3.0 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Transcript

1 3.0 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 61

2 3.0 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο γενικός στόχος των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου ήταν η προώθηση της συνάφειας και της συνοχής του ευρωπαϊκού χώρου επιδιώκοντας, στην περίπτωση των νησιωτικών περιοχών, την άμβλυνση των μειονεκτημάτων τους, η οποία επιτυγχάνεται εν μέρει με τη δημιουργία δικτύων συνεργασίας. Ο στόχος αυτός υλοποιήθηκε μέσω δύο ειδικών στόχων και συγκεκριμένα με : Την ενίσχυση των νησιωτικών περιοχών για να άρουν τα μειονεκτήματα που γεννώνται από την απομόνωσή τους. Την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας. Για τη νέα προγραμματική περίοδο ως γενικός στόχος του προτεινόμενου προγράμματος ορίζεται «Η ανάδειξη της περιοχής σε πυρήνα και κομβικό σημείο της ειρήνης, της αναπτυξιακής διαδικασίας και της επέκτασης του Ευρωπαϊκού Οικονομικού χώρου στην Ανατολική Μεσόγειο».Ο στόχος αυτός βρίσκεται σε πλήρη αντιστοιχία με την προτεραιότητα της κοινοτικής πρωτοβουλίας ΙΝΤΕRREG III για την ανάπτυξη της διασυνοριακής συνεργασίας μέσω της προώθησης κοινών δράσεων για την ισόρροπη ανάπτυξη των τομέων της οικονομίας, την όσο το δυνατό μεγαλύτερη ενσωμάτωση των περιφερειακών οικονομιών, την άρση των δυσκολιών στην διαπεριφερειακή επικοινωνία που δημιουργεί ο νησιωτικός χαρακτήρας, αλλά και στη διασφάλιση των όρων και προϋποθέσεων για την προώθηση της αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης. Η στρατηγική του προγράμματος ΙNTERREG III Α Ελλάδα-Κύπρος βασίστηκε στα ακόλουθα στοιχεία: 1. Ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και της SWOT Ανάλυση της εξεταζόμενης επιλέξιμης περιοχής ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 62

3 (Κεφάλαια 1 και 2 του παρόντος Προγραμματικού εεγγράφου) 2. Αξιολόγηση της μέχρι σήμερα εμπειρίας του Προγράμματος INTERREG II 3. Συμφωνία με τις γενικές αρχές και στόχους του ΙΝΤΕRREG III 4. Τα αποτελέσματα της ενδιάμεσης αξιολόγησης του Προγράμματος INTERREG II A Ελλάδα-Κύπρος. Ως γενικός στόχος του ΙNTERREG III τίθεται η άρση των εμποδίων που δημιουργούν τα εθνικά σύνορα, η ισόρροπη ανάπτυξη και η ενοποίηση του Ευρωπαϊκού εδάφους. Η διεύρυνση της Ε.Ε. μεγεθύνει τα εσωτερικά σύνορα της Ε.Ε. και μετατοπίζει τα εξωτερικά σύνορα της προς ανατολάς και νότο με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ευνοϊκές προϋποθέσεις για την Κύπρο, ως νέο κράτος μέλος της Ε.Ε., να εξοικειωθεί με τον «Ευρωπαϊκό Αναπτυξιακό Σχεδιασμό Ολοκλήρωσης» μέσω της συμμετοχής της στο νέο πρόγραμμα. Κατά την περίοδο η πρωτοβουλία ΙΝΤΕRREG II διεύρυνε περαιτέρω το πεδίο εφαρμογής του ΙΝΤERREG I, το οποίο λειτούργησε πιλοτικά κινούμενο προς την κατεύθυνση της χάραξης μιας συνεπούς αναπτυξιακής στρατηγικής μέσω διασυνοριακών δράσεων συνεργασίας στις επιλέξιμες διασυνοριακές περιοχές. Η εμπειρία από το ΙΝΤΕRREG II καταδεικνύει ότι η ανάπτυξη της συνεργασίας προϋποθέτει συμμετοχή και των δύο πλευρών στο σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση των δράσεων. Άλλως το ενδιαφέρον αμβλύνεται και η συνεργασία καθίσταται δυσχερής. 4. Συμβατότητα με τις Κοινοτικές πολιτικές Στο παρόν κεφάλαιο αποτυπώνεται συνοπτικά η συμβατότητα του Προγράμματος με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους τομείς της επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης, της ενίσχυσης της Κοινωνίας της Πληροφορίας, της παροχής ίσων ευκαιριών και της προώθησης της απασχόλησης. Για το λόγο αυτό αναλύονται οι προτεραιότητες και οι στόχοι κάθε Μέτρου ξεχωριστά. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 63

4 3.1.1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ- ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Το Πρόγραμμα υποστηρίζει μέσω του Μέτρου 2.1 ένα βασικό στόχο των Ευρωπαϊκών Πολιτικών, αυτό της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, ο οποίος επιδιώκει την ανάπτυξη ενός Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις της επιλέξιμης περιοχής να αναπτυχθούν και να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο, με τρόπο που θα σέβεται τις βασικές αρχές της αειφόρου ανάπτυξης (COM(2000)256final/2). Βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για τις επιχειρήσεις είναι η ενίσχυση της καινοτομίας. Η Ευρώπη οφείλει να προσανατολιστεί και να επενδύσει σε καινοτόμες δράσεις προκειμένου να μετατραπεί σε μια οικονομία ανταγωνιστική παγκοσμίως σύμφωνα με τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της Λισσαβώνας, το Μάρτιο του έτους Το πρόγραμμα INTERREG IIIA ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ, μέσω των Μέτρων 2.1 και 2.3, προωθεί την διάχυση της γνώσης, των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας ενισχύοντας συνεργασίες των πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων της επιλέξιμης περιοχής. Το πρόγραμμα συμβάλλει επίσης στην ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων, αλλά και εντός της διασυνοριακής περιοχής, μέσω των Μέτρων 1.2 και 4.1, γεγονός που έμμεσα συσχετίζεται με την τόνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας με τη διασφάλιση κλίματος ασφάλειας στην περιοχή. Αξιοποιείται έτσι το συγκριτικό πλεονέκτημα της στρατηγικής γεωγραφικής θέσης της επιλέξιμης περιοχής στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ Η Κοινοτική πολιτική για την Κοινωνία της Πληροφορίας όπως αποτυπώνεται στο «e- Europe 2002 Action Plan» επιδιώκει την ανάπτυξη τεχνολογιών και εφαρμογών τηλεματικής που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας, αλλά και την πρόσβαση και εξυπηρέτηση όλων των Ευρωπαίων πολιτών από μια κοινωνία βασισμένη στην γνώση. Η Κοινοτική πολιτική στοχεύει σε τρεις κατευθύνσεις: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 64

5 Την εξυπηρέτηση των αναγκών και των προσδοκιών των πολιτών για υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Τη διευκόλυνση της καινοτομίας των επιχειρήσεων, τη βελτίωση της παραγωγικότητας ως προϋπόθεση βιώσιμης ανάπτυξης, την παραγωγή εργασίας υψηλής προστιθέμενης αξίας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Την προοδευτική μετατροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε κυρίαρχη δύναμη παγκοσμίως στον τομέα των τεχνολογιών και εφαρμογών τηλεματικής. Το πρόγραμμα INTERREG IIIA ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ μέσω των Μέτρων 1.2, 2.1, 2.2, 2.3 και 3.1, 3.2, 3.3 ενισχύει πράξεις που συμβάλλουν στην προώθηση της Κοινωνίας της Πληροφορίας, δίδοντας έμφαση σε τομείς όπως η παρακολούθηση της ασφάλειας του θαλάσσιου χώρου, το ηλεκτρονικό εμπόριο,οι εφαρμογές τηλεϊατρικής και τηλεεργασίας, η χρήση έξυπνων συστημάτων και νέων τεχνολογιών στη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος και του πολιτιστικού αποθέματος της επιλέξιμης περιοχής ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχει σε διεθνείς συμφωνίες που αφορούν το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη, όπως το πρωτόκολλο του Kyoto και οι αποφάσεις του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα και την ερημοποίηση. Έχει συνεπώς την υποχρέωση να συμβάλλει ουσιαστικά στην επίτευξη των στόχων που θέτουν οι παραπάνω αποφάσεις μέσω των πολιτικών της για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη. Η εφαρμογή των πολιτικών αυτών απαιτεί το σχεδιασμό σε ευρύτερες χωρικές ή / και διασυνοριακές περιοχές, τη διάχυση τεχνολογιών και κατάλληλων μεθοδολογιών οι οποίες συμβάλλουν στην ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων με έμφαση στο υδάτινο δυναμικό και την ενέργεια, την παραγωγή μικρότερου όγκου σκουπιδιών και την μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της οικονομικής δραστηριότητας στο περιβάλλον. Οι προτεραιότητες των Ευρωπαϊκών Κανονισμών για το περιβάλλον για τα επόμενα 10 έτη όπως περιγράφονται στο 6 ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, αφορούν στην προστασία της φύσης με την περιβαλλοντική διάσταση, αλλά και αυτή της προστασίας της δημόσιας υγείας. Το πρόγραμμα δράσης εισηγείται επίσης νέες μεθόδους εργασίας ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 65

6 που στηρίζονται στη διάχυση της πληροφορίας, στην προώθηση της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, κλπ. Το πρόγραμμα INTERREG IIIA ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ μέσω των Μέτρων 1.1, 1.2 και 3.2 ενισχύει πράξεις που εξυπηρετούν τις προαναφερόμενες διεθνείς συμφωνίες, αλλά και το 6 ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, καθώς αντιμετωπίζει προβλήματα υψηλής προτεραιότητας, όπως ο έλεγχος της ρύπανσης του θαλάσσιου χώρου, η ανάληψη κοινών δράσεων στην επιλέξιμη περιοχή για την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων περιοχών. Επιπλέον των παραπάνω οι επενδύσεις και υποδομές οφείλουν να σέβονται τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης. Η αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει" θα εφαρμοστεί εάν αυτό απαιτηθεί, στις βιομηχανικές υποδομές. Ως προς την εφαρμογή των οδηγιών 79/409/ΕΟΚ για τα Πτηνά και την 92/43/ΕΟΚ για τους Οικοτόπους, ειδικότερα δε σε ότι αφορά τα έργα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά περιοχές που είναι προτείνονται για ένταξη στο δίκτυο ΦΥΣΗ-Natura 2000, οι αρχές της επιλέξιμης περιοχής δεσμεύονται να μην επιτρέψουν την υποβάθμιση της κατάστασης των εν λόγω περιοχών στο πλαίσιο της υλοποίησης των παρεμβάσεων του προγράμματος. Όλες οι δράσεις που αφορούν τη διαχείριση των υδατικών πόρων θα λαμβάνουν υπ όψη τις διατάξεις της οδηγίας 60/2000/ΕΟΚ ΙΣΟΤΗΤΑ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ To 1997, στη συνθήκη του Άμστερνταμ, συμφωνήθηκαν οι βασικές αρχές της ισότητας των ευκαιριών. Στην επιλέξιμη περιοχή του Προγράμματος οι γυναίκες αντιμετωπίζουν ένα ιδιαίτερο πρόβλημα ένταξης και εξέλιξης στην αγορά εργασίας. Παρουσιάζουν χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης και υψηλότερα ποσοστά ανεργίας από τους άνδρες, ενώ δεν εκπροσωπούνται επαρκώς σε ορισμένα επαγγέλματα. Προκειμένου να ανταποκριθεί το γυναικείο εργατικό δυναμικό της επιλέξιμης περιοχής στις νέες μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς εργασίας απαιτείται σύνθετη και αποτελεσματική αξιοποίηση των ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 66

7 προωθούμενων δράσεων από το πρόγραμμα, στους τομείς της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και της αξιοποίησης νέων τεχνολογιών (Μέτρα 2.1, 2.2 και 2.3). Η προσέγγιση του Προγράμματος θα εναρμονίζεται με τις βασικές αρχές που θέτει ο κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, καθώς και η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση, όπως περιγράφεται στην συνθήκη του Άμστερνταμ. Σε θεσμικό επίπεδο, η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα προωθήσει τις κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις ενσωματώνοντας στο εσωτερικό της δίκαιο επιμέρους οδηγίες και διεθνείς συμβάσεις. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο συνεργασίας μεταξύ των φορέων της επιλέξιμης περιοχής ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Οι δράσεις που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα INTERREG III A ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ εξυπηρετούν τους τέσσερις πυλώνες της Ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση οι οποίοι είναι: η βελτίωση της απασχολησιμότητας, η βελτίωση της επιχειρηματικότητας, η βελτίωση της προσαρμοστικότητας, και η προώθηση των ίσων ευκαιριών. Μέσω του Μέτρου 2.2 «Ανθρώπινοι πόροι και προώθηση της απασχόλησης» ενισχύονται δράσεις κατάρτισης που συνδέονται με τους παραγωγικούς τομείς και τη δημόσια διοίκηση στην επιλέξιμη περιοχή, τη συνεργασία φορέων για την προώθηση της απασχόλησης, κλπ. Μέσω του Μέτρου 2.1 «Ενίσχυση της διασυνοριακής επιχειρηματικότητας», ενισχύονται δράσεις που διευρύνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα στην επιλέξιμη περιοχή με άμεσο στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης καθώς και δράσεις ενδο-επαγγελματικής κατάρτισης που θα βελτιώσουν τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού. 5. Συμπληρωματικότητα με το ΚΠΣ ΙΙΙ, Ταμείο Συνοχής Ο σχεδιασμός του Προγράμματος βασίστηκε στη συμπληρωματικότητα που πρέπει να έχει σε σχέση με τα μέτρα που προωθούνται στο πλαίσια του Γ Κοινοτικού Πλαισίου ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 67

8 Στήριξης (Εθνικά και Περιφερειακά Προγράμματα), του Ταμείου Συνοχής και των υπολοίπων Κοινοτικών Πρωτοβουλιών, ιδίως όσον αφορά στις υποδομές περιβάλλοντος και στις υποδομές ελέγχου της ασφάλειας του θαλάσσιου χώρου. Επιπλέον των ανωτέρω συμπληρωματικότητα παρουσιάζεται στους άξονες προτεραιότητας του Γ ΚΠΣ που αφορούν στα ακόλουθα: - Προσαρμογές στην αγορά εργασίας, στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών που θα οδηγήσουν σε υψηλότερη παραγωγικότητα και συγκράτηση τιμών, ενισχύοντας το δυναμικό ανάπτυξης και απασχόλησης. - Προώθηση μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης επικεντρωμένης στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και τον εκσυγχρονισμό με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη της υπαίθρου και των αστικών κέντρων. - Κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα, έτσι ώστε να συνεισφέρει ευρύτερα, στη προσπάθεια εκσυγχρονισμού και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας του συνόλου του παραγωγικού τομέα. - Ουσιαστική, τέλος, βελτίωση των ικανοτήτων διαχείρισης, παρακολούθησης και ελέγχου, ώστε να διασφαλιστεί όχι μόνο υψηλός ρυθμός απορρόφησης, αλλά και η αποτελεσματικότητα των έργων και δράσεων του ΚΠΣ. 6. Συμπληρωματικότητα με το Ενιαίο Έγγραφο Προγραμματισμού του Στόχου 2 και τις άλλες παρεμβάσεις που θα χρηματοδοτηθούν από τα Διαρθρωτικά Ταμεία στην Κύπρο Επιδιώκεται η μέγιστη δυνατή συμπληρωματικότητα με τις άλλες παρεμβάσεις στην Κύπρο που θα συγχρηματοδοτηθούν από τα Διαρθρωτικά Ταμεία (Ενιαίο Έγγραφο Προγραμματισμού (ΕΕΠ) Στόχου 2, ΕΕΠ Στόχου 3, ΕΕΠ Αλιείας και ΕΕΠ Κοινοτικής Πρωτοβουλίας EQUAL). Συμπληρωματικότητα επιδιώκεται επίσης και με δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΣΑΑ) που θα συγχρηματοδοτηθεί από το ΕΓΤΠΕ. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 68

9 Ειδικότερα αναφέρονται οι τομείς της προώθησης του τουρισμού στις περιοχές της Υπαίθρου (Στόχος 2), ανάπτυξη του αγροτικού χώρου (Στόχος 2, Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης) και ανάπτυξη των ανθρώπινου πόρων (Στόχος 3). 7. Αξιοποίηση διακρατικών συμφωνιών και ψηφισμάτων διεθνικών οργανώσεων Ο αρχικός σχεδιασμός και η στρατηγική του προγράμματος θεωρώντας την επιλέξιμη περιοχή ως εξωτερικό σύνορο έλαβε υπόψη το Μνημόνιο Οικονομικής, Βιομηχανικής και Τεχνολογικής Συνεργασίας Ελλάδας Κύπρου και τα Ψηφίσματα των Διεθνών Οργανώσεων των Περιφερειών (CRPM, ΔΙΑΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ) για την συνεργασία στην Μεσόγειο ( Δήλωση των Συρακουσών ). Στις ανωτέρω Οργανώσεις είναι μέλη όλες οι Ελληνικές Περιφέρειες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα καθώς και η Κύπρος. Στην παρούσα φάση ο σχεδιασμός του προγράμματος έλαβε υπ όψη τα αποτελέσματα των συνεργασιών και συναντήσεων που έλαβαν χώρα κατά την χρονική περίοδο , μεταξύ των φορέων και υπηρεσιών των δύο χωρών, στα πλαίσια της υλοποίησης του προγράμματος εξωτερικών συνόρων. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 69

10 3.2 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ H συνεργασία μεταξύ Ελλάδας - Κύπρου, αναμένεται να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο λόγω της ένταξης της τελευταίας στην ΕΕ. Ο νησιωτικός χαρακτήρας της επιλέξιμης περιοχής, η μεγάλη απόσταση από τον «ηπειρωτικό» χώρο της Ευρώπης, η αλματώδης ανάπτυξη του τουρισμού και οι συνακόλουθες πιέσεις που ασκούνται στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και ιδιαίτερα στα ευαίσθητα παράκτια οικοσυστήματα, συνθέτουν ένα πλέγμα κοινών προβλημάτων, αλλά δημιουργούν επίσης, ένα ευρύ πεδίο για την ανάπτυξη συνεργασιών σε όλα τα επίπεδα. Με δεδομένο δε το ισχυρό πλεονέκτημα της μακροοικονομικής σταθερότητας, τους ισχυρούς και μακροχρόνιους δεσμούς συνεργασίας Ελλάδας - Κύπρου, το Μνημόνιο Οικονομικής, Βιομηχανικής και Τεχνολογικής Συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου , την πλήρη πλέον ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και την κοινή δήλωση των Περιφερειών της Ε.Ε. και των Αυτοδιοικητικών Αρχών των χωρών εταίρων της Μεσογείου «να συμβάλλουν στην οικοδόμηση εργαλείων συνεργασίας στον οικονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, περιβαλλοντικό τομέα και στις υποδομές, βασιζόμενοι στις εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί από τη Διαπεριφερειακή Συνεργασία», ο χώρος του Προγράμματος (δυνητικά) αποτελεί τον προάγγελο και επιταχυντή της επέκτασης του ενιαίου ευρωπαϊκού οικονομικού χώρου στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Με βάση τα ανωτέρω, η στρατηγική του Προγράμματος θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ανάδειξη του χώρου παρέμβασης σε χώρο επέκτασης του Ευρωπαϊκού οικονομικού χώρου στην ευρύτερη περιοχή, καθώς και στην άρση των φυσικών εμποδίων λειτουργίας της περιοχής, με όρους ποιότητας ζωής (προστασία του περιβάλλοντος, αειφόρος ανάπτυξη). Ο στρατηγικός στόχος που αναλύθηκε ως μακροπρόθεσμος-θα μπορούσε να εξειδικευθεί στον ακόλουθο επιχειρησιακό στόχο: «Η ενίσχυση της συνεργασίας της περιοχής στους κοινωνικο-οικονομικούς τομείς κοινού ενδιαφέροντος για να καταστεί ανταγωνιστική στο νέο Περιβάλλον που διαμορφώνεται στη Μεσογειακή Λεκάνη» ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 70

11 Αναλυτικότερα η Στρατηγική θα πρέπει να στηρίζεται στους παρακάτω γενικούς (τακτικούς) στόχους: Η διατήρηση και ενίσχυση του ρόλου της επιλέξιμης περιοχής ως ασφαλούς πύλης εισόδου-εξόδου της Ε.Ε. Η αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας στην οικονομία, την προστασία του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η μείωση των πιέσεων που δημιουργεί στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον η άνιση κατανεμημένη τόσο χωρικά όσο και χρονικά η τουριστική δραστηριότητα. Η βελτίωση της παραγωγικότητας του συνόλου των τομέων της οικονομίας. H ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους τομείς της οικονομίας. Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών. Η διατήρηση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Η προστασία / ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και η ανάπτυξη σύγχρονου πολιτισμού. Η καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και η καταπολέμηση της ανεργίας, ιδιαίτερα των νέων. Η διατήρηση και βελτίωση της στρατηγικής σημασίας του τουρισμού ως πολλαπλασιαστή της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή της διασυνοριακής συνεργασίας. Με βάσει τους παραπάνω γενικούς στόχους, οι ειδικοί στόχοι του Προγράμματος που συμβάλλουν στην επίτευξη της στρατηγικής είναι οι ακόλουθοι: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Η Μεσογειακή Λεκάνη αποτελεί ζώνη στρατηγικής σημασίας τόσο για την Ε.Ε. όσο και για τα Κράτη Μέλη της. Βασικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Εδιμβούργου και στη Διάσκεψη της Βαρκελώνης καλείται να παίξει η Ελλάδα, κυρίως μέσω της ενίσχυσης των σχέσεων συνεργασίας που έχει συνάψει στη διασυνοριακή της ζώνη. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 71

12 Οι μακροχρόνιοι ιστορικά δεσμοί της Κύπρου με την Ελλάδα αποτέλεσαν πάντοτε ισχυρό έρεισμα για την κινητοποίηση κοινωνικών και οικονομικών δυνάμεων όσον αφορά την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Το γεγονός ότι η επιλέξιμη περιοχή έχει αμιγώς νησιωτικό χαρακτήρα ενέχει τον κίνδυνο της περαιτέρω περιθωριοποίησης περιοχών και κατά συνέπεια δυσκολίας προσαρμογής τους στο πλαίσιο του νεο-διαμορφούμενου ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου με δεδομένη την ένταση της συνεργασίας Ε.Ε. κυρίως με τα νέα μέλη χώρες της ΚΑΕ στον άξονα Δύση- Ανατολή και μικρότερο ενδιαφέρον για τον άξονα Βορρά-Νότου. Για να βελτιωθούν οι διασυνοριακές συνεργασίες πρέπει να ενισχυθούν οι υποδομές σε επίπεδο πυλών εισόδου-εξόδου αφού καθίστανται ύψιστης σημασίας για την ενίσχυση της στρατηγικής θέσης που καλούνται να παίξουν στην χωρική περιοχή της Μεσογειακής Λεκάνης οι επιλέξιμες περιοχές. Η βελτίωση αυτή θα συμβάλλει στην καλύτερη, ασφαλέστερη και ταχύτερη μεταφορά εμπορευμάτων και ανθρώπων και θα διευκολύνει τη σύναψη εμπορικών σχέσεων και της επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών. Ειδικότερα τα αναβαθμισμένα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα θα αποτελέσουν τη βάση για την διενέργεια δράσεων ανάπτυξης τηλεματικών εφαρμογών μεταξύ των συνοριακών περιοχών και θα συμβάλλουν στην κατεύθυνση της Κοινωνίας της Πληροφορίας. Ιδιαίτερη μέριμνα θα πρέπει να δοθεί μέσω της αξιοποίησης της σύγχρονης τεχνολογίας, στην επιτήρηση του θαλάσσιου χώρου για την πάταξη των φαινομένων λαθρεμπορίου και λαθρομετανάστευσης, αλλά και την καλύτερη διαχείριση της θαλάσσιας κυκλοφορίας, με στόχο την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και την ποιοτική βελτίωση της παρεχόμενης εξυπηρέτησης στη διακίνηση αγαθών και πολιτών. Γενικότερα, τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης αποτελούν κομβικό σημείο διέλευσης και προορισμού των λαθρομεταναστών. Η θέση της Ελλάδας στη Βαλκανική χερσόνησο και η γειτνίασή της με τις χώρες της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και του Ευξείνου Πόντου την καθιστά κύριο σταθμό στα δρομολόγια που συνήθως ακολουθούν οι λαθρομετανάστες για να μεταβούν στον πλούσιο "Βορρά", ενώ η ιδιότητά της ως μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθιστά και την ίδια ελκυστική για μόνιμη εγκατάσταση και εργασία. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 72

13 Περιστατικά λαθραίας αποβίβασης λαθρομεταναστών καταγράφονται με μεγαλύτερη συχνότητα, η δε μετακίνηση των λαθρομεταναστών και προσφύγων προς τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου εκτελείται από οργανωμένους σε κυκλώματα μεταφορείς. Παράλληλα, εμφανίζεται το φαινόμενο της οργανωμένης μεταφοράς Αφροασιατών με αλιευτικά σκάφη και φορτηγά πλοία στα ενδότερα παράλια της ηπειρωτικής Ελλάδας, αλλά και της νότιας Κρήτης και της Κύπρου με αφετηρία περιοχές της Μέσης Ανατολής ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Η ενίσχυση της διασυνοριακής επιχειρηματικότητας θα βασισθεί στην ανάπτυξη των ΜΜΕ που είναι δυνατόν να ενταχθούν σε δίκτυα και να αποτελέσουν έτσι την κρίσιμη μάζα οικονομικής ανάπτυξης. Μέσω της βελτίωσης των μεταξύ τους σχέσεων συνεργασίας και της προώθησης των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών και της βελτίωσης της προβολής τους, τα δίκτυα των ΜΜΕ θα θέσουν τις βάσεις της διασυνοριακής επιχειρηματικότητας. Ιδιαίτερα στον τομέα του τουρισμού, υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας, με επίκεντρο την κοινή διαχείριση και την ανάδειξη συναφών δικτύων, διαχέοντας μέσω της συνέργιας την ίδια λογική και σε άλλους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Η ενθάρρυνση της υλοποίησης δράσεων ενδο-επαγγελματικής κατάρτισης θα βελτιώσει τις δεξιότητες του απασχολούμενου εργατικού δυναμικού και θα συνδράμει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Τα πανεπιστημιακά, ερευνητικά και τεχνολογικά ιδρύματα που λειτουργούν στη επιλέξιμη περιοχή δίνουν τη δυνατότητα για την περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεων συνεργασίας. Η βελτίωση ωστόσο της παροχής εκπαίδευσης και της παροχής γνώσεων σε άτομα που επιδιώκουν την αναβάθμιση του γνωστικού τους επιπέδου, ασκεί μακροπρόθεσμα θετικά οφέλη στο σύνολο της επιλέξιμης περιοχής. Η σύναψη σχέσεων συνεργασίας εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων τόσο μεταξύ τους και γενικότερα η μεγαλύτερη ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων της έρευνας και τεχνολογίας στην τοπική οικονομία, έχει ως αποτέλεσμα τη συνολική αναβάθμιση της παραγωγικότητας των ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 73

14 τοπικών οικονομιών. Η κοινωνική διάσταση της ανάπτυξης αυτών των σχέσεων θα ευαισθητοποιήσει και θα παρακινήσει τους ίδιους τους κατοίκους των περιοχών και θα συμβάλλει στην (από κοινού) προσέγγιση στους τομείς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος (προστασία θαλάσσιου περιβάλλοντος, προστασία φυσικού περιβάλλοντος, προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς, κλπ). Η ανάπτυξη των αγροτικών και αστικών περιοχών σε διασυνοριακό επίπεδο έχει την έννοια δημιουργίας κοινής αντίληψης και υιοθέτησης ορθών πρακτικών σχετικά με την οικονομική ανάπτυξη και το φυσικό περιβάλλον. Ο «σύνδεσμος» που θέτει η συγκεκριμένη στρατηγική είναι η ανάπτυξη των ανθρωπίνων πόρων με την ανταλλαγή και τη διάχυση της γνώσης και της πληροφορίας σε συγκεκριμένους τομείς που παρατηρείται ενδιαφέρον για την προώθηση της διασυνοριακής συνεργασίας. Η συνεργασία απαιτείται επίσης για την καλύτερη αντιμετώπιση των θεμάτων που σχετίζονται με την αγορά εργασίας, και την αναγκαιότητα παρακολούθησης των εξελίξεών της. Η συνεργασία αυτή θα πραγματοποιηθεί μέσω της υποστήριξης δραστηριοτήτων που αφορούν την παρακολούθηση των εξελίξεών στον τομέα της απασχόλησης με στόχο τη χάραξη πολιτικών για τη μείωση της ανεργίας ιδίως των νέων ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ/ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Σε ότι αφορά τον ευαίσθητο τομέα του περιβάλλοντος η ανάληψη δράσεων για την ενίσχυση της προστασίας του, λαμβάνει υπόψη της τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή σε ότι αφορά το κοινό θαλάσσιο σύνορο, τα δάση και τις δασικές εκτάσεις, τη βιοποικιλότητα τους οικοτόπους, τους υδατικούς πόρους, τις παράκτιες ζώνες και γενικότερα το σύνολο των περιβαλλοντικών παραμέτρων. Ανάμεσα στα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, χερσαίο και θαλάσσιο, συγκαταλέγεται η θαλάσσια ρύπανση, η διάθεση των αστικών λυμάτων των οικισμών, τα βιομηχανικά απόβλητα, ο περιορισμός των αποθεμάτων υδάτινων πόρων, οι δασικές πυρκαγιές, η ελλιπής προστασία των ευαίσθητων οικοσυστημάτων, η άναρχη επέκταση των οικισμών ιδιαίτερα στις παράκτιες περιοχές, η εγκατάλειψη της ορεινής ενδοχώρας και των αγροτικών οικισμών. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 74

15 Ο σημαντικός τομέας του πολιτισμού απαιτεί τη διαρκή προστασία και προβολή των πόρων που διαθέτει η επιλέξιμη περιοχή ταυτόχρονα με την ορθή διαχείριση και προώθηση του πολιτιστικού προϊόντος. Η ανάδειξη κοινών πολιτιστικών στοιχείων της ευρύτερης περιοχής θα ισχυροποιήσει την πολυμορφία των χαρακτηριστικών της σε επίπεδο διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το αξιόλογο πολιτιστικό απόθεμα που διαθέτει η επιλέξιμη περιοχή, καθώς και οι ενδογενείς δυνατότητες ανάπτυξης σύγχρονου πολιτισμού, σε συνδυασμό μάλιστα με την ορθολογική ανάπτυξη του τουρισμού, μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση μιας νέας εικόνας και να προωθήσουν μια νέα πολιτιστική και τουριστική ταυτότητα, πέραν της παραδοσιακής, που βασίζονταν στο δίπτυχο «ήλιος θάλασσα». Η ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας σε θέματα που αφορούν την προστασία της υγείας των πολιτών της επιλέξιμης περιοχής μέσω ενός πλαισίου δράσεων, θα επιτρέψουν την αντιμετώπιση υγειονομικών ζητημάτων με την υποστήριξη της νέας τεχνολογίας. Aπό την ανάλυση των γενικών (τακτικών) και ειδικών στόχων προκύπτουν και οι άξονες προτεραιότητας του προγράμματος ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ. Οι τρεις προαναφερθέντες ειδικοί στόχοι του Προγράμματος θα υλοποιηθούν μέσω παρεμβάσεων που εντάσσονται στους ακόλουθους άξονες προτεραιότητας: Ασφάλεια Συνόρων και Διασυνοριακές Υποδομές Οικονομική Ανάπτυξη και Προώθηση της Απασχόλησης Ποιότητα Ζωής / Περιβάλλον / Πολιτισμός Ειδική ενίσχυση για περιοχές που συνορεύουν με υποψήφιες χώρες Τεχνική Βοήθεια ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 75