτων Staphylococcus aureus Τροφοτοξίνωση 1-7 ώρες, (Σταφυλόκοκκος) συνήθως 2-4 ώρες Escherichia coli Τροφολοίμωξη 2 8 ώρες (Κολοβακτηρίδιο) Salmonella Τροφολοίμωξη 6 48 ώρες, συνήθως ώρες Listeria monocytogenes Τροφολοίμωξη 3 70 ημέρες, συνήθως 3 εβδομάδες Clostridium botulinum Τροφοτοξίνωση 4 ώρες 8 ημέρες, συνήθως ώρες C. perfringens Τροφολοίμωξη 8-22 ώρες, συνήθως ώρες Τροφοτοξίνωση-εμετική μορφή ½ - 6 ώρες Bacillus cereus Τροφολοίμωξη-Διαρροϊκή μορφή 6-15 ώρες Εκατοντάδες κρούσματα τροφικών δηλητηριάσεων αναφέρονται κάθε χρόνο στις τοπικές υγειονομικές υπηρεσίες. Οι κυριότεροι λόγοι που οδηγούν στην παραγωγή μολυσμένων τροφίμων και κατά συνέπεια σε βλάβες στην υγεία του καταναλωτή είναι : Η παραγωγή τροφίμων χρησιμοποιώντας μολυσμένες πρώτες ύλες. Η επιμόλυνση των τροφίμων από παθογόνα βακτήρια, επικίνδυνες χημικές ουσίες ή ξένα σώματα (γυαλιά, έντομα, μέταλλα). Η επιβίωση παθογόνων βακτηρίων λόγω μη σωστής επεξεργασίας των τροφίμων και κυρίως θερμικής (μαγείρεμα, ψήσιμο, βράσιμο κ.λ.π.). Η διατήρηση των τροφίμων σε λάθος θερμοκρασία, που οδηγεί στην αύξηση του αριθμού των παθογόνων μικροοργανισμών που υπάρχουν σε αυτά. Τα περισσότερα προβλήματα τροφικών δηλητηριάσεων προκαλούνται από παθογόνα βακτήρια όπως η Salmonella, ο S. aureus, η E. coli, το C. perfringens, το V. parahaemolyticus και το Campylobacter. 10

11 Πίνακας 2. Τροφικές δηλητηριάσεις που προκαλούνται από βακτήρια Βακτήρια Πηγή προέλευσης Συμπτώματα που προκαλούν Αυγά, γάλα, ωμό κρέας και Σαλμονέλα Ναυτία, διάρροια, εμετός, πυρετό, πουλερικά, έντομα, (Salmonella) κοιλιακοί σπασμοί, και πονοκέφαλος. περιττώματα Σταφυλόκοκκος (Staphylococcus) Escherichia coli Listeria Clostridium botulinum Clostridium perfringens Campylobacter jejuni Shigella spp. Vibrio parahemolyticus Vibrio cholerae Bacillus cereus Τύπος Ι Bacillus cereus Τύπος ΙΙ Yersinia enterocolitica Δέρμα, μύτη, στόμα, τραύματα, πληγές, νωπό γάλα Έντερα ανθρώπων και ζώων, δημητριακά, νερό, ωμό κρέας και γάλα, τυρί, σαλάτες Ακατέργαστο γάλα, μαλακά τυριά, παγωτό, λαχανικά, πουλερικά, ψάρια. Χώμα, ωμά ψάρια και κρέας, χορταρικά, προϊόντα κρέατος και ψαριών Περιττώματα, σκόνη, έντομα, σούπες κρέας νωπό ή λάθος μαγειρεμένο. Ωμά πουλερικά, γάλα, προϊόντα κρέατος Γάλα, γαλακτοκομικά, νερό λαχανικά, πουλερικά Ωμά ψάρια, ή κακώς μαγειρεμένα, θαλασσινά, οστρακοειδή Θαλασσινά, ωμά ψάρια και οστρακοειδή Κρέατα, λαχανικά, γάλα, κρέμα, σούπες, πουτίγκες, σκόνη, χώμα Βρασμένο ή τηγανιτό ρύζι, πατάτες, μακαρόνια, σκόνη, χώμα Ωμό κρέας, προϊόντα κρέατος, λαχανικά, γάλα και γαλακτοκομικά Ναυτία, εμετός, διάρροια, κοιλιακοί πόνοι, σπασμοί, εξάντληση, υποθερμία. Ήπια ή έντονη διάρροια, εμετός, σπασμοί, αφυδάτωση, στομαχικοί πόνοι, πυρετός, νεφρικές βλάβες ή ανεπάρκεια. Τα υγιή άτομα εμφανίζουν ελαφρά συμπτώματα. Έντονες μορφές λιστερίωσης προκαλούν σηψαιμία, αποβολή στις εγκύους, μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα. Δυσκολία στην αναπνοή και κατάποση, θολή ή διπλή όραση, παράλυση των κρανιακών νεύρων. Ναυτία, εμετός, στομαχικοί πόνοι, διάρροια, πυρετός και πονοκέφαλος. Πυρετός, πονοκέφαλος, ναυτία, μυϊκοί πόνοι, διάρροια, κοιλιακοί πόνοι, πιθανή αιμορραγία. Διάρροια, κοιλιακοί σπασμοί, πυρετός, εμετός. Έντονα κρούσματα από S.dysenteriae μπορούν να προκαλέσουν σηψαιμία, πνευμονία ή περιτονίτιδα. Κοιλιακοί σπασμοί, ναυτία, εμετός, πονοκέφαλος, διάρροια, πυρετός. Εμετός, εξάντληση, μυϊκοί σπασμοί, αφυδάτωση, και σε ορισμένες περιπτώσεις θάνατος. Διάρροια, κοιλιακοί σπασμοί, ναυτία. Ναυτία, εμετός, κοιλιακοί σπασμοί, διάρροια. Διάρροια και/ ή εμετός, πυρετός και κοιλιακοί πόνοι. 11

12 2.5 Βακτήρια Τα βακτήρια είναι μικροσκοπικοί οργανισμοί και δεν είναι ορατοί με γυμνό μάτι. Πολλά βακτήρια είναι χρήσιμα και χρησιμοποιούνται για την παρασκευή τροφίμων όπως τυριών και γιαουρτιού, άλλα προκαλούν αλλοιώσεις στα τρόφιμα όπως σήψη, δυσοσμία, τάγγιση και ορισμένα προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο όπως τύφο, διάρροια, πυρετό κ.λ.π Βασικά χαρακτηριστικά παθογόνων βακτηρίων Τα βακτήρια που προκαλούν τροφικές δηλητηριάσεις έχουν μερικά κοινά χαρακτηριστικά: Είναι ζωντανοί μονοκύτταροι οργανισμοί. Μπορούν να μεταφερθούν με διάφορους τρόπους, όπως με τα τρόφιμα, το νερό, τον άνθρωπο ή τα έντομα. Υπό ευνοϊκές συνθήκες, μπορούν να πολλαπλασιαστούν πολύ γρήγορα. Μερικά μπορούν να επιβιώσουν την ψύξη. Μερικά μπορούν να δημιουργήσουν σπόρια με τα οποία επιζούν σε αντίξοες συνθήκες όπως θερμοκρασίας, παρουσίας απολυμαντικών, κ.ά. Μερικά προκαλούν αλλοιώσεις στα τρόφιμα ενώ άλλα προκαλούν ασθένειες Μερικά βακτήρια παράγουν τοξίνες στα τρόφιμα κατά τη φάση του πολλαπλασιασμού τους ή του θανάτου τους και οι τοξίνες αυτές προκαλούν ασθένεια Σπόρια βακτηρίων Όπως αναφέρθηκε, ορισμένα βακτήρια έχουν την ικανότητα να μετατραπούν σε σπόρια. Τα σπόρια έχουν στρογγυλή μορφή και δημιουργούνται στο εσωτερικό του βακτηριακού κυττάρου, ενώ το υπόλοιπο κύτταρο αποσυντίθεται σταδιακά. Τα σπόρια δημιουργούνται υπό αντίξοες για τα κύτταρα συνθήκες και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά σε παράγοντες όπως, η θερμότητα και χημικές ουσίες, οι οποίοι θα σκότωναν τα κύτταρα. Μπορούν να επιβιώσουν σε νερό που βράζει για τουλάχιστον 4 ώρες, με αποτέλεσμα οι συνηθισμένες συνθήκες μαγειρέματος να μην τα καταστρέφουν. Μπορούν να επιβιώσουν για χρόνια χωρίς τροφή ή νερό αλλά όταν οι συνθήκες γίνουν ευνοϊκές, τα σπόρια μετατρέπονται ξανά σε κύτταρα βακτηρίων τα οποία και πολλαπλασιάζονται Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των βακτηρίων Τα περισσότερα βακτήρια χρειάζονται κατάλληλες συνθήκες για να αυξηθεί ο αριθμός τους και να παράγουν τοξίνες. Οι κατάλληλες συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη των βακτηρίων είναι: 12

13 Θ(ερμοκρασία)/Θερμότητα Α(τμόσφαιρα) /Οξυγόνο Τ(ροφή) Υ(γρασία) Χ(ρόνος)Ο(ξύτητα) Θερμότητα/ Θερμοκρασία Οι περισσότεροι μικροοργανισμοί αναπτύσσονται σε θερμοκρασίες μεταξύ 5 C και 60 C και το εύρος αυτό της θερμοκρασίας ονομάζεται επικίνδυνη ζώνη. Για τα παθογόνα βακτήρια η άριστη θερμοκρασία ανάπτυξής τους βρίσκεται περίπου στους 37 C. Η ψύξη (1 έως 5 C) επιβραδύνει την ανάπτυξη των μικροοργανισμών, υπάρχουν δε βακτήρια που αναπτύσσονται αργά σε θερμοκρασία ψυγείου. Αντίθετα οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες της κατάψυξης (-18 C) αν και δεν καταστρέφουν τα βακτήρια, σταματούν την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό τους. Όταν όμως τα βακτήρια αυτά βρεθούν σε κατάλληλη θερμοκρασία αρχίζουν να αναπτύσσονται και να πολλαπλασιάζονται. Οι υψηλές θερμοκρασίες σε αντίθεση με τις χαμηλές προκαλούν συνήθως καταστροφή των βακτηρίων. Η καταστροφή αυτή εξαρτάται από την θερμοκρασία και τον χρόνο που παραμένει το βακτήριο στην θερμοκρασία αυτή. Για το λόγο αυτό το ψήσιμο σκοτώνει τα περισσότερα παθογόνα βακτήρια, αρκεί η θερμοκρασία στο κέντρο του τροφίμου να φθάσει τους 75 C ή τους 70 C για 2 λεπτά. Άλλες μέθοδοι θερμικής καταστροφής των βακτηρίων είναι η παστερίωση και η αποστείρωση. Ο χειρισμός των τροφίμων κατά την απόψυξη, το μαγείρεμα, την ψύξη και την αναθέρμανση πρέπει να είναι προσεκτικός και να μην παραμείνουν τα τρόφιμα σε θερμοκρασίες της επικίνδυνης ζώνης. Ορισμένα βακτήρια είναι δυνατόν να επιζήσουν σε υψηλές θερμοκρασίες διότι παράγουν σπόρια τα οποία είναι ανθεκτικά ή παράγουν τοξίνες οι οποίες είναι επίσης ανθεκτικές στη θέρμανση. 13

14 Πίνακας 3. Επίδραση θερμοκρασίας στους μικροοργανισμούς Θερμοκρασία Μικροοργανισμοί Θερμοκρασία βρασμού 100 C Καταστροφή των μικροοργανισμών μετά από ορισμένη ώρα Μαγείρεμα >75 C Καταστροφή των μικροοργανισμών μετά από ορισμένη ώρα Διατήρηση με θέρμανση > 60 C Δεν αναπτύσσονται οι μικροοργανισμοί Τρόφιμα υψηλού κινδύνου Παραμονή στην επικίνδυνη ζώνη Πολύ γρήγορη αύξηση του αριθμού των μικροοργανισμών (5 C έως 60 C) Διατήρηση με ψύξη 1 C έως 5 C Πολύ αργή αύξηση του αριθμού των μικροοργανισμών Κατάψυξη -18 C Καθόλου αύξηση του αριθμού των μικροοργανισμών Ατμόσφαιρα / Οξυγόνο Ορισμένοι μικροοργανισμοί χρειάζονται οξυγόνο για να αναπτυχθούν και λέγονται αερόβιοι, ενώ άλλοι αναπτύσσονται απουσία οξυγόνου και λέγονται αναερόβιοι. Η ανάπτυξη των αναερόβιων μικροοργανισμών παρουσιάζεται κυρίως σε κονσέρβες με μερικώς θερμικά επεξεργασμένα λαχανικά και φρούτα. Οι περισσότεροι μικροοργανισμοί που προκαλούν τροφικές δηλητηριάσεις μπορεί να αναπτυχθούν παρουσία ή απουσία οξυγόνου (προαιρετικοί αναερόβιοι). Τροφή και υγρασία Τα βακτήρια, όπως όλοι οι οργανισμοί χρειάζονται τροφή για να αναπτυχθούν και να αυξηθούν σε αριθμό. Τα τρόφιμα που περιέχουν μεγάλο ποσοστό πρωτεϊνών και υγρασίας, όπως για παράδειγμα το κρέας, τα πουλερικά, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, τα ψάρια και τα οστρακοειδή, βοηθούν στην γρήγορη ανάπτυξη των μικροοργανισμών. Αυτά τα τρόφιμα ονομάζονται τρόφιμα ευπαθή ή ευαλλοίωτα (τρόφιμα υψηλού κινδύνου) και πρέπει να προστατεύονται από επιμολύνσεις και να διατηρούνται σε κατάλληλες συνθήκες. 14

15 Τα αφυδατωμένα τρόφιμα όπως και τα τρόφιμα που περιέχουν μεγάλη ποσότητα ζάχαρης, αλατιού, οξέος ή άλλων συντηρητικών δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη των βακτηρίων. Αν όμως προστεθεί νερό σε αφυδατωμένα τρόφιμα, τότε δημιουργούνται οι ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη βακτηρίων. Πίνακας 4. Τρόφιμα ευπαθή ή ευαλλοίωτα (Τρόφιμα υψηλού κινδύνου) Προσοχή! Στα τρόφιμα υψηλού κινδύνου περιλαμβάνονται : Έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα (Σάντουιτς, πίτσες, σαλάτες, ψητά κοτόπουλα και άλλα ζεστά φαγητά). Μαγειρευμένα τρόφιμα που περιέχουν κρέας, ψάρι, αυγά, τυρί, δημητριακά, πουλερικά. Κρύα μαγειρευμένα κρέατα, σάλτσες, σούπες, ψητά. Αυγά και τα προϊόντα τους, όπως για παράδειγμα η μαγιονέζα και τα προϊόντα που περιέχουν μαγιονέζα. Μερικώς μαγειρεμένα τρόφιμα τα οποία χρειάζονται ψήσιμο από τον καταναλωτή, όπως κρέας, ψάρι ή πίτες πουλερικών, πίτσες και έτοιμα φαγητά, μερικώς μαγειρεμένα λουκάνικα. Γάλα Γαλακτοκομικά προϊόντα όπως τα μαλακά φρέσκα τυριά (μυζήθρα, ανθότυρος) και τα τυριά με μύκητες (μπλε τυρί Δανίας, Μπρι, Ροκφόρ, Καμεμπέρ). Ψάρια, οστρακοειδή και θαλασσινά όπως οι γαρίδες, τα μύδια, τα στρείδια και τα καβούρια. Καπνιστά ή παστά κρέατα και ψάρια κομμένα σε φέτες όπως τα σαλάμια, τα λουκάνικα, ο σολωμός, η πέστροφα και το σκουμπρί). Μαγειρεμένο ρύζι Πατέ κρεάτων και ψαριών, κρεατόπιτες, πίτες λαχανικών, πρόσθετα για σάντουιτς. Ραβιόλια που περιέχουν κρέας ή ψάρι. Επιδόρπια όπως μούς, κρέμες καραμελέ, πουτίγκες και σαντιγί. Έτοιμες σαλάτες λαχανικών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που περιέχουν φρούτα, ρύζι, μακαρόνια και μαγιονέζα. Γλυκά που περιέχουν νωπά αυγά ή σοκολάτα. 15

16 Πίνακας 5. Τρόφιμα χαμηλού κινδύνου Ορισμένα τρόφιμα, υπό φυσιολογικές συνθήκες, δεν προκαλούν τροφικές δηλητηριάσεις επειδή δεν προσφέρουν στα βακτήρια τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη τους και τον πολλαπλασιασμό τους. Τρόφιμα με υψηλή συγκέντρωση ζάχαρης, αλατιού, οξέος ή λίπους καθώς και ξηρά τρόφιμα, δεν βοηθούν την ανάπτυξη βακτηρίων. Μαρμελάδες, σιρόπια, μέλι, αλίπαστα κρέατα. Αυτά τα τρόφιμα δεν προκαλούν συνήθως τροφικές δηλητηριάσεις διότι περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις ζάχαρης ή αλατιού. Η ζάχαρη και το αλάτι διαλύονται στο νερό και δημιουργούν ένα διάλυμα υψηλής συγκέντρωσης, μειώνοντας το νερό που είναι διαθέσιμο για την ανάπτυξη των βακτηρίων Λιπαρά τρόφιμα. Ελάχιστοι τύποι βακτηρίων μπορούν να πολλαπλασιαστούν παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων λίπους και κανένα από αυτά δεν προκαλεί τροφικές δηλητηριάσεις. Όξινα τρόφιμα. Βακτήρια που προκαλούν τροφικές δηλητηριάσεις δεν αναπτύσσονται σε όξινα τρόφιμα όπως τουρσιά και εσπεριδοειδή. Ξηρά τρόφιμα. Τα ξηρά τρόφιμα δεν βοηθούν την ανάπτυξη βακτηρίων τα οποία μπορεί να περιέχουν. Αν όμως αναμειχθούν με νερό, τότε τα βακτήρια μπορούν να αναπτυχθούν, οπότε τα τρόφιμα στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να θεωρούνται ως φρέσκα και να διατηρούνται στο ψυγείο. Τρόφιμα σε κονσέρβες. Αυτά μπορούν να θεωρούνται ασφαλή εκτός αν η συσκευασία έχει ίχνη κακομεταχείρισης (χτυπημένη κονσέρβα). Οι ανοιγμένες κονσέρβες πρέπει να διατηρούνται στο ψυγείο. Χρόνος Τα βακτήρια αυξάνονται πολύ γρήγορα σε αριθμό, όταν τα τρόφιμα παραμένουν σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και ειδικότερα σε θερμοκρασία μεταξύ 20 C και 37 C, ορισμένα από αυτά όμως μπορούν να αναπτυχθούν και σε θερμοκρασίες που κυμαίνονται μεταξύ 5 C και 60 C (επικίνδυνη ζώνη).για αυτό είναι σημαντικό να μην μένουν τα ευπαθή τρόφιμα στην επικίνδυνη ζώνη περισσότερο από όσο είναι απαραίτητο. Εάν ένα μολυσμένο τρόφιμο διατηρηθεί στη θερμοκρασία της επικίνδυνης ζώνης για τέσσερις ώρες ή περισσότερο τότε, οι παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορούν να αναπτυχθούν σε αρκετά 16

17 υψηλά επίπεδα και να προκαλέσουν ασθένεια. Τα βακτήρια διπλασιάζουν τον πληθυσμό τους κάθε είκοσι λεπτά. Χρόνος προσαρμογής των βακτηρίων στα τρόφιμα ( Lag phase χρόνος προσαρμογής) Όταν ένα βακτήριο πρωτοέρχεται σε επαφή με ένα τρόφιμο δεν μπορεί να αρχίσει την ανάπτυξή του αμέσως. Χρειάζεται να προσαρμοστεί στο περιβάλλον του τροφίμου πριν αρχίσει να πολλαπλασιάζεται με ταχείς ρυθμούς. Αυτό ακριβώς το χρονικό διάστημα της προσαρμογής είναι πολύ σημαντικό και αρχίζει μετά την επιμόλυνση των τροφίμων η οποία γίνεται κατά τους χειρισμούς των τροφίμων (δηλαδή κατά την προετοιμασία, την επεξεργασία, τη συσκευασία, την μεταφορά, την έκθεση προς πώληση ή διάθεση). Όσο περισσότερο διαρκέσει το διάστημα προσαρμογής, τόσο περισσότερο θα καθυστερήσει το ξεκίνημα της γρήγορης ανάπτυξης των βακτηρίων και τόσο λιγότερα μικρόβια θα αναπτυχθούν στο τρόφιμο μέχρι την κατανάλωσή του. Μπορούμε να καθυστερήσουμε την αύξηση των βακτηρίων όταν προετοιμάζουμε τα τρόφιμα σε χαμηλές θερμοκρασίες, όταν τα διατηρούμε σε χαμηλές θερμοκρασίες, όταν προσθέτουμε αλάτι, ξύδι, λεμόνι και όταν τα συσκευάζουμε μετά την προετοιμασία. Οξύτητα / ph Το ph ενός τροφίμου προσδιορίζει πόσο το τρόφιμο είναι όξινο ή αλκαλικό. Η κλίμακα του ph κυμαίνεται από 0 έως 14. Ένα τρόφιμο με ph μεταξύ 0 και 7 είναι όξινο ενώ ένα τρόφιμο με ph μεταξύ 7 και 14 είναι αλκαλικό. Η τιμή ph 7 δηλώνει το τρόφιμα είναι ουδέτερο. 17

18 Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί δεν αναπτύσσονται σε υψηλό όξινο ή υψηλό αλκαλικό τρόφιμο, αλλά αναπτύσσονται καλύτερα σε τιμές ph μεταξύ 4.6 και 7.5 οι οποίες αποτελούν τις τιμές των περισσότερων τροφίμων Πως προκαλούν ασθένειες τα βακτήρια Για να προκαλέσει ένα τρόφιμο ασθένεια θα πρέπει να περιέχει συνήθως μεγάλο αριθμό κυττάρων βακτηρίων, εκτός από ορισμένες περιπτώσεις όπου μικρός αριθμός κυττάρων, όπως για παράδειγμα η Salmonella (10 κύτταρα), μπορεί να προκαλέσει ασθένεια. Μεγαλύτερη ευαισθησία εμφανίζουν τα παιδιά κάτω του ενός έτους, οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς οι οποίοι θα επηρεαστούν από σημαντικά μικρότερο αριθμό κυττάρων. Γι αυτό το λόγο απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά την προετοιμασία γευμάτων για αυτές τις ευαίσθητες ομάδες καταναλωτών. Μερικές φορές, οι τροφικές δηλητηριάσεις μπορεί να είναι θανάσιμες. Οι θάνατοι από τροφιμογενείς λοιμώξεις προκαλούνται συνήθως σε μωρά, σε ηλικιωμένους ή ασθενείς. Περίοδος Επώασης Είναι ο χρόνος που μεσολαβεί από τη στιγμή εισόδου του βακτηρίου που προκαλεί την ασθένεια μέχρι την εμφάνιση συμπτωμάτων. Ο χρόνος επώασης αποτελεί ένδειξη για το είδος βακτηρίου που προκάλεσε την τροφική δηλητηρίαση. Ορισμένα βακτήρια χαρακτηρίζονται από παρατεταμένο χρόνο επώασης ενώ άλλα έχουν αρκετά σύντομο χρόνο επώασης. Εκτός από το είδος του βακτηρίου, ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει το χρόνο επώασης είναι ο αριθμός των κυττάρων που εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα. Για το ίδιο είδος βακτηρίου, μεγάλος αριθμός κυττάρων θα έχει μικρότερο χρόνο επώασης απ ότι ο μισός αριθμός κυττάρων του ίδιου είδους βακτηρίου. Διάρκεια ασθένειας Η διάρκεια της ασθένειας αφορά στον χρόνο από τη στιγμή εμφάνισης των συμπτωμάτων μέχρι την εξαφάνιση τους. Όταν όλα τα συμπτώματα της ασθένειας έχουν εξαφανιστεί, υπάρχει περίπτωση βακτήρια να εξακολουθούν να βρίσκονται στον εντερικό σωλήνα. 18

19 Περίληψη 1. Τα βακτήρια που προκαλούν τροφικές δηλητηριάσεις αναπτύσσονται καλλίτερα στους 37 C. 2. Οι συνηθισμένες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας που επικρατούν στην κουζίνα, επιτρέπουν την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων. 3. Αν και τα περισσότερα από τα βακτήρια που προκαλούν τροφικές δηλητηριάσεις δεν πολλαπλασιάζονται στο ψυγείο, τα κύτταρα τους δεν σκοτώνονται από το κρύο. 4. Τα βακτήρια αναπτύσσονται καλλίτερα σε τρόφιμα με υψηλή υγρασία, τα οποία όμως δεν είναι πολύ όξινα, ούτε πολύ γλυκά ή πολύ αλμυρά. 5. Σε ξηρά τρόφιμα, τα βακτήρια παραμένουν αδρανή διότι δεν πολλαπλασιάζονται χωρίς υγρασία. 6. Τα κύτταρα των βακτηρίων καταστρέφονται μετά από δύο λεπτά σε νερό που βράζει. 7. Ορισμένα βακτήρια μπορούν να σχηματίζουν σπόρια τα οποία καταστρέφονται σε νερό που βράζει μετά από αρκετές ώρες. 2.6 Ιοί Οι ιοί είναι η μικρότερη μορφή μικροοργανισμού που μπορεί να προκαλέσει ασθένεια στον άνθρωπο. Επιβιώνουν στο περιβάλλον, αλλά πολλαπλασιάζονται μόνο μέσα σε ζωντανά κύτταρα. Μέσα στα ανθρώπινα κύτταρα μπορούν να ανατυπώνονται και να παράγουν πολλά σωματίδια ιού τα οποία προκαλούν ασθένειες, όπως για παράδειγμα η ηπατίτιδα Α ή οι λοιμώξεις του ιού Norwalk ή rotavirus. Επειδή για τον πολλαπλασιασμό τους απαιτούν ζωντανά κύτταρα, δεν μπορούν να αναπτυχθούν στα τρόφιμα. Γι αυτό το λόγο, τα τρόφιμα αποτελούν απλά μέσο μεταφοράς των ιών μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Οι ιοί καταστρέφονται από τις θερμοκρασίες μαγειρέματος, με αποτέλεσμα να μεταφέρονται συνήθως από τρόφιμα που δεν έχουν μαγειρευτεί ή από τρόφιμα, τα οποία μετά το μαγείρεμα, τα χειρίστηκε άτομο που ήταν φορέας κάποιου ιού. Ατελώς μαγειρεμένα θαλασσινά που συλλέχθηκαν από νερά, μολυσμένα με αστικά λύματα, είναι μία συνήθης αιτία τροφικών δηλητηριάσεων από ιούς Βασικά χαρακτηριστικά των ιών Δεν είναι κύτταρα Σε αντίθεση με τα βακτήρια, εξαρτώνται από ζωντανά κύτταρα για τον πολλαπλασιασμό τους 19

20 Δεν έχουν την ικανότητα να πολλαπλασιαστούν στα τρόφιμα Μερικοί ιοί είναι δυνατόν να επιβιώσουν της ψύξης και του μαγειρέματος Μπορούν να μεταδοθούν από άτομο σε άτομο, από τον άνθρωπο σε τρόφιμα, από τον άνθρωπο σε επιφάνειες εργασίας Ο πιο συχνός τρόπος μεταφοράς σε τρόφιμα οφείλεται στην κακή προσωπική υγιεινή των χειριστών τροφίμων Μπορούν να μολύνουν τρόφιμα και νερό Ο πιο σημαντικός τρόπος αποφυγής μόλυνσης των τροφίμων με ιούς είναι η καλή προσωπική υγιεινή. Πρέπει, όσο είναι δυνατόν, να αποφεύγεται η επαφή των χειριστών, με γυμνά χέρια, με τρόφιμα έτοιμα προς κατανάλωση Παράσιτα Βασικά χαρακτηριστικά παρασίτων Είναι ζωντανοί οργανισμοί των οποίων η επιβίωση εξαρτάται από την παρουσία κάποιου ξενιστή άνθρωπο, ζώο, φυτό- στο οποίο ζουν και από το οποίο αντλούν τη διατροφή τους. Στην φύση απαντώνται σε πολλά ζώα, όπως χοίροι, γάτες και τρωκτικά από τα οποία μπορούν να μεταδοθούν στον άνθρωπο. Τα περισσότερα είναι πολύ μικρά, συχνά μικροσκοπικά, αλλά μεγαλύτερα από τα βακτήρια. Είναι δυνατόν να θανατωθούν με κατάλληλο μαγείρεμα ή ψύξη. Αποτελούν κίνδυνο για τα τρόφιμα και το νερό Μύκητες Οι μύκητες είναι ιδιαίτερα ποικιλόμορφοι. Στην ομάδα των μυκήτων ανήκουν από μονοκύτταροι οργανισμοί έως μεγάλοι, πολυκύτταροι οργανισμοί. Βρίσκονται στον αέρα, το χώμα, σε φυτά, ζώα, στο νερό και σε κάποια τρόφιμα. Παραδείγματα μυκήτων αποτελούν οι νηματοειδείς μύκητες, οι ζυμομύκητες και τα μανιτάρια Βασικά χαρακτηριστικά των μυκήτων Προκαλούν κυρίως αλλοιώσεις στα τρόφιμα αλλά μπορούν να προκαλέσουν και ασθένειες στον άνθρωπο. Αναπτύσσονται σχεδόν υπό όλες τις συνθήκες αλλά προτιμούν τρόφιμα, γλυκά, όξινα με χαμηλή ενεργότητα νερού. 20

Κίνδυνος: παράγοντας / ουσία που κάνει το τρόφιµο ακατάλληλο ή επικίνδυνο για κατανάλωση (Μη ασφαλές)

Κίνδυνος: παράγοντας / ουσία που κάνει το τρόφιµο ακατάλληλο ή επικίνδυνο για κατανάλωση (Μη ασφαλές) KINΔΥΝΟΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Κίνδυνος: παράγοντας / ουσία που κάνει το τρόφιµο ακατάλληλο ή επικίνδυνο για κατανάλωση (Μη ασφαλές) Μικροβιολογικός Χηµικός Φυσικός Η φυσική καταστροφή των τροφίµων κάνει τα τρόφιµα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Δρ Αμαλία Τσαγκάρη 2.3.2015 Με βάση το εγχειρίδιο Βασικής Εκπαίδευσης στην υγιεινή και τον χειρισμό των τροφίμων για τις επιχειρήσεις Μαζικής Εστίασης ΤΡΟΦΟΓΕΝΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΥΡΑΚΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΡΙΑ ΥΓΕΙΑΣ

ΜΑΥΡΑΚΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΡΙΑ ΥΓΕΙΑΣ ΜΑΥΡΑΚΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΡΙΑ ΥΓΕΙΑΣ Ο χώρος του νοσοκομείου είναι ένας ιδιόμορφος χώρος, ο οποίος εξ ορισμού επιβάλλει αυστηρότερα μέτρα, αναφορικά με την υγιεινή των τροφίμων. Οι νοσηλευόμενοι ασθενείς

Διαβάστε περισσότερα

Εγχειρίδιο Βασικής Εκπαίδευσης. στην Υγιεινή και στην Ασφάλεια των. Τροφίμων

Εγχειρίδιο Βασικής Εκπαίδευσης. στην Υγιεινή και στην Ασφάλεια των. Τροφίμων Εγχειρίδιο Βασικής Εκπαίδευσης στην Υγιεινή και στην Ασφάλεια των Τροφίμων Αθήνα 2004 1 Κεφάλαιο 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 Κεφάλαιο 2. ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ 7 2.1 Από πού προκαλούνται οι τροφικές

Διαβάστε περισσότερα

Ορθή Διαχείριση Τροφίμων. Μαριέττα Κονταρίνη Ημερίδα ΕΣΔΥ για Ασφάλεια τροφίμων 27/4/2015

Ορθή Διαχείριση Τροφίμων. Μαριέττα Κονταρίνη Ημερίδα ΕΣΔΥ για Ασφάλεια τροφίμων 27/4/2015 Ορθή Διαχείριση Τροφίμων Μαριέττα Κονταρίνη Ημερίδα ΕΣΔΥ για Ασφάλεια τροφίμων 27/4/2015 Κανόνες Ορθής Διαχείρισης των Τροφίμων Προληπτικοί κανόνες-μέτρα που απαιτούνται για να έχουμε ασφαλή τρόφιμα. Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Εκπαιδευτής: Φάνης Γεωργόπουλος f.georgopoulos@teilar.

ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Εκπαιδευτής: Φάνης Γεωργόπουλος f.georgopoulos@teilar. ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Εκπαιδευτής: Φάνης Γεωργόπουλος f.georgopoulos@teilar.gr Ειδικότητα: Γεωπόνος Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων

Διαβάστε περισσότερα

Τροφογενείςή τροφιμογενείς νόσοι

Τροφογενείςή τροφιμογενείς νόσοι Τροφογενείςή τροφιμογενείς νόσοι Τροφογενείςή τροφιμογενείς νόσοιονομάζονται οι παθολογικές εκείνες καταστάσεις οι οποίες οφείλονται στην κατανάλωση τροφίμων που έχουν μολυνθεί με παθογόνους παράγοντες.

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.7: Κρίσιμα σημεία ελέγχου και ιχνηλασιμότητα στην αλυσίδα παραγωγής και διάθεσης βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικούς ελέγχους σε βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς ξεκινά ο ΕΦΕΤ

Συστηματικούς ελέγχους σε βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς ξεκινά ο ΕΦΕΤ Συστηματικούς ελέγχους σε βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς ξεκινά ο ΕΦΕΤ Συστηματικούς ελέγχους στους βρεφονηπιακούς παιδικούς σταθμούς και στα κέντρα προσχολικής αγωγής ολόκληρης της χώρας ξεκινά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Επιμέλεια ύλης-εισήγησης: Λάππα Θεοδώρα Με βάση το εγχειρίδιο Βασικής Εκπαίδευσης στην υγιεινή και τον χειρισμό των τροφίμων για τις επιχειρήσεις Μαζικής Εστίασης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ Οδηγίες για την πρόληψη και τον αποτελεσματικό χειρισμό εμφάνισης γαστρεντερίτιδας σε κατασκήνωση Η εμφάνιση κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας σε κατασκηνώσεις δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ «ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗΣ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Όπως αυτές ορίζονται σύμφωνα με τις Ενιαίες Τεχνικές Προδιαγραφές παροχής υπηρεσιών διανομής γευμάτων στους ασθενείς των Νοσοκομείων, αρμοδιότητας της 1ης Υ.Π.Ε. Αττικής ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

(Πίκρισμα. αγγουριού)

(Πίκρισμα. αγγουριού) (Πίκρισμα αγγουριού) 1 (Πίκρισμα αγγουριού) Χημική ουσία κουκουρμπιτασίνη 1. Ποικιλίες που παράγουν πικρά αγγούρια. 2. Έλλειψη νερού (τραυματισμός φυτού σημεία του βλαστού που δεν κυκλοφορεί το νερό) Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΑΔΑ: «Παροχή συσσιτίων και τροφίμων - Αρωγή στις κοινωνικά ασθενέστερες ομάδες»

ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΑΔΑ: «Παροχή συσσιτίων και τροφίμων - Αρωγή στις κοινωνικά ασθενέστερες ομάδες» ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΑΔΑ: ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝ. ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΤΜΗΜΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ασφάλεια των τροφίμων στο σπίτι

Ασφάλεια των τροφίμων στο σπίτι Ασφάλεια των τροφίμων στο σπίτι Αθήναι 2007 Γενικές πληροφορίες Υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο των προβλημάτων υγείας που προκαλούνται από μη ασφαλή τρόφιμα (τροφιμογενή νοσήματα) οφείλονται σε κακή μεταχείριση

Διαβάστε περισσότερα

❷ Η εµφάνιση και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίµων. ❸ Η θρεπτική αξία των τροφίµων. ❻ Η προσαρµογή στο νέο προφίλ των τροφίµων

❷ Η εµφάνιση και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίµων. ❸ Η θρεπτική αξία των τροφίµων. ❻ Η προσαρµογή στο νέο προφίλ των τροφίµων Ποιότητα Ορισµός Η έννοια της ποιότητας όπως αυτή ορίζεται από τον ιεθνή Οργανισµό Τυποποίησης (ISO) αναφέρεται στο σύνολο των ιδιοτήτων και των χαρακτηριστικών ενός προϊόντος τα οποία του προσδίδουν τη

Διαβάστε περισσότερα

KΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

KΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ KΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ 1 Ποιοι κίνδυνοι μπορούν να εμφανιστούν στα τρόφιμα? Οι κίνδυνοι που μπορούν να εμφανιστούν στα τρόφιμα είναι: - μικροβιολογικοί (μικροοργανισμοί), -χημικοί (φυτοφάρμακα,

Διαβάστε περισσότερα

Απλές συμβουλές για την αγορά τροφίμων τους καλοκαιρινούς μήνες

Απλές συμβουλές για την αγορά τροφίμων τους καλοκαιρινούς μήνες ΕΦΕΤ Διεύθυνση Διατροφικής Πολιτικής & Ερευνών Ιούνιος 2006 Απλές συμβουλές για την αγορά τροφίμων τους καλοκαιρινούς μήνες Απλές συμβουλές για την αγορά τροφίμων τους καλοκαιρινούς μήνες Εκδόθηκε από

Διαβάστε περισσότερα

Υγιεινή στην κουζίνα του σπιτιού

Υγιεινή στην κουζίνα του σπιτιού Υγιεινή στην κουζίνα του σπιτιού H κουζίνα είναι ένας κοινόχρηστος χώρος του σπιτιού µε συνεχή χρήση, σε όλη την διάρκεια της ηµέρας. Είναι ο χώρος του σπιτιού όπου προετοιµάζονται τα γεύµατα. Το φυλλάδιο

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία Επιχείρησης(όνομα, δ/νση, τηλ).. ΓΕΝΙΚOI ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Σ* Μ.Σ** ΒΑΘΜΟΙ 1

Στοιχεία Επιχείρησης(όνομα, δ/νση, τηλ).. ΓΕΝΙΚOI ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Σ* Μ.Σ** ΒΑΘΜΟΙ 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝΤΥΠΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ Στοιχεία Επιχείρησης(όνομα, δ/νση, τηλ).. Κωδικός Επιχείρησης Είδος δραστηριότητας.. Υγειονομικά Υπεύθυνος Δυναμικότητα α) ημερήσιος αριθμός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. β. Η μόλυνση των φυτικών προϊόντων από γεωργικά φάρμακα μπορεί να είτε άμεση είτε έμμεση. ΣΩΣΤΟ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. β. Η μόλυνση των φυτικών προϊόντων από γεωργικά φάρμακα μπορεί να είτε άμεση είτε έμμεση. ΣΩΣΤΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Α ) & ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 15/04/2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Να γράψετε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ. Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ. Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ Μέτρα πρόληψης και ελέγχου γαστρεντερίτιδας σε βρεφονηπιακό/παιδικό σταθμό (Απευθύνεται σε εργαζόμενους βρεφονηπιακών / παιδικών σταθμών) Μέτρα πρόληψης 1. Ακολουθούμε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ HACCP

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ HACCP ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ HACCP 1 1. Είδη κρέατος 2. Σκόνη γάλακτος 3. Προτηγανισµένες και µη πατάτες 4. Ψάρια και θαλασσινά 2 1. Εφαρµογή προγράµµατος HACCP στην παραγωγή κρέατος Η χρήση HACCP

Διαβάστε περισσότερα

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.1 Ομοιόσταση 4.2 Ασθένειες 4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.3 Αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπινου οργανισμού 4.4 Τρόποι ζωής και ασθένειες Μάρθα Καρβουνίδου ΠΕ1404

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές εξετάσεις 2015. Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β

Γενικές εξετάσεις 2015. Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β Φροντιστήρια δυαδικό 1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ δυαδικό Γενικές εξετάσεις 2015 Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β Τα θέματα επεξεργάστηκαν οι καθηγητές των Φροντιστηρίων «δυαδικό» Μπουρδούνη Κ. ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - 2

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - 2 31-7-14 ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - 2 Στο σχήμα 1 του άρθρου που δημοσιεύσαμε την προηγούμενη φορά φαίνεται η καθοριστικός ρόλος των μικροοργανισμών για την ύπαρξη της ζωής, αφού χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι

Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Μικροβιολογία Τροφίμων Ι Ενότητα 6: Ενδογενείς Παράγοντες Ενεργότητα Ύδατος (2/2), 2ΔΩ Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου Διδάσκοντες: Γεώργιος - Ιωάννης Νύχας Ευστάθιος Πανάγου Μαθησιακοί

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Δρ. Φρ. Γαΐτη* για το foodbites.eu

Από τον Δρ. Φρ. Γαΐτη* για το foodbites.eu Από τον Δρ. Φρ. Γαΐτη* για το foodbites.eu Η μικροβιακή αύξηση μπορεί να επηρεάζεται από διάφορους ενδογενείς (εσωτερικούς) και εξωγενείς (εξωτερικούς) παράγοντες. Η αξιολόγηση αυτών των παραγόντων είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΙΟΓΕΝΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΙΟΓΕΝΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΙΟΓΕΝΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ Τι είναι η ιογενής γαστρεντερίτιδα; Η ιογενής γαστρεντερίτιδα είναι μια εντερική λοίμωξη που οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΙΓΚΕΛΛΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΙΓΚΕΛΛΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΙΓΚΕΛΛΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ Τι είναι η σιγκέλλωση; Η σιγκέλλωση είναι ένα λοιμώδες νόσημα που προκαλείται από μια ομάδα βακτηρίων με το

Διαβάστε περισσότερα

Τα σκίτσα φιλοτέχνησε ο Στάθης (Σταυρόπουλος)

Τα σκίτσα φιλοτέχνησε ο Στάθης (Σταυρόπουλος) Οι οδηγίες διαμορφώθηκαν από την ερευνητική ομάδα του Ευρωπαϊκού προγράμματος ECORAIP (www.ecoraip.eu) με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου Τα σκίτσα φιλοτέχνησε

Διαβάστε περισσότερα

Οι Μικροοργανισμοί σαν Δείκτες Ασφάλειας των Τροφίμων

Οι Μικροοργανισμοί σαν Δείκτες Ασφάλειας των Τροφίμων Οι Μικροοργανισμοί σαν Δείκτες Ασφάλειας των Τροφίμων Μικροοργανισμοί δείκτες (ΜΔ) είναι ομάδες ή είδη m/o που μπορούν εύκολα να προσδιοριστούν και των οποίων η παρουσία όταν ξεπερνά ορισμένα προκαθορισμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΘΜΟΣ : /100, /20 ΥΠΟΓΡΑΦΗ:.

ΒΑΘΜΟΣ : /100, /20 ΥΠΟΓΡΑΦΗ:. ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ 2018 ΜΕΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΡΙΑΣ:.... ΒΑΘΜΟΣ : /100, /20 ΥΠΟΓΡΑΦΗ:. Επιτρεπόμενη διάρκεια γραπτού

Διαβάστε περισσότερα

Τάξεις Μάθημα Εκτιμώμενος χρόνος διδασκαλίας

Τάξεις Μάθημα Εκτιμώμενος χρόνος διδασκαλίας Τάξεις Δ, Ε, ΣΤ Μάθημα Αγωγή Υγείας και Φυσικές Επιστήμες (π.χ. Μελέτη Περιβάλλοντος, Φυσική, Γεωγραφία, κ.α. ) Εκτιμώμενος χρόνος διδασκαλίας 50 λεπτά Αυτή η ενότητα έχει στόχο να διδάξει τους μαθητές

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 1 HACCP - Κατηγορίες Τροφίμων

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 1 HACCP - Κατηγορίες Τροφίμων Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1 HACCP - Κατηγορίες Τροφίμων 1.1 TI ΕΙΝΑΙ ΤΟ HACCP.....................................................17 1.2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ ΤΟΥ HACCP.......................................17

Διαβάστε περισσότερα

Για το νέο ιό της γρίπης

Για το νέο ιό της γρίπης Για το νέο ιό της γρίπης Μετά την ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ότι ανεβάζει τοσυναγερμό στο 6, για τον κίνδυνο πανδημίας από τη γρίπη των χοίρων (H1N1), η ανησυχία μας κορυφώνεται κυρίως

Διαβάστε περισσότερα

1.2 Μικροοργανισμοί. Ωφέλιμα μικρόβια. Αποτελέσματα της διδασκαλίας. Γενικές Πληροφορίες. Προετοιμασία εκ των προτέρων (10 λεπ.)

1.2 Μικροοργανισμοί. Ωφέλιμα μικρόβια. Αποτελέσματα της διδασκαλίας. Γενικές Πληροφορίες. Προετοιμασία εκ των προτέρων (10 λεπ.) 1.2 Μικροοργανισμοί Ωφέλιμα μικρόβια Σύνδεσμος στην εθνική ύλη Κύριο στάδιο 2 Sc1: 1a, 1b, 2a, 2b, 2c, 2d, 2g, 2j Sc2:1a, 2b, 2g, 5f Μονάδα σπουδών Μονάδα 6 Μικροοργανισμοί Εκτιμώμενος χρόνος διδασκαλίας

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7. Μέρος Α': ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7. Μέρος Α': ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ 7 Μέρος Α': ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Κεφ. Ιο ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ 18 1.1. Επιλογή των τροφών 19 1.2. Τα θρεπτικά στοιχεία 20 1.2.1. Πρωτεΐνες ή λευκώματα 21 1.2.2. Υδατάνθρακες ή σάκχαρα 22 1.2.3.

Διαβάστε περισσότερα

Βιομηχανία μπισκότων. Εργασία στο μάθημα της τεχνολογίας Διαμαντοπούλου Μαρία Ιωάννου Βασιλική- Νεκταρία Ιωάννου Μαρία-Φανουρία σχολικό έτος

Βιομηχανία μπισκότων. Εργασία στο μάθημα της τεχνολογίας Διαμαντοπούλου Μαρία Ιωάννου Βασιλική- Νεκταρία Ιωάννου Μαρία-Φανουρία σχολικό έτος Βιομηχανία μπισκότων Εργασία στο μάθημα της τεχνολογίας Διαμαντοπούλου Μαρία Ιωάννου Βασιλική- Νεκταρία Ιωάννου Μαρία-Φανουρία σχολικό έτος 2017-18 Μπισκότο Το μπισκότο είναι γλύκισμα από ζύμη διαμορφωμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Ενότητα 12: ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ι Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΓΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΓΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΓΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ. ΑΡΘΡΟ 1. ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ: 1. Να έχουν πιστοποιητικό υγείας που να πιστοποιεί ότι δεν πάσχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Δ-101/Ε6 A ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Έκδοση 2 / 3 AΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΤΡΟΦΙΚΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ 2. ΑΤΟΜΙΚΗ ΥΓΙΕΙΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 3. ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΤΕ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΑ

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΤΕ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΑ Δήμος Καλαμαριάς ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΤΕ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΑ Αντιδημαρχία Καθαριότητας, Ανακύκλωσης & Πρασίνου Διεύθυνση Καθαριότητας - Ανακύκλωσης ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Η κομποστοποίηση είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 43 ΠΑΡ. 1 ΕΔ. 1 ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΕΡΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ (IFSG) Υγειονομική ενημέρωση ως προς την διαχείριση τροφίμων

ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 43 ΠΑΡ. 1 ΕΔ. 1 ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΕΡΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ (IFSG) Υγειονομική ενημέρωση ως προς την διαχείριση τροφίμων ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 43 ΠΑΡ. 1 ΕΔ. 1 ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΕΡΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ (IFSG) Υγειονομική Υπηρεσία Σαρλότενμπουργκ-Βίλμερσντορφ (Βερολίνο) Gesundheitsamt Charlottenburg-Wilmersdorf Hohenzollerndamm

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Πειραιάς: 31/12/2013 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Αρ. Πρωτοκ. 14723 ΔΙΟΙΚΗΣΗ 2 ης Υ. ΠΕ. ΠΕΙΡΑΙΑ & ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ «ΤΖΑΝΕΙΟ» ΤΜΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ:

Διαβάστε περισσότερα

3 ΚΑΛΗ ΥΓΕΙΑ & ΕΥΗΜΕΡΙΑ

3 ΚΑΛΗ ΥΓΕΙΑ & ΕΥΗΜΕΡΙΑ ΠΑΓΚOΣΜΙΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΛΗ ΥΓΕΙΑ & ΕΥΗΜΕΡΙΑ Υγιεινή - Απλές συμβουλές για Όλους 2 Ας ξαναθυμηθούμε μερικούς από τους Bασικούς Kανόνες Υγιεινής που ισχύουν για όλους μας, παιδιά και ενήλικες. 1. Πλύσιμο Χεριών

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Α: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Α: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Α: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ Τι είναι η ηπατίτιδα Α; Η ηπατίτιδα Α είναι μια νόσος του ήπατος που προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας Α.

Διαβάστε περισσότερα

To Σύστημα HACCP & τα Ξενοδοχεία. Δρ Ε. ΕΥΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ

To Σύστημα HACCP & τα Ξενοδοχεία. Δρ Ε. ΕΥΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ To Σύστημα HACCP & τα Ξενοδοχεία Δρ Ε. ΕΥΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ Τι είναι HACCP; Hazard = Κίνδυνος Analysis = Ανάλυση Critical = Κρίσιμο Το ΑΚΚΣΕ είναι ένα εργαλείο που προσπαθεί να διασφαλίσει την υγιεινή και την

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί πρέπει να τηρηθούν ιδιαίτερα μέτρα προφύλαξης;

Γιατί πρέπει να τηρηθούν ιδιαίτερα μέτρα προφύλαξης; ΚΑΘΟ ΗΓΗΣΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 43 ΠΑΡ. 1 Ε. 1 ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΕΡΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ (IFSG) Υγειονομική πληροφόρηση για την διαχείριση τροφίμων Άτομα, τα οποία εξ επαγγέλματος παράγουν, μεταποιούν ή κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση ΣΤ 1 ΤΑΞΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ανακύκλωση ΣΤ 1 ΤΑΞΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ανακύκλωση ΣΤ 1 ΤΑΞΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Γεια σας! Είμαι η Μαρία και θα σας μιλήσω για την ανακύκλωση μπαταριών. Γεια σας! Είμαι η Χαριτίνη και θα σας μιλήσω για την κομποστοποίηση. Γεια σας! Είμαι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ. Πρόληψη λοιμώξεων γαστρεντερικού συστήματος

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ. Πρόληψη λοιμώξεων γαστρεντερικού συστήματος ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Πρόληψη λοιμώξεων γαστρεντερικού συστήματος Τροφογενείς λοιμώξεις Α. Χατζηευστρατίου RN, MSc, PhD (c) Ορισμός Οι τροφογενείς λοιμώξεις καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ασθενειών που οφείλονται

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ Όσα πρέπει να γνωρίζουμε..

ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ Όσα πρέπει να γνωρίζουμε.. Όσα πρέπει να γνωρίζουμε.. ΠΟΛΥΚΑΝΔΡΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ ΠΕ17.03 Τι μας αρρωσταίνει: Ιοί Βακτήρια - Μύκητες Ιοί.. Οι μικρότεροι μολυσματικοί οργανισμοί (10-300 10-9 m: είναι ορατοί μόνο μέσα από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο).

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.4 : Συστήματα διασφάλισης ποιότητας βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr Δομή παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτικοί Στόχοι. Ολοι οι μαθητές: Να γνωρίζουν ότι μερικές φορές οι μικροοργανισμοί μπορούν να μας αρρωστήσουν

Διδακτικοί Στόχοι. Ολοι οι μαθητές: Να γνωρίζουν ότι μερικές φορές οι μικροοργανισμοί μπορούν να μας αρρωστήσουν Τάξεις Δ, Ε, ΣΤ Μάθημα Αγωγή Υγείας και Φυσικές Επιστήμες (π.χ. Μελέτη Περιβάλλοντος, Φυσική, Γεωγραφία, κ.α. ) Εκτιμώμενος χρόνος διδασκαλίας 50 λεπτά Ενότητα 1.3. Η ενότητα, Βλαβεροί Μικροοργανισμοί,

Διαβάστε περισσότερα

Υπόµνηση σύµφωνα µε τη διάταξη του άρθρου 43, παρ.1 Αρ.1 του Νόµου περί προστασίας από τις λοιµώξεις (IfSG)

Υπόµνηση σύµφωνα µε τη διάταξη του άρθρου 43, παρ.1 Αρ.1 του Νόµου περί προστασίας από τις λοιµώξεις (IfSG) Σφραγίδα της Υγειονοµικής Υπηρεσίας Υπόµνηση σύµφωνα µε τη διάταξη του άρθρου 43, παρ.1 Αρ.1 του Νόµου περί προστασίας από τις λοιµώξεις (IfSG) Για τα πρόσωπα, τα οποία κατ' επάγγελµα κατασκευάζουν, παρασκευάζουν,

Διαβάστε περισσότερα

«ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ»

«ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ» Ένα ερωτηµατολόγια σχετικό µε την ασφάλεια των τροφίµων (οι σωστές απαντήσεις θα δοθούν µε άλλο έντυπο). Διαλέξτε την απάντηση που περιγράφει

Διαβάστε περισσότερα

ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΚΑΡΒΟΥΝΟΥ. Οδηγίες συναρμολόγησης

ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΚΑΡΒΟΥΝΟΥ. Οδηγίες συναρμολόγησης ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΚΑΡΒΟΥΝΟΥ Οδηγίες συναρμολόγησης 5202650056948 2 Συγχαρητήρια! Έχετε αγοράσει ένα προϊόν κατασκευασμένο από υλικά υψηλής ποιότητας. Παρακαλούμε ακολουθήστε τις οδηγίες συναρμολόγησης όπως παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΛΙΣΤΕΡΙΩΣΗ : ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΜΑΪΟΣ 2007 Τι είναι η Λιστερίωση; Η Λιστερίωση είναι µια σοβαρή λοίµωξη (ζωονόσος), η οποία προκαλείται από

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - 3

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - 3 19-9-14 ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - 3 Η ανάπτυξη των βακτηριδίων ακολουθεί τέσσερεις φάσεις, η διάρκεια των οποίων εξαρτάται πρωτίστως από τη θερμοκρασία : Φάση υστέρησης (lag phase) :

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ. Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός

ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ. Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕ ΞΕΝΟ ΓΑΛΑ Στην περίπτωση που για κάποιο σοβαρό λόγο δεν είναι εφικτός ο μητρικός θηλασμός δίνεται στο μωρό ξένο γάλα χρησιμοποιώντας μπιμπερό. H επιλογή του κατάλληλου γάλακτος είναι

Διαβάστε περισσότερα

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Αποφλοίωση και καθαρισμός Πολλά φυτικά προϊόντα π.χ, μήλα, πατάτες χρειάζονται αποφλοίωση ή καθαρισμό μερικών τμημάτων τους πριν από την κατεργασία.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Όσον αφορά τις πρώτες ύλες και τα τελικά προϊόντα του Προγράμματος, θα πρέπει να τηρούνται αυστηροί όροι και προϋποθέσεις για ζητήματα υγιεινής, ασφάλειας και ποιότητας

Διαβάστε περισσότερα

CASE STUDY: ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑΣ ΣΕ ΧΩΡΙΟ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ ΑΧΑΙΑΣ

CASE STUDY: ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑΣ ΣΕ ΧΩΡΙΟ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ ΑΧΑΙΑΣ 1 Εργ. Υγιεινής/Τμ. Ιατρικής/Παν.μιο Πατρών CASE STUDY: ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑΣ ΣΕ ΧΩΡΙΟ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ ΑΧΑΙΑΣ ΜΕΡΟΣ 1ο Σαν επιδημιολόγος από το ΚΕΕΛΠΝΟ, έχετε κληθεί να βοηθήσετε έναν υπάλληλο της Νομαρχίας/

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 6 η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 1 2 Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΝΗΠΙΟΥ Νηπιακή ονομάζεται η πρώτη από τις τρεις περιόδους της παιδικής ηλικίας, από το 1ο έως και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Υπεύθυνος Επικοινωνίας: Δρ Κυριακούλα Μεράκου Τηλ: 213-2010254, E-mail: kmerakou@esdy.edu.gr

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Υπεύθυνος Επικοινωνίας: Δρ Κυριακούλα Μεράκου Τηλ: 213-2010254, E-mail: kmerakou@esdy.edu.gr ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Υπεύθυνος Επικοινωνίας: Δρ Κυριακούλα Μεράκου Τηλ: 213-2010254, E-mail: kmerakou@esdy.edu.gr ΠΡΟΛΗΨΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Μικροοργανισμοί, υγιεινή χεριών, υγιεινή αναπνευστικού. Σ αυτήν

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ. ΟΔΗΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Νο.6 ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2006

ΟΔΗΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ. ΟΔΗΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Νο.6 ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2006 ΟΔΗΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΥΛΙΚΕΙΑ ΟΔΗΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Νο.6 ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2006 Με την ευγενή παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης κειμένων από τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων

Διαβάστε περισσότερα

Έντυπο Ελέγχου Επιχειρήσεων Μαζικής Εστίασης

Έντυπο Ελέγχου Επιχειρήσεων Μαζικής Εστίασης Ηµεροµηνία ελέγχου: Θέση Στοιχείων Φορέα Ελέγχου ΚΩ : 1.01.04 Έντυπο Ελέγχου Επιχειρήσεων Μαζικής Εστίασης Επωνυµία Τίτλος Επιχείρησης Στοιχεία Επιχείρησης Πόλη - διεύθυνση Τ.Κ Τηλέφωνο, Φαξ Ονοµατεπώνυµο

Διαβάστε περισσότερα

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού Οι καλοκαιρινοί μήνες αποτελούν ιδανική περίοδο για την υιοθέτηση της αποκαλούμενης «μεσογειακής διατροφής». Η μεσογειακή διατροφή, η οποία πήρε το όνομά της από τον τρόπο διατροφής των λαών της Μεσογείου,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ Πληροφοριακά σας λέμε.. Η διατροφή του σύγχρονου ανθρώπου έχει αλλάξει θεαματικά τις τελευταίες 3-4 δεκαετίες με αποτέλεσμα να εγκαταλειφτεί η παραδοσιακή Μεσογειακή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΓΕΥΜΑΤΩΝ

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΓΕΥΜΑΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΓΕΥΜΑΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΙΔΙΚΟΙ ΟΡΟΙ 1. ΒΑΣΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 1.1. Οι εργαζόμενοι να είναι Έλληνες πολίτες. Για όσους έχουν αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια με πολιτογράφηση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ. Κλαδέματα. Γρασίδι. Compost. Διατροφικά υπολείμματα. Φύλλα

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ. Κλαδέματα. Γρασίδι. Compost. Διατροφικά υπολείμματα. Φύλλα Δήμος Λαγκαδά ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Γρασίδι Κλαδέματα Compost Διατροφικά υπολείμματα Φύλλα H κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματική έκθεση σε κυτταροστατικά φάρμακα: Εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας. Μανωλίδου Ζαχαρούλα Σχης (ΥΝ) ε.α., M.Sc.

Επαγγελματική έκθεση σε κυτταροστατικά φάρμακα: Εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας. Μανωλίδου Ζαχαρούλα Σχης (ΥΝ) ε.α., M.Sc. Επαγγελματική έκθεση σε κυτταροστατικά φάρμακα: Εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας Μανωλίδου Ζαχαρούλα Σχης (ΥΝ) ε.α., M.Sc. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Το προσωπικό υγείας που θα χειρίζεται τα χημειοθεραπευτικά,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΘΡΑ & ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ. Καθαρισμός & Απολύμανση: Σχεδιάστε ένα σωστό πρόγραμμα βασισμένο στον χώρο σας

ΑΡΘΡΑ & ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ. Καθαρισμός & Απολύμανση: Σχεδιάστε ένα σωστό πρόγραμμα βασισμένο στον χώρο σας ΑΡΘΡΑ & ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ Καθαρισμός & Απολύμανση: Σχεδιάστε ένα σωστό πρόγραμμα βασισμένο στον χώρο σας Οι μεγάλες και θεσμικές αλλαγές που έφερε η νέα υγειονομική νομοθεσία στη λειτουργία των επιχειρήσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ 1. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΟ ΠΕΝΤΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ: A) Παρασκευαστές και συσκευαστές που πωλούν λιανικώς, Παραγωγικές μονάδες αρτοποιίας, Παραγωγής νωπών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΟΛΥΝΣΗ : Η είσοδος ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον οργανισμό του ανθρώπου. ΛΟΙΜΩΞΗ : Η εγκατάσταση και ο πολλαπλασιασμός του παθογόνου μικροοργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Προέλευση πόσιμου νερού

Προέλευση πόσιμου νερού Σημασία του νερού Χρειάζονται 35 cm 3 νερού ανά kg ανθρώπινου σώματος (~2lt) ημερησίως Χωρίς νερό ο άνθρωπος δεν ζει πάνω από 6-7 ημέρες Διαλύτης θρεπτικών συστατικών, δίνει ελαστικότητα στους ιστούς,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη Αποβλήτων Τροφίμων Ορθή κατ οίκον διαχείριση

Πρόληψη Αποβλήτων Τροφίμων Ορθή κατ οίκον διαχείριση Ανάπτυξη και επίδειξη ενός εργαλείου για την υποστήριξη της πρόληψης αποβλήτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση - LIFE10ENV/GR/622 Πρόληψη Αποβλήτων Τροφίμων Ορθή κατ οίκον διαχείριση ΟΛΓΑ ΧΡΗΣΤΟΥ Δρ. Χημικός

Διαβάστε περισσότερα

Παθογόνοι μικροοργανισμοί και Τροφικές ασθένειες

Παθογόνοι μικροοργανισμοί και Τροφικές ασθένειες Παθογόνοι Μικροοργανισμοί και Παράγοντες Gram- Βακτήρια - Salmonella species - Campylobacter species - Escherichia coli - Yersinia enterocolitica - Shigella species - Vibrio species Gram+ Βακτήρια - Listeria

Διαβάστε περισσότερα

ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΚΑΡΒΟΥΝΟΥ. Οδηγίες συναρμολόγησης

ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΚΑΡΒΟΥΝΟΥ. Οδηγίες συναρμολόγησης ΨΗΣΤΑΡΙΑ ΚΑΡΒΟΥΝΟΥ Οδηγίες συναρμολόγησης 5202650056894 2 Συγχαρητήρια! Έχετε αγοράσει ένα προϊόν κατασκευασμένο από υλικά υψηλής ποιότητας. Παρακαλούμε ακολουθήστε τις οδηγίες συναρμολόγησης όπως παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος (Το γραπτό αποτελείται από 7 σελίδες)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος (Το γραπτό αποτελείται από 7 σελίδες) (Το γραπτό αποτελείται από 7 σελίδες) ΜΕΡΟΣ Α (60 Μονάδες) Να απαντήσετε και στις ΔΕΚΑ ερωτήσεις. Η κάθε ερώτηση βαθμολογείται με έξι μονάδες. 1. Η επιταγή χρησιμοποιείται ως ένας τρόπος πληρωμής αγαθών

Διαβάστε περισσότερα

Γάλα ιατηρήστε το στο ψυγείο

Γάλα ιατηρήστε το στο ψυγείο Σηµειώσεις για τον καθηγητή Γάλα ιατηρήστε το στο ψυγείο Βασικές γνώσεις Ο όρος γάλα, ως βασικό τρόφιµο, χωρίς κανένα προστεθειµένο επίθετο, ισχύει συνήθως για το αγελαδινό γάλα που είναι φρέσκο, πλήρες,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΙΕΙΝΉ ΚΑΙ ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΊ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΊ - ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΏΝ

ΥΓΙΕΙΝΉ ΚΑΙ ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΊ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΊ - ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΏΝ ΥΓΙΕΙΝΉ ΚΑΙ ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΊ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΊ - ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΏΝ ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΟΛΟΓΟΣ ΕΠΟΠΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΛΟΣ Δ.Σ. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΠΟΠΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Υγιεινή τροφίμων. Υγιεινή στις επιχειρήσεις τροφίμων

Υγιεινή τροφίμων. Υγιεινή στις επιχειρήσεις τροφίμων Υγιεινή τροφίμων Υγιεινή στις επιχειρήσεις τροφίμων Βασικές προϋποθέσεις υγιεινής για όλες τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε μόνιμες εγκαταστάσεις: Οι χώροι των τροφίμων θα πρέπει Να διατηρούνται

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακής Διατροφής

Μεσογειακής Διατροφής mini Οδηγός Μεσογειακής Διατροφής Γιατί Μεσογειακή Διατροφή; Η μεσογειακή διατροφή αναφέρεται στον τρόπο διατροφής των λαών που ζουν σε περιοχές που αναπτύσσονται γύρω από τη Μεσόγειο. Οι επιστημονικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΦΑΛΕΙΑΤΡΟΦΙΜΩΝ - ΑΣΘΕΝΕΙΕΣΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙΑΠΟΑΥΤΑ. Λαπαρίδης Κώστας

ΑΣΦΑΛΕΙΑΤΡΟΦΙΜΩΝ - ΑΣΘΕΝΕΙΕΣΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙΑΠΟΑΥΤΑ. Λαπαρίδης Κώστας ΑΣΦΑΛΕΙΑΤΡΟΦΙΜΩΝ - ΑΣΘΕΝΕΙΕΣΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙΑΠΟΑΥΤΑ Λαπαρίδης Κώστας Θέµαταασφάλειαςτροφίµων Ασθένειες που προκαλούνται απ αυτά (π.χ.δηλητηριάσεις) Μικρόβια Πρόσθετα τροφίµων ΤροφικέςΑσθένειες Ποιες

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΚ ΑΙΓΕΑΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ. Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος

ΙΕΚ ΑΙΓΕΑΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ. Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος ΙΕΚ ΑΙΓΕΑΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ Αναγκαίοι χώροι σε σχέση με την απόδοση Η οργάνωση μιας κουζίνας, ο εξοπλισμός, οι εγκαταστάσεις αλλά

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Καλοκαιρινό CAMP Ποδοσφαίρου για παιδιά ηλικίας 6-14 ετών. Φρέσκα Φρούτα. Μπανάνα, νεκταρίνια κ.α. Παστέλι. Μπάρες Δημητριακών

1 ο Καλοκαιρινό CAMP Ποδοσφαίρου για παιδιά ηλικίας 6-14 ετών. Φρέσκα Φρούτα. Μπανάνα, νεκταρίνια κ.α. Παστέλι. Μπάρες Δημητριακών Menu 16-Ιουνίου έως 4-Ιουλίου 2014 1 ο Καλοκαιρινό CAMP Ποδοσφαίρου για παιδιά ηλικίας 6-14 ετών Συσκευασμένο κοκτέιλ Φρούτων σε χυμό. Ροδάκινο, Αχλάδι, Σταφύλι, Ανανάς,Κεράσι, Παπάγια σε χυμό φρούτων.

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ «Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική Διαχείριση Κτηνοτροφικών Αποβλήτων»

ΗΜΕΡΙΔΑ «Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική Διαχείριση Κτηνοτροφικών Αποβλήτων» Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική Διαχείριση Κτηνοτροφικών Αποβλήτων ΗΜΕΡΙΔΑ «Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική Διαχείριση Κτηνοτροφικών Αποβλήτων» «Ανθρώπινα και ζωικά απόβλητα : Επίδραση στη μικροβιολογική υγιεινή

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία Τροφίμων. Ασηπτική επεξεργασία Θερμική εξώθηση Μαγείρεμα. Αρχή ασηπτικής επεξεργασίας

Επεξεργασία Τροφίμων. Ασηπτική επεξεργασία Θερμική εξώθηση Μαγείρεμα. Αρχή ασηπτικής επεξεργασίας Επεξεργασία Τροφίμων Ασηπτική επεξεργασία Θερμική εξώθηση Μαγείρεμα Αρχή ασηπτικής επεξεργασίας 1 Ασηπτική επεξεργασία-συσκευασία Η ασηπτική επεξεργασία συνίσταται α) στην εφαρμογή θερμικής επεξεργασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑ: ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ ΟΝΟΜΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ: ΤΙΤΑΝΙΑ HOTEL ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ: 2/10/2013-31/10/2013 Έδρα: Αθήνα

ΟΝΟΜΑ: ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ ΟΝΟΜΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ: ΤΙΤΑΝΙΑ HOTEL ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ: 2/10/2013-31/10/2013 Έδρα: Αθήνα Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής ΟΝΟΜΑ: ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ ΟΝΟΜΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ: ΤΙΤΑΝΙΑ HOTEL ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ: 2/10/2013-31/10/2013 Έδρα: Αθήνα 1 Ξενοδοχείο 4 αστέρων Βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

Υγιεινή Εγκαταστάσεων Βιομηχανιών Τροφίμων

Υγιεινή Εγκαταστάσεων Βιομηχανιών Τροφίμων Υγιεινή Εγκαταστάσεων Βιομηχανιών Τροφίμων Ενότητα 10 η - ΜΕΡΟΣ Β ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ HACCP Όνομα καθηγητή: ΠΑΝ. Ν. ΣΚΑΝΔΑΜΗΣ Τμήμα: Επιστήμης τροφίμων και διατροφής του ανθρώπου ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Εκμάθηση

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1η. Παρασκευή και αποστείρωση θρεπτικών μέσων. Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα ΔΕΑΠΤ Εργαστήριο Ασφάλειας Τροφίμων

Άσκηση 1η. Παρασκευή και αποστείρωση θρεπτικών μέσων. Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα ΔΕΑΠΤ Εργαστήριο Ασφάλειας Τροφίμων Άσκηση 1η Παρασκευή και αποστείρωση θρεπτικών μέσων Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα ΔΕΑΠΤ Εργαστήριο Ασφάλειας Τροφίμων ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Μικροοργανισμοί Οι μικροοργανισμοί που συναντώνται στα τρόφιμα μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η γρίπη; οξεία αναπνευστική νόσος που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης (κυρίωςαήβ)

Τι είναι η γρίπη; οξεία αναπνευστική νόσος που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης (κυρίωςαήβ) Τι είναι η γρίπη; οξεία αναπνευστική νόσος που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης (κυρίωςαήβ) εµφανίζεται υπό µορφή εποχιακών εξάρσεων και επιδηµιών σε παγκόσµια κλίµακα Συµπτώµατα γρίπης Τα συµπτώµατα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ & ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ & ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ & ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ Χειμάρρας 30, 546 43 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΗΛ: 2310 932420 FAX: 2310 932431 Κινητό: 6983161473 www.paskedi.gr e-mail: paskedi@paskedi.gr Προς Υπουργείο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ 1 η ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Ν. ΙΩΝΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟ - ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ι. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΝΑΔΟΧΟΥ 1. Να

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο ΟΜΑΔΑ Α 1. Ένας άνθρωπος μολύνεται από έναν ιό για πρώτη φορά. Το παρακάτω διάγραμμα απεικονίζει τις συγκεντρώσεις αντιγόνων και αντισωμάτων αυτού του ανθρώπου κατά τη διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Ο Εργολάβος που θα αναδειχθεί υποχρεούται να απασχολεί συνεργείο που να καλύπτει: καθημερινά και επί τριακόσιες εξήντα πέντε (365) ημέρες:

Ο Εργολάβος που θα αναδειχθεί υποχρεούται να απασχολεί συνεργείο που να καλύπτει: καθημερινά και επί τριακόσιες εξήντα πέντε (365) ημέρες: Α) ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΣΤΙΑΣΗΣ Ο Εργολάβος που θα αναδειχθεί υποχρεούται να απασχολεί συνεργείο που να καλύπτει: καθημερινά και επί τριακόσιες εξήντα πέντε (365) ημέρες: ΤΜΗΜΑΤΑ/ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΤΟΜΑ ΩΡΕΣ ΗΜΗΡΕΣΙΩΣ ΑΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Όσον αφορά τις πρώτες ύλες και τα τελικά προϊόντα, θα πρέπει να τηρούνται αυστηροί όροι και προϋποθέσεις για ζητήματα υγιεινής, ασφάλειας και ποιότητας σύμφωνα με τις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν». Ιπποκράτης

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ. «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν». Ιπποκράτης ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν». Ιπποκράτης 1.1 ΠΑΡAΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Ο άνθρωπος περιβάλλον συνεχώς μεταβάλλεται Μηχανισμοί που διατηρούν σταθερό

Διαβάστε περισσότερα