ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΡΑΣΗ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ( Κ) ΚΑΙ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ (ΥΤ)

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΡΑΣΗ - ΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ( Κ) ΚΑΙ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ (ΥΤ) ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Συγγραφή και Ερευνητική Οµάδα: Σοφία Βλάµη, Λειτουργός Τοµέα Έρευνας και Αξιολόγησης, Π.Ι. Χρυσούλα Χατζηχρίστου, Λειτουργός ΠΙ, Μαθηµατικός Γενική Εποπτεία: ρ Αθηνά Μιχαηλίδου - Ευριπίδου Προϊσταµένη Τοµέα Έρευνας και Αξιολόγησης, Π.Ι. ΙΟΥΝΙΟΣ

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ράση - ηµιουργικότητα -Κοινωνική Προσφορά ( Κ) Στα πλαίσια της υλοποίησης των επιδιώξεων του Ενιαίου Λυκείου για εσωτερικές µεταρρυθµίσεις στη λειτουργία του σχολείου, ώστε να επιτευχθεί η επαφή µε την κοινωνία και η πραγµατικά δηµιουργική και πρωτοποριακή εργασία, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού έχει υιοθετήσει ένα νέο πρόγραµµα, από τη σχολική χρονιά , κάτω από τον τίτλο: ράση - ηµιουργικότητα -Κοινωνική Προσφορά ( Κ). Το πρόγραµµα οργανώνεται από το σχολείο και εγκρίνεται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού. Το πρόγραµµα είναι υποχρεωτικό για όλους τους µαθητές και η συµµετοχή τους συνεκτιµάται για σκοπούς χορήγησης απολυτηρίου. Μέσα από αυτό οι δραστηριότητες που οργανώνονται ως τώρα από τα σχολεία συστηµατοποιούνται, εµπλουτίζονται και αναβαθµίζονται. Οι στόχοι του προγράµµατος Κ είναι: Η ενίσχυση της δηµιουργικής απασχόλησης των µαθητών Η ενθάρρυνση για ανάπτυξη πρωτοβουλιών, δεξιοτήτων και ενδιαφερόντων Η γνωριµία/προσφορά υπηρεσιών όχι µόνο στη σχολική κοινότητα, αλλά και στην τοπική κοινότητα, το περιβάλλον και τη διεθνή κοινότητα Η ενδυνάµωση του ερευνητικού πνεύµατος, της αυτοπεποίθησης και της υπευθυνότητας των µαθητών Η επικέντρωση στο µαθητή που πρέπει να επινοεί, να σχεδιάζει και να εκτελεί και όχι στον εκπαιδευτικό, όπως γίνεται συνήθως σήµερα Η παροχή περισσότερων ευκαιριών για επικοινωνία ανάµεσα στους µαθητές και ανάµεσα στους εκπαιδευτικούς και τους µαθητές Το πρόγραµµα Κ καλύπτει 101 διδακτικές περιόδους και αποτελείται από όλες τις δραστηριότητες που γίνονται εκτός των περιόδων διδασκαλίας και κατά τη διάρκεια του εργάσιµου χρόνου. Οι δραστηριότητες εκτός του εργάσιµου χρόνου είναι προαιρετικές για τους µαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Στο πρόγραµµα εντάσσονται οι ακόλουθες δραστηριότητες: 2

3 Ελεύθερες δραστηριότητες (3-4 φορές το χρόνο) 28π Εκδροµές /περίπατοι (4 φορές το χρόνο) 28π ίωρο καθηγητή ΥΤ 16π Ώρες δηµιουργικής απασχόλησης/αναπληρώσεις Αθλητικές δραστηριότητες Άλλες δραστηριότητες ραστηριότητες σε µη εργάσιµο χρόνο Η συµµετοχή του µαθητή στις πιο πάνω δραστηριότητες του Κ είναι υποχρεωτική, γι αυτό καταχωρούνται απουσίες στο αρχείο του σχολείου, όπως και για τα άλλα µαθήµατα, δηλαδή µια απουσία για κάθε διδακτική περίοδο. Το Κ θεωρείται ότι διδάσκεται 3 και1/3 περιόδους την εβδοµάδα και, συνεπώς, µαθητής ο οποίος έχει συνολικά 24 ή περισσότερες απουσίες από το πρόγραµµα δεν προάγεται/απολύεται τον Ιούνιο, αλλά παραπέµπεται τον Σεπτέµβριο. Μαθητής ο οποίος παραπέµφθηκε το Σεπτέµβριο αναλαµβάνει να διεκπεραιώσει, κατά ικανοποιητικό τρόπο στον ενδιάµεσο χρόνο, εργασίες που του αναθέτει το σχολείο, µέσω του υπεύθυνου του Κ, πχ. ένα ή δύο καθορισµένα πρότζεκτ, κοινωνική προσφορά ή άλλες παρόµοιες εργασίες. Για την υλοποίηση του προγράµµατος ορίζεται κατά σχολείο υπεύθυνος του προγράµµατος ο οποίος µπορεί να είναι Β Α ή Β ή και καθηγητής ανάλογα µε τις δυνατότητες και ανάγκες του σχολείου. Ο υπεύθυνος του προγράµµατος έχει την ευθύνη: του καταρτισµού, συντονισµού, παρακολούθησης και αξιολόγησης του προγράµµατος της καθοδήγησης των µαθητών και αξιολόγησης της προσπάθειάς τους της χορήγησης βεβαίωσης σε κάθε µαθητή ότι συµµετείχε στις δραστηριότητες Κ (αναγράφεται στο ενδεικτικό ή απολυτήριο) της ετοιµασίας και παραχώρησης σε κάθε µαθητή του φακέλου εργασίας Κ Ο υπεύθυνος του προγράµµατος δεν αναλαµβάνει άλλες υποχρεώσεις πέραν των διδακτικών του καθηκόντων, εκτός αν συµφωνηθεί διαφορετικά. 3

4 Υπεύθυνος Τµήµατος (ΥΤ) Ο θεσµός του Υπευθύνου Τµήµατος που θεσµοθετήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού µε το Ενιαίο Λύκειο (Ε.Λ.), καλύπτει ακόµα µια καινοτοµία που έχει υιοθετήσει το νέο πρόγραµµα, από τη σχολική χρονιά , και αναµένεται να συµβάλει αποφασιστικά στη διαφοροποίηση της εσωτερικής λειτουργίας του σχολείου, στην αποτελεσµατικότερη υλοποίηση των στόχων της εκπαίδευσης και στη βελτίωση της επικοινωνίας εκπαιδευτικών, γονιών και µαθητών. Η λειτουργία του θεσµού του Υπευθύνου Τµήµατος, που εφαρµόζεται στα πλαίσια της εσωτερικής µεταρρύθµισης για αναβάθµιση της ποιότητας της εκπαίδευσης, συνεπάγεται την ανάληψη των επιπρόσθετων καθηκόντων και ευθυνών για τα άτοµα που θα αναλάβουν την πιο πάνω υπευθυνότητα. Ο Υπεύθυνος Τµήµατος: Παρακολουθεί και αξιολογεί το φάκελο εργασίας των µαθητών του τµήµατός του µέσα στα πλαίσια του προγράµµατος «ράση - ηµιουργικότητα - Κοινωνική Προσφορά». Συντονίζει την παιδαγωγική οµάδα που αποτελείται από το σύνολο των διδασκόντων στο τµήµα και εισηγείται µέτρα που αφορούν εξειδικευµένες περιπτώσεις µαθητών που έχουν ανάγκη ενισχυτικής διδασκαλίας, ψυχολογικής στήριξης, στήριξης σε θέµατα αγωγής και µέτρα βελτίωσης της αυτοεικόνας του µαθητή. Αναλαµβάνει την ευθύνη της οργάνωσης των δραστηριοτήτων του τµήµατος και την αξιολόγηση της πορείας τους. Αναλαµβάνει την ευθύνη εφαρµογής των εσωτερικών κανονισµών του σχολείου που θα συναποφασιστούν από τους µαθητές, τους εκπαιδευτικούς και τη ιεύθυνση του σχολείου. Έχει την ευθύνη επικοινωνίας µε τους γονείς για θέµατα επίδοσης και αγωγής. Αναλαµβάνει να παρακολουθεί καθηµερινά τις απουσίες των µαθητών, να διερευνά τους λόγους της απουσίας, να επικοινωνεί µε τους µαθητές και τους γονείς για το θέµα αυτό, να καταχωρεί τις απουσίες, να τις δικαιολογεί και να παρουσιάζει την εικόνα του τµήµατός του στις συνεδρίες του Καθηγητικού Συλλόγου όταν εξετάζονται θέµατα απουσιών. Σύµφωνα µε την έκθεση της Ειδικής Επιτροπής (Μάιος 2003), για την υλοποίηση του προγράµµατος Κ, θα πρέπει να γίνουν οι αναγκαίες πρόνοιες, δηλ. ένα σχέδιο υλοποίησης, για την επίτευξη των ακόλουθων σηµείων: 4

5 εξασφάλιση του αναγκαίου χρόνου, για την υλοποίηση του προγράµµατος καθορισµός Υπευθύνου του Προγράµµατος συµπερίληψη πρόνοιας για το φάκελο εργασίας του µαθητή και τις διαδικασίες αξιολόγησης /πιστοποίησης των δραστηριοτήτων του µαθητή συµπερίληψη πρόνοιας για τις ευθύνες του ΥΤ, όπως προκύπτουν από το πρόγραµµα διαφοροποίηση της σηµερινής πρακτικής για αξιοποίηση της κενής περιόδου, όταν απουσιάζει καθηγητής Η πιο πάνω έκθεση της επιτροπής προνοούσε ένα σχέδιο υλοποίησης µε τα πιο κάτω σηµεία: συνεχή αξιολόγηση του θεσµού ετοιµασία της υποδοµής του σχολείου ρύθµιση θεµάτων που σχετίζονται µε το φάκελο του µαθητή επιµόρφωση των υπευθύνων του προγράµµατος ενηµέρωση των εµπλεκοµένων Στα πλαίσια αυτής της συνεχούς αξιολόγησης εντάσσεται και η παρούσα πρώτη αυτούσια ειδική αξιολόγηση του θεσµού Κ και του ΥΤ από το ΠΙ υπό την ανάθεση του ΥΠΠ. Προηγήθηκαν δύο προσπάθειες αξιολόγησης του θεσµού. Η µία µέσα από την αξιολόγηση του προγράµµατος του Ενιαίου Λυκείου, µέρος της οποίας συµπεριλάµβανε την αξιολόγηση του Κ και του ΥΤ. Έγινε από την ειδική επιτροπή Πανεπιστηµιακών, ΥΠΠ, ΠΙ (Μάιο 2003) µε έκθεση υπό τον τίτλο: ιαµορφωτική αξιολόγηση του ΕΛ. Σε αυτήν την έκθεση αναφέρονται αναλυτικά τόσο τα καθήκοντα όσο και οι υποχρεώσεις που προνοεί ο θεσµός Κ και ΥΤ για κάθε δραστηριότητα που συµπεριλαµβάνει, όσο και προτάσεις για βελτίωση. Από την πιο πάνω έρευνα φάνηκε ότι οι δράσεις Κ και ΥΤ θεωρούνται γενικά ως αξιόλογες καινοτοµίες οι οποίες δεν αναπτύχθηκαν στον αναµενόµενο βαθµό, λόγω κυρίως διοικητικών προβληµάτων, έλλειψης χρόνου και ελλιπούς υποστήριξης των υπεύθυνων εκπαιδευτικών ή και έλλειψης οικονοµικής ενίσχυσης προς τους µαθητές. Γενικά πρέπει να λαµβάνεται πρόνοια, έτσι ώστε σε περιοχές µε χαµηλό κοινωνικο-οικονοµικό επίπεδο να µην βαρύνονται οι γονείς µε έξοδα 5

6 για υλοποίηση των δράσεων. Προτάθηκαν εναλλακτικές λύσεις για την αποτελεσµατικότερη λειτουργία τους. Αναφέρονται µερικές επιγραµµατικά, όπως: η δράση Κ να εφαρµόζεται εντός του κανονικού ωραρίου λειτουργίας των σχολείων για ολόπλευρη ανάπτυξη και εξέλιξη των µαθητών, µείωση της ύλης για να µην επιβαρύνει το Κ τα µαθήµατα, σύσταση επιτροπής σχεδιασµού οργάνωσης του Κ. Επίσης, προτάθηκε αναζωογόνηση του θεσµού των οµίλων µε τη δηµιουργία µικρότερων οµάδων σε θέµατα που να συνάδουν µε τα ενδιαφέροντα των µαθητών, µε την καλλιέργεια της ευγενούς άµιλλας και µε την αθλοθέτηση µεταξύ οµίλων του ιδίου σχολείου αλλά και γειτονικών. Προτάθηκε επίσης οι περίπατοι να γίνονται κατά τάξεις/οµίλους και όχι µε ολόκληρο το σχολείο. Ακόµη παρατηρήθηκε ότι οι ώρες δηµιουργικής απασχόλησης δεν λειτουργούν ικανοποιητικά λόγω έλλειψης αιθουσών ψυχαγωγίας και οι κενές περίοδοι δεν έχουν αξιοποιηθεί. Όσον για τον ΥΤ, µια αξιόλογη καινοτοµία του ΕΛ, διαπιστώθηκε ότι δεν λειτουργεί αποτελεσµατικά λόγω γραφειοκρατίας και έλλειψης παιδαγωγικής κατάρτισης. Η δεύτερη προσπάθεια αξιολόγησης του θεσµού Κ και του ΥΤ ήταν από τη ιεύθυνση της Μέσης Τεχνικής και Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης, σε συνεργασία µε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Αύγουστος 2003), µε στόχο την αξιολόγηση των θεσµικών αλλαγών του προγράµµατος Κ και του Υπεύθυνου Τµήµατος. Η έρευνα επικεντρώνεται περισσότερο σε επιδράσεις από την εφαρµογή των πιο πάνω καινοτοµιών πάνω σε ποιοτικούς παράγοντες λειτουργίας των σχολείων. Η έρευνα στηρίχθηκε στην καταγραφή της άποψης των συµµετεχόντων (εκπαιδευτικών, µαθητών και διεύθυνσης) στις καινοτοµίες που αναφέρονται. Από την πιο πάνω έρευνα προκύπτει ότι όλοι οι εταίροι στα σχολεία ( ιευθυντικές Οµάδες, Εκπαιδευτικοί και Μαθητές) βλέπουν ως θετική την επίδραση των δύο καινοτοµιών σε ποιοτικές παραµέτρους λειτουργίας των σχολείων. Οι κάποιες αρνητικές διαπιστώσεις των διευθυντικών οµάδων θα µπορούσαν να αντιµετωπισθούν µε διοικητικές ρυθµίσεις. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να αξιολογήσει, τη λειτουργία του προγράµµατος Κ και του θεσµού του ΥΤ στο Ενιαίο Λύκειο, τόσο ποσοτικά, µέσα από τα ερωτηµατολόγια που δόθηκαν σε καθηγητές και µαθητές στα Λύκεια σε παγκύπρια κλίµακα, όσο και ποιοτικά, µέσα από τις προσωπικές συνεντεύξεις ιευθυντών και Β Α και τα σχόλια καθηγητών και µαθητών στις ανοικτές ερωτήσεις των ερωτηµατολογίων. 6

7 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σκοπός της έρευνας αυτής ήταν να αξιολογήσει τη λειτουργία του προγράµµατος ράση ηµιουργικότητα Κοινωνική Προσφορά ( Κ) και το θεσµό του Υπευθύνου Τµήµατος (ΥΤ) στο Ενιαίο Λύκειο µέσα από τις απόψεις των µαθητών και των εκπαιδευτικών. Συγκεκριµένα οι επιµέρους στόχοι της έρευνας για το Κ ήταν η διερεύνηση: της στάσης εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών απέναντι στο πρόγραµµα Κ των απόψεων εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών για το βαθµό επίτευξης των στόχων του προγράµµατος, έτσι όπως έχουν τεθεί από το ΥΠΠ των απόψεων εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών για τη λειτουργία των «ελεύθερων δραστηριοτήτων» στα πλαίσια του Κ των απόψεων εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών για τις ώρες δηµιουργικής απασχόλησης - αναπλήρωσης των απόψεων εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών για τη λειτουργία των οµίλων των απόψεων εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών για την αξιολόγηση του µαθητή στο Κ των απόψεων εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών για το ρόλο του υπευθύνου για το Κ των εισηγήσεων εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών για την καλύτερη λειτουργία του προγράµµατος Κ των παραγόντων που διαφοροποιούν τη στάση των µαθητών/τριών και των καθηγητών απέναντι στο πρόγραµµα Κ Επιµέρους στόχοι της έρευνας για το θεσµό του ΥΤ ήταν η διερεύνηση: των απόψεων εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών για το ρόλο του Υπευθύνου Τµήµατος των εισηγήσεων εκπαιδευτικών και µαθητών/τριών για την καλύτερη λειτουργία του θεσµού του ΥΤ των παραγόντων που διαφοροποιούν τη στάση των µαθητών/τριών και των καθηγητών απέναντι στο θεσµό του ΥΤ Η παρούσα εργασία χωρίζεται σε δύο µέρη. Το πρώτο µέρος αφορά στο πρόγραµµα Κ και το δεύτερο αφορά στο θεσµό του ΥΤ. 7

8 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Μέσα συλλογής δεδοµένων Για τη διεξαγωγή της έρευνας και την καλύτερη επίτευξη των στόχων της έγινε µεθοδολογική τριγωνοποίηση στη συλλογή των δεδοµένων για αύξηση της εγκυρότητας των ευρηµάτων της έρευνας. Συγκεκριµένα, για την έρευνα αυτή έγινε αρχικά µελέτη του υλικού (content analysis) που παρέχει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού στα σχολεία σχετικά µε το πρόγραµµα Κ. Στη συνέχεια διενεργήθηκαν συνεντεύξεις µε ιευθυντές σχολείων και Βοηθούς ιευθυντές. Τα στοιχεία από τη µελέτη των εγγράφων αλλά και των συνεντεύξεων αποτέλεσαν τη βάση για την κατασκευή των δύο ερωτηµατολογίων που χρησιµοποιήθηκαν για την ποσοτική µέτρηση, ένα για τους εκπαιδευτικούς και ένα για τους µαθητές Β και Γ Λυκείου. Συνεντεύξεις 1 Έγιναν συνολικά 9 συνεντεύξεις. Τέσσερις µε ιευθυντές Λυκείου και πέντε µε Β.. υπεύθυνους για το Κ στο σχολείο τους. Σκοπός των συνεντεύξεων ήταν η άντληση πληροφοριών σχετικά µε το βαθµό επίτευξης των στόχων του Κ και των παραγόντων που επηρεάζουν την αποτελεσµατικότητα του προγράµµατος. Οι βασικοί άξονες γύρω από τους οποίους κινήθηκαν οι συνεντεύξεις ήταν οι εξής: Γενική στάση απέναντι στο Κ (εκπαιδευτικών, µαθητών, γονιών) Στόχοι του προγράµµατος ραστηριότητες που γίνονται στα πλαίσια του προγράµµατος και αποτελεσµατικότητά τους Ρόλος του υπευθύνου για το Κ στο σχολείο Υπεύθυνος Τµήµατος Αξιολόγηση των µαθητών στο Κ Γενική αξιολόγηση του Κ Εισηγήσεις για βελτίωση του προγράµµατος Οι συνεντεύξεις διενεργήθηκαν από τις δύο λειτουργούς του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου τους µήνες Οκτώβριο και Νοέµβριο Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων οι ερευνήτριες κρατούσαν σηµειώσεις. 1 Βλ. Παράρτηµα Ι για το Πρωτόκολλο Συνεντεύξεων 8

9 Ερωτηµατολόγια 2 Για την κατασκευή των δύο ερωτηµατολογίων της έρευνας η ερευνητική οµάδα στηρίχτηκε στα σχετικά έντυπα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισµού και κυρίως στις συνεντεύξεις που προηγήθηκαν. Ερωτηµατολόγιο προς εκπαιδευτικούς Το ερωτηµατολόγιο των εκπαιδευτικών περιστράφηκε γύρω από τους ακόλουθους βασικούς άξονες: Γενική εκτίµηση για το πρόγραµµα Κ (αναγκαιότητα σπουδαιότητα οργάνωση) Απόψεις για την επίτευξη των βασικών στόχων του προγράµµατος, όπως αυτοί καθορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού Απόψεις για τη λειτουργία του προγράµµατος Απόψεις για το θεσµό του Υπευθύνου Τµήµατος Προσωπικά στοιχεία του δείγµατος (φύλο, θέση, υπεύθυνος για Κ, Υπεύθυνος Τµήµατος, ειδικότητα, χρόνια υπηρεσίας) Το ερωτηµατολόγιο περιλάµβανε τρία µέρη. Το Α µέρος περιλάµβανε 8 δηλώσεις που αφορούσαν τη γενική εκτίµηση των εκπαιδευτικών για το πρόγραµµα Κ, 12 δηλώσεις που αφορούσαν τους στόχους του προγράµµατος, 34 δηλώσεις που σχετίζονταν µε τη λειτουργία του προγράµµατος Κ καθώς και 14 δηλώσεις σχετικές µε το θεσµό του Υπεύθυνου Τµήµατος. Σε όλες τις δηλώσεις του πρώτου µέρους χρησιµοποιήθηκε πενταβάθµια κλίµακα (όπου 1= καθόλου, 2=λίγο, 3=αρκετά, 4=πολύ και 5 = πάρα πολύ), ενώ υπήρχε σε όλες τις περιπτώσεις η δυνατότητα µη τοποθέτησης (9=δεν έχω άποψη). Το Β µέρος του ερωτηµατολογίου περιλάµβανε δύο ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. Η µία έδινε την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς να καταγράψουν προσωπικά σχόλια και εισηγήσεις για το πρόγραµµα Κ, ενώ η δεύτερη ζητούσε από τους εκπαιδευτικούς να γράψουν ξεχωριστά σχόλια και εισηγήσεις για το θεσµό του Υπευθύνου Τµήµατος. 2 Βλ. Παράρτηµα ΙΙ για τα Ερωτηµατολόγια. 9

10 Ερωτηµατολόγιο προς µαθητές Το ερωτηµατολόγιο των µαθητών περιστράφηκε γύρω από τους ακόλουθους βασικούς άξονες: Γενική εκτίµηση για το πρόγραµµα Κ (αναγκαιότητα σπουδαιότητα οργάνωση) Απόψεις για την επίτευξη των βασικών στόχων του προγράµµατος, όπως αυτοί καθορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού Απόψεις για τη λειτουργία του προγράµµατος Απόψεις για το θεσµό του Υπευθύνου Τµήµατος Προσωπικά στοιχεία του δείγµατος (φύλο, τάξη, περιοχή διαµονής, επάγγελµα πατέρα, επάγγελµα µητέρας, επίδοση) Το ερωτηµατολόγιο περιλάµβανε τρία µέρη. Το Α µέρος περιλάµβανε 5 δηλώσεις που αφορούσαν τη γενική εκτίµηση των µαθητών για το πρόγραµµα Κ, 12 δηλώσεις που αφορούσαν τους στόχους του προγράµµατος, 23 δηλώσεις που σχετίζονταν µε τη λειτουργία του προγράµµατος Κ, καθώς και 12 δηλώσεις σχετικές µε το θεσµό του Υπευθύνου Τµήµατος. Σε όλες τις δηλώσεις του πρώτου µέρους χρησιµοποιήθηκε πενταβάθµια κλίµακα (όπου 1= καθόλου, 2=λίγο, 3=αρκετά, 4=πολύ και 5 = πάρα πολύ), ενώ υπήρχε σε όλες τις περιπτώσεις η δυνατότητα µη τοποθέτησης (9=δεν έχω άποψη). Το Β µέρος του ερωτηµατολογίου περιλάµβανε δύο ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. Οι ερωτήσεις αυτές ζητούσαν από τους µαθητές να καταγράψουν προσωπικά σχόλια και εισηγήσεις για το πρόγραµµα Κ και για το θεσµό του Υπευθύνου Τµήµατος. Πριν την τελική χορήγηση των ερωτηµατολογίων, έγινε δοκιµαστική χορήγηση σε περιορισµένο αριθµό µαθητών Λυκείου καθώς και σε εκπαιδευτικούς µε σκοπό να εντοπιστούν πιθανές αδυναµίες των ερωτηµατολογίων και να βελτιωθούν. Με βάση τις απαντήσεις και τα σχόλιά τους έγιναν τελικές τροποποιήσεις στα δύο ερωτηµατολόγια. 10

11 Καθορισµός πληθυσµού είγµα Εκπαιδευτικοί Τον πληθυσµό των εκπαιδευτικών της έρευνας αποτέλεσαν όλοι οι εκπαιδευτικοί των Ενιαίων Λυκείων. Το δείγµα των εκπαιδευτικών αποτέλεσαν οι εκπαιδευτικοί 11 Λυκείων σε παγκύπρια κλίµακα: 3 Λυκείων στη Λευκωσία, 3 στη Λεµεσό, 3 στη Λάρνακα Αµµόχωστο και 2 στην Πάφο. Από τα 988 άτοµα στα οποία στάληκαν ερωτηµατολόγια ανταποκρίθηκαν τα 506, δηλαδή το 51,2% του συνολικού αριθµού. Πίνακας 1: ηµογραφικά χαρακτηριστικά δείγµατος εκπαιδευτικών Θέση Αριθµός Ποσοστό ιευθυντής 6 1,3 Βοηθός ιευθυντής/ντρια Α 25 5,5 Βοηθός ιευθυντής/ντρια 66 14,4 Καθηγητής/τρια ,8 Υπεύθυνος/η Κ Ναι 62 15,9 Όχι ,1 Φύλο Ανδρας ,5 Γυναίκα ,5 Όπως φαίνεται στον πιο πάνω πίνακα, το δείγµα της έρευνας αποτέλεσαν 6 ιευθυντές Λυκείων (1,1%), 25 Βοηθοί ιευθυντές Α (5,1%), 66 Βοηθοί ιευθυντές (15,9%) και 361 καθηγητές/τριες (77,8%). Από τους εκπαιδευτικούς του δείγµατος οι 62 (15,9%) ήταν Υπεύθυνοι για το Κ στο σχολείο τους. Επιπλέον, οι 202 εκπαιδευτικοί (42,5%) ήταν άντρες και οι 273 (57,5%) γυναίκες. 11

12 ιάγραµµα 1: Υπεύθυνος/η Τµήµατος όχι, 182, 42% ναι, 247, 58% Όπως φαίνεται στο πιο πάνω διάγραµµα, σχεδόν τα 2/3 (58%) του δείγµατος της έρευνας ήταν Υπεύθυνοι Τµήµατος (247 εκπαιδευτικοί). Μαθητές/τριες Τον πληθυσµό των µαθητών της έρευνας αποτέλεσαν όλοι οι µαθητές/τριες της Β και Γ Λυκείου της Κύπρου. Το δείγµα της έρευνας αποτέλεσαν µαθητές/τριες της Β και Γ Λυκείου δεκαοκτώ Λυκείων σε παγκύπρια κλίµακα: 7 από τη Λευκωσία, 6 από τη Λεµεσό, 3 από τη Λάρνακα Αµµόχωστο και 2 από την Πάφο. Σε κάθε ένα από τα Λύκεια αυτά δόθηκαν ερωτηµατολόγια από λειτουργούς του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου σε ένα τµήµα της Β ή Γ Λυκείου. Συνολικά δόθηκαν ερωτηµατολόγια σε εννέα τµήµατα Β Λυκείου και εννέα Γ Λυκείου. Επιλέγηκαν τµήµατα που την περίοδο που έγινε η χορήγηση τα παιδιά διδάσκονταν Ελληνικά ή Θρησκευτικά, για να είναι συγκεντρωµένοι όλοι οι µαθητές/τριες του τµήµατος στην τάξη. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται αναλυτικά οι αριθµοί των µαθητών της Β και Γ Λυκείου που έλαβαν µέρος στην έρευνα κατά τάξη, φύλο και τόπο διαµονής. 12

13 Πίνακας 2: ηµογραφικά χαρακτηριστικά δείγµατος µαθητών Β και Γ Λυκείου Αριθµός Ποσοστό Τόπος διαµονής πόλη ,8% χωριό ,2% Τάξη Β Λυκείου ,3% Γ Λυκείου ,7% Φύλο Αγόρι % Κορίτσι % Όπως φαίνεται στον πιο πάνω πίνακα, το δείγµα της έρευνας αποτέλεσαν 124 µαθητές (ποσοστό 32,3%) Β Λυκείου και 260 µαθητές (ποσοστό 67,7%) Γ Λυκείου. Από τους µαθητές του δείγµατος οι 124 ήταν αγόρια (ποσοστό 32%) και 263 κορίτσια (ποσοστό 68%). Επιπλέον, 249 µαθητές (ποσοστό 64,8%) προέρχονταν από αστικές περιοχές και 135 (ποσοστό 35,2%) από την ύπαιθρο. ιαδικασία διεξαγωγής της έρευνας Η χορήγηση των ερωτηµατολογίων των µαθητών έγινε από οµάδα λειτουργών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου, µετά από συνεννόηση µε τις διευθύνσεις των σχολείων που επελέγησαν, για να συµµετάσχουν. Η χορήγηση των ερωτηµατολογίων γινόταν από τους λειτουργούς, αφού πρώτα επεξηγούσαν στους µαθητές τους στόχους της έρευνας και διευκρινιζόταν ότι η συµµετοχή τους ήταν ανώνυµη και ότι όλες οι πληροφορίες που θα παρείχαν θα τηρούνταν εµπιστευτικές. Τα ερωτηµατολόγια των εκπαιδευτικών στάληκαν στα σχολεία τους ταχυδροµικώς. Σε κάθε φάκελο περιλαµβάνονταν εκτός από τα ερωτηµατολόγια, η επιστολή έγκρισης από τη ιεύθυνση Μέσης Εκπαίδευσης για τη συγκεκριµένη έρευνα, συνοδευτική επιστολή καθώς και λεπτοµερείς οδηγίες χορήγησης και επιστροφής των συµπληρωµένων ερωτηµατολογίων 3. 3 Βλ. Παράρτηµα ΙΙΙ 13

14 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εισαγωγή Τα αποτελέσµατα 4 που προέκυψαν από τη ανάλυση των δεδοµένων που είχαν συλλεγεί κατά τη δεύτερη φάση της έρευνας (ερωτηµατολόγια προς εκπαιδευτικούς και µαθητές ), παρατίθενται στο κεφάλαιο αυτό σε συνθετική µορφή, µε σκοπό την παρουσίαση µιας όσο το δυνατό πιο ολοκληρωµένης εικόνας, που να αντικατοπτρίζει τις απόψεις του δείγµατος σε κάθε έναν από τους βασικούς άξονες διερεύνησης, που είχαν αρχικά τεθεί, αλλά και να καταδεικνύει τις στατιστικά σηµαντικές διαφοροποιήσεις µεταξύ υποοµάδων του δείγµατος. Για σκοπούς οργάνωσης, θα χρησιµοποιηθεί η ακόλουθη δοµή κατά την παρουσίαση των αποτελεσµάτων: 1. Απόψεις εκπαιδευτικών για το πρόγραµµα Κ: Ερωτηµατολόγιο: ποσοτικά αποτελέσµατα και αποτελέσµατα ανοιχτών ερωτήσεων Συνεντεύξεις 2. Απόψεις µαθητών/τριών για το πρόγραµµα Κ: Ερωτηµατολόγιο: ποσοτικά αποτελέσµατα και αποτελέσµατα ανοιχτών ερωτήσεων 3. Απόψεις εκπαιδευτικών και µαθητών για το θεσµό του Υπεύθυνου Τµήµατος (ΥΤ) Ερωτηµατολόγιο: ποσοτικά αποτελέσµατα και αποτελέσµατα ανοιχτών ερωτήσεων Συνεντεύξεις Με σκοπό την οµαδοποίηση των δηλώσεων τόσο του ερωτηµατολογίου των εκπαιδευτικών όσο και των µαθητών/τριών έγινε παραγοντική ανάλυση των δηλώσεων που αντιστοιχούν στους άξονες «Γενική Εκτίµηση», «Στόχοι Προγράµµατος», «Λειτουργία Προγράµµατος». Ο άξονας «Υπεύθυνος Τµήµατος» παρουσιάζεται ξεχωριστά στο ειδικό κεφάλαιο που εξετάζει το θεσµό αυτό. 4 Αναλυτικά αποτελέσµατα στις επιµέρους δηλώσεις του ερωτηµατολογίου καθηγητών και µαθητών (ποσοστά, µέσοι όροι, τυπικές αποκλίσεις) παρουσιάζονται στο Παράρτηµα IV, ενώ αυτούσια σχόλια από τις ανοιχτές ερωτήσεις για το Κ και τον ΥΤ παρουσιάζονται στο Παράρτηµα V. 14

15 ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Κ ΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Αποτελέσµατα ερωτηµατολογίου εκπαιδευτικών Από την παραγοντική ανάλυση των δηλώσεων του ερωτηµατολογίου των εκπαιδευτικών 5 προέκυψαν µε ορθογώνια περιστροφή (varimax rotation) οκτώ παράγοντες οι οποίοι συνολικά ερµηνεύουν ποσοστό 68,48% της διασποράς. Στον πρώτο παράγοντα συγκέντρωσαν τις ψηλότερες φορτίσεις δηλώσεις που σχετίζονταν µε τους στόχους του προγράµµατος Κ. Γι αυτό το λόγο ο παράγοντας ονοµάστηκε «Στόχοι Κ». Αποτελείται συνολικά από δώδεκα δηλώσεις, ερµηνεύει ποσοστό 23,11% της διασποράς και έχει εσωτερική αξιοπιστία 0,98. Στο δεύτερο παράγοντα συγκέντρωσαν τις ψηλότερες φορτίσεις δηλώσεις που σχετίζονταν µε τη λειτουργία των οµίλων στα πλαίσια του Κ. Γι αυτό το λόγο ο παράγοντας ονοµάστηκε «Λειτουργία Οµίλων». Αποτελείται συνολικά από οκτώ δηλώσεις, ερµηνεύει ποσοστό 9,11% της διασποράς και έχει εσωτερική αξιοπιστία 0,88. Στον τρίτο παράγοντα συγκέντρωσαν τις ψηλότερες φορτίσεις δηλώσεις που σχετίζονταν µε την αξιολόγηση των µαθητών στο Κ. Γι αυτό το λόγο ο παράγοντας ονοµάστηκε «Αξιολόγηση µαθητών στο Κ». Αποτελείται συνολικά από εφτά δηλώσεις, ερµηνεύει ποσοστό 8,53% της διασποράς και έχει εσωτερική αξιοπιστία 0,86. Στον τέταρτο παράγοντα συγκέντρωσαν τις ψηλότερες φορτίσεις δηλώσεις που σχετίζονταν µε τη γενική συνεισφορά και τη σηµαντικότητα του Κ. Γι αυτό το λόγο ο παράγοντας ονοµάστηκε «Σηµαντικότητα του Κ». Αποτελείται συνολικά από έξι δηλώσεις, ερµηνεύει ποσοστό 7,38% της διασποράς και έχει εσωτερική αξιοπιστία 0,89. Στον πέµπτο παράγοντα συγκέντρωσαν τις ψηλότερες φορτίσεις δηλώσεις που σχετίζονταν µε τη δυνατότητα ελέγχου των υπευθύνων για το Κ. Γι αυτό το λόγο ο παράγοντας ονοµάστηκε 5 Στην παραγοντική ανάλυση του ερωτηµατολογίου των εκπαιδευτικών δεν συµπεριλήφθηκαν οι δηλώσεις α6 και α7 γιατί θεωρήσαµε ότι έπρεπε να παρουσιαστούν ξεχωριστά και οι δηλώσεις γ8, γ14, γ20, γ21, γ22, γ23, γ27 οι οποίες συγκέντρωναν φόρτιση < 0,4 µετά από την ορθογώνια περιστροφή των παραγόντων. 15

16 «υνατότητα ελέγχου στο Κ». Αποτελείται συνολικά από τέσσερις δηλώσεις, ερµηνεύει ποσοστό 6,75% της διασποράς και έχει εσωτερική αξιοπιστία 0,87. Στον έκτο παράγοντα συγκέντρωσαν τις ψηλότερες φορτίσεις δηλώσεις που σχετίζονταν µε τη λειτουργία των ελεύθερων δραστηριοτήτων και των ωρών δηµιουργικής απασχόλησηςαναπλήρωσης στα πλαίσια του Κ. Γι αυτό το λόγο ο παράγοντας ονοµάστηκε «Ώρες ηµιουργικής απασχόλησης-αναπλήρωσης». Αποτελείται συνολικά από τέσσερις δηλώσεις, ερµηνεύει ποσοστό 6,70% της διασποράς και έχει εσωτερική αξιοπιστία 0,8. Στο έβδοµο παράγοντα συγκέντρωσαν τις ψηλότερες φορτίσεις δηλώσεις που σχετίζονταν µε τη σηµασία των εκπαιδευτικών επισκέψεων και ψυχαγωγικών εκδροµών. Γι αυτό το λόγο ο παράγοντας ονοµάστηκε «Επισκέψεις/Εκδροµές». Αποτελείται συνολικά από δύο δηλώσεις, ερµηνεύει ποσοστό 3,51% της διασποράς και έχει εσωτερική αξιοπιστία 0,62. Στον όγδοο παράγοντα συγκέντρωσαν τις ψηλότερες φορτίσεις δηλώσεις που σχετίζονταν µε βασικές ανάγκες που έχουν τα σχολεία για το Κ. Γι αυτό το λόγο ο παράγοντας ονοµάστηκε «Ανάγκες Κ». Αποτελείται συνολικά από δύο δηλώσεις, ερµηνεύει ποσοστό 3,39% της διασποράς και έχει εσωτερική αξιοπιστία 0,54. Ο συντελεστής ΚΜΟ καθώς και η σύνθεση, οι ιδιοτιµές, τα ποσοστά ερµηνευόµενης διασποράς, οι συντελεστές αξιοπιστίας Alpha, και οι συνθετικοί µέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις των παραγόντων φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 3: Αποτελέσµατα παραγοντικής ανάλυσης του ερωτηµατολογίου των εκπαιδευτικών ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ* Π1 Π2 Π3 Π4 Π5 Π6 Π7 Π8 β8 8. Να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους β9 9. Να γίνουν πιο υπεύθυνα άτοµα β7 7. Να ενδυναµώσουν το ερευνητικό τους πνεύµα β2 2. Να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους β Να επικοινωνούν καλύτερα µεταξύ τους β3 3. Να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντά τους β4 4. Να αναπτύξουν πρωτοβουλίες για διάφορα θέµατα β5 5. Να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην τοπική κοινότητα

17 β Να αναπτύξουν σφαιρική µόρφωση β Να επικοινωνούν καλύτερα µε τους καθηγητές τους β6 6. Να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη διεθνή κοινότητα β1 1. Να ενισχύσουν τη δηµιουργική τους απασχόληση γ Η συµµετοχή των µαθητών σε ένα όµιλο εξαρτάται από τα ενδιαφέροντά τους. γ Οι όµιλοι διαµορφώνονται µε βάση τα ενδιαφέροντα των µαθητών. γ Η συµµετοχή των καθηγητών σε ένα όµιλο εξαρτάται από τα ενδιαφέροντά τους. γ Θεωρώ τη λειτουργία πολλών διαφορετικών οµίλων αποτελεσµατική γ7 7. Οι όµιλοι λειτουργούν αποτελεσµατικά γ9 9. Θεωρώ τη λειτουργία των οµίλων χάσιµο χρόνου γ2 2. Οι δραστηριότητες που γίνονται στα πλαίσια των "ελεύθερων δραστηριοτήτων" ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των µαθητών. γ3 3. Η οργάνωση των ελεύθερων δραστηριοτήτων στο σχολείο µου είναι αποτελεσµατική. γ Ο τρόπος αξιολόγησης των µαθητών στο Κ είναι αντικειµενικός γ Οι τοµείς στους οποίους αξιολογούνται οι µαθητές στο Κ είναι αντιπροσωπευτικοί της δράσης τους. γ Ο φάκελος δραστηριοτήτων (πορτφόλιο) αξιολογείται µε αντικειµενικά κριτήρια. γ Ο φάκελος δραστηριοτήτων (πορτφόλιο) καλύπτει αντιπροσωπευτικά τη δράση του µαθητή. γ Η αυτοαξιολόγηση του µαθητή στο Κ αξιοποιείται επαρκώς. γ Ο καθηγητής κάθε ειδικότητας αξιολογεί τις εργασίες των µαθητών που πρόκειται να µπουν στο φάκελο δραστηριοτήτων (πορτφόλιο). γ Πιστεύω ότι ο/η µαθητής/τρια πρέπει να αξιολογείται στο Κ. α4 4. Οι καθηγητές βλέπουν θετικά τη συµµετοχή τους στο Κ. α2 2. Το σχολείο λειτουργεί καλύτερα λόγω του Κ. α3 3. Οι µαθητές βλέπουν θετικά τη συµµετοχή τους στο Κ. α1 1. Το πρόγραµµα Κ είναι αναγκαίο στο Ενιαίο Λύκειο. α5 5. Το πρόγραµµα Κ έχει πετύχει τους στόχους του ,5E

18 α8 8. Η συµµετοχή στις δραστηριότητες του Κ πρέπει να είναι υποχρεωτική για όλους τους µαθητές. γ Ο υπεύθυνος για το Κ έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τι γίνεται στα πλαίσια του προγράµµατος. γ Ο υπεύθυνος για το Κ έχει άµεση επαφή µε τους Υπεύθυνους Τµήµατος. γ Ο διευθυντής του σχολείου έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τι γίνεται στο πρόγραµµα Κ. γ Ο υπεύθυνος για το Κ είναι ενηµερωµένος για τα καθήκοντα που έχει για το θεσµό. γ4 4. Είναι ξεκάθαρο σε µένα ποιες δραστηριότητες πρέπει να γίνονται στις "ώρες δηµιουργικής απασχόλησης - αναπλήρωσης". γ1 1. Είναι ξεκάθαρο σε µένα ποιες δραστηριότητες καλύπτει ο όρος "ελεύθερες δραστηριότητες". γ5 5. Αξιοποιώ αποτελεσµατικά τις "ώρες δηµιουργικής απασχόλησης - αναπλήρωσης" µε τους µαθητές µου. γ6 6. Το σχολείο µού παρέχει τη δυνατότητα να αξιοποιώ αποτελεσµατικά τις "ώρες δηµιουργικής απασχόλησης - αναπλήρωσης" (π.χ. έχει οργανωµένο υλικό). γ Θεωρώ σηµαντικό να γίνονται οι εκπαιδευτικές επισκέψεις. γ Θεωρώ σηµαντικό να γίνονται οι ψυχαγωγικές εκδροµές γ Ο υπεύθυνος για το Κ χρειάζεται επιµόρφωση, για να είναι αποτελεσµατικός στο ρόλο του. γ Υπάρχει η ανάγκη για επικοινωνία µε αρµόδιο άτοµο στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού για το θεσµό Κ. Συντελεστής ΚΜΟ 0,96 Ιδιοτιµή χωρίς περιστροφή 18,74 3,34 2,22 1,57 1,36 1,32 1,21 1,05 Ιδιοτιµή µε ορθογώνια περιστροφή 10,40 4,10 3,84 3,32 3,04 3,01 1,58 1,53 Ποσοστό ερµηνευόµενης διασποράς χωρίς περιστροφή 41,65 7,43 4,93 3,48 3,03 2,93 2,70 2,33 Ποσοστό ερµηνευόµενης διασποράς µε ορθογώνια περιστροφή 23,11 9,11 8,53 7,38 6,75 6,70 3,51 3,39 Αθροιστικό ποσοστό ερµηνευόµενης διασποράς 23,11 32,22 40,75 48,13 54,88 61,58 65,09 68,48 Συντελεστής αξιοπιστίας Cronbach Alpha 0,98 0,88 0,86 0,89 0,87 0,8 0,62 0,54 Συνθετικός µέσος όρος 3,18 3,10 2,98 2,93 3,53 3,53 3,95 3,52 Τυπική απόκλιση 1,14 0,87 0,89 1,00 1,01 1,01 1,01 1,09 *Π1: Στόχοι Κ Π2: Λειτουργία Οµίλων Π3: Αξιολόγηση µαθητών στο Κ Π4: Σηµαντικότητα του Κ Π5: υνατότητα ελέγχου στο Κ Π6: Ώρες ηµιουργικής απασχόλησης-αναπλήρωσης Π7: Επισκέψεις/Εκδροµές Π8: Ανάγκες Κ 18

19 Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος των παραγόντων που προέκυψαν από την παραγοντική ανάλυση. ιάγραµµα 2: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση σε όλους τους παράγοντες Ανάγκες Κ Κέντρο Κλίµακας Επισκέψεις/Εκδροµές Ώρες ηµιουργικής απασχόλησης-αναπλήρωσης υνατότητα ελέγχου στο Κ Σηµαντικότητα του Κ Αξιολόγηση µαθητών στο Κ Λειτουργία Οµίλων Στόχοι Κ Μέσος όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 Όπως φαίνεται στο πιο πάνω διάγραµµα, οι εκπαιδευτικοί του δείγµατος έχουν πολύ θετική στάση µόνο απέναντι στο θέµα των ψυχαγωγικών εκδροµών και των εκπαιδευτικών επισκέψεων (Μ.Ο. 3,95), αφού στους υπόλοιπους παράγοντες είτε είναι θετικοί σε µέτριο βαθµό είτε είναι αρνητικοί. Συγκεκριµένα, από τις απαντήσεις τους φαίνεται ότι οι ώρες δηµιουργικής απασχόλησηςαναπλήρωσης λειτουργούν σχετικά ικανοποιητικά (Μ.Ο. 3,53) ενώ θεωρούν παράλληλα ότι υπάρχει µια σχετικά καλή δυνατότητα ελέγχου στα πλαίσια του Κ (Μ.Ο. 3,53). Επιπλέον, θεωρούν ότι στο Κ υπάρχουν αρκετές ανάγκες (Μ.Ο. 3,52). Οι εκπαιδευτικοί φαίνεται να θεωρούν ότι οι στόχοι του Κ επιτυγχάνονται σε µέτριο βαθµό (Μ.Ο. 3,18), ενώ παράλληλα δεν θεωρούν πολύ σηµαντικό το Κ (Μ.Ο. 2,92) στο Ενιαίο Λύκειο. 19

20 Επιπλέον, θεωρούν ότι η λειτουργία των οµίλων (Μ.Ο. 3,10) και η αξιολόγηση των µαθητών στο Κ (Μ.Ο. 2,98) δεν λειτουργούν σε αρκετά ικανοποιητικό βαθµό. Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος των επιµέρους δηλώσεων που αποτελούν τον παράγοντα «Στόχοι Κ». ιάγραµµα 3: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση στον παράγοντα Στόχοι Κ 12. Να αναπτύξουν σφαιρική µόρφωση Κέντρο Κλίµακας 11. Να επικοινωνούν καλύτερα µε τους καθηγητές τους 10. Να επικοινωνούν καλύτερα µεταξύ τους 9. Να γίνουν πιο υπεύθυνα άτοµα 8. Να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους 7. Να ενδυναµώσουν το ερευνητικό τους πνεύµα 6. Να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη διεθνή κοινότητα 5. Να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην τοπική κοινότητα 4. Να αναπτύξουν πρωτοβουλίες για διάφορα θέµατα 3. Να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντά τους 2. Να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους 1. Να ενισχύσουν τη δηµιουργική τους απασχόληση Μέσος Όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 Όπως φαίνεται στο πιο πάνω διάγραµµα, στις πιο πολλές δηλώσεις που αποτελούσαν τον παράγοντα «Στόχοι Κ» οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι αυτοί επιτυγχάνονται σε µέτριο βαθµό. Οι πιο ψηλοί µέσοι όροι παρουσιάζονται στις δηλώσεις που δείχνουν ότι το πρόγραµµα Κ βοηθά τους µαθητές κυρίως να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντα τους (Μ.Ο. 3,37) και να επικοινωνούν καλύτερα µε τους καθηγητές τους (Μ.Ο. 3,36). Οι χαµηλότεροι µέσοι όροι (κάτω από το κέντρο της 5βάθµιας κλίµακας) παρουσιάζονται στις δηλώσεις που δείχνουν ότι το πρόγραµµα Κ 20

21 αδυνατεί να βοηθήσει τους µαθητές/τριες να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην τοπική (Μ.Ο. 2,90) και τη διεθνή κοινότητα (Μ.Ο. 2,55). Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος των επιµέρους δηλώσεων που αποτελούν τον παράγοντα «Λειτουργία Οµίλων». ιάγραµµα 4: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση στον παράγοντα Λειτουργία Οµίλων 3. Η οργάνωση των ελεύθερων δραστηριοτήτων στο σχολείο µου είναι αποτελεσµατική. Κέντρο Κλίµακας 2. Οι δραστηριότητες που γίνονται στα πλαίσια των "ελεύθερων δραστηριοτήτων" ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των µαθητών. 9. Θεωρώ τη λειτουργία των οµίλων χάσιµο χρόνου. 7. Οι όµιλοι λειτουργούν αποτελεσµατικά. 10. Θεωρώ τη λειτουργία πολλών διαφορετικών οµίλων αποτελεσµατική. 13. Η συµµετοχή των καθηγητών σε ένα όµιλο εξαρτάται από τα ενδιαφέροντά τους. 11. Οι όµιλοι διαµορφώνονται µε βάση τα ενδιαφέροντα των µαθητών. 12. Η συµµετοχή των µαθητών σε ένα όµιλο εξαρτάται από τα ενδιαφέροντά τους Μέσος όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 Το πιο πάνω διάγραµµα δείχνει τις απόψεις των εκπαιδευτικών του δείγµατος στις επιµέρους δηλώσεις του παράγοντα «Λειτουργία Οµίλων». Ενώ οι εκπαιδευτικοί φαίνεται να µη θεωρούν τη λειτουργία των οµίλων χάσιµο χρόνου (Μ.Ο. 2,28), εντούτοις δηλώνουν ότι οι όµιλοι δεν λειτουργούν και τόσο αποτελεσµατικά (Μ.Ο. 2,82), ενώ το ίδιο ισχύει και για την οργάνωση των ελεύθερων δραστηριοτήτων (Μ.Ο. 2,82) οι οποίες επιπλέον δεν ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των µαθητών (Μ.Ο. 2,80). 21

22 Λίγο πάνω από το κέντρο της κλίµακας φαίνεται να είναι οι µέσοι όροι στις δηλώσεις που δείχνουν τη σύνθεση και τη συµµετοχή των οµίλων. Συγκεκριµένα, ως προς τη σύνθεση των οµίλων, οι εκπαιδευτικοί θεωρούν τη λειτουργία πολλών οµίλων αποτελεσµατική (Μ.Ο. 3,20) και ότι οι όµιλοι διαµορφώνονται µε βάση τα ενδιαφέροντα των µαθητών (Μ.Ο. 3,14) σε σχετικά µέτριο βαθµό. Ως προς τη συµµετοχή, οι εκπαιδευτικοί του δείγµατος επίσης θεωρούν ότι η συµµετοχή τόσο των καθηγητών (Μ.Ο. 3,23) όσο και των µαθητών (Μ.Ο. 2,13) έχει σχέση µε τα ενδιαφέροντά τους σε µέτριο σχετικά βαθµό. Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος των επιµέρους δηλώσεων που αποτελούν τον παράγοντα «Αξιολόγηση µαθητών στο Κ». ιάγραµµα 5: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση στον παράγοντα Αξιολόγηση µαθητών στο Κ 17. Πιστεύω ότι ο/η µαθητής/τρια πρέπει να αξιολογείται στο Κ. Κέντρο Κλίµακας 25. Ο καθηγητής κάθε ειδικότητας αξιολογεί τις εργασίες των µαθητών που πρόκειται να µπουν στο φάκελο δραστηριοτήτων (πορτφόλιο). 28. Η αυτοαξιολόγηση του µαθητή στο Κ αξιοποιείται επαρκώς. 24. Ο φάκελος δραστηριοτήτων (πορτφόλιο) καλύπτει αντιπροσωπευτικά τη δράση του µαθητή. 26. Ο φάκελος δραστηριοτήτων (πορτφόλιο) αξιολογείται µε αντικειµενικά κριτήρια. 19. Οι τοµείς στους οποίους αξιολογούνται οι µαθητές στο Κ είναι αντιπροσωπευτικοί της δράσης τους. 18. Ο τρόπος αξιολόγησης των µαθητών στο Κ είναι αντικειµενικός Μέσος όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 22

23 Από το πιο πάνω διάγραµµα προκύπτει ότι, ενώ οι εκπαιδευτικοί φαίνεται να συµφωνούν µε την αξιολόγηση του µαθητή στο Κ σε αρκετά µεγάλο βαθµό (Μ.Ο. 3,43), εντούτοις, φαίνεται ότι ο τρόπος λειτουργίας του συστήµατος αξιολόγησης στο Κ, δεν είναι αποτελεσµατικός, αφού σε όλες τις δηλώσεις που δείχνουν την αποτελεσµατικότητα του έχουµε χαµηλούς µέσους όρους (2,70 µέχρι 3,01). Συγκεκριµένα, φαίνεται ότι ο τρόπος αξιολόγησης των µαθητών είναι µη αντικειµενικός (Μ.Ο. 2,84), οι τοµείς στους οποίους αξιολογούνται δεν είναι αντιπροσωπευτικοί της δράσης τους (Μ.Ο. 2,84), ο φάκελος δραστηριοτήτων (πορτφόλιο) δεν καλύπτει αντιπροσωπευτικά τη δράση του µαθητή (Μ.Ο. 2,75) και δεν αξιολογείται σε ικανοποιητικό βαθµό µε αντικειµενικά κριτήρια (Μ.Ο. 3,01). Στο διάγραµµα φαίνεται επίσης ότι ο φάκελος δραστηριοτήτων (πορτφόλιο) αξιολογείται από τον καθηγητή κάθε ειδικότητας σε αρκετά ικανοποιητικό βαθµό (Μ.Ο. 3,32). Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος των επιµέρους δηλώσεων που αποτελούν τον παράγοντα «Ώρες ηµιουργικής απασχόλησης-αναπλήρωσης». ιάγραµµα 6: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση στον παράγοντα Ώρες ηµιουργικής απασχόλησης-αναπλήρωσης 6. Το σχολείο µού παρέχει τη δυνατότητα να αξιοποιώ αποτελεσµατικά τις "ώρες δηµιουργικής απασχόλησης - αναπλήρωσης" (π.χ. έχει οργανωµένο υλικό). Κέντρο Κλίµακας 5. Αξιοποιώ αποτελεσµατικά τις "ώρες δηµιουργικής απασχόλησης - αναπλήρωσης" µε τους µαθητές µου. 1. Είναι ξεκάθαρο σε µένα ποιες δραστηριότητες καλύπτει ο όρος "ελεύθερες δραστηριότητες". 4. Είναι ξεκάθαρο σε µένα ποιες δραστηριότητες πρέπει να γίνονται στις "ώρες δηµιουργικής απασχόλησης - αναπλήρωσης" Μέσος όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 23

24 Με βάση το πιο πάνω διάγραµµα, φαίνεται ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν µια σχετικά ξεκάθαρη εικόνα για το ποιες δραστηριότητες καλύπτει ο όρος ελεύθερες δραστηριότητες (Μ.Ο. 3,42), ενώ έχουν λιγότερο ξεκάθαρη εικόνα για το ποιες δραστηριότητες πρέπει να γίνονται στις ώρες δηµιουργικής απασχόλησης αναπλήρωσης (Μ.Ο. 3,16). Επιπλέον, οι χαµηλοί µέσοι όροι στις δηλώσεις που δείχνουν τον τρόπο λειτουργίας των ωρών δηµιουργικής απασχόλησης αναπλήρωσης φανερώνουν το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί δεν αξιοποιούν αποτελεσµατικά τις ώρες αυτές (Μ.Ο. 2,78), αλλά και το ότι το ίδιο το σχολείο δεν παρέχει στους εκπαιδευτικούς τη δυνατότητα να αξιοποιούν αποτελεσµατικά αυτές τις ώρες (Μ.Ο. 2,57). Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος των επιµέρους δηλώσεων που αποτελούν τον παράγοντα «Σηµαντικότητα του Κ». ιάγραµµα 7: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση στον παράγοντα Σηµαντικότητα του Κ 8. Η συµµετοχή στις δραστηριότητες του Κ πρέπει να είναι υποχρεωτική για όλους τους µαθητές. Κέντρο Κλίµακας 5. Το πρόγραµµα Κ έχει πετύχει τους στόχους του. 1. Το πρόγραµµα Κ είναι αναγκαίο στο Ενιαίο Λύκειο. 3. Οι µαθητές βλέπουν θετικά τη συµµετοχή τους στο Κ. 2. Το σχολείο λειτουργεί καλύτερα λόγω του Κ. 4. Οι καθηγητές βλέπουν θετικά τη συµµετοχή τους στο Κ Μέσος όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 24

25 Οι σχετικά ψηλοί µέσοι όροι στις δηλώσεις που δείχνουν την αναγκαιότητα του Κ στο Ενιαίο Λύκειο φανερώνουν τη θετική στάση των εκπαιδευτικών του δείγµατος για το πρόγραµµα. Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών θεωρεί ότι η συµµετοχή των µαθητών στο Κ πρέπει να είναι υποχρεωτική για όλους τους µαθητές (Μ.Ο. 3,63) και ότι το πρόγραµµα Κ είναι αναγκαίο στο Ενιαίο Λύκειο (Μ.Ο. 3,34). Από την άλλη, οι χαµηλοί µέσοι όροι (χαµηλότεροι από το κέντρο της 5βάθµιας κλίµακας) στις δηλώσεις που δείχνουν το πώς οι συµµετέχοντες βιώνουν τη λειτουργία αυτού του προγράµµατος φανερώνουν ότι οι εκπαιδευτικοί βλέπουν αρνητικά αυτή τη διάσταση του προγράµµατος. Θεωρούν ότι το σχολείο δεν λειτουργεί καλύτερα λόγω του Κ (Μ.Ο. 2,57) και ότι τόσο οι µαθητές (Μ.Ο. 2,81) όσο και οι καθηγητές (Μ.Ο. 2,87) δεν βλέπουν θετικά τη συµµετοχή τους στο Κ. Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος των επιµέρους δηλώσεων που αποτελούν τον παράγοντα «υνατότητα ελέγχου στο Κ». ιάγραµµα 8: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση στον παράγοντα υνατότητα ελέγχου στο Κ Κέντρο Κλίµακας 29. Ο υπεύθυνος για το Κ είναι ενηµερωµένος για τα καθήκοντα που έχει για το θεσµό. 33. Ο διευθυντής του σχολείου έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τι γίνεται στο πρόγραµµα Κ. 31. Ο υπεύθυνος για το Κ έχει άµεση επαφή µε τους Υπεύθυνους Τµήµατος. 32. Ο υπεύθυνος για το Κ έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τι γίνεται στα πλαίσια του προγράµµατος Μέσος όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 25

26 Οι σχετικά ψηλοί µέσοι όροι (όλοι πάνω από το κέντρο της 5βάθµιας κλίµακας) στο πιο πάνω διάγραµµα, δείχνουν ότι υπάρχει µια σχετικά καλή δυνατότητα για έλεγχο της λειτουργίας του προγράµµατος Κ από τους άµεσα υπεύθυνους ( ιευθυντές και Β..). Οι εκπαιδευτικοί του δείγµατος θεωρούν ότι ο υπεύθυνος για το Κ είναι σε µεγάλο βαθµό ενηµερωµένος για τα καθήκοντα που έχει (Μ.Ο. 3,68) και ότι τόσο αυτός/ή όσο και ο/η ιευθυντής/ντρια έχουν τη δυνατότητα, σε µεγάλο σχετικά βαθµό, να ελέγχουν τι γίνεται στο πρόγραµµα (Μ.Ο. 3,41 και 3,51 αντίστοιχα). Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι ο υπεύθυνος για το Κ έχει άµεση επαφή µε τους ΥΤ σε αρκετά µεγάλο βαθµό (Μ.Ο. 3,54). Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος των επιµέρους δηλώσεων που αποτελούν τον παράγοντα «Επισκέψεις/Εκδροµές». ιάγραµµα 9: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση στον παράγοντα Επισκέψεις/Εκδροµές Κέντρο Κλίµακας 16. Θεωρώ σηµαντικό να γίνονται οι εκπαιδευτικές επισκέψεις. 15. Θεωρώ σηµαντικό να γίνονται οι ψυχαγωγικές εκδροµές Μέσος όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 Οι ψηλοί µέσοι όροι στο πιο πάνω διάγραµµα φανερώνουν το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί θεωρούν πάρα πολύ σηµαντικό να γίνονται οι εκπαιδευτικές επισκέψεις (Μ.Ο. 4,18) και πολύ σηµαντικό να γίνονται οι ψυχαγωγικές εκδροµές (Μ.Ο. 3,71). Χαρακτηριστικά σηµειώνουµε ότι 26

27 στη δήλωση που αφορούσε στις εκπαιδευτικές επισκέψεις, το 77% των εκπαιδευτικών σηµείωσε πολύ και πάρα πολύ. Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος των επιµέρους δηλώσεων που αποτελούν τον παράγοντα «Ανάγκες Κ». ιάγραµµα 10: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση στον παράγοντα Ανάγκες Κ Κέντρο Κλίµακας 34. Υπάρχει η ανάγκη για επικοινωνία µε αρµόδιο άτοµο στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού για το θεσµό Κ. 30. Ο υπεύθυνος για το Κ χρειάζεται επιµόρφωση, για να είναι αποτελεσµατικός στο ρόλο του Μέσος όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 Από το πιο πάνω διάγραµµα φαίνεται ότι οι εκπαιδευτικοί θεωρούν σε πολύ µεγάλο βαθµό ότι ο υπεύθυνος για το Κ χρειάζεται επιµόρφωση, για να είναι αποτελεσµατικός στο ρόλο του (Μ.Ο. 3,74). Πάνω από τα 2/3 των εκπαιδευτικών (62,6) απάντησαν στη συγκεκριµένη δήλωση πολύ και πάρα πολύ. Επιπλέον, 67% των εκπαιδευτικών στη δήλωση που αφορούσε στην ανάγκη για επικοινωνία µε αρµόδιο άτοµο στο ΥΠΠ για το πρόγραµµα Κ απάντησαν αρκετά µέχρι πάρα πολύ (Μ.Ο. 3,27). 27

28 Στο διάγραµµα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο µέσος όρος στις δηλώσεις που αφορούν στο θέµα της οργάνωσης του Κ. ιάγραµµα 11: Μέσοι Όροι +/- 1 Τυπική Απόκλιση στις δηλώσεις για την οργάνωση του Κ Κέντρο Κλίµακας 7. Το πρόγραµµα Κ πρέπει να οργανώνεται από το κάθε σχολείο ανάλογα µε τις ανάγκες του. 6. Το πρόγραµµα Κ πρέπει να οργανώνεται κεντρικά από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού Μέσος όρος +- 1 Τυπική Απόκλιση 5 Όπως φαίνεται στην πιο πάνω γραφική παράσταση, οι εκπαιδευτικοί του δείγµατος θεωρούν ότι το πρόγραµµα Κ πρέπει να οργανώνεται από το κάθε σχολείο ανάλογα µε τις ανάγκες του και όχι από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού. Συγκεκριµένα, 84,7% του δείγµατος απάντησε στη δήλωση «Το πρόγραµµα Κ πρέπει να οργανώνεται από το κάθε σχολείο ανάλογα µε τις ανάγκες του» από αρκετά έως πάρα πολύ, ενώ πάνω από τους µισούς εκπαιδευτικούς του δείγµατος (55,8%) στη δήλωση «Το πρόγραµµα Κ πρέπει να οργανώνεται κεντρικά από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού» σηµείωσε καθόλου ή λίγο. 28

29 Συγκρίσεις µε βάση συγκεκριµένα προσωπικά χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών Με σκοπό τη συγκριτική εξέταση και τον εντοπισµό πιθανών διαφοροποιήσεων της στάσης των εκπαιδευτικών απέναντι στο πρόγραµµα Κ µε βάση τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά (φύλο, θέση, υπεύθυνος/η για το Κ, Υπεύθυνος Τµήµατος, ειδικότητα, χρόνια υπηρεσίας) διενεργήθηκε µια σειρά από στατιστικές αναλύσεις. Τα αποτελέσµατα στις περιπτώσεις όπου εντοπίστηκε στατιστικά σηµαντική διαφοροποίηση παρουσιάζονται πιο κάτω. Στο πιο κάτω διάγραµµα παρουσιάζονται οι συγκρίσεις ανάµεσα στους µέσους όρους τριών παραγόντων στους οποίους βρέθηκε στατιστικά σηµαντική διαφορά σύµφωνα µε το στατιστικό κριτήριο independent samples t-test (p < 0,05) και αφορά στη θέση του εκπαιδευτικού στο σχολείο. Οι κατηγορίες ιευθυντές και Β. οµαδοποιήθηκαν και έγινε σύγκριση µε τους απλούς καθηγητές. ιάγραµµα 12: Θέση Εκπαιδευτικού και στάση απέναντι στο Κ 5 4 3,8 3,8 3,7 3,5 3,5 4, Π5: υνατότητα ελέγχου στο Κ Π6: Ώρες ηµιουργικής Απασχόλησης - Αναπλήρωσης Π7: Επισκέψεις/Εκδροµές ιευθυντές/β.. Καθηγητές Όπως φαίνεται στον πιο πάνω πίνακα, οι απλοί καθηγητές θεωρούν πιο σηµαντικό να γίνονται οι εκπαιδευτικές επισκέψεις και οι ψυχαγωγικές εκδροµές σε σχέση µε τους ιευθυντές και Β.. του δείγµατος (Μ.Ο. 4,1 και Μ.Ο. 3,7 αντίστοιχα, t = -3,23, df = 452, p < 0,01). Από την άλλη, οι ιευθυντές και Β.. θεωρούν ότι λειτουργούν σε πιο ικανοποιητικό βαθµό οι ώρες δηµιουργικής απασχόλησης αναπλήρωσης (Μ.Ο. 3,8 και Μ.Ο. 3,5 αντίστοιχα, t = 3,1, df = 449, p < 0,01) και ότι υπάρχει σε µεγαλύτερο βαθµό δυνατότητα ελέγχου στο Κ (Μ.Ο. 3,8 και Μ.Ο. 3,5 αντίστοιχα, t = 3,1, df = 449, p < 0,01) σε σύγκριση µε τους απλούς καθηγητές. 29

30 Στο πιο κάτω διάγραµµα παρουσιάζεται η σύγκριση ανάµεσα στους µέσους όρους του παράγοντα Ανάγκες Κ στον οποίο βρέθηκε στατιστικά σηµαντική διαφορά σύµφωνα µε το στατιστικό κριτήριο independent samples t-test (p < 0,05) και αφορά στο χαρακτηριστικό ΥΤ. ιάγραµµα 13: Υπεύθυνος Τµήµατος και στάση απέναντι στο Κ ,4 3,6 2 1 Π8: Ανάγκες Κ Υ.Τ. µη Υ.Τ. Όπως δείχνει το πιο πάνω διάγραµµα οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι είναι Υπεύθυνοι Τµήµατος θεωρούν σε µικρότερο βαθµό από τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς ότι υπάρχουν ανάγκες στο Κ (Μ.Ο. 3,4 και Μ.Ο. 3,6 αντίστοιχα, t = -2,3, df = 386, p < 0,05). Τα χρόνια υπηρεσίας των εκπαιδευτικών του δείγµατος οµαδοποιήθηκαν σε τρεις κατηγορίες (1= 1-10 χρόνια, 2= χρόνια, 3= 21+ χρόνια) και στην συνέχεια διενεργήθηκε µονόδροµη ανάλυση διασποράς (ANOVA). Τα πιο κάτω διαγράµµατα, παρουσιάζουν τις συγκρίσεις ανάµεσα στους µέσους όρους των τριών αυτών κατηγοριών στους παράγοντες στους οποίους τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι υπάρχει στατιστικά σηµαντική διαφοροποίηση (p < 0,05). 30

31 ιάγραµµα 14: Χρόνια Υπηρεσίας και υνατότητα ελέγχου στο Κ 3 χρόνια υπηρεσίας Μ.Ο. " υνατότητα ελέγχου στο Κ" 5 Στον παράγοντα «υνατότητα ελέγχου» βρέθηκε να υπάρχει διαφοροποίηση (F(2,405) = 6,69, p<0,01) ανάµεσα στους εκπαιδευτικούς µε 1-10 χρόνια υπηρεσία (Μ.Ο. 3,45) και 21+ χρόνια υπηρεσίας (Μ.Ο. 3,89) και ανάµεσα στους εκπαιδευτικούς µε χρόνια υπηρεσίας (Μ.Ο. 3,55) και 21+ χρόνια υπηρεσίας (Μ.Ο. 3,89). Οι πιο πεπειραµένοι εκπαιδευτικοί φαίνεται να θεωρούν ότι υπάρχει µεγαλύτερη δυνατότητα ελέγχου στο Κ συγκριτικά µε τους πιο νέους στην υπηρεσία συναδέλφους τους. ιάγραµµα 15: Χρόνια Υπηρεσίας και Ώρες ηµιουργικής Απασχόλησης Αναπλήρωσης 3 χρόνια υπηρεσίας Μ.Ο. "Ώρες ηµιουργικής Απασχόλησης - Αναπλήρωσης" 5 Στον παράγοντα «Ώρες ηµιουργικής απασχόλησης-αναπλήρωσης» βρέθηκε επίσης διαφοροποίηση (F(2,405) = 6,69, p<0,01). ανάµεσα στους εκπαιδευτικούς µε 1-10 χρόνια υπηρεσίας (Μ.Ο. 3,45) και 21+ χρόνια υπηρεσίας (Μ.Ο. 3,89) και ανάµεσα στους εκπαιδευτικούς µε χρόνια υπηρεσίας (Μ.Ο. 3,55) και 21+ χρόνια υπηρεσίας (Μ.Ο. 3,89). Οι πιο 31

32 πεπειραµένοι εκπαιδευτικοί φαίνεται να αξιοποιούν πιο αποτελεσµατικά τις ώρες αυτές από τους πιο νέους στην υπηρεσία συναδέλφους τους. ιάγραµµα 16: Χρόνια Υπηρεσίας και Επισκέψεις/Εκδροµές 3 χρόνια υπηρεσίας M.O. "Επισκέψεις/Εκδροµές" 5 Στον παράγοντα «Επισκέψεις/Εκδροµές» βρέθηκε να υπάρχει στατιστικά σηµαντική διαφοροποίηση (F(2,407) = 3,75, p<0,05) ανάµεσα στις κατηγορίες εκπαιδευτικών µε 1-10 χρόνια υπηρεσίας (Μ.Ο. 4,12) και 21+ χρόνια υπηρεσίας (Μ.Ο. 3,81), δείχνοντας ότι οι πιο νέοι στην υπηρεσία εκπαιδευτικοί θεωρούν πιο σηµαντικό να γίνονται οι εκπαιδευτικές επισκέψεις και οι ψυχαγωγικές εκδροµές σε σύγκριση µε τους πιο παλιούς στην υπηρεσία συναδέλφους τους. 32

33 Αποτελέσµατα των ανοικτών ερωτήσεων των ερωτηµατολογίων των εκπαιδευτικών Παρακάτω παρουσιάζονται τα βασικά αποτελέσµατα όπως αυτά προέκυψαν από την ανάλυση των ανοικτών ερωτήσεων (βλ. παράρτηµα IV) του ερωτηµατολογίου των εκπαιδευτικών. Γενικά φαίνεται ότι οι εκπαιδευτικοί είναι υπέρ του προγράµµατος Κ αλλά θεωρούν παράλληλα ότι χρήζει οργάνωσης και καλύτερου προγραµµατισµού. Μεγάλος αριθµός εκπαιδευτικών διατύπωσε την άποψη ότι θεωρητικά το πρόγραµµα περικλείει θετικά στοιχεία, στην πράξη όµως υπάρχουν πλήθος αρνητικών. Μερικά από τα αρνητικά είναι η έλλειψη υλικοτεχνικής υποδοµής στα σχολεία και η άµεση ανάγκη δηµιουργίας ειδικών αιθουσών διδασκαλίας. Στην προσπάθεια τους να αιτιολογήσουν την αδυναµία της αποτελεσµατικότητας του Κ µερικοί εκπαιδευτικοί αναφέρθηκαν στην ανάγκη για αυτονοµία της σχολικής µονάδας και το διορισµό υπεύθυνου στο ΥΠΠ για να έχει ρόλο µεντορικό (συµβουλευτικό και καθοδηγητικό). Τα πολλαπλά προβλήµατα που έχει να αντιµετωπίσει το πρόγραµµα οδήγησαν σε λύσεις ανάγκης όπως ο µεγάλος αριθµός µαθητών κατά όµιλο, µε όλες τις αρνητικές συνέπειες (αδιαφορία µαθητών, µη ικανοποίηση της επιλογής συγκεκριµένων οµίλων, κούραση στην προσπάθεια διοργάνωσης πολυπληθών οµάδων και µη αποτελεσµατικότητα, αποµάκρυνση από τους αρχικούς στόχους). Ένα άλλο σοβαρό πρόβληµα είναι οι διακρίσεις µεταξύ των µαθητών. Αυτό συµβαίνει διότι δεν εξασφαλίζεται πάντα η αξιοκρατία στην αξιολόγηση του φακέλου επιτευγµάτων (πορτφόλιο), αφού τα έντυπα αξιολόγησης δεν είναι αποτελεσµατικά, µε αποτέλεσµα να µην αποδίδεται η πραγµατική εικόνα του κάθε µαθητή. Εισήγηση των εκπαιδευτικών είναι η βελτίωση των εντύπων για να µπορεί να αξιολογεί ο κάθε καθηγητής µε αντικειµενικά κριτήρια τον κάθε µαθητή. Ανάλογα µε τις εµπειρίες που βίωσαν οι εκπαιδευτικοί, µέχρι σήµερα, από τη λειτουργία του Κ έχουν διαµορφώσει θετική ή αρνητική εικόνα για το πρόγραµµα. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το σχολείο δεν λειτουργεί καλύτερα λόγω του Κ και δεν βλέπουν θετικά τη συµµετοχή τους σε αυτό τονίζοντας ότι, αν δεν βελτιωθεί το πρόγραµµα, καλύτερα να καταργηθεί ή να µειωθούν οι ώρες λειτουργίας του. Άλλοι υποστηρίζουν την αύξηση των ωρών στο Κ, για να είναι πιο αποτελεσµατικό, και να έχουν συνέχεια οι δραστηριότητες σε αυτό, να µην διακόπτονται, κατά τη διάρκεια του χρόνου. Μέτρα που εισηγούνται είναι η µετατροπή των εκδροµών σε εκπαιδευτικού παρά ψυχαγωγικού περιεχοµένου χώρους, η αλλαγή του τρόπου εκκλησιασµού, ώστε να είναι δυνατός ο εκκλησιασµός σε µικρές οµάδες κατά τµήµατα και η αλλαγή του ρόλου του πορτφόλιο. Τέλος, εισηγούνται επιµόρφωση των υπευθύνων και σαφή καθορισµό υπευθυνοτήτων. 33