Τεχνοοικονομική ανάλυση τεχνολογιών τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής

Transcript

1 Τεχνοοικονομική ανάλυση τεχνολογιών τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής Δημ. Βαρουτάς Λέκτορας Τμ. Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Πανεπιστήμιο Αθηνών HUA, 7 Φεβ 2008

2 Περίγραμμα παρουσίασης Κίνητρα και Προκλήσεις Μεθοδολογίες Εργαλεία Περιοχές δραστηριοποίησης Ανοικτά θέματα έρευνας Προτάσεις για μελλοντική έρευνα - Συνεργασίες HUA, 7 Φεβ

3 Η Ανάγκη για Μελέτη και Τεχνοοικονομική Ανάλυση Δ. Βαρουτάς Αγορά Ζήτηση Προθυμία πληρωμής Συμπεριφορά πελάτη Τεχνολογία Στρατηγική Ποικιλία Διαθεσιμότητα Ενοποίηση υπηρεσιών Που? Πότε? Πώς? HUA, 7 Φεβ

4 Μεγάλη ποικιλία λύσεων και Τεχνολογικός Κίνδυνος Δ. Βαρουτάς Satellite Systems Wireless Cellular Systems Fibre in the loop Digital Subscriber Line Hybrid Fibre Coax Λειτουργικά Εφαρμογές Συστήματα Yποδομή ICT Middleware Baseware Υπηρεσίες HUA, 7 Φεβ

5 Τηλεπικοινωνιακό Σενάριο X: xdsl + LMDS Δ. Βαρουτάς ABBREVIATIONS LAP BAP ISP BSP Local Access Point Broadband Access Point Internet Service Provider Broadc. Service Provider BSP ISP DTT BAP ca 35 km R & D 3 km LMDS LAP xdsl LAP 1 km 0 km HUA, 7 Φεβ

6 Μεθοδολογία Τεχνοοικονομικής Αποτίμησης Από το ΤΙΤΑΝ στο CINEMA HUA, 7 Φεβ 2008

7 Εξέλιξη της μεθοδολογίας Ανάπτυξη σε μια σειρά από έργα R&D TITAN (1989), TERA-OPTIMUM-TONIC- ECOSYS-CINEMA (2008-) Συνεργασία με Ευρωπαίους Παρόχους και Κατασκευαστές: HUA, 7 Φεβ

8 Περιγραφή Σεναρίου Νομοθεσία, Υπηρεσίες, Ανταγωνισμός, Τεχνολογία Δ. Βαρουτάς Καθορισμός Πλαισίου Επιλογή Επενδυτικού Έργου Ορισμός/ Επιλογή Αγορά, Στρατηγική,Τεχνολογία(ες) Μεθοδολογίες και εργαλεία Κοστολογικό Μοντέλο Μοντέλο Αγοράς Μοντέλο Ανάλυσης Κινδύνων Καθορισμός Μοντέλου Εφαρμογή σε Μελέτη Περίπτωσης Διαστασιοποίηση Υποδομών Δικτύου Επενδύσεις και Λειτουργικά Έξοδα Έσοδα Ταμειακές Ροές Δείκτες Έργου + Ανάλυσης Αξιολόγηση Μεθοδολογιών, και Μοντέλων Κατευθυντήριες Γραμμές HUA, 7 Φεβ

9 Μεθοδολογία για Τεχνοοικονομική αποτίμηση (TΙΤΑΝ EcoSYS...) Δ. Βαρουτάς Πάροχοι Προμηθευτές Οργανισμοί προτυποποίησης Άλλοι φορείς Είσοδοι χρήστη Πάροχοι Έρευνα αγοράς Βάση δομικών στοιχείων Εξέλιξη κόστους Κλάση OA&M Μέγεθος αγοράς Όγκος παραγωγής Υπηρεσίες Αρχιτεκτονικές Γεωμετρικό μοντέλο Τιμές Revenues... Έτος Revenues 2 Investments Revenues Έτος 1 Investments Cash Flows Έσοδα Investments Cash Profits Flows Επενδύσεις Cash Profits Flows Χρηματοροές Profits Κέρδη Έτος n Χρηματοοικονομικό μοντέλο Δείκτες Δείκτες υποστήριξης υποστήριξης απόφασης απόφασης Πολιτική HUA, 7 Φεβ

10 Βήματα Μεθόδου Καθορισμός σεναρίου υπηρεσιών Καθορισμός σεναρίου δικτυακής αρχιτεκτονικής. Εκτέλεση των απαιτούμενων προσομοιώσεων του μοντέλου-αποτελέσματα Ανάλυση Ευαισθησίας & Κινδύνων Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και εξαγωγή συμπερασμάτων και κατευθυντήριων γραμμών. HUA, 7 Φεβ

11 Επεκτασιμότητα Sensitivity Analysis εξέταση μίας παραμέτρου Risk Analysis με χρήση εξωτερικού εργαλείου εξέταση πολλών παραμέτρων ταυτόχρονα HUA, 7 Φεβ

12 Παράδειγμα Ζήτησης -UMTS 90% 80% GPRS and UMTS penetration % of total population. 70% 60% 50% 40% 30% 20% GPRS 64 kbps symmetric 128 kbps symmetric 384 kbps asymmetric 1 Mbps asymmetric Voice 10% 0% Years HUA, 7 Φεβ

13 Συστάσεις - Κατευθυντήριες γραμμές Επιλογή τεχνολογικής λύσης με γνώμονα το κόστος Επιλογή συγκέντρωσης Περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή η απόσβεση της επένδυσης Προσδιορισμός του «Κόστους Aνά Συνδρομητή» και «Πραγματικού Κόστους Aνά Συνδρομητή» Βέλτιστη λύση Προσδιορισμός υπολειμματικής αξίας (Rest value) HUA, 7 Φεβ

14 Συστάσεις - Κατευθυντήριες γραμμές Προσδιορισμός των μεγαλύτερου κόστους εξαρτημάτων Επαναδιαπραγμάτευση των κοστολογήσεων για τα εξαρτήματα που συνεισφέρουν κατά μέσο όρο περισσότερο στη συνολική επένδυση. Προσδιορισμός των υπηρεσιών μέσω των οποίων αποκομίζονται τα μεγαλύτερα κέρδη Κοστολόγηση υπηρεσιών Κανόνες για τη βιωσιμότητα μιας επένδυσης. Αναζήτηση επενδύσεων με προοπτική σύμφωνα με τη βάση πελατών. HUA, 7 Φεβ

15 Περιοχές ερευνητικής και αναπτυξιακής δραστηριότητας Τρέχουσες και μελλοντικές δραστηριότητες R&D HUA, 7 Φεβ 2008

16 Περιοχές δραστηριοποίησης Τεχνοοικονομική Ανάλυση Τεχνολογιών Τηλεπικοινωνιών Σχεδιασμός Τηλ/κών Συστημάτων με ΤΕ κριτήρια Complex Φαινόμενα στα δίκτυα Πρόβλεψη Ζήτησης και Τιμών Ανάλυση Τηλεπικοινωνιακών Αγορών Ρύθμιση - Τηλεπικοινωνιακή Πολιτική Εφαρμογές σε Τεχνολογίες Πληροφορικής HUA, 7 Φεβ

17 ΤΕ Ανάλυση Τεχνολογιών Τηλ/νιών Ανάλυση ευρυζωνικών δικτύων xdsl FTTx (FTTH) WDM-TDM Ανάλυση δικτύων κινητής 2G 3G 4G MVNO Ανάλυση σύγκλισης FMC Home Access Networks Πρόσφατες δημοσιεύσεις Th. Rokkas et al, Business Prospects of Wide-Scale Deployment of Free Space Optical Technology as a Last-Mile Solution: A Techno-Economic Evaluation, OSA J. Optical Networking, vol. 6, no 7, pp , July B. T. Olsen et al, Technoeconomic Evaluation of the Major Telecommunication Investment Options for European Players, IEEE Network, vol. 20, no 4, July 2006 HUA, 7 Φεβ

18 Πρόβλεψη ζήτησης Αποτίμηση υπαρχόντων μοντέλων διάχυσης τεχνολογίας Ανάπτυξη νέων μοντέλων διάχυσης τεχνολογίας Μοντέλα αντικατάστασης τεχνολογίας Σύνθετα μοντέλα Ελαστικότητα τιμής Ελαστικότητα αγοράς Φαινόμενα εξωτερικοτήτων (externalities) Πρόσφατες δημοσιεύσεις Ch. Michalakelis, D. Varoutas and Th. Sphicopoulos, Diffusion models of mobile telephony in Greece to appear in Telecommunications Policy, Elsevier. Ch. Michalakelis et al, Impact of cross-national diffusion process in telecommunications demand forecasting to appear in Telecommunications Systems, Springer HUA, 7 Φεβ

19 Πρόβλεψη τιμής συγκέντρωσης Ανάλυση χαρακτηριστικών τεχνολογίας Οικονομετρικά μοντέλα Μοντέλα χρησιμότητας Ανάπτυξη δεικτών τιμών Ηδονικοί δείκτες τιμών για τεχνολογία Πρόσφατες δημοσιεύσεις D. Varoutas et al, "A hedonic approach to estimate price evolution of telecommunication services: Evidence from Greece", to appear in Applied Economic Letters. C. Deligiorgi et al, "Nonparametric Estimation of a Hedonic Price Index for ADSL Connections in the European Market Using the Akaike Information Criterion" to appear in Telecommunications Systems. HUA, 7 Φεβ

20 Ρύθμιση Τηλεπικοινωνιακή Πολιτική Δείκτες συγκέντρωσης τηλεπικοινωνιακών αγορών Σύνδεση με ζήτηση και τιμές Ρύθμιση δικτύων νέας γενιάς Ρύθμιση «νέας γενιάς» Ρύθμιση με κίνητρα HUA, 7 Φεβ

21 Μελέτη Περίπτωσης Fixed Mobile Convergence Th. Rokkas et al, Fixed Mobile Converence for an Integrated Operator: A Techno-Economic Study Proc. 18th IEEE PIMRC2007, 3-7 Sep 2007, Athens. HUA, 7 Φεβ 2008

22 Στόχοι Η μελέτη της σύγκλισης υπηρεσιών που προσφέρονται από δίκτυα κινητής ή σταθερής πρόσβασης (fixed-mobile convergence FMC) Η ανάπτυξη των σεναρίων μετάπτωσης για διαφορετικούς παίκτες στην ενοποιημένη αγοράς Η απόκτηση γνώσεων που μπορούν να βοηθήσουν τις εκάστοτε ρυθμιστικές αρχές να λάβουν αποφάσεις HUA, 7 Φεβ

23 Προσέγγιση Ορισμός των όρων που συμπεριλαμβάνονται στην έννοια της σύγκλισης (FMC) Εντοπισμός των κύριων «παικτών» σε αυτή την αγορά Εντοπισμός των κύριων συνιστωσών σε τεχνικό και οικονομικό επίπεδο που επηρεάζουν αυτούς τους παίκτες. Ποσοτικοποίηση αποτελεσμάτων για τα σενάρια που θα μελετηθούν Επιλεγμένη Μελέτη Περίπτωσης που θα αναλυθεί Ενοποιημένος πάροχος σε μία μεγάλη χώρα της Δυτικής Ευρώπης HUA, 7 Φεβ

24 Σύγκλιση Δικτύων Ορίζουμε ως Σύγκλιση Δικτύων τη χρησιμοποίηση της ίδιας υποδομής από έναν πάροχο κινητής και σταθερής πρόσβασης μέσα σ' ένα δίκτυο βασισμένο σε IP υποστηρίζοντας ετερογενή περιβάλλοντα HUA, 7 Φεβ

25 Πλαίσιο Σύγκλισης Mobile PSTN Broadband Revenues Service Bundles? Mobile Broadband Service - transition Costs Obligation VoIP Network - optimisation Drivers Competition and Regulation (interconnection, roaming) Competition, HFC and VoIP transition Competition, HFC, Mobile (UMTS, HSDPA) HUA, 7 Φεβ

26 Λειτουργικό Μοντέλο Next Generation Networks (NGN) Δ. Βαρουτάς Application, Middleware & Baseware services Services Service Service Management Functions Resources Service Control Functions Transport Transport Management Functions Transport Control Functions Transfer Functional Area ITU-T Y.2011 HUA, 7 Φεβ

27 Παίκτες και που επηρεάζονται Content providers (TV, newspapers, radio...) Aggregators / Brokers Service platform providers (HP, IBM, Cisco,.) Call control providers Regulators (IMS, IN, TAS...) Core network providers NO, MVNO Access providers Fixed, mobile, Wi-Fi Telecom SW providers Terminal providers (Ericsson, Nokia, Motorola ) HUA, 7 Φεβ

28 Υποψήφιοι FMC - Τρόποι Πάροχοι Σταθερής Πρόσβασης (Fixed-only operator) Ιδεατοί πάροχοι (MVNO - Mobile Virtual Network Operator) με ή χωρίς κύριο δίκτυο κινητής ή να αναπτύξουν δικό τους Wi-Fi/WiMAX δίκτυο Πάροχοι Κινητής (mobile operator) Συνδυάζοντας τις υπηρεσίες κινητής με σταθερής (και ευρυζωνικές), καταλήγοντας να είναι FVNO (Fixed Virtual network operator) μέσω ενοικίασης και πώλησης σταθερής πρόσβασης (LLU, ή ακόμη διαθέτοντας χωρητικότητα σε επίπεδο interconnection) Παρέχοντας ευρυζωνική πρόσβαση σε οικιακούς χρήστες μέσω δικού τους ασύρματου δικτύου ενσωματώνοντας το υπάρχον κορμού (επιπλέον και μέσω WiMAX) Και οι δύο ανωτέρω περιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν και επενδύσεις σε Wi-Fi hot spot για αύξηση της κάλυψης Ενοποιημένος Πάροχος κινητής και σταθερής πρόσβασης Μετατόπιση IP υπηρεσιών και πλατφόρμων, σύγκλιση συστημάτων επιχειρηματικής και λειτουργικής υποστήριξης, Μάρκετινγκ κλπ. Πάροχοι χωρίς υποδομές κορμού ή πρόσβασης Ιδεατοί Πάροχοι Σταθερής ή Κινητής Πρόσβασης (Fixed + mobile virtual network operators) 3rd party πάροχοι υπηρεσιών (Google, Skype, Microsoft, Yahoo, MSN ) Service platform providers IBM, Microsoft, Cisco, HP HUA, 7 Φεβ

29 Ενοποιημένος Πάροχος (Περιγραφή) Ο πάροχος κατέχει δίκτυο τρίτης γενιάς και σταθερής πρόσβασης Γιατί επιλέγει FMC; Μειώνει τις Συνολικές Λειτουργικές δαπάνες (OPEX) Διατηρεί τους υπάρχοντες πελάτες Διατηρεί τα έσοδα στα τωρινά του επίπεδα Σύγκλιση μέσω IMS (IP Multimedia Subsystem) συστημάτων (από τις αρχές του 2007) Τελικό Δίκτυο ->(all IP network) Υπολογίζουμε τη Διαφορά ΔΕΛΤΑ (Delta) ανάμεσα στα σενάρια όπου γίνεται ή όχι ενοποίηση Χώρες τύπου Δυτικής Ευρώπης (ΜέσοςόροςΓαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας και Ην. Βασιλείου) HUA, 7 Φεβ

30 Πιθανές Ομάδες Υπηρεσιών Services included Fixed Voice Fixed BB access Mobile Voice Mobile Data Access 1 Mobile Data Access 2 Mobile Data Access 3 FMC Bronze X X 100% 90% FMC Silver X X X X FMC Gold X X X X 80% 70% 60% 50% FMC Platinum FMC Gold FMC Silver FMC Bronze FMC Platinum X X X X 40% 30% 20% 10% 0% HUA, 7 Φεβ

31 Κατηγορίες OPEX και συσχέτισή τους Δίκτυο: (network operation, maintenance and repair of the network elements, equipment and software licenses, rental of network resources, costs for site rental and electricity) Μάρκετινγκ και πωλήσεις: (sales and marketing, customer acquisition and subsidization) Εξυπηρέτηση Πελατών: (customer care, charging, billing, call center) Ανάπτυξη Εφαρμογών Πληροφοριακά Συστήματα: (IT, support and service development related elements, service management, design and development of new services, Business IT, management support, costs regarding to purchasing licenses for content delivery) Διασύνδεση και κόστη περιαγωγής: (termination fees for calling or completing a call or a session originated or terminated in another network) HUA, 7 Φεβ

32 CAPEX - OPEX Breakdown 7% CAPEX Breakdown 20% AS_IMS CSC_IMS 19% 26% HSS_IMS OPEX breakdown 1% MGC_IMS 3% 3% 2% 34% MGW_IMS MRFC_IMS MRFP_IMS 15% Network Marketing sales Customer care SF IT support 25% 3% 2% VCC InstallationIMS 7% 33% Interconn roaming Σχεδόν 60% του κόστους αφορά τα δομικά στοιχεία CSC (Call Session Controller ) και MGW (Media Gateway controller) του IMS, ενώ η εγκατάσταση του αγγίζει το 20% του συνολικού κόστους Τα μεγαλύτερα κόστη εντοπίζονται στις κατηγορίες Marketing & sales (33%) και Network (26%) HUA, 7 Φεβ

33 Ανάλυση Λειτουργικών Δαπανών ανά έτος (OPEX) Δ. Βαρουτάς Milions Interconnection ITSupport Customercare MarketingSales Network OPEX Breakdown Μείωση του συνολικού κόστους OPEX σε σύγκριση με την περίπτωση όπου ο πάροχος δεν επιλέγει να μπει στην αγορά των συγκλινουσών υπηρεσιών (Αρνητικές τιμές). Delta OPEX = New (FMC) OPEX Old OPEX Μεγαλύτερες Λειτουργικές Δαπάνες τα πρώτα έτη της ενοποίησης σύγκλισης HUA, 7 Φεβ

34 M Οικονομικά Αποτελέσματα Revenues Investments OPEX CashFlow CashBalance Economic Results (FMC) Year Υπολογίζεται η διαφορά μεταξύ των περιπτώσεων (FMC) και (not FMC) Αυξημένο OPEX τα πρώτα χρόνια αλλά το κέρδος είναι κοντά στα 700 M το 2014 (περίπου 7% του συνολικού ετήσιου OPEX του παρόχου) Μικρή πτώση των εσόδων καθώς η ενοποίηση υπηρεσιών μειώνει την τελική τιμή του προϊόντος Απουσία από την αγορά του FMC θα μειώσει το μερίδιο αγοράς του παρόχου και θα υποβιβάσει τα πιθανά κέρδη Delta Revenues = New Number of FMC subscribers * (New ARPU Old ARPU) Delta OPEX = New OPEX Old OPEX Investments = Investments IMS HUA, 7 Φεβ

35 Συμπεράσματα - Περίληψη Κάθε πάροχος πρέπει να λάβει τις αποφάσεις του βασισμένος στα ειδικά χαρακτηριστικά του. Δεν θα υπάρξει συγκεκριμένη στρατηγική για την πορεία προς τη σύγκλιση που να ταιριάζει σε όλους τους παίκτες. Ένας ενοποιημένος πάροχος (σταθερής και κινητής) θα έχει μεγαλύτερα κίνητρα να ξεκινήσει την σύγκλιση από τους αυτόνομους παρόχους. Η προσφορά υπηρεσιών μέσα από αυτή τη λογική θα διατηρήσει τα μερίδια αγοράς και πολύ πιθανά θα τα αυξήσει ώστε τα προβλεπόμενα έσοδα να διατηρηθούν τουλάχιστον στα σημερινά επίπεδα. Οι πάροχοι θα έχουν αυξημένες λειτουργικές δαπάνες τα πρώτα έτη αλλά θα έχουν σημαντικές μειώσεις μετά τα 3 πρώτα έτη της εφαρμογής. Εάν ένας πάροχος δεν επενδύσει σε προϊόντα FMC θα απολέσει μερίδιο αγοράς και φυσικά έσοδα. Για έναν πάροχο που διατηρεί σε λειτουργία δύο δίκτυα θα αποτελέσει μακροπρόθεσμα, λύση για τη μείωση των λειτουργικών του δαπανών, ενώ το μερίδιο αγοράς του θα διατηρηθεί δίνοντας προοπτική διατήρησης και των σημερινών του εσόδων. HUA, 7 Φεβ

36 Ανοικτά θέματα έρευνας Βέλτιστες στρατηγικές για FTTH TE για Home Access Networks Τεχνολογικό ρίσκο και roadmapping Internet και Media Economics Οικονομικά του ΕΛ/ΛΑΚ HUA, 7 Φεβ

37 Οικονομικά του OSS Παρούσα κατάσταση, κίνητρο, ερωτήματα και περιοχές έρευνας S. Lakka, N. Lionis and D. Varoutas, Social Aspects of Open Source Software: Motivation, organization and economics, in F. Li (ed.) Social Implications and Challenges of E- Business, Idea Group Publishing. HUA, 7 Φεβ 2008

38 Κίνητρο Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική άνοδος στην διείσδυση του ΕΛ/ΛΑΚ στην παγκόσμια αγορά των ΤΠΕ Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τη διείσδυση αποτελούν: Η υψηλή ποιότητα του παραγόμενου λογισμικού Χαμηλό κόστος και ευκολία απόκτησης Ύπαρξη υπηρεσιών προσαρμογής στις ανάγκες των χρηστών (customization, localization) Ανοιχτά πρότυπα και διαλειτουργικότητα HUA, 7 Φεβ

39 Οικονομικές επιπτώσεις Οι παρατηρούμενες τάσεις έχουν άμεσες οικονομικές επιπτώσεις στην αγορά λογισμικού: Αύξηση των επενδύσεων σε ΕΛ/ΛΑΚ από τον ιδιωτικό τομέα (τόσο από τον τομέα των ΤΠΕ αλλά και εκτός αυτού). Υπολογίζεται σε περίπου 1,2 δις για ανάπτυξη ελεύθερουλογισμικούαπόιδιωτικέςεταιρείες, το οποίο αντιστοιχεί σε θέσεις εργασίας (MERIT/UNU 2006). Ανάπτυξη ελεύθερου λογισμικού από ιδιωτικές εταιρείες για εσωτερική χρήση. HUA, 7 Φεβ

40 ...Οικονομικές επιπτώσεις Στην Ευρώπη ΕΕ15 το 29% τηςαγοράςλογισμικούαφορά σε ανάπτυξη λογισμικού για εσωτερική χρήση (in-house), ενώ μόλις το 19% αφορά σε λογισμικό με άδεια χρήσης. Το υπόλοιπο 52% αφορά σε υπηρεσίες. (IST-FISTERA) Υψηλά ποσοστά διείσδυσης στη χρήση ΕΛ/ΛΑΚ εφαρμογών (π.χ. web servers, desktop applications, , λειτουργικά συστήματα, κλπ.) από ιδιωτικούς και δημόσιους οργανισμούς Σύμφωνα με την IDC 2005 Western European Software End- User Survey, το 73,3% του ιδιωτικού τομέα κατά μέσο όρο στην Ευρώπη, χρησιμοποιούν ΕΛ/ΛΑΚ HUA, 7 Φεβ

41 Επιπτώσεις Δημιουργείται η ανάγκη για νέες «δεξιότητες» και «γνώσεις» σχετικών με τις ιδιαιτερότητες και χαρακτηριστικά της ανάπτυξης ή/και χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ, για την αγορά εργασίας. Δημιουργία νέων μοντέλων επιχειρήσεων (κυρίως υπηρεσίες και υποστήριξη) HUA, 7 Φεβ

42 ...Επιπτώσεις Δημιουργία και Ανάπτυξη Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ) που σχετίζονται με το ΕΛ/ΛΑΚ. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σύμφωνα με την έρευνα του σχεδόν τα 2/3 του λογισμικού ΕΛ/ΛΑΚ έχει αναπτυχθεί από «μεμονωμένα» άτομα, ενώ οι ιδιωτικές εταιρείες έχουν συνεισφέρει το 15% και υπόλοιποι οργανισμοί το 20%. (MERIT-UNU, 2006) HUA, 7 Φεβ

43 Ερωτήματα Πως το ΕΛ/ΛΑΚ μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη της καινοτομίας; Πως το ΕΛ/ΛΑΚ μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας; Ποιες στρατηγικές πρέπει να υιοθετηθούν, ώστε συμβάλλουν θετικά στην ενίσχυση του ρόλου του ΕΛ/ΛΑΚ στη παγκόσμια οικονομία; Έχουμε κατάλληλα μοντέλα για να μελετήσουμε αυτή την επίδραση; Πως θα μελετήσουμε τις ΤΕ του ΕΛ/ΛΑΚ; HUA, 7 Φεβ

44 Προτάσεις συνεργασίας TE για επενδύσεις IT και Media Μοντέλα OA&M για S/W Πρόβλεψη ζήτησης και τιμών για IT Σχεδιασμός ΙΤ με ΤΕ SW and FS/OSS Roadmapping HUA, 7 Φεβ

45 Ευχαριστώ Δημ. Βαρουτάς HUA, 7 Φεβ 2008