Θέμα: Αξιολόγηση νοσηλευτικού προσωπικού στο πλαίσιο της Mεταρρύθμισης της Δημόσιας Υπηρεσίας

Transcript

1 1 ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΣΥΝΤΕΧΝΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ (ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ) Βερενίκης 14, Διαμ.104, Άγιος Δημήτριος, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλέφωνο: Τηλεoμοιότυπο: Ηλεκτρονική διεύθυνση: pasynocyprus@gmail.com Επίσημη ιστοσελίδα: Θέμα: Αξιολόγηση νοσηλευτικού προσωπικού στο πλαίσιο της Mεταρρύθμισης της Δημόσιας Υπηρεσίας Η νοσηλευτική φροντίδα παρέχεται από τους επαγγελματίες του Κλάδου Νοσηλευτικής, η ποιότητα των οποίων καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών τους. Κατά συνέπεια, το σύστημα αξιολόγησης του νοσηλευτικού προσωπικού έχει τεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ και θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, σε όποια προσπάθεια γίνεται για βελτίωση και αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης νοσηλευτικής φροντίδας. Πέραν της ως άνω γενικής παρατήρησης, αξίζει να προσεγγίσουμε τις ιδιαιτερότητες της άσκησης του νοσηλευτικού επαγγέλματος, ώστε να καταλήξουμε σε ασφαλή κριτήρια αξιολόγησης για το οικείο προσωπικό. Το νοσηλευτικό επάγγελμα ή κατά το ορθότερο, «νοσηλευτικό λειτούργημα», συνδέεται με τον ευαίσθητο χώρο της παροχής υπηρεσιών υγείας και της ανιδιοτελούς προσφοράς προς τον συνάνθρωπο και το κοινωνικό σύνολο. Οι νοσηλευτές θα πρέπει να τυγχάνουν ειδικής αντιμετώπισης και στο ζήτημα της αξιολόγησης, όπως συμβαίνει σε ευρωπαϊκές και άλλες χώρες, όπου η αξιολόγηση των επαγγελματιών υγείας και δη των νοσηλευτών, γίνεται με ειδικά επαγγελματικά κριτήρια. Δυστυχώς, όμως, θα πρέπει να παρατηρηθεί ότι δεν νοείται αξιολόγηση προσωπικού, που στερείται σαφούς καθηκοντολογίου. Εν προκειμένω, είναι γεγονός ότι στην κυπριακή νομοθεσία δεν υπάρχει σαφής περιγραφή των νοσηλευτικών πράξεων/καθηκόντων, ώστε οι νοσηλευτές να επιφορτίζονται με σαφώς καθορισμένα και αναμφισβήτητα υπηρεσιακά καθήκοντα.

2 2 Έτσι, θεωρούμε ότι λόγω της ιδιομορφίας του επαγγέλματός μας η κατάρτιση και η κατοχύρωση καθηκοντολογίου για νοσηλευτές, με βάση τα ακαδημαϊκά τους προσόντα, κρίνεται αναγκαία και θα έχει ως αποτέλεσμα την αξιοκρατική και αμερόληπτη αξιολόγησή τους καθώς κριτήριο θα είναι η ικανότητα εκτέλεσης των νοσηλευτικών καθηκόντων, τα οποία θα βασίζονται σε Πρωτόκολλα Διεκπεραίωσης Νοσηλευτικών Διεργασιών και Πράξεων. Η υλοποίηση και εφαρμογή του καθηκοντολογίου θα δώσει οπωσδήποτε νόημα και στην αξιολόγηση του νοσηλευτικού προσωπικού, το οποίο δύναται να αξιολογείται ως προς το συγκεκριμένο αντικείμενο - ειδικότητα που εξασκεί στον χώρο όπου εργάζεται, αποφεύγοντας και τη συχνή ανάθεση διαφόρων καθηκόντων που το αποσπούν από το αμιγώς νοσηλευτικό του έργο. Η Συντεχνία μας καταθέτει ρεαλιστικές και συγκεκριμένες προτάσεις για ένα αντικειμενικό και πρόσφορο σύστημα αξιολόγησης των νοσηλευτών. Σκοπός του παρόντος υπομνήματος είναι η παρουσίαση μιας ολοκληρωμένης πρότασης για την καθιέρωση ενός ειδικού συστήματος αξιολόγησης του νοσηλευτικού προσωπικού, το οποίο να σέβεται όλες τις ιδιαιτερότητες του τρόπου και των συνθηκών άσκησης του επαγγέλματος. Γενικό σχόλιο Καταρχήν με μεγάλη έκπληξη διαπιστώνουμε πως οι νοσηλευτές έχουν καταταχτεί και θα αξιολογούνται στη βάση του εντύπου 3, σύμφωνα με το οποίο αξιολογούνται οι Δημόσιοι Υπάλληλοι, κάτοχοι λυκειακού ή μεταλυκειακού τίτλου. Η τοποθέτηση σε αυτήν την κατηγορία, υποβαθμίζει κατάφωρα τον ρόλο των νοσηλευτών στον δημόσιο τομέα και ειδικά στη Δημόσια Υγεία, την οποία όλες οι πλευρές διακηρύττουν πως επιθυμούν ν αναβαθμίσουν ποιοτικά. Θεωρούμε πως, η αξιολόγηση των δημόσιων υπαλλήλων που είναι κάτοχοι πανεπιστημιακών προσόντων σε μία κατώτερη κλίμακα αξιολόγησης, υποβαθμίζει τις γνώσεις, τα προσόντα και τις δεξιότητές τους, μειώνοντας ταυτόχρονα το κίνητρο για βελτίωση της εργασίας τους, και για επαρκή εκτέλεση διοικητικών καθηκόντων. Επίσης, δημιουργείται άμεσα και αρνητικό αντίχτυπο στην προσφερόμενη φροντίδα υγείας προς τους ασθενείς.

3 3 Να σημειώσουμε ότι το ίδιο το κράτος, αποφάσισε το 2011 να αναβαθμίσει τους νοσηλευτές και να τους τοποθετήσει σε πανεπιστημιακές δομές, κάνοντας αποδεκτό το αίτημα για ένταξή τους στην κατηγορία των αποφοίτων πανεπιστημίων, απόφαση η οποία, για λόγους που δεν έγιναν ποτέ γνωστοί, δεν έχει προωθηθεί. Η ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ προτείνει την εξαίρεση των νοσηλευτών από το προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης και τη θεσμοθέτηση ειδικού συστήματος αξιολόγησης. Το εν λόγω σύστημα να βασίζεται πάνω στις νοσηλευτικές διεργασίες και πρωτόκολλα, σύμφωνα με τα οποία οι νοσηλευτές να αξιολογούνται στην κατάλληλη κλίμακα αξιολόγησης, βάσει των ακαδημαϊκών τους προσόντων. Σύστημα Αξιολόγησης όροι Για να δημιουργηθεί ένα πλήρες και επαρκές σύστημα αξιολόγησης των νοσηλευτών, θα πρέπει ν αναλυθούν ορισμένοι όροι ώστε να γίνει κατανοητή η φύση του επαγγέλματος. «Οι περί Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Κανονισμοί του 2012» που έχουν εγκριθεί και από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, καθορίζουν ξεκάθαρα τους όρους «Νοσηλευτικές Πράξεις», «Σχέδιο Νοσηλευτικής Φροντίδας» και «Νοσηλευτική Διεργασία». «Νοσηλευτικές Πράξεις» ορίζονται το σύνολο των νοσηλευτικών παρεμβάσεων που στοχεύουν στην πρόληψη, στη νοσηλευτική διάγνωση, στη φροντίδα, στη θεραπεία και στην αποκατάσταση της ευεξίας του ανθρώπου, καθώς και στην έρευνα. Οι «Νοσηλευτικές Πράξεις» αναφέρονται σε παρεμβάσεις σε επίπεδο πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας φροντίδας υγείας. «Σχέδιο Νοσηλευτικής Φροντίδας» ορίζεται ως ένα οργανωμένο και ολοκληρωμένο γραπτό Σχέδιο που περιλαμβάνει το σύνολο των εξατομικευμένων νοσηλευτικών διαγνώσεων και νοσηλευτικών πράξεων που αφορούν τα άτομα. «Νοσηλευτική Διεργασία» είναι η συστηματική διαδικασία η οποία στηρίζεται στη μέθοδο ανάλυσης και επίλυσης προβλημάτων, και περιλαμβάνει επικοινωνία και αξιολόγηση του ατόμου, της οικογένειας, της κοινότητας με στόχο τη νοσηλευτική διάγνωση, τον προγραμματισμό και την εφαρμογή συγκεκριμένων νοσηλευτικών παρεμβάσεων, καθώς και την εκτίμηση/επαναξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων αυτών. Στηρίζεται σε επιστημονικά στοιχεία τα οποία μπορούν να ερευνηθούν και να αξιολογηθούν και υποστηρίζεται από τη νοσηλευτική θεωρία.

4 4 Πρωτόκολλα και Οδηγίες Πέραν αυτών, οι συγκεκριμένοι Κανονισμοί του που αναφέρονται ως οι περί Νοσηλευτικής (Κώδικας Νοσηλευτικής Δεοντολογίας, Κώδικας Πρότυπης Επαγγελματικής Πρακτικής στη Νοσηλευτική και το Περίγραμμα Αρμοδιοτήτων των Νοσηλευτών) και ως οι περί Μαιευτικής (Κώδικας Μαιευτικής Δεοντολογίας, Κώδικας Επαγγελματικής Συμπεριφοράς των Μαιών, Κώδικας Επαγγελματικών Αρμοδιοτήτων και Υποχρεώσεων των Μαιών) μπορούν και πρέπει να είναι η βάση για την περαιτέρω και σε βάθος ετοιμασία Πρωτοκόλλων και κατευθυντηρίων οδηγιών για τη διεκπεραίωση Νοσηλευτικών Πράξεων/Φροντίδας/Διεργασίας. Επιπρόσθετα, μερικά χρόνια προηγουμένως ζητήθηκε από τα Δημόσια Νοσηλευτήρια, μέσω ειδικών ομάδων που είχαν συσταθεί, να ετοιμάσουν και να παρουσιάσουν Πρωτόκολλα και κατευθυντήριες οδηγίες, τόσο γενικές (που χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον σε όλους τους θαλάμους/τμήματα) όσο και ειδικευμένες (που αφορούν συγκεκριμένες ειδικότητες). Προτείνεται όπως τα Πρωτόκολλα και οι οδηγίες να χρησιμοποιηθούν ως βάση στη νέα προσπάθεια που καταβάλλεται. Καταρτισμός Επιτροπής Επίσης, η Συντεχνία μας προτείνει/εισηγείται τον άμεσο καταρτισμό Επιτροπής που να απαρτίζεται από νοσηλευτές με τα κατάλληλα ακαδημαϊκά προσόντα. Η Επιτροπή, με τη βοήθεια και συνεισφορά του Τομέα Εκπαίδευσης του Υπουργείου Υγείας και του Παγκύπριου Συνδέσμου Νοσηλευτών και Μαιών, να καταρτίσουν συγκεκριμένα Πρωτόκολλα και κατευθυντήριες οδηγίες για γενικές νοσηλευτικές πράξεις/φροντίδες/διεργασίες και για ειδικευμένες/εξατομικευμένες νοσηλευτικές πράξεις/φροντίδες/διεργασίες. Η Επιτροπή, μετά τον καταρτισμό του καθηκοντολογίου, να ετοιμάσει το έντυπο της αξιολόγησης που να βασίζεται σε αυτό και στους περί Νοσηλευτικής και Μαιευτικής Νόμους του δυνάμει της παραγράφου (στ) του άρθρου 22. Επιμορφωτικά σεμινάρια Στη συνέχεια, η Επιτροπή να διοργανώσει ειδικά επιμορφωτικά σεμινάρια για τις Προϊσταμένες των Τμημάτων στις οποίες να παρουσιαστεί το έντυπο αξιολόγησης

5 5 και να δοθούν λεπτομερείς πληροφορίες. Επίσης, να πραγματοποιηθούν σεμινάρια για τους νοσηλευτές, οι οποίοι θα αξιολογούνται σύμφωνα με το νέο σύστημα. Ο φόβος του καινούργιου ή της αλλαγής μπορεί να υπερπηδηθεί με τη συμμετοχή των κατάλληλων ανθρώπων - κλειδιά (άτομα ευρείας αποδοχής στον νοσηλευτικό χώρο) στην όλη προσπάθεια. Η Επιτροπή θα πρέπει να είναι αρμόδια και για την επίλυση προβλημάτων ή ακόμη να έχει τη δικαιοδοσία να απαντά σε απορίες που ενδεχόμενα να παρουσιαστούν στα πρώτα χρόνια εφαρμογής του καθηκοντολογίου. Η κατάλληλη επικοινωνία (σαφείς οδηγίες και ενημέρωση για τις αλλαγές) θεωρείται πολύ σημαντική για την επιτυχή προώθηση οποιουδήποτε προγράμματος/σχεδίου/αλλαγής. Θα πρέπει επίσης, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, η Επιτροπή να επαναξιολογεί και να διαμορφώνει το έντυπο αξιολόγησης, ανάλογα με τις αλλαγές και τις νεότερες εξελίξεις στη Νοσηλευτική και την Έρευνα. Διαχωρισμός νοσηλευτών Κατά την αξιολόγηση προτείνεται όπως οι νοσηλευτές διαχωριστούν σε τουλάχιστον 3 κατηγορίες, ανάλογα και με το επίπεδο πρακτικής τους στη Νοσηλευτική και Μαιευτική και τα χρόνια υπηρεσίας στον κάθε θάλαμο. Στην πρώτη ομάδα να ανήκουν οι «αρχάριοι» νοσηλευτές οι οποίοι είναι, είτε νεοεισερχόμενοι στην Υπηρεσία είτε έχουν μεταφερθεί πρόσφατα σε νέο θάλαμο/τμήμα. Στη δεύτερη ομάδα να περιλαμβάνονται οι νοσηλευτές οι οποίοι κατέχουν την γνώση και τις δεξιότητες για να προβλέπουν και να αντιμετωπίζουν σύνθετα κλινικά προβλήματα και ζητήματα, ένα πρότυπο και πηγή γνώσεων για άλλους συναδέλφους τόσο κλινικά όσο και ως μέλη της ομάδας. Η τρίτη κατηγορία να περιλαμβάνει τους «ειδικούς εμπειρογνώμονες», κλινικούς ηγέτες που να καθοδηγούν την ομάδα και να ηγούνται έργων/σχεδίων για επίλυση προβλημάτων. Καθορίζοντας 3 επίπεδα της πρακτικής, αναγνωρίζουμε τη μεταβολή/διακύμανση στην πράξη κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής εξέλιξης από τον αρχάριο μέχρι τον

6 6 ειδικό κλινικό, και αξιολογούμε ανάλογα, έχοντας διαφορετικές απαιτήσεις και προσδοκίες από κάθε ομάδα. Καθηκοντολόγιο και κριτήρια αξιολόγησης Θεσμοθέτηση καθηκοντολογίου των νοσηλευτών βάσει του οποίου θα γίνει ο σαφής καθορισμός των ποσοτικών και ποιοτικών κριτηρίων αξιολόγησης. Δηλώνουμε έτοιμοι να συμβάλουμε στην κατάρτισή του. Θεσμοθέτηση των κριτηρίων αξιολόγησης που πρέπει να γίνεται με γνώμονα: a) το επιστημονικό έργο (επιστημονική επάρκεια, ερευνητικό έργο, μεταπτυχιακή εκπαίδευση, νοσηλευτική ειδικότητα-εξειδίκευση, συνεχιζόμενη νοσηλευτική εκπαίδευση), b) το εκπαιδευτικό, διοικητικό-οργανωτικό (εφαρμογή και βελτίωση καλών πρακτικών και στόχων του νοσοκομείου ή του τμήματος, χρήση και αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού και υλικοτεχνικού εξοπλισμού κ.ά.), c) το κλινικό έργο των νοσηλευτών (όπως αυτό προκύπτει από το καθηκοντολόγιο ανά αντικείμενο-ειδικότητα και πεδίο-τμήμα εφαρμογής του), d) το ήθος (βραβεία, έπαινοι, διακρίσεις, ποινικές ή πειθαρχικές ποινές και διώξεις), e) τη συμπεριφορά προς τη Διοίκηση (συνέπεια, τήρηση ωραρίου και κανόνων), τους συναδέλφους - συνεργάτες (φαινόμενα Mobbing και Bullying), ασθενείς και κοινό καθώς και f) την τήρηση του Κώδικα Νοσηλευτικής Δεοντολογίας. Τα πιο πάνω πεδία να προσδιοριστούν σε ποσοτικά και ποιοτικά πεδία-κατηγορίες και ο μέσος όρος της αξιολόγησης να προκύπτει είτε από το σύνολο των κριτηρίων είτε από τους μέσους όρους των πεδίων-κατηγοριών. Ποιοι θα κάνουν την αξιολόγηση Η αξιολόγηση των νοσηλευτών να γίνεται, κατόπιν αξιολόγησης ετησίως, από δύο αξιολογητές της νοσηλευτικής ιεραρχίας, αποφεύγοντας στερεοτυπικές ερμηνείες και χαρακτηρισμούς και χρησιμοποιώντας την περιγραφή και αναφορά σε σαφή γεγονότα.

7 7 Η αξιολόγηση να γίνεται από δυο αξιολογητές, προερχόμενους από τις θέσεις ευθύνης της οικείας Νοσηλευτικής Υπηρεσίας έτσι που να παρέχονται περισσότερα εχέγγυα αντικειμενικότητας και αμεροληψίας. Κατά την άποψή μας, ο ένας αξιολογητής θα συμβάλλει στην αύξηση ή στη μείωση του φαινομένου των μεροληπτικών κρίσεων, άμεσα συνδεδεμένων με τις διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ αξιολογητή και αξιολογούμενου. Η αξιολόγηση να λαμβάνει υπόψη την οικογενειακή ζωή, το συναισθηματικό κλίμα του εργασιακού περιβάλλοντος (φαινόμενα Mobbing και Bullying), εμπειρίες και συμβάντα ζωής όπως ανεργία μελών της οικογένειας, ασθένεια προσωπική ή συγγενικών προσώπων κ.ά. Κίνητρα απόδοσης Η αξιολόγηση των νοσηλευτών να αποσυνδέεται ρητώς από κάθε είδους επιπτώσεις που αφορούν παρούσα ή μελλοντική κατάσταση κινητικότητας, διαθεσιμότητας ή απομάκρυνσης - απόλυσης από την εργασία. Αντιθέτως, να συνδεθεί άμεσα με την παροχή κινήτρων απόδοσης τόσο για τους άριστους όπως παροχή προνομίων (αύξηση αποδοχών, βαθμολογική εξέλιξη, μοριοδότηση για συμμετοχή στη διαδικασία κρίσεως προϊσταμένων και θέσεων ευθύνης κ.ά.), όσο και για τους χαμηλόβαθμους αξιολογούμενους, που θα πρέπει να ακολουθούν μια διαδικασία βελτίωσης και παρακολούθησης προγραμμάτων συνεχιζόμενης νοσηλευτικής εκπαίδευσης. Επί αρνήσεως ή υποτροπής τους, να έχουν επιπτώσεις στη βαθμολογική τους εξέλιξη (λ.χ. στασιμότητα), ενώ επί συνεχούς και αποδεδειγμένης ανεπάρκειας για τη θέση που κατέχουν, να κινούνται διαδικασίες αξιολόγησης ικανοτήτων και παραμονής τους στο επάγγελμα καθώς αντιστοίχως ισχύει και γι άλλα επαγγέλματα υγείας όπως π.χ. των ιατρών. Δείκτης Στελέχωσης Προτείνεται επίσης η χρήση συντελεστή που θα προκύπτει από τον Δείκτη Στελέχωσης (αριθμός νοσηλευτών ανά ασθενή) του νοσοκομείου ή του τμήματος που εργάζεται ο νοσηλευτής, και να πολλαπλασιάζεται με τον βαθμό αξιολόγησης για την απόδοσή του.

8 8 Επιπροσθέτως, και λόγω του ότι η παροχή υπηρεσιών υγείας από τους νοσηλευτές επηρεάζεται από πολλές ειδικότητες και τμήματα με διαφορετικά καθήκοντα και αρμοδιότητες, υπό την πίεση του κυκλικού ωραρίου, προτείνεται η χρήση Συντελεστή Βαρύτητας για κάθε Τμήμα Εργασίας του εκάστοτε Νοσοκομείου (διαφορετική βαρύτητα και συνθήκες εργασίας επικρατούν στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας από ότι σε ένα τακτικό εξωτερικό ιατρείο). Ο Συντελεστής να πολλαπλασιάζεται με τον βαθμό αξιολόγησης όπως και ο Συντελεστής του Δείκτη Στελέχωσης. Οι συντελεστές αυτοί αποτελούν σημαντικά εργαλεία για την ομάδα αξιολόγησης επειδή δείχνουν κατά πόσο η ιδιομορφία, οι συνθήκες και η στελέχωση του κάθε Τμήματος επηρεάζουν την απόδοση του νοσηλευτή. Η αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας του φορέα - νοσοκομείου από τους χρήστες υπηρεσιών υγείας (ασθενείς και κοινό), δύναται να λαμβάνεται υπόψη στη στοχοθεσία της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας βάσει της οποίας να αξιολογούνται οι νοσηλευτές. Δηλώνουμε έτοιμοι να στηρίξουμε οποιαδήποτε προσπάθεια αναβάθμισης των Νοσηλευτικών Υπηρεσιών αλλά δεν θα συναινέσουμε σε οποιεσδήποτε προσπάθειες για υποβάθμιση του ρόλου του Νοσηλευτή, των Επισκεπτριών Υγείας, των Μαιών και των Νοσηλευτών Ψυχικής Υγείας. Εκ μέρους Δ.Σ ΠΑΣΥΝΟ 14 Οκτωβρίου 2015