Ολα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον θυρεοειδή - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τετάρτη, 16 Μάρτιος :52

Transcript

1 Από: Popular Medicine Πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς αδένες του ενδοκρινικού μας συστήματος. Βρίσκεται κάτω από το λάρυγγα, αγκαλιάζοντας από μπροστά και πλάγια την τραχεία. Και, καθότι αδένας, ο θυρεοειδής παράγει ορμόνες. Οι θυρεοειδικές ορμόνες είναι η θυροξίνη (Τ4) και η τριιωδοθυρονίνη (Τ3). Η βάση παραγωγής τους είναι το ιώδιο, στοιχείο που το προσλαμβάνουμε με την τροφή μας (νερό, ψάρια, αλάτι, γάλα και αυγά). Η ένδεια ιωδίου έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση παραγωγής των θυρεοειδικών ορμονών και τη διόγκωση του αδένα (βρογχοκήλη). Η ιωδοπενία παρουσιάζεται κυρίως σε ορεινές περιοχές, όπου συνήθως λείπουν τα θαλασσινά, καθώς και σε άτομα που συστηματικά αποφεύγουν τη λήψη αυτών. Βέβαια, πλέον, με την ιωδίωση του μαγειρικού αλατιού η ένδεια ιωδίου έχει σχεδόν εξαλειφθεί από τη χώρα μας. Στη βρεφική και παιδική ηλικία, ο ρόλος των θυρεοειδικών ορμονών είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη. Έτσι, η έλλειψη τους στις ηλικίες αυτές έχει ως συνέπεια τα παιδιά να εμφανίζουν σημαντική σωματική και πνευματική υστέρηση. Σήμερα πλέον, σε κάθε παιδί που γεννιέται γίνεται προληπτική εξέταση (TSH) στο αίμα, για να αποκλειστεί ο εκ γενετής υποθυρεοειδισμός, δηλαδή η συγγενής υπολειτουργία του θυρεοειδούς. Με αυτό τον τρόπο η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί και σε άμεση αντιμετώπιση. Η φυσιολογική έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών υπόκειται σε έναν σχετικά πολύπλοκο έλεγχο από την υπόφυση και τον υποθάλαμο, ενώ αυτορρυθμίζεται με ένα σύστημα μέσα στον ίδιο τον αδένα. Σε κάθε περίπτωση, οι ορμόνες που παράγει ο σημαντικός αυτός αδένας είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του σώματος, του εγκεφάλου, για τη ρύθμιση του μεταβολισμού και τη λειτουργική δραστηριότητα των περισσότερων οργάνων. Οι συχνότερες δυσλειτουργίες Η σπουδαιότητα του θυρεοειδούς αδένα για τη ζωή μας επιβάλλει σχολαστικό έλεγχο και παρακολούθηση στην περίπτωση παρουσίας οποιωνδήποτε συμπτωμάτων που αποδίδονται σε διαταραχή της λειτουργίας ή της μορφολογίας του. Ο ειδικός ιατρός (ενδοκρινολόγος και χειρουργός) είναι ο μόνος που μπορεί να βοηθήσει υπεύθυνα και να προβεί σε διάγνωση, ώστε να αντιμετωπιστεί έγκαιρα το πρόβλημα. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι σχετικά εύκολη και απλή σε πρώιμα στάδια, ενώ να γίνει σαφώς δυσκολότερη αργότερα. 1 / 6

2 Υπερθυρεοειδισμός Είναι η κατάσταση κατά την οποία έχουμε υπερλειτουργίατου θυρεοειδούς, με υπερέκκριση θυρεοειδικών ορμονών και προσβάλλει συχνότερα τις γυναίκες. - Συμπτώματα: Ποικίλλουν ανάλογα με τη βαρύτητα και τη διάρκεια της νόσου. Συχνά ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να είναι ασυμπτωματικός ή να προκαλεί ελαφρά συμπτώματα. Στις πιο σοβαρές μορφές του, το άτομο παρουσιάζει νευρικότητα, ευσυγκινησία, εύκολη κόπωση, αϋπνίες, ταχυκαρδία και εύκολο λαχάνιασμα ή καρδιακές αρρυθμίες. Επίσης, μπορεί να υποφέρει από εξάψεις και ευαισθησία στη ζέστη, η όρεξη του να είναι αυξημένη και, ενώ συνήθως καταναλώνει ποσότητες τροφής, να χάνει βάρος και νά αδυνατίζει. Υπάρχει τρόμος των χεριών -και ιδιαίτερα των δακτύλων, που γίνεται πιο εμφανής όταν είναι σε υπερέκταση (τεντωμένα)-, ενώ οι παλάμες συνήθως είναι ζεστές και μόνιμα ιδρωμένες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπάρχει προπέτεια των οφθαλμών (εξόφθαλμος), η οποία παρουσιάζεται συχνότερα σε νεαρά άτομα. - Διάγνωση: Γίνεται με ειδικές εξετάσεις αίματος, οι οποίες δίνουν την εικόνα της λειτουργικής κατάστασης του θυρεοειδούς αδένα. Στις τυπικές περιπτώσεις αποκαλύπτουν μειωμένες τιμές της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) και αυξημένες της θυροξίνης (Τ4) και της τριιωδοθυρονίνης (Τ3). Παράλληλα, το υπερηχογράφημα και το σπινθηρογράφημα παρέχουν πληροφορίες για την ανατομική και λειτουργική κατάσταση του αδένα. - Θεραπευτική αντιμετώπιση: Επιτυγχάνεται είτε με τη χορήγηση ειδικών αντιθυρεοειδικών φαρμάκων είτε με τη χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου ή, τέλος, με χειρουργική αφαίρεση τμήματος ή και ολόκληρου του θυρεοειδούς. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις (ραδιενεργό ιώδιο ή χειρουργική αφαίρεση), το άτομο υποχρεωτικά θα λαμβάνει εφ' όρου ζωής θεραπεία υποκατάστασης, που γίνεται με τη χορήγηση θυρεοειδικών ορμονών υπό μορφήν χαπιών. Υποθυρεοειδισμός Χαρακτηρίζεται από τη μειωμένη έκκριση θυρεοειδικών ορμονών. Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να είναι πρωτοπαθής, δηλαδή να οφείλεται σε βλάβη του ίδιου του θυρεοειδούς, είτε δευτεροπαθής και να οφείλεται σε βλάβη της υπόφυσης, η οποία παράγει τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH) που διεγείρει τον αδένα για την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών. 2 / 6

3 - Συμπτώματα: Ποικίλλουν σε συνάρτηση με τη βαρύτητα της κατάστασης αλλά και με την ηλικία. Ο υποθυρεοειδισμός παρουσιάζεται 6 φορές συχνότερα στις γυναίκες απ' ό,τι στους άντρες. Εκδηλώνεται κυρίως με σωματική και πνευματική νωθρότητα, με μεγάλη ευαισθησία στο κρύο, με δυσκοιλιότητα και με αύξηση του βάρους. - Διάγνωση: Ο προσδιορισμός των θυρεοειδικών ορμονών και της θυρεοτρόπου ορμόνης, σε συνδυασμό με το υπερηχογράφημα και το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς, συνήθως επαρκούν. - Θεραπευτική αντιμετώπιση: Συνίσταται στη χορήγηση από το στόμα υπό μορφήν χαπιού της ορμόνης που λείπει. Εκείνο που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι το ότι η θεραπεία που όρισε ο γιατρός για κανένα λόγο δεν θα πρέπει να διακόπτεται, καθότι το σκεύασμα που χορηγείται δεν είναι φάρμακο με την έννοια που ο κόσμος το θεωρεί, αλλά απαραίτητο συστατικό του οργανισμού, που έτσι κι αλλιώς το άτομο που πάσχει από υποθυρεοειδισμό δεν έχει την ικανότητα να το παράγει. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο στον βρεφικό και παιδικό υποθυρεοειδισμό, όπου η διακοπή της θεραπείας μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στη σωματική και πνευματική ανάπτυξη του παιδιού. Βρογχοκήλη Πρόκειται για κάθε διόγκωση του θυρεοειδούς που μπορεί -ή και όχι- να συνοδεύεται από υπέρ- ή υπο-λειτουργία του αδένα. Ουσιαστικά, σχετίζεται με την ανατομική κατάσταση του θυρεοειδούς και όχι με τη λειτουργική του. Η συχνότητα είναι οκτώ φορές μεγαλύτερη στις γυναίκες από ό,τι στους άντρες, αυξάνει με την ηλικία καθώς και στη διάρκεια της κύησης. - Συμπτώματα: Η διόγκωση του αδένα γίνεται εύκολα αντιληπτή σαν πρήξιμο στο λαιμό και κάποιες φορές, ενδεχομένως, προκαλεί δύσπνοια ή και δυσφαγία. Οφείλεται σε υπερανάπτυξη του θυρεοειδούς ή σε παθήσεις της υπόφυσης ή σε αυτόνομη υπερδιέγερση του ή σε ελλείψεις ιωδίου. - Διάγνωση: Με την ψηλάφηση του θυρεοειδούς, τη λήψη ιστορικού, αιματολογικές εξετάσεις (σε αυτή την περίπτωση οι τιμές της Τ3 και Τ4 είναι φυσιολογικές), υπέρηχο κ.λπ. - Θεραπευτική αντιμετώπιση: Εξαρτάται από το «είδος» της βρογχοκήλης. Για παράδειγμα, η διάχυτη βρογχοκήλη συνήθως ανταποκρίνεται στη χορήγηση θυρεοειδικών ορμονών. Βέβαια, πολλοί ασθενείς έχουν ήδη εμφανίσει όζους μέχρι να απευθυνθούν στον ειδικό. Η χειρουργική παρέμβαση συνιστάται για την ανακούφιση πιέσεων από μια μεγάλη βρογχοκήλη ή μια οπισθοστερνική βρογχοκήλη είτε για να αποκλειστεί η περίπτωση κακοήθειας, όταν υπάρχουν ύποπτες περιοχές μέσα στον αδένα. 3 / 6

4 Οι εξετάσεις για τον θυρεοειδή - Αιματολογικές: Τ3, Τ4, TSH κ.ά. - Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς και τραχήλου γενικότερα. - Σπινθηρογράφημα με Ραδιοϊσότοπο (Τεχνήτιο) (ραδιενεργό ιώδιο σε ειδικές μόνο καταστάσεις), για το διαχωρισμό «θερμού-ψυχρού» όζου. - FNA, που είναι η παρακέντηση με λεπτή βελόνα, με σκοπό την κυτταρολογική εξέταση του όζου κ.λπ. Τι ακριβώς είναι οι όζοι; Πολλές φορές στον αδένα αναπτύσσονται μικροί σχηματισμοί, οι οποίοι ονομάζονται όζοι, γιατί συνήθως είναι στρογγυλοί και πιο σκληροί από τον θυρεοειδή. Ουσιαστικά, είναι το αποτέλεσμα της τοπικής υπερπλασίας του αδένα με ίνωση ή κύστη ή καλοήθη όγκο - και συχνά την τελευταία δεκαετία κακοήθεια. Χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους ψυχρούς (85%) και τους θερμούς (15 %). Οι ψυχροί όζοι δεν είναι λειτουργικοί, δεν παράγουν δηλαδή θυρεοειδικές ορμόνες, δεν προσλαμβάνουν ιώδιο και έχουν περίπου 21 % πιθανότητα να είναι κακοήθεις. Οι θερμοί παράγουν θυρεοειδικές ορμόνες, προσλαμβάνουν ιώδιο, ενώ σχεδόν πάντοτε είναι καλοήθεις. Η διάγνωση γίνεται με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού του ασθενούς που να ξεκαθαρίζει τη διάρκεια της διόγκωσης, αν αναπτύχθηκε πρόσφατα, πιθανά τοπικά συμπτώματα (όπως δυσκολία στην κατάποση, πόνο ή αλλαγές στη φωνή) αλλά και συστηματικά συμπτώματα (π.χ. αυτά του υπερθυρεοειδισμού). Το φύλο, η ηλικία, ο τόπος γέννησης, το οικογενειακό ιστορικό παίζουν σημαντικό ρόλο. Χρήσιμο στη διαγνωστική μπορεί να είναι το υπερηχογράφημα καθώς επίσης και το scanning με ραδιοφάρμακο. Βοηθά στο να καταλήξει ο ειδικός για το εάν ένας αδένας έχει μονήρη ή πολλαπλούς όζους, αν είναι θερμοί (υπερπαράγουν ορμόνες), χλιαροί (φυσιολογικής λειτουργίας) ή ψυχροί (υποπαράγουν) και αν τα μορφώματα είναι κυστικά ή όχι. Η ακτινογραφία, η αξονική τομογραφία αλλά και η μαγνητική τομογραφία μπορεί να έχουν επίσης θέση ανάλογα με την περίπτωση. Θυρεοειδής και εγκυμοσύνη Ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα μιας πολύ πρόσφατης μελέτης με τη συμμετοχή γυναικών, ηλικίας ετών, από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Διότι το 44% των ερωτηθεισών δεν γνώριζαν τη σημασία του ιωδίου για την ομοιοστασία της λειτουργίας του 4 / 6

5 θυρεοειδούς και του οργανισμού. Επίσης, σε ποσοστό 58% αγνοούσαν τους κινδύνους από τη μη έγκαιρη διάγνωση παθήσεων του θυρεοειδούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα αποτελέσματα αυτά προστίθενται σε εκείνα άλλων πρόσφατων εργασιών που έχουν καταδείξει ότι έγκυοι με υποθυρεοειδισμό έχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολής, επισημαίνει ο κ. Λεωνίδας Ντούντας, καθηγητής Ενδοκρινολογίας, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής θυρεοειδικής Εταιρείας (ΕΤΑ). Η αυξημένη συχνότητα αποβολών παρουσιάζεται και σε εγκύους με ήπιο ή υποκλινικό υποθυρεοειδισμό και θετικά αντισώματα εναντίον πρωτεϊνώντου θυρεοειδούς. Εάν οι ασθενείς δεν λάβουν έγκαιρα αγωγή με θυροξίνη, το έμβρυο διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να παρουσιάσει καθυστέρηση στη σωματική και νοητική του ανάπτυξη, τονίζει ο ειδικός. Η επαρκής πρόσληψη ιωδίου μαζί με την αποφυγή καπνού και οινοπνεύματος είναι απαραίτητες συνιστώσες για μια καλή εγκυμοσύνη - και παρακαταθήκη για την υγιή σωματική και ψυχονοητική ανάπτυξη του παιδιού. Γυναίκες με υποκλινικό ή εκδηλωμένο υπερθυρεοειδισμό είναι επίσης εκτεθειμένες σε αυξημένο κίνδυνο αποβολής ή να γεννήσουν παιδιά με υπερθυρεοειδισμό. Τα δεδομένα αυτά καθιστούν απαραίτητη, σε συνεργασία με τους γυναικολόγους, την επιτήρηση της λειτουργίας του θυρεοειδούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και απαραίτητη τη συμβουλή του γιατρού για μια διατροφή πλούσια σε ιώδιο. Υπολογίζεται ότι περίπου 30% των τυχαίων αποβολών οφείλονται σε παθήσεις του θυρεοειδούς και αυτός ο αριθμός μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με τον έλεγχο του αδένα από τη σύλληψη και μετά. Τι πρέπει να προσέχουν οι έγκυοι - Οι ανάγκες πρόσληψης ιωδίου είναι αυξημένες στη διάρκεια -και ιδιαίτερα κατά το πρώτο τρίμηνο- της εγκυμοσύνης. - Η έλλειψη ιωδίου, ανάλογα με το βαθμό, οδηγεί μέσα από μια αλληλουχία γεγονότων (μείωση της σύνθεσης της θυροξίνης, δραματική πτώση της ελεύθερης θυροξίνης και αύξηση της TSH) στη διαταραχή της ομοιοστασίας των θυρεοειδικών ορμονών της μητέρας, με επακόλουθο την ψυχονευρολογική υπανάπτυξη του παιδιού. - Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει την πρόσληψη τουλάχιστον 250 mg ιωδίου ημερησίως - κυρίως μέσω της διατροφής αλλά και μέσω συμπληρωμάτων, εάν είναι απαραίτητο. - Πολλές φορές είναι αναγκαία και πρόσθετα μέτρα, όπως αγωγή με θυροξίνη, για να διασφαλισθεί η υγεία του παιδιού και της μητέρας. Πότε χειρουργείται ο θυρεοειδής - Όταν υπάρχει μεγάλη βρογχοκήλη που δεν συρρικνώνεται με φάρμακα και προκαλεί δυσφορία ή δύσπνοια λόγω πίεσης της τραχείας. - Στην τοξική διάχυτη βρογχοκήλη, που δεν θεραπεύεται με φάρμακα και κρίνεται 5 / 6

6 επικίνδυνη για το άτομο. - Στο τοξικό αδένωμα (τοξικός όζος). - Στη μεγάλη πολυοζώδη βρογχοκήλη, που δεν θεραπεύεται. - Όταν έχουμε ανάπτυξη όζου ή όζων που μεγαλώνουν σε μέγεθος παρά την αγωγή και η FNA είναι ύποπτη ή θετική για κακοήθεια. Της Έλενας Κιουρκτσή Joomla SEO powered by JoomSEF 6 / 6