ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗ ΡΩΜΗ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ. Μάρτιος Χρύσα Θανασά Γραμματέας Ο.Ε.Υ.

Transcript

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗ ΡΩΜΗ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ Μάρτιος 2013 Χρύσα Θανασά Γραμματέας Ο.Ε.Υ. Α

2 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΓΧΩΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Καλλιεργούμενες Εκτάσεις Ποικιλίες Παραγωγή Μεταποίηση Εγχώρια Παραγωγή Ελαιολάδου ΠΟΠ & ΠΓΕ Βιολογική Ελαιοκαλλιέργεια Υποχρεωτική Αναγραφή της Προέλευσης του Προϊόντος ΕΓΧΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΙΜΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΔΙΜΕΡΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ... 13

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Για την ελαιοκομική περίοδο 2011/2012, πρώτη σε επίπεδο παραγωγής χώρα ήταν η Ισπανία, αντιπροσωπεύοντας το 61,79 της παγκόσμιας παραγωγής, ήτοι 1,35 εκ. τόνους, ακολούθησε η Ιταλία με μερίδιο παραγωγής ύψους 20,18 και η Ελλάδα με 14,22. Οι χώρες της Μεσογείου (εκτός Ε.Ε.) για την ίδια ελαιοκομική περίοδο κατέγραψαν αυξητικές τάσεις στην παραγωγή τους (Τυνησία 50, Τουρκία 13, Συρία 11 και Αλγερία 9). Παραδοσιακά, ο βασικός καταναλωτής είναι η Ε.Ε., που αντιπροσωπεύει το 61,38 της παγκόσμιας κατανάλωσης. Σε κοινοτικό επίπεδο, η πρώτη σε κατανάλωση ελαιολάδου χώρα είναι η Ιταλία με 35 της συνολικής κατανάλωσης της Ε.Ε., ακολουθούμενη από την Ισπανία, με ποσοστό 31 και την Ελλάδα με ΕΓΧΩΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 2.1. Καλλιεργούμενες Εκτάσεις Στην Ιταλία, οι μονάδες παραγωγής ελαιολάδου, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από την ISTAT, ανέρχονται σε περίπου , ενώ η καλλιεργούμενη έκταση είναι ίση με εκτάρια. Η σχέση μεταξύ του συνολικού αριθμού των παραγωγικών μονάδων και της καλλιεργούμενης έκτασης καταδεικνύει ότι στην Ιταλία ο μέσος όρος καλλιεργούμενης έκτασης ανά μονάδα παραγωγής είναι μικρότερος του ενός εκταρίου, ενώ όπως φαίνεται και στον ακόλουθο Πίνακα το 70 των παραγωγών καλλιεργεί εκτάσεις μικρότερες των δυο εκταρίων. ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΛΑΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ως Επιφάνεια Αριθμός ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ προς (εκτάρια) Επιχειρήσεων σύνολο ως προς σύνολο Μ.Ο. Αριθμός Ελαιόδεντρων ως προς σύνολο Λιγουρία , ,2 0, ,2 Τοσκάνη , ,5 1, ,7 Μάρκε , ,5 0, ,2 Λάτιο , ,7 0, ,9 Ούμπρια , ,6 0, ,5 Αμπρούτζο , ,1 0, ,8 Καμπανία , ,4 0, ,0 Μολίζε , ,8 0, ,5 Απουλία , ,4 1, ,3 Μπαζιλικάτα , ,5 0, ,4 Καλαβρία , ,4 1, ,6 Σικελία , ,4 0, ,8 Σαρδηνία , ,2 0, ,6 Άλλες , ,3 0, ,7 ΣΥΝΟΛΟ , ,00 0, ,00 Πηγή: Στοιχεία ISTAT-AGEA επεξεργασμένα από UNAPROL Η μέση παραγωγή ελαιόδεντρων ανά εκτάριο ανέρχεται σε περίπου 30 τόνους, με μια μέση παραγωγή ανά δένδρο των 16 κιλών Ποικιλίες Οι 10 πιο διαδεδομένες ποικιλίες στη χώρα είναι οι: Coratina, Ogliarola Salentina, Cellina di Nardò, Carolea, Frantoio, Leccino, Ogliarola Barese, Moraiolo, Bosana και Cima di Mola. Αυτές καλλιεργούνται σε εκτάσεις ίσες με εκτάρια, ήτοι το 42,0 του συνόλου των καλλιεργούμενων εκτάσεων της Ιταλίας. Συγκεκριμένα, η ποικιλία που προτιμάται στην Ιταλία είναι η «Coratina», που στην Απουλία καλλιεργείται σε έκταση περίπου εκταρίων, ίση με το 8 του συνόλου των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Η «Coratina» μαζί με τις δύο άλλες 3

4 ποικιλίες που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες, την «Ogliarola Salentina» και την «Cellina di Nardò», καλλιεργούνται σε εκτάσεις ίσες με εκτάρια, ήτοι το 19,5 του συνόλου. Άλλες σημαντικές ποικιλίες είναι οι: Dolce di Rossano, Ogliarola Messinese, Ottobratica, Sinopolese, Nocellara del Belice, Canino, Carboncella, Itrana, Moresca, Rotondella, Taggiasca, Tondina, Grossa di Gerace και Nocellara Etnea Παραγωγή Μεταποίηση Ο κλάδος της ελαιοπαραγωγής χαρακτηρίζεται από έναν ισχυρό δυϊσμό μεγέθους των επιχειρήσεων, καθώς συνυπάρχουν ταυτόχρονα πολλές μικρές επιχειρήσεις, κατά βάση γεωργικές επιχειρήσεις εγκατεστημένες κυρίως στη Νότιο Ιταλία, όπου και γίνεται κατά κύριο λόγο η καλλιέργεια των ελαιόδεντρων και λίγες εταιρείες μεγάλου μεγέθους που συγκεντρώνονται στην κεντρική και βόρεια Ιταλία. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της πρώτης μεταποίησης υπολογίζεται ότι υπάρχουν ελαιοτριβεία, το 60 εκ των οποίων ευρίσκονται στο Νότιο (20 Απουλία, 16 Καλαβρία και 13 Σικελία). Στο επίπεδο της δεύτερης μεταποίησης, ο κλάδος είναι περισσότερο συγκεντρωμένος, αποτελούμενος από λίγο περισσότερες από 200 εταιρείες μεσαίου και μεγάλου μεγέθους. Το φαινόμενο της συγκέντρωσης του αριθμού των ελαιοτριβείων καθίσταται ακόμα πιο έντονο, αν συνυπολογιστεί και η μεγαλύτερη καθετοποίηση των επιχειρήσεων του κλάδου. ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Αριθμός Ελαιοτριβείων Πεδεμόντιο 3 Λομβαρδία 23 Τρεντίνο Άνω Αδίγη 4 Βένετο 46 Φριούλι-Βενέτσια Τζούλια 9 Λιγουρία 154 Εμίλια - Ρωμανία 30 Τοσκάνη 342 Ούμπρια 210 Μάρκε 153 Λάτιο 319 Αμπρούτζο 357 Μολίζε 104 Καμπανία 394 Απουλία 905 Μπαζιλικάτα 134 Καλαβρία 730 Σικελία 580 Σαρδηνία 100 ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: AGEA, ελαιοκομική περίοδος 2011/2012 Η ιταλική παραγωγή της ελαιοκομικής περιόδου 2011/12, υπολογίζεται σε τόνους, μειούμενη κατά 5,66, σε σχέση με τη συγκομιδή του προηγούμενου έτους, ενώ η μέση παραγωγή κατά την τελευταία τριετία ανέρχεται σε περίπου τόνους. Σε ορισμένες Περιφέρειες σημειώθηκε τρομακτική μείωση της παραγωγής, όπως σε αυτές Λατίου, Σαρδηνίας, Τοσκάνης και Μάρκε (-40), ενώ σημαντική αύξηση κατέγραψε η παραγωγή της Λιγουρίας (24,99). Αναφορικά με τον ιταλικό Νότο, ο οποίος συγκεντρώνει περίπου το 85 της ελαιοπαραγωγής, οι μεταβολές της παραγωγής ήταν οριακά θετικές (εξαίρεση η Σικελία με αύξηση της τάξεως του 5,67). 4

5 ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ (σε τόνους) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2009/ / / /13* Μ.Ο. Μερίδιο Μεταβολή 3ετίας Παραγωγής 12/ τίας 11/12 Πεδεμόντιο ,00 Λομβαρδία ,20 Τρεντίνο Άνω Αδίγη 0,05 Βένετο ,27 Φριούλι Βενέτσια 0,01 Λιγουρία ,84 Εμίλια Ρωμανία 0,18 Τοσκάνη ,21 Ούμπρια ,76 Μάρκε ,72 Λάτιο ,85 Αμπρούτζο ,27 Μολίζε ,20 Καμπανία ,39 Απουλία ,70 Μπαζιλικάτα ,22 Καλαβρία ,49 Σαρδηνία ,07 Σικελία ,59 ΣΥΝΟΛΟ ,00 Πηγή: Στοιχεία ISTAT * Προβλέψεις ISMEA Όσον αφορά τις κατηγορίες ελαίων, σύμφωνα με στοιχεία της UNAPROL, στο πλαίσιο του Κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 2080/2005, για την εσοδεία 2010/11, το 75 ήταν εξαιρετικά παρθένο, το 8 παρθένο, και το υπόλοιπο 17 λαμπάντε. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ISMEA, η ιταλική παραγωγή κατά την ελαιοκομική περίοδο , αναμένεται να μειωθεί κατά 12, ανερχόμενη σε τόνους, σε σχέση με αυτή του προηγούμενου έτους. 2.4.Εγχώρια Παραγωγή Ελαιολάδου ΠΟΠ & ΠΓΕ Η παραγωγή ελαιολάδου Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) στην Ιταλία συγκεντρώνεται κυρίως στις περιοχές της Κεντρικής Ιταλίας (Trapani και Σιένα). Αν και υπάρχουν 43 ΠΟΠ/ΠΓΕ (περίπου το 40 των συνολικά αναγνωρισμένων σε επίπεδο Ε.Ε.), η συνολική παραγωγή ελαιολάδου στη χώρα δεν ξεπερνά κατά πολύ τους 10. εκ. τόνους (στοιχεία ISMEA-Qualivita, 2010), αντιπροσωπεύοντας το 2 της συνολικής παραγωγής εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου. Αυτό οφείλεται στις εγγενείς δυσκολίες που πάντα χαρακτηρίζουν τον κλάδο του ελαιόλαδου όπως ο κατακερματισμός της παραγωγής, η έλλειψη σε ορισμένες περιπτώσεις οργάνωσης της προσφοράς, η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των δημόσιων και των ιδιωτικών φορέων του κλάδου, καθώς και η έλλειψη των κατάλληλων εργαλείων αποτελεσματικής αντιμετώπισης του ξένου ανταγωνισμού. 5

6 Άλλα 21 Riviera Ligure 5 Umbria 5 Val di Mazzara 8 Toscano 37 Terra di Bari 24 ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΕΛΑΙΟΛΑΔΩΝ ΠΟΠ/ΠΓΕ (σε εκ. ευρώ) ΟΝΟΜΑΣΙΑ Μεταβολή 10/09 Toscano ,0-12,5 Terra di Bari ,1 28,8 Riviera Ligure ,2 6,8 Umbria ,7-14,2 Val di Mazara ,4 15,4 Garda ,2 2,4 Monti Iblei ,4 23,8 Chianti Classico ,0 38,1 Sabina ,7-6,5 Valli Trapanesi ,6-7,4 Άλλα ,7-5,8 ΣΥΝΟΛΟ ,0 1,0 Πηγή: Στοιχεία Ismea Fondazione Qualivita, επεξεργασμένα από UNAPROL ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΕΛΑΙΟΛΑΔΩΝ ΠΟΠ/ΠΓΕ (σε εκ. τόνους) ΟΝΟΜΑΣΙΑ Μεταβολή 10/09 Toscano ,4-10,4 Terra di Bari ,5 15,4 Val di Mazara ,8 21,3 Umbria ,3-14,2 Riviera Ligure ,6 8,2 Garda ,6 2,4 Bruzio ,4 103,6 Monti Iblei ,3 23,4 Valli Trapanesi ,2-7,8 Sabina ,9-11,9 Άλλα ,9-1,7 ΣΥΝΟΛΟ ,0 0,7 Πηγή: Στοιχεία Ismea Fondazione Qualivita, επεξεργασμένα από UNAPROL 6

7 ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΙΤΑΛΙΚΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ Π.Ο.Π. ΚΑΙ Π.Γ.Ε. Ελαιόλαδο Περιφέρεια Αναγνώριση 1. Alto Crotonese (ΠΟΠ) Καλαβρία - Crotone Καν. ΕΚ αριθμ / Aprutino Pescarese (ΠΟΠ) Αμπρούτζο - Pescara Καν. ΕΚ αριθμ / Brisighella (ΠΟΠ) Εμίλια - Ρωμανία - Ravenna, Forlì Καν. ΕΚ αριθμ / Bruzio (ΠΟΠ) Καλαβρία - Cosenza Καν. ΕΚ αριθμ / Canino (ΠΟΠ) Λάτιο - Viterbo Καν. ΕΚ αριθμ / Cartoceto (ΠΟΠ) Μάρκε - Pesaro-Urbino Καν. ΕΚ αριθμ / Chianti Classico (ΠΟΠ) Τοσκάνη - Siena, Firenze Καν. ΕΚ αριθμ. 2446/00 Καν. ΕΕ αριθμ. 216/11 8. Cilento (ΠΟΠ) Καμπανία - Salerno Καν. ΕΚ αριθμ / Collina di Brindisi (ΠΟΠ) Απουλία - Brindisi Καν. ΕΚ αριθμ / Colline di Romagna (ΠΟΠ) Εμίλια - Ρωμανία - Forlì - Cesena, Rimini Καν. ΕΚ αριθμ / Colline Pontine (ΠΟΠ) Λάτιο - Latina Καν. ΕΚ αριθμ. 259 / Colline Salernitane (ΠΟΠ) Καμπανία - Salerno Καν. ΕΚ αριθμ / Colline Teatine (ΠΟΠ) Αμπρούτζο - Chieti Καν. ΕΚ αριθμ / Dauno (ΠΟΠ) Απουλία - Foggia Καν. ΕΚ αριθμ / Λομβαρδία, Βένετο, 15. Garda (ΠΟΠ) Αυτ. Περ. Του Τρέντο - Καν. ΕΚ αριθμ / Verona, Mantova, Trento, Brescia 16. Irpinia - Colline dell'ufita (ΠΟΠ) Καμπανία - Avellino Καν. ΕΕ αριθμ. 203 / Laghi Lombardi (ΠΟΠ) Λομβαρδία - Brescia, Bergamo, Como, Lecco Καν. ΕΚ αριθμ / Lametia (ΠΟΠ) Καλαβρία - Catanzaro Καν. ΕΚ αριθμ / Lucca (ΠΟΠ) 20. Molise (ΠΟΠ) 21. Monte Etna (ΠΟΠ) 22. Monti Iblei (ΠΟΠ) Τοσκάνη - Lucca, Massa Carrara Μολίζε - Campobasso, Isernia Σικελία - Catania, Enna, Messina Σικελία - Siracusa, Ragusa, Catania Καν. ΕΚ αριθμ / Καν. ΕΚ αριθμ / Καν. ΕΚ αριθμ / Καν. ΕΚ αριθμ / Καν. ΕΚ αριθμ. 828 / Καν. ΕΕ αριθμ. 307 / Penisola Sorrentina (ΠΟΠ) Καμπανία - Napoli Καν. ΕΚ αριθμ / Petruziano delle Colline Teramane (ΠΟΠ) Αμπρούτζο - Teramo Καν. ΕΚ αριθμ / Riviera Ligure (ΠΟΠ) 25. Riviera Ligure dei fiori Λιγουρία - Imperia, Καν. ΕΚ αριθμ. 123 / / Riviera Ligure Riviera del Levante Savona, Genova, La Καν. ΕΕ αριθμ. 718 / Riviera Ligure del Ponente Spezia Savonese 26. Sabina (ΠΟΠ) Λάτιο - Rieti, Roma Καν. ΕΚ αριθμ / Καν. ΕΚ αριθμ. 510 / Sardegna (ΠΟΠ) Σαρδηνία - Cagliari, Nuoro, Oristano, Sassari, Carbonia- Iglesias,Medio Campidano, Ogliastra, Olbia,Tempio Καν. ΕΚ αριθμ. 148 /

8 28. Seggiano (ΠΓΕ) Τοσκάνη - Grosseto Καν. ΕΕ αριθμ / Tergeste (ΠΟΠ) Φριούλι-Βενέτσια Τζούλια - Trieste Πηγή: Ministero delle Politiche Agricole, Alimentari e Forestali Καν. ΕΚ αριθμ / Terra di Bari (ΠΟΠ) Απουλία - Taranto, Brindisi, Lecce Καν. ΕΚ αριθμ / Terra d Otranto (ΠΟΠ) Απουλία - Bari Καν. ΕΚ αριθμ. 644 / Terre Aurunche (ΠΟΠ) Καμπανία - Caserta Καν. ΕΕ αριθμ / Terre di Siena (ΠΟΠ) Τοσκάνη - Siena Καν. ΕΚ αριθμ / Terre Tarentine (ΠΟΠ) Απουλία - Taranto Καν. ΕΚ αριθμ / Τοσκάνη - Grosseto, 35. Toscano (ΠΓΕ) Massa Carrara, Arezzo, Καν. ΕΚ αριθμ. 644 / Siena, Firenze,Pistoia, Pisa 36. Tuscia (ΠΟΠ) Λάτιο - Viterbo Καν. ΕΚ αριθμ / Umbria (ΠΟΠ) Sottozona "Colli Assisi-Spoleto" Sottozona "Colli Orvietani" Sottozona "Colli Martani" Sottozona "Colli Amerini" Sottozona "Colli del Trasimeno" Ούμπρια - Perugia, Terni Καν. ΕΚ αριθμ / Val di Mazara (ΠΟΠ) Σικελία - Palermo, Agrigento Καν. ΕΚ αριθμ. 138 / Valdemone (ΠΟΠ) Σικελία - Messina Καν. ΕΚ αριθμ. 205 / Valle del Belice (ΠΟΠ) Σικελία - Trapani Καν. ΕΚ αριθμ / Valli Trapanesi (ΠΟΠ) Σικελία - Trapani Καν. ΕΚ αριθμ / Veneto Valpolicella, Veneto Euganei e Berici, Veneto del Grappa 43. Vulture Βένετο - Verona, Padova, Vicenza,Treviso Μπαζιλικάτα - Potenza Καν. ΕΚ αριθμ / Καν. ΕΚ αριθμ. 21 / Βιολογική Ελαιοκαλλιέργεια Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών η ελαιοκαλλιέργεια γνώρισε μια σημαντική ανάπτυξη, τόσο όσον αφορά τον αριθμό των καλλιεργητών και των επιχειρήσεων, όσο και των καλλιεργούμενων εκτάσεων, καθώς και την αποδοχή των βιολογικών προϊόντων από τους καταναλωτές. Η βιολογική ελαιοκαλλιέργεια στην Ιταλία επικεντρώνεται κυρίως στις περιοχές του Νότου, ενδεικτικά αναφέρουμε την Καλαβρία με εκτάρια, την Απουλία με και τη Σικελία με Συνολικά, σύμφωνα με τα στοιχεία 2011 του Sinab (Εθνικό Σύστημα Πληροφόρησης για τη Βιολογική Γεωργία), η βιολογική ελαιοκαλλιέργεια αριθμεί εκτάρια (εκ των οποίων τα εκτάρια υπό μετατροπή), μέγεθος το οποίο ισοδυναμεί περίπου με το 12,9 των καλλιεργούμενων εκτάσεων με βιολογικά προϊόντα στη χώρα. Οι ελιές βιολογικής καλλιέργειας κατευθύνονται, σχεδόν αποκλειστικά, στην παραγωγή ελαιολάδου, ενώ η παραγωγή επιτραπέζιων ελιών είναι ποσοτικά ασήμαντη. 2.6 Υποχρεωτική Αναγραφή της Προέλευσης του Προϊόντος Στην Ιταλία, από τα τέλη του 2007, ισχύει η υποχρεωτική αναγραφή της προέλευσης του προϊόντος, σύμφωνα με την οποία οι εταιρείες που εμπορεύονται εξαιρετικά παρθένο και 8

9 παρθένο ελαιόλαδο στην ιταλική επικράτεια υποχρεούνται, κατά την τυποποίηση του προϊόντος, να τοποθετούν ενδείξεις για την προέλευση του προϊόντος. Συγκεκριμένα, προβλέπονται τα ακόλουθα: 1. Πρέπει να αναγράφεται η γεωγραφική περιοχή όπου πραγματοποιήθηκε η συγκομιδή του ελαιόκαρπου, καθώς και το μέρος όπου βρίσκεται το ελαιοτριβείο στο οποίο έγινε η σύνθλιψη του καρπού και η παραγωγή του ελαιολάδου. Η αναγραφή στοιχείων σε επίπεδο Περιφέρειας, επιτρέπεται μόνο για ελαιόλαδο ονομασίας προέλευσης και προστατευόμενης περιοχής. 2. Η ένδειξη της γεωγραφικής περιοχής όπου έγινε η συγκομιδή του ελαιόκαρπου πρέπει να φέρει την ονομασία του κράτους μέλους ή της τρίτης χώρας όπου έγινε η συγκομιδή, εκτός και αν πρόκειται για προϊόν ονομασίας προέλευσης και προστατευόμενης περιοχής. Σε περίπτωση που η συγκομιδή του ελαιόκαρπου δεν έγινε μόνο σε ένα κράτος αλλά σε περισσότερα, θα πρέπει να αναγράφονται οι χώρες προέλευσης με φθίνουσα σειρά, αναλόγως της ποσότητας που χρησιμοποιήθηκε. 3. Σε περίπτωση που η συγκομιδή έγινε σε διαφορετικό κράτος από το ελαιοτριβείο, θα πρέπει η ένδειξη να αναφέρει «ελαιόλαδο παραχθέν» (χώρα που ευρίσκεται το ελαιοτριβείο) «από ελιές που συλλέχθηκαν» (χώρα όπου καλλιεργήθηκαν οι ελιές). 3. ΕΓΧΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η συνολική ζήτηση για έλαια και φυτικά λίπη για το 2011 ανήλθε σε περίπου τόνους (Ismea/Gfk-Eurisko) σημειώνοντας κάμψη της τάξεως του 4, συμβαδίζοντας με την πτώση της παραγωγής. Το ελαιόλαδο αντιπροσωπεύει περί το 2,3 της συνολικής κατανάλωσης αγροτροφίμων στην Ιταλία, σύμφωνα με την έρευνα των ISMEA-Nielsen. Σύμφωνα με τα στοιχεία πωλήσεων της εταιρείας ερευνών Iri Infoscan, για το 2011, καταγράφεται μια σταθερή κατάσταση των πωλήσεων κατ όγκο, σε σύγκριση με το 2010 (μείωση της τάξεως του 0,1), η οποία αντιστοιχεί σε μια πτώση 1,5 στις πωλήσεις κατ αξία. Συγκεκριμένα για το 2011, πωλήθηκαν 216 εκ. κιλών ελαιόλαδου, με ξεκάθαρη υπεροχή του συσκευασμένου εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου, το οποίο αντιπροσωπεύει το 72 του συνόλου της αγοράς (157 εκ. κιλά). Μεταξύ των υπόλοιπων συσκευασμένων ελαίων ξεχωρίζουν το απλό ελαιόλαδο με ένα ποσοστό 14 και το 100 ιταλικό με 11. Επιπλέον: Οι άμεσες πωλήσεις στα ελαιοτριβεία αντιπροσωπεύουν το 25 των συνολικών πωλήσεων, οι πωλήσεις πόρτα πόρτα το 5 και η «μοντέρνα» διανομή πλέον του 60, στο πλαίσιο της οποίας το 2009 οι ιδιωτικές ετικέτες αντιπροσώπευαν το 18 των πωλήσεων. Το 69 των πωλήσεων του εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου γίνεται από τα καταστήματα της ευρείας διανομής, όπου καταγράφονται πωλήσεις ελαιολάδου ΠΟΠ κατά 82. Οι εταιρείες ευρείας διανομής, εδώ και κάποιο καιρό, υιοθετούν μια επιθετική πολιτική τιμών που έχει καταστήσει το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο αγαθό καθημερινής χρήσης και ευρείας κατανάλωσης (commodity). Τα ελαιόλαδα ΠΟΠ και ΠΓΕ διακινούνται, σύμφωνα με έρευνα του Ismea-Qualivita, κατά 62,6 από τα καταστήματα ευρείας διανομής, κατά 4,1 από τους χονδρέμπορους, 3,1 από τα παραδοσιακά καταστήματα λιανικής πώλησης, 6,2 από HORECA, 9,5 μέσω άμεσων πωλήσεων και 14,4 μέσω άλλων καναλιών. Οι βόρειες Περιφέρειες της χώρας αντιπροσωπεύουν πάνω από το 50 της εγχώριας κατανάλωσης ελαιολάδου. Οι Περιφέρειες του Νότου αντιπροσωπεύουν το 30 της κατανάλωσης, με ελαφρώς χαμηλότερες, μάλιστα, τιμές, λόγω της παραδοσιακότητας του προϊόντος και της υψηλής παραγωγής. Τα πιστοποιημένα ελαιόλαδα εξακολουθούν να αποτελούν προϊόντα χαμηλής βαρύτητας στο επονομαζόμενο «καλάθι της νοικοκυράς». Αν και μέχρι πριν κάποιες δεκαετίες αποτελούσε το βασικό προϊόν στην εγχώρια κατανάλωση, καταγράφεται μια διαχρονικά φθίνουσα πορεία του ελαιολάδου. 9

10 Αναφορικά με τις μέσες τιμές λιανικής, σημειώθηκε μια ελαφριά μείωση αυτών κατά 9,6 για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο και κατά 9,2 για το απλό ελαιόλαδο, σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Συγκεκριμένα, το Σεπτέμβριο του 2012 η τιμή για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο ανερχόταν σε 3,46 ευρώ το κιλό και για το απλό ελαιόλαδο σε 3,13 ευρώ το κιλό. Σύμφωνα με την έρευνα της Federolio για το έτος 2011, αναφορικά με την αγορά χύδην ελαιολάδου από τις εταιρείες-μέλη της, το 79,2 αφορούσε σε εξαιρετικά παρθένο, 1 σε παρθένο, 12,4 απλό ελαιόλαδο και 7,4 πυρηνέλαιο. Οι ποσότητες αυτές καλύφθηκαν κατά 24,9 από ιταλικής προέλευσης ελαιόλαδα, ενώ το 75,1 από ελαιόλαδο αλλοδαπής προέλευσης (από 73,7 το 2010 και 60,7 το 2009). Αναφορικά με τις πωλήσεις, αυτές αφορούσαν κατά 81,2 συσκευασμένο ελαιόλαδο, με το 77,2 να αντιπροσωπεύει το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, 15,3 το απλό ελαιόλαδο και 7,4 το πυρηνέλαιο. Το χύδην ελαιόλαδο που πωλήθηκε κατά το 2011, αφορούσε σε 69,4 εξαιρετικά παρθένο, 20,4 απλό ελαιόλαδο και 9,8 πυρηνέλαιο. Πάντα σύμφωνα με την ίδια έρευνα, επί του συνόλου του εξαιρετικά παρθένου χύδην ελαιολάδου που αγοράστηκε από τις εταιρείες-μέλη της Federolio μόνο το 3,2 ήταν βιολογικής καλλιέργειας, με τα 2/3 αυτού του ποσοστού να είναι ιταλικής προέλευσης και το υπόλοιπο να προέρχεται κατά 35,3 από την Πορτογαλία, 30,8 από την Ισπανία και 2,4 από την Τυνησία. 4. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΙΜΩΝ Σύμφωνα με το ISMEA, οι μέσες μηνιαίες τιμές χονδρικής για το 2012 υπήρξαν χαμηλότερες σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2011 με εξαίρεση το παρθένο λαμπάντε. Η ετήσια μέση τιμή του εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου ήταν 2,57 ευρώ ανά κιλό, μειωμένη κατά 17,97, του παρθένου ελαιόλαδου ήταν 1,94 ευρώ ανά κιλό, μειωμένη κατά 6,07, ενώ αντιθέτως για το λαμπάντε αυξήθηκε κατά 13,08 ανερχόμενη σε 1,69 ευρώ ανά κιλό. 10

11 ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΤΙΜΕΣ ΑΓΟΡΑΣ ΧΟΝΔΡΙΚΗΣ Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ραφιναρισμένο Ελαιόλαδο ,77 1,77 1,77 1,79 1,79 1,78 1,84 2,07 2,51 2,58 2,48 2, ,63 Ραφιναρισμένο Πυρηνέλαιο ,17 1,18 1,18 1,19 1,21 1,2 1,24 1,34 1,57 1,72 1,7 1, ,85 Πηγή: Ismea ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΤΙΜΕΣ ΑΓΟΡΑΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Παρθένο Λαμπάντε ,52 1,53 1,54 1,53 1,50 1,48 1,50 1,50 1,47 1,47 1,48 1, ,44 1,46 1,48 1,47 1,47 1,45 1,56 1,82 2,13 2,13 1,94 1, ,32 Παρθένο ,12 2,05 2,08 2,25 2,19 2,12 2,11 2,10 2,00 1,93 1,94 1, ,81 1,74 1,73 1,71 1,69 1,67 1,78 2,02 2,29 2,36 2,21 2, ,51 Εξαιρετικά Παρθένο ,96 2,94 3,06 3,54 3,64 3,52 3,35 3,26 3,09 2,91 2,78 2, ,46 2,4 2,38 2,42 2,4 2,38 2,41 2,67 2,83 2,88 2,75 2, ,05 Αλλοδαπής Προέλευσης - Λαμπάντε , Αλλοδαπής Προέλευσης- Εξαιρετικά Παρθένο ,14 2,14 2,09 2,1 2,12 2,12 2,17 2,36 2,65 2,67 2,62 2, ,89 Πηγή: Ismea ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΤΙΜΕΣ ΑΝΑ ΑΓΟΡΑ ΧΟΝΔΡΙΚΗΣ Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Genova Χονδρική Napoli Χονδρική Lecce Προέλευσης Bari Χονδρική Roma Χονδρική Gioia Tauro Προέλευσης Foggia Προέλευσης Catanzaro Προέλευσης Bari Προέλευσης Milano Χονδρική Ραφιναρισμένο 2,40-2,50 Ελαιόλαδο 1,98-1,99 2,80-3,08 2,65-2,68 2,80-2,85 2,91-2,94 Ραφιναρισμένο 1,90-1,95 Πυρηνέλαιο 1,49-1,50 1,73-1,75 1,91-1,96 2,06-2,08 Παρθένο ελαιόλαδο 2,50-2,70 2,30-2,40 2,65-2,75 2,50-2,55 2,55-2,65 Λαμπάντε 2,36-2,38 2,20-2,23 2,20-2,40 2,20-2,25 2,41-2,43 Εξαιρετικά Παρθένο 2,85-3,05 2,75-3,00 ελαιόλαδο Πηγή: Ismea 11

12 5. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Η Ιταλία αναδεικνύεται για το έτος 2011 πρωταγωνίστρια του διεθνούς εμπορίου, αγγίζοντας μεγέθη ρεκόρ δεκαετίας, τόσο σε όρους αξίας όσο και ποσοτήτων. Συγκεκριμένα, παρά το γεγονός ότι το 2011, το ιταλικό εμπορικό ισοζύγιο έκλεισε με έλλειμμα, σύμφωνα με την επεξεργασία των δεδομένων της ιταλικής στατιστικής Υπηρεσίας από το Ινστιτούτο ISMEA, προέκυψε, παρόλα αυτά, πλεόνασμα ύψους 29 εκ. ευρώ, γεγονός που καταδεικνύει το ρόλο της Ιταλίας ως υποχρεωτικού σταυροδρομιού των εμπορικών ροών σε παγκόσμιο επίπεδο. ΠΙΝΑΚΑΣ 10: ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ & ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟΥ (2011) Εισαγωγές Ποσότητα Αξία Ποσότητα Μεταβολή Μεταβολή Μεταβολή (τόνοι) (εκ. ευρώ) (τόνοι) Παρθένο ελαιόλαδο Εξαγωγές Αξία (εκ. ευρώ) Μεταβολή , , , ,8 Λαμπάντε , , , ,5 Ραφιναρισμένο , , , ,6 Ακατέργαστο πυρηνέλαιο , , , ,3 Εξευγενισμένο πυρηνέλαιο , , , ,7 ΣΥΝΟΛΟ , , , ,1 Πηγή: Στοιχεία ISTAT, επεξεργασμένα από ISMEA Καθ όλη τη διάρκεια του 2011, οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 3,1 σε ποσότητα, ενώ σε αξία παρέμειναν στα ίδια επίπεδα με το προηγούμενο έτος. Συγκεκριμένα, από τους τόνους που εισήχθησαν στην Ιταλία, το 76 αφορούσε σε παρθένο ελαιόλαδο, με ταυτόχρονη μείωση των εισαγωγών ραφιναρισμένου ελαιόλαδου και πυρηνέλαιου. Αναφορικά με τις εισαγωγές παρθένου ελαιόλαδου, αυτές σημείωσαν αύξηση 4,3 σε ποσότητα και 1,8 σε αξία σε σχέση με το Αντιθέτως, το ραφιναρισμένο ελαιόλαδο, κατέγραψε μείωση γύρω στο 24,8 ποσοτικά και 28,6 τιμολογιακά. Σε ό,τι αφορά τις εισαγωγές ελαιολάδου λαμπάντε, παρατηρείται μια ποσοτική αύξηση, της τάξης του 11,8, σε σχέση με το 2010 και της τάξης του 4,8 σε αξία. Στον τομέα των εισαγωγών ποσοτήτων ελαιολάδου κατώτερης ποιότητας από εκθλιβή, καταγράφεται οριακή μείωση 0,85, σε σχέση με την προηγούμενη συγκομιδή και σημαντική αύξηση (+5,6) κατ αξία. Η σημαντικότερη χώρα προέλευσης ελαιολάδου αναδείχθηκε, για μια φορά ακόμα, η Ισπανία, από την οποία εισήχθη 81 παρθένο ελαιόλαδο, ήτοι τόνοι, σημειώνοντας αύξηση 0,4 σε ποσότητα και μείωση κατά 1,1 σε αξία, σε σχέση με το προηγούμενο έτος. ΠΙΝΑΚΑΣ 11: ΧΩΡΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΙΤΑΛΙΚΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Ποσότητα (τόνοι) Μεταβολή Αξία (εκ. ευρώ) Μεταβολή Ε.Ε , ,2 Ισπανία , ,1 Ελλάδα , ,2 Πορτογαλία , ,6 Γαλλία , ,6 Άλλες χώρες Ε.Ε , ,0 Χώρες εκτός Ε.Ε , ,0 Τυνησία , ,8 Μαρόκο , ,6 Αυστραλία , ,5 12

13 Χιλή , ,7 Άλλες χώρες εκτός Ε.Ε , ,3 ΣΥΝΟΛΟ , ,4 Πηγή: Στοιχεία ISTAT, επεξεργασμένα από ISMEA Οι εξαγώγιμες ποσότητες των διαφόρων τύπων ελαιολάδου, για πρώτη φορά ξεπέρασαν τους τόνους. Η σημαντικότερη χώρα προορισμός των ιταλικών εξαγωγών παραμένουν οι Η.Π.Α., τόσο σε ποσότητα όσο και σε αξία. ΠΙΝΑΚΑΣ 12: ΧΩΡΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΙΤΑΛΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Ποσότητα (τόνοι) Μεταβολή Αξία (εκ. ευρώ) Μεταβολή Χώρες εκτός Ε.Ε , ,1 Η.Π.Α , ,9 Καναδάς , ,8 Ιαπωνίας , ,4 Ελβετία , ,5 Κίνα , ,0 Αυστραλία , ,3 Βραζιλία , ,2 Ρωσία , ,4 Ταϊβάν , ,9 Μεξικό , ,6 Άλλες χώρες εκτός Ε.Ε , ,5 Ε.Ε , ,9 Γερμανία , ,7 Γαλλία , ,8 Ηνωμένο Βασίλειο , ,2 Βέλγιο , ,5 Κάτω Χώρες , ,8 Αυστρία , ,8 Πολωνία , ,1 Σουηδία , ,3 Ισπανία , ,0 Δανία , ,8 Άλλες χώρες Ε.Ε , ,0 ΣΥΝΟΛΟ ,4 5, ,1 Πηγή: Στοιχεία ISTAT, επεξεργασμένα από ISMEA 6. ΔΙΜΕΡΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ Σημειώνεται ότι οι εξαγωγές παρθένου ελαιολάδου στην Ιταλία ανήλθαν σε τόνους το 2011 από τόνους το 2010, με αξία εκ. ευρώ και 1.202,6 εκ. ευρώ αντιστοίχως. Οι δε ιταλικές εισαγωγές για τα ίδια προϊόντα σε τόνους για το 2011 και τόνους το 2010 και σε αξία 1.237,4 εκ. ευρώ και 1.166,4 εκ. ευρώ αντιστοίχως. 13

14 ΠΙΝΑΚΑΣ 13: ΔΙΜΕΡΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ (Αξία σε ευρώ) Εξαγωγές (Ιαν-Νοε) Εισαγωγές (Ιαν-Νοε) Μεταβολή Μεταβολή 12/11 Εξαγ. Εισαγ. Εξαγ. Εισαγ , ,51-62,97-23,34 Λαμπάντε Παρθένο ελαιόλαδο ,87-0,17 1,93 56, Ελαιόλαδο 1077,3 και τα ,45-23,43 7 κλάσματά 78,75 του Άλλα λάδια και τα κλάσματά τους, ,64-4,53 - αποκλειστικά από ελιές Άλλα λάδια και τα κλάσματά τους, ,22-12,58-69,92-22,88 αποκλειστικά από ελιές Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ISTAT από Γραφείο Ο.Ε.Υ. Ρώμης 14

15 ΠΙΝΑΚΑΣ 14: ΔΙΜΕΡΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ (Ποσότητες σε κιλά) Εξαγωγές (Ιαν-Νοε) Λαμπάντε Παρθένο ελαιόλαδο Ελαιόλαδο και τα κλάσματά του Άλλα λάδια και τα κλάσματά τους, αποκλειστικ ά από ελιές Άλλα λάδια και τα κλάσματά τους, αποκλειστικ ά από ελιές Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ISTAT από Γραφείο Ο.Ε.Υ. Ρώμης Εισαγωγές (Ιαν-Νοε) Μεταβολή Μεταβολή 12/11 Εξαγ. Εισαγ. Εξαγ. Εισαγ ,98-62,91-31, ,69 8,60 5, ,87-14, , , ,0 8 65, ,64-5, ,30-19,42-69,52-24,88 15