ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ GRAFFITΙ: ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ;

Transcript

1 ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ GRAFFITΙ: ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ; ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΟΙΝΟΦΥΤΩΝ ΤΑΞΗ Β ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ:

2 Στα πλαίσια των βιωματικών δράσεων πραγματοποιήσαμε την εργασία με θέμα «Graffiti: οι σύγχρονες τοιχογραφίες». Οι μαθητές της Β τάξης επεξεργάστηκαν το θέμα με σκοπό να συγκρίνουν τις δύο μορφές τέχνης και να διαπιστώσουν αν το graffiti αποτελεί πραγματικά μία μορφή τέχνης ή είναι απλώς ένα είδος βανδαλισμού. Η μέθοδος που ακολουθήσαμε για την εργασία ήταν η εξής: - Αρχικά κάναμε μία σύντομη αναφορά στο θέμα, θέτοντας τους στόχους της εργασίας μας. - Χωριστήκαμε σε ομάδες και μοιράσαμε τους ρόλους (γραμματέας, βοηθός γραμματέα, συντονιστής, εκπρόσωπος και φροντιστής) - Συντάξαμε το συμβόλαιο (κανόνες που διέπουν την ομάδα κατά τη διάρκεια της εργασίας) - Τα μέλη της κάθε ομάδας παρουσίασαν τον εαυτό τους φέρνοντας μία φωτογραφία και γράφοντας δυο λόγια για τους ίδιους. - Στη συνέχεια, τα μέλη κάθε ομάδας αναζήτησαν πληροφορίες για το θέμα, τις επεξεργάστηκαν και συνέταξαν την εργασία. Συνέλεξαν, επίσης, και φωτογραφίες. - Όλες οι ομάδες έγραψαν ορισμένες ερωτήσεις, τις οποίες ενώσαμε και φτιάξαμε ένα ερωτηματολόγιο. Δύο μέλη από κάθε ομάδα μοίρασαν τα ερωτηματολόγια στα υπόλοιπα τμήματα του σχολείου. Στην πορεία, οι ομάδες επεξεργάστηκαν τα ερωτηματολόγια και κατέγραψαν τα αποτελέσματα. - Τέλος, οι ομάδες έφτιαξαν από κοινού δύο κολάζ. Ένα για τις τοιχογραφίες και ένα για το graffiti. 2

3 ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΛΑΒΑΝ ΜΕΡΟΣ: 1. DOSEI PAOLA 2. ΑΓΓΕΛΟΥ ΑΙΜΙΛΙΑ 3. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 4. ΚΑΒΒΑ ΑΡΕΤΗ 5. ΚΑΟΥΡ ΓΚΟΥΡΛΙΝ 6. ΚΑΟΥΡ ΠΑΛΒΙΡ 7. ΚΑΟΥΡ ΡΑΤΖΝΤΗΠ 8. ΚΑΤΣΙΜΠΡΑ ΟΛΓΑ 9. ΚΟΝΙΑΒΙΤΗΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ 10. ΚΟΥΡΤΣΑΝΙ ΕΣΜΕΡΑΛΝΤΑ 11. ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 12. ΚΩΡ ΝΑΒΓΙΟΤ 13. ΛΕΠΟΥΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 14. ΛΕΩΝ ΖΩΗ 15. ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ 16. ΝΤΑΛΟΥΚΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 17. ΠΑΛ ΠΡΙΑΝΚΑ 18. ΣΙΑΡΑΠΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 19. ΣΚΛΙΑ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ 20. ΣΟΝΤΙ ΡΙΓΙΑ 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ.. σελ. 3 - Μεσόγειος - Ρωμαϊκή εποχή - Αναγέννηση - Τεχνικές - GRAFFITI σελ. 7 - Τέχνη ή βανδαλισμός; - Γενικές πληροφορίες για το γκράφιτι - Είδη γκράφιτι - Αποτελέσματα ερωτηματολογίων - Λουκάνικος: ένας διάσημος σκύλος 4

5 Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ Από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια η τέχνη έδειχνε την κοινωνική ζωή του τόπου που την γέννησε ανάλογα με την γεωγραφική του θέση. Ο αποικισμός και το εμπόριο συνέλαβαν στην αλληλεπίδραση των πολιτισμών και την ανταλλαγή ιδεών, τεχνικών και υλικών στις χώρες της Μεσογείου. Η τοιχογραφία συνδέεται με την αρχιτεκτονική και την ιστορία αλλά είναι και ταυτόχρονα συνάρτηση οικονομικού πλούτου. Πολλές αρχαίες τοιχογραφίες σώζονται σε αιγυπτιακούς τάφους, στα μινωικά ανάκτορα στην Κρήτη και στη Πομπηία. Τα πρώτα παραδείγματα τοιχογραφιών που έχουν διασωθεί στην Ελλάδα είναι στην Μινωική Κρήτη με πιο γνωστή ''Ο Ταυρομάχος''. Σημαντικές τοιχογραφίες σώζονται επίσης στην Σαντορίνη και στα μυκηναϊκά ανάκτορα. Στην Αίγυπτο συναντάμε τοιχογραφίες σε τάφους και τοίχους ανακτόρων, οι οποίες απεικονίζουν σκηνές από την καθημερινή ζωή, την θρησκευτική λατρεία και την άρχουσα τάξη. 5

6 ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ Από την Ρωμαϊκή εποχή σώζονται επίσης σπουδαίες τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τον πρώτο αιώνα μ.χ. Περιλαμβάνουν σκηνές από την καθημερινή ζωή, την θρησκευτική λατρεία και την σχέση των δύο φύλων. Επίσης, το λιτό ύφος των κτηρίων ενθάρρυνε τη χρήση της τοιχογραφίας ως διακοσμητικό μέσο. Κατά την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο, οι χριστιανοί που ζούσαν στη Ρώμη, τοιχογράφησαν τις κατακόμβες με χριστιανικά σύμβολα και σκηνές από την Βίβλο. Στη συνέχεια οι Βυζαντινοί διακόσμησαν τους λατρευτικούς χώρους, τα κοσμικά και τα δημόσια κτήρια με τοιχογραφίες. Η περίοδος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας με την επικράτηση του Χριστιανισμού, ως επίσημη θρησκεία, άφησε μεγάλο αριθμό τοιχογραφιών σε εκκλησίες και μονές στην Ελλάδα, την Κύπρο, την Έφεσο, την Καππαδοκία και την Αντιόχεια. 6

7 ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης η τοιχογραφία έφτασε στο απόγειό της, ιδιαίτερα στην Ιταλία με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις τοιχογραφίες της Καπέλα Σιξτίνα του Μιχαήλ Αγγέλου στη Ρώμη. ΤΕΧΝΙΚΕΣ Η τεχνική της τοιχογραφίας στο χώρο της Μεσογείου είναι γνωστή από τα προϊστορικά χρόνια. Οι διαφοροποιήσεις που υπάρχουν στις χρονικές περιόδους έχουν να κάνουν με την χρήση υλικών ανάλογα με τον τόπο και τις επιλογές που δίνει, την οικονομική ευμάρεια, τις κλιματολογικές συνθήκες, το αρχιτεκτονικό οικοδόμημα και το προσωπικό ύφος του καλλιτέχνη. Η τοιχογραφία κατά βάση αποτελείται από την τοιχοδομή, που λειτουργεί σαν υποστήριγμα, από το κονίαμα που αποτελεί το υπόστρωμα του έργου και από την ζωγραφική επιφάνεια. Μια από τις τεχνικές ζωγραφικής της τοιχογραφίας είναι η τεχνική της νωπογραφίας που ονομάζεται και fresco γιατί πρόκειται για ζωγραφική με ασβεστοχρώματα πάνω σε υγρό και νωπό κονίαμα. Στις μεγάλες τοιχογραφίες ο ζωγράφος είχε πολλούς βοηθούς και καθένας αναλάμβανε από μια δουλειά, ώστε η τοιχογραφία να ολοκληρωθεί το γρηγορότερο. Με τη συμμετοχή πολλών καλλιτεχνών υπήρχε κίνδυνος να διασπαστεί η ενότητα του καλλιτεχνικού ύφους. Η τεχνική fresco λοιπόν ήταν πολύ επίπονη και δεν άφηνε περιθώριο καθυστέρησης. Το έργο απαιτούσε ταχύτητα, άρα καλλιτεχνική δεξιότητα, σταθερότητα και ακρίβεια στο σχέδιο και στο πλάσιμο. Άλλη μια τεχνική που 7

8 συναντάμε είναι η τεχνική της ξηρογραφίας ή secco και ως συνδετικό υλικό έχει χρησιμοποιηθεί αυγό, κερί ή κόλλα ή και λάδι πάνω σε τοίχο σοβαντισμένο και ξηρό. Επίσης, υπάρχει και η τεχνική της εγκαυστικής, η οποία δεν έχει πολλές διαφορές από την τεχνική fresco.τον 16ο αιώνα στην Ευρώπη χρησιμοποιήθηκε η ελαιογραφία σε καμβά που είχε το πλεονέκτημα ότι ο ζωγράφος μπορούσε να ολοκληρώσει το έργο στο εργαστήριο και μετά να ενσωματωθεί στον τοίχο ή την οροφή. Μειονέκτημα της τεχνικής αυτής είναι ότι οι τοιχογραφίες δεν παρουσιάζουν την ίδια λαμπρότητα και επιπλέον οι χρωστικές κιτρίνιζαν από το συνδετικό μέσο και οξειδώνονταν αλληλεπιδρώντας με τις συνθήκες περιβάλλοντος. Οι τοιχογραφίες αντέχουν για αιώνες αρκεί να μην βρέχονται και να προφυλάσσονται κυρίως από την υγρασία που μπορεί να προκαλέσει ολοκληρωτική καταστροφή. 8

9 GRAFFITI Graffiti είναι η αναγραφή κειμένου όπως συνθημάτων ή ζωγραφική σε επιφάνειες που συνήθως βρίσκονται σε δημόσιους χώρους (πχ. σε τοίχους). Πρωτοεμφανίστηκε την ίδια περίοδο και στα ίδια μέρη που αναπτύχθηκε το κίνημα του χιπ-χοπ από τον ίδιο καταπιεσμένο κόσμο. Το χιπ-χοπ στους σταθμούς του μετρό της Νέας Υόρκης, οι κοινωνικές αλλαγές (στον 6 ο αιώνα), αλλά και η ανάδυση των συμμοριών, συνετέλεσαν στη δημιουργία του. Έργα τέχνης σε τοίχους δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, μηνύματα και κριτική που ενίοτε λαμβάνει διαστάσεις οργής σε στενά σοκάκια και πολυσύχναστα μέρη μιας πόλης ή βεβήλωση και φθορά ξένης και δημόσιας ιδιοκτησίας είναι τα αρνητικά του graffiti. Παρά τις ποινές και τους κινδύνους οι δημιουργοί του δηλώνουν αμετανόητοι χωρίς πρόθεση να περιορίσουν το έργο τους. Παρόλα τα αρχικά κινήματα του graffiti όπως οι cholos του Los Angeles στα μέσα του 1930 και τις υπογραφές του hobo πάνω σε βαγόνια τρένων πριν την εποχή της New York School, δεν ήταν πριν τα τέλη του 1960 αυτό το είδος της γραφής που άρχισε να παίρνει την σημερινή μορφή τους. Το graffiti ενσωματώθηκε στο χιπ-χοπ ως ένα από τα στοιχεία του στα τέλη του 60. ΤΕΧΝΗ Ή ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΣ; Το graffiti τα πρώτα χρόνια, την εποχή του χρησιμοποιήθηκε από πολιτικούς ακτιβιστές που ήθελαν να δημοσιοποιήσουν τις δηλώσεις τους, αλλά και από συμμορίες του δρόμου με σκοπό τη διαχώριση των περιοχών τους. Τα graffiti αποτελούν τρόπο έκφρασης των writers. Για τους writers το graffiti δεν είναι βανδαλισμός αλλά παράνομη τέχνη. Τα graffiti μπορεί να θεωρούνται τέχνη, αλλά πολλές φορές τιμωρείται και ισχύει ανάλογα με την περίπτωση και την νομοθεσία. Συνήθως, πολλοί δήμοι δίνουν την άδεια για να γίνουν graffiti. Ο κάθε άνθρωπος βλέπει τα graffiti από την δική του γωνία. Για πολλούς τα graffiti είναι βανδαλισμός αφού τα περισσότερα γίνονται παράνομα και χωρίς άδεια. Αντίθετα, πολλοί τα θεωρούν έργα τέχνης και ότι 9

10 είναι ένας τρόπος έκφρασης αυτών που τα κάνουν. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΓΚΡΑΦΙΤΙ Το γκράφιτι γεννήθηκε το 1960 στη Νέα Υόρκη. Αρχικά ξεκίνησε από πιτσιρικάδες που έγραφαν το όνομά τους ή το ψευδώνυμό τους σε τοίχους, ταχυδρομικά κουτιά, καρτοτηλέφωνα, υπόγειες διαβάσεις και στο μετρό. Προέκυψε έτσι ένας ανταγωνισμός μεταξύ τους για το ποιός θα κάνει τις περισσότερες υπογραφές. Η περίοδος αναφέρεται ως μία πρωτοποριακή εποχή, κατά την οποία τα γκράφιτι υποβλήθηκαν σε ένα κύμα στις μορφές και τη δημοτικότητα. Παράξενες συνθέσεις γραμμάτων και ήρωες των κόμικς άρχισαν να καλύπτουν τα βαγόνια του υπογείου μετατρέποντας τους συρμούς σε κινούμενα κόμικ στρίπ. Τα γκράφιτι ζωγραφίζονται με ψεκαστήρα κυρίως πάνω σε χτισμένες επιφάνειες, τοίχους ή πεζοδρόμια και αποτελεί συνήθως τρόπο προσωπικής έκφρασης ή διαμαρτυρίας. Είδη γκράφιτι: Σε εξωτερικούς τοίχους Συνθήματα Ζωγραφική Διαμαρτυρία Σε εσωτερικούς τοίχους και επιφάνειες Αυτοσχέδια ποιήματα Το γκράφιτι έχει μία συγκεκριμένη ιδεολογία. Δεν αφορά απλά τη δημιουργία, αλλά αντιπροσωπεύει τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις των νέων. Είναι μια δήλωση που είναι αντίθετη στο κοινωνικό κατεστημένο. Εκπροσωπεί το αντιδραστικό πνεύμα των καλλιτεχνών έναντι στην κοινωνική πειθαρχία και την τάξη που επικρατεί. Μπορούμε λοιπόν να χαρακτηρίσουμε το γκράφιτι ως μια έκφραση συναισθημάτων, που συχνά αναδεικνύει νέους καλλιτέχνες. Μέσω των έργων, εκφράζονται πολιτικά και ανθρωπιστικά μηνύματα, τα οποία αντιπροσωπεύουν διάφορες υπαρξιακές αναζητήσεις. Ακόμα, είναι ένα μέσο επικοινωνίας καθώς και μια κινητοποίηση για τους νέους να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους. 10

11 11

12 Γκράφιτι-Αποτελέσματα Ερωτηματολογίων Σύμφωνα με τα ερωτηματολόγια που δημιουργήσαμε σχετικά με τα γκράφιτι και τα οποία μοιράσαμε στους μαθητές του σχολείου μας, διαπιστώσαμε πως το μεγαλύτερο μέρος είναι υπέρ των γκράφιτι και πως το αντιμετωπίζουν ως τρόπο έκφρασης και όχι ως βανδαλισμό και παράνομο. Οι πιο πολύ μαθητές πιστεύουν πως τα γκράφιτι είναι η εξέλιξη των τοιχογραφιών, άλλωστε και με βάση τα αποτελέσματα που έχουμε βγάλει, είναι ότι και οι ίδιοι μαθητές έχουν κάνει έστω μια φορά γκράφιτι. Σε γενικές γραμμές, διαπιστώνουμε πως τα γκράφιτι δεν δημιουργούν άσχημες εντυπώσεις, αντιθέτως οι νέοι άνθρωποι το αντιμετωπίζουν ως ένα μέσο προσωπικής έκφρασης, αλλά και γενικότερα τα γκράφιτι συμβάλουν θετικά και στην αισθητική μίας περιοχής, πάντα όμως μέσα στα πλαίσια του μέτρου και της νομιμότητας. 12

13 13

14 Οι γκραφιτάδες είναι «οι βάνδαλοι» που καταστρέφουν την αισθητική όψη της πόλης και τα έργα τους είναι «βρομιές» στους τοίχους των κτιρίων. Από την άλλη μεριά το γκράφιτι αναγνωρίζεται πλέον από ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ως μορφή τέχνης. Εξάλλου όλοι οι δρόμοι έχουν γεμίσει από δημιουργίες καλλιτεχνών του δρόμου. Φαίνεται πως το σωστό είναι κάπου στη μέση, ωστόσο δεν φαίνεται και να πτοούνται ιδιαίτερα οι writers από τις όποιες απαγορεύσεις. Το αντίθετο μάλιστα, τους εξιτάρουν και πολλές φορές πεισμώνουν περισσότερο. 14

15 «ΛΟΥΚΑΝΙΚΟΣ» : ΕΝΑΣ ΔΙΑΣΗΜΟΣ ΣΚΥΛΟΣ 15

16 ΛΟΥΚΑΝΙΚΟΣ Πριν δύο χρόνια πέθανε ένας σκύλος που ονομαζόταν Λουκάνικος. Αυτός ο σκύλος, όταν γίνονταν διαδηλώσεις έπαιρνε το μέρος των διαδηλωτών, δηλαδή ήταν από την πλευρά των διαδηλωτών και πήγαινε και γάβγιζε στους αστυνομικούς. Το κανονικό του όνομα ήταν Κανέλος, αλλά οι διαδηλωτές τον ονόμασαν Λουκάνικο. Ο σκύλος αυτός πέθανε από τα χημικά και τα δακρυγόνα που είχε εισπνεύσει..και Η ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΟΨΗ ΕΝΟΣ GRAFFITI 16

17 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 17