ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Transcript

1 ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ημερίδα «Ισχυρισμοί Διατροφής & Υγείας στα τρόφιμα: Νομοθετικό πλαίσιο Προκλήσεις για τη Βιομηχανία Προσδοκίες των Καταναλωτών» ΟΜΙΛΙΕΣ Αθήνα, 10 Δεκεμβρίου 2007 Αίθουσα Εκδηλώσεων (Κέντρο Τύπου), Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας - Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης

2 Το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τους ισχυρισμούς στα τρόφιμα: Δράσεις σε εθνικό επίπεδο Ο ρόλος του ΕΦΕΤ. Μαρία Αστρίδου, Δ/νση Αξιολόγησης & Εγκρίσεων - Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ), Λεωφ. Κηφισίας 124 & Ιατρίδου 2, Αθήνα, mastridou@efet.gr Εισαγωγή - Η ετικέτα εργαλείο διαχείρισης της διατροφής Ο νέος Κανονισμός «σχετικά με τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα», είναι πλέον γεγονός. Ένα ακόμη βήμα ενιαίας προσέγγισης θεμάτων επισήμανσης, εξειδικευμένο στους κανόνες προώθησης των τροφίμων που προβάλλουν πληροφορίες σχετικά με τις ιδιαίτερες θρεπτικές τους ιδιότητες ή την συμβολή τους στην υγεία. Όπως είναι γνωστό, οι κανόνες διαμόρφωσης της ετικέτας των τροφίμων ήδη ακολουθούν ένα ενιαίο κοινό πλαίσιο νομοθεσίας σε όλα τα κράτη μέλη το οποίο και εκσυγχρονίζεται παρακολουθώντας τις μεταβολές και εξελίξεις που συμβαίνουν στον χώρο των τροφίμων. Η ετικέτα από τη φύση της συμπυκνώνει στον περιορισμένο χώρο της την εικόνα του προϊόντος όπως προκύπτει από την παραγωγική διαδικασία και μεταδίδει την εικόνα αυτή στον καταναλωτή, τηρώντας ταυτόχρονα τις απαιτήσεις που θέτει η σχετική νομοθεσία, η οποία πρέπει να προστατεύσει τον καταναλωτή από τυχόν παραπλανήσεις, να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του ανταγωνισμού και να διευκολύνει την ελεύθερη διακίνηση των προϊόντων μέσα στον ενιαίο χώρο της ευρωπαϊκής αγοράς. Ο πολυσήμαντος αυτός ρόλος της ετικέτας των τροφίμων, έχει ήδη στη πράξη αποκτήσει μία επιπλέον διάσταση: Οι ετικέτες των τροφίμων παρέχουν όχι μόνο τις παραδοσιακές πληροφορίες για την περιγραφή του περιεχομένου της συσκευασίας του τροφίμου και την εξασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων και της υγειονομικής ασφάλειας του καταναλωτή, αλλά και πληροφορίες με τις οποίες ο καταναλωτής διαμορφώνει το διαιτολόγιό του, και πολλές φορές, το σύνολο των διατροφικών του συνηθειών. Η ετικέτα μετατρέπεται σε εργαλείο διαχείρισης της διατροφής, παρέχοντας πληροφορίες σε σχέση με την διατροφή και την υγεία, και το νέο νομοθετικό πλαίσιο διαμορφώνει τους κοινούς κανόνες ώστε οι πληροφορίες αυτές να είναι ακριβείς και επιστημονικά τεκμηριωμένες. Ο νέος Κανονισμός «για τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας στα τρόφιμα» συνιστά το σημείο συνάντησης των προθέσεων όλων των εμπλεκομένων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Εθνικές Αρχές, Βιομηχανία Τροφίμων, Καταναλωτές) να ακολουθήσουν μία ενιαία προσέγγιση των θεμάτων της διατροφής και της σχέσης τους με την υγεία σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο, λαμβάνοντας υπ όψιν τις διεθνείς συστάσεις για μία ισορροπημένη και ποικίλη διατροφή, τις εξελίξεις στη βιομηχανία τροφίμων και την προώθηση της καινοτομίας, και τις απαιτήσεις των καταναλωτών για συνειδητές και ενημερωμένες επιλογές. Εθνικές Θέσεις κατά τη συζήτηση του Κανονισμού Ο ΕΦΕΤ συμμετείχε ενεργά από το 2003 στην παρακολούθηση και τη διαμόρφωση του Κανονισμού τόσο κατά τις συζητήσεις της Ομάδας Εργασίας Εμπειρογνωμόνων στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και υποστηρικτικά στις επόμενες φάσεις συζητήσεων του Συμβουλίου με το Ευρωκοινοβούλιο στα πλαίσια της Διαδικασίας της Συναπόφασης. Για τη διαμόρφωση των εθνικών θέσεων που υποστηρίχθηκαν έγινε προσπάθεια διαβούλευσης με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, αναλόγως της επικαιρότητας των θεμάτων υπό συζήτηση. Η Διεύθυνση Τροφίμων 2/16

3 του Γενικού Χημείου του Κράτους υπήρξε πολύτιμος αρωγός στην προσπάθεια αυτή. Επίσης ζητήθηκαν οι απόψεις των εκπροσώπων των Καταναλωτών και της Βιομηχανίας Τροφίμων (ΣΕΒΤ). Κατά τη διάρκεια της τετραετούς αυτής διαδικασίας τα κύρια θέματα που προβλήθηκαν και υποστηρίχθηκαν ήταν: Φρούτα Λαχανικά, εθνική διατροφική πολιτική Οι ισχυρισμοί διατροφής και οι ισχυρισμοί υγείας που διατυπώνονται στις κατευθυντήριες γραμμές ή συμβουλές για τη διατροφή που εκδίδονται από Δημόσιες Αρχές, να μην εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού, υπό την προϋπόθεση ότι δεν αποτελούν εμπορική πληροφορία. Στη πράξη αυτό σημαίνει ότι, στα πλαίσια της προβολής από την Εθνική Αρχή π.χ. της μεσογειακής διατροφής θα είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν ισχυρισμοί που αναφέρονται στη διατροφική αξία των τροφίμων που την αποτελούν και την επίδρασή τους στην υγεία και κατά συνέπεια, είναι δυνατή η προβολή εθνικών προϊόντων όπως τα φρούτα, τα λαχανικά ή το ελαιόλαδο στα πλαίσια της εθνικής διατροφικής πολιτικής, χωρίς την υποχρέωση να υπόκεινται σε διαδικασία έγκρισης σχετικού φακέλου. Η θέση υιοθετήθηκε με σχετική προσθήκη στο προοίμιο του Κανονισμού και στο άρθρο 1. Υποστήριξη του περιγράμματος θρεπτικών συστατικών Στηρίξαμε το άρθρο 4 του Κανονισμού σχετικά με τα περιγράμματα θρεπτικών συστατικών επειδή πιστεύουμε ότι αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο με το οποίο περιορίζεται η χρήση ισχυρισμών μόνο σε εκείνα τα τρόφιμα των οποίων η σύνθεση συμβάλλει στην ισορροπημένη διατροφή. Η ορθή εφαρμογή του αποτρέπει την ανεξέλεγκτη χρήση ισχυρισμών και κατά συνέπεια την παραπλάνηση των καταναλωτών, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να οδηγήσει τους καταναλωτές σε ορθότερες επιλογές κατά τη διαμόρφωση του καθημερινού τους διαιτολογίου. Ελαιόλαδο εξαίρεση από το περίγραμμα θρεπτικών συστατικών Ωστόσο, με γνώμονα την ανάδειξη του ελαιολάδου ως ευεργετικού παράγοντα στη διατροφή μας, και ιδιαίτερα στη μεσογειακή διατροφή, προτείναμε την αναδιατύπωση του άρθρου ώστε για τρόφιμα όπως είναι το ελαιόλαδο, που έχουν αποδεδειγμένα θετική επίδραση στην υγεία, να μην απαιτείται συμφωνία με κάποιο περίγραμμα θρεπτικών συστατικών. Η θέση υιοθετήθηκε και σχετική πρόβλεψη περιλαμβάνεται στο άρθρο 4 του Κανονισμού. Αλκοολούχα ποτά διατροφικοί ισχυρισμοί Σύμφωνα με την πρόταση του Κανονισμού απαγορευόταν η διατύπωση ισχυρισμών διατροφής στα αλκοολούχα ποτά με αλκοολικό τίτλο μεγαλύτερο του 1,2%, με εξαίρεση τους ισχυρισμούς που αναφέρονται σε μείωση της περιεκτικότητας σε οινόπνευμα ή σε μείωση της ενεργειακής αξίας. Θέση μας ήταν και είναι ότι στα αλκοολούχα ποτά οι μόνοι διατροφικοί ισχυρισμοί που θα πρέπει να επιτρέπονται είναι αυτοί που κάνουν αναφορά σε μείωση του αλκοόλ ώστε να μην ενθαρρύνεται η υπερκατανάλωση αλκοολούχων ποτών χαμηλής ενεργειακής αξίας τα οποία κατά κανόνα απευθύνονται σε νεαρές ηλικίες. Ύστερα από διεξοδική συζήτηση η αρχική ρύθμιση παρέμεινε. Ισχυρισμοί σχετικά με την ανάπτυξη και υγεία των παιδιών. Στηρίξαμε την εισαγωγή μίας ακόμα πρόβλεψης στον Κανονισμό που θα απαγόρευε την χρήση ισχυρισμών διατροφής ή υγείας σε τρόφιμα που απευθύνονται στα παιδιά, λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς συστάσεις και τις διαπιστώσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) ότι ιδιαίτερα η παιδική παχυσαρκία αποτελεί έναν ανερχόμενο κίνδυνο για την υγεία, ώστε να απαιτείται από όλους μία πιο 3/16

4 προσεκτική αντιμετώπιση των τροφίμων που απευθύνονται στα παιδιά. Η ρύθμιση δεν υιοθετήθηκε. Ωστόσο, αναφορές στα παιδιά εντάχθηκαν στον Κανονισμό, όχι μόνο αναγνωρίζοντάς τα ως ιδιαίτερη ομάδα πληθυσμού, αλλά και θέτοντας την ομάδα «παιδιά» ως ένα από τα στοιχεία που θα λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό και την διαμόρφωση των περιγραμμάτων θρεπτικών συστατικών. Δράσεις ΕΦΕΤ Σήμερα βρισκόμαστε στο στάδιο της εφαρμογής. Ο Κανονισμός καθορίζει ιδιαίτερο ρόλο στις αρμόδιες εθνικές αρχές που είναι επιφορτισμένες όχι μόνο με την εφαρμογή των νέων διατάξεων αλλά συντελούν σημαντικά στην υλοποίηση κάθε σταδίου εφαρμογής του. Έχοντας ζήσει τον Κανονισμό στη γέννησή του, ο ΕΦΕΤ προχώρησε χωρίς καθυστέρηση στις δράσεις εκείνες που θεώρησε ότι θα διευκόλυναν την σταδιακή αφομοίωση του νέου πλαισίου από κάθε εμπλεκόμενη πλευρά, και παράλληλα θα συνέβαλλαν να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του ως εθνικό σημείο επαφής για την εφαρμογή του Κανονισμού. Συνεπώς, η εφαρμογή του Κανονισμού δεν θα μπορούσε παρά να ενταχθεί στους πυλώνες δράσης του ΕΦΕΤ για την επισήμανση των τροφίμων: Επίσημος έλεγχος - Εφαρμογή εθνικής & κοινοτικής νομοθεσίας Προληπτικές δράσεις Ενημέρωση και εκπαίδευση καταναλωτή i. Εφαρμογή εθνικής & κοινοτικής νομοθεσίας για την επισήμανση, παρουσίαση και διαφήμιση των τροφίμων Η εφαρμογή της εθνικής & κοινοτικής νομοθεσίας για την επισήμανση, παρουσίαση και διαφήμιση των τροφίμων αφορά δραστηριότητες που σχετίζονται με τον πρώτο πυλώνα δράσεων του ΕΦΕΤ. Εδώ περιλαμβάνονται δράσεις απαραίτητες για την εφαρμογή της νομοθεσίας καθώς και δράσεις ενημέρωσης - εκπαίδευσης των συναδέλφων των αρμοδίων υπηρεσιών, με την παροχή των κατάλληλων «εργαλείων» για τον αποτελεσματικό και ενιαίο έλεγχο της επισήμανσης των τροφίμων. Για το σκοπό αυτό, ήδη από τις αρχές του 2007 εντάχθηκε η παρουσίαση του νέου νομοθετικού πλαισίου στο εκπαιδευτικό υλικό του ΕΦΕΤ για την επισήμανση των τροφίμων που παρέχεται στους κύκλους σεμιναρίων για τον επίσημο έλεγχο των τροφίμων που διενεργούνται σε όλη την Ελλάδα και απευθύνονται στους υπαλλήλους και τα στελέχη των κατά τόπους αρμοδίων υπηρεσιών ελέγχου. Παράλληλα, τον Ιούλιο του 2007, εκπονήθηκε και δόθηκε στη δημοσιότητα μέσω της ιστοσελίδας του ΕΦΕΤ Ενημερωτικός Οδηγός προς τις επιχειρήσεις τροφίμων για την «Διαδικασία σύνταξης του καταλόγου ισχυρισμών υγείας του άρθρου 13 του Κανονισμού 1924/2006» που είναι και η πρώτη υποχρέωση των κρατών - μελών για την εφαρμογή του Κανονισμού. Ο Οδηγός αυτός βασίστηκε εν πολλοίς στις σχετικές κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά προσδιόρισε και ειδικότερα θέματα, όπως η γλώσσα υποβολής, για την ομοιόμορφη, ταχεία και αποτελεσματική συλλογή των ισχυρισμών υγείας του άρθρου 13 που οι ελληνικές επιχειρήσεις τροφίμων επιθυμούν να υποβάλλουν προς ένταξη στον κοινοτικό κατάλογο αυτών των ισχυρισμών. Επίσης, δεδομένης της διάκρισης αρμοδιοτήτων στη χώρα μας μεταξύ των τροφίμων και των συμπληρωμάτων τροφίμων και τροφίμων ειδικής διατροφής, ο Οδηγός προσδιορίζει ως σημείο υποβολής ισχυρισμών υγείας του άρθρου 13 για αυτές τις κατηγορίες τροφίμων τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων, ο οποίος συνεισέφερε με την πολύτιμη συνεργασία του. 4/16

5 Η διαδικασία υποβολής στη χώρα μας ξεκίνησε την με καταληκτική ημερομηνία την Ύστερα από αίτημα πολλών ενδιαφερομένων η προθεσμία αυτή παρατάθηκε μέχρι την Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον διαπιστώσαμε ότι μεταξύ των 901 ισχυρισμών που υποβλήθηκαν υπήρξαν εκείνοι από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις καθώς και ισχυρισμοί υγείας για προϊόντα εθνικού ενδιαφέροντος όπως το ελαιόλαδο και η μαστίχα Χίου και φυσικά, ισχυρισμοί υγείας για την μεσογειακή διατροφή. Στην παρούσα φάση βρισκόμαστε στο στάδιο αξιολόγησης της πληρότητας των πινάκων που έχουν υποβληθεί. Επιδίωξη μας είναι να διαβιβάσουμε στην Επιτροπή όσο το δυνατόν πληρέστερο και σαφή Εθνικό Κατάλογο Ισχυρισμών Υγείας του άρθρου 13, μέχρι την και για το λόγο αυτό θα είμαστε σε διαρκή και ανοιχτή επικοινωνία με τους ενδιαφερόμενους. ii. Προληπτικές δράσεις - Καθοδήγηση παραγωγών / εμπλεκομένων στην αλυσίδα παραγωγής διακίνησης τροφίμων Η πληροφόρηση καθοδήγηση παραγωγών και άλλων εμπλεκομένων στην αλυσίδα διακίνησης τροφίμων σχετικά με την επισήμανση αφορούν τις δραστηριότητες που σχετίζονται με το δεύτερο πυλώνα δράσεων του ΕΦΕΤ. Η ενημέρωση καθοδήγηση των υπευθύνων επιχειρήσεων τροφίμων, των κλαδικών τους οργάνων κλπ., σχετικά με τις απαιτήσεις της σύγχρονης νομοθεσίας για τα τρόφιμα (βραχίονας ενημερωτικών - προληπτικών δράσεων), καθώς και η σύνταξη κατευθυντηρίων γραμμών για τις ιδιαιτερότητες της επισήμανσης επιμέρους κατηγοριών τροφίμων, έχουν πολλαπλώς ευεργετικά αποτελέσματα καθώς πέρα από την πρόληψη της παραβατικότητας και την αποφυγή γενικότερης διατάραξης του εμπορίου, παρέχεται σημαντική βοήθεια αναπτυξιακού χαρακτήρα στις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις. Στα πλαίσια αυτά ο ΕΦΕΤ εκπόνησε και δημοσιοποίησε το κείμενο «Κατευθυντήριες γραμμές: Πληροφορίες προς τις επιχειρήσεις τροφίμων όσον αφορά στον Κανονισμό 1924/2006 σχετικά με τους Ισχυρισμούς επί θεμάτων Διατροφής & Υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα» που συνοδεύει το ενημερωτικό υλικό της σημερινής Ημερίδας που έχετε στα χέρια σας. Το κείμενο αυτό φιλοδοξεί να αποσαφηνίσει τις βασικές έννοιες του Κανονισμού και να παρέχει επιμέρους διευκρινήσεις, σε αναμονή των Κατευθυντηρίων Γραμμών Εφαρμογής του Κανονισμού που εκπονείται ήδη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και βρίσκεται σε στάδιο τελικής επεξεργασίας. iii. Ενημέρωση και εκπαίδευση καταναλωτή Η ανάληψη πρωτοβουλιών για τη συστηματική και αντικειμενική πληροφόρηση του καταναλωτή είτε με την εκπόνηση κατάλληλα διαμορφωμένων ενημερωτικών φυλλαδίων είτε με σχετικές καταχωρήσεις στο δικτυακό τόπο του ΕΦΕΤ, περιλαμβάνεται στους προγραμματισμένους στόχους του ΕΦΕΤ που αφορούν τη διαδραστική του επικοινωνία με το καταναλωτικό κοινό. Ένα θέμα που συναντά όλο και περισσότερους ευαισθητοποιημένους καταναλωτές, όπως αυτό των ισχυρισμών διατροφής και υγείας στα τρόφιμα, δεν θα μπορούσε να λείπει από τη δράση αυτή. Έτσι, τον Αύγουστο εκδόθηκε το ενημερωτικό φυλλάδιο «Ισχυρισμοί διατροφής και υγείας: Τι πρέπει να γνωρίζουμε;» παρέχοντας βασικές πληροφορίες για τον νέο Κανονισμό τονίζοντας ιδιαίτερα τη βασική αρχή της διατροφής, ότι δηλαδή «Δεν υπάρχουν "καλά" και "λιγότερο καλά" τρόφιμα αλλά "καλή" και "λιγότερο καλή" διατροφή». Για το λόγο αυτό υποδεικνύεται η σωστή επιλογή τροφίμων και η με μέτρο κατανάλωση ορισμένων προϊόντων. Σε μια μακροπρόθεσμη και πολυποίκιλη δίαιτα, όλα τα τρόφιμα θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται με τη δέουσα συχνότητα και ποσότητα. 5/16

6 Οι μέχρι σήμερα δράσεις του ΕΦΕΤ είναι το αποτέλεσμα μιας συστηματικής προσπάθειας που γίνεται χωρίς διακοπή από το Αποτελεί ένα έργο που γίνεται με γνώμονα το Δημόσιο Συμφέρον, όπως αυτό αποτυπώνεται τόσο στην προστασία των συμφερόντων του καταναλωτή όσο και στην προαγωγή της καινοτομίας στη Βιομηχανία Τροφίμων που βασίζεται στην επιστημονική έρευνα και τις τεχνολογικές εξελίξεις. Ο δρόμος για τη σωστή διαχείριση της νέας πραγματικότητας περνάει αναμφίβολα από την συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων, με διαφάνεια και συναίσθηση του ρόλου στον οποίο όλοι καλούμαστε, από την θέση μας, να ανταποκριθούμε με συνέπεια και αίσθημα ευθύνης. Η διαμόρφωση ενός ισχυρού και σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου εποπτείας και ελέγχου, η τεκμηριωμένη πληροφόρηση του καταναλωτή και η υπεύθυνη στάση και δραστηριότητα των επιχειρήσεων τροφίμων, είναι δυνάμεις που καλούνται να δράσουν συνεργιστικά, ώστε οι προσπάθειες όλων μας να έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα. 6/16

7 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 1924/2006/ΕΚ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Ε.Μητροπούλου, Φαρμακοποιός, Προϊσταμένη Τμ. Λοιπών Προϊόντων ΕΟΦ Κύριοι, Η δυναμική εξέλιξη της αγοράς Τροφίμων,η ανάγκη προστασίας του καταναλωτή καθώς και η Κοινή πολιτική των Κρατών Μελών της Ε.Κ,οδήγησε στην αναγκαιότητα καθορισμού κοινών κανόνων για τη Νόμιμη κυκλοφορία των Τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Ο ΕΟΦ λόγω της αρμοδιότητας του από τον Νόμο να εγκρίνει και να ελέγχει προϊόντα που άπτονται της Δημόσιας Υγείας έχει ορισθεί ως Αρμοδία Αρχή για τα 1)Τρόφιμα Ειδικής Διατροφής και 2) Συμπληρώματα Διατροφής. Τρόφιμα Ειδικής Διατροφής (Οδηγία 89/398/ΕΟΚ) Σύμφωνα με την Οδηγία 89/398/ΕΟΚ, Τα Τρόφιμα που προορίζονται για Ειδική Διατροφή είναι τρόφιμα τα οποία λόγω της ειδικής σύνθεσης τους ή της ειδικής επεξεργασίας κατά την παρασκευή τους διακρίνονται σαφώς από τα τρόφιμα συνήθους κατανάλωσης,ανταποκρίνονται στο δηλούμενο θρεπτικό προορισμό τους και κατά τη διάθεση τους στο εμπόριο δηλώνεται ότι επιτελούν τον προορισμό αυτόν. Ως Ειδική Διατροφή νοείται εκείνη που ανταποκρίνεται στις ειδικές ανάγκες διατροφής: 1)ορισμένων κατηγοριών ατόμων των οποίων έχει διαταραχθεί η πεπτική λειτουργία ή ο μεταβολισμός, ή 2)ορισμένων κατηγοριών ατόμων που βρίσκονται σε ειδική κατάσταση της φυσιολογίας τους και που μπορούν επομένως να ωφεληθούν ιδιαίτερα από την ελεγχόμενη κατανάλωση ορισμένων ουσιών των τροφίμων, ή 3)υγιών βρεφών ή νηπίων Στο Παράρτημα Ι της ανωτέρω αναφερομένης Οδηγίας,ορίζονται οι εξής ομάδες τροφίμων ειδικής διατροφής για τις οποίες έπρεπε να θεσπιστούν ειδικές Οδηγίες: 1)-Παρασκευάσματα για βρέφη 2)-Γάλα για μετά τον απογαλακτισμό 3)-Τροφές για βρέφη 4)-Τρόφιμα μικρής ή μειωμένης θερμιδικής αξίας που προορίζονται για τον έλεγχο του βάρους 5)-Τρόφιμα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς # 6)-Τρόφιμα για τη καταβολή μυϊκής προσπάθειας ιδίως για αθλητές 7)-Τρόφιμα με μικρή περιεκτικότητα σε νάτριο ή χωρίς νάτριο 8)-Τρόφιμα χωρίς γλουτένη 9)-Τρόφιμα για άτομα που πάσχουν από διαταραχές του μεταβολισμού των σακχάρων (διαβητικοί) Για τις πέντε πρώτες κατηγορίες έχουν εκδοθεί ειδικές Οδηγίες. 7/16

8 Για τις επόμενες δεν έχουν εκδοθεί ειδικές Οδηγίες,οπότε η Νόμιμη κυκλοφορία αυτών των προϊόντων εξακολουθεί να διέπεται από τις διατάξεις της Οδηγίας 89/398/ΕΟΚ Ειδικά για την κατηγορία 9-Τρόφιμα για διαβητικούς - η πλειοψηφία των Κρατών Μελών στις συνεδριάσεις της Επιτροπής ψηφίζει ότι πρέπει να απαλειφθεί από το Παράρτημα και δεν πρέπει να εκδοθεί ειδική Οδηγία διότι, δεν αιτιολογείται η ύπαρξη ειδικών προϊόντων για διαβητικούς,δεδομένου ότι η θέση Ευρωπαϊκών Επιστημονικών Οργάνων συμπεριλαμβανομένης και της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας είναι ότι οι διαβητικοί διατρέφονται μέσω των κοινών τροφίμων,με αγωγή που προσδιορίζει ο θεράπων ιατρός. Σημειώνουμε ότι η Οδηγία 89/398/ΕΟΚ καθώς και οι Οδηγίες που έχουν εκδοθεί για τις πέντε πρώτες ειδικές κατηγορίες προϊόντων τροποποιούνται σύμφωνα με τα νεώτερα επιστημονικά δεδομένα (προστίθενται ή αφαιρούνται επιτρεπόμενες ουσίες ή διαφοροποιούνται όρια ουσιών κ.λ.π) Συμπληρώματα Διατροφής (Οδηγία 2002/46/ΕΚ) Συμπληρώματα Διατροφής νοούνται τα τρόφιμα με σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας,τα οποία αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών με θρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις,μεμονωμένων ή σε συνδυασμό και τα οποία διατίθενται στο εμπόριο με δοσιμετρικές μορφές,ήτοι όπως κάψουλες,παστίλιες δισκία,σταγόνες φακελάκια σκόνης,φύσιγγες κ.λ.π που προορίζονται να ληφθούν σε προμετρημένες μικρές μοναδιαίες ποσότητες Θρεπτικά συστατικά νοούνται: 1)βιταμίνες 2)ανόργανα στοιχεία Στο άρθρο 6 παρ.2 της ανωτέρω Οδηγίας αναφέρεται «Η επισήμανση,παρουσίαση και διαφήμιση των Συμπληρωμάτων Διατροφής δεν πρέπει να αποδίδουν στα προϊόντα αυτά ιδιότητες πρόληψης,αγωγής ή θεραπείας ανθρώπινης νόσου,ούτε να αναφέρουν τέτοιες ιδιότητες.» Όπως γίνεται κατανοητό από τον ορισμό του Συμπληρώματος Διατροφής σε συνδυασμό με το άρθρα 6 παρ.2 Το Συμπλήρωμα Διατροφής είναι τρόφιμο.δεν είναι φάρμακο και δεν αντικαθιστά συνιστώμενη φαρμακευτική αγωγή από τον θεράποντα γιατρό. Οι επιτρεπόμενες ουσίες για τα Σ.Δ σύμφωνα με την ανωτέρω Οδηγία είναι οι βιταμίνες και διάφορα ιχνοστοιχεία. Δεν έχουν καθοριστεί όρια ανώτατων επιτρεπόμενων περιεκτικοτήτων. Πρόσφατα ξεκίνησε τις εργασίες της Ομάδα Εργασίας της Επιτροπής με σκοπό τον καθορισμό ορίων. Η Επιστημονική Επιτροπή του ΕΟΦ λαμβάνοντας υπόψη τις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων,τις κλιματολογικές συνθήκες στη χώρα μας καθώς και άλλα επιστημονικά δεδομένα όπως η υπερβολική κατανάλωση βιταμινών και ιχνοστοιχείων ενδέχεται να έχει το αντίθετο από το αναμενόμενο αποτέλεσμα με την εμφάνιση παρενεργειών,καθόρισε τα ανώτερα επιτρεπτά όρια βιταμινών και ιχνοστοιχείων τα οποία 8/16

9 συμπεριελήφθησαν στο παράρτημα ΙΙΙ της Υπ.Απόφασης Γ.Π /03/2004 που αποτελεί την εναρμόνιση της Εθνικής Νομοθεσίας προς την Οδηγία 2002/46/ΕΚ. Τα συμπληρώματα διατροφής εκτός απο βιταμίνες και ιχνοστοιχεία περιέχουν φυτικά εκχυλίσματα τις περισσότερες φορές αγνώστου περιεχομένου και αποτελεσματικότητας. Η πολυπλοκότητα της σύνθεσης (10-15 φυτικά εκχυλίσματα στην ίδια σύνθεση μαζί με διάφορες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία) καθιστά αδύνατη την αξιολόγηση τους ως προς τις αλληλεπιδράσεις και την επικινδυνότητα. Επίσης ως γνωστόν πολλά φυτά είναι φαρμακευτικά και πρέπει να δίδονται όπως τα φάρμακα για συγκεκριμένες ενδείξεις, σε συγκεκριμένη δοσολογία διότι διαφορετικά είναι δυνατόν να καταστούν και επικίνδυνα. Συμπερασματικά τα Συμπληρώματα Διατροφής που θεωρούνται από το ευρύ κοινό ως απλά φυσικά προϊόντα,δύναται να μην φέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα,εάν καταναλώνονται χωρίς μέτρο και χωρίς τη συμβουλή ειδικού ατόμου. 9/16

10 ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΡΙΩΝ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΣΗΠ* Ελάχιστο όριο Μέγιστο όριο Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη (15% ΣΗΠ) Βιταμίνη Α (μgre) 700 μg ή 2500 IU 105 μg 1050 μg 150% (ΣΗΠ) Βιταμίνη D (μg) 5 μg ή 200 IU 0,75 μg 7,5 μg 150% (ΣΗΠ) Bιταμίνη Ε (mg-a-te) 10 mg 1,5 mg 30mg 300% (ΣΗΠ) Βιταμίνη Κ (μg) 30 μg 4,5 μg 90 μg 300% (ΣΗΠ) Βιταμίνη Β1 (mg) 1,1 mg 0,165 mg 3,3 mg 300% (ΣΗΠ) Βιταμίνη Β2 (mg) 1,6 mg 0,24 mg 4,8 mg 300% (ΣΗΠ) Νιασίνη (mg NE) 18 mg 2,7 mg 54 mg 300% (ΣΗΠ) Παντοθενικό οξύ 6 mg 0,9 mg 18 mg 300% (ΣΗΠ) (mg) Βιταμίνη Β6 (mg) 1,5 mg 0,225 mg 4,5 mg 300% (ΣΗΠ) Φολικό οξύ (μg) 200 μg 30 μg 600 μg 300% (ΣΗΠ) Βιταμίνη Β12 (μg) 1,4 μg 0,21 μg 4,2 μg 300% (ΣΗΠ) Βιοτίνη (μg) 150 μg 22,5 μg 450 μg 300% (ΣΗΠ) Βιταμίνη C (mg) 45 mg 6,75 mg 135 mg 300% (ΣΗΠ) ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΗΠ* Ελάχιστο όριο Μέγιστο όριο Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη (15% ΣΗΠ) Ασβέστιο (mg) 700 mg 105 mg 700 mg 100% (ΣΗΠ) Μαγνήσιο (mg) 300 mg 45 mg 300 mg 100% (ΣΗΠ) Σίδηρος (mg) 14 mg 2,1 mg 14 mg 100% (ΣΗΠ) Χαλκός (μg) 1,1 mg 0,165 mg 1,1 mg 100% (ΣΗΠ) Ιώδιο (μg) 130 μg 19,5 μg 130 μg 100% (ΣΗΠ) Ψευδάργυρος (mg) 10 mg 1,425 mg 9,5 mg 100% (ΣΗΠ) Μαγγάνιο (mg) 2 mg 0,3 mg 2 mg 100% (ΣΗΠ) Νάτριο (mg) Κάλιο (mg) Σελήνιο (μg) 55 μg 8,25 μg 55 μg 100% (ΣΗΠ) Χρώμιο (μg) 45 μg 6,75 μg 40 μg 100% (ΣΗΠ) Μολυβδαίνιο (μg) 50 μg 7,5 μg 50 μg 100% (ΣΗΠ) Φθόριο (mg) 2,5 mg 0,375 mg 2,5 mg 100% (ΣΗΠ) Χλώριο (mg) Φώσφορος (mg) 550 mg 82,5 mg 550 mg 100% (ΣΗΠ) 10/16

11 Κανονισμός 1924/2006/ΕΚ Σύμφωνα με τον Κανονισμό 1924 της 20ης Δεκεμβρίου 2006 «σχετικά με τους ισχυρισμούς επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα»,θα θεσπιστεί κοινοτικός κατάλογος επιτρεπομένων ισχυρισμών υγείας που εμπίπτουν στο άρθρο 13 καθώς και όλους τους αναγκαίους όρους της χρήσης αυτών, στα τρόφιμα,και κατά συνέπεια και στα προϊόντα αρμοδιότητας ΕΟΦ,Τρόφιμα ειδικής διατροφής και Συμπληρώματα διατροφής. Οι ισχυρισμοί επί θεμάτων υγείας που εμπίπτουν στο άρθρο 13,περιγράφουν ή μνημονεύουν : Α)το ρόλο θρεπτικής ή άλλης ουσίας στην αύξηση,την ανάπτυξη και τις λειτουργίες του οργανισμού, ή Β)ψυχολογικές λειτουργίες και λειτουργίες συμπεριφοράς, ή Γ)με την επιφύλαξη της οδηγίας 96/8/ΕΚ,αδυνάτισμα ή έλεγχο του βάρους ή μείωση του αισθήματος πείνας ή αύξηση του αισθήματος κορεσμού ή μείωση της διαθέσιμης ενέργειας από τη δίαιτα. Οι ισχυρισμοί υγείας πρέπει : 1)να βασίζονται σε γενικώς αποδεκτά επιστημονικά στοιχεία, και 2)να είναι ευκόλως κατανοητοί από το μέσο καταναλωτή Ο κατάλογος του άρθρου 13 δεν περιλαμβάνει ισχυρισμούς υγείας που: 1)αναφέρονται στην ανάπτυξη και την υγεία των παιδιών 2)αναφέρονται στην μείωση του κινδύνου εκδήλωσης ασθένειας 3)αναφέρονται σε οποιαδήποτε κατηγορία τροφίμου, τρόφιμο ή το συστατικό τροφίμου(συμπεριλαμβανομένης και της θρεπτικής ουσίας )που έχει την ιδιότητα της θεραπείας πρόληψης ή της αγωγής ασθένειας ή κάνει οποιαδήποτε αναφορά σε τέτοια ιδιότητα π.χ ιατρικοί ισχυρισμοί. Τα Κράτη Μέλη υποβάλλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάλογο ισχυρισμών υγείας που εμπίπτουν στο άρθρο 13 του Κανονισμού. Η Επιτροπή ύστερα απο διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων (EFSA)και με τη συνεργασία των Κρατών Μελών,θα θεσπίσει κοινοτικό κατάλογο επιτρεπομένων ισχυρισμών υγείας. Ο ΕΦΕΤ σε συνεργασία με τον ΕΟΦ εξέδωσε διευκρινιστική εγκύκλιο για τον τρόπο που οι ελληνικές επιχειρήσεις θα υποβάλλουν στον ΕΦΕΤ ή στον ΕΟΦ μόνο για προϊόντα αρμοδιότητας του, τους ισχυρισμούς υγείας,για την ένταξή τους στον κατάλογο. Οι ισχυρισμοί που αφορούν τα συμπληρώματα διατροφής και τα τρόφιμα ειδικής διατροφής αποστέλλονται με τον τρόπο που περιγράφεται στην εγκύκλιο,ηλεκτρονικά,στην διεύθυνση claims@eof.gr. Η ημερομηνία υποβολής έληξε στις αρχές Νοεμβρίου. Μέχρι ο ΕΦΕΤ και ο ΕΟΦ θα διαβιβάσει στην Επιτροπή τον ελληνικό κατάλογο των υποβληθέντων ισχυρισμών. Η υιοθέτηση του Κοινοτικού Καταλόγου Ισχυρισμών του άρθρου 13 προβλέπεται το αργότερο μέχρι Στο διάστημα μέχρι οι ισχυρισμοί υγείας μπορούν να γίνονται με την ευθύνη της επιχείρησης που διακινεί το προϊόν και πάντα σε συνεννόηση με την Αρμόδια Αρχή, διότι υπάρχει η επιφύλαξη της λήψης μέτρων διασφάλισης. Όπως είναι κατανοητό η εφαρμογή του Κανονισμού και η υλοποίηση του στην πράξη είναι μια καινούργια εμπειρία και για τις Αρμόδιες Αρχές και για τις επιχειρήσεις των προϊόντων. 11/16

12 Ελπίζω ότι σε επίπεδο καλής συνεργασίας και από τις δύο πλευρές, θα ξεπεραστούν τα εμπόδια και οι δυσκολίες για την αποφυγή αντιπαραθέσεων, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια του μεταβατικού σταδίου διότι πιστεύω ότι μετά την το τοπίο θα είναι πιο ξεκάθαρο. Ο ΕΟΦ όπως, ήδη γνωρίζετε, πάντα συνεργάζεται καλοπροαίρετα με τις επιχειρήσεις. Απαιτείται όμως μεγάλη προσοχή από τις επιχειρήσεις, στα πλαίσια του ανταγωνισμού, να μην ξεφύγουν από το μέτρο θεωρώντας ότι ο Κανονισμός είναι ένα όπλο, στα τμήματα Marketing υπερβολικής διαφήμισης των προϊόντων τους. Ευχαριστώ 12/16

13 ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΟΜΙΛΙΑ ΡΟΔΙΟΥ ΓΑΜΒΡΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Ισχυρισμοί διατροφής και υγείας στα τρόφιμα: Από την επιστημονική έρευνα στο πιάτο του καταναλωτή Ο ρόλος της Βιομηχανίας Τροφίμων. Κύριε Υπουργέ, Κύριε Υφυπουργέ, Κύριοι Πρόεδρε και Αντιπρόεδρε του ΕΦΕΤ Κυρίες και Κύριοι, Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων είναι από το 1978 το επίσημο όργανο εκπροσώπησης των κοινών θέσεων και απόψεων της Ελληνικής Βιομηχανίας Τροφίμων. Εκπροσωπεί το 85% της Βιομηχανίας Τροφίμων στην Ελλάδα και Μέλη του είναι Κλαδικοί Σύνδεσμοι, αλλά και ατομικά πολλές επιχειρήσεις του χώρου των τροφίμων. O κλάδος μας κατέχει σήμερα την πρώτη θέση στην ελληνική οικονομία. Καλύπτει το 25% του κύκλου εργασιών, κατέχει το 25% των συνολικών κεφαλαίων, παράγει το 24% της συνολικής προστιθέμενης αξίας και απασχολεί πάνω από το 22% των απασχολουμένων στο σύνολο του μεταποιητικού τομέα. Είναι ένας κλάδος δυναμικός, ανταγωνιστικός και εξωστρεφής με έντονη επενδυτική και εμπορική δραστηριότητα στην Ελλάδα, τα Βαλκάνια και σε όλη την Ευρώπη. Πρωταρχικός στόχος του ΣΕΒΤ είναι να προωθήσει την αντίληψη της συνυπευθυνότητας και του υπεύθυνου και φερέγγυου συνομιλητή προς το κοινωνικό σύνολο και τις ελεγκτικές Αρχές, αλλά και να κινητοποιήσει προς την ίδια κατεύθυνση τα Μέλη του για θέματα που αφορούν στην ποιότητα και ασφάλεια των τροφίμων. Απώτερος στόχος είναι να παραμείνει ο ΣΕΒΤ: ένας από τους κύριους συνομιλητές με την Πολιτεία και τις άλλες Επαγγελματικές Οργανώσεις για τα θέματα διατροφής και σημείο αναφοράς πρώτης επιλογής για όλους τους κοινωνικούς φορείς στα θέματα ενημέρωσης και τους προβληματισμούς που αφορούν στην ασφάλεια και ποιότητα των τροφίμων και, γενικά, στη συμβολή της διατροφής στη ζωή και στην υγεία των πολιτών. Ο Κανονισμός 1924/2006 Από το Δεκέμβριο του 2006 (με μια διόρθωση τον Ιανουάριο του 2007) έχει εκδοθεί ο Κανονισμός της Ε.Ε. για τους Ισχυρισμούς Διατροφής και Υγείας στα Τρόφιμα (Κανονισμός 1924/2006 ΕΚ). Η δημοσίευση του Κανονισμού βάζει τέλος σε μια μακρά περίοδο συζητήσεων και διαβουλεύσεων με όλους τους Κοινωνικούς Εταίρους στην Ε.Ε. Το νέο αυτό Νομοθετικό Πλαίσιο έρχεται σε μία εποχή που έχει ανοίξει η συζήτηση για τη σχέση διατροφής και υγείας τόσο σε σχέση με το πόσο τρώμε και πόσο κινούμαστε, με ευθεία αναφορά στην παχυσαρκία, όσο και ως προς τι τρώμε και ποιες είναι οι θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας μακροπρόθεσμα. 13/16

14 Η Βιομηχανία Τροφίμων επενδύει στη διατήρηση της εμπιστοσύνης του καταναλωτή μέσα από την διαφάνεια και τον ειλικρινή διάλογο. Η Βιομηχανία Τροφίμων προτιμά τον ενημερωμένο καταναλωτή, διότι αυτός είναι και ο πιο συνεπής στις επιλογές του. Ο νέος Κανονισμός δίνει διαφορετική διάσταση σε μία από τις πιο σημαντικές προκλήσεις που απασχολεί σήμερα τον Ευρωπαίο πολίτη είναι η συμβολή της διατροφής στη ζωή και την υγεία του. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι το τρόφιμο δεν καλύπτει πλέον μόνο βασικές ανάγκες, είναι απόλαυση και σε πολλές περιπτώσεις τρόπος ζωής. Ο καταναλωτής δικαιούται να γνωρίζει ώστε να επιλέγει με γνώση και να απολαμβάνει τη διατροφή του χωρίς αδικαιολόγητο άγχος. Εναπόκειται λοιπόν τόσο στις Βιομηχανίες Τροφίμων όσο και στις Αρχές να εφαρμόσουν στην πράξη ένα πλαίσιο που θα αναδείξει τις ωφέλειες και θα επιτρέψει τον καταναλωτή να τις αξιοποιήσει στο έπακρο. Ωφέλειες αρχικά στην πληροφόρηση και ενημέρωση και μακροπρόθεσμα στη συνολική βελτίωση της υγείας του πληθυσμού. Προκλήσεις: 1. Η συζήτηση και η ολοκλήρωση: Η πρώτη πρόκληση στην οποία θα αναφερθώ δεν σχετίζεται με το περιεχόμενο του Κανονισμού αλλά με την διαδικασία ολοκλήρωσης και ψήφισης του. Με μοναδικό τρωτό το υπερβολικά μακροχρόνιο της διεργασίας, ο συγκεκριμένος Κανονισμός όπως και όλα τα νομοθετήματα της Ε.Ε. είναι αποτέλεσμα ενδελεχούς συζήτησης και κατάθεσης ιδεών και προτάσεων. Όχι μόνο από τα Κράτη Μέλη αλλά κυρίως από τους εμπλεκόμενους Κοινωνικούς Εταίρους. Στον αντίποδα βλέπουμε συχνά στη χώρα μας, νομοθετήματα ή / και εφαρμοστικές διατάξεις για τις οποίες έχουμε να πούμε πολλά, σημεία στα οποία οι επίσημη πλευρά τελικά συμφωνεί, αλλά είναι ήδη αργά γιατί έχουν ήδη δημοσιευθεί. Εκφράζω την ευχή η διαδικασία έκδοσης κανονιστικών διατάξεων να αντλήσει εμπειρίες από την Κοινοτική διαδικασία, να γίνει πιο συναινετική, με συμμετοχή θεσμικής εκπροσώπησης στη φάση της επεξεργασίας και οριστικοποίησης, και όχι να βλέπουμε τις αποφάσεις δημοσιευμένες. Πιο συναινετικές διαδικασίες θα μας καταστήσουν όλους πιο υπεύθυνους και με μεγαλύτερο βαθμό δέσμευσης. Οδηγούν σε πιο ώριμη και δημοκρατική κοινωνία. 2. Λόγος ύπαρξης του Κανονισμού: Καθημερινά δεχόμαστε μηνύματα για νέες έρευνες και επιστημονικές ανακαλύψεις για τα ευεργετικά πλεονεκτήματα του α ή του β συστατικού. Το ζητούμενο είναι πώς αυτές οι ανακαλύψεις θα βρουν το δρόμο τους από το ερευνητικό εργαστήριο στο πιάτο του καταναλωτή ώστε να κάνουν πράξη τα υπεσχημένα. Η Βιομηχανία Τροφίμων είναι ο κύριος φορέας μεταφοράς της έρευνας στο πιάτο του καταναλωτή με τη παραγωγή τροφίμων με ευεργετικά συστατικά. Για να ολοκληρωθεί όμως η ευεργετική επίδραση, απαιτείται να επικοινωνηθεί σωστά και τεκμηριωμένα στον καταναλωτή. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει ο Κανονισμός 1924/2006, βάζοντας τέλος σε αυτό που εμείς χαρακτηρίζαμε σαν υποχρεωτική σιωπή, ίσως κάποιοι να μιλούσαν για χρήσης ισχυρισμών χωρίς κανόνες. Πιστεύουμε λοιπόν ότι από την εφαρμογή του Κανονισμού μόνο οφέλη μπορεί να προσδοκά ο καταναλωτής. 3. Τρόφιμο ή φάρμακο; Στη πορεία των συζητήσεων για τον Κανονισμό 1924/2006, ακούστηκαν πολλές φορές εξωδιαδικαστικά σχόλια για τη σύγχυση που μπορεί να προκαλέσουν οι ισχυρισμοί υγείας ως προς την προληπτική ή θεραπευτική δράση ενός τροφίμου και πού βρίσκεται το όριο μεταξύ τροφίμου και φαρμάκου. Και τονίζω εξωδιαδικαστικά, γιατί μέσα στα επίσημα forum ο διαχωρισμός ήταν γνωστός. Τώρα που είμαστε πια σε πλήρη εφαρμογή, σαν Βιομηχανία Τροφίμων θέλουμε να τονίσουμε: Υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα 14/16

15 στο φάρμακο, που θεραπεύει με συγκεκριμένη δόση και με συγκεκριμένο τρόπο και χρονικό ορίζοντα χρήσης, και στο τρόφιμο που υπόσχεται συγκεκριμένα αποτελέσματα σε προδιαθεσιακούς παράγοντες σαν μέρος καθημερινής και ισορροπημένης διατροφής. Θα πρέπει όσοι είμαστε στο χώρο αυτό να βοηθήσουμε τον καταναλωτή με ξεκάθαρες θέσεις έπ αυτού για να αποφύγουμε να οδηγήσουμε τον καταναλωτή σε υπερβολές ή απορρίψεις από σύγχυση. 4. Από την ψήφιση στην εφαρμογή: η εφαρμογή ενός οποιουδήποτε Κανονισμού αποτελεί αφ εαυτής μια πρόκληση. Πόσο μάλλον ενός Κανονισμού που επιχειρεί να: α. εθίσει τον καταναλωτή σε νέα περίπλοκα μηνύματα, β. να μεταφέρει σε μία φράση τεράστια επιστημονική γνώση, γ. να αλλάξει την αντίληψη των καταναλωτών αλλά και των ελεγκτών ότι αυτά που λέμε είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα και ελεγμένα, άρα ωφέλιμα και νόμιμα. 5. Μετάβαση από το προηγούμενο νομικό καθεστώς στο νέο: Στη χώρα μας, σε αντίθεση με πολλά άλλα παραδοσιακά Κράτη Μέλη, η χρήση ισχυρισμών ήταν κατ ουσία απαγορευμένη. Ποτέ δεν έγιναν δεκτές προτάσεις μας για καθορισμό εσωτερικά όρων χρήσης των σχετικών περιθωρίων που άφηνε η βασική νομοθεσία περί επισήμανσης. Ερώτημα: Μπορούσαμε να διαφημίσουμε τα ευεργετήματα της Μεσογειακής Δίαιτας ή ήταν παράνομα; Το αποτέλεσμα είναι: α. δεν έχουμε προϊστορία εθνικών ισχυρισμών, αφού απαγορεύονταν, β. δεν έχουν εθιστεί οι ελέγχοντες στη νομιμότητα της παρουσίας ισχυρισμών. Ακόμη (μετά τον Ιανουάριο) δεχόμαστε παραπομπές για ισχυρισμούς, γ. δεν έχει εκπαιδευτεί ο καταναλωτής στο να κατανοεί και να αξιοποιεί σχετικά μηνύματα. Η συνεργασία με τον ΕΦΕΤ στο θέμα αυτό λοιπόν, δεν πρέπει να περιοριστεί στη λίστα των εν ισχύει ισχυρισμών και την μετάφραση τους. Χρειάζεται να δουλέψουμε για την επικοινωνία του νέου θεσμού, την ενημέρωση του καταναλωτή για τα νέα δεδομένα, την ενεργοποίηση μηχανισμού διαχείρισης νέων ισχυρισμών. Ο ΣΕΒΤ από την πλευρά του έχει συγκροτήσει Επιτροπή Δεοντολογίας για την επισήμανση, προετοιμάζοντας το πλαίσιο αυτοελέγχου για ισχυρισμούς, GDAs και επισήμανση γενικότερα. Η συνεργασία με τα θεσμικά όργανα του ΕΦΕΤ είναι παραπάνω από επιθυμητή. 6. Αρμοδιότητες και Αρχή αναφοράς: Ίσως να ακούγεται περίεργα σε μια εκδήλωση που οργανώνει ο ΕΦΕΤ για τους ισχυρισμούς, να συζητούμε αρμοδιότητες και ορισμό Αρχής αναφοράς. Είναι όμως καλύτερα να διατυπώσουμε τώρα την θέση μας αντί να τρέχουμε εκ των υστέρων. Αναγνωρίζουμε ως μοναδική Αρχή αναφοράς και ελέγχου των ισχυρισμών και κάθε θέματος επισήμανσης τον ΕΦΕΤ. Αυτό περιγράφεται στην ΚΥΑ 15523/2006 και αυτό περιμένουμε να εφαρμοσθεί. Κλεφτοπόλεμοι του Ανωτάτου Χημικού Συμβουλίου με «αμετάκλητες» αποφάσεις σε θέματα επισήμανσης, ακόμη και «αποφάσεις/ εντολές ανάκλησης» δεν ξεπερνούν κατά πολύ τον θεσμικό ρόλο του Γενικού Χημείου ως του πρώτου στις επιλογές του ΕΦΕΤ χημικού εργαστηρίου και συνιστούν ανεπίτρεπτη υπέρβαση αρμοδιοτήτων. Μπορούμε να κατανοήσουμε τέτοιες ενέργειες λόγω «κεκτημένης ταχύτητας» από το παρελθόν αλλά δεν μπορούμε να τις ανεχόμαστε ούτε η βιομηχανία ούτε η Πολιτεία. Έχουμε μια Κεντρική ελέγχουσα Αρχή, τον ΕΦΕΤ. Ας τους αφήσουμε να συγκεντρωθούν στο έργο τους και ας τους κρίνουμε για αυτό. 7. Επιστημονική έρευνα και ισχυρισμοί: Είναι δεδομένο εξ ορισμού ότι οι ισχυρισμοί υγείας στηρίζονται σε τεκμηριωμένα επιστημονικά δεδομένα. Είναι όμως και αναμενόμενο και θεμιτό ότι η ίδια η επιστημονική κοινότητα θα επαναξιολογεί και ενδεχομένως θα αναθεωρεί τα επιστημονικά δεδομένα ορισμένων ισχυρισμών. Σχετικές ανακοινώσεις θα προκαλούν συζητήσεις, θα συσκοτίζουν το περιβάλλον 15/16

16 και θα προβληματίζουν τον καταναλωτή. Είναι λοιπόν αναγκαίο, να θεσπιστεί μία λειτουργία αξιολόγησης και επικοινωνίας ερευνητικών ευρημάτων, διακριτή από τη διαχείριση των ευρημάτων αυτών στη καθημερινή πράξη. Εννοώ ότι κατά το πρότυπο αξιολόγησης και κινδύνων από την EFSA και διαχείρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χρειάζεται πέρα από τη διαδικασία έγκρισης και τεκμηρίωσης νέων ισχυρισμών, ένας μηχανισμός επαναξιολόγησης και επιβεβαίωσης των εν ισχύ ισχυρισμών όταν υπάρχουν νέα επιστημονικά δεδομένα. 8. Προκλήσεις καταναλωτή: Η πρόκληση για τη Βιομηχανία Τροφίμων και τις Αρχές είναι να δηλώνουν τους ισχυρισμούς με κατανοητό και εύληπτο τρόπο. Η πρόκληση για τον καταναλωτή θα είναι να κατανοεί τον κάθε ισχυρισμό μεμονωμένα, και να εμπλουτίζει κατά βούληση το καθημερινό του σιτηρέσιο με το ή τα τρόφιμα που επιλέγει ώστε να αντικαταστήσει υπάρχοντα τρόφιμα χωρίς ισχυρισμούς. Οι προκλήσεις λοιπόν επιγραμματικά είναι οι εξής: α. Όλα τα τρόφιμα είναι καλά είτε με είτε χωρίς ισχυρισμούς και έχουν τον ρόλο τους σε μια πλήρη και ισορροπημένη καθημερινή διατροφή. β. Οι ισχυρισμοί επικαλούνται ευεργετήματα σε μακροχρόνια χρήση σαν μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής. Ας μην περιμένει άμεσα αποτελέσματα. γ. Δεν χρειάζεται να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθεις (εάν είναι καλές) καταναλώνοντας υπερβολικές ποσότητες από ένα είδος τροφίμου, ποσότητες που έχουν κάποιον ευεργετικό ισχυρισμό. Κρατάμε το επίπεδο χρήσης που είχαμε για τη συγκεκριμένη κατηγορία. Παρόλα αυτά είναι χρήσιμο να διαβάζουμε προσεκτικά την ετικέτα ώστε να καταλαβαίνουμε την ελάχιστη ημερήσια πρόσληψη που μπορεί να ενεργοποιήσει τα ευεργετήματα. δ. Όλα τα τρόφιμα μπορεί έχουν ευεργετική επίδραση ανάλογα με τις συνθήκες που τα χρησιμοποιούμε, πχ. ένα snack υψηλών θερμίδων είναι ευεργετικό όταν κάνουμε ορειβασία αλλά όχι όταν βλέπουμε τηλεόραση στον καναπέ. ε. Διαβάζουμε και κατανοούμε τον ισχυρισμό αλλά ας μην κάνουμε δικά μας σενάρια (πχ. χαμηλό σε χοληστερίνη δεν σημαίνει χαμηλό σε λιπαρά, υπάρχουν λιπαρά χωρίς χοληστερίνη). στ. Η μη επαρκείς κατανόηση δεν σημαίνει ότι θέτει τον καταναλωτή σε οποιοδήποτε κίνδυνο, απλά ο καταναλωτής δεν θα έχει άμεσα και γρήγορα τα ευεργετικά αποτελέσματα. Πιστεύουμε ότι η μαθησιακή πορεία όλων μας χρειάζεται συναίνεση και αμοιβαία εμπιστοσύνη. η. Τα μηνύματα επικοινωνίας των ισχυρισμών είναι εξ ορισμού περίπλοκα αλλά είναι ειλικρινή, γιατί τα ελέγχουμε και γιατί σεβόμαστε τον καταναλωτή. Καταλήγοντας ήθελα να επισημάνω ότι θα χρειαστεί πολύ προσπάθεια με συνεχή δέσμευση, υπομονή και ξεκάθαρη επικοινωνία ώστε να επιτρέψουμε στον καταναλωτή να κατανοήσει τα οφέλη και να ευεργετηθεί από αυτά. ************************************ 16/16