Εξαφάνιση γραφής, τεκτονικής/οικοδοµίας, επεξεργασίας λίθου και γλυπτικής

Transcript

1 Χάρτης του Αιγαίου

2 Χαρακτηριστικά των «Σκοτεινών Αιώνων» πχ Η «Κάθοδος των Δωριέων» Καύση νεκρών Επεξεργασία σιδήρου Μικρά κτίσµατα, µικρής κλίµακας ναοδοµία (εξαίρεση: Λευκαντί Ευβοίας) Εξαφάνιση γραφής, τεκτονικής/οικοδοµίας, επεξεργασίας λίθου και γλυπτικής Πληθυσµιακή πτώση Ελάχιστα δείγµατα συνέχειας µε τον Μυκηναϊκό πολιτισµό, κατά κύριο λόγω στην Αθήνα Και την κεραµεική Υπο-µυκηναϊκής Εποχής Πολεµικές συγκρούσεις, αναταραχές (κοινωνικές, πολιτικές, οικονοµικές) Αστάθεια, µείωση εµπορικών συναλλαγών

3 Το λεγόµενο αγγείο των πολεµιστών από τις Μυκήνες, περ πχ

4 Υποµυκηναϊκά Αγγεία, περ. 11 ος αι. πχ

5 Μυκηναϊκά αγγεία 14 ος 12 ος αι πχ Αττικός ΠΓ αµφορέας 10 ος αι πχ Πρωτογεωµετρική Περίοδος (ΠΓ) πχ Πληροφορίες από αττικά νεκροταφεία Συνέχεια του διακόσµου της Ύστερης Μυκηναϊκής εποχής Αθηναϊκός Κεραµεικός και επιρροή σε άλλα κέντρα Μυκηναϊκή οµοιοµορφία αυτοδύναµα ΠΓ & Γ κέντρα Κύκλος, ηµικύκλιο, κλεψύδρα, διαβήτης

6 ΠΓ αµφορέας από τον Κεραµεικό περ. 10 ος αι πχ ΠΓ αµφορέας από τον Κεραµεικό περ πχ

7 Αττικά Πρωτογεωµετρικά Αγγεία

8 ΠΓ αµφορέας από το Λευκαντί 9 ος αι πχ Λεπτοµέρεια από ΠΓ υδρία από το Λευκαντί µε Αντωπούς τοξότες, περ πχ Υπο-ΠΓ σκύφος από το Λευκαντί Περ. 800 πχ

9 Ευβοϊκή Υπο-ΠΓ κεραµεική

10 Θεσσαλική και Κυκλαδική Υπο-ΠΓ κεραµεική Άργος σχεδόν ισάξια αττικών, Κόρινθος µαύρα αγγεία, επίδραση από Άργος και Αττική Μακεδονία τοπική παράδοση, Κρήτη διατήρηση Υπο-Μινωικής και καθυστερηµένη είσοδος ΠΓ

11 Χαρακτηριστικά Γεωµετρικής Εποχής ( πχ) Μικρές κοινότητες µε δυναµικό αρχηγό, αργότερα θα αποτελέσουν τον πυρήνα των πόλεων-κρατών Υψηλή ποιότητα κεραµικής (ειδικά σε Αθήνα και νησιά) Έµφαση στο Σχήµα όχι τόσο στο διάκοσµο Εµφάνιση διηγηµατικών σκηνών στο τέλος της περίοδου Ταφικά Αγγεία Σήµατα: δείγµα ευρωστίας (αριστοκρατία) Αρχές µνηµειακής αρχιτεκτονικής και ναοδοµίας (π.χ. Σάµος) Γένεση Πανελλήνιων Ιερών (Ολυµπία, Δελφοί, Δήλος) συµβολή στην ανάπτυξη της τέχνης, παγίωση ελληνικού πάνθεον Ολυµπιακοί Αγώνες 776 πχ Χρονολόγηση: εξωτερική (αποικίες, εισηγµένα αντικείµενα από ανατολή και αίγυπτο) και στυλιστική

12 Γεωµετρική Εποχή: Νέα οικιστικά κέντρα, αύξηση πληθυσµού Νέοι πολιτειακοί θεσµοί! από τη βασιλεία στην αριστοκρατία Αγροτική οικονοµία, αναζήτηση αυτάρκειας! εσωστρέφεια Ανάπτυξη οικοτεχνίας! ενδύµατα, σκευη, εργαλεία, έπιπλα Κοινωνική διαστρωµάτωση! γαιοκτήµονες, αγρότες, ακληροι/θήτες, δούλοι Αποικισµός! εµπορικοί σταθµοί και µετά αποικίες σε όλη τη Μεσόγειο στόχος να λύσει το πρόβληµα της πληθυσµιακής αύξησης, των πολιτικών συγκρούσεων, του εµποριου και της αναζήτησης µετάλλων Αλφάβητο εισαγωγή φοινικικού αλφαβήτου µε µετατροπές, πρόσβαση σε όλους κι όχι µόνο το ιερατείο ή την αριστοκρατία Οµηρικά έπη σύνθεση Ιλιάδας και Οδύσσειας στον 8 ο αι πχ Γενεση παραστατικής τέχης: εικονιστικές σκηνές

13 Αττική Κεραµική Γεωµετρική Περίοδος πχ Πρώιµη Γεωµετρική Περίοδος (ΠρΓ) πχ Αύξηση των γεωµετρικών µοτίβων, σπάνια εµφάνιση ζωικών µορφών, επικρατεί το µελανό χρώµα, διακόσµηση περιορισµένη Μέση Γεωµετρική Περίοδος (ΜΓ) πχ Γενικευµένη χρήση γεωµετρικών µοτίβων και εξάπλωση του στυλ Πιο συχνή εµφάνιση ανθρώπινων και ζωικών µορφών σκηνές ναυαγίων Ύστερη Γεωµετρική Περίοδος (ΥΓ) πχ Μνηµειακός χαρακτήρας των αγγείων. Εµφάνιση διηγηµατικών σκηνών (µυθολογικών;). Διαχωρισµός αγγειογράφων και απόδοση αγγείων σε χέρια και εργαστήρια, π.χ. Ο Ζωγράφος του Διπύλου και το Εργαστήριό του, ο Ζωγράφος του Hirschfeld κ.α [θυµηθείτε το έργο του Beazley στην ταύτιση χεριών αγγειογράφων και στην ονοµατοδοσία] Χαρακτηριστικά: γεωµετρική διακόσµηση, γεωµετρική δοµή, τεχνική αρτιότητα, εικονιστικές παραστάσεις Χρήση: από την τοπική αριστοκρατία µέσω προβολής και σύνδεσης µε το παρελθόν ειδικά χάρη στις αφηγηµατικές σκηνές Κρατήρες και σύµβολο ανδρικής οµαδικότητας - ΣΥΜΠΟΣΙΟ

14 Τα πιο κοινά σχήµατα της Γεωµετρικής Εποχής

15 Τα πιο χαρακτηριστικά γεωµετρικά µοτίβα Πιόσχηµα µοτίβα Τεθλασµένη γραµµή Μαίανδρος Διαγραµµισµένα τρίγωνα Αντωπά διαγραµµισµένα τρίγωνα Ρόµβοι µε κουκίδα Ρόµβοι µε γέµισµα, π.χ. Ζατρίκιο Σπείρα θέουσα Ρόδακας µε ή χωρίς γέµισµα Κύκλος µε ή χωρίς γέµισµα Σβάστικα Συστάδα κυµατοειδών γραµµών Επάλληλες γωνίες, µονές και διπλές, κάθετες και οριζόντιες Ζατρίκιο Κλεψύδρα Αλυσίδα από ρόµβους Καµπυλόµορφα µοτίβα Μετόπη και «σύστηµα τρίγλυφου-µετόπης»

16 Πρώιµοι Γεωµετρικοί αµφορείς από την Αττική Κυριαρχεί το µαύρο επίχρισµα και ελάχιστα γεωµετρικά µοτίβα τονίζουν χαρακτηριστικά σηµεία του αγγείου Εµφαση στο σχήµα Σταδιακός πολλαπλασιασµός των γεωµετρικών σχεδίων και επέκτασή τους σε περισσότερες ζώνες/ ζωφόρους

17 Ραδινές αναλογίες-έµφαση σε κοιλιά και λαιµό Κάνθαρος µε χαµηλό πόδι Νέο σχήµα: οινοχόη Νέο σχήµα: Οωειδής πυξίδα Αττική Πρώιµη Γεωµετρική Ι & ΙΙ κεραµική από ταφές στον Αρεόπαγο και Κεραµεικό

18 Πρώιµες Γεωµετρικές ταφές από την Αθήνα «του πολεµιστή από τον Αρεόπαγο» και «της Πλούσιας Γυναίκας από την Αγορά»

19 Ευρήµατα από την ταφής της πλούσιας γυναίκας από την Αγορά Πρώιµος Γεωµετρικός αµφορέας µε λαβές στην κοιλιά, αρχ 9 ου αι πχ Σύνθετη Μαστοειδής Πυξίδα (σιλοί = αποθήκες σιταριού). Κοσµήµατα (ενώτια = σκουλαρίκια, περιδέραιο)

20 Ευρήµατα από την ταφής της πλούσιας γυναίκας από την Αγορά Πρώιµος Γεωµετρικός αµφορέας µε λαβές στην κοιλιά, αρχ 9 ου αι πχ Σύνθετη Μαστοειδής Πυξίδα (σιροί = αποθήκες σιταριού). Κοσµήµατα (ενώτια = σκουλαρίκια, περιδέραιο)

21 Αττική Γεωµετρική πυξίδα από την Ακρόπολη Αρχ. 8 ου αι π.χ. (ΜΓ) Αττικός Γεωµετρικός Αµφορέας από τον Κεραµεικό Αρχ. 9 ου αι πχ (ΠρΓ)

22 Πρώιµη Γεωµετρική Κεραµεική από το Άργος Άργος, Ασίνη, Ηραίο Λιγότερο «τολµηρό» εργαστήριο

23 Πρώιµη Γεωµετρική κεραµεική Από Κόρινθο και Βοιωτία (ε) Κόρινθος: σπάνιος ο µαίανδρος Αγαπητή η τριφυλλόσψηµη οινοχόη και γενικά τα σφαιρικά σχήµατα Ιδιαίτερος πηλός

24 Πρώιµη Γεωµετρική Κεραµική Από τα Δωδεκάνησα Μίµηση Αττικών σχηµάτων αλλά όχι και διάκοσµου

25 Κρητικός ΠΓ αµφορέας, 10 ος αι πχ πειραµατισµός µε ανατολίζοντα µοτίβα Κρητική Πρωτογεωµετρική Β, µ. 9 ου αι πχ

26 Μέση Γεωµετρική κεραµική από την Αττική (Κεραµεικός) Νέο σχήµα: κρατήρας µε ψηλό πόδι Πεπλατυσµένη πυξίδα Κλειστά σχήµατα: η µέγιστη διάµετρος ανεβαίνει σε ύψος Πιο συχνή παρουσία µορφών, έντονοι συνδυασµοί γεωµετρικών µοτίβων Νέα µοτίβα: ρόδακας και επανεµφάνιση οµόκεντρων κύκλων

27 Μέση Γεωµετρική κεραµική από την Αττική Φάση ΙΙ (Κεραµεικός)

28 Ζωικές µορφές σε αττικά αγγεία ΜΓ

29 Μέση Γεωµετρική κεραµική από την Ελευσίνα

30 ΜΓ κεραµική από το Άργος και την Κόρινθο

31 Πρώιµη και Ώριµη Γεωµετρική κεραµική από την Κρήτη Επιρροή αττικών προτύπων (µέσω;)

32 Μέση Γεωµετρική κεραµική Από την Ανατολική Κρήτη Αγαπητό µοτίβο ο µαίανδρος αλλά και Διακόσµηση µε ελεύθερο χέρι

33 Μέση Γεωµετρική Κεραµική από τη ΘεσσαλΙα (α), Βοιωτία (β-γ) και Κυκλάδες (δ-στ)

34 Γεωµετρικές θέσεις στην Αττική Γεωµετρικές ταφές στην Αθήνα

35 ΕΞΩ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ ΔΙΠΥΛΟ= ΒΑΣΙΚΗ ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΚΩΝ ΤΕΙΧΩΝ Εκτός από τα κεραµικά εργαστήρια και τους τύµβους και το Δηµόσιο Σήµα ο Κεραµεικός ήταν στέκι εταίρων, τοκογλύφων και οινοπωλών ΕΣΩ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΗ ΟΔΟΣ ΙΕΡΆ ΟΔΟΣ/ ΙΕΡΑ ΠΥΛΗ ΗΡΙΔΑΝΟΣ

36 Πολυπληθή κτερίσµατα = ευρωστια και δείγµα ανώτερης κοινωνικής τάξης Ιππείς Αττική Υστερο Γεωµετρική κεραµική από έναν και µόνο τάφο του Κεραµεικού Μετά τα µέσα του 8 ου αι πχ ΥστεροΓεωµετρική ταφή από την Αγορά, 8 ος αι πχ

37 Αττικός Υστερογεωµετρικός αµφορέας (σήµα) του Ζωγράφου του Διπύλου, µέσα 8 ου αι πχ - Υ. 1.55µ από το Δίπυλο στον Κεραµεικό Σκηνή Πρόθεσης (τοποθέτηση του νεκρού στην κλίνη) βλ. και εκφορά (µεταφορά του από το σπίτι στο νεκροταφείο) ΔΕΝ ΑΝΑΠΑΡΙΣΤΑΤΑΙ ΕΔΩ Λέξεις Κλειδιά: Θρηνωδοί, γεωµετρική απόδοση σώµατος, δύσκολος διαχωρισµός φύλων, σκιαγραφία, ΣΗΜΑ Σύγκριση αγγείου µε το ανθρώπινο σώµα Αµφορείς µε οριζόντιες λαβές και κρατήρες συνήθως υποδηλώνουν γυναικεία ταφή, αντίθετα µε τους αµφορείς µε κάθετες λαβές

38 Αττικός ΥΓ κρατήρας (σήµα), µέσα 8 ου αι πχ Πρόθεση Υ. 1.22µ Προσφιλή θέµατα των Αγγείων Διπύλου: Πρόθεση, Εκφορά νεκορύ Παρελάσεις αρµάτων Σκηνές µάχης Σκηνές πλοίων Τυποποίηση, συµβολισµός, αφηγηµατικότητα

39 Κρατήρας του Ζ του Διπύλου 750 πχ

40 Χαρακτηριστικές σκηνές σε αγγεία του Εργαστηρίου του Διπύλου

41 Πείτε ότι ανασκάπτετε έναν τάφο κτερισµένο µε αυτά τα αγγεία. Τί σκέψεις µπορούµε να κάνουµε;

42 Μυθολογικές σκηνές της ΥΓ Αττικής κεραµεικής: Μολίονες ΥΓ Οινοχόη από την Αγορά, περ. 730 πχ, Υ. 0,20µ

43

44 Γεωµετρικός σκύφος από την Ελευσίνα Περ. 770 πχ Μύθος ή πραγµατικότητα; Οµηρικά Έπη ή σύµπτωση; Βλ. και χαρακτηριστικά της εποχής «Ασπίδα Διπύλου» Οκτώσχηµη µε εγκοπές στα πλάγια => παραπέµπει σε ηρωική (βλ. Οµηρική) εποχή ΥΓ τρίποδισκος από τον Κεραµεικό «Ασπίδα Διπύλου» Ηρακλής και λιοντάρι ή κυνήγι της εποχής; Τέλη 8 ου αι. πχ

45 Μυθολογική παράσταση ή όχι;

46 Γεωµετρική οινοχόη από το νεκροταφείο του Διπύλου πχ µε graffito Σε εξάµετρο: hος νυν ορχεστον παντον αταλοτατα παιζει Αυτός που τώρα χορεύει µε τη µεγαρύτερη χάρη από όλους Ακολουθούν άσχετα γράµµατα, πιθανώς αλφάβητάρι

47 Αττική ΥΓ οινοχόη

48 Αττική ΥΓ κεραµεική

49 ΥΓ αµφορέας του Ζ του Hirschfeld

50 Διαγράµµιση, περίγραµµα, λευκό επίχρισµα Αττική Ύστερη Γεωµετρική κεραµική ( πχ)

51 Ύστερη Γεωµετρική κεραµική ΙΙ από την Αττική «Πρωτοαττικά» αγγεία

52 ΥΓ Αττική κεραµική και αγαλµάτια

53 Ύστερη Γεωµετρική κεραµική από το Άργος (πυξίδα γίγας)

54 ΥΓ κρατήρας από το Άργος Εραλδικές µορφές Ύστ. 8 ος πχ Υ. 0,473µ

55 Μετόπη από ΥΓ κρατήρα από το Άργος Τέλη 8ου αι πχ

56 Ύστερη Γεωµετρική ΙΙ από το Άργος Μονόχρωµα Αργολίδας: Κωνική οινοχόη Αγγεία φτιαγµένα στο χέρι κι όχι στον τροχό 8 ος 7 ος αι πχ (παρόµοια σε Αττική και Κόρινθο)

57 Κορινθιακή κύλικα ύστερου 9 ου αι π.χ. Κορινθιακή κοτύλη 740 π.χ

58 Ύστερη Γεωµετρική Κορινθιακή κεραµική

59 Ύστερη Γεωµετρική κεραµική Βοιωτίας Λαθρανασκαφές Δύσκολα ξεχωρίζονται τα καλά βοιωτικά από τα αττικά Χαρακτηρικό σχήµα ο κάνθαρος µε ψηλές λαβές, αµφορέας µε φαρδύ λαιµό και µεγάλη οινοχόη

60 ΥΓ ΥΓ κρατήρας από από τη τη Θήβα, Περ. Περ πχ πχ

61 Λεπτοµέρεια Βοιωτικής ΥΓ Υδρίας Περ. 700 πχ

62 Ευβοϊκή ΥΓ κεραµική Δάνεια από Θεσσαλία, Αττική και Νησιά

63 Ευβοΐκός ΥΓ κρατήρας από την Κύπρο [Ο κρατήρας Cesnola] - µετά τα µέσα του 8 ου αι. πχ Υ. 1.15µ Το «Δέντρο της Ζωής»

64 ΥΓ κεραµεική από την Ιθάκη

65 ΥΓ κεραµική από Μήλο και Τήνο

66 ΥΓ κεραµική από Νάξο και Πάρο

67 ΥΓ κεραµική από Κω, Σάµο και Ρόδο

68 Το «ποτήρι του Νέστορος» Ροδιακή κοτύλη (σκύφος) από την Ισχια (Πιθηκούσες), αποικία Ευβοέων, πχ µε έµµετρη εγχάρακτη επιγραφή Νέστορος [εἰµὶ] εὔποτ[ον] ποτήριο[ν] ὃς δ ἂν τοῦδε π[ίησι] ποτηρί[ου] αὐτίκα κῆνον ἵµερ[ος αἱρ]ήσει καλλιστ[εφάν]ου Ἀφροδίτης.

69 ΥΓ Κεραµική από Χίο, Καρία, Ιωνία και Θήρα Κάλυκας πίθος/στάµνος

70 ΥΓ ΙΙ από Αχαΐα και Ηλεία ΥΓ από τη Λακωνία Ακόµη και στα ΥΓ είναι σπάνια η ανθρώπινη µορφή στα λακωνικά αγγεία Σπάνια εξάγει σε αντίθεση µε Αττική, Άργος και Εύβοια

71 Κνωσσιακή ΥΓ κεραµική,, β µισό 8 ου και µετά

72 ΥΓ κεραµική Νότιας και Ανατολικής Κρήτης και ανάγλυφος πίθος, β µισό 8 ου και µετά

73 Θέσεις εισηγµένης και τοπικής ΥΓ κεραµικής στην Κάτω Ιταλία και Σικελία ΥΓ κεραµεική Σικελίας και Καλαβρία Προβληµατικός ο όρος «Ιταλογεωµετρικά Αγγεία»

74 Ετρουσκική ΥΓ κεραµεική Πιθηκούσες: ΥΓ κεραµική από τους Ευβοείς αποίκους

75 Εξέλιξη σχηµάτων και διακόσµησης Γεωµετρικής κεραµικής από την Υποµυκηναϊκή περίοδο ως την Ύστερη Γεωµετρική