ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ. Συμμαχία για την υγεία:διατροφη Πρόληψη και θεραπεία εκφυλιστικών παθήσεων

Transcript

1 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Συμμαχία για την υγεία:διατροφη Πρόληψη και θεραπεία εκφυλιστικών παθήσεων

2 ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ» Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Η πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από Εθνικούς Πόρους. Φορέας Λειτουργίας της Πράξης : Υπουργείο Υγείας Επιστημονικά Υπεύθυνη του Προγράμματος: Χασαπίδου Μαρία Καθηγήτρια Διατροφής και Διαιτολογίας ΑΤΕΙΘ Στην συγγραφή των παρουσιάσεων συμμετείχαν οι: Τζώτζας Θεμιστοκλής, Παπαδημητρίου Κωνσταντίνα, Εξαρχοπούλου Κωνσταντίνα, Παπαδοπούλου Σουζάνα, Κουλούρη Αλεξάνδρα, Αθανασιάδου Ελπινίκη, Σιτζάνη Δήμητρα, Ευσταθοπούλου Ειρήνη Κωνσταντίνος

3 Ορισμός Οι καρδιαγγειακές παθήσεις (CVDs) αποτελούν μια ομάδα διαταραχών της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων. Ένας άνθρωπος πεθαίνει κάθε 2 δευτερόλεπτα

4 Καρδιαγγειακές Παθήσεις Στεφανιαία νόσος Στηθάγχη Έμφραγμα μυοκαρδίου Αιφνίδιος θάνατος Εγκεφαλική νόσος αγγειακής αιτιολογίας Παροδικά ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια Περιφερική αρτηριοπάθεια Διαλείπουσα χωλότητα Στένωση νεφρικής αρτηρίας Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο Στεφανιαία νόσος Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής Νεφραγγειακή υπέρταση Περιφερική αγγειοπάθεια

5 Έμφραγμα Μυοκαρδίου Πότε συμβαίνει Πρόδρομα Συμπτώματα Πού αντανακλά Αντιμετώπιση Όταν η ροή του αίματος που φέρνει το οξυγόνο στον καρδιακό μυ είναι σημαντικά μειωμένη ή διακοπεί εντελώς. Πόνος σαν σφίξιμο, κάψιμο, πίεση ή πνιγμονή ή αίσθημα οπισθοστερνικής δυσφορίας Σε άλλη περιοχή του θώρακα, στην κοιλιακή χώρα, στο χέρι (ιδιαίτερα το αριστερό), στον τράχηλο, στο σαγόνι ή στην πλάτη. Νιτρώδες (υπογλώσσιο) φάρμακο, ασπιρίνη και άμεση μεταφορά σε ιατρικό περιβάλλον.

6 Εγκεφαλικό επεισόδιο Πότε συμβαίνει Όταν ένα αιμοφόρο αγγείο που μεταφέρει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στον εγκέφαλο εμποδίζεται από κάποιο θρόμβο ή εμβολή. Τότε τμήμα του εγκεφάλου δεν μπορεί να πάρει αίμα και οξυγόνο και τα εγκεφαλικά κύτταρα νεκρώνονται. Πρόδρομα Συμπτώματα Μούδιασμα ή αδυναμία σε πρόσωπο, χέρι, πόδι, πτώση γωνίας του στόματος, σύγχυση και απώλεια ισορροπίας, δυσκολία ομιλίας, αιφνίδια διαταραχή όρασης ή παροδική τύφλωση, ξαφνική δυσκολία στο περπάτημα, ζάλη, κεφαλαλγία, δυσχέρεια στην κατάποση ή παροδική αμνησία. Ομάδες υψηλού κινδύνου Ηλικιωμένοι, άνδρες, διαβητικοί, άτομα με ιστορικό προηγούμενου εγκεφαλικού επεισοδίου, υπερτασικοί, ασθενείς με καρδιακή και αγγειακή νόσο

7 Περιφερική Αρτηριοπάθεια Oρισμός Διαταραχή στη λειτουργία των αρτηριών που αιματώνουν τα κάτω άκρα. Συμπτώματα Πώς εκδηλώνεται Διαλείπουσα χωλότητα: πόνος (κράμπα) στη γαστροκνημία (γάμπα), στο μηρό ή στους γλουτούς. Εκδηλώνεται στο περπάτημα και οδηγεί στη διακοπή του, λόγω πόνου ο οποίος υποχωρεί μετά από 2-3 λεπτά από τη διακοπή του βαδίσματος.

8 Σύμφωνα με τον WHO: Επιδημιολογία Τα καρδιαγγειακά είναι η 1 η αιτία θανάτου παγκοσμίως εκ. άνθρωποι πέθαναν το 2012 (31% των συνολικών θανάτων). Ο αριθμός των θανάτων από καρδιαγγειακά αναμένεται να διπλασιασθεί τα επόμενα χρόνια. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα οφείλονται σε κακές συμπεριφορές υγείας των ατόμων, όπως το κάπνισμα, η διατροφή, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και η υπερκατανάλωση αλκοόλ.

9 Παράγοντες Κινδύνου Ηλικία Φύλο Υπέρταση Δυσλιπιδαιμία Κάπνισμα Σακχαρώδης διαβήτης Παχυσαρκία Κακή διατροφή Έλλειψη σωματικής άσκησης Στρες

10 Κύριοι Παράγοντες Κινδύνου ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ Οικογενειακό ιστορικό Κάπνισμα Αρτηριακή υπέρταση Σακχαρώδης διαβήτης Φύλο ΤΙ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ Κυρίως 1 ου βαθμού συγγένεια Όλες οι ποσότητες >140/90 mmhg Κακή ρύθμιση Άνδρες Υψηλή Χοληστερόλη >

11 Δευτερεύοντες Παράγοντες Κινδύνου ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΤΙ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ Παχυσαρκία ΔΜΣ > 30 Αναλογία μέσης προς Προσοχή στη κοιλιακή συσσώρευση λίπους ισχίο Καθιστική ζωή Χρειάζεται ήπια άσκηση τουλάχιστον 3-4 ημέρες / εβδομάδα Στρες Γενικά Αλκοόλ > 1-2 ποτά ημερησίως Άπνοια στον ύπνο Επαναλαμβανόμενα επεισόδια μέσα στον ύπνο

12 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική εταιρεία,aha) Μείζονες ανεξάρτητοι κάπνισμα αρτηριακή πίεση TC και LDL-C HDL-C σακχαρώδης διαβήτης Δυνητικοί Tριγλυκερίδια μικρές-πυκνές LDL-C ομοκυστεΐνη, Lp(a) ινωδογόνο δείκτες φλεγμονής (CRP) Φορτίο στεφανιαίας πλάκας ηλικία μη ειδικές αλλαγές SP διαστήματος σε ΗΚΓφημα ηρεμίας. Προδιαθεσικοί Παχυσαρκία Άσκηση Ανδρικό φύλο Οικογενειακό ιστορικό Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες Ψυχολογικοί παράγοντες Αντίσταση στην ινσουλίνη Υπερτροφία αριστεράς κοιλίας

13 Εκτίμηση Κινδύνου Aρτ. υπέρταση (Συστ. > 195 mmhg) x3 x4.5 x9 x16 Κάπνισμα x1.6 x4 x6 Επίπεδα ολικής χοληστερόλης (8.5 mmol/l, 330 mg/dl)

14 Διατροφή: Εργαλείο Πρόληψης & Αντιμετώπισης

15 Επιτυγχάνεται με την αλλαγή των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου Διακοπή του καπνίσματος. Πρόληψη Διατήρηση των επιπέδων σακχάρου και χοληστερόλης σε φυσιολογικά επίπεδα. Έλεγχος της αρτηριακής πίεσης Έλεγχος σωματικού βάρους. Υγιεινή διατροφή με βάση τις εκάστοτε συστάσεις. Φυσική δραστηριότητα μέτριας έντασης και διάρκειας 30 λεπτών τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα (π.χ περπάτημα).

16 Στόχος Η διατροφή μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων μέσω: Ελέγχου του σωματικού βάρους (ΒΜΙ Kg/m2). Ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτη. Έλεγχο της αρτηριακής πίεσης. Ρύθμιση των λιπιδίων στο αίμα. Πρόληψη της αθηρωμάτωσης. Οι επίσημες συστάσεις της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρίας που εκδόθηκαν το 2013 για τη πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων εστιάζουν τις διατροφικές τους συστάσεις στον έλεγχο της χοληστερίνης και τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.

17 Μεσογειακή Διατροφή Έχει αναδειχθεί από πληθώρα μελετών ως κατάλληλη και αποτελεσματική στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Μελέτες έχουν διερευνήσει τη θετική της επίδραση στην υπέρταση,την υπερχοληστερολαιμία και την ρύθμιση του σωματικού βάρους.

18

19 Διατροφικές Συστάσεις για Ασθενείς 1. Στους ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα προτείνουμε: 2. Το ελαιόλαδο για το μαγείρεμα. 3. Πηγές πρωτεϊνών από τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. 4. Πληθώρα φρούτων και λαχανικών. 5. Δημητριακά ολικής αλέσεως και σύνθετους υδατάνθρακες. 6. Λιπαρά ψάρια και ξηρούς καρπούς. 7. Περιορισμένη κατανάλωση νατρίου. 8. Περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ.

20 Ομάδες τροφίμων

21 Δημητριακά Σύσταση: καθημερινή κατανάλωση 6-11 μερίδων. Να επιλέγονται δημητριακά ολικής αλέσεως τα οποία περιέχουν μεγαλύτερη ποσότητα φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών ουσιών (αναποφλοίωτο ρύζι, ζυμαρικά ολικής αλέσεως, δημητριακά και ψωμί ολικής αλέσεως). Να προτιμώνται δημητριακά πρωινού χωρίς ζάχαρη και αλάτι. Προσοχή στα αρτοσκευάσματα (κέικ, μπισκότα) τα οποία είναι πηγές ζάχαρης, λίπους και νατρίου.

22 Φρούτα και Λαχανικά Σύσταση: καθημερινή κατανάλωση 3-5 μερίδων. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι ιδανικά ως ενδιάμεσα σνακ αλλά και ως συνοδευτικά του γεύματος. Η κατανάλωση λαχανικών μπορεί να αυξηθεί με προσθήκη λαχανικών στα φαγητά (π.χ μοσχάρι με φασολάκια, χοιρινό με πράσο κτλ). Τα φρούτα προτείνεται να καταναλώνονται με το φλοιό, για μεγαλύτερη πρόσληψη φυτικών ινών. Να επιλέγονται φρούτα και λαχανικά με έντονα χρώματα, αφού αυτά έχουν και μεγαλύτερη συγκέντρωση αντιοξειδωτικών ουσιών.

23 Κρέας, πουλερικά, ψάρια, όσπρια, αυγά Περιορισμένη ποσότητα κόκκινου κρέατος. Κοτόπουλο ή γαλοπούλα χωρίς την πέτσα. Προσοχή στο τρόπο μαγειρέματος: βράσιμο και ψήσιμο αντί για τηγάνισμα. Να αποφεύγονται τα επεξεργασμένα προϊόντα κρέατος όπως τα αλλαντικά, το λουκάνικο, τα καπνιστά: είναι πλούσια σε αλάτι, συντηρητικά και λίπος. Η κατανάλωση αυγών πρέπει να γίνεται με προσοχή. Μέχρι 3 αυγά την εβδομάδα.

24 Γαλακτοκομικά Σύσταση: καθημερινή κατανάλωση 2-3 μερίδων. Να επιλέγονται γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά. Από τα τυριά να επιλέγεται το ανθότυρο, το κατίκι, το cottage cheese λόγο της ιδιαίτερα χαμηλής του λιποπεριεκτικότητας αλλά και της χαμηλής συγκέντρωσης σε αλάτι. Καλή επιλογή είναι τα επιδόρπια με βάση το γάλα χαμηλών λιπαρών, όπως το παγωτό χαμηλών λιπαρών,το παγωμένο γιαούρτι ή τα smoothies με γαλακτοκομικά και φρούτα.

25 Λίπη και Έλαια Κύρια πηγή λίπους στη διατροφή πρέπει να είναι το ελαιόλαδο για το μαγείρεμα και τις σαλάτες. Από μαργαρίνες προτιμώνται αυτές που έχουν ως βάση μονοακόρεστα φυτικά λίπη Να αποφεύγεται η κατανάλωση ζωικού βουτύρου, λίπους από κρέας και φυτίνης. Να αποφεύγονται τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε trans λιπαρά: τηγανιτά, μαργαρίνες, crackers, έτοιμα και συσκευασμένα τρόφιμα. Καλή πηγή λιπαρών είναι και οι ξηροί καρποί, το ταχίνι, το αβοκάντο: αυτά μπορούν να καταναλώνονται καθημερινά με προσοχή στην ποσότητα.

26 Γλυκά Σύσταση: κατανάλωση 1 φορά την εβδομάδα Να προτιμώνται γλυκά χαμηλά σε λιπαρά. Προσοχή: ένα γλυκό επειδή είναι χαμηλό σε λιπαρά δε σημαίνει απαραίτητα ότι είναι χαμηλό και σε θερμίδες. Μη ξεχνάτε ότι πολλά συσκευασμένα γλυκά περιέχουν ποσότητα νατρίου. Ελέγχετε τη συσκευασία και προτιμάτε γλυκά με την ένδειξη «χαμηλά σε Νάτριο» ή «Χωρίς αλάτι».

27 Βιβλιογραφία Παρουσίασης American Heart Association: Available at: ng-stroke-risk_ucm_308539_subhomepage.js Appelros P, Stegmayr B Terént A; Sex differences in stroke epidemiology: a systematic review. Stroke Apr;40(4): Cardiovascular diseases (CVDs) Available at: CDC, NCHS. Underlying Cause of Death on CDC WONDER Online Database, released Available at: Multiple Cause of Death Files, , as compiled from data provided by the 57 vital statistics jurisdictions through the Vital Statistics Cooperative Program Feb.;3. CDC. Prevalence of stroke United States, MMWR. 2012;61(20): De Lorgeril M, Renaud S, Mamelle N, et al; Mediterranean alpha-linolenic acid-rich diet in secondary prevention of coronary heart disease. Lancet. 1994;343: [Erratum, Lancet 1995;345:738.] Esposito K, Marfella R, Ciotola M, et al; Effect of a Mediterranean-style diet on endothelial dysfunction and markers of vascular inflammation in the metabolic syndrome: a randomized trial. JAMA. 2004;292:

28 Βιβλιογραφία Παρουσίασης Estruch R, Martinez-Gonzalez MA, Corella D, et al; Effects of a Mediterranean-style diet on cardiovascular risk factors: a randomized trial. Ann Intern Med. 2006;145:1-11. Kastorini CM, Milionis HJ, Goudevenos JA, Panagiotakos DB; Mediterranean diet and coronary heart disease: is obesity a link? - A systematic review. Nutr Metab Cardiovasc Dis.2010;20: Martinez-Gonzalez MA, Bes-Rastrollo M; Dietary patterns, Mediterranean diet, and cardiovascular disease.curr Opin Lipidol. 2014; 25(1):20-6. Mente A, de Koning L, Shannon HS, Anand SS; A systematic review of the evidence supporting a causal link between dietary factors and coronary heart disease. Arch Intern Med 2009;169: Michalsen A, Lehmann N, Pithan C, et al; Mediterranean diet has no effect on markers of inflammation and metabolic risk factors in patients with coronary artery disease. Eur J Clin Nutr. 2006;60: Mozaffarian D, Benjamin EJ, Go AS, et al; Heart disease and stroke statistics 2015 update: a report from the American Heart Association. Circulation ;e Panagiotakos DB, Pitsavos C, Polychronopoulos E, et al; Can a Mediterranean diet moderate the development and clinical progression of coronary heart disease? A systematic review. Med Sci Monit. 2004; 10(8): RA

29 Βιβλιογραφία Παρουσίασης Pitsavos C, Panagiotakos DB, Chrysohoou C, et al; The adoption of Mediterranean diet attenuates the development of acute coronary syndromes in people with the metabolic syndrome. Nutr J. 2003;3:9. Robert H. Eckel, John M. Jakicic, et al; 2013 AHA/ACC Guideline on Lifestyle Management to Reduce Cardiovascular Risk. J Am Coll Cardiol. 2014;63(25_PA) Serra-Majem L, Roman B, Estruch R; Scientific evidence of interventions using the Mediterranean diet: a systematic review. Nutr Rev. 2006;64:S27-S47. Tuttle KR, Shuler LA, Packard DP, et al; Comparison of low-fat versus Mediterranean style dietary intervention after first myocardial infarction (from The Heart Institute of Spokane Diet Intervention and Evaluation Trial). Am J Cardiol. 2008;101: Vanderwood KK, Hall TO, Harwell TS, Butcher MK, Helgerson SD; Implementing a statebased cardiovascular disease and diabetes prevention program. Diabetes Care. 2010; 33: Vincent-Baudry S, Defoort C, Gerber M, et al; The Medi-RIVAGE study: reduction of cardiovascular disease risk factors after a 3-mo intervention with a Mediterranean-type diet or a low-fat diet. Am J Clin Nutr. 2005;82:

30