Οπτοηλεκτρονική και εφαρµογές

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Οπτοηλεκτρονική και εφαρµογές"

Transcript

1 Οπτοηλεκτρονική και εφαρµογές Σπύρος Γαρδέλης

2 Οπτοηλεκτρονική είναι η µελέτη της αλληλεπίδρασης του φωτός (στην περιοχή µηκών κύµατος από 0.2 µm-20 µm) µε την ύλη στην αέρια, την υγρή και τη στερεά µορφή της Η δυνατότητα που προσφέρει το φως για ταχύτερη και µεγαλύτερη σε όγκο µεταφορά πληροφορίας σε σχέση µε τα συµβατικά ηλεκτρικά σήµατα οδήγησε τα τελευταία χρόνια στην ραγδαία ανάπτυξη της οπτοηλεκτρονικής και µάλιστα στην ανάπτυξη διατάξεων στερεάς µορφής για τη δηµιουργία, ανίχνευση και µεταφορά οπτικών σηµάτων (δηλ. κωδικοποιηµένης πληροφορίας) Η χρήση οπτικών σηµάτων στις τηλεπικοινωνίες αποτελεί ένα καλό παράδειγµα για να παρακολουθήσουµε σε αυτή την παρουσίαση τις εξελίξεις στην οπτοηλεκτρονική

3 Ένα σύστηµα τηλεπικοινωνίας που χρησιµοποιεί οπτικά σήµατα για την κωδικοποίηση και τη µεταφορά πληροφορίας αποτελείται από τις παρακάτω συνιστώσες: 1. Τον εκποµπό που µετατρέπει ηλεκτρικά σε οπτικά σήµατα (φωτοδίοδοι LED, δίοδοι Laser) 2. Τον δέκτη που µετατρέπει τα οπτικά σήµατα σε ηλεκτρικά (φωτοανιχνευτές) 3. Τον κυµατοδηγό για την µεταφορά του οπτικού σήµατος (οπτική ίνα) 4. Τον ενισχυτή οπτικού σήµατος για την ενίσχυση και αναµετάδοσή του (επαναλήπτης)

4 Γενικά περί ηµιαγωγών Ένας ηµιαγωγός αποτελείται από τη ζώνη σθένους και τη ζώνη αγωγιµότητας. Οι δύο ζώνες χωρίζονται µε το ενεργειακό χάσµα. Ένα ηλεκτρόνιο απορροφώντας ενέργεια µεγαλύτερη από το ενεργειακό χάσµα µεταπηδά στη ζώνη αγωγιµότητας αφήνοντας κενή θέση στη ζώνη σθένους, την οπή. Έτσι ο ηµιαγωγός έχει δύο είδη φορέων, ηλεκτρόνια και οπές. ηλεκτρόνιο Ζώνη αγωγιµότητας νεργειακό χάσµα Ζώνη σθένους οπή

5 Υπάρχουν δύο είδη ηµιαγωγών: Ο ηµιαγωγός στον οποίο στο διάγραµµα των ενεργειακών καταστάσεων στο χώρο του κυµατανύσµατος k, Ε-k, το µέγιστο της ζώνης σθένους και το ελάχιστο της ζώνης αγωγιµότητας αντιστοιχούν στο ίδιο k λέγεται ηµιαγωγός άµεσου ενεργειακού χάσµατος (πχ GaAs). Στην αντίθετη περίπτωση λέγεται ηµιαγωγός έµµεσου ενεργειακού χάσµατος (πχ Si). άµεσο ενεργειακό χάσµα έµµεσο ενεργειακό χάσµα Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

6 Όταν ένα ηλεκτρόνιο απορροφήσει ενέργεια µεγαλύτερη από το ενεργειακό χάσµα µεταπηδά από τη ζώνη σθένους στη ζώνη αγωγιµότητας δηµιουργώντας µια οπή στη ζώνη σθένους. Όταν αποδιεγερθεί τότε λέµε ότι έχουµε επανασύνδεση ηλεκτρονίου-οπής. Στην περίπτωση του ηµιαγωγού άµεσου ενεργειακού χάσµατος όλη η ενέργεια κατά την επανασύνδεση µετατρέπεται σε φως µε ενέργεια ίση µε το ενεργειακό χάσµα. Στην περίπτωση του ηµιαγωγού έµµεσου ενεργειακού χάσµατος µέρος της ενέργειας κατά την αποδιέγερση µετατρέπεται σε ταλαντώσεις του κρυσταλλικού πλέγµατος δηλαδή σε φωνόνια, µε άλλα λόγια σε θερµότητα. Γι αυτό οι ηµιαγωγοί άµεσου ενεργειακού χάσµατος προτιµούνται σε οπτοηλεκτρονικές διατάξεις λόγω της µεγάλης τους απόδοσης. Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

7 Ηµιαγωγοί τύπου p και τύπου n Γενικά οι ηµιαγωγοί που χρησιµοποιούνται ευρύτερα στην µικροηλεκτρονική όπως το πυρίτιο και το αρσενικούχο γάλλιο παρουσιάζουν µικρή αγωγιµότητα (έχουν ενεργειακό χάσµα 1.1 ev και 1.5 ev αντίστοιχα) σε αντίθεση µε ηµιαγωγούς µε στενό ενεργειακό χάσµα όπωςτοinsb και το InAs µε 0.18 ev και 0.35 ev αντίστοιχα. Τη µικρότερη αγωγιµότητα παρουσιάζουν ηµιαγωγοί µε µεγάλο ενεργειακό χάσµα όπωςτοzno µε ενεργειακόχάσµα 3.2 ev. Με άλλα λόγια όσο µεγαλώνει το ενεργειακό χάσµα τόσο δυσκολότερα ηλεκτρόνια µεταπηδούν στην ζώνη αγωγιµότητας και αυτό έχει σαν συνέπεια την µείωση της αγωγιµότητας του ηµιαγωγού. Για να αυξήσουµε την αγωγιµότητα των ηµιαγωγών έτσι ώστε να µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε διάφορες εφαρµογές στην µικροηλεκτρονική γίνεται εµπλουτισµός τους µεπροσµίξεις.

8 Έτσι για παράδειγµα στοπυρίτιοπροσµίξεις Φωσφόρου (P), που έχει πέντε ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στοιβάδα από τα οποία τέσσερα ηλεκτρόνια σχηµατίζουν δεσµούς µε το τετρασθενές πυρίτιο και µένει ένα ελεύθερο να µπορείνακινείταιστηνζώνηαγωγιµότητας, δίνουν στο πυρίτιο ηλεκτρόνια και ο ηµιαγωγός παρουσιάζει µεγαλύτερη αγωγιµότητα ηλεκτρονίων. Τότε λέµε ότι ο ηµιαγωγός είναι τύπου n. Αντίστοιχα αν προστεθούν στο πυρίτιο προσµίξεις βορίου (Β), το οποίο έχει τρία ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στοιβάδα, τότε µένει µια οπή για κάθε άτοµο βορίου, η οποία προσδίδεται στην ζώνη σθένους αυξάνοντας έτσι την αγωγιµότητα των οπών. Τότε ο ηµιαγωγός λέγεται τύπου p. E F E F Ηµιαγωγός τύπου n Ηµιαγωγός τύπου p

9 ίοδος p-n Φέρνοντας έναν ηµιαγωγό τύπου p και έναν ηµιαγωγό τύπου n σε επαφή έχουµε την γνωστή µας δίοδο µε τη βασική ιδιότητα της ανόρθωσης. p E c n E F E v

10 Φωτοδίοδος (Light Emitting Diode, LED) Σε µια επαφή p-n που αποτελείται από ηµιαγωγό άµεσου ενεργειακού χάσµατος (πχ GaAs) όταν εφαρµοστείορθήπόλωσηηλεκτρόνιααπότην περιοχή n και οπές από την περιοχή p εγχέονται στην περιοχή p και στην περιοχή n σε απόσταση L n και L p αντίστοιχα πριν επανασυνδεθούν και εκπεµπεί φως ενέργειας ίσης µε το ενεργειακό χάσµα του ηµιαγωγού. Αυτές οι διατάξεις είναι γνωστές ως φωτοδίοδοι (LED-Light Emitting Diodes) και επειδή η περιοχή p και η περιοχή n είναι από τον ίδιο ηµιαγωγό λέγονται οµοεπαφές (homojunctions). L n p hν=e g L p n E F hν=e g

11 Για εκποµπή φωτός µε υψηλή ένταση προτιµούνται οι δίοδοι ετεροεπαφής και όχι οι απλές οµοεπαφές. Οι δίοδοι ετεροεπαφής αποτελούνται από δύο ηµιαγωγούς µε διαφορετικό ενεργειακό χάσµα. ηλαδή ο ηµιαγωγός µικρότερου ενεργειακού χάσµατος βρίσκεται ανάµεσα σε δύο στρώµατα του ηµιαγωγού µεγαλύτερου ενεργειακού χάσµατος. Όπως φαίνεται και στο σχήµα οι φορείς εγχέονται και περιορίζονται πολύ εύκολα στο χώρο του ηµιαγωγού µικρότερου ενεργειακού χάσµατος και έτσι η επανασύνδεση τους είναι πιο αποτελεσµατική από ότι στην περίπτωση της οµοεπαφής. p hν=e g n E F

12 Η πρώτη φωτοδίοδος ανακαλύφθηκε τυχαία το 1907 όταν ο Henry Joseph Round δηµοσίευσε «ένα παράξενο φαινόµενο» όπως το αποκάλεσε, την εκποµπή φωτός από κρύσταλλο SiC στον οποίο είχαν τοποθετηθεί µεταλλικά ηλεκτρόδια σχηµατίζοντας µια δίοδο Schottky µετάλλου-ηµιαγωγού. Τα πεδία που χρησιµοποιήθηκαν για τη λειτουργία του ήταν από 10 µέχρι 110 V. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 κατασκευάστηκαν µε πιο προσεχτικές διαδικασίες φωτοδίοδοι SiC µε τη µορφή διόδων p-n που εξέπεµπαν στο µπλέ µε απόδοση µετατροπής ηλεκτρικού σε οπτικό σήµα µόνο 0.005% γιαναφτάσειστα 1993 η απόδοση στο 0.03%. Ηεκποµπή είναι στα 470 nm. Η τόσο χαµηλή απόδοση οφείλεται στο ότι το SiC είναι ηµιαγωγός έµµεσου χάσµατος. Αν και πουλήθηκαν πολλές φωτοδίοδοι SiC στις αρχές της δεκαετίας του 90 σήµερα δεν µπορούν να συγκριθούν µε τηαπόδοση των σύνθετων ηµιαγωγών ΙΙΙ-V. Έτσι δεν αποτελούν βιώσιµο προϊόν. Οι φωτοδίοδοι σήµερα καλύπτουν φάσµα από το κοντινό υπέρυθρο έως το κοντινό υπεριώδες. Πιο κάτω παραθέτω τους ηµιαγωγούς που χρησιµοποιούνται σε διατάξεις φωτοδιόδων.

13 Συστήµατα ηµιαγωγών για LEDs GaAs/AlGaAs: Εκπέµπουν στο υπέρυθρο και χρησιµοποιούνται σε τηλεχειριστήρια και ως πηγές σε δίκτυα LAN (local area communication network) AlGaAs/AlGaAs: Εκπέµπουν στο κόκκινο και λόγω της µεγάλης φωτεινότητάς τους χρησιµοποιούνται σε φώτα φρένων και φωτεινούς σηµατοδότες. GaP,GaAsP και GaP:N, GaAsP:N: Συστήµατα ηµιαγωγών για εκποµπή στο κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο και πράσινο. Χρησιµοποιούνται για εφαρµογές που απαιτούν χαµηλή φωτεινότητα, όπως σε φλας αυτοκινήτων (indicator lights). Επίσης χρησιµοποιούνται στα φωτεινά πλήκτρα των τηλεφώνων.

14 GaN, GaInN: Εκπέµπουν στο πράσινο και στο µπλέ. Έχουν µεγάλη φωτεινότητα και χρησιµοποιούνται συνήθως σε φωτεινούς σηµατοδότες. GaInP: Εκπέµπουν στο κόκκινο. Χρησιµοποιούνται ως laser pointers και σε DVD players. AlGaInP: Εκπέµπουν στο πορτοκαλί και στο κίτρινο. Χρησιµοποιούνται σε εφαρµογές σήµανσης. Το αλουµίνιο προστίθεται για να µειωθεί το µήκος κύµατος εκποµπής.

15 Γενικές παρατηρήσεις επί των LEDs Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005 Ο ηµιαγωγός GaP είναι έµµεσου χάσµατος µε αποτέλεσµα να µην εκπέµπει αποτελεσµατικά (εξαιτίας της απαίτησης να διατηρείται η ορµή κατά την οπτική µετάβαση). Για το λόγο αυτό γίνεται εµπλουτισµός µε Ν. Το άζωτο αποτελεί ισοηλεκτρονική πρόσµιξη για το GaP που αντικαθιστά το P. Ισοηλεκτρονική πρόσµιξη σηµαίνει ότι έχει τον ίδιο αριθµό ηλεκτρονίων στην εξωτερική του στοιβάδα µε τονp αλλά διαφορετική εσώτερη ηλεκτρονική δοµή. Οι προσµίξεις Ν δηµιουργούν ενεργειακή ζώνη κοντά στη ζώνη αγωγιµότητας. Όταν παγιδευτεί ένα ηλεκτρόνιο στην ισοηλεκτρονική παγίδα τότε αυτή φορτίζεται αρνητικά. Τότε µπορεί να παγιδευτεί σε αυτή µια οπή και να δηµιουργηθεί ένα ζεύγος ηλεκτρονίου οπής. Επειδή η στάθµη είναι πολύ εντοπισµένη στο χώρο λόγω της αρχής αβεβαιότητας η ορµή που αντιστοιχεί σε αυτή δεν είναι εντοπισµένη. Εποµένως η µετάβαση του ηλεκτρονίου και της οπής σε αυτή είναι πολύ πιθανό να είναι άµεση δηλαδή να διατηρείται η ορµή και να έχουµεεκποµπή φωτός µε ενέργεια που αντιστοιχεί στο ενεργειακό χάσµα µείον την ενέργεια σύνδεσης του κέντρου. Ο ηµιαγωγός GaAsP είναι άµεσου ενεργειακού χάσµατος αλλά για ποσοστό P µεγαλύτερο από 50% γίνεται έµµεσου µε αποτελέσµα να πέφτει και η απόδοση της εκποµπής φωτός. Και σε αυτή την περίπτωση γίνεται εµπλουτισµός µε Ν για να αυξηθεί η απόδοση.

16 Το αλουµίνιο προστίθεται στο GaInP για να µειωθεί το µήκος κύµατος εκποµπής. Επειδή όµως το χάσµα µετατρέπεται από άµεσο σε έµµεσο για ποσοστό αλουµινίου µεγαλύτερο από 53 % αυτό έχει σαν αποτέλεσµα τη µείωση της απόδοσης για µήκη κύµατος µικρότερα των 570 nm. Σήµερα είναι δυνατή η εκποµπή σε όλα τα µήκη κύµατος του ορατού και εποµένως είναι δυνατή και η κατασκευή οθονών από φωτοδιόδους. Μια άλλη κατηγορία LEDs είναι αυτές λευκού φωτός για χρήση ως πηγών φωτός όπως οι λαµπτήρες πυρακτώσεως ή φθορισµού. Η βασική ιδέα είναι η ανάµειξη περισσότερων από ένα χρωµάτων συµπληρωµατικών όπως λέγονται. Οι πιο συνήθεις LEDs λευκού φωτός είναι αυτές οι οποίες εκπέµπουν φως σε µικρά µήκη κύµατος και είναι προσαρτηµένες σε αυτές κάποιο υλικό όπως φώσφορος, άλλος ηµιαγωγός ήχρωµατική ουσία που αν απορροφήσει µέρος ή όλο το φως εκποµπής του LED τότε εκπέµπει σε µεγαλύτερο µήκος κύµατος. Έτσι η LED εκπέµπει σε τουλάχιστον δύο µήκη κύµατος.

17

18 Εκποµπή φωτός από πυρίτιο Το πυρίτιο είναι ηµιαγωγός έµµεσου ενεργειακού χάσµατος και σαν τέτοιος δεν χρησιµοποιείται ως εκποµπός φωτός. Όµως υπάρχει συνεχές ενδιαφέρον και προσπάθεια για να χρησιµοποιηθεί το πυρίτιο και σε οπτοηλεκτρονικές εφαρµογές. Αυτό γιατί το πυρίτιο βρίσκεται άφθονο στη φύση και γιατί ένα οπτοηλεκτρονικό στοιχείο από πυρίτιο θα µπορούσε να ολοκληρωθεί, ώστε να αποτελέσει τµήµα µιας πολυπλοκότερης διάταξης, µε την υπάρχουσα τεχνολογία πυριτίου. Πορώδες πυρίτιο. Το 1990 αναφέρθηκε ότι το πυρίτιο ως πορώδες εκπέµπει φως ακόµα καισεθερµοκρασία δωµατίου. Το πορώδες πυρίτιο αποτελείται από νανοδοµές πυριτίου σε µορφή νανοκρυσταλλιτών και νανοσυρµάτων που σχηµατίζονται από τη ηλεκροχηµική ανοδίωση µονοκρυσταλλικού πυριτίου. Εκποµπή φωτός συµβαίνει µόνο για νανοδοµές µε µέγεθος µικρότερο από 5nm που αντιστοιχεί στην ακτίνα Bohr, δηλαδή στην ακτίνα ενός ζεύγους ηλεκτρονίου-οπής, στο πυρίτιο. Παρατηρήθηκε ότι µικραίνοντας το µέγεθος των κρυσταλλιτών πυριτίου το µήκος κύµατος του εκπεµπόµενου φωτός µειώνεται. Έτσι αποδόθηκε η εκποµπή φωτός στο πορώδες πυρίτιο σε επανασύνδεση ηλεκτρονίων και οπών στους νανοκρυσταλλίτες, ένα καθαρά κβαντικό φαινόµενο. Μπορούµε ναέχουµε φως από το πορώδες πυρίτιο για όλα τα µήκη κύµατος του ορατού από το κόκκινο έως το µπλέ.

19 Το πορώδες πυρίτιο έχει µεγάλη επιφάνεια η οποία κυρίως αποτελείται από δεσµούς υδρογόνου. Έκθεση στην ατµόσφαιρα προκαλεί σταδιακή αντικατάσταση των δεσµών υδρογόνου µε οξυγόνο (οξείδωση) και παράλληλη µείωση της έντασης του εκπεµπόµενου φωτός. Η ασταθής χηµικάεπιφάνειάτουκαιη δυσκολία να κατασκευαστούν ηλεκτρόδια για τη χρήση του σαν LED δεν έχει οδηγήσει µέχρι σήµερα σε εκµεταλλεύσιµο προϊόν.

20 Τα τελευταία χρόνια γίνεται σηµαντική προσπάθεια ελεγχόµενης ανάπτυξης νανοκρυσταλλιτών πυριτίου σε µήτρα διοξειδίου του πυριτίου. Και αυτές οι δοµές εκπέµπουν φως στο ορατό που φτάνει όµως σε µήκη κύµατος µεγαλύτερα του µπλέ γιατί το διοξείδιο του πυριτίου θέτει ένα όριο στην εκποµπή σε µικρότερα µήκη κύµατος. Οι δοµές αυτές ίσως να αποβούν καλύτερες από εκείνες του πορώδους πυριτίου για την εκµετάλλευσή τους ως LEDs. Ακόµα όµως η έρευνα αυτή είναι σε εξέλιξη. Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

21 Φωτοδίοδοι Laser Ένα σηµαντικό µειονέκτηµα των φωτοδιόδων LEDs είναι η σχετικά αργή απόκρισή τους δηλαδή ο χρόνος επανασύνδεσης των φορέων που φτάνει τα 1 ns ή σε συχνότητα το 1 GHz. Για να µετατρέψουµε ένα ηλεκτρικό σήµα σεοπτικόπεριοριζόµαστε από αυτόν τον χρόνο. Ένας τρόπος για την µείωση του χρόνου αυτού είναι ο εµπλουτισµός της ενεργού περιοχής της διόδου µε περισσότερες προσµίξεις. Για παράδειγµα ουψηλότεροςεµπλουτισµός της ενεργού περιοχής µε οπές επιτρέπει στα εγχεόµεναηλεκτρόνιαναεπανασυνδεθούνµε τιςοπέςσε µικρότερο χρονικό διάστηµα. Έτσι το γεγονός αυτό περιορίζει τη χρήση των φωτοδιόδων LED σε εφαρµογές που απαιτούνται χρόνοι διαµόρφωσης µικρότεροι από 1 GHz. Κυρίως δηλαδή σε εφαρµογές απεικόνισης. Για ταχύτερες εφαρµογές χρειαζόµαστε τις διόδους λέϊζερ. Οι περιορισµοί γενικά των LEDs είναι: Ηφασµατική έξοδος είναι διαπλατυσµένη κατά ~κτ Η χρονική απόκριση περιορίζεται από την αυθόρµητη εκποµπή, δηλαδή από το χρόνο επανασύνδεσης των ηλεκτρονίων µε τιςοπές

22 Ηβάσητηςλειτουργίαςµιας διόδου λέϊζερ έγκειται στη µείωση του εύρους του φάσµατος εκποµπής µε τη χρήση οπτικής κοιλότητας για να αυξηθεί η εκποµπή ορισµένων καταστάσεων φωτονίων (έτσι ένα λέϊζερ είναι µονοχρωµατικό) και η χρήση εξαναγκασµένης εκποµπής για να αυξηθούν οι ρυθµοί επανασύνδεσης των ηλεκτρονίων και των οπών (έτσι ο χρόνος απόκρισης φτάνει και τα 50 GHz). Εξαιτίας της χωρικής συµφωνίας των εκπεµπόµενων φωτονίων η δέσµη λέϊζερ δεν έχει τόση διασπορά όση έχουν δέσµες από άλλες πηγές και έτσι µπορεί να εστιαστεί ώστε να δώσει πολύ υψηλή πυκνότητα. Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

23 Αυθόρµητη και εξαναγκασµένη εκποµπή Η ηµιαγωγική δίοδος λέϊζερ λειτουργεί ως µια ορθά πολωµένη επαφή p-n όπως και µια LED. Και στην περίπτωση του λέϊζερ οπές και ηλεκτρόνια εγχέονται στην ενεργό περιοχή όταν η δίοδος λέϊζερ πολώνεται ορθά. Σε χαµηλή έγχυση τα ηλεκτρόνια και οι οπές επανασυνδέονται µέσω της διαδικασίας της αυθόρµητης εκποµπής (spontaneous emission) γιαναεκπέµψουν φωτόνια. Η δοµή λέϊζερείναι σχεδιασµένη έτσι ώστε σε υψηλές εγχύσεις η διαδικασία της έγχυσης συµβαίνει µε εξαναγκασµένη εκποµπή (stimulated emission). Η εξαναγκασµένη εκποµπή παρέχει φασµατική καθαρότητα στην φωτονική έξοδο, παρέχει σύµφωνα φωτόνια, και προσφέρει επίδοση υψηλής ταχύτητας. Στην αυθόρµητη εκποµπή ηλεκτρόνια και οπές εγχέονται στην ενεργό περιοχή για να εκπέµψουν φωτόνια.

24 Για να δηµιουργήσουµε τις προϋποθέσεις για εξαναγκασµένη εκποµπή θα πρέπει να υπάρχει µια περιοχή στη διάταξη στην οποία υπάρχουν πολλές διεγερµένες καταστάσεις ηλεκτρονίων και οπών. Αυτό επιτυγχάνεται µε τηνορθήπόλωσηµιας επαφής p+-n+. Σε µια τέτοια επαφή στην περιοχή p+ η ενέργεια Fermi βρίσκεται µέσα στη ζώνη σθένους, αντίστοιχα στην περιοχή n+ βρίσκεται µέσα στη ζώνη αγωγιµότητας. Με την εφαρµογή ορθής πόλωσης εγχέονται ηλεκτρόνια και οπές διαµέσου της επαφής σε αριθµούς που είναι επαρκείς για να δηµιουργηθεί αντιστροφή πληθυσµού όπως ονοµάζεται. Αυτή η περιοχή ονοµάζεται ενεργός περιοχή. Στην περιοχή αυτή τα ηλεκτρόνια και οι οπές έχουν µεγάλη πιθανότητα να επανασυνδεθούν (αυθόρµητη εκποµπή) και έτσι να εκπέµψουν φωτόνια µε την χαρακτηριστική ενέργεια του χάσµατος. Όταν µε κάποιο τρόπο περιορίσουµε ταφωτόνια ορισµένης ενέργειας που εκπέµπονται κατά την αυθόρµητη εκποµπή στην περιοχή του ηµιαγωγού τότε τα φωτόνια αυτά µπορούν να προκαλέσουν την επανασύνδεση και άλλων ηλεκτρονίων και οπών µε αποτέλεσµα την εκποµπή φωτονίων µε την ίδια ενέργεια και την ίδια φάση. Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

25 p + n + Ε F Ε g ίοδος p + -n + σε κατάσταση ισορροπίας hν=ε g hν=ε g evf ίοδος p + -n + µεεφαρµογή ορθής πόλωσης V f

26 Σύµφωνη Εκποµπή Φωτονίων Aυθόρµητη Εκποµπή Εξαναγκασµένη Εκποµπή

27 Οπτική κοιλότητα Ο τρόπος περιορισµού των φωτονίων ορισµένης ενέργειας, που εκπέµπονται κατά την διαδικασία αυθόρµητης εκποµπής, στην περιοχή του ηµιαγωγού γίνεται µε την κατάλληλη επιλογή του δείκτη διάθλασης που αντιστοιχεί στην ενεργό περιοχή καθώς και στις περιοχές εκατέρωθέν της. Αφού τα φωτόνια είναι τώρα περιορισµένα στην ενεργό περιοχή µε τη χρήση κατάλληλα σχεδιασµένης οπτικής κοιλότητας µπορούµε να αυξήσουµε τον αριθµό τωνφωτονίων. Η οπτική κοιλότητα είναι µια κοιλότητα συντονισµού στην οποία τα φωτόνια υφίστανται πολλαπλές ανακλάσεις στα τοιχώµατά της. Έτσι όταν εκπέµπονται φωτόνια µόνο ένα µικρό ποσοστό µπορείνααφήσειτην κοιλότητα. Ως αποτέλεσµα η πυκνότητα των φωτονίων αυξάνει στην κοιλότητα και έτσι έχουµε τη λειτουργία του λέϊζερ. Μια κοιλότητα που χρησιµοποιείται ευρέως στα λέϊζερ ηµιαγωγού είναι η κοιλότητα Farby- Perot.

28

29 Η οπτική κοιλότητα έχει δύο επιφάνειες κατόπτρου που διασφαλίζουν ότι παράγονται στάσιµα κύµατα (τρόποι συντονισµού) για τα µήκη κύµατος φωτονίου λ για τα οποία ισχύει: L=nλ/2, όπου L το µήκος της κοιλότητας και n ακέραιος. λ είναι το µήκος κύµατος του φωτονίου στο υλικό και σχετίζεται µε τοµήκος κύµατος του φωτονίου στον ελεύθερο χώρο µε τησχέση: λ=λο/n r όπου n r ο δείκτης διάθλασης της κοιλότητας. Όπως βλέπουµε στο σχήµα ο οπτικός περιορισµός στην κοιλότητα στην ενεργό περιοχή επιτυγχάνεται µε τη σωστή επιλογή του δείκτη διάθλασης δηλαδή της διηλεκτρικής σταθεράς.

30 To λέϊζερ κάτω και πάνω από το κατώφλι Όταν το ρεύµα της ορθής πόλωσης είναι µικρό κάτω από µια τιµή που ονοµάζεται κατώφλι τότε τα φωτόνια είτε απορροφώνται στην κοιλότητα είτε χάνονται προς τα έξω. Όταν αυξηθεί το ρεύµα της ορθήςπόλωσηςπάνωαπότοκατώφλιτότεοαριθµός των φωτονίων στην κοιλότητα αυξάνει τόσο ώστε να προκληθεί εξαναγκασµένη εκποµπή και να κυριαρχήσει της αυθόρµητης εκποµπής.

31 Τρόποι βελτίωσης της απόδοσης των λέϊζερ Μια από τις σηµαντικές εφαρµογές των ηµιαγωγικών λέϊζερς είναι στην περιοχή των οπτικών επικοινωνιών. Στο σχεδιασµό νέωνδοµών λέϊζερ στόχος είναι η µείωση της πυκνότητας ρεύµατος κατωφλίου πάνω από το οποίο έχουµε συνθήκες εξαναγκασµένης εκποµπής. Η πυκνότητα ρεύµατος κατωφλίου είναι ανάλογη του πάχους της ενεργού περιοχής που λαµβάνει χώρα η διαδικασία lasing. Είναι επίσης ανάλογη ενός συντελεστή απώλειας των φωτονίων που εκπέµπονται λόγω: 1. διαπέρασης κάποιων από αυτά από τους καθρέφτες της κοιλότητας 2. απορρόφησης και σκέδασης στους καθρέφτες 3. απορρόφησης από τον ηµιαγωγό

32 Στις διόδους λέϊζερ οµοεπαφής δεν µπορούµε να πετύχουµε µεγάλο εντοπισµό των παραγώµενων φωτονίων µέσα στην ενεργό περιοχή αφού δεν µπορούµε να πετύχουµε σηµαντική αλλαγή του δείκτη διάθλασης. Έτσι για να µειώσουµε την πυκνότητα ρεύµατος κατωφλίου θα πρέπει να µειώσουµε την ενεργό περιοχή.

33 Μια προσέγγιση είναι η χρήση ετεροεπαφών. Στην µονή ετεροεπαφή (Single Heterojunction, SH) λόγω της χρήσης διαφορετικών ηµιαγωγών πχ GaAs και AlGaAs επιτυγχάνουµε επαρκώς διαφορετικό δείκτη διάθλασης έτσι ώστε να περιορίσουµε σηµαντικά τις απώλειες από τη µια µεριά της ενεργού περιοχής

34 Στη διπλή ετεροεπαφή (Double Heterojunction, DH) οι δείκτες διάθλασης εκατέρωθεν της ενεργού περιοχής είναι επαρκώς διαφορετικοί σε σχέση µε αυτόν της ενεργού περιοχής µε αποτέλεσµα να περιορίζονται ακόµα πιο πολύ οι απώλειες εκτός της ενεργού περιοχής. Λόγω της χρήσης ηµιαγωγού µε µεγαλύτερο χάσµα περιορίζονται και οι απώλειες λόγω απορρόφησης από τον ηµιαγωγό.

35 Αν και το πιο διερευνηµένο σύστηµα διπλής ετεροεπαφής είναι το σύστηµα AlGaAs/GaAs, όπου οι διαφορετικοί δείκτες διάθλασης και τα διαφορετικά χάσµατα στα δύο υλικά εξασφαλίζουν δυνατότητα εντοπισµού και των εκπεµπόµενων φωτονίων και των φορέων, για τις επικοινωνίες µε οπτικές ίνες είναι απαραίτητο να έχουµε λέϊζερςπου εκπέµπουν στην περιοχή από µm όπου οι απορροφήσεις από τις οπτικές ίνες είναι οι ελάχιστες. Ένα υλικό που προσφέρει αυτή τη δυνατότητα είναι το GaInAsP. Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

36 Ένα άλλο είδος λέϊζερ είναι αυτό που η ενεργός περιοχή του είναι ένα κβαντικό πηγάδι. Σε µια τέτοια δοµή µπορεί να επιτευχθεί ευκολότερα αντιστροφή πληθυσµού των φορέων στην ενεργό περιοχή και να πετύχουµε εξαναγκασµένη εκποµπή µε µικρότερες τιµές της πυκνότητας ρεύµατος κατωφλίου από ότι στις δοµές διπλής ετεροεπαφής (DH).

37 Το πλεονέκτηµα αυτό όµως της µικρής πυκνότητας ρεύµατος κατωφλίου αναιρείται από το γεγονός ότι λόγω του πολύ µικρού πλάτους της ενεργού περιοχής (µερικά νανόµετρα) ο περιορισµός των εκπεµπόµενων φωτονίων είναι ανεπαρκής. Ένας τρόπος για να λύσουµε αυτό το πρόβληµα είναινα χρησιµοποιηθεί δοµή πολλαπλών κβαντικών πηγαδιών που έχει σαν αποτέλεσµα την αύξηση της ενεργού περιοχής έτσι ώστε να είναι δυνατός οαποτελεσµατικός περιορισµός των φωτονίων. Με τις δοµές αυτές επιτυγχάνεται ακόµα πιο µικρό ρεύµα κατωφλίου σε σχέση µε τις δοµές διπλής ετεροεπαφής (DH) της τάξης µερικών µιλιαµπέρ. Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

38 Φωτοαγώγιµοι ανιχνευτές Η γενική λειτουργία ενός φωτοαγώγιµου ανιχνευτή είναι η µετατροπή των φωτεινών σηµάτων σε ηλεκτρικά. Η λειτουργία του ανιχνευτή ηµιαγωγού βασίζεται στο φαινόµενο της φωτοαγωγιµότητας. Η απορρόφηση ενός φωτονίου µε ενέργειαµεγαλύτερη από το ενεργειακό χάσµα τουηµιαγωγού προκαλεί τη µεταπήδηση ενός ηλεκτρονίου από τη ζώνη σθένους στη ζώνη αγωγιµότητας και την αντίστοιχη δηµιουργία οπής στη ζώνη σθένους. Με τη χρήση κατάλληλων ηλεκτροδίων τα ηλεκτρόνια και οι οπές συλλέγονται και έτσι το φωτεινό σήµα µετατρέπεται σε ηλεκτρικό. Έστω ότι η ακτινοβολία που πέφτει πάνω σε έναν ηµιαγωγό είναι µονοχρωµατική µε ένταση Ι ο τότε η έντασή της, Ι, αφού διαπεράσει τµήµα πάχους D δίνεται από τη σχέση: Ι=Ι Ο exp (-αd) α είναι ο συντελεστής απορρόφησης που εξαρτάται από το υλικό για κάθε µήκος κύµατος. Γενικά για µήκος κύµατος µεγαλύτερο από αυτό που αντιστοιχεί στο χάσµα τουηµιαγωγού το α είναι συγκριτικά µικρό. Για µήκη κύµατος µικρότερα από αυτό το α αυξάνει γρήγορα και µπορεί να φτάσει σε τιµές της τάξης των 10 6 m -1.

39 Συντελεστής απορρόφησης για διάφορους ηµιαγωγούς Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

40 Παραδείγµατα φωτοαγώγιµων υλικών που χρησιµοποιούνται ως ανιχνευτές Για επικοινωνίες µεγάλων αποστάσεων χρησιµοποιούνται φωτόνια µε µήκη κύµατος 1.55 µm ή 1.3 µm, αφού οι απώλειες σε µια οπτική ίνα είναι πολύ µικρές σε αυτά τα µήκη κύµατος. ΙnGaAs: AlGaSb: ΙnGaAsP: HgCdTe: Υλικό για επικοινωνίες µεγάλων αποστάσεων (στα 1.55µm) Μπορεί να χρησιµοποιηθεί για επικοινωνίες µεγάλων αποστάσεων Κατάλληλο για εφαρµογές στα 1.55 µm και στα 1.3 µm για επικοινωνίες µεγάλων αποστάσεων Κατάλληλο υλικό για επικοινωνίες µεγάλων αποστάσεων, σε νυχτερινή όραση και θερµική απεικόνιση Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

41 Si: Μπορεί να χρησιµοποιηθεί σε φωτοδιόδους χιονοστοιβάδας σε εφαρµογές τοπικών δικτύων LAN. εν είναι κατάλληλο για επικοινωνίες µεγάλων αποστάσεων στα 1.55 µm και στα 1.3µm Ge: Μπορεί να χρησιµοποιηθεί σε φωτοδιόδους χιονοστοιβάδας σε εφαρµογές τοπικών δικτύων LAN και επικοινωνίες µεγάλων αποστάσεων στα 1.55 µm και στα 1.3 µm GaAs:Μη κατάλληλο για εφαρµογές µεγάλων αποστάσεων και εφαρµογών LAN Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

42 Φωτοανιχνευτές διόδου p-n Είναι δίοδος p-n σε ανάστροφη πόλωση. Όταν απορροφηθεί ένα φωτόνιο µε ενέργεια µεγαλύτερη από το ενεργειακό χάσµα τότε στην περιοχή απογύµνωσης της διόδου δηµιουργείται ζεύγος ηλεκτρονίου-οπής. Το εσωτερικό πεδίο της διόδου στην περιοχή απογύµνωσης προκαλεί την αποσύνδεση του ζεύγους των φορέων µε αποτέλεσµα αν η δίοδος είναι σε κατάσταση ανοιχτού κυκλώµατος να εµφανιστεί τάση µεταξύ των περιοχών p και n. Τότε λέµε ότι η δίοδος είναι σε φωτοβολταϊκή κατάσταση. Σε κατάσταση βραχυκυκλώµατος ρέει ρεύµα και τότε λέµε ότι η δίοδος βρίσκεται σε φωτοαγώγιµη κατάσταση. Η ηλιακή κυψελίδα είναι ένα φωτοβολταϊκό στοιχείο που µετατρέπει την ηλεκτρική ενέργεια σε ηλεκτρική ισχύ. Το πιο συνηθισµένο υλικό για φωτοδιόδους είναι το πυρίτιο µεαπόδοση80% στα µm.

43 Οπτικές ίνες Για τη µεταφορά οπτικών σηµάτων στις οπτικές επικοινωνίες χρησιµοποιείται η οπτική ίνα. Οι οπτικές ίνες διακρίνονται σε τρεις κύριες κατηγορίες ανάλογα µε το υλικό κατασκευής: 1. Οι ίνες διοξειδίου του πυριτίου SiO 2 µε κατάλληλη προσθήκη οξειδίων µατάλλου για λεπτή ρύθµιση του δείκτη διάθλασης. Προσµίξεις που χρησιµοποιούνται είναι TiO 2, Al 2 O, GeO 2, και Ρ 2 Ο Οι ίνες γυαλιού που κατασκευάζονται από ποικιλίες γυαλιών µε πολύ καλή χηµική σταθερότητα. 3. Πλαστικά. Αν και τα πλαστικά έχουν υψηλότερη εξασθένηση από ότι οι ίνες διοξειδίου του πυριτίου προσπάθειες καταβάλλονται για την βελτίωσή τους.

44 Μια τυπική οπτική ίνα έχει σχήµα κυλινδρικό και αποτελείται από τον πυρήνα και το περίβληµα. Ο πυρήνας έχει δείκτη διάθλασης 1% µεγαλύτερο από τον δείκτη διάθλασης του περιβλήµατος. Η διάδοση των οπτικών σηµάτων µέσα από την οπτική ίνα βασίζεται στην ολική ανάκλαση τους στο τοίχωµα µεταξύ του πυρήνα και του περιβλήµατος λόγω του διαφορετικού δείκτη διάθλασης. Υπάρχουν τρεις τύποι οπτικών ινών που χρησιµοποιούνται σε συστήµατα επικοινωνίας: 1. Πολύτροπη ίνα βηµατικού δείκτη (step-index multimode fiber) 2. Πολύτροπη ίνα βαθµωτού δείκτη (graded-index multimode fiber) 3. Μονότροπη ίνα βηµατικού δείκτη (step-index single-mode fiber)

45 Πολύτροπη ίνα βηµατικού δείκτη (step-index multimode fiber) Μονότροπη ίνα βηµατικού δείκτη (step-index singlemode fiber) Πολύτροπη ίνα βαθµωτού δείκτη (graded-index multimode fiber)

46 Πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα των διαφόρων τύπων οπτικών ινών Ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα των πολύτροπων ινών είναι η εύκολη σχετικά σύζευξη της φωτεινής πηγής µε την ίνα. Το σηµαντικότερο µειονέκτηµα µιας πολυτροπικής ίνας είναι η διασπορά πολλαπλών οπτικών διαδροµών (optical modes) που αντιστοιχούν σε διαφορετικές γωνίες των ακτίνων µε τατοιχώµατα του πυρήνα. Αυτό έχει σαν συνέπεια την διαπλάτυνση του οπτικού παλµού (σήµατος) πράγµα πουπεριορίζει το ρυθµό διάδοσηςτωνbits σε µια ίνα ορισµένου µήκους. Για να µειωθεί αυτή η διασπορά χρησιµοποιούνται οι πολύτροπες ίνες βαθµωτού δείκτη στις οποίες ο πυρήνας έχει δείκτη διάθλασης που µεταβάλλεται βαθµωτά µε παραβολικότρόπο. Η µονότροπη ίνα βηµατικού δείκτη έχει πυρήνα µε διάµετρο τέτοια ώστε µόνο ένας µοναδικός τρόπος διάδοσης µπορεί να επιτευχθεί. Το κυριότερο πλεονέκτηµα τους είναι η έλλειψη διασποράς. Το κυριότερο µειονέκτηµα είναι η δυσκολία σύζευξης µε την οπτική πηγή λόγω της µικρής διαµέτρου του πυρήνα. Αν βέβαια αυτό που προέχει στη διάδοση ενός οπτικού σήµατος είναι η οπτική ισχύς τότε για µέγιστα αποτελέσµατα θα πρέπει η διάµετρος του πυρήνα να είναι όσο το δυνατό µεγαλύτερη καθώς και η διαφορά των δεικτών διάθλασης που αντιστοιχούν στον πυρήνα και στο περίβληµα να είναι όσο το δυνατό µεγαλύτερη.

47 Απώλειες στις οπτικές ίνες λόγω απορρόφησης Το φως κατά τη διάδοσή του στις οπτικές ίνες υφίσταται απορρόφηση κατά την οπτική διαδροµή που καθορίζει ουσιαστικά και τη διαδροµή του στην οπτική ίνα µέχρι να ενισχυθεί και να επανεκπεµφθεί. Η απορρόφηση αυτή για τις ίνες διοξειδίου του πυριτίου που χρησιµοποιούνται στις επικοινωνίες µεγάλων αποστάσεων οφείλεται: 1. σε σκέδαση Rayleigh, 2. υπέρυθρη απορρόφηση από µεταπτώσεις πλέγµατος, 3. απορροφήσεις στο υπεριώδες. Τα µέγιστα στη απορρόφηση οφείλονται σε απορρόφηση από δεσµούς ΟΗ λόγω των προσµίξεων µορίων νερού στις οπτικές ίνες διοξειδίου του πυριτίου. Σήµερα χρησιµοποιούνται οπτικές ίνες όπου η συγκέντρωση ΟΗ είναι µικρότερη από 10 ppb. Τα ελάχιστα στην απορρόφηση είναι στο 1.3 και 1.55 µm και καθορίζουν το µήκος κύµατος που θα πρέπει να εκπεµφθεί το οπτικό σήµα έτσι ώστε να µην υπάρχουν σηµαντικές απώλειες λόγω απορρόφησης.

48 Τα µέγιστα στην απορρόφηση οφείλονται σε απορρόφηση από δεσµούς ΟΗ λόγω των προσµίξεων µορίων νερού στις οπτικές ίνες διοξειδίου του πυριτίου. Σήµερα χρησιµοποιούνται οπτικές ίνες όπου η συγκέντρωση ΟΗ είναι µικρότερη από 10 ppb. Τα ελάχιστα στην απορρόφηση είναι στο 1.3 και 1.55 µm και καθορίζουν το µήκος κύµατος που θα πρέπει να εκπεµφθεί το οπτικό σήµα έτσιώστενα µην υπάρχουν σηµαντικές απώλειες λόγω απορρόφησης.

49 Επαναλήπτες Στις οπτικές επικοινωνίες µεγάλων αποστάσεων λόγω της εξασθένησης του οπτικού σήµατος κατά τη διάδοσή του µέσα από την οπτική ίνα, το οπτικό σήµα χρειάζεται να ενισχυθεί και να επανεκπεµφθεί. Τυπικά η ενίσχυση γίνεται µε την µετατροπή του οπτικού σήµατος σε ηλεκτρικό την ενίσχυσή του µε τη χρήση τρανζίστορ FET και την ακόλουθη µετατροπή του σήµατος σε οπτικό και την επανεκποµπή του. Οι διατάξεις ενίσχυσης και επανεκποµπής του οπτικού σήµατος ονοµάζονται επαναλήπτες (repeaters).

50 Μέσω όµως µιας οπτικής ίνας µπορούµε να µεταφέρουµε περισσότερα από ένα οπτικά σήµατα το καθένα µε διαφορετικόµήκος κύµατος. Ο τρόπος αυτός είναι γνωστός ως πολυπλεξία διαίρεσης µήκους κύµατος (WDM, wavelength devision multiplexing). Έτσι τα οπτικά σήµατα που αντιστοιχούν σε διαφορετικά µήκη κύµατος συνδυάζονται σε µια δέσµη η οποία διαδίδεται µέσα στην οπτική ίνα. Για την ενίσχυση των οπτικών σηµάτων θα πρέπει να διαχωριστούν τα σήµατα που αντιστοιχούν σε κάθε µήκος κύµατος, να ενισχυθούν για να επανεκπεµφθούν και πάλι να συνδυασθούν και να διαδοθούν µέσω της οπτικής ίνας. Το γεγονός όµως αυτό κάνει την µετάδοση πολλών οπτικών σηµάτων µια δαπανηρή τεχνική. Όµως το πρόβληµα αυτό λύθηκε µε την οπτική ενίσχυση των οπτικών σηµάτων µέσω οπτικής ίνας εµπλουτισµένης µε προσµίξεις Er το ακρωνύµιο είναι EDFA (Erbium-doped optical fiber amplifier). Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

51

52 Οπτικός ενισχυτής EDFA Ένα λέϊζερ µεγάλης ισχύος ηµιαγωγού µε ενέργεια0.81, 0.98 ή 1.48 µm προκαλεί µεταπήδηση ηλεκτρονίων στις αντίστοιχες ενεργειακές στάθµες του ατόµου Er µετά από απορρόφηση φωτονίων των αντίστοιχων µηκών κύµατος. Με τον τρόπο αυτό προκαλείται αντιστροφή πληθυσµού µε τρόποανάλογοµε τη λειτουργία των λέϊζερ. Αν τώρα το ηλεκτρόνιο αποδιεγερθεί εκπέµπεται φωτόνιο ενέργειας 1.5µm. Όταν περάσει το οπτικό σήµα µε ενέργεια1.5 µm τότε προκαλεί αποδιέγερση του ηλεκτρονίου στο Er µε εκποµπή φωτονίου της ίδιας ενέργειας. Έτσι το οπτικό σήµα ενισχύεται.

53 Ανάλογα µε το περιβάλλον του ατόµου Εr στην οπτική ίνα οι ενεργειακές στάθµες 4 Ι 13/2 και 4 Ι 15/2 µεταξύ των οποίων γίνεται η µετάπτωση του ηλεκτρονίου και η παραγωγή φωτονίου διαπλατύνονται δηλαδή περιέχουν περισσότερες από µία στάθµες. Αυτό επιτρέπει να µπορεί να επιτευχθεί ενίσχυση για τα µήκη κύµατος µεταξύ και µm. Αυτό σηµαίνει ότι µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε και εδώ τη µέθοδο WDM για τη µεταφορά περισσότερων του ενός οπτικών σηµάτων µέσα από την ίδια οπτική ίνα χωρίς την πολυδάπανη και πολύπλοκη διαδικασία της ενίσχυσης µε τονσυµβατικό τρόπο δηλαδή τους επαναλήπτες. Θερινό Σχολείο-ΕΚΕΦΕ «ηµόκριτος», Ιούλιος 2005

ΕΝΑ ΝΕΟ ΤΡΑΝΖΙΣΤΟΡ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΤΟ ΥΠΟΞΕΙ ΙΟ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (Cu 2 O)

ΕΝΑ ΝΕΟ ΤΡΑΝΖΙΣΤΟΡ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΤΟ ΥΠΟΞΕΙ ΙΟ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (Cu 2 O) ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΣΤΗ ΜΙΚΡΟΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΤΡΑΝΖΙΣΤΟΡ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΗΝΑΡΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΣΕΜΗΝΑΡΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ ΣΕΜΗΝΑΡΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ: ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:> ΑΝΤΩΝΙΑ ΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑ ΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΓΚΙΕΓΚΙ ΜΠΛΕΝΤΑΡ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΕΠΤΩΝ ΥΜΕΝΙΩΝ NiO ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟ Ο ΤΗΣ ΠΑΛΜΙΚΗΣ ΕΝΑΠΟΘΕΣΗΣ ΜΕ LASER (PLD) ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΕΠΤΩΝ ΥΜΕΝΙΩΝ NiO ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟ Ο ΤΗΣ ΠΑΛΜΙΚΗΣ ΕΝΑΠΟΘΕΣΗΣ ΜΕ LASER (PLD) ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ (.Π.Μ.Σ) ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΛΙΚΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΕΠΤΩΝ ΥΜΕΝΙΩΝ NiO ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟ Ο ΤΗΣ ΠΑΛΜΙΚΗΣ ΕΝΑΠΟΘΕΣΗΣ ΜΕ LASER (PLD) ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 1 0 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΑ

KΕΦΑΛΑΙΟ 1 0 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΑ KΕΦΑΛΑΙΟ 1 0 : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΑ 1.1 Εισαγωγή Η επιστήµη των Μικροκυµάτων ξεκίνησε µε την ανάπτυξη του ραντάρ και επεκτάθηκε κατά τη διάρκεια του 2 ου Παγκοσµίου Πολέµου. Η ανακάλυψη των µικροκυµατικών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Υλικό Φυσικής-Χημείας 1 ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Υλικό Φυσικής-Χημείας 2 Το Φως 1) Δέσμη λευκού φωτός προσπίπτει στην επιφάνεια ενός πρίσματος όπως δείχνει το σχήμα και κατά την έξοδο από

Διαβάστε περισσότερα

Ύλη έκτου µαθήµατος. Φασµατοσκοπία φθορισµού ακτίνων Χ, Φασµατοσκοπία φωτοηλεκτρονίων ακτίνων Χ, Φασµατοσκοπία υπεριώδους ορατού.

Ύλη έκτου µαθήµατος. Φασµατοσκοπία φθορισµού ακτίνων Χ, Φασµατοσκοπία φωτοηλεκτρονίων ακτίνων Χ, Φασµατοσκοπία υπεριώδους ορατού. ιάλεξη 6 η Ύλη έκτου µαθήµατος Φασµατοσκοπία φθορισµού ακτίνων Χ, Φασµατοσκοπία φωτοηλεκτρονίων ακτίνων Χ, Φασµατοσκοπία υπεριώδους ορατού. Φασµατοσκοπία φθορισµού ακτίνων - Χ Εισαγωγή Η τεχνική του φθορισµού

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά για µικροκύµατα. ηµιουργία ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων.

Γενικά για µικροκύµατα. ηµιουργία ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων. ρ. Χ. Βοζίκης Εργαστήριο Φυσικής ΙΙ 5 1. Άσκηση 1 Γενικά για µικροκύµατα. ηµιουργία ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων. 1.1 Εισαγωγή Τα µικροκύµατα είναι ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία όπως το ορατό φώς, οι ακτίνες

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος Κρήτης

Τµήµα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος Κρήτης ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΜΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ ΟΠΤΙΚΗΣ Τµήµα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος Κρήτης ιπλωµατική εργασία των φοιτητών Αγαθοκλέους Θεόφιλος Περικλεούς Τζούλια Χαραλάµπους Σωτήρης

Διαβάστε περισσότερα

1. Εισαγωγή στις Μεθόδους Μη Καταστροφικού Ελέγχου

1. Εισαγωγή στις Μεθόδους Μη Καταστροφικού Ελέγχου 1. Εισαγωγή στις Μεθόδους Μη Καταστροφικού Ελέγχου Ο όρος «μη καταστροφική αξιολόγηση» (NDE) περιλαμβάνει πολλές επιμέρους έννοιες που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν διάφορες δραστηριότητες του εν

Διαβάστε περισσότερα

K4: Η Εξίσωση Schrödinger & ο Κβαντικός Μικρόκοσμος

K4: Η Εξίσωση Schrödinger & ο Κβαντικός Μικρόκοσμος Σύγχρονη Φυσική Ι, Μέρος Δεύτερο Περιεχόμενα K0. Εισαγωγή Π1: Παράρτημα Οπτικής K1: Σωματιδιακή Φύση των ΗΜ Κυμάτων Π: Παράρτημα (Η Δυναμική Ενέργεια σε Σταθερό Ηλεκτρικό Πεδίο) K: Σωματιδιακή Φύση της

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΛΑΜΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΛΑΜΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΛΑΜΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΑΣΥΡΜΑΤΕΣ ΖΕΥΞΕΙΣ- ΙΑ ΟΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΚΥΜΑΤΩΝ Ο Ι ΑΣΚΩΝ ΒΑΡΖΑΚΑΣ ΠANAΓΙΩΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ασύρµατες

Διαβάστε περισσότερα

Σηµειώσεις Ατοµικής και Μοριακής Φυσικής

Σηµειώσεις Ατοµικής και Μοριακής Φυσικής Σηµειώσεις Ατοµικής και Μοριακής Φυσικής Ε. Φωκίτης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ατοµική και Μοριακή Φυσική 1. Εισαγωγή 2. Πολυηλεκτρονιακά άτοµα: Ταυτόσηµα σωµατίδια,συµµετρικές και αντισυµµετρικές κυµατοσυναρτήσεις.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΥΛΙΚΑ Ι ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΚΟΛΟΒΟΣ

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΥΛΙΚΑ Ι ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΚΟΛΟΒΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΥΛΙΚΑ Ι ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΚΟΛΟΒΟΣ ΧΗΜΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π. ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π. ΛΕΚΤΟΡΑΣ Π.Δ. 407/80 Σ.Σ.Ε. ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΤΟΥ Ε.Κ.Ε.Ο «ΑΘΗΝΑ» ΒΑΡΗ 2012 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2 1.

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη και μελέτη ημιαγώγιμων και μεταλλικών. νανοδομών για εφαρμογή σε φ/β κυψελίδες και. φωτοηλεκτροχρωμικές διατάξεις ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΥΡΡΟΚΩΣΤΑ

Ανάπτυξη και μελέτη ημιαγώγιμων και μεταλλικών. νανοδομών για εφαρμογή σε φ/β κυψελίδες και. φωτοηλεκτροχρωμικές διατάξεις ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΥΡΡΟΚΩΣΤΑ Ανάπτυξη και μελέτη ημιαγώγιμων και μεταλλικών νανοδομών για εφαρμογή σε φ/β κυψελίδες και φωτοηλεκτροχρωμικές διατάξεις Διδακτορική διατριβή του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΥΡΡΟΚΩΣΤΑ Υποβληθείσα στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Μονάδες 4. Β) Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. Μονάδες 8

Μονάδες 4. Β) Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. Μονάδες 8 Β.1 Μονοχρωματική δέσμη φωτός, περνάει από τον αέρα σε ένα κομμάτι γυαλί. Το μήκος κύματος της δέσμης φωτός όταν αυτή περάσει από τον αέρα στο γυαλί: α. θα αυξηθεί β. θα μειωθεί γ. θα παραμείνει αμετάβλητο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΚΙΝΗΤΗΡΑ Σ.Ρ. ΜΕΣΩ ΜΟΝΟΦΑΣΙΚΗΣ ΠΛΗΡΩΣ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΚΙΝΗΤΗΡΑ Σ.Ρ. ΜΕΣΩ ΜΟΝΟΦΑΣΙΚΗΣ ΠΛΗΡΩΣ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ 2014 ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΚΙΝΗΤΗΡΑ Σ.Ρ. ΜΕΣΩ ΜΟΝΟΦΑΣΙΚΗΣ ΠΛΗΡΩΣ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ DESIGN AND CONSTRUCTION

Διαβάστε περισσότερα

«ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΧΡΟΝΩΝ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (Τ1, Τ2, Τ2*) ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΙΣΤΩΝ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΟΦΙΑ ΒΕΝΕΤΗ

«ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΧΡΟΝΩΝ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (Τ1, Τ2, Τ2*) ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΙΣΤΩΝ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΟΦΙΑ ΒΕΝΕΤΗ «ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΧΡΟΝΩΝ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (Τ1, Τ2, Τ2*) ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΙΣΤΩΝ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΟΦΙΑ ΒΕΝΕΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΔΠΜΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οπτική, Σύγχρονη, Ατομική & Μοριακή Φυσική για Βιολόγους

Οπτική, Σύγχρονη, Ατομική & Μοριακή Φυσική για Βιολόγους Οπτική, Σύγχρονη, Ατομική & Μοριακή Φυσική για Βιολόγους 011 Σαμουήλ Κοέν Μέρος Α. Οπτική Κ0. Εισαγωγικό Σημείωμα Κυματικής Σελίδα 1. Απλή Αρμονική Ταλάντωση.... Κ0-1 1.1 Ορισμοί... Κ0-1 1. Η Αρχή της

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΕΥΡΥΖΩΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ»

«Η ΕΥΡΥΖΩΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ» ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Η ΕΥΡΥΖΩΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ» ΠΟΥΛΙΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία;

Τι είναι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία; ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Τι είναι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία; Ορισμοί και πηγές Τα ηλεκτρικά πεδία δημιουργούνται από διαφορές της τάσης: όσο μεγαλύτερη είναι η τάση, τόσο ισχυρότερο είναι το πεδίο που δημιουργείται.

Διαβάστε περισσότερα

αγωγοί ηµιαγωγοί µονωτές Σχήµα 1

αγωγοί ηµιαγωγοί µονωτές Σχήµα 1 Η2 Μελέτη ηµιαγωγών 1. Σκοπός Στην περιοχή της επαφής δυο ηµιαγωγών τύπου p και n δηµιουργούνται ορισµένα φαινόµενα τα οποία είναι υπεύθυνα για τη συµπεριφορά της επαφής pn ή κρυσταλλοδιόδου, όπως ονοµάζεται,

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανικά και Κλασσικά Ανάλογα της Σύγχρονης Φυσικής

Μηχανικά και Κλασσικά Ανάλογα της Σύγχρονης Φυσικής ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Μεταπτυχιακή Ειδίκευση Καθηγητών Φυσικών Επιστηµών ιπλωµατική Εργασία της Ευθυµίας- Βικτωρίας Σιούτα Σύµβουλος Καθηγητής: ΣΠΥΡΟΣ ΕΥΣΤ. ΤΖΑΜΑΡΙΑΣ Μηχανικά και Κλασσικά Ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Φασματοσκοπία εκπομπής ακτίνων-χ

Φασματοσκοπία εκπομπής ακτίνων-χ Άσκηση 9 Φασματοσκοπία εκπομπής ακτίνων-χ Cu Kα 7x10 4 6x10 4 Ένταση φωτονίων 5x10 4 4x10 4 3x10 4 2x10 4 1x10 4 Ti Kα # 2 Ti Kβ 0 # 1 Cu Kβ # 5 # 4 # 3 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ενέργεια φωτονίου (kev)

Διαβάστε περισσότερα

Μια µατιά στην Κβαντοµηχανική 0.1 Εισαγωγή

Μια µατιά στην Κβαντοµηχανική 0.1 Εισαγωγή Μια µατιά στην Κβαντοµηχανική 0.1 Εισαγωγή Είναι χρήσιµο να ξεκινήσουµε πρώτα µε κάποιες γενικές παρατηρήσεις και υπενθυµίσεις. Η Φυσική είναι η επιστήµη που µελετάει τη δοµή της ύλης και τις αλληλεπιδράσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΟΝ ΝΑΥΣΤΑΘΜΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΕΥΡΟ-ΑΣΑΦΟΥΣ ΜΟΝΤΕΛΟΥ

ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΟΝ ΝΑΥΣΤΑΘΜΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΕΥΡΟ-ΑΣΑΦΟΥΣ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΟΝ ΝΑΥΣΤΑΘΜΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΕΥΡΟ-ΑΣΑΦΟΥΣ ΜΟΝΤΕΛΟΥ Εκπόνηση Πατεράκης Νικόλαος ΑΜ:2003010006

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΥΛΙΚΩΝ

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΥΛΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΥΛΙΚΩΝ VII. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΡΑΥΣΕΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ. Εισαγωγή Θραύση (fracture) ονοµάζεται ο διαχωρισµός, ή θρυµµατισµός, ενός στερεού σώµατος σε δύο ή περισσότερα κοµµάτια, κάτω από την επίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Αλλαγή της δομής των ταινιών λόγω κραματοποίησης

Αλλαγή της δομής των ταινιών λόγω κραματοποίησης Αλλαγή της δομής των ταινιών λόγω κραματοποίησης Παράμετροι που τροποποιούν την δομή των ταινιών Σχηματισμός κράματος ή περισσοτέρων ημιαγωγών Ανάπτυξη ετεροδομών ή υπερδομών κβαντικός περιορισμός (quantum

Διαβάστε περισσότερα

Δηµιουργία νανοδοµών στην επιφάνεια πυριτίου µε laser για καινοτόµες οπτοηλεκτρονικές εφαρµογές

Δηµιουργία νανοδοµών στην επιφάνεια πυριτίου µε laser για καινοτόµες οπτοηλεκτρονικές εφαρµογές ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 2013 Δηµιουργία νανοδοµών στην επιφάνεια πυριτίου µε laser για καινοτόµες οπτοηλεκτρονικές εφαρµογές Μαρία Κάνδυλα, Δόκιµος Ερευνήτρια, Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών Παύλος Λαγουδάκης,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ HVAC

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ HVAC ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ HVAC 1. ΕΙΣAΓΩΓΗ...1 1.1 Τα συστήµατα HVAC...1 1.2 Βασικά χαρακτηριστικά...2 2. ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ...5 2.1 Χωρισµός σε θερµικές ζώνες...5 2.2 Μονάδες ενεργειακής

Διαβάστε περισσότερα