ΕΝΕΡΓΕΙΑ Αναμόρφωση Προπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών. ΕΡΓΟ Προγράμματα Προπτυχιακών Σπουδών του Ιδρύματος Πανεπιστημίου Αιγαίου

Transcript

1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ... Αναμόρφωση Προπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών ΕΡΓΟ Προγράμματα Προπτυχιακών Σπουδών του Ιδρύματος Πανεπιστημίου Αιγαίου ΥΠΟΕΡΓΟ 5. Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων Αυτεπιστασία ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Πακέτο Εργασίας: ΠΕ5. Αναμόρφωση διαδικασιών δημιουργίας και παροχής εκπαιδευτικού υλικού Παραδοτέο: Π5. Εκπαιδευτικό υλικό μαθημάτων

2 Πίνακας Περιεχομένων 1 Εισαγωγή...5 Μέρος 1ο: Ασύγχρονη Τηλεκπαίδευση Εισαγωγή...6. Μαθησιακές τεχνολογίες Τηλεκπαίδευσης Σύγχρονη και Ασύγχρονη Εκπαίδευση Οι εκπαιδευτικές τεχνολογίες σήμερα Έντυπο Υλικό Ηχητικό Υλικό Οπτικό Υλικό Λογισμικό Εκπαίδευσης Η προτυποποίηση των μαθησιακών τεχνολογιών Οργανισμοί προτυποποίησης και ανάπτυξης προδιαγραφών Ανάπτυξη Ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης Πλατφόρμες Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης Λειτουργικές απαιτήσεις πλατφόρμας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης Ευκολία πρόσβασης Δυνατότητα χρήσης σελιδοδείκτη Δυνατότητα ενσωμάτωσης πολυμεσικής πληροφορίας Ασφάλεια Ασύγχρονη επικοινωνία Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο Πίνακας Ανακοινώσεων Newsgroups Σύγχρονη επικοινωνία Συνομιλία (chat) Συνομιλία φωνής (voice chat) Whiteboard Από κοινού χρήση εφαρμογών Εικονικός κοινός χώρος (virtual space) Ομαδική περιήγηση στο Web Τηλεδιάσκεψη (με χρήση βίντεο) Εργαλεία μαθησιακής διαδικασίας Αυτο-αξιολόγηση Παρακολούθηση προόδου Εργαλείο αναζήτησης Παρακίνηση εκπαιδεύομενου Δυνατότητα μελέτης Εργαλεία υποστήριξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας Μάθημα...19

3 Σχεδιασμός μαθήματος...19 Διαχείριση μαθήματος...19 Προσαρμογή μαθήματος...19 Παρακολούθηση πορείας μαθήματος "Διάλεξη" Σχεδιασμός διδασκαλίας Παρουσίαση εκπαιδευτικού υλικού Διαδικασία εξέτασης Διαχείριση δεδομένων Online βαθμολόγηση Διαχείριση εγγραφών Ανάλυση και παρακολούθηση Εκπαιδευτικό υλικό Διαχείριση προγράμματος μαθημάτων Δημιουργία γνώσης Δημιουργία ομάδων Διαδικασία ενθάρρυνσης Διαχείριση συστήματος Εγκατάσταση Εξουσιοδότηση-αυθεντικοποίηση Εγγραφή Online πληρωμή διδάκτρων Ασφάλεια της υπηρεσίας Παρακολούθηση πόρων Απομακρυσμένη πρόσβαση Ανάκαμψη από αποτυχία (crash recovery) Help desk Υποστήριξη μαθητή Υποστήριξη εκπαιδευτή Συμπεράσματα Στόχοι ομάδας τηλεκπαίδευσης Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων [ΤΜΣΠΣ] Προαπαιτούμενα Κριτήρια Επιλογής Πλατφόρμας Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης Πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης: καταγραφή - αξιολόγηση Εμπορικές πλατφόρμες Επιλογή πλατφόρμας CLAROLINE Το σκεπτικό της επιλογής Ανάπτυξη από μέρους ΤΜΣΠΣ Εξελληνισμός Προσθήκη διαχειριστικών εργαλείων Εγγραφή μέσω υπηρεσιών καταλόγου LDAP Συγγραφή υποστηρικτικού υλικού και οδηγοί δημιουργίας υλικού...9. Διεθνή πρότυπα και προδιαγραφές χαρακτηριστικών..30

4 ..1 Οργανισμοί προτυποποίησης και ανάπτυξης προδιαγραφών Διαθέσιμα διεθνή πρότυπα για Μαθησιακή Τεχνολογία Μετα-δεδομένα Πακετοποίηση και Διαχείριση Περιεχομένου Διαλειτουργικότητα Ερωτήσεων και Τεστ Πληροφορίες Μαθητή και Ανταλλαγή Προφίλ Επιχειρησιακά Συστήματα Διαχείριση Ψηφιακών Δικαιωμάτων Δράσεις ομάδας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης Προτεινόμενοι άξονες μελλοντικής δράσης Παρακολούθηση εξελίξεων προτυποποίησης Ανάπτυξη νέας λειτουργικότητας στην πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης Εισαγωγή δομημένων μαθησιακών αντικειμένων Στοιχεία Πλατφόρμας ΤΜΣΠΣ Κεντρική σελίδα πλατφόρμας: Κατάλογος Μαθημάτων Παράδειγμα μαθήματος Στατιστικά στοιχεία πλατφόρμας Μέρος ο: Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (Content Management System) Εισαγωγή Προδιαγραφές Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου Προδιαγραφές διεπαφής χρηστών Ποιοτικά χαρακτηριστικά Λειτουργικότητα Ασφάλεια συναλλαγών Ταυτόχρονη πρόσβαση χρηστών Διαλειτουργικότητα Τεχνολογία Παραδείγματα εκπαιδευτικού και ενημερωτικού περιεχομένου Κεντρική σελίδα περιεχομένου Προπτυχιακές Σπουδές Περιγραφή Μαθημάτων Προπτυχιακές Σπουδές Δομή & Κατευθύνσεις Προπτυχιακές Σπουδές Ωρολόγιο πρόγραμμα Ενημέρωση Φοιτητών Online Φοιτητολόγιο Δημόσιες Ανακοινώσεις & Προκηρύξεις Διαχειριστική Κονσόλα CMS Σύνδεση χρήστη-διαχειριστή Δενδροειδής μορφή περιεχομένου και Rich-Text editor περιεχομένου Διαχείριση αρχείων media...77

5 4.3.4 Διαχείριση Χρηστών με διαχειριστικά δικαιώματα Διαχείριση Στυλ, Προτύπων και Τύπων κειμένων Ανάπτυξη ειδικών τμημάτων δυναμικού περιεχομένου με xsl Διαχείριση απλών χρηστών και ομάδων Παραρτημα: Εγχειρίδιο Χρήσης Πλατφόρμας Ασύγχρονης Εκπαίδευσης Εισαγωγή Το τμήμα έχει ήδη σημαντικές ερευνητικές δραστηριότητες σε θέματα σχεδίασης υλοποίησης και διάθεσης ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού, τόσο με εθνικά όσο και κυρίως με μεγάλα Ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά ερευνητικά έργα. Στα πλαίσια αυτά έχει από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του ενσωματώσει τις διαδικασίες ηλεκτρονικού υλικού στην εκπαιδευτική διαδικασία. Στα πλαίσια του Πακέτου Εργασίας ολοκληρώνεται όλη η υποδομή διαχείρισης υλικού που έχει μελετηθεί και στηθεί και θα ενταθεί η προσπάθεια παραγωγής πρωτογενούς ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού στο σύνολο των μαθημάτων και εκπαιδευτικών αντικειμένων του ΠΠΣ. Το υλικό αυτό θα χρησιμοποιηθεί για την συνεχή διαδραστική εξάσκηση και περιοδική εξέταση της ύλης, για την ενθάρρυνση ατομικών τακτικών ανοικτής και ευέλικτης διαδρομής στη μάθηση και για τη δημιουργική σύνθεση εκπαιδευτικών κατευθύνσεων από τη σύνθεση επιμέρους γνωσιακών οντοτήτων. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στον ηλεκτρονικό συντονισμό των πολλαπλών πηγών πληροφόρησης με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελούν ένα συνεκτικό «κατανεμημένο μαθησιακό περιβάλλον» με ιδιαίτερη χρήση συστημάτων ανοιχτού πηγαίου κώδικα για τη διαχείριση του υλικού (content management system) Στο ΠΕ αυτό συνεργάζονται διδάσκοντες, ερευνητές και εξωτερικοί συνεργάτες αλλά και υποστηρικτικό προσωπικό που συντελεί στην ολοκλήρωση του υλικού αυτού σε μορφή εύχρηστων πακέτων. Η πληροφοριακή υποδομή που σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε για την υποστήριξη των διαδικασιών δημιουργίας και διάθεσης εκπαιδευτικού Υλικού, βασίζεται σε δύο επιμέρους τμήματα: 1. Πλατφόρμα Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης ανοικτού κώδικα «e-class». Είναι προσπελάσιμη στη δικτυακή διέυθυνση Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου ανοικτού κώδικα «Umbraco». Είναι προσπελάσιμο στη δικτυακή διεύθυνση

6 Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι δύο υποδομές καθώς και το περιεχόμενο που δημιουργήθηκε για αυτές. Μέρος 1ο: Ασύγχρονη Τηλεκπαίδευση.1 Εισαγωγή Σύμφωνα με τις νέες τάσεις στο χώρο της έρευνας και της εφαρμογής των εκπαιδευτικών τεχνολογιών και των υποστηρικτικών διαδικασιών της εκπαίδευσης με Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές έχουν εισαχθεί οι έννοιες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και ειδικά αυτή της ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Οι εφαρμογές ασύγχρονης εκπαίδευσης μέσω της τεχνολογίας του διαδικτύου αποτελούν την μελλοντική μορφή των εκπαιδευτικών εφαρμογών στην Κοινωνία της Πληροφορίας και η αξιοποίησή τους αποτελεί πλέον μια από τις βασικές προκλήσεις της Ακαδημαϊκής Κοινότητας. Η ασύγχρονη εκπαίδευση από απόσταση υλοποιείται στις περιπτώσεις όπου οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόμενοι βρίσκονται σε διαφορετικές γεωγραφικές θέσεις αλλά και εργασιακά οράρια που δεν επιτρέπουν την ταυτόχρονη συνύπαρξη σε συγκεκριμένο εκπαιδευτικό χώρο. Η τεχνολογία διαδικτύου, χρησιμοποιείται για να γεφυρώσει το διδακτικό κενό. Αυτού του τύπου εφαρμογές λογισμικού είναι σε θέση να παράσχουν την ευκαιρία για ανώτερη εκπαίδευση και επιμόρφωση και να αυξήσουν τις γνώσεις, χωρίς περιορισμούς χρόνου και τόπου.. Μαθησιακές τεχνολογίες Τηλεκπαίδευσης Η εκπαίδευση διακρίνεται σε Σύγχρονη και Ασύγχρονη εκπαίδευση. Η Σύγχρονη Εκπαίδευση απαιτεί την ταυτόχρονη συμμετοχή όλων των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων. Η αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου γίνεται σε πραγματικό χρόνο, και αφορά τόσο την ανταλλαγή απόψεων όσο και εκπαιδευτικού υλικού. Η ταυτόχρονη εμπλοκή μπορεί να επιτευχθεί είτε με το να βρίσκονται στον ίδιο χώρο (τάξη κλπ.) είτε με το να είναι διασυνδεδεμένοι μέσω δικτύου που επιτρέπει την ανταλλαγή ήχου ή/και εικόνας ενώ επιπλέον υπάρχει η δυνατότητα ανταλλαγής αρχείων και ηλεκτρονικού μαυροπίνακα, υλοποιώντας με αυτόν τον τρόπο τη Σύγχρονη Τηλεκπαίδευση. Η Ασύγχρονη Εκπαίδευση δεν απαιτεί την ταυτόχρονη συμμετοχή των μαθητών και των εισηγητών. Οι μαθητές δεν είναι ανάγκη να βρίσκονται συγκεντρωμένοι μαζί στον ίδιο χώρο ή την ίδια χρονική στιγμή. Αντίθετα, μπορούν να επιλέγουν μόνοι τους το προσωπικό τους εκπαιδευτικό χρονικό πλαίσιο και να συλλέγουν το εκπαιδευτικό υλικό σύμφωνα με αυτό. Η ασύγχρονη εκπαίδευση είναι περισσότερο ευέλικτη από τη σύγχρονη. Στο είδος αυτό της εκπαίδευσης ανήκει η Αυτοδιδασκαλία, η Ημιαυτόνομη Εκπαίδευση και η Συνεργαζόμενη Εκπαίδευση. Η Σύγχρονη και η Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση δε λειτουργούν ως ανταγωνιστικές έννοιες, αλλά μπορούν και πολλές φορές επιβάλλεται, να συμπληρώσουν η μία την άλλη. Η σύγχρονη τηλεκπαίδευση μπορεί να προσφέρει στην εκπαιδευτική διαδικασία, την αμεσότητα της επαφής του διδάσκοντα με τους εκπαιδευόμενους, και να δώσει μια άλλη διάσταση στο αντικείμενο της μάθησης. Οι εκπαιδευόμενοι, αν και

7 δε βρίσκονται στον ίδιο τόπο με τον εκπαιδευτή, μπορούν να έχουν μαζί του οπτικοακουστική επικοινωνία, και με αυτό τον τρόπο αποδυναμώνονται οι περιορισμοί των αποστάσεων. Όμως κάθε συνεδρία Σύγχρονης τηλεκπαίδευσης, είναι ένα γεγονός που μπορεί να έχει αξία και πέραν της χρονικής στιγμής διεξαγωγής της, επειδή ακριβώς απαιτείται χρονικός συντονισμός όλων των παραγόντων. Η μαγνητοσκόπηση της συνεδρίας καθίσταται έτσι απαραίτητη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτή και σε μελλοντικές χρονικές στιγμές. Επιπλέον, το μαγνητοσκοπημένο υλικό μπορεί να αξιοποιηθεί και από άλλους εκπαιδευόμενους που δε συμμετείχαν απαραίτητα στο αρχικό γεγονός, διευρύνοντας έτσι το δυνητικό κοινό της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Πολλοί εκπαιδευτικοί οργανισμοί αντιμετωπίζουν τις νέες εκπαιδευτικές προκλήσεις με τη δημιουργία προγραμμάτων εκπαίδευσης από απόσταση. Στο πιο βασικό επίπεδο, η εκπαίδευση από απόσταση υλοποιείται στις περιπτώσεις όπου ένας εκπαιδευτής και ο/οι εκπαιδευόμενοι βρίσκονται σε διαφορετικές τοποθεσίες και η τεχνολογία (δηλ. φωνή, video, δεδομένα, έντυπο υλικό, κτλ), συχνά σε συνδυασμό με επικοινωνία πρόσωπο-με-πρόσωπο, χρησιμοποιείται για να γεφυρώσει το διδακτικό κενό. Αυτού του τύπου τα προγράμματα είναι σε θέση να παράσχουν σε ενήλικες μια δεύτερη ευκαιρία για ανώτερη εκπαίδευση και επιμόρφωση, να απευθυνθούν σε άτομα με περιορισμούς χρόνου, με φυσικούς ή σωματικούς περιορισμούς και να αυξήσουν τις γνώσεις των εργαζομένων στο τόπο της εργασίας τους. Σημαντικός παράγοντας στην επιτυχημένη υλοποίηση εφαρμογών τηλεκπαίδευσης, είναι να υπάρχει μια ουσιαστική ανάγκη εκπαίδευσης που είναι είτε αδύνατο είτε οικονομικά ασύμφορο να καλυφθεί με τις κλασικές μεθόδους, οι οποίες απαιτούν τη συνύπαρξη του εκπαιδευτή και των εκπαιδευομένων στον ίδιο χώρο, κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Τέτοιες περιπτώσεις είναι: Η ανάγκη για εκπαίδευση και επιμόρφωση μεγάλου αριθμού ατόμων, που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές. Η εκπαίδευση και επιμόρφωση ατόμων με ειδικές ανάγκες, και ειδικότερα με κινητικούς περιορισμούς. Η εκπαίδευση και επιμόρφωση ατόμων που κατοικούν σε δυσπρόσιτες περιοχές (π.χ. ορεινή και νησιωτική χώρα) Η διευκόλυνση συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία ειδημόνων και συμβούλων που κατέχουν εξειδικευμένες γνώσεις σε διάφορους τομείς. Η συνεργατική διεξαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας από διδάσκοντες που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές...1 Σύγχρονη και Ασύγχρονη Εκπαίδευση Η Σύγχρονη Εκπαίδευση απαιτεί την ταυτόχρονη συμμετοχή όλων των μαθητών και των εισηγητών. Η αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου γίνεται σε ''πραγματικό χρόνο'', και κατά την διάρκειά της μπορούν να ανταλλάσσουν εκτός από απόψεις και εκπαιδευτικό υλικό. Η ταυτόχρονη εμπλοκή μπορεί να επιτευχθεί είτε με το να βρίσκονται στον ίδιο χώρο (τάξη κλπ.) είτε με το να είναι διασυνδεδεμένοι μέσω δικτύου που επιτρέπει audio ή/και video conference ενώ επιπλέον υπάρχει η δυνατότητα ανταλλαγής αρχείων, και ηλεκτρονικού μαυροπίνακα.

8 Η Ασύγχρονη Εκπαίδευση δεν απαιτεί την ταυτόχρονη συμμετοχή των μαθητών και των εισηγητών. Οι μαθητές δεν είναι ανάγκη να βρίσκονται συγκεντρωμένοι μαζί στον ίδιο χώρο ή την ίδια χρονική στιγμή. Αντίθετα, μπορούν να επιλέγουν μόνοι τους το προσωπικό τους εκπαιδευτικό χρονικό πλαίσιο και να συλλέγουν το εκπαιδευτικό υλικό σύμφωνα με αυτό. Η ασύγχρονη εκπαίδευση είναι περισσότερο ευέλικτη από την σύγχρονη. Στο είδος αυτό της εκπαίδευσης ανήκει η Αυτοδιδασκαλία, η Ημιαυτόνομη Εκπαίδευση και η Συνεργαζόμενη Εκπαίδευση. Στην Αυτοδιδασκαλία ο εκπαιδευόμενος εκπαιδεύεται μόνος του χρησιμοποιώντας όποιο μέσο κρίνει αυτός κατάλληλο (βιβλία, CBT, Internet κλπ.). Στην Ημιαυτόνομη Εκπαίδευση ισχύει ότι και στην Αυτοδιδασκαλία μόνο που υπάρχει και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα επικοινωνίας με τον υπεύθυνο εκπαιδευτή είτε με φυσική παρουσία στην τάξη, είτε μέσω δικτύου (Internet, κλπ.) είτε μέσω audio ή/και video conference και προφανώς τις ώρες εκείνες θεωρείται ότι έχουν σύγχρονη εκπαίδευση. Στην Συνεργαζόμενη (Collaborative) Εκπαίδευση εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενοι επικοινωνούν ασύγχρονα μεταξύ τους, οι εκπαιδευόμενοι μελετούν στον δικό τους χρόνο, ακολουθούν όμως ένα χρονοδιάγραμμα παράδοσης των εργασιών. Η Σύγχρονη και η Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση δεν λειτουργούν ως ανταγωνιστικές έννοιες, αλλά μπορούν και πολλές φορές επιβάλλεται, να συμπληρώσουν η μία την άλλη. Η Σύγχρονη τηλεκπαίδευση μπορεί να προσφέρει στην εκπαιδευτική διαδικασία, την αμεσότητα της επαφής του διδάσκοντα με τους εκπαιδευόμενους, και να δώσει μια άλλη διάσταση στο αντικείμενο της μάθησης. Οι εκπαιδευόμενοι, αν και δε βρίσκονται στον ίδιο τόπο με τον εκπαιδευτή, μπορούν να έχουν μαζί του φωνητική και οπτική επικοινωνία, και με αυτό τον τρόπο αποδυναμώνουν τους περιορισμούς των αποστάσεων. Όμως κάθε συνεδρία Σύγχρονης τηλεκπαίδευσης, είναι ένα γεγονός που έχει αξία και πέραν της χρονικής στιγμής διεξαγωγής της, επειδή ακριβώς απαιτείται χρονικός συντονισμός όλων των παραγόντων. Η καταγραφή της συνεδρίας καθίσταται έτσι απαραίτητη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτή και σε μελλοντικές χρονικές στιγμές. Επιπλέον, το μαγνητοσκοπημένο υλικό μπορεί να αξιοποιηθεί και από άλλους εκπαιδευόμενους που δεν συμμετείχαν απαραίτητα στο αρχικό γεγονός, διευρύνοντας έτσι το δυνητικό κοινό της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε αυτό το σημείο, η Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση μπορεί να προσφέρει πολλά θετικά στοιχεία, εμπλουτίζοντας το πρωτογενές υλικό (την μαγνητοσκοπημένη διάλεξη) με επιπλέον παραπομπές για ενημέρωση, βιβλιογραφία, δυνατότητες για σχολιασμό και συζήτηση που δεν υπάρχει χρόνος να γίνουν με σύγχρονο τρόπο. Η ενσωμάτωση του μαγνητοσκοπημένου υλικού με όλο το υποστηρικτικό υλικό, σχηματίζει έτσι ένα πλήρες σύνολο εκπαιδευτικού υλικού, που παρέχει στους εκπαιδευόμενους γνώσεις με πολλά διαφορετικά μέσα. Από την άλλη πλευρά, η Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση στερείται της αμεσότητας που προαναφέρθηκε, και μέσω της ενσωμάτωσης μαγνητοσκοπημένων Σύγχρονων στιγμιότυπων μπορεί να εμπλουτισθεί και να αποδώσει καλύτερα όποιο αντικείμενο πραγματεύεται.

9 Επιπλέον, οι σημερινές εκπαιδευτικές διαδικασίες, όλο και περισσότερο απαιτούν την διαρκή αλληλεπίδραση εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων, και την παρακολούθηση της προόδου των δεύτερων μέσω εργασιών, ερωτήσεων και συζητήσεων. Αυτές οι ενέργειες προφανώς δεν μπορούν να ενταχθούν άμεσα σε μια Σύγχρονη συνεδρία, καθώς εκεί προτεραιότητα έχει η διεξαγωγή της διάλεξης, και η μερική αλληλεπίδραση των δύο μερών. Στην Ασύγχρονη όμως τηλεκπαίδευση δεν υπάρχει αυτός ο περιορισμός, και έτσι μια Σύγχρονη συνεδρία, μπορεί να έχει την συνέχισή της με ασύγχρονο τρόπο, μέσα από ένα περιβάλλον εκπαίδευσης στο οποίο έχουν πρόσβαση και ο διδάσκων και οι εκπαιδευόμενοι. Αυτό το ασύγχρονο περιβάλλον θα πρέπει να περιλαμβάνει: 1. Πρόσθετο υποστηρικτικό εκπαιδευτικό υλικό. Ομάδες συζητήσεων στο πρότυπο των Internet Newsgroups 3. Επικοινωνία με ηλεκτρονική αλληλογραφία 4. Εφαρμογές αξιολόγησης και αυτό-αξιολόγησης των εκπαιδευομένων.3 Οι εκπαιδευτικές τεχνολογίες σήμερα Το εκπαιδευτικό υλικό ενός μαθήματος είτε κανονικής εκπαίδευσης, είτε τηλεκπαίδευσης μπορεί να αποτελεί μια σύνθεση έντυπου, ηχητικού, οπτικού υλικού και να συνοδεύεται από βοηθητικό ή κύριο εκπαιδευτικό λογισμικό..3.1 Έντυπο Υλικό Το βασικό εκπαιδευτικό υλικό όλων των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι το έντυπο υλικό που περιλαμβάνει βιβλία, περιλήψεις και περιγραφές μαθημάτων, σημειώσεις, έντυπα εργασίας, εγχειρίδια, οδηγοί σπουδών κ.α. Για την παραγωγή του έντυπου υλικού χρησιμοποιούνται εκτυπωτές, φωτοτυπικά μηχανήματα κ.α. Το έντυπο υλικό θεωρείται αναπόσπαστο μέρος κάθε εκπαιδευτικής διαδικασίας, όσο τεχνολογικά προηγμένα μέσα και να χρησιμοποιούνται, και παραμένει το πιο αποτελεσματικό μέσο για την απορρόφηση και την εμπέδωση της πληροφορίας, καθώς και για την συσσώρευση υλικού αναφοράς. Η αρχαία ελληνική φράση «έπεα πτερόεντα» (τα λόγια πετούν και χάνονται) αποδίδει με ακρίβεια, ακόμα και για τη σημερινή εκπαίδευση, την ανάγκη ύπαρξης χειροπιαστού, γραπτού υλικού που να αποτυπώνει την πληροφορία και τα μηνύματα που αποσκοπεί να περάσει κάθε εκπαιδευτική διαδικασία..3. Ηχητικό Υλικό Ο ήχος είναι άλλο ένα ουσιαστικό μέρος του εκπαιδευτικού υλικού. Τα ηχητικά εργαλεία διακρίνονται σε παθητικά ενός δρόμου και αλληλεπιδραστικά. Τα παθητικά περιλαμβάνουν καταγραμμένο ηχητικό υλικό σε κασέτες, CD-ROM, ραδιόφωνο (απομακρυσμένες περιοχές) και χρησιμοποιούνται είτε από τον εκπαιδευτή στη σύγχρονη εκπαίδευση, είτε από τον εκπαιδευόμενο σύμφωνα με τις οδηγίες που του έχουν δοθεί στην ασύγχρονη εκπαίδευση. Ο εκπαιδευόμενος λειτουργεί παθητικά, απλώς ακούει το ηχητικό υλικό.

10 Τα αλληλεπιδραστικά εργαλεία είναι αυτά όπου ο εκπαιδευόμενος έχει τη δυνατότητα να συνδιαλεχθεί. Τέτοια εργαλεία είναι το τηλέφωνο, ασύρματος, συσκευές τηλεφωνικών συνδιασκέψεων, εργαλεία ηχητικής συνδιάσκεψης μέσω δικτύου, ειδικό λογισμικό αναγνώρισης φωνής. Κανονική Εκπαίδευση Τηλεκπαίδευση Σύγχρονη Ασύγχρονη Σύγχρονη Ασύγχρονη Παθητικά Ηχητικά Εργαλεία Αλληλεπιδραστικά Οπτικό Υλικό Το οπτικό υλικό διακρίνεται σε στατικό, δυναμικό και πραγματικού χρόνου οπτικό υλικό. Στο στατικό περιλαμβάνονται ακίνητες εικόνες όπως οι διαφάνειες, τα σλάιντς, φωτογραφίες, στατικές εικόνες παρουσίασης σε Η/Υ π.χ. παρουσιάσεις σε περιβάλλον Microsoft Office. Στο δυναμικό περιλαμβάνονται τα φιλμς, οι βιντεοκασέτες, ροές βίντεο σε Η/Υ, γραφικά σε Η/Υ, πολυμέσα σε Η/Υ. Στην κατηγορία πραγματικού χρόνου περιλαμβάνονται τα συστήματα εικονοτηλεφωνίας, τηλεδιάσκεψης όπου απεικονίζονται οι απομακρυσμένοι συνεργάτες. Κανονική Εκπαίδευση Τηλεκπαίδευση Σύγχρονη Ασύγχρονη Σύγχρονη Ασύγχρονη Διαφάνειες, Σλάιντς, Φωτογραφίες Παρουσιάσεις σε Η/ Υ Βιντεοκασέτες Ροές video, γραφικά, πολυμέσα σε Η/Υ Εικονοτηλέφωνοτηλεδιάσκεψη

11 .3.4 Λογισμικό Εκπαίδευσης Η εκπαίδευση μέσω Η/Υ (CBT - Computer Based Training) και ειδικού λογισμικού εκπαίδευσης βασίζεται στη αλληλεπίδραση με τον εκπαιδευόμενο. Οι εκπαιδευτικές εφαρμογές είναι συνήθως εφαρμογές πολυμέσων και περιλαμβάνουν τις εξής συνιστώσες: Computer-assisted instructions (CAI) - ο υπολογιστής χρησιμοποιείται σαν αυτόνομη μηχανή διδασκαλίας για την παρουσίαση ξεχωριστών μαθημάτων. Computer-managed instructions (CMI) - ο υπολογιστής χρησιμοποιείται για την οργάνωση των διδακτικών οδηγιών και την καταγραφή της προόδου των εκπαιδευόμενων. Οι ίδιες οι οδηγίες δεν χρειάζεται να διανεμηθούν διαμέσου υπολογιστή, αν και συχνά τα CAI συνδυάζονται με τα CMI. Computer-mediated education (CME) - περιγράφει εφαρμογές υπολογιστή που υποβοηθούν τη διανομή των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Τέτοιες είναι: 1. ηλεκτρονικό ταχυδρομείο,. Fax σε Η/Υ, 3. (audio/video) συνδιάσκεψη πραγματικού χρόνου και 4. εφαρμογές World-Wide Web. Κανονική Εκπαίδευση Τηλεκπαίδευση Σύγχρονη Ασύγχρονη Σύγχρονη Ασύγχρονη CAI CMI CME Όπως φαίνεται και από τον παραπάνω πίνακα, η χρήση του λογισμικού εκπαίδευσης γίνεται αποκλειστικά με ασύγχρονο τρόπο, καθώς οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να μπορούν να αφομοιώσουν τις διδακτικές έννοιες με το δικό τους ρυθμό, χωρίς να υπόκεινται σε χρονικές πιέσεις που ενυπάρχουν στην Σύγχρονη διαδικασία. Το λογισμικό ως εκπαιδευτικό υλικό μπορεί να ενταχθεί σε μια Σύγχρονη εκπαιδευτική διαδικασία, μόνο όταν το αντικείμενο της εκπαίδευσης είναι η εκμάθηση ή η επίδειξη χρήσης του ίδιου του λογισμικού. Παραδείγματα είναι η εκπαίδευση στη χρήση εφαρμογών γραφείου, εφαρμογών για μηχανικούς, κλπ..4 Η προτυποποίηση των μαθησιακών τεχνολογιών Με τον όρο Μαθησιακές Τεχνολογίες - ΜΤ (Learning Technologies) αναφερόμαστε «στο σύνολο των τεχνολογιών που εφαρμόζονται για την εξυπηρέτηση της

12 διαδικασίας της μάθησης και της διδασκαλίας». Ο όρος αυτός έχει επικρατήσει τελευταία, έναντι των προηγούμενων όρων Διδακτικές Τεχνολογίες (Instructional Technologies) και Εκπαιδευτικές Τεχνολογίες (Educational Technologies), καθώς η έμφαση πλέον είναι περισσότερο στον ίδιο το μαθητή και τη διεργασία της μάθησης, παρά στον καθηγητή και τη διεργασία της διδασκαλίας. Η τελευταία βέβαια εξέλιξη στο χώρο των Μαθησιακών Τεχνολογιών είναι οι υπολογιστές. Η χρήση τους στην εκπαίδευση ξεκίνησε αμέσως με την εμφάνισή τους. Όμως, μέχρι σήμερα ήταν κυρίως προσανατολισμένη σε απομονωμένες, αυτόνομες εφαρμογές, συνήθως ηλεκτρονικά ανάλογα βιβλίων ή εφαρμογές αυτο-αξιολόγησης και εικονικών πειραμάτων, με ένα συγκεκριμένο μαθησιακό αντικείμενο. Τώρα έχουμε τις τεχνολογίες της Πληροφορικής, των Επικοινωνιών και των Μέσων (Information and Communication Technologies and Media ICT&M), με κυρίαρχα στοιχεία τα δίκτυα υπολογιστών και τα υπερμέσα. Οι τεχνολογίες αυτές προσφέρουν την εξάπλωση της χρήσης των προσωπικών υπολογιστών και των δικτύων υπολογιστών, ειδικότερα του Διαδικτύου και του Παγκόσμιου Ιστού και ανοίγουν νέες προοπτικές για την εκπαίδευση. Για να διαχωριστούν αυτές οι τεχνολογίες χρησιμοποιείται διεθνώς ο όρος Προηγμένες Μαθησιακές Τεχνολογίες (Advanced Learning Technologies). Το άμεσο αποτέλεσμα κάθε τεχνολογίας είναι τα προϊόντα. Προϊόντα των προηγμένων μαθησιακών τεχνολογιών είναι τα Συστήματα Μαθησιακής Τεχνολογίας ΣΜΤ (Learning Technology Systems). Ως συστήματα μαθησιακής τεχνολογίας ορίζουμε «όλα εκείνα τα λογισμικά συστήματα που βασικό τους αντικείμενο είναι η υλοποίηση υπηρεσιών στα πλαίσια ενός μαθησιακού περιβάλλοντος.» Οι ευοίωνες προοπτικές, που φαίνεται ότι έχουν οι Μαθησιακές Τεχνολογίες για την επίλυση του σημερινού εκπαιδευτικού προβλήματος, έχουν αυξήσει το ενδιαφέρον για τη χρήση τους από εκπαιδευτικούς οργανισμούς. Τα πανεπιστήμια, τα σχολεία, οι εταιρίες και άλλοι οργανισμοί, αντιμετωπίζουν σήμερα την πρόκληση να αξιοποιήσουν αυτές τις τεχνολογίες για να επεκτείνουν τα μαθησιακά τους περιβάλλοντα και να αναπτύξουν νέες μορφές μαθησιακών πόρων και Συστημάτων Μαθησιακής Τεχνολογίας. Ταυτόχρονα όμως τα αποτελέσματα, μέχρι τώρα, από την ανάπτυξη συστημάτων και πόρων με χρήση των νέων αυτών τεχνολογιών, είναι μάλλον απογοητευτικά. Η αξιοποίηση του δυναμικού αυτών των τεχνολογιών δεν είναι εύκολη υπόθεση. Όσο και αν η τεχνολογία κεντρίζει το ενδιαφέρον και εμπνέει τη φαντασία των ανά τον κόσμο τεχνολόγων, δεν πρόκειται από μόνη της να μας δώσει αυτόματα τα αποτελέσματα που οι θιασώτες της ευαγγελίζονται. Η ιστορία της τεχνολογίας έχει να επιδείξει αρκετά απογοητευτικά παραδείγματα δυνητικών και αναμενόμενων επαναστάσεων, οι οποίες όμως δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Στην πλειοψηφία αυτών των περιπτώσεων, η έμφαση στα μέσα επισκίασε τον πραγματικό σκοπό. Η έλλειψη καθιερωμένων προσεγγίσεων τόσο για την αρχιτεκτονική των ΣΜΤ όσο για τη δημιουργία, περιγραφή και διανομή μαθησιακών πόρων θέτει εμπόδια στην αποδοτική και αποτελεσματική αξιοποίηση των δυνατοτήτων που αυτά προσφέρουν. Η ανάπτυξη διεθνών προτύπων στο χώρο των Μαθησιακών Τεχνολογιών με στόχο την εξασφάλιση διαλειτουργισιμότητας μεταξύ των διαφορετικών ΣΜΤ και τη δυνατότητα διαμοιρασμού, επαναχρησιμοποίησης και ολοκλήρωσης μονάδων μαθησιακού υλικού είναι κριτικής σημασίας και μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία ευέλικτων και αποδοτικών λύσεων. Για το λόγο αυτό, από το Νοέμβριος

13 του 1998, η Ευρωπαϊκή Ένωση απεύθυνε την ακόλουθη εντολή προς τους κυριότερους επίσημους φορείς προτυποποίησης στο χώρο των τεχνολογιών της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών (CEN, CENELEC και ETSI): «Η έλλειψη προτύπων αποτελεί το σημαντικότερο ανασταλτικό παράγοντα για μια ευρεία διάδοση των μαθησιακών τεχνολογιών, με ταυτόχρονη ικανοποίηση των σημαντικών περιορισμών κόστους που αντιμετωπίζει αυτός ο εκπαιδευτικός τομέας. Απαιτείται ένα ευρύ φάσμα από πρότυπα που εκτείνεται από αυτά που σχετίζονται με τις πλατφόρμες των συστημάτων που θα χρησιμοποιηθούν και φτάνει έως το επίπεδο των διοικητικών στοιχείων που πρέπει να καταγράφονται από αυτά τα συστήματα. Αν και φαίνεται ανέφικτο σήμερα να μιλάμε για περιεκτικά πρότυπα που θα καλύπτουν όλο αυτό το φάσμα, πρότυπα που στοχεύουν συγκεκριμένες περιοχές μπορούν να αποδειχθούν εξαιρετικά πολύτιμα, καθώς είναι αναγκαία προϋπόθεση για την υλοποίηση νέων υπηρεσιών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για τη δια βίου μάθηση.».4.1 Οργανισμοί προτυποποίησης και ανάπτυξης προδιαγραφών Το 1999 ο φορέας προτυποποίησης ISO/IEC JTC1 ίδρυσε την υποεπιτροπή SC36 για την αντιμετώπιση των αναγκών προτυποποίησης στο χώρο των μαθησιακών τεχνολογιών. Σκοπός της επιτροπής αυτής είναι «η προτυποποίηση στο χώρο των τεχνολογιών της πληροφορικής για τη μάθηση, την εκπαίδευση και την κατάρτιση με σκοπό την υποστήριξη ατόμων, ομάδων και οργανισμών και την επίτευξη διαλειτουργισιμότητας και επαναχρησιμοποίησης των πόρων και των εργαλείων». Δικαίωμα συμμετοχής ως μέλη στο φορέα αυτό έχουν οι εθνικοί φορείς προτυποποίησης. Η SC36 συνεργάζεται στενά με αρκετούς οργανισμούς ανάπτυξης προδιαγραφών που αναπτύσσουν δράση τόσο στον αμερικάνικο όσο και στον ευρωπαϊκό χώρο. Οι ομάδες αυτές εργάζονται με σκοπό την εισήγηση και ανάπτυξη τεχνικών συστάσεων και προδιαγραφών που άπτονται του συγκεκριμένου πεδίου. Στόχος είναι οι προδιαγραφές που φτάνουν σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ωρίμανσης να υποβάλονται για έγκριση στην JTC1/SC36 (Σχήμα 1). Κλειδί για την έγκριση μιας προδιαγραφής είναι η ευρεία αποδοχή από την κοινότητα των χρηστών και τη βιομηχανία. Οι κυριότεροι από τους οργανισμούς αυτούς είναι: ΙΕΕΕ LTSC (Learning Technology Standards Committee): Η επιτροπή αυτή έχει περίπου 0 υπο-επιτροπές που ασχολούνται με την ανάπτυξη προδιαγραφών προτυποποίησης στο χώρο της ΜΤ. Η LTSC καταθέτει στην SC36 προδιαγραφές που έχουν φτάσει σε ένα καλό επίπεδο ωριμότητας. Πολλά από τα μέλη της LTSC συμμετέχουν και στην SC36. URL: CEN/ISSS/WS-LT (Information Society Standardisation System / Workshop on Learning Technology): H επιτροπή αυτή έχει παράγει μια αναφορά σχετικά με τις σημαντικές περιοχές προτυποποίησης στην Ευρώπη, η οποία εγκρίθηκε και δημοσιεύθηκε το 000. Στη συνέχεια, βάσει αυτής της αναφοράς, δημιουργήθηκαν ομάδες εργασίας με σκοπό την παραγωγή συστάσεων για επιμέρους θέματα σχετικά με τις ΜΤ Η CEN/ISSS/WS/LT συνεργάζεται με όλους τους

14 σημαντικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του JTC 1/SC36 με σκοπό την εναρμόνιση των αποτελεσμάτων. URL: AICC (Aviation Industry CBT Committee): Ο οργανισμός αυτός ιδρύθηκε πριν από 14 περίπου χρόνια και στοχεύει σε μια συγκεκριμένη κοινότητα χρηστών: την αεροπορική βιομηχανία. H AICC έχει αναπτύξει προδιαγραφές και σουίτες ελέγχου. Οι προδιαγραφές της έχουν υιοθετηθεί σε μεγάλο βαθμό από την αγορά. Πολλοί από τους συμμετέχοντες στον AICC συμμετέχουν επίσης σε εθνικούς φορείς, στην IEEE LTSC και τον IMS. URL: ARIADNE (Alliance of Remote Instructional Authoring and Distribution Networks for Europe): πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό ίδρυμα που αναπτύσσει εννοιολογικά πλαίσια και εργαλεία για εξ αποστάσεως διδασκαλία και μάθηση με χρήση των νέων τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών και με ιδιαίτερη έμφαση στο διαμοιρασμό και την επαναχρησιμοποίηση ηλεκτρονικού μαθησιακού υλικού. Το ίδρυμα συμμετέχει σε διεθνείς δραστηριότητες προτυποποίησης, με έμφαση στα μετα-δεδομένα (metadata), και έχει αναπτύξει αξιοσημείωτη λειτουργική υποδομή. Επιπλέον, διατηρεί στενή συνεργασία με την ομάδα εργασίας Learning Object Metadata της IEEE LTSC. URL: IMS Global Learning Consortium: ο οργανισμός αυτός ιδρύθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1997 με συμμετέχοντες τόσο από τον ακαδημαϊκό όσο και από τον επιχειρηματικό χώρο. Σύντομα διεύρυνε την εμβέλεια δραστηριότητάς του σε διεθνές επίπεδο και αυτή τη στιγμή πάνω από 00 μέλη του δικτύου ανάπτυξης επιθεωρούν και χρησιμοποιούν τις προδιαγραφές που αναπτύσσει. Οι προδιαγραφές αυτές στοχεύουν στην επίτευξη διαλειτουργισιμότητας των συστημάτων που υποστηρίζουν τη συνδεδεμένη (online) μάθηση, εκπαίδευση και κατάρτιση. Πολλοί από τους συμμετέχοντες στον IMS συμμετέχουν επίσης σε εθνικούς φορείς, την IEEE LTSC, τον AICC, κ.α. URL: DCMI (Dublin Core Metadata Initiative): η ομάδα εργασίας DCEducation ιδρύθηκε το 1999 με σκοπό την περιγραφή των εκπαιδευτικών πόρων για την επίτευξη διαλειτουργισιμότητας στο πλαίσιο του DCMI. H επιτροπή SC36 συνεργάζεται με τον φορέα αυτό. URL: ADL (Advanced Distributed Learning): ο οργανισμός αυτός ιδρύθηκε το 1997 με πρωτοβουλία του αμερικάνικου υπουργείου άμυνας για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής σχετικά με τη χρήση των μαθησιακών τεχνολογιών. Σκοπός του είναι ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης, της βιομηχανίας και του ακαδημαϊκού χώρου για την ανάπτυξη μαθησιακών προτύπων.

15 URL: Βάσει και των προηγούμενης ανάλυσης, είναι προφανές ότι η δημιουργία ευρέως υιοθετημένων, ανοικτών και πιστοποιημένων προτύπων αποτελεί θεμελιώδη απαίτηση. Η ανάπτυξη μαθησιακών προτύπων αποκτά τεράστια σημασία ώστε οι συμμετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία να μπορούν να δημιουργούν, να διαχειρίζονται, να διαθέτουν και να καταναλώνουν μαθησιακό περιεχόμενο με συνεπή τρόπο. Η επιλογή εργαλείων τα οποία είναι βασισμένα σε τέτοια πρότυπα σήμερα θεωρείται μείζονος σημασίας..5 Ανάπτυξη Ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης Προκειμένου να εκμεταλλευτούμε πλήρως τις δυνατότητες οι οποίες παρέχονται από μια υπηρεσία τηλεκπαίδευσης είναι απαραίτητο να διερευνηθεί και η ανάπτυξη ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης η οποία θα παρέχεται είτε συμπληρωματικά ως προς τη σύγχρονη τηλεκπαίδευση είτε αυτόνομα. Η ασύγχρονη μορφή τηλεκπαίδευσης είναι αυτή η οποία άρει τους χωροχρονικούς περιορισμούς οι οποίοι τίθενται από την παραδοσιακή μορφή εκπαίδευσης με αποτέλεσμα να αποτελεί την πλέον δημοφιλή μορφή τηλεκπαίδευσης.υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης ανάλογα με τις δυνατότητες και το επίπεδο πολυπλοκότητας της υπηρεσίας. Μία πρώτη κατηγοριοποίηση περιλαμβάνει τρείς κατηγορίες: Στατική παρουσίαση στο διαδίκτυο εκπαιδευτικού υλικού. Διάθεση στο διαδίκτυο οπτικοακουστικού υλικού. Δημιουργία και διάθεση ολοκληρωμένων μαθημάτων (online εγγραφή, διάθεση εκπαιδευτικού υλικού, εκπόνηση εργασιών, ασύγχρονη επικοινωνία, αξιολόγησηεξέταση, κ.λ.π.) μέσω διαδικτύου. διαλέξεων/παρουσιάσεων μέσω ψηφιοποιημένου.6 Πλατφόρμες Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν διαθέσιμες πολλές εμπορικές εφαρμογές και πλατφορμες παροχής υπηρεσιών ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Πολλές από αυτές προσφέρουν ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον παροχής τηλεκπαίδευσης, ενώ άλλες καλύπτουν ορισμένες μόνο πτυχές της όλης διαδικασίας. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη ενσωμάτωσης της νέας αυτής μορφής εκπαίδευσης στις δραστηριότητες των εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας, θεωρήθηκε σκόπιμη η διερεύνηση των λύσεων οι οποίες είναι διαθέσιμες για την υλοποίηση και παροχή μιας τέτοιας υπηρεσίας. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής, προχωρήσαμε στη δοκιμή διαφόρων εμπορικών εφαρμογών ια την παροχή υπηρεσίας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα, σε πρώτη φάση, δοκιμάσθηκαν υπό το πρίσμα πολλαπλών κριτηρίων (π.χ. λειτουργικότητα που προσφέρουν στα πλαίσια των αναγκών των Ελληνικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, κόστος προμήθειας, ευκολία εγκατάστασης, εκμάθησης και χρήσης, συμβατότητα με πρότυπα, συμβατότητα και δυνατότητα συνεργασίας με άλλα προϊόντα λογισμικού, κ.λ.π.) ορισμένα εμπορικά προϊόντα τα οποία λειτουργούν ως πλατφόρμες δημιουργίας και παροχής υπηρεσίας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Η επιλογή των προϊόντων τα οποία δοκιμάσθηκαν πραγματοποιήθηκε κατόπιν διεξαγωγής έρευνας αγοράς και μελέτης των συμπερασμάτων σχετικών συγκριτικών ερευνών.

16 Με βάση την εμπειρία η οποία αποκτήθηκε από τη φάση της δοκιμής των προϊόντων αυτών, καθώς επίσης και από την έρευνα αγοράς και τη μελέτη σχετικών συγκριτικών ερευνών, παραθέτουμε στη συνέχεια μία παρουσίαση διαφόρων προϊόντων τηλεκπαίδευσης. Η παρουσίαση των προϊόντων πραγματοποιείται βάση ομαδοποίησης των λειτουργικών απαιτήσεων και των χαρακτηριστικών που έχουν τα προϊόντα τηλεκπαίδευσης. Θα πρέπει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα υπηρεσιών τηλεκπαίδευσης (τα επίπεδα αυτά αφορούν γενικά την υπηρεσία τηλεκπαίδευσης, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για σύγχρονη ή ασύγχρονη) τα οποία μπορεί να παρέχει κάποιος, ανάλογα με τις ανάγκες του, τις δραστηριότητές του και το αντίστοιχο κανονιστικό και νομικό πλαίσιο 1. Υπηρεσία παροχής υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού στα πλαίσια ενός παραδοσιακού μαθήματος.. Υπηρεσία παροχής υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού και νέων τρόπων επικοινωνίας μεταξύ μαθητών και καθηγητή ή μαθητών μεταξύ τους για ανταλλαγή απόψεων, επίλυση αποριών και ενημέρωση στα πλαίσια ενός παραδοσιακού μαθήματος. 3. Υπηρεσία παροχής μαθημάτων υβριδικής μορφής, στα οποία οι μαθητές παρακολουθούν με τον παραδοσιακό τρόπο τα μαθήματα, ενώ δίνεται και δυνατότητα παρακολούθησης μαγνητοσκοπημένων μαθημάτων και παροχής υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού εξ αποστάσεως. 4. Υπηρεσία διεξαγωγής παρουσιάσεων και περιορισμένου αριθμού διαλέξεων με σύγχρονο τρόπο, στα πλαίσια κατανεμημένων γεωγραφικά αιθουσών, οι οποίες ενοποιούνται σε μία εικονική αίθουσα. 5. Υπηρεσία παροχής αμιγώς on-line μαθημάτων με ασύγχρονο τρόπο. 6. Υπηρεσία παροχής δια βίου κατάρτισης και εκπαίδευσης εργαζομένων ή ανέργων.:.7 Λειτουργικές απαιτήσεις τηλεκπαίδευσης.7.1 πλατφόρμας ασύγχρονης Ευκολία πρόσβασης Παροχή έκδοσης απλού κειμένου (χωρίς πλαίσια, πίνακες ή εικόνες) ώστε να υπάρχει δυνατότητα χρήσης της πλατφόρμας από άτομα με ειδικές ανάγκες. Συνιστάται η συμβατότητα με τις οδηγίες του W3C όσον αφορά την πρόσβαση (W3C Accessibility Guidelines, ), καθώς επίσης και με τις οδηγίες Section 508 Web Accessibility standards. Ορισμένες οδηγίες αναφορικά με τη δυνατότητα πρόσβασης στο περιεχόμενο αναφέρονται στη συνέχεια: Διαχωρισμός δόμησης του περιεχομένου από τον τρόπο παρουσίασης του. Δημιουργία λειτουργικού περιεχομένου, ακόμα και όταν ο χρήστης έχει προβλήματα όρασης ή/και ακοής

17 .7. Δημιουργία περιεχομένου το οποίο ανεξάρτητο του υποκείμενου υλικού (hardware) Δημιουργία ευκολονόητου περιεχομένου με χρήση απλής και καθαρής γλώσσας. Παροχή κατανοητών μηχανισμών πλοήγησης μέσα στο περιεχόμενο. Δυνατότητα χρήσης σελιδοδείκτη.7.3 Δυνατότητα χρήσης σελιδοδεικτών (bookmarks), η οποία περιλαμβάνει και τη δημιουργία, εμφάνιση, διαχείριση και ανανέωση των σελιδοδεικτών. Δυνατότητα ενσωμάτωσης πολυμεσικής πληροφορίας.7.4 Η υποστήριξη ενσωμάτωσης πολυμεσικής πληροφορίας περιλαμβάνει αρχεία εικόνων, ήχου, video, VRML, κ.λ.π. Ασφάλεια Υποστήριξη διαδικασίας αυθεντικοποίησης χρήστη (βασιζόμενη σε χρήση password και username). Υποστήριξη διαφορετικών προνομίων. Υποστήριξη ασφαλών συναλλαγών στο Web. Εγγύηση ασφάλειας του κώδικα που κατεβάζει (κάνει download) ο χρήστης..8 Ασύγχρονη επικοινωνία.8.1 Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο Υποστήριξη ασύγχρονης επικοινωνίας μεταξύ των εκπαιδευομένων και του διδάσκοντα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου..8. Πίνακας Ανακοινώσεων Υποστήριξη ανταλλαγής αρχείων και απλού κειμένου, μέσω μιας υπηρεσίας πίνακα ανακοινώσεων (Bulletin Board Service)..8.3 Newsgroups Υποστήριξη δημιουργίας ομάδων συζήτησης σε συγκεκριμένα θέματα..9 Σύγχρονη επικοινωνία.9.1 Συνομιλία (chat) Η δυνατότητα συνομιλίας περιλαμβάνει εργαλεία όπωως το Internet Relay Chat (IRC) ή άλλα παρόμοια εργαλεία σύγχρονης συνομιλίας γραπτού κειμένου.

18 .9. Συνομιλία φωνής (voice chat) Η συνομιλία φωνής δίνει τη δυνατότητα σε δύο ή περισσότερους να επικοινωνήσουν μέσω συνδιάσκεψης φωνής (audioconference), πάνω από μια Internet σύνδεση σε πραγματικό χρόνο..9.3 Whiteboard Η ύυπαρξη whiteboard περιλαμβάνει τη δυνατότητα χρήσης ενός κοινού, διαμοιραζόμενου παραθύρου κειμένου, καθώς επίσης και την υποστήριξη από κοινού σχεδίασης..9.4 Από κοινού χρήση εφαρμογών Ενώ η εφαρμογή "τρέχει" στο μηχάνημα ενός χρήστη, πραγματοποιείται διαμοιρασμός του παραθύρου της εφαρμογής στο Web με άλλους χρήστες. Σε κάποιες περιπτώσεις υποστηρίζεται και μεταφορά του ελέγχου της εφαρμογής στους απομακρυσμένους χρήστες..9.5 Εικονικός κοινός χώρος (virtual space) Δυνατότητα "συνάντησης" σε κάποιο εικονικό κοινό χώρο, όπως τα MOOs, MUDs, και τα εικονικά δωμάτια συναντήσεων..9.6 Ομαδική περιήγηση στο Web Η ομαδική περιήγηση στο Web πραγματοποιείται μέσω ενός προγράμματος περιήγησης το οποιο διαμοιράζεται μεταξύ των συμμετεχόντων στην ομάδα και περιλαμβάνει δυνατότητα αλληλεπίδρασης μεταξύ των συμμετεχόντων..9.7 Τηλεδιάσκεψη (με χρήση βίντεο) Η τηλεδιάσκεψη με χρήση βίντεο περιλαμβάνει τη μετάδοση εικόνας βίντεο από και σε όσους χρήστες έχουν την ανάλογη υποδομή..10 Εργαλεία μαθησιακής διαδικασίας.10.1 Αυτο-αξιολόγηση Δυνατότητα αυτο-αξιολόγησης του εκπαιδευόμενου μέσω επίλυσης πρακτικών κουίζ καθώς επίσης και με τη χρήση ερωτηματολογίων αξιολόγησης, τα οποία μπορεί να υποστηρίζονται online ή offline..10. Παρακολούθηση προόδου Η παρακολούθηση προόδου παρέχει στον εκπαιδεύομενο κάποια εργαλεία παρακολούθησης και καταγραφής της πορείας του στην παρακολούθηση των μαθημάτων και των επιδόσεών του.

19 .10.3 Εργαλείο αναζήτησης Δυνατότητα αναζήτησης μαθησιακού υλικού πέρα από το συγκεκριμένο το οποίο προσφέρεται στα πλαίσια του μαθήματος Παρακίνηση εκπαιδεύομενου Η παρακίνηση του εκπαιδευόμενου περιλαμβάνει εργαλεία που παρέχουν βοήθεια και ενθάρρυνση στο χρήστη να ξεπεράσει δυσκολίες απόδοσής του Δυνατότητα μελέτης Ύπαρξη εργαλείων υποστήριξης αποδοτικών πρακτικών μελέτης..11 Εργαλεία υποστήριξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας.1 Μάθημα.1.1 Σχεδιασμός μαθήματος Τα εργαλεία σχεδιασμού μαθημάτων παρέχουν ένα αρχικό σχέδιο και μία δομή μαθήματος..1. Διαχείριση μαθήματος Τα εργαλεία διαχείρισης μαθημάτος παρέχουν στους εκπαιδευτές τη δυνατότητα συλλογής πληροφοριών από και για τους μαθητές. Η πληροφορία αυτή σχετίζεται με την πρόοδό τους στο μάθημα καθώς και τη διαχείριση της πρόσβασης των μαθητών στο εκπαιδευτικό υλικό..1.3 Προσαρμογή μαθήματος Η προσαρμογή του μαθήματος περιλαμβάνει τη δυνατότητα αλλαγής της δομής ενός μαθήματος, των εργασιών του, του τρόπου εξέτασής του, κ.λ.π. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει οδηγίες, templates, κ.λ.π..1.4 Παρακολούθηση πορείας μαθήματος Η παρακολούθηση της πορείας του μαθήματος περιλαμβάνει εργαλεία τα οποία παρέχουν πληροφορία αναφορικά με τη χρήση του υλικού του μαθήματος για κάθε μαθητή ή για ομάδα μαθητών..13 "Διάλεξη".13.1 Σχεδιασμός διδασκαλίας Ο σχεδιασμός διδασκαλίας περιλαμβάνει εργαλεία υποστήριξης του εκπαιδευτή στη διαδικασία δημιουργίας σειράς "διαλέξεων".

20 .13. Παρουσίαση εκπαιδευτικού υλικού Η παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού περιλαμβάνει εργαλεία για τη μορφοποίηση και την εμφάνιση του υλικού του μαθήματος στο Web Διαδικασία εξέτασης Η διαδικασία εξέτασης περιλαμβάνει εργαλεία δημιουργίας πρακτικών κουίζ, εξετάσεων, τεστ ή άλλων αναθέσεων εργασιών..14 Διαχείριση δεδομένων.14.1 Online βαθμολόγηση Δυνατότητα online βαθμολόγησης των επιδόσεων των μαθητών..14. Διαχείριση εγγραφών Η διαχείριση εγγραφών περιλαμβάνει εργαλεία οργάνωσης και παρακολούθησης της πληροφορίας που αφορά τα μαθήματα Ανάλυση και παρακολούθηση Τα εργαλεία αυτά παρέχουν δυνατότητες στατιστικής ανάλυσης των δεδομένων που αφορούν τους μαθητές, καθώς και δυνατότητες εμφάνισης της προόδου μεμονωμένων μαθητών σε κάθε μάθημα..15 Εκπαιδευτικό υλικό.15.1 Διαχείριση προγράμματος μαθημάτων Η διαχείριση του προγράμματος μαθημάτων περιλαμβάνει εργαλεία διαχείρισης πολλαπλών προγραμμάτων, διαχείρισης διαφορετικών επιπέδων και διαχείρισης πιστοποίησης γνώσεων..15. Δημιουργία γνώσης Η δημιουργία γνώσης περιλαμβάνει εργαλεία συγκέντρωσης και διαμοιρασμού της γνώσης η οποία κερδίζεται από μεμονωμένους εκπαιδευτές μέσω της εμπειρίας εμπλοκής τους με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η δημιουργία της γνώσης μπορεί να μεταφράζεται στην πράξη από τη δημιουργία απλών αρχείων συχνών ερωτοαπαντήσεων (Q&A) έως τη δημιουργία αποθηκών πληροφοριών με συμβουλές, ασκήσεων, παραδειγμάτων μαθημάτων, κ.λ.π Δημιουργία ομάδων Η δημιουργία ομάδων δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτές με κοινά ενδιαφέροντα να επικοινωνούν με τρόπο που να τους δημιουργεί την αίσθηση ότι ανήκουν σε μία ομάδα.

21 .15.4 Διαδικασία ενθάρρυνσης Η διαδικασία ενθάρρυνσης περιλαμβάνει την ύπαρξη βοήθειας για την ηθική υποστήριξη των χρηστών..16 Διαχείριση συστήματος.16.1 Εγκατάσταση Διαδικασία εγκατάστασης του συστήματος, εργαλεία και λογισμικό που απαιτούνται..16. Εξουσιοδότηση-αυθεντικοποίηση Εργαλεία τα οποία αντιστοιχίζουν, ελέγχουν και παρέχουν συγκεκριμένα δικαιώματα πρόσβασης σε συγκεκριμένους χρήστες ή ομάδες χρηστών Εγγραφή Εργαλεία τα οποία επιτρέπουν την online εγγραφή των χρηστών Online πληρωμή διδάκτρων Εργαλεία που υποστηρίζουν την ασφαλή online πληρωμή διδάκτρων, συνήθως μέσω της χρήσης πιστωτικών καρτών Ασφάλεια της υπηρεσίας Τα εργαλεία της ασφάλειας χρησιμοποιούνται για την πρόληψη μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης και/ή τροποποίησης δεδομένων.αυτό μπορεί να περιλαμβάνει μία ευρεία γκάμα μεθόδων και προσεγγίσεων Παρακολούθηση πόρων Η παρακολούθηση των πόρων του συστήματος περιλαμβάνει τη δυνατότητα εμφάνισης στοιχείων που αφορούν το διαθέσιμο χώρο στους δίσκους, τους πόρους της CPU που αφιερώνονται στο σύστημα, κ.λ.π Απομακρυσμένη πρόσβαση Η απομακρυσμένη πρόσβαση περιλαμβάνει εργαλεία υποστήριξης της διαχείρισης του συστήματος από απομακρυσμένα σημεία Ανάκαμψη από αποτυχία (crash recovery) Τα εργαλεία αυτά αφορούν τη δυνατότητα ανάκαμψης του συστήματος έπειτα από διακοπή της δικτυακής επικοινωνίας ή αποτυχία του υλικού ή λογισμικού χωρίς να υπάρχουν απώλειες δεδομένων.

22 .17 Help desk.17.1 Υποστήριξη μαθητή Εργαλεία διευκόλυνσης της εργασίας των χειριστών που απαντούν στις εκκλήσεις βοήθειας των μαθητών-χρηστών της εφαρμογής τηλεκπαίδευσης..17. Υποστήριξη εκπαιδευτή Εργαλεία διευκόλυνσης της εργασίας των τεχνικών οι οποίοι προσφέρουν τεχνική βοήθεια στους εκπαιδευτές-χρήστες της εφαρμογής.

23 .18 Συμπεράσματα Η πληθώρα προϊόντων τηλεκπαίδευσης παρέχει τη δυνατότητα επιλογής ανάλογα με τις συγκεκριμένες ανάγκες στις οποίες θα πρέπει να ανταποκριθεί για την παροχή υπηρεσιών τηλεκπαίδευσης. Πέρα από την ικανοποίηση των λειτουργικών απαιτήσεων της υπηρεσίας τηλεκπαίδευσης, υπάρχουν στην πράξη και διάφοροι άλλοι παράγοντες και περιορισμοί οι οποίοι θα πρέπει να ικανοποιούνται προκειμένου να ληφθεί η απόφαση υιοθέτησης κάποιας πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα, θέματα όπως το κόστος λειτουργίας και συντήρησης της υπηρεσίας ή των πόρων που αυτή απαιτεί για την ικανοποιητική και αποδοτική λειτουργία της θα πρέπει να συνεκτιμηθούν. Όσον αφορά πιο συγκεκριμένα το χώρο των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, τα θέματα κόστους αποτελούν σημαντικό περιορισμό κατά την επιλογή μιας λύσης τηλεκπαίδευσης. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι αν για την υιοθέτηση ενός προϊόντος τηλεκπαίδευσης απαιτείται πέρα από κάποιο αρχικό κόστος κτήσης του προϊόντος, επιπλέον κόστος συγκεκριμένου αριθμού αδειών (licences) χρήσης του προϊόντος ή/και ετήσια συνδρομή ανανέωσης χρήσης, ενδεχομένως το τελικό κόστος να είναι απαγορευτικό. Παράλληλα θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι είναι πολύ πιθανόν οι υπάρχουσες πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης να μην ανταποκρίνονται επακριβώς στις ανάγκες των ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Επομένως, αν κάποιο προϊόν παρείχε δυνατότητα προσαρμογής του σε συγκεκριμένες ανάγκες και απαιτήσεις, θα παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα υπάρχουν ερευνητικές ομάδες οι οποίες ασχολούνται ενεργά με το χώρο της τηλεκπαίδευσης και οι οποίες θα μπορούσαν να αναλάβουν το έργο της προσαρμογής αυτής. Τα προϊόντα εκείνα τα οποία παρουσιάζουν το πλεόν ελκυστικό κόστος (δωρεάν) ενώ παράλληλα παρέχουν δυνατότητα προσαρμογής τους είναι εκείνα τα οποία έχουν αναπτυχθεί με βάση τις αρχές του open source. Ως εναλλακτική λύση της υιοθέτησης κάποιας έτοιμης πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης αποτελεί η ανάπτυξη μίας τέτοιας πλατφόρμας εξ αρχής από τα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ένα τέτοιο εγχείρημα δεν είναι απλό, δεδομένου ότι θα πρέπει να συντονιστούν ομάδες από διαφορετικά ιδρύματα και να διαθέσουν αρκετούς ανθρωπομήνες προκειμένου να αναπτύξουν μία ολοκληρωμένη λύση. Προκειμένου να μην ανακαλυφθεί εκ νέου ο τροχός στο χώρο της τηλεκπαίδευσης, ενδεχομένως η λύση της προσαρμογής κάποιας έτοιμης πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης στις ανάγκες των ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων αποτελεί ίσως την πιο αποδοτική επιλογή.

24 .19 Στόχοι ομάδας τηλεκπαίδευσης Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων [ΤΜΣΠΣ] Ο κύριος στόχος της δράσης της ομάδας τηλεκπαίδευσης του ΤΜΣΠΣ, είχε τεθεί και ως σκοπός της σύστασης της: η επιλογή πλατφόρμας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης για την επιτάχυνση της διαδικασίας εισαγωγής των εκπαιδευτικών τεχνολογιών στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα. Η ομάδα κλήθηκε να εξετάσει μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα τις διαθέσιμες πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης, να τις αξιολογήσει και να προσδιορίσει τα σημεία όπου θα χρειαστεί να προσφέρει και έργο ανάπτυξης στα πλαίσια του ΤΜΣΠΣ Προαπαιτούμενα Οι απαιτήσεις που τέθηκαν εξ αρχής ήταν οι εξής: δυνατότητα οργάνωσης εκπαιδευτικού υλικού των πανεπιστημιακών μαθημάτων στα πλαίσια της υπάρχουσας εκπαιδευτικής διαδικασίας, χωρίς περαιτέρω εξειδίκευση των μελών ΔΕΠ που θα τη χρησιμοποιήσουν δυνατότητα διάθεσης της επιλεγμένης πλατφόρμας σε όσους φορείς του ΤΜΣΠΣ θα ενδιαφερθούν για τοπική εγκατάστασή της σε δική τους υποδομή δυνατότητες διευκόλυνσης διαχείρισης πολλών μαθημάτων στη δομή των Σχολών και Τμημάτων των ΑΕΙ/ΤΕΙ, αλλά και διαχείρισης ρόλων φοιτητών και καθηγητών.19. Κριτήρια Επιλογής Πλατφόρμας Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης Με δεδομένα τα παραπάνω προαπαιτούμενα, τα κριτήρια επιλογής της πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης ορίστηκαν στις παρακάτω δύο κατηγορίες. Κριτήρια ανελαστικά: ελευθερία δεσμεύσεων κόστους αδειών, ώστε να μπορεί να διατεθεί από το ΤΜΣΠΣ προς οποιονδήποτε ακαδημαϊκό φορέα πλατφόρμα ανοιχτού πηγαίου κώδικα, ώστε να εξασφαλιστεί η παραμετροποίηση και η επεκτασιμότητα της λειτουργικότητας της πλατφόρμας, αλλά και η διατήρηση του σημαντικού κεφαλαίου ανάπτυξης επιθυμητών χαρακτηριστικών στο οποίο θα επένδυε το ΤΜΣΠΣ Κριτήρια επιθυμητά: υποστήριξη διακριτών ρόλων φοιτητή, καθηγητή και διαχειριστή ευκολία χρήσης από καθηγητή με δυνατότητα εισαγωγής υπάρχοντος ως επί το πλείστον υλικού αρχείων και ιστοσελίδων υποστήριξη ελληνικών υποστήριξη διεθνών προτύπων ευκολία εγκατάστασης & διαχείρισης

25 .19.3 Πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης: καταγραφή - αξιολόγηση Στα πλαίσια λοιπόν που είχαν οριοθετήσει τα παραπάνω κριτήρια, ξεκίνησε μια αναζήτηση των διαθέσιμων για εξέταση από μέρους της ομάδας λογισμικών ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Στην αναζήτηση χρησιμοποιήθηκε και η προηγούμενη εμπειρία των μελών της ομάδας, αλλά και η ενεργητική δοκιμή μιας σειράς από πλατφόρμες, αξιολογώντας έτσι όχι μόνο τα βασικά μας κριτήρια, αλλά και αρκετές παραμέτρους που προέκυψαν στην πορεία, όπως το αν το λογισμικό παρουσίαζε δυναμική εξέλιξης και ενεργή υποστήριξη από τον φορέα ανάπτυξής του, πόσο εύκολα θα μπορούσε να εξελληνισθεί ο κώδικάς του, αν το αισθητικό αποτέλεσμα των ιστοσελίδων χρήσης διευκόλυνε την κατανόηση και γρήγορη εξοικείωση με αυτό, κ.α. Συγκριτικά εργαλεία τα οποία χρησιμοποιήθηκαν προκαταρκτικά στην αναζήτηση ήταν και τα παρακάτω: Unesco - Free Software Portal / Courseware_Tools EduTools, a web-based resource for the higher education community Ακολουθεί μια συνοπτική περιγραφή των απόψεων της ομάδας για κάθε μία από τις πλατφόρμες που δοκιμάστηκαν ή απλώς εξετάστηκαν, όπως διαμορφώθηκαν τελικά. ILIAS Η πλατφόρμα ILIAS παρέχει αρκετές δυνατότητες ως προς τις λειτουργικές απαιτήσεις, όμως κρίνεται αρκετά δύσχρηστη για τον καθηγητή και ο τρόπος εισαγωγής εκπαιδευτικού υλικού στην πλατφόρμα είναι αρκετά περιορισμένος. Όσον αφορά δε στην προσαρμογή και επέκταση της πλατφόρμας σύμφωνα με τις ανάγκες των ελληνικών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, παρουσιάζονται ιδιαίτερες δυσκολίες από το γεγονός ότι η τεκμηρίωση του κώδικα πραγματοποιείται στη γερμανική γλώσσα. Διεύθυνση επίσημου δικτυακού τόπου: e.html MANHATTAN Η πλατφόρμα MANHATTAN παρέχει και αυτή αρκετές δυνατότητες ως προς τις λειτουργικές απαιτήσεις, παρουσιάζει όμως σοβαρά τεχνικά προβλήματα, όπως η μη υποστήριξη βάσης δεδομένων και το γεγονός ότι ο κώδικας της δεν είναι φορητός σε διαφορετικές υπολογιστικές πλατφόρμες. Διεύθυνση επίσημου δικτυακού τόπου:

26 Claroline Η πλατφόρμα Claroline διαθέτει τα επιθυμητά τεχνικά χαρακτηριστικά. Παρέχει πολλές δυνατότητες ως προς τις λειτουργικές απαιτήσεις. Κρίνεται εύχρηστη και φιλική για τον τελικό χρήστη και τον καθηγητή. Διαθέτει εγγενή υποδομή και υποστήριξη πολυγλωσσικών ιστοσελίδων. Παρέχεται ικανοποιητική τεκμηρίωση του κώδικα, ώστε να είναι εφικτή η προσαρμογή και επέκταση της πλατφόρμας σύμφωνα με τις ανάγκες των ελληνικών Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων. Διεύθυνση επίσημου δικτυακού τόπου: e-education Η πλατφόρμα e-education, τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο δεν είναι ακόμα διαθέσιμη ως ανοικτός κώδικας στη διεθνή κοινότητα, παρά τις υποσχέσεις του κατασκευαστή και για διαθεσιμότητα και για συμβατότητα με τα πρότυπα. Συνεπώς δεν ήταν δυνατή η αξιολόγησή της, αλλά κρίθηκε σημείο άξιο μελλοντικής παρακολούθησης. Διεύθυνση επίσημου δικτυακού τόπου: See-Your-self-IMprove (SYIM) Το λογισμικό See-Your-self-IMprove (SYIM) έχει αναπτυχθεί από τον κ.α.τσινάκο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, ο οποίος ευγενικά προσφέρθηκε να μας εξηγήσει την λειτουργικότητά του με σκοπό να διερευνηθεί η δυνατότητα ενσωμάτωσής του στην πλατφόρμα επιλογής του ΤΜΣΠΣ. Το SYIM δεν αποτελεί από μόνο του πλατφόρμα ανάπτυξης και διάθεσης εκπαιδευτικού υλικού, δηλαδή προσφέρει εργαλεία για την οργάνωση του ηλεκτρονικού μαθησιακού υλικού, όπως κάνει π.χ. το Claroline. Υλοποιεί όμως έναν μηχανισμό υποστήριξης της τηλεκπαιδευτικής διαδικασίας, με δυνατότητες ημι-αυτοματοποιημένων απαντήσεων σε ερωτήσεις, βασιζόμενο σε στην γνωσιακή βάση που διατηρεί από προηγούμενες ερωτήσεις των εκπαιδευομένων και απαντήσεις των εκπαιδευτών (σύστημα knowledge-based reasoning). Η συμπληρωματική φύση αυτού του εργαλείου σε σχέση με το Claroline, αλλά και τις υπόλοιπες πλατφόρμες που εξετάσαμε, είναι προφανής, καθώς η συγκεκριμένη λειτουργικότητα που προσφέρει το SYIM δεν υλοποιείται αλλού. Θα μπορούσε λοιπόν να υποστηρίξει τις ανταλλαγές ερωτήσεων-απαντήσεων που συνοδεύουν κάθε μάθημα τηλεκπαίδευσης, και να διευκολύνει τους εκπαιδευτές στο δύσκολο έργο της παρακολούθησης-απόκρισης των ερωτήσεων των εκπαιδευομένων. Ταυτόχρονα, εξυπηρετεί σε δύο ακόμα σημαντικούς τομείς: στην αξιολόγηση από πλευράς καθηγητή του επιπέδου μάθησης του εκπαιδευόμενου και στην παραγωγή ενός οντολογικού θησαυρού των γνωστικού υλικού του μαθήματος. Στα πλαίσια της γνωριμίας της ομάδας με το SYIM, συζητήθηκε με τον κ.τσινάκο η δυνατότητα ενσωμάτωσης του SYIM στην πλατφόρμα του Claroline, κάτι που κρίθηκε εκ πρώτης όψεως επιθυμητό. Διευκρινίστηκε ότι το SYIM έχει αναπτυχθεί σε ASP, σε αντίθεση με το Claroline που υλοποιείται σε PHP, και μια

27 τέτοια προσπάθεια ενσωμάτωσης θα απαιτούσε σημαντικό όγκο δουλειάς σε μετατροπή και ανάπτυξη κώδικα Εμπορικές πλατφόρμες Η ομάδα του ΤΜΣΠΣ παρακολούθησε και παρουσιάσεις εμπορικών προϊόντων τηλεκπαίδευσης. Σε συζητήσεις που ακολούθησαν τις παρουσιάσεις, το ζητούμενο προς διευκρίνιση ήταν πάντα η διαθεσιμότητα του ανοιχτού κώδικα για τροποποίηση και η πολιτική χορήγησης αδειών για χρήση από οργανισμούς με χιλιάδες χρήστες, όπως τα ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα. Και τα δύο αυτά ζητήματα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να ικανοποιηθούν για τις ανάγκες του ΤΜΣΠΣ. Παρόλα αυτά, αρκετά από τα παρουσιασθέντα αντικείμενα είχαν εξαιρετικά χρήσιμα εργαλεία που δύσκολα κανείς βρίσκει στον κόσμο του ανοιχτού λογισμικού, όπως για παράδειγμα, σύνδεση εργαλείων ασύγχρονης και σύγχρονης τηλεκπαίδευσης Επιλογή πλατφόρμας CLAROLINE Αφού εγκαταστάθηκαν, δοκιμάσθηκαν και αξιολογήθηκαν οι πλατφόρμες, τελικά προκρίθηκε από την Ομάδα Τηλεκπαίδευσης ως προτεινόμενη στα πλαίσια του έργου αναμόρφωσης η πλατφόρμα Claroline. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα ανταποκρίνεται καλύτερα στα κριτήρια επιλογής τα οποία είχαν τεθεί κατά τη διαδικασία αξιολόγησης. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα βασικά λειτουργικά χαρακτηριστικά της πλατφόρμας Claroline. Χαρακτηριστικά λειτουργικότητας Υποστήριξη ρόλων φοιτητή, καθηγητή και διαχειριστή Υποστήριξη δομημένης παρουσίασης μαθήματος με: πρόγραμμα, ανακοινώσεις, έγγραφα, εργασίες φοιτητών, παραπομπή σε υλικό διαλέξεων (σημειώσεις και βίντεο) Δυνατότητα εύκολης ενεργοποίησης/απενεργοποίησης ενοτήτων Δυνατότητα παροχής ασκήσεων αυτοαξιολόγησης Δυνατότητα παροχής βαθμολογίας Δυνατότητα επικοινωνίας με φοιτητές και οργάνωση ομάδων εργασίας Δυνατότητα τήρησης στατιστικών στοιχείων Τεχνικά χαρακτηριστικά Λογισμικό ανοιχτού κώδικα, χωρίς απαιτήσεις αδειοδότησης για αναδιανομή Διεπαφές εκπαιδευομένου, καθηγητή και διαχειριστή μέσω ιστοσελίδων και άρα πρόσβαση με μοναδικό εργαλείο ένας πλοηγό ιστοσελίδων (web browser) Υλοποίηση ιστοσελίδων μέσω της γλώσσας PHP, που είναι μία δημοφιλής γλώσσα server-side scripting, υποστηριζόμενη από τη διεθνή κοινότητα ανοικτού λογισμικού Υποστήριξη μεταγλώττισης ιστοσελίδων διεπαφών σε πολλές γλώσσες, με ειδική οργάνωση του κώδικα του αρχικού πακέτου διανομής του Claroline Οργάνωση ρυθμίσεων, χρηστών και υλικού με χρήση σχεσιακής βάσης δεδομένων MySQL, η οποία μάλιστα είναι και αυτή δημοφιλής στη διεθνή κοινότητα ανοικτού λογισμικού Διαλειτουργικότητα του συστήματος σε όλες τις γνωστές πλατφόρμες λειτουργικών συστημάτων που υποστηρίζουν τον Apache web server, την

28 γλώσσα PHP, και τη βάση δεδομένων MySQL, δηλαδή τα λειτουργικά Linux, Solaris, Windows, κ.α Το σκεπτικό της επιλογής Η επιλογή της κατάλληλης πλατφόρμας από τις διαθέσιμες ανοιχτές πλατφόρμες δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, με δεδομένο ότι δεν υπήρχαν πολλές επιλογές που να ικανοποιούν τις αρχικές απαιτήσεις, και από αυτές, μόνο μία που θα επέτρεπε την παραμετροποίηση του κώδικα για τις ανάγκες των ελληνικών Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων. Η δυσκολία επικεντρώνονταν στην απόφαση υιοθέτησης μίας πλατφόρμας, ή στην αναβολή της απόφασης με την προοπτική της αναμονής περισσότερων επιλογών στο μέλλον. Η απόφαση έπρεπε να παρθεί μέσα στα στενά χρονικά όρια που είχαμε στη διάθεσή μας, ώστε να ξεκινήσει άμεσα η δουλεία της παραμετροποίησης της πλατφόρμας, με σκοπό την ολοκλήρωση ενός εργαλείου, κατάλληλου για την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα. Η πλατφόρμα Claroline διέθετε τα καλύτερα τεχνικά χαρακτηριστικά από τις διαθέσιμες πλατφόρμες, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Επιπλέον, κρίθηκε εύχρηστη και φιλική για τον τελικό χρήστη και τον καθηγητή και κατάλληλη για εξελληνισμό καθώς είχε εγγενή υποδομή για την υποστήριξη πολυγλωσσικών ιστοσελίδων..0 Ανάπτυξη από μέρους ΤΜΣΠΣ.0.1 Εξελληνισμός Ο εξελληνισμός της πλατφόρμας του Claroline ήταν από τις πρώτες εργασίες που ξεκίνησαν. Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην απλή απόδοση των αγγλικών όρων στα ελληνικά, ώστε να μεταφέρουμε την απλότητα χρήσης του Claroline για τους εκπαιδευόμενους και τους εκπαιδευτές και στα ελληνικά. Μετά την αρχική προσπάθεια, οι παρατηρήσεις των πρώτων χρηστών του συστήματος ενσωματώθηκαν και από τότε συντηρούνται συστηματικά..0. Προσθήκη διαχειριστικών εργαλείων Εξ αρχής έγιναν φανερές οι ανάγκες προσθήκης διαχειριστικών εργαλείων, ώστε να υποστηριχθεί η εκπαιδευτική διαδικασία για μεγάλα ιδρύματα με χιλιάδες φοιτητές και εκατοντάδες δυνητικά προσφερόμενα μαθήματα. Ένας βασικός στόχος ήταν να αφαιρεθεί ένα μεγάλο ποσοστό του διαχειριστικού φόρτου από το ρόλο του εκπαιδευτή και να μετακινηθεί στο ρόλο του διαχειριστή του συστήματος. Μερικές από τις ευθύνες που ο διαχειριστής θα μπορούσε να αναλάβει κεντρικά για πολλά μαθήματα είναι: η μαζική εγγραφή φοιτητών σε μαθήματα, η συντήρηση του περιεχομένου των μαθημάτων και η ανανέωση τους από εξάμηνο σε εξάμηνο. Προς αυτή την κατεύθυνση στράφηκε η ανάπτυξη διαχειριστικών εργαλείων για την πλατφόρμα, μερικά από τα οποία είναι: η δημιουργία λογαριασμού καθηγητών μετά αίτηση τους κεντρική διαχείριση μαθημάτων του ιδρύματος ανανέωση & αποθήκευση μαθήματος μετά τη λήξη του εξαμήνου

29 διαχείριση χρηστών ανά μάθημα, σύμφωνα με καταστάσεις εγγραφών αναζήτηση μαθήματος, καθηγητή, χρήστη στατιστικά επισκεψιμότητας εργαλεία παρακολούθησης καλής λειτουργίας εξυπηρετητή της πλατφόρμας του λογισμικού τηλεκπαίδευσης (παρακολούθηση αποθηκευτικών δίσκων, δραστηριότητας του web server και της βάσης δεδομένων του συστήματος).0.3 Εγγραφή μέσω υπηρεσιών καταλόγου LDAP Τα μεγάλα ακαδημαϊκά ιδρύματα ήδη συντηρούν υπηρεσίες καταλόγου όπου εμφανίζονται οι εγγραφές όλων των μελών της κοινότητάς τους, από φοιτητές μέχρι διοικητικό και διδακτικό προσωπικό. Η σύνδεση των υπηρεσιών καταλόγου με την πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης του ιδρύματος έχει προφανή πλεονεκτήματα για την διαχείριση του συστήματος. Η απλούστευση των διαδικασιών πιστοποίησης και εγγραφής στο σύστημα μέσω του διαφανούς για τον χρήστη ελέγχου των υπηρεσιών καταλόγου του ιδρύματος, είναι σημαντική προσφορά στην ευκολία εισαγωγής του συστήματος. Ακόμα πιο σημαντικό θέμα γίνεται η συνεργασία με υπηρεσίες καταλόγου όταν πρόκειται για ένα κεντρικό σύστημα τηλεκπαίδευσης που δυνητικά εξυπηρετεί πολλαπλά ιδρύματα, όπως ο εξυπηρετητής του ΤΜΣΠΣ. Η υλοποίηση της σύνδεσης μεταξύ της πλατφόρμας Claroline και του LDAP, του de-facto standard πρωτοκόλλου των υπηρεσιών καταλόγου, έγινε με τροποποίηση των διαδικασιών εγγραφής και εισόδου στο σύστημα. Επιτρέπει στους χρήστες που είναι ήδη καταχωρημένοι στις υπηρεσίες καταλόγου να εγγραφούν στο περιβάλλον χωρίς να χρειαστεί να εισάγουν τα πληροφορικά στοιχεία τους, και να συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση σε αυτό μόνο με τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τους και τον ήδη γνωστό κωδικό χρήσης τους, όπως τον χρησιμοποιούν για τις υπόλοιπες υπηρεσίες δικτύου του ιδρύματός τους..1 Συγγραφή υποστηρικτικού υλικού και οδηγοί δημιουργίας υλικού Η επιτυχία της εισαγωγής μίας τέτοιας πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης στην ακαδημαϊκή κοινότητα κρίνεται σε μεγάλο βαθμό από το υποστηρικτικό υλικό που είναι διαθέσιμο για τους χρήστες και τους εκπαιδευτές που καλούνται να συνθέσουν υλικό και να το διαθέσουν μέσα από αυτή. Εδώ είναι και η μεγάλη συνεισφορά της προσπάθειας του ΤΜΣΠΣ ώστε να υπάρξει μια πλήρως υποστηριζόμενη λύση για την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα, με υποστηρικτικό υλικό διαθέσιμο στην ελληνική γλώσσα και απλές, κατανοητές, μη τεχνικές οδηγίες, γύρω από τη χρήση της πλατφόρμας. Συγκεκριμένα, συντάχτηκαν και πέρασαν από επεξεργασία και σχολιασμό τα παρακάτω κείμενα, τα οποία είναι και διαθέσιμα μέσα από τον ιστοχώρο τηλεκπαίδευσης του ΤΜΣΠΣ: Αναλυτική Περιγραφή e-class Σύντομη Περιγραφή e-class Εγχειρίδιο Χρήστη (Μαθητή/Φοιτητή): σε μορφή PDF ή HTML Εγχειρίδιο Καθηγητή: σε μορφή PDF ή HTML

30 . Διεθνή πρότυπα και προδιαγραφές χαρακτηριστικών..1 Οργανισμοί προτυποποίησης και ανάπτυξης προδιαγραφών Το 1999 ο φορέας προτυποποίησης ISO/IEC JTC1 ίδρυσε την υποεπιτροπή SC36 για την αντιμετώπιση των αναγκών προτυποποίησης στο χώρο των μαθησιακών τεχνολογιών. Σκοπός της επιτροπής αυτής είναι «η προτυποποίηση στο χώρο των τεχνολογιών της πληροφορικής για τη μάθηση, την εκπαίδευση και την κατάρτιση με σκοπό την υποστήριξη ατόμων, ομάδων και οργανισμών και την επίτευξη διαλειτουργικότητας και επαναχρησιμοποίησης των πόρων και των εργαλείων». Δικαίωμα συμμετοχής ως μέλη στο φορέα αυτό έχουν οι εθνικοί φορείς προτυποποίησης. Η SC36 συνεργάζεται στενά με αρκετούς οργανισμούς ανάπτυξης προδιαγραφών που αναπτύσσουν δράση τόσο στον αμερικάνικο όσο και στον ευρωπαϊκό χώρο. Οι ομάδες αυτές εργάζονται με σκοπό την εισήγηση και ανάπτυξη τεχνικών συστάσεων και προδιαγραφών που άπτονται του συγκεκριμένου πεδίου. Στόχος είναι οι προδιαγραφές που φτάνουν σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ωρίμανσης να υποβάλλονται για έγκριση στην JTC1/SC36 (Σχήμα 1). Κλειδί για την έγκριση μιας προδιαγραφής είναι η ευρεία αποδοχή από την κοινότητα των χρηστών και τη βιομηχανία. Οι κυριότεροι από τους οργανισμούς αυτούς είναι: ΙΕΕΕ LTSC (Learning Technology Standards Committee): Η επιτροπή αυτή έχει περίπου 0 υπο-επιτροπές που ασχολούνται με την ανάπτυξη προδιαγραφών προτυποποίησης στο χώρο της ΜΤ. Η LTSC καταθέτει στην SC36 προδιαγραφές που έχουν φτάσει σε ένα καλό επίπεδο ωριμότητας. Πολλά από τα μέλη της LTSC συμμετέχουν και στην SC36. URL: CEN/ISSS/WS-LT (Information Society Standardisation System / Workshop on Learning Technology): H επιτροπή αυτή έχει παράγει μια αναφορά σχετικά με τις σημαντικές περιοχές προτυποποίησης στην Ευρώπη, η οποία εγκρίθηκε και δημοσιεύθηκε το 000. Στη συνέχεια, βάσει αυτής της αναφοράς, δημιουργήθηκαν ομάδες εργασίας με σκοπό την παραγωγή συστάσεων για επιμέρους θέματα σχετικά με τις ΜΤ Η CEN/ISSS/WS/LT συνεργάζεται με όλους τους σημαντικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του JTC 1/SC36 με σκοπό την εναρμόνιση των αποτελεσμάτων. URL: Workshop/LT AICC (Aviation Industry CBT Committee): Ο οργανισμός αυτός ιδρύθηκε πριν από 14 περίπου χρόνια και στοχεύει σε μια συγκεκριμένη κοινότητα χρηστών: την αεροπορική βιομηχανία. H AICC έχει αναπτύξει προδιαγραφές και σουίτες ελέγχου. Οι προδιαγραφές της έχουν υιοθετηθεί σε μεγάλο βαθμό από την αγορά. Πολλοί από τους συμμετέχοντες στον AICC συμμετέχουν επίσης σε εθνικούς φορείς, στην IEEE LTSC και τον IMS. URL: ARIADNE (Alliance of Remote Instructional Authoring and Distribution Networks for Europe): πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό ίδρυμα που αναπτύσσει εννοιολογικά πλαίσια και εργαλεία για εξ αποστάσεως διδασκαλία και μάθηση με χρήση των νέων τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών και με

31 ιδιαίτερη έμφαση στο διαμοιρασμό και την επαναχρησιμοποίηση ηλεκτρονικού μαθησιακού υλικού. Το ίδρυμα συμμετέχει σε διεθνείς δραστηριότητες προτυποποίησης, με έμφαση στα μετα-δεδομένα (metadata), και έχει αναπτύξει αξιοσημείωτη λειτουργική υποδομή. Επιπλέον, διατηρεί στενή συνεργασία με την ομάδα εργασίας Learning Object Metadata της IEEE LTSC. URL: IMS Global Learning Consortium: ο οργανισμός αυτός ιδρύθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1997 με συμμετέχοντες τόσο από τον ακαδημαϊκό όσο και από τον επιχειρηματικό χώρο. Σύντομα διεύρυνε την εμβέλεια δραστηριότητάς του σε διεθνές επίπεδο και αυτή τη στιγμή πάνω από 00 μέλη του δικτύου ανάπτυξης επιθεωρούν και χρησιμοποιούν τις προδιαγραφές που αναπτύσσει. Οι προδιαγραφές αυτές στοχεύουν στην επίτευξη διαλειτουργισιμότητας των συστημάτων που υποστηρίζουν τη συνδεδεμένη (online) μάθηση, εκπαίδευση και κατάρτιση. Πολλοί από τους συμμετέχοντες στον IMS συμμετέχουν επίσης σε εθνικούς φορείς, την IEEE LTSC, τον AICC, κ.α. URL: DCMI (Dublin Core Metadata Initiative): η ομάδα εργασίας DC-Education ιδρύθηκε το 1999 με σκοπό την περιγραφή των εκπαιδευτικών πόρων για την επίτευξη διαλειτουργισιμότητας στο πλαίσιο του DCMI. H επιτροπή SC36 συνεργάζεται με τον φορέα αυτό. URL: ADL (Advanced Distributed Learning): ο οργανισμός αυτός ιδρύθηκε το 1997 με πρωτοβουλία του αμερικάνικου υπουργείου άμυνας για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής σχετικά με τη χρήση των μαθησιακών τεχνολογιών. Σκοπός του είναι ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης, της βιομηχανίας και του ακαδημαϊκού χώρου για την ανάπτυξη μαθησιακών προτύπων. URL: Διαθέσιμα διεθνή πρότυπα για Μαθησιακή Τεχνολογία Βάσει και της προηγούμενης ανάλυσης, είναι προφανές ότι η δημιουργία ευρέως υιοθετημένων, ανοικτών και πιστοποιημένων προτύπων αποτελεί θεμελιώδη απαίτηση. Η ανάπτυξη μαθησιακών προτύπων αποκτά τεράστια σημασία ώστε οι συμμετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία να μπορούν να δημιουργούν, να διαχειρίζονται, να διαθέτουν και να καταναλώνουν μαθησιακό περιεχόμενο με συνεπή τρόπο.

32 Σχήμα 1. Οργανισμοί ανάπτυξης προδιαγραφών και προτύπων στο χώρο των ΜΤ Σε ένα ιδανικό μοντέλο όλοι οι οργανισμοί με δραστηριότητες ηλεκτρονικής μάθησης θα ενστερνίζονταν ένα σύνολο από πρότυπα για τη δημιουργία και τη διαχείριση μαθησιακού περιεχομένου, καθιστώντας έτσι εφικτή την ενεργή ανταλλαγή επαναχρησιμοποιούμενων αντικειμένων γνώσης στις ανοικτές αγορές. Είναι θετικό ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχει επιχειρηθεί και σε μεγάλο βαθμό επιτευχθεί η διασύνδεση μεταξύ των οργανισμών ανάπτυξης προδιαγραφών και προτύπων ΜΤ (Σχήμα 1). Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζονται στην υλοποίηση προτύπων για την βιομηχανία της ηλεκτρονικής μάθησης περιλαμβάνουν: Τεχνικά πρότυπα για την επίτευξη ανεξαρτησίας πλατφόρμας Ένα σύστημα κατηγοριοποίησης για την ταξινόμηση του περιεχομένου σε εύκολα προσπελάσιμες, συσχετιζόμενες θεματικές περιοχές Ένα σύστημα κατηγοριοποίησης για παιδαγωγικές προσεγγίσεις και επίπεδα Πρότυπα για τη διαχείριση και την παροχή μαθησιακού υλικού Πρότυπα για τον έλεγχο και την παρακολούθηση της πορείας του μαθητή Πρότυπα για τα προφίλ των μαθητών Συτήματα εντοπισμού μαθητών σε σχέση με τις ανάγκες τους για μαθησιακό υλικό Συστήματα για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των παροχέων περιεχομένου Σε σχέση με την κάλυψη των παραπάνω θεμάτων έχουν αναπτυχθεί οι παρακάτω προδιαγραφές και πρότυπα:

33 Μετα-δεδομένα (Metadata) για τον χαρακτηρισμό του περιεχομένου Συστήματα Πακετοποίησης και Διαχείρισης Περιεχομένου (Content Packaging and Management Systems) για τη σύνθεση/διαχωρισμό του περιεχομένου και για τον καθορισμό του πως τα μαθησιακά πακέτα μπορούν να ενσωματώνονται σε διαφορετικά ΣΜΤ Διαλειτουργικότητα Ερωτήσεων και Τεστ (Question and Test Interoperability) για τον καθορισμό του πως οι μονάδες αποτίμησης και ελέγχου μπορούν αν λειτουργούν σε διαφορετικά ΣΜΤ Συστήματα Διαχείρισης Προφίλ (Profiling Systems) για τον ορισμό δεδομένων μαθητή, επίδοσης και προόδου, καθώς και την προδιαγραφή ανταλλαγής αυτών των δεδομένων Επιχειρησιακά Συστήματα (Enterprise Systems) για την προδιαγραφή διαπροσωπείας των ΣΜΤ με άλλα επιχειρησιακά πληροφοριακά συστήματα Διαχείριση Ψηφιακών Δικαιωμάτων (Digital Rights Management) για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των παροχέων περιεχομένου. Κάθε μια από τις παραπάνω προδιαγραφές/πρότυπα αναλύεται στις επόμενες ενότητες...3 Μετα-δεδομένα Για τη διευκόλυνση των λειτουργιών αναζήτησης και χρήσης ηλεκτρονικών μαθησιακών πόρων μπορούν να χρησιμοποιηθούν περιγραφικές ετικέτες. Οι ετικέτες αυτές αποτελούν δεδομένα για τα δεδομένα και καλούνται μετα-δεδομένα. Σαν παράδειγμα μετα-δεδομένων θα μπορούσε να αναφερθεί η ετικέτα μιας κονσέρβας η οποία περιγράφει τα υλικά, το βάρος, το κόστος, κ.λπ. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η κάρτα σε έναν κατάλογο βιβλιοθήκης, η οποία περιγράφει ένα βιβλίο, το συγγραφέα του, το θέμα, τη θέση του μέσα στη βιβλιοθήκη, κ.λπ. Μια προδιαγραφή μετα-δεδομένων κάνει τη διαδικασία αναζήτησης και χρήσης ενός πόρου πιο αποδοτική προσφέροντας μια δομή καθορισμένων στοιχείων που περιγράφουν ή καταλογοποιούν τον μαθησιακό πόρο, όπως επίσης και τις απαιτήσεις σχετικά με το πώς τα στοιχεία αυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται και να αναπαρίστανται. Τα μετα-δεδομένα επιτρέπουν την αυτόματη συναρμολόγηση μαθησιακών αντικειμένων. Τα μετα-δεδομένα αποτελούν την πληροφορία για μια πληροφορία : το σύνολο της πληροφορίας που απαιτείται τόσο από εμάς όσο και από τα τεχνολογικά συστήματα για τον εντοπισμό, το φιλτράρισμα, την επιλογή και το συνδυασμό της επιθυμητής πληροφορίας. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες προδιαγραφές μετα-δεδομένων: IMS Learning Resource Metadata ( Dublin Core Metadata Initiative ( - για εφαρμογές βιβλιοθήκης), SCORM (Shareable Courseware Object Reference Model Το 1998 οι ομάδες IMS και ARIADNE υπέβαλλαν μια κοινή πρόταση και προδιαγραφή στην ΙΕΕΕ, η οποία αποτέλεσε τη βάση για τη διαμόρφωση του σχεδίου προτύπου ΙΕΕΕ Learning Objects Metadata (LOM - το οποίο

34 πρόσφατα εξελίχθηκε σε πρότυπο και μάλιστα αποτελεί το πρώτο πρότυπο μαθησιακής τεχνολογίας. Το LOM ορίζει τα στοιχεία μετα-δεδομένων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την περιγραφή μαθησιακών πόρων. Η προδιαγραφή περιλαμβάνει τα ονόματα των στοιχείων, τους ορισμούς τους, τους τύπους δεδομένων και τα μήκη πεδίων. Επιπλέον, ορίζει μια ιδεατή δομή για τα μεταδεδομένα (Σχήμα ). Σχήμα. Απόσπασμα του μοντέλου δεδομένων του προτύπου ΙΕΕΕ Learning Objects Metadata (LOM)..4 Πακετοποίηση και Διαχείριση Περιεχομένου Ένα άλλο υπό εξέλιξη πρότυπο είναι αυτό που αφορά στην πακετοποίηση και διαχείριση περιεχομένου. Η πακετοποίηση περιεχομένου συνίσταται στη συγκέντρωση δομικών μαθησμικών μονάδων (courselets) από διάφορες πηγές. Η κατάλληλη οργάνωση των μονάδων ώστε αυτές να αποτελούν ένα μαθησμικό πακέτο (course package) αφορά σε λειτουργίες διαχείρισης περιεχομένου. Αντίστοιχα, είναι πιθανή η αποσύνθεση μαθησμικών πακέτων στα συνιστάμενα μέρη τους, ώστε μερικά από αυτά να χρησιμοποιηθούν στη σύνθεση άλλων πακέτων. O οργανισμός IMS έχει ορίσει ένα ιδεατό πλαίσιο (IMS Content Framework) το οποίο περιγράφει τα βασικά συστατικά, τη δομή, τις λειτουργίες και τις αλληλεπιδράσεις (τόσο με ανθρώπους όσο και με άλλα συστήματα) που αφορούν στη σχεδίαση συστημάτων πακετοποίησης και διαχείρισης περιεχομένου (Σχήμα 3).

35 Σχήμα 3. IMS Content Framework Ο IMS έχει αναπτύξει μια προδιαγραφή ειδικά για το κομμάτι της πακετοποίησης περιεχομένου, το IMS Content Packaging Information Model ( Διαλειτουργικότητα Ερωτήσεων και Τεστ Η αξιολόγηση και ο έλεγχος αποτελούν ένα πολύ σημαντικό συστατικό της μαθησιακής διαδικασίας. Παρόλα αυτά, στα περισσότερα από τα υπάρχοντα ΣΜΤ όταν προκύψει ανάγκη αλλαγής της μηχανής παραγωγής και αξιολόγησης των τεστ ή θέμα αλλαγής περιβάλλοντος υλοποίησης, τα δομικά στοιχεία αξιολόγησης (π.χ. ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών) είναι αδύνατο να επαναχρησιμοποιηθούν. Η επίτευξη διαλειτουργκότητας ανάμεσα σε συστήματα αξιολόγησης και ελέγχου αποκτούν εξέχουσα σημασία καθώς πολλοί οργανισμοί επενδύουν πλέον στην κατανεμημένη μάθηση. Ο οργανισμός IMS έχει αναπτύξει την προδιαγραφή IMS Question and Test Interoperability (QTI imsqti_asi_infov1p.html). H προδιαγραφή αυτή ορίζει τις εξής βασικές δομές: Assessment η βασική μονάδα ελέγχου Section μονάδα υποδοχής άλλων sections ή items (βλ. παρακάτω) που αφορούν ένα κοινό στόχο

36 Item το βασικό μπλοκ ερωταπόκρισης στο οποίο περιέχονται οι ξεχωριστές ερωτήσεις Το προτεινόμενο μοντέλο καθιστά δυνατή την ανταλλαγή πολλαπλών Assessments και οποιοδήποτε συνδυασμό Assessments, Sections και Items στο πλαίσιο μιας και μοναδικής δομής δεδομένων. Το πληροφοριακό μοντέλο και οι βασικές δομές παρουσιάζονται στα σχήματα 4 και 5 αντίστοιχα. Ο κύριος σκοπός της προδιαγραφής είναι να επιτρέπει στους χρήστες την εισαγωγή και εξαγωγή ερωτήσεων (απλών και σύνθετων), ολοκληρωμένων τεστ, καθώς και να δίνει τη δυνατότητα ιδιωτικών προεκτάσεων του μοντέλου. Σχήμα 4. Πληροφοριακό Μοντέλο της προδιαγραφής IMS QTI

37 Σχήμα 5. Βασικές δομές στην προδιαγραφή IMS QTΙ..6 Πληροφορίες Μαθητή και Ανταλλαγή Προφίλ Το προφίλ ενός μαθητή (learner profile) αποτελεί τη συλλογή πληροφοριών για ένα Μαθητή (π.χ. ένα άτομο ή μια ομάδα) ή ένα Παραγωγό μαθησιακού περιεχομένου (π.χ. δημιουργό, παροχέα, πωλητή). Οι οργανισμοί ΙΕΕΕ LTSC και IMS έχουν αναπτύξει σχετικές προδιαγραφές. Τo ΙΕΕΕ LTSC Public and Private Information (PAPI) for Learners (PAPI Learner) περιγράφει μεταφέρσιμες εγγραφές μαθητή. Το PAPI Learner αποτελεί μια προδιαγραφή ανταλλαγής δεδομένων, χρησιμοποιείται δηλαδή για την επικοινωνία συνεργαζόμενων συστημάτων. Πρόσφατα στο PAPI Learner υποβλήθηκε στην ομάδα εργασίας Learner Information της υποεπιτροπής SC36 του ISO ( papi_learner/index.html), ώστε να μελετηθεί περαιτέρω. Το IMS Learner Information Package ( lipinfo01.html) βασίζεται σε ένα μοντέλο δεδομένων που περιγράφει τα χαρακτηριστικά ενός μαθητή τα οποία απαιτούνται για: την καταγραφή και τη διαχείριση του μαθησιακού ιστορικού, των στόχων και των επιτευγμάτων ενός μαθητή την εμπλοκή του μαθητή σε μια μαθησιακή εμπειρία τον εντοπισμό μαθησιακών ευκαιριών για το μαθητή. Η προδιαγραφή υποστηρίζει την ανταλλαγή της πληροφορίας μεταξύ ΣΜΤ, συστημάτων διαχείρισης ανθρώπινων πόρων, βάσεις προσόντων και δεξιοτήτων, και

38 άλλα συστήματα που χρησιμοποιούνται στην υποστήριξη της μαθησιακής διαδικασίας...7 Επιχειρησιακά Συστήματα Οι προδιαγραφές τέτοιων προτύπων στοχεύουν στην επίτευξη της διαλειτουργισιμότητας μεταξύ διαδικτυακών ΣΜΤ και άλλων επιχειρησιακών συστημάτων που χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη των λειτουργιών ενός οργανισμού. Το IMS Enterprise Information Model ( entv1p1/imsent_infov1p1.html) ορίζει ένα σύνολο δομών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ διαφορετικών συστημάτων (Σχήμα 6). Οι δομές αυτές παρέχουν τη βάση για προτυποποιημένες δεσμεύσεις δεδομένων (data bindings) που επιτρέπουν στους στους σχεδιαστές και κατασκευαστές λογισμικού να δημιουργούν διαλειτουργίσιμες διεργασίες μαθησιακής διαχείρισης για μια πληθώρα συστημάτων που έχουν κατασκευαστεί από ανεξάρτητους παραγωγούς λογισμικού. Παραδείγματα επιχειρησιακών εφαρμογών που υποστηρίζονται από το μοντέλο αυτό είναι: οικονομικά συστήματα, συστήματα πληροφοριών μαθητή, συστήματα διαχείρισης ανθρώπινων πόρων, συστήματα διαχείρισης βιβλιοθηκών, κ.α. Σχήμα 6. Το βασικό αρχιτεκτονικό μοντέλο της προδιαγραφής IMS Enterprise Εκτός από το IMS Enterprise Information Model, με το αντικείμενο της διαλειτουργικότητας μεταξύ διαδικτυακών ΣΜΤ ασχολείται και η προδιαγραφή Learning Technologies Systems Architecture (LTSA που έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο της IEEE LTSC. Η προδιαγραφή αυτή ορίζει μια υψηλού επιπέδου αρχιτεκτονική για πληροφοριακά συστήματα μαθησιακής τεχνολογίας και κατάρτισης που περιγράφει τη σχεδίαση και τα συστατικά αυτών των συστημάτων (Σχήμα 7). Η LTSC:

39 παρέχει ένα κοινό πλαίσιο κατανόησης των υπαρχόντων αλλά και των μελλοντικών συστημάτων προωθεί τη διαλειτουργικότητα και τη μεταφερσιμότητα μέσω της αναγνώρισης των σημαντικών διαπροσωπειών ενσωματώνει ένα τεχνικό ορίζοντα (εφαρμοσιμότητα) τουλάχιστον 5-10 ετών, ενώ ταυτόχρονα παραμένει προσαρμόσιμη σε νέες τεχνολογίες και νέα συστήματα μαθησιακής τεχνολογίας. Learner Entity Multimedia Delivery Behavior Interaction Context Loc Learning Preferences at Learning Locator o r Content Catalog Info Learning Resources Query As s e en ssm t (history/obj.) Coach Learner Info (new) Evaluation Learner Info (current) Learner Records Σχήμα 7. Συστατικά συστήματος βασισμένου στην LTSC..8 Διαχείριση Ψηφιακών Δικαιωμάτων Με τον όρο διαχείριση ψηφιακών δικαιωμάτων αναφερόμαστε στη διεργασία καταγραφής, μετάδοσης, ερμηνείας και επιβολής ψηφιακών δικαιωμάτων. Στόχος είναι η αποτροπή της μη εξουσιοδοτημένης χρήσης και η διαφύλαξη της ακεραιότητας της ψηφιακής πληροφορίας. Η επίτευξη του στόχου αυτού απαιτεί προτυποποιημένους τρόπους επικοινωνίας των ψηφιακών δικαιωμάτων, όπως επίσης και συστήματα ικανά για την τήρηση των διακιωμάτων αυτών. Η ανάγκη αυτή οδήγησε σε προσπάθειες προτυποποίησης, κυρίως στους χώρους παραγωγής πολυμέσων, ψηφιακών εκδόσεων με στόχο την επιβολή ψηφιακών δικαιωμάτων που σχετίζονται με εμπορικό πολύμεσο περιεχόμενο. Η διαχείριση ψηφιακών δικαιωμάτων συχνά βασίζεται στην ασφάλεια της πληροφορίας (π.χ. σε τεχνικές κωδικοποίησης, ηλεκτρονικές υπογραφές, πρωτόκολλα ασφαλούς εξουσιοδότησης), εμπλέκει όμως και πολύπλοκα θέματα όπως νομικοί περιορισμοί ή μοντέλα και ευχρηστία ηλεκτρονικού εμπορίου. Σε αυτό το πλαίσιο, οι γλώσσες έκφρασης ψηφιακών δικαιωμάτων παίζουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο. Οι γλώσσες αυτές χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό του συνόλου των τύπων άδειας χρήσης που παρέχονται στους χρήστες (και σε ενδιάμεσες οντότητες όπως διανομείς και βιβλιοθήκες) και των όρων και υποχρεώσεων που πρέπει να ικανοποιούνται ώστε αυτές οι άδειες να ισχύουν. Ο οργανισμός ΙΕΕΕ LTSC εξέδωσε πρόσφατα ένα έγγραφο που παρουσιάζει μια μελέτη του παγκόσμιου σκηνικού στο χώρο των γλωσσών έκφρασης ψηφιακών δικαιωμάτων και κάνει μια σειρά συστάσεων για τις αναγκαίες δραστηριότητες προτυποποίησης που θα οδηγήσουν σε ένα πρότυπο κατάλληλο για την περιοχή της

40 μαθησιακής τεχνολογίας (Towards a Digital Rights Expression Language Standard for Learning Technology - Δράσεις ομάδας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης Συγκεντρωτικά, η δραστηριότητα της ομάδας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης του ΤΜΣΠΣ εστιάζεται στους εξής τομείς: Διερεύνηση εμπορικών και ανοιχτού κώδικα πλατφορμών τηλεκπαίδευσης Εγκατάσταση και συγκριτική δοκιμή σε πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης Εξελληνισμός πλατφορμών τηλεκπαίδευσης Βελτιώσεις ιστοσελίδων διεπαφών και ανάπτυξη νέας λειτουργικότητας Διερεύνηση υποστήριξης προτύπων Συγκέντρωση υλικού σε web-site της δράσης ΤΜΣΠΣ Ανάπτυξη προτύπου μαθήματος στην πλατφόρμα Claroline Συγγραφή επεξεργασία υποστηρικτικού υλικού και εγχειριδίων Πρόσκληση σε ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα για φιλοξενία υλικού τηλεκπαίδευσης στον κεντρικό εξυπηρετητή του ΤΜΣΠΣ Διάθεση πλατφόρμας ανοιχτού κώδικα σε ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα για εγκαταστάσεις κατά τόπους στα ιδρύματα.4 Προτεινόμενοι άξονες μελλοντικής δράσης Η πρώτη παρουσίαση της εξελληνισμένης έκδοσης της πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης του ΤΜΣΠΣ προκάλεσε το έντονο ενδιαφέρον από την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα, για εφαρμογή στην ανώτατη/ανώτερη εκπαίδευση, αλλά και σε συγγενείς δράσεις του Υπουργείου Παιδείας με ανάγκες ενός τηλεκπαιδευτικού περιβάλλοντος. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου εργαλείου με ελληνική υποστήριξη είναι από μόνη της ένα σημαντικό γεγονός για την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα. Πάντως, ακόμα πιο κρίσιμη για την μακροβιότητα του περιβάλλοντος και την απόκτηση της εμπιστοσύνης της κοινότητας, θα είναι η συντήρησή του, που ξεκινάει από την τεχνική υποστήριξη σε προβλήματα εγκατάστασης, μέχρι την ενσωμάτωση νέων λειτουργιών που προκύπτουν ως ζητούμενες. Ήδη, η υποστήριξη που παρέχεται από το ΤΜΣΠΣ είναι υποδειγματική, δίνοντας τη δυνατότητα σε καθηγητές να ξεκινήσουν την κατασκευή του δικού τους μαθήματος σε κεντρικό εξυπηρετητή ( ανεξαρτήτως ιδρύματος στο οποίο ανήκουν, ενώ ταυτόχρονα έχει ξεκινήσει η διάθεση του πακέτου λογισμικού ανοιχτού κώδικα σε φορείς που επιθυμούν να το εγκαταστήσουν τοπικά στο ίδρυμά τους. Η ηλεκτρονική λίστα που δέχεται τα αιτήματα υποστήριξης είναι ενεργή και τα μηνύματα που ανταλλάσσονται κάνουν φανερό τον ρόλο που έχει να παίξει η υποστήριξη σε ένα τέτοιο σημαντικό εγχείρημα. Τα παραπάνω πρώτα βήματα δηλώνουν την σαφή πρόθεση στήριξης της πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης του ΤΜΣΠΣ με τεχνογνωσία και ανθρώπινους πόρους. Η πρόσκληση από το ΤΜΣΠΣ προς τα άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα για φιλοξενία υλικού είναι ανοικτή, όπως και η διάθεση του κώδικα του λογισμικού που έχει αναπτυχθεί και συνεχίζει να εξελίσσεται. Βέβαια, η πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης του ΤΜΣΠΣ όπως είναι διαθέσιμη σήμερα, προσφέρει απλώς την υποδομή για: οργάνωση ηλεκτρονικού υλικού μαθημάτων, διαχείριση ρόλων εκπαιδευτή και εκπαιδευομένου, και αυτοαξιολόγηση

41 μέσω απλών ασκήσεων πολλαπλών επιλογών. Είναι σίγουρο ότι καθώς η καθημερινή πρακτική της διδακτικής διαδικασίας θα ενσωματώνει τέτοια ηλεκτρονικά εργαλεία, και καθώς οι διδάσκοντες θα αποκτούν μεγαλύτερη εμπειρία στην ανάπτυξη υλικού για ηλεκτρονική διάθεση, θα απαιτούνται όλο και πιο εξελιγμένα χαρακτηριστικά. Οι τομείς στους οποίους κρίνεται ότι θα πρέπει να στραφεί μελλοντικά η ανάπτυξη της πλατφόρμας αναφέρονται παρακάτω..5 Παρακολούθηση εξελίξεων προτυποποίησης Διεθνώς παρατηρείται τα τελευταία χρόνια έντονη δραστηριότητα γύρω από τα θέματα της προτυποποίησης των μαθησιακών διαδικασιών, χωρίς όμως να έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο στο επίπεδο κοινών πρακτικών κανόνων για την ανάπτυξη μαθησιακού υλικού και των συστημάτων που το διαχειρίζονται. Είναι σημαντικό για τη δραστηριότητα αυτή του ΤΜΣΠΣ να παρακολουθήσει τις εξελίξεις στον τομέα και να αξιολογήσει τις δυνατότητες ενσωμάτωσης των προτύπων στην πλατφόρμα που έχει επιλεγεί. Καθώς τα πρότυπα θα αποκρυσταλλώνονται και θα εξαπλώνονται σε ευρεία χρήση, σημαντικό ρόλο θα παίξει η δυνατότητα των συστημάτων τηλεκπαίδευσης να ανταλλάσσουν μεταξύ τους υλικό, δυνατότητα που δεν πρέπει να λείψει από την πλατφόρμα του ΤΜΣΠΣ..6 Ανάπτυξη νέας τηλεκπαίδευσης λειτουργικότητας στην πλατφόρμα Στο τομέα αυτό, έχουμε ήδη αναγνωρίσει την έλλειψη δύο χαρακτηριστικών που αξίζει να συμπεριληφθούν σε μελλοντικές προσπάθειες ανάπτυξης της πλατφόρμας. Η δυνατότητα αποθήκευσης προσωπικών σημειώσεων και σελιδοδεικτών του εκπαιδευομένου πάνω στο ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό έχει αποδειχθεί ότι είναι στενά συνδεδεμένη με την επιτυχία της μαθησιακής διαδικασίας και αρκετά εμπορικά συστήματα τη διαθέτουν ήδη. Η ανάγκη υποστήριξης αυτού του χαρακτηριστικού είναι δεδομένη, αρκεί να συγκεκριμενοποιηθούν οι λεπτομερείς ανάγκες της επιθυμητής λειτουργικότητας. Επίσης, ο μηχανισμός κατασκευής ασκήσεων αυτοαξιολόγησης που περιλαμβάνεται στην πλατφόρμα είναι εξαιρετικά περιορισμένος, επιτρέποντας μόνο ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών και βαθμολογώντας τον εκπαιδευόμενο με βάση τις προαποθηκευμένες από τον καθηγητή σωστές απαντήσεις. Απουσιάζει ακόμα και η δυνατότητα καταγραφής των απαντήσεων των εκπαιδευομένων για μελλοντική αναφορά του καθηγητή. Προτείνεται η βελτίωση του μηχανισμού ώστε να υποστηρίζει και άλλους τύπους ερωτήσεων-απαντήσεων, όπως ανοιχτού κειμένου, συσχέτιση επιλογών, κ.λ.π., καθώς και η δυνατότητα τυχαίας επιλογής ομάδας ερωτήσεων από ευρύτερη γκάμα ερωτήσεων για παρουσίαση διαρκώς ανανεωμένων ασκήσεων. Σημαντική βελτίωση θα είναι και η εξασφάλιση της καταγραφής των απαντήσεων ανά μαθητή, και μάλιστα για πολλαπλές προσπάθειες επίλυσης των ασκήσεων, εργαλείο που θα βοηθήσει και την αξιολόγηση της πορείας των εκπαιδευομένων από τους εκπαιδευτές..7 Εισαγωγή δομημένων μαθησιακών αντικειμένων Σε συνδυασμό με το παραπάνω σημείο της παρακολούθησης των εξελίξεων στο πεδίο της προτυποποίησης, η ανάγκη για διαχείριση δομημένου μαθησιακού υλικού θα γίνει κυρίαρχο ζήτημα στην οργάνωση του ηλεκτρονικού υλικού που εισάγεται και

42 εξάγεται από την πλατφόρμα. Και αυτό γιατί η φορητότητα (portability) του υλικού θα παίζει σημαντικό ρόλο στην αξία του παραγόμενου διδακτικού υλικού, ταυτόχρονα όμως αυξάνοντας και το κόστος κατασκευής του σε εργατοώρες. Με τον όρο «δομημένο» εννοούμε την οργάνωση του εκπαιδευτικού υλικού του μαθήματος σε συγκεκριμένη δομή και μορφή με τίτλους, ενότητες, υποενότητες, εικόνες που αναφέρονται και συνοδεύουν συγκεκριμένο κείμενο, αναφορές σε εξωτερικό υλικό κ.λ.π. όπως επίσης και την συνοδεία του υλικού από μετα-δεδομένα. Η κατασκευή υλικού σε τέτοια μορφή δεν είναι εύκολη υπόθεση και η επιβολή εισαγωγής μόνο τέτοιου υλικού στην πλατφόρμα δεν θα αντιμετωπίζονταν θετικά από τους περισσότερους καθηγητές, που δεν θα ήταν διατεθειμένοι να παράγουν υλικό μέσα από μια εξοντωτικά λεπτομερή διαδικασία δόμησης. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη της δυνατότητας να εισάγεται και να εξάγεται από την πλατφόρμα δομημένο υλικό (πιθανώς με χρήση XML προτύπων DTDs), θα πρέπει να εξεταστούν και βοηθητικά εργαλεία διευκόλυνσης της ανάπτυξης δομημένου υλικού, ώστε να επιταχύνεται η παραγωγή του. Φυσικά, η φορητότητα του υλικού για μεταφορά σε άλλες πλατφόρμες είναι σημαντική για την επένδυση της προσπάθειας ανάπτυξης του εκπαιδευτικού υλικού ενός μαθήματος, και θα έχει αξία μόνο αν ακολουθείται κάποιο ευρύτερα διαθέσιμο σχετικό πρότυπο.

43 .8 Στοιχεία Πλατφόρμας ΤΜΣΠΣ.8.1 Κεντρική σελίδα πλατφόρμας:.8. Κατάλογος Μαθημάτων Προπτυχιακά Άλλα Υπόμνημα: Ανοικτό Μάθημα Απαιτείται εγγραφή Κλειστό μάθημα Προπτυχιακά αρχή DPSD166: Computer Games / Edutainment [9850] Σπύρος Βοσινάκης, Νίκος Βιορρές DPSD196: Mechantronics [9350] Μουλιανίτης Βασίλειος

44 DPSD199: [9050] Project Management webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD8: Test9 Ξενοφών Παπαδόπουλος DPSD169: Αγγλικά 1 (English 1) [1001] Avra Karaphilis DPSD141: Αγγλικά (English ) [350] Avra Karaphilis DPSD170: Αγγλικά 3 (English 3) [3301] Avra Karaphilis DPSD171: Αγγλικά 4 (English 4) [4001] Avra Karaphilis DPSD183: Αλγόριθμοι, Δομές δεδομένων [705] Ιωάννης Γαβιώτης DPSD130: Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Μηχανής [6100] Koυτσαμπάσης Παναγιώτης DPSD179: Ανάλυση και Σχεδίαση Πληροφοριακών Συστημάτων [5000] Ιωάννης Γαβιώτης DPSD9: Ανάλυση Προΐόντων με ΗΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΣ DPSD109: Αξιολόγηση Πλατφόρμας Σταυράκης Μόδεστος DPSD10: [1101] Απειροστικός Λογισμός Ι Λογισμός ΙΙ Μάγειρα Αθηνά DPSD11: [101] Απειροστικός

45 Νικόλαος Χατζησάββας DPSD191: Βάσεις Δεδομένων [8600] Δημήτρης Λέκκας DPSD186: [7001] Γερμανικά 1 Γερμανικά Εύα Κέκου DPSD19: [8001] Εύα Κέκου DPSD119: Γερμανικά ΙΙ [8000] Eύα Kέκου DPSD131: [8150] Γνωστική Επιστήμη Δημήτρης Ναθαναήλ DPSD144: Γραμμική Άλγεβρα και Αναλυτική Γεωμετρία [3051] Σμυρλής Γεώργιος DPSD114: Γραφικά [6150] Φίλιππος Αζαριάδης DPSD184: Γραφικές Τέχνες [7400] DPSD09: Lectures] Δημόσιες Διαλέξεις admin edu DPSD18: Διαδραστική Σχεδίαση [4150] Τζένη Δαρζέντα, Δημήτρης Ναθαναήλ DPSD145: [3350] Διακριτά Κωνσταντίνος Λιάσκος Μαθηματικά [Public

46 DPSD146: [3450] Διαφορικές Εξισώσεις Κωνσταντίνος Λιάσκος DPSD194: Διαχείριση Σχεδίασης (Design Management) [9900] Δάνος Παπαδόπουλος, Σταθάκης Γιώργος DPSD0: Διπλωματική Εργασία [10900] webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD06: Ειδικά θέματα Πληροφορικής Κινηματογραφίας [9950] Παναγιώτης Κυριακουλάκος, Τζένη Δαρζέντα, Μόδεστος Σταυράκης DPSD165: Εικονική Πραγματικότητα (Virtual Reality) [9550] Σπυρίδων Βοσινάκης DPSD173: Εισαγωγή στη Συστημική Θεωρία [4050] Θ. Σπύρου, Α. Αρνέλλος DPSD111: Εισαγωγή στην σχεδίαση με Η/Υ [401] Σαπίδης Νικόλαος DPSD138: Εισαγωγή στις Πιθανότητες και τη Στατιστική [440] Ε. Παπαγεωργίου, Γ. Σμυρλής DPSD140: Εισαγωγή στο Μάρκετινγκ και Μοντέλα Μάρκετινγκ [6351] Μαρία Σίμωση DPSD160: [9150] Εισαγωγή στο Περιβάλλον webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD157: Εκτυπωτική (Printing) [8400] DPSD08: Επιλογή Υλικών για Μελέτες Σχεδιασμού Νίκος Ζαχαρόπουλος DPSD178: Επιχειρησιακή ερευνα/μάνατζμεντ [451]

47 Γιώργος Σταθάκης DPSD174: Εργαστήρια Ελεύθερου Σχεδίου 1 [1350] Απόστολος Καρακατσάνης, Αλεξάνδρα Γεωργιάδου DPSD175: Εργαστήρια Ελεύθερου Σχεδίου [450] Απόστολος Καρακατσάνης, Αλεξάνδρα Γεωργιάδου DPSD17: Εργονομία [701] Παπακωστόπουλος Βασίλης DPSD13: [7103] Θεωρία Επικοινωνίας Κωνσταντινος Χωριανοπουλος DPSD134: Θεωρία και Μεθοδολογία Σχεδίασης Ι [101] Ιωάννης Δαρζέντας, Δαμιανός Παπαδόπουλος DPSD135: Θεωρία και Μεθοδολογία Σχεδίασης ΙΙ [01] Ιωάννης Δαρζέντας, Δαμιανός Παπαδόπουλος DPSD133: Θεωρία Οργανώσεων [753] Μαρία Σίμωση DPSD103: Ιστορία Σχεδίασης και Τεχνολογίας 1 [150] Θωμάς Σπύρου, Ιωάννης Ξενάκης DPSD14: Ιστορία Σχεδίασης και Τεχνολογίας [50] Σπύρου Θωμάς DPSD108: Ιστορία Τέχνης 1 [5050] Φ. Οικονομίδου, Ι. Ξενάκης, Ε. Χαραλάμπους, Α. Καρακατσάνης DPSD189: [6051] Ιστορία Τέχνης Κωνσταντίνος Ιωαννίδης

48 DPSD44: Ιστορία Τέχνης ΙΙ Εαρινό 008 Assimina Kaniari DPSD153: Ιταλικά 1 [7600] webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD154: Ιταλικά [8500] webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD139: Κοινωνιολογία [8100] Μαρία Σίμωση DPSD143: Μέθοδοι Ανάπτυξης Προϊόντων και Συστημάτων [30] Π. Παπανίκος, Νικόλαος Σαπίδης, Φίλιππος Αζαριάδης, Σοφία Κυρατζή DPSD180: [501] Μηχανική των Υλικών Π. ΠΑΠΑΝΙΚΟΣ DPSD18: Νέα Υλικά [7350] Νικόλαος Ζαχαρόπουλος DPSD01: [9100] Νομικά στο Design Ιωάννης-Ιάκωβος Παραδείσης DPSD106: Οπτικοακουστικές Τεχνικές [7550] Παναγιώτης Κυριακουλάκος, Μόδεστος Σταυράκης DPSD113: Παραστατική Κινηματογραφία [800] Παναγιώτης Κυριακουλάκος, Μόδεστος Σταυράκης DPSD161: Περιβαλλοντικά Προβλήματα Πλανητικής Κλίμακας [9650] webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD104: [1151] Πληροφορική Παναγιώτης Ζαχαριάς 1

49 DPSD176: Πληροφορική [15] Λέκκας Δ., Ζήσης Δ. DPSD158: Πληροφορική Κινηματογραφία (Computer Animation) [9600] Παναγιώτης Κυριακουλάκος, Μόδεστος Σταυράκης PROJECT101: Πρακτική Ασκηση Κουτσοθεόδωρος Άσκησης Δημήτρης, Επιτροπή Πρακτικής DPSD31: ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 007 Δημήτρης Άσκησης Κουτσοθεόδωρος - Επιτροπή Πρακτικής DPSD41: ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 008 Δημήτρης Κουτσοθεόδωρος DPSD193: [8900] Πρακτική Άσκηση webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD49: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ DPSD185: [7450] Προσομοίωση (Simulation) N. Ζαχαρόπουλος DPSD188: [850] Ρομποτική Π. Παπανίκος DPSD147: [130] Στούντιο 1 (Σχέδιο/Χρώμα) webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD148: [30] Στούντιο (Σχέδιο/Χρώμα) webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD149: Στούντιο 3 (Σχέδιο/Χρώμα) [351]

50 Αγγελική Μπρισνόβαλη, Ιωάννης Ξενάκης DPSD150: Στούντιο 4 [4301] Μπρισνόβαλη Αγγελική, Ιωάννης Ξενάκης DPSD03: Στούντιο 5 [5300] Δραμυτινός Πάνος, Παπακωστόπουλος Βασίλης, Σκουρμπούτης Ευγένιος, Φωτιάδης Σέργιος DPSD04: Στούντιο 6 [6300] Δραμυτινός Πάνος, Παπακωστόπουλος Βασίλης, Σκουρμπούτης Ευγένιος, Φωτιάδης Σέργιος DPSD110: Στούντιο 7 [7300] Δραμυτινός Πάνος, Παπαδόπουλος Δάνος, Σκουρμπούτης Ευγένιος, Φωτιάδης Σέργιος DPSD136: Στούντιο 8 [8300] Δραμυτινός Πάνος, Παπαδόπουλος Δάνος, Σκουρμπούτης Ευγένιος, Φωτιάδης Σέργιος DPSD00: Στρατηγικός Σχεδιασμός [9750] DPSD159: Συνεργατικά Συστήματα [9400] Παναγιώτης Κουτσαμπάσης DPSD197: Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων [9450] Παναγιώτης Κουτσαμπάσης DPSD14: Σχεδίαση Βιομηχανικών Συστημάτων [8350] Γ. ΣΤΑΘΑΚΗΣ DPSD105: Σχεδίαση για όλους (Design for All) [7150] Δαρζέντα Τζένη DPSD155: [8700] Σχεδίαση ειδικού υφάσματος webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD187: Σχεδίαση Ηλεκτρονικού Επιχειρείν [8650]

51 Π. Κουτσαμπάσης DPSD115: Σχεδίαση με Η/Υ [5150] Φίλιππος Αζαριάδης DPSD156: [8750] Σχεδίαση οχημάτων Β. Μουλιανίτης DPSD198: Σχεδίαση Παραγωγής [9500] Μουλιανίτης Βασίλειος DPSD16: [9800] Σχεδίαση Περιβαλλοντικών Συστημάτων webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD195: Σχεδίαση Πληροφορίας (Information Design) [950] T. Δαρζέντα DPSD107: Σχεδίαση Πολυμέσων [7501] Παναγιώτης Κουτσαμπάσης, Σοφία Κυρατζή DPSD17: Σχεδίαση Συστημάτων [600] Θωμάς Σπύρου DPSD30: Σχεδιασμός και Ανάλυση Μηχανισμών ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΣ DPSD190: Τεχνητή Νοημοσύνη [8550] Σ. Βοσινάκης DPSD177: [3401] Τεχνική Μηχανική Π. ΠΑΠΑΝΙΚΟΣ DPSD181: Τεχνολογία και Προγραμματισμός στο Διαδίκτυο [6401] Βοσινάκης Σπύρος, Βλαχογιάννης Βαγγέλης, Ζαχαριάς Παναγιώτης DPSD118: Τεχνολογία Πολυμέσων [8051] Παναγιώτης Κυριακουλάκος, Σοφία Κυρατζή

52 DPSD137: Τεχνολογίες και Μεθοδολογίες Προγραμματισμού I [3151] Λέκκας Δημήτρης, Παναγιώτης Ζαχαριάς, Ξενοφών Παπαδόπουλος DPSD117: Τεχνολογίες, Μεθοδολογίες Προγραμματισμού [400] Ιωάννης Γαβιώτης DPSD116: Υλικά [4350] Νικόλαος Ζαχαρόπουλος DPSD46: Υλικά Τεχνικές και Μέσα Παρουσίασης Μπρισνόβαλη Αγγελική DPSD163: Φύλο και Πολιτισμός [900] webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD164: Φύλο, Θετικές Επιστήμες και Νέες Τεχνολογίες [9700] webadmin: edu.syros.aegean.gr DPSD167: Ψυχολογία (Psychology) [9300] Μαρία Σίμωση Άλλα αρχή DPSD3: Διοργάνωση ΣΕΤΝ Σπυρίδων Βοσινάκης DPSDM119: Διπλωματικές ΠΠΣ & ΠΜΣ Φίλιππος Αζαριάδης, Νικόλαος Σαπίδης DPSD45: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΑΠΟ ΙΔΙΩΤΕΣ Γραφείο Διασύνδεσης ΤΜΣΠΣ

53 .8.3 Παράδειγμα μαθήματος

54

55

56

57 .9 Στατιστικά στοιχεία πλατφόρμας

58 Στατιστικά πλατφόρμας Αριθμός εισόδων o Από :1:45: o Τελευταίες 30 μέρες: 635 o Τελευταίες 7 μέρες: 148 o Σήμερα: 87 Αριθμός καθηγητών (1): 77 Αριθμός φοιτητών (5): 801 Αριθμός εγγραφών ανά κατηγορία : Αριθμός μαθημάτων : 148 Αριθμός μαθημάτων ανά τμήμα : Εργασίες (Projects) 10 Μεταπτυχιακό - Ομοιοπαθητική 18 Μεταπτυχιακό - Σχεδίαση Διαδραστικών και Βιομηχανικών Προϊόντων 1 και Συστημάτων Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων Αριθμός μαθημάτων ανά γλώσσα : english 4 greek 144 Αριθμός μαθημάτων ανά κατάσταση ορατότητας: Αριθμός εγγραφών ανά μάθημα : DPSD10 Statut :1 DPSD10 Statut :5 DPSD103 Statut :1 DPSD103 Statut :5 DPSD104 Statut :1 DPSD104 Statut :

59 DPSD105 Statut :1 DPSD105 Statut :5 DPSD106 Statut :1 DPSD106 Statut :5 DPSD107 Statut :1 DPSD107 Statut :5 DPSD108 Statut :1 DPSD108 Statut :5 DPSD109 Statut :1 DPSD109 Statut :5 DPSD110 Statut :1 DPSD110 Statut :5 DPSD111 Statut :1 DPSD111 Statut :5 DPSD11 Statut :1 DPSD11 Statut :5 DPSD113 Statut :1 DPSD113 Statut :5 DPSD114 Statut :1 DPSD114 Statut :5 DPSD115 Statut :1 DPSD115 Statut :5 DPSD116 Statut :1 DPSD116 Statut :5 DPSD117 Statut :1 DPSD117 Statut :5 DPSD118 Statut :1 DPSD118 Statut :5 DPSD119 Statut :1 DPSD119 Statut :5 DPSD14 Statut :1 DPSD14 Statut :5 DPSD17 Statut :1 DPSD17 Statut :5 DPSD18 Statut :1 DPSD18 Statut :5 DPSD19 Statut :1 DPSD130 Statut :1 DPSD130 Statut :5 DPSD131 Statut :

60 DPSD131 Statut :5 DPSD13 Statut :1 DPSD13 Statut :5 DPSD133 Statut :1 DPSD133 Statut :5 DPSD134 Statut :1 DPSD134 Statut :5 DPSD135 Statut :1 DPSD135 Statut :5 DPSD136 Statut :1 DPSD136 Statut :5 DPSD137 Statut :1 DPSD137 Statut :5 DPSD138 Statut :1 DPSD138 Statut :5 DPSD139 Statut :1 DPSD139 Statut :5 DPSD140 Statut :1 DPSD140 Statut :5 DPSD141 Statut :1 DPSD141 Statut :5 DPSD14 Statut :1 DPSD14 Statut :5 DPSD143 Statut :1 DPSD143 Statut :5 DPSD144 Statut :1 DPSD144 Statut :5 DPSD145 Statut :1 DPSD145 Statut :5 DPSD146 Statut :1 DPSD146 Statut :5 DPSD147 Statut :1 DPSD147 Statut :5 DPSD148 Statut :1 DPSD148 Statut :5 DPSD149 Statut :1 DPSD149 Statut :5 DPSD150 Statut :1 DPSD150 Statut :5 DPSD153 Statut :

61 DPSD153 Statut :5 DPSD154 Statut :1 DPSD154 Statut :5 DPSD155 Statut :1 DPSD155 Statut :5 DPSD156 Statut :1 DPSD156 Statut :5 DPSD157 Statut :1 DPSD157 Statut :5 DPSD158 Statut :1 DPSD158 Statut :5 DPSD159 Statut :1 DPSD159 Statut :5 DPSD160 Statut :1 DPSD160 Statut :5 DPSD161 Statut :1 DPSD161 Statut :5 DPSD16 Statut :1 DPSD16 Statut :5 DPSD163 Statut :1 DPSD163 Statut :5 DPSD164 Statut :1 DPSD164 Statut :5 DPSD165 Statut :1 DPSD165 Statut :5 DPSD166 Statut :1 DPSD166 Statut :5 DPSD167 Statut :1 DPSD167 Statut :5 DPSD169 Statut :1 DPSD169 Statut :5 DPSD170 Statut :1 DPSD170 Statut :5 DPSD171 Statut :1 DPSD171 Statut :5 DPSD17 Statut :1 DPSD17 Statut :5 DPSD173 Statut :1 DPSD173 Statut :5 DPSD174 Statut :

62 DPSD174 Statut :5 DPSD175 Statut :1 DPSD175 Statut :5 DPSD176 Statut :1 DPSD176 Statut :5 DPSD177 Statut :1 DPSD177 Statut :5 DPSD178 Statut :1 DPSD178 Statut :5 DPSD179 Statut :1 DPSD179 Statut :5 DPSD180 Statut :1 DPSD180 Statut :5 DPSD181 Statut :1 DPSD181 Statut :5 DPSD18 Statut :1 DPSD18 Statut :5 DPSD183 Statut :1 DPSD183 Statut :5 DPSD184 Statut :1 DPSD184 Statut :5 DPSD185 Statut :1 DPSD185 Statut :5 DPSD186 Statut :1 DPSD186 Statut :5 DPSD187 Statut :1 DPSD187 Statut :5 DPSD188 Statut :1 DPSD188 Statut :5 DPSD189 Statut :1 DPSD189 Statut :5 DPSD190 Statut :1 DPSD190 Statut :5 DPSD191 Statut :1 DPSD191 Statut :5 DPSD19 Statut :1 DPSD19 Statut :5 DPSD193 Statut :1 DPSD193 Statut :5 DPSD194 Statut :

63 DPSD194 Statut :5 DPSD195 Statut :1 DPSD195 Statut :5 DPSD196 Statut :1 DPSD196 Statut :5 DPSD197 Statut :1 DPSD197 Statut :5 DPSD198 Statut :1 DPSD198 Statut :5 DPSD199 Statut :1 DPSD199 Statut :5 DPSD00 Statut :1 DPSD00 Statut :5 DPSD01 Statut :1 DPSD01 Statut :5 DPSD0 Statut :1 DPSD0 Statut :5 DPSD03 Statut :1 DPSD03 Statut :5 DPSD04 Statut :1 DPSD04 Statut :5 DPSD06 Statut :1 DPSD06 Statut :5 DPSD08 Statut :1 DPSD08 Statut :5 DPSD09 Statut :1 DPSD09 Statut :5 DPSD8 Statut :1 DPSD8 Statut :5 DPSD9 Statut :1 DPSD9 Statut :5 DPSD30 Statut :1 DPSD30 Statut :5 DPSD31 Statut :1 DPSD31 Statut :5 DPSD3 Statut :1 DPSD41 Statut :1 DPSD41 Statut :5 DPSD44 Statut :1 DPSD44 Statut :

64 DPSD45 Statut :1 DPSD45 Statut :5 DPSD46 Statut :1 DPSD46 Statut :5 DPSD49 Statut :1 DPSD49 Statut :5 DPSDH100 Statut :1 DPSDH100 Statut :5 DPSDH101 Statut :1 DPSDH101 Statut :5 DPSDH104 Statut :1 DPSDH104 Statut :5 DPSDH105 Statut :1 DPSDH105 Statut :5 DPSDH106 Statut :1 DPSDH106 Statut :5 DPSDH107 Statut :1 DPSDH107 Statut :5 DPSDH108 Statut :1 DPSDH108 Statut :5 DPSDH109 Statut :1 DPSDH109 Statut :5 DPSDH110 Statut :1 DPSDH110 Statut :5 DPSDH111 Statut :1 DPSDH111 Statut :5 DPSDH11 Statut :1 DPSDH11 Statut :5 DPSDH113 Statut :1 DPSDH113 Statut :5 DPSDH114 Statut :1 DPSDH114 Statut :5 DPSDH11 Statut :1 DPSDH11 Statut :5 DPSDH1 Statut :1 DPSDH1 Statut :5 DPSDH14 Statut :1 DPSDH14 Statut :5 DPSDH15 Statut :1 DPSDH15 Statut :

65 DPSDH16 Statut :1 3 DPSDH16 Statut :5 7 DPSDM101 Statut :1 7 DPSDM101 Statut :5 40 DPSDM10 Statut :1 4 DPSDM10 Statut :5 76 DPSDM103 Statut :1 7 DPSDM103 Statut :5 88 DPSDM104 Statut :1 5 DPSDM104 Statut :5 18 DPSDM105 Statut :1 6 DPSDM105 Statut :5 0 DPSDM106 Statut :1 4 DPSDM106 Statut :5 98 DPSDM107 Statut :1 DPSDM107 Statut :5 DPSDM109 Statut :1 7 DPSDM109 Statut :5 71 DPSDM110 Statut :1 3 DPSDM110 Statut :5 7 DPSDM111 Statut :1 1 DPSDM111 Statut :5 DPSDM11 Statut :1 DPSDM11 Statut :5 10 DPSDM113 Statut :1 4 DPSDM113 Statut :5 7 DPSDM119 Statut :1 DPSDM119 Statut :5 3 PROJECT100 Statut :1 1 PROJECT100 Statut :5 1 PROJECT101 Statut :1 3 PROJECT101 Statut :5 90 PROJECT106 Statut :1 3 PROJECT106 Statut :5 0 PROJECT107 Statut :1 10 PROJECT109 Statut :1 PROJECT109 Statut :5 10 PROJECT110 Statut :1 1 PROJECT110 Statut :5 PROJECT111 Statut :1 7

66 PROJECT111 Statut :5 1 PROJECT11 Statut :1 5 PROJECT114 Statut :1 PROJECT114 Statut :5 87 PROJECT115 Statut :1 1 PROJECT115 Statut :5 6 PROJECT116 Statut :1 Αριθμός ανακοινώσεων : Μέρος ο: Σύστημα Διαχείρισης (Content Management System) Περιεχομένου 3.1 Εισαγωγή Παράλληλα με τη σχεδίαση και τη χρήση της πλατφόρμας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης, σχεδιάσθηκε και υλοποιήθηκε σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (Content Management System CMS) το οποίο επιτρέπει τη δημοσίευση εκπαιδευτικού και ενημερωτικού υλικού μέσω των ιστοσελίδων του τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων. Το βασικό πλεονέκτημα ενός συστήματος CMS είναι η δυνατότητα που δίνεται σε διαφορετικούς ρόλους ανθρώπων να διαχειρίζονται και να δημοσιεύουν περιεχόμενο, χωρίς να έχουν ειδικές τεχνικές γνώσεις για την τεχνολογία Παγκόσμιου Ιστού και χωρίς να απαιτείται η παρέμβαση κάποιου διαχειριστή. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι έχουν δοθεί ειδικά δικαιώματα πρόσβασης σε διακριτούς ρόλους όπως οι διδάσκοντες, η γραμματεία και η υπηρεσία πληροφορικής, ο καθένας από τους οποίους διαχειρίζεται ένα ξεχωριστό τμήμα του περιεχομένου. Για την ανάπτυξη του συστήματος χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά λογισμικό ανοικτού κώδικα, έτσι ώστε να είναι δυνατή η προσαρμογή του στις εξειδικευμένες ανάγκες του τμήματος. 3. Προδιαγραφές Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου Το σύστημα διαχείρισης περιεχομένου είναι σχεδιασμένο βάσει των ακόλουθων προδιαγραφών: o Η διαχείριση περιεχομένου πραγματοποιείται μέσω προγράμματος πλοήγησης web browser) χωρίς την ανάγκη για εγκατάσταση επιπρόσθετου λογισμικού. o Το υποσύστημα συνοδεύεται από αναλυτικά εγχειρίδια χρήσης με οδηγίες χρήσης και παραμετροποίησης του υποσυστήματος. o Τα δικαιώματα χρήσης (user rights management) καθορίζονται σε επίπεδο διακριτών ρόλων (roled based system). Ως εκ τούτου υποστηρίζεται εν γένει η παρακολούθηση των κινήσεων των χρηστών (auditing) με παράλληλη

67 καταγραφή της ιστορικότητας των κινήσεων (transaction log history, restore from previous version). o Το υποσύστημα επιτρέπει ταυτόχρονη πρόσβαση πολλών χρηστών (multiuser). o Η τήρηση των δεδομένων υλοποιείται σε Σύστημα Διαχείρισης Σχεσιακών Βάσεων Δεδομένων (RDBMS) o Το υποσύστημα παρέχει άμεση υποστήριξη στους χρήστες μέσω on-line help, ανά ενότητα κι ανά σελίδα. o Η άδεια χρήσης της βασικής έκδοσης ενσωματώνει δυο γλώσσες (Ελληνικά και Αγγλικά) για το περιβάλλον διεπαφής (μενού πλοήγησης, μηνύματα λαθών και προειδοποιήσεων κτλ). o Το υποσύστημα πλαισιώνεται από πολλαπλούς μηχανισμούς εισαγωγής και εξαγωγής δεδομένων (CSV, XML, ASCII Tab Delimited). o Παρέχει την δυνατότητα διασύνδεσης με ετερογενή συστήματα βάσει των πλέον διαδεδομένων πρωτοκόλλων διαλειτουργικότητας (XSD/XML, SOAP). o Για την διαχείριση περιεχομένου παρέχεται ο Advanced Content Editor (ACE), ο οποίος καθίστα εύκολη και άμεση την δυναμική διαμόρφωση περιεχομένου HTML (Εισαγωγή πινάκων, εικόνων, συνδέσμων αναφοράς κτλ) o Ενσωματώνει media manager για την διαχείριση πολυμεσικών αρχείων, όπως εικόνες, αρχεία ήχου, βίντεο, έγγραφα ms office, pdf κτλ. Η δημοσίευση των media γίνεται ανά ομάδα χρηστών, όπως για παράδειγμα δημοσίευση εγγράφων προς τους πολίτες, κοινοποίηση εγγράφων σε συγκεκριμένους υπαλλήλους ή δυναμικά οριζόμενες ομάδες εργασίας κτλ. o Το υποσύστημα υποστηρίζει την δυνατότητα επέκτασης για χρήση από ΑΜΕΑ. o Υποστηρίζει μηχανισμούς διαχείρισης μεταδεδομένων πολλαπλών επιπέδων. Με τον τρόπο αυτό, παρέχονται σημαντικές δυνατότητες διαχείρισης και κατηγοριοποίησης περιεχομένου. o Ενσωματώνει μηχανισμούς ορισμού και παρακολούθησης διεργασιών (workflow management & process engineering). o Το υποσύστημα παρέχει δυνατότητα καθορισμού κύκλου ζωής περιεχομένου (life cycle) ανά κατηγορία περιεχομένου. Στην περίπτωση εξωτερικών

68 συνδέσμων αναφοράς υποστηρίζεται μηχανισμός εύρεσης μη ενεργών ή εσφαλμένων συνδέσμων (broken link detector). o Η δημοσίευση περιεχομένου είναι ελεγχόμενη με δυνατότητα δυναμικού ορισμού των αποδεκτών (internet & intranet users). o Το υποσύστημα πλαισιώνεται από υπηρεσίες ενημέρωσης / ειδοποίησης / υπενθύμισης (notification services) των διαχειριστών μέσω (ειδοποίηση για την ύπαρξη broken links, ενημέρωση και κοινοποίηση ανάθεσης εργασιών). o Παρέχει μηχανισμούς μαζικής αντιγραφής περιεχομένου (clipboard) μεταξύ των κατηγοριών περιεχομένου. Η αντιγραφή περιλαμβάνει μπορεί να περιλαμβάνει είτε τα περιεχόμενα είτε την δομή των περιεχόμενων είτε τα δικαιώματα χρήσης και πρόσβασης. o Υποστηρίζει την ανάθεση εργασιών σε ομάδες χρηστών με ορισμό προτεραιοτήτων αλλά και ιδιοτήτων χρηστών (π.χ. αναπληρωτής χρήστης). o Το υποσύστημα ενσωματώνει μηχανισμούς παραμετροποίησης τόσο του περιεχομένου (user defined templates) όσο και του εικαστικού (user defined themes). Ως εκ τούτου παρέχεται η δυνατότητα πολυδιάστατης σύνθεσης περιεχομένου μέσα από κατάλληλα διαχειριστικά εργαλεία. o Επιτρέπει την εύκολη και ταχύτατη αναζήτηση στο σύνολο των θεματικών ενοτήτων περιεχομένου (quick & advanced search). Επιπρόσθετα πλαισιώνεται από μηχανισμούς αποθήκευσης αναζητήσεων και κλιμακούμενης εφαρμογής φίλτρων (search within results). o Το υποσύστημα διαθέτει ενότητες διαχείρισης Newsletters και Forums. Να σημειωθεί ότι για την ενότητα newsletters παρέχεται η δυνατότητα διαμόρφωσης προτύπων (templates), ενώ τα forums είναι δυναμικά οριζόμενα από τους διαχειριστές. o Ενσωματώνει ενότητα καταχώρησης, διαχείρισης και ελεγχόμενης δημοσίευσης ανακοινώσεων και αγγελιών. 4 Προδιαγραφές διεπαφής χρηστών Το υποσύστημα διεπαφών χρήστη είναι σχεδιασμένο βάσει των ακόλουθων προδιαγραφών:

69 o Το υποσύστημα είναι απόλυτα εναρμονισμένο με τις αρχές διαλειτουργικότητας. Για τον σκοπό αυτό ενσωματώνει πληθώρα μηχανισμών εισαγωγής και εξαγωγής δεδομένων με χρήση τον πλέον σύγχρονων πρωτοκόλλων διαλειτουργικότητας (XSD/XML, SOAP). Κατά συνέπεια το υποσύστημα, δύναται να ανταλλάξει πληροφορίες και περιεχόμενο με οποιαδήποτε υπάρχον και εγκατεστημένο Πληροφοριακό Σύστημα του φορέα. o Επιτρέπει την αναζήτηση στο σύνολο των θεματικών ενοτήτων με πολλαπλά κριτήρια. o Χαρακτηρίζεται από εξαιρετικό επίπεδο χρηστικότητας και λειτουργικότητας. o Παρέχει την δυνατότητα δημιουργίας και ενημέρωσης δυναμικού περιεχομένου, ενώ παράλληλα παρέχει μηχανισμούς δημιουργίας και διαμόρφωσης μενού πλοήγησης. o Ενσωματώνει μηχανισμούς αναζήτησης σε περιεχόμενο και μεταδεδομένα. Υπενθυμίζεται ότι τα μεταδεδομένα προστίθενται δυναμικά από τους διαχειριστές στο υποσύστημα διαχείρισης περιεχομένου. Σε επίπεδο διεπαφής παρέχονται στους χρήστες δυνατότητες επιλογής της μορφής εμφάνισης του περιεχομένου, πολλαπλής ταξινόμησης και εύρεσης συσχετιζόμενου περιεχόμενου. o Το υποσύστημα ενσωματώνει ηλεκτρονικές υπηρεσίες όπως η online συμπλήρωση ηλεκτρονικών εγγράφων, η online αίτηση εγγραφής νέου μέλους, η τροποποίηση στοιχείων επικοινωνίας κτλ. o Το υποσύστημα υποστηρίζει και εξασφαλίζει την διαβαθμισμένη πρόσβαση στο περιεχόμενο της δικτυακής πύλης (roled based system). o Η δικτυακή πύλη παρέχει την δυνατότητα πλοήγησης ανεξάρτητα από την εισαγωγή του χρήστη στην πρώτη σελίδα. o Το υποσύστημα είναι προσβάσιμο από τους πλέον διαδεδομένους φυλλομετρητές ιστοσελίδων. o Η Δικτυακή Πύλη υποστηρίζει περιβάλλον διεπαφής σε «απεριόριστο» αριθμό γλωσσών πλέον της Ελληνικής. o Η διαχείρισή του πραγματοποιείται μέσα από το υποσύστημα διαχείρισης περιεχομένου το οποίο είναι εξ ορισμού web enabled.

70 o Το περιβάλλον διεπαφής είναι παραμετροποιημένο ανάλογα με τα δικαιώματα χρήσης και πρόσβασης. Επιπρόσθετα παρέχονται οι μηχανισμοί διαμόρφωσης σύμφωνα με τις προτιμήσεις των χρηστών (MyPortal) o Η δικτυακή πύλη ενσωμάτωνει online help, faq και site map o Με την αξιοποίηση του υποσυστήματος διαχείρισης του περιεχομένου καθίσταται εφικτή η παραμετροποιημένη οργάνωση των θεματικών ενοτήτων περιεχομένου. o Ενσωματώνει δυναμικά οριζόμενα forums χρηστών (διαθαθμισμένων και μη) 4.1 Ποιοτικά χαρακτηριστικά Η πλατφόρμα ανοικτού κώδικα Umbracoεναρμονίζεται πλήρως με τις θεμελιώδεις αρχές ανάπτυξης λογισμικού CMS. Για το σκοπό, έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Λειτουργικότητα Η πλατφόρμα είναι λειτουργική. Με τη λέξη λειτουργική εννοούμε την εφαρμογή των αρχών του User Interface, δηλαδή την επιστημονική προσέγγιση στην επικοινωνία του χρήστη με τον υπολογιστή, τροποποιημένη για το web. Για να είναι μία σελίδα λειτουργική, πρέπει να είναι απλή και κατανοητή, κομψή ως προς το περιεχόμενο, επεξηγηματική ως προς τη χρήση, γρήγορη ως προς την ταχύτητα και πάνω απ όλα φιλική. Ο σχεδιασμός της σελίδας, με βάση τα παραπάνω κριτήρια, είναι το πρώτο και σημαντικότερο πράγμα που μελετάται και αναλύεται πριν προχωρήσει ο σχεδιασμός του συστήματος, καθώς ο χρήστης δεν θα συνεχίσει να είναι «κοινωνός» της πληροφορίας, αν δεν μπορεί να εντοπίσει το περιεχόμενο που αναζητά εύκολα ή αν ο χρόνος απόκρισης του συστήματος είναι αποθαρρυντικός. Σε απόλυτη συμφωνία με τα παραπάνω η πλατφόρμα Umbraco διασφαλίζει: o Φιλικότητα προς τον χρήστη o Βέλτιστη ταχύτητα εξυπηρέτησης ανεξαρτήτως είδους συναλλαγής o Πρόσβαση μέσω παραθυρικών εφαρμογών (Client Server Web based) o Παροχή περιβάλλοντος διεπαφής τόσο στην «συνομιλία» όσο και στα μηνύματα με εξαιρετικές δυνατότητες προσαρμογής τόσο στα Ελληνικά όσο και σε οποιαδήποτε άλλη υποστηριζόμενη γλώσσα o Αποφυγή λαθών των χειριστών / χρηστών μέσα από εξειδικευμένους μηχανισμούς ελέγχου (validation) o Ακεραιότητα και εγκυρότητα των δεδομένων μέσα από μηχανισμούς παρακολούθησης των κινήσεων των χρηστών (auditing)

71 4.1. Ασφάλεια συναλλαγών Η ασφάλεια της συναλλαγής, δηλαδή η διασφάλιση του απορρήτου των προσωπικών στοιχείων του χρήστη, που εισάγονται στον υπολογιστή του και καταλήγουν στον υπολογιστή της εταιρίας, είναι απολύτως απαραίτητη σε ένα σύστημα παροχής υπηρεσιών πύλης και ενημέρωσης περιεχομένου. Χωρίς αυτή την ασφάλεια, πολύ λίγοι χρήστες θα εισάγουν τα στοιχεία της κάρτας τους. Οι σημερινοί browsers χρησιμοποιώντας το πρωτόκολλο HTTPS και σε συνδιασμό με τα λεγόμενα keys, που προμηθεύουν πολύ λίγες εταιρίες παγκοσμίως (οπως η RSA, η Verisign και η Thawte), εξασφαλίζουν πολύ καλή κρυπτογράφηση των δεδομένων για τη μεταφορά τους μέσα από το internet Ταυτόχρονη πρόσβαση χρηστών Το σύστημα σχεδιάσθηκε για την πολλαπλή, αλλά και ταυτόχρονη πρόσβαση πολλών χρηστών. Ο αριθμός των ταυτόχρονων προσβάσεων εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, όπως: Το υποσύστημα της βάσης δεδομένων που θα χρησιμοποιηθεί, πρέπει να εξυπηρετεί χιλιάδες χρήστες ταυτόχρονα. Η εφαρμογή αξιοποιεί το RDBMS Microsoft SQL Server 000 ο οποίος μπορεί να δέχεται ταυτόχρονη πρόσβαση από χιλιάδες χρήστες. Το hardware, που χρησιμοποιείται, πρέπει να έχει τις κατάλληλες προδιαγραφές, τόσο σε υπολογιστική ισχύ, όσο σε χωρητικότητα μνήμης. Το εύρος της μόνιμης σύνδεσης με το internet μέσω οποιουδήποτε provider πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο και να μπορεί να δοκιμαστεί ταυτόχρονα με πολλούς χρήστες έτσι ώστε η απόδοση να είναι ικανοποιητική. To λογισμικό, το οποίο δέχεται τις κλήσεις για τις σελίδες, δηλαδή ο web server, πρέπει επίσης να είναι σχεδιασμένο για να δέχεται και να εξυπηρετεί πολλές κλήσεις ταυτόχρονα. Για τον σκοπό αυτό η πλατφόρμα Umbraco αξιοποιεί το Microsoft.NET framework.0, το οποίο παρέχει δύναται να εξυπηρετεί παράλληλα χιλιάδες χρήστες ανεξαρτήτως του είδους της συναλλαγής τους Διαλειτουργικότητα Η πλατφόρμα Umbraco ενσωματώνει πολλαπλούς μηχανισμούς εισαγωγής και εξαγωγής δυναμικού περιεχομένου αξιοποιώντας τα πλέον σύγχρονα πρωτόκολλα διαλειτουργικότητας (XSD/XML, UDDI, SOAP). Οι εν λόγω μηχανισμοί διασφαλίζουν την εν δυνάμει ανταλλαγή δυναμικού περιεχομένου με ετερογενή πληροφοριακά συστήματα.

72 4.1.5 Τεχνολογία Η "μηχανή" (engine), στην οποία στηρίζεται το Umbraco αποτελείται εξ ολοκλήρου από λογισμικό ανοικτού κώδικα. Στην εφαρμογή χρησιμοποιούνται οι εξής τεχνολογίες: HTML (HyperText Markup Language) Η "γλώσσα", στην οποία κατασκευάζονται όλες οι "σελίδες" για ανάγνωση από κοινούς browsers, όπως ο Microsoft Internet Explorer και ο Mozzila Firefox. Javascript Scripting Language η οποία παρέχει την δυνατότητα διαχείρισης ιστοσελίδων στο τερματικό του χρήστη (Client Side Scripting)..NET Framework.0 Πρόκειται για το πλέον σύγχρονο και καινοτόμο πλαίσιο εργασίας της Microsoft σε ότι αφορά την ανάπτυξη λογισμικού διαδικτυακών εφαρμογών. Microsoft SQL Server 000 Πρόκειται για το Σύστημα Διαχείρισης Σχεσιακών Βάσεων Δεδομένων (RDBMS) το οποίο αξιοποιείται για την αποθήκευση, ανάκτηση και αναζήτηση των δεδομένων της εφαρμογής. To περιεχόμενο παρουσιάζεται ως μια συλλογή αρχείων aspx, τα οποία επικοινωνούν απευθείας με τη βάση δεδομένων ή μέσω ειδικών.net Assemblies, τα οποία είναι υπεύθυνα για πολλαπλές λειτουργίες, όπως η αυθεντικοποίηση των χρηστών, η πολλαπλή διαχείριση στατικού και δυναμικού περιεχομένου, η δημοσίευση περιεχομένου στο internet και ο ορισμός δικαιωμάτων χρήσης και πρόσβασης. Η πλατφόρμα Umbraco παρέχει πολλαπλές δυνατότητες παραμετροποίησης τόσο σε επίπεδο εμφάνισης περιεχομένου όσο και σε επίπεδο προσαρμογής διεργασιών, με απώτερο σκοπό την εύκολη, άμεση και αποτελεσματική προσαρμογή στις ιδιαιτερότητες του περιεχομένου. 4. Παραδείγματα περιεχομένου εκπαιδευτικού και ενημερωτικού Στην παρούσα ενότητα παρατίθενται ενδεικτικά τμήματα του περιεχομένου, ανά κατηγορία, όπως αυτό παρουσιάζεται μέσα από το σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου.

73 4..1 Κεντρική σελίδα περιεχομένου

74 4.. Προπτυχιακές Σπουδές Περιγραφή Μαθημάτων 4..3 Προπτυχιακές Σπουδές Δομή & Κατευθύνσεις

75 4..4 Προπτυχιακές Σπουδές Ωρολόγιο πρόγραμμα 4..5 Ενημέρωση Φοιτητών Online Φοιτητολόγιο 4..6 Δημόσιες Ανακοινώσεις & Προκηρύξεις

76 4.3 Διαχειριστική Κονσόλα CMS Η διαχείριση του περιεχομένου γίνεται αποκλειστικά μέσω web-based εφαρμογής, η οποία δεν απευθύνεται μόνο σε διαχειριστές ιστοτόπων, αλλά παρέχει τα κατάλληλα εργαλεία (όπως π.χ. rich-text editor) ώστε να είναι δυνατή η χρήση της από οποιοδήποτε μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας. Ακολουθούν μερικά ενδεικτικά παραδείγματα των διαχειριστικών λειτουργιών που παρέχει η πλατφόρμα: Σύνδεση χρήστη-διαχειριστή

77 4.3. Δενδροειδής μορφή περιεχομένου και Rich-Text editor περιεχομένου Διαχείριση αρχείων media

78 4.3.4 Διαχείριση Χρηστών με διαχειριστικά δικαιώματα Διαχείριση Στυλ, Προτύπων και Τύπων κειμένων

79 4.3.6 Ανάπτυξη ειδικών τμημάτων δυναμικού περιεχομένου με xsl Διαχείριση απλών χρηστών και ομάδων