ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ & ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ & ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 86

2 4. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 4.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο γενικός στόχος των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου ήταν η προώθηση της συνάφειας και της συνοχής του ευρωπαϊκού χώρου επιδιώκοντας στην περίπτωση των εξωτερικών παραμεθορίων περιοχών την άμβλυνση των εκ της διπλής περιφερειακότητας μειονεκτημάτων τους, η οποία επιτυγχάνεται εν μέρει με τη δημιουργία δικτύων συνεργασίας. Ο στόχος αυτός θα υλοποιείτο μέσω 3 ειδικών στόχων και συγκεκριμένα με την: Ενίσχυση των παραμεθόριων περιοχών για να άρουν τα μειονεκτήματα που γεννώνται από την απομόνωσή τους Ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας Δημιουργία προϋποθέσεων ώστε οι εξωτερικές παραμεθόριες περιοχές να ανταποκριθούν στο ρόλο τους ως εξωτερικά σύνορα του ενοποιημένου ευρωπαϊκού χώρου. Η στρατηγική του προγράμματος INTERREG III A/ Ελλάδα-Βουλγαρία βασίστηκε στα ακόλουθα στοιχεία: 1. Ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και SWOT Ανάλυση της εξεταζόμενης επιλέξιμης περιοχής (Κεφάλαια 1 και 2 του παρόντος προγραμματικού εγγράφου) 2. Αξιολόγηση της μέχρι σήμερα εμπειρίας των Προγραμμάτων INTERREG (Κεφάλαιο 3 του παρόντος προγραμματικού εγγράφου) 3. Αποτελέσματα της Ενδιάμεσης Αξιολόγησης του Προγράμματος 4. Συμφωνία με τις γενικές αρχές και στόχους του ΙΝΤΕRREG III Α Ο γενικός στόχος του ΙNTERREG III Α είναι να μην αποτελούν τα εθνικά σύνορα εμπόδιο στην ισόρροπη ανάπτυξη και στην ενοποίηση του Ευρωπαϊκού εδάφους. Η θέση των μεθοριακών περιοχών είχε ως αποτέλεσμα την απομόνωση των μεθοριακών κοινοτήτων προκαλώντας οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 87

3 ασυνέχεια. Επιπλέον οι μεθοριακές περιοχές συνήθως δεν αποτελούσαν «εθνικές προτεραιότητες» στο πλαίσιο των εθνικών αναπτυξιακών στρατηγικών με αποτέλεσμα να τείνουν οι οικονομίες τους να καταστούν περιφερειακές εντός των εθνικών συνόρων. Η μελλοντική διεύρυνση της Ε.Ε. δεδομένου ότι θα αυξήσει τον αριθμό των εσωτερικών συνόρων θα μετατοπίσει τα εξωτερικά σύνορα προς ανατολάς με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο από ποτέ σήμερα η κατάλληλη ευκαιρία να ενισχυθούν οι μεθοριακές περιοχές και να υποστηριχθεί η Ε.Ε. στον μελλοντικό σχεδιασμό της. Οι γενικές αυτές αρχές που ισχύουν για το σύνολο των «μεθοριακών περιοχών» της Κοινότητας ισχύουν σε πολλαπλασιαστικό βαθμό για την Ελληνοβουλγαρική «μεθόριο». Η ύπαρξη δυο τελείως διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών συστημάτων ένθεν και ένθεν των συνόρων δημιούργησε μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1990 την λειτουργία διπολικού συστήματος μέσα από την πλήρη αναίρεση του πλεονεκτήματος της «χωρικής συνέχειας». Οι στόχοι του ΙΝΤERREG III Α έχουν καθοριστική σημασία για την ενσωμάτωση των περιοχών αυτών στον ενιαίο οικονομικό Ευρωπαϊκό χώρο. 5. Συμβατότητα με τις Κοινοτικές πολιτικές Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζεται συνοπτικά η συμβατότητα του Προγράμματος με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους τομείς της επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης, της ενίσχυσης της Κοινωνίας της Πληροφορίας, της παροχής ίσων ευκαιριών και της προώθησης της απασχόλησης. Για το λόγο αυτό αναλύονται οι προτεραιότητες και οι στόχοι κάθε Μέτρου ξεχωριστά. Επιχειρηματικότητα - Καινοτομία Το Πρόγραμμα υποστηρίζει μέσω του Μέτρου 2.1 έναν βασικό στόχο των Ευρωπαϊκών Πολιτικών, αυτό της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, ο οποίος επιδιώκει την ανάπτυξη ενός Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις της επιλέξιμης περιοχής να αναπτυχθούν και να Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 88

4 επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο, με τρόπο που θα σέβεται τις βασικές αρχές της αειφόρου ανάπτυξης (COM(2000)256final/2). Βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για τις επιχειρήσεις είναι η ενίσχυση της καινοτομίας. Η Ευρώπη οφείλει να προσανατολιστεί και να επενδύσει σε καινοτόμες δράσεις προκειμένου να μετατραπεί σε μια οικονομία ανταγωνιστική παγκοσμίως σύμφωνα με τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της Λισσαβώνας, το Μάρτιο του έτους Το πρόγραμμα INTERREG IIIA/PHARE CBC ΕΛΛΑΔΑ- ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ, μέσω των Μέτρων 2.1 και 2.2, προωθεί την διάχυση της γνώσης, των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας ενισχύοντας συνεργασίες των πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων της επιλέξιμης περιοχής. Το πρόγραμμα συμβάλλει επίσης στην βελτίωση των υποδομών και την ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων, μέσω των Μέτρων 1.1, 1.2 και 4.1, γεγονότα που έμμεσα συσχετίζονται με την τόνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας με τη διευκόλυνση της επικοινωνίας και την διασφάλιση κλίματος ασφάλειας στην περιοχή. Κοινωνία της Πληροφορίας Η Κοινοτική πολιτική για την Κοινωνία της Πληροφορίας όπως αποτυπώνεται στο «e- Europe 2002 Action Plan» επιδιώκει την ανάπτυξη τεχνολογιών και εφαρμογών τηλεματικής που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας, αλλά και την πρόσβαση και εξυπηρέτηση όλων των Ευρωπαίων πολιτών από μια κοινωνία βασισμένη στην γνώση. Η Κοινοτική πολιτική στοχεύει σε τρεις κατευθύνσεις: Την εξυπηρέτηση των αναγκών και των προσδοκιών των πολιτών για υπηρεσίες υψηλής ποιότητας Τη διευκόλυνση της καινοτομίας των επιχειρήσεων, τη βελτίωση της παραγωγικότητας ως προϋπόθεση βιώσιμης ανάπτυξης, την παραγωγή εργασίας υψηλής προστιθέμενης αξίας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Την προοδευτική μετατροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε κυρίαρχη δύναμη παγκοσμίως στον τομέα των τεχνολογιών και εφαρμογών τηλεματικής. Το πρόγραμμα INTERREG IIIA/ PHARE CBC μέσω των Μέτρων 2.1, 2.2 και 3.1, 3.2, 3.3 ενισχύει πράξεις που συμβάλλουν στην προώθηση της Κοινωνίας της Πληροφορίας, δεδομένου ότι τα Μέτρα αυτά περιλαμβάνουν Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 89

5 δράσεις μέσω της υλοποίησης των οποίων θα αναπτυχθούν βάσεις δεδομένων, δομές ηλεκτρονικού εμπορίου, γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών κλπ. Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχει σε διεθνείς συμφωνίες που αφορούν το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη, όπως το πρωτόκολλο του Kyoto και σε αποφάσεις του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα και την ερημοποίηση. Έχει συνεπώς την υποχρέωση να συμβάλλει ουσιαστικά στην επίτευξη των στόχων που θέτουν οι παραπάνω αποφάσεις μέσω των πολιτικών της για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη. Η εφαρμογή των πολιτικών αυτών απαιτεί το σχεδιασμό σε ευρύτερες χωρικές ή / και διασυνοριακές περιοχές, τη διάχυση τεχνολογιών και κατάλληλων μεθοδολογιών οι οποίες συμβάλλουν στην ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων με έμφαση στο υδάτινο δυναμικό και την ενέργεια, την παραγωγή μικρότερου όγκου σκουπιδιών και τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της οικονομικής δραστηριότητας στο περιβάλλον. Οι προτεραιότητες των Ευρωπαϊκών Κανονισμών για το περιβάλλον για τα επόμενα 10 έτη όπως περιγράφονται στο 6ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, αφορούν στην προστασία της φύσης με την περιβαλλοντική διάσταση, αλλά και αυτή της προστασίας της δημόσιας υγείας. Το πρόγραμμα δράσης εισηγείται επίσης νέες μεθόδους εργασίας που στηρίζονται στη διάχυση της πληροφορίας, στην προώθηση της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, κλπ. Το πρόγραμμα INTERREG IIIA μέσω του Μέτρου 3.2 ενισχύει πράξεις που εξυπηρετούν τις προαναφερόμενες διεθνείς συμφωνίες, αλλά και το 6ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, καθώς αντιμετωπίζει προβλήματα υψηλής προτεραιότητας, όπως η προστασία της δημόσιας υγείας, η ανάληψη κοινών δράσεων στην επιλέξιμη περιοχή για την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων περιοχών. Επιπλέον των παραπάνω η υλοποίηση των Μέτρων 1.1 και 1.4 που αφορούν στις υποδομές οφείλουν να σέβονται τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης. Οι επενδύσεις στον τομέα των υποδομών θα στηρίζονται σε μια ολοκληρωμένη εθνική περιβαλλοντική πολιτική, η οποία θα έχει ως πρακτική εφαρμογή την αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει». Η αρχή αυτή εφαρμόζεται κατ εξοχήν στις περιβαλλοντικές και βιομηχανικές υποδομές και στις υποδομές μεταφορών και ενέργειας. Η Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 90

6 συνδρομή των διαρθρωτικών ταμείων στις εν λόγω υποδομές θα αντανακλά την εφαρμογή της ως άνω αρχής. Ως προς την εφαρμογή των οδηγιών 79/409/ΕΟΚ για τα Πτηνά και την 92/43/ΕΟΚ για τους Οικοτόπους ειδικότερα δε σε ότι αφορά τα έργα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά περιοχές που είναι ενταγμένες ή που προτείνονται για ένταξη στο δίκτυο ΦΥΣΗ- Natura 2000, οι Εθνικές αρχές δεσμεύονται να μην επιτρέψουν την υποβάθμιση της κατάστασης των εν λόγω περιοχών στο πλαίσιο της υλοποίησης των παρεμβάσεων των διαρθρωτικών ταμείων. Επίσης οι Διαχειριστικές Αρχές υποβάλλουν στην Επιτροπή πληροφορίες για τα μέτρα που έχουν λάβει ώστε αν αποφευχθεί η υποβάθμιση των περιοχών που χρήζουν προστασίας κατά την ένταξη και εκτέλεση των σχετικών έργων. Επισημαίνεται επίσης ότι: Όλες οι δράσεις που αφορούν τα στερεά απόβλητα θα βασίζονται στο νομαρχιακό / περιφερειακό σχεδιασμό, ο οποίος θα πρέπει να είναι σύμφωνος με τον εθνικό σχεδιασμό διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Όλες οι δράσεις που αφορούν τη διαχείριση των υδατικών πόρων θα προγραμματίζονται / υλοποιούνται με βάση τις διατάξεις της οδηγίας 60/2000/ΕΕ. Πρέπει να εξασφαλίζεται η συμμόρφωση των παρεμβάσεων με τη οδηγία 85/337/ΕΟΚ, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 97/11/ΕΕ σχετικά με την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι δομές λειτουργίας και διαχείρισης των περιβαλλοντικών υποδομών (διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων κλπ) θα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του προγραμματισμού και της μελέτης του έργου. Η εξασφάλιση λειτουργίας και βιωσιμότητας του έργου θα συμπεριλαμβάνονται στα κριτήρια επιλογής του για χρηματοδότηση. Ένας μηχανισμός τεχνικής υποστήριξης προβλέπεται για τα στερεά απόβλητα και τα λύματα. Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 91

7 Ισότητα Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών Προκειμένου να ανταποκριθεί το γυναικείο εργατικό δυναμικό της επιλέξιμης περιοχής στις νέες μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς εργασίας και για να εκπροσωπηθεί επαρκώς σε όλα τα επαγγέλματα, απαιτείται σύνθετη και αποτελεσματική αξιοποίηση των προωθούμενων δράσεων από το πρόγραμμα, στους τομείς της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και της αξιοποίησης νέων τεχνολογιών (Μέτρα 2.1 και 2.3). Η προσέγγιση του Προγράμματος θα εναρμονίζεται με τις βασικές αρχές που θέτει ο κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, καθώς και η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση, όπως περιγράφεται στη συνθήκη του Άμστερνταμ, όπου συμφωνήθηκαν οι βασικές αρχές της ισότητας των ευκαιριών. Σε θεσμικό επίπεδο, η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα προωθήσει τις κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις ενσωματώνοντας στο εσωτερικό της δίκαιο επιμέρους οδηγίες και διεθνείς συμβάσεις. Απασχόληση Οι δράσεις που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα INTERREG III A ΕΛΛΑΔΑ- ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ εξυπηρετούν τους τέσσερις πυλώνες της Ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση οι οποίοι είναι: η βελτίωση της απασχολησιμότητας, η βελτίωση της επιχειρηματικότητας, η βελτίωση της προσαρμοστικότητας, και η προώθηση των ίσων ευκαιριών. Μέσω του Μέτρου 2.1 «Ενίσχυση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ανάπτυξη ανθρώπινων πόρων» ενισχύονται δράσεις κατάρτισης που συνδέονται με τους παραγωγικούς τομείς και τη δημόσια διοίκηση στην επιλέξιμη περιοχή, τη συνεργασία φορέων για την προώθηση της απασχόλησης, την επιχειρηματική δραστηριότητα στην επιλέξιμη περιοχή με άμεσο στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης καθώς και δράσεις ενδο-επαγγελματικής κατάρτισης που θα βελτιώσουν τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού. Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 92

8 6. Συμπληρωματικότητα με το Γ ΚΠΣ Ο σχεδιασμός του προγράμματος βασίστηκε στην συμπληρωματικότητα που πρέπει να έχει σε σχέση με τα μέτρα που προωθούνται στα πλαίσια του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (Εθνικά και Περιφερειακά Προγράμματα), του Ταμείου Συνοχής και των υπολοίπων Κοινοτικών Πρωτοβουλιών ιδίως όσον αφορά στις υποδομές, στην πολιτική για τις ορεινές περιοχές, στην προώθηση ίσων ευκαιριών, στην ενίσχυση του ρόλου των μητροπολιτικών περιοχών και στην προστασία του περιβάλλοντος. Ειδικότερα, το Γ ΚΠΣ θα συνεισφέρει στην εμβάθυνση της ενσωμάτωσης της Ελλάδας στην Ε.Ε., ενισχύοντας τις διαρθρωτικές αλλαγές και αξιοποιώντας το δυναμικό για βελτιωμένη παραγωγικότητα και αύξηση της απασχόλησης. Η παρέμβαση του ΚΠΣ αναμένεται να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για υψηλότερη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και πραγματική σύγκλιση με την υπόλοιπη Ε.Ε. Οι προτεραιότητες του Γ ΚΠΣ εστιάζονται σε επενδύσεις στο φυσικό, ανθρώπινο και γνωστικό κεφάλαιο, που μπορούν να συμβάλουν περισσότερο για την αύξηση της παραγωγικότητας και την ανάπτυξη στην Ελλάδα, στην περίοδο Επιπλέον των παραπάνω συμπληρωματικότητα παρουσιάζεται στους άξονες προτεραιότητας του Γ ΚΠΣ που αφορούν: - Διαρθρωτικές αλλαγές στις αγορές εργασίας, αγαθών και υπηρεσιών που θα οδηγήσουν σε υψηλότερη παραγωγικότητα και συγκράτηση τιμών, ενισχύοντας το δυναμικό ανάπτυξης και απασχόλησης. - Προώθηση μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης επικεντρωμένης στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και τον εκσυγχρονισμό με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη της υπαίθρου και της γεωργίας. - Ουσιαστική, τέλος, βελτίωση των ικανοτήτων διαχείρισης, παρακολούθησης και ελέγχου, ώστε να διασφαλιστεί όχι μόνο υψηλός βαθμός απορρόφησης, αλλά και η αποτελεσματικότητα των έργων και δράσεων του ΚΠΣ. 7. Συνεκτικότητα με άλλα χρηματοδοτικά μέσα Στον σχεδιασμό του προγράμματος αναζητήθηκε η συνεκτικότητα και ο συγχρονισμός με τα άλλα χρηματοδοτικά μέσα αφού οι ενέργειες που θα εφαρμοστούν αφορούν διασυνοριακές συνεργασίες με χώρα εκτός Ευρωπαϊκής Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 93

9 Ένωσης δράσεις που χρηματοδοτούνται και από άλλα χρηματοδοτικά μέσα της Ε.Ε. (PHARE, ISPA κλπ). Ο γενικός στόχος του προγράμματος PHARE είναι να βοηθήσει την προετοιμασία των χωρών υπό ένταξη να ενωθούν με την Ε.Ε. Υπό αυτήν την έννοια, το πρόγραμμα έχει «προενταξιακό προσανατολισμό», και επικεντρώνεται στην υποστήριξη εκείνων των προτεραιοτήτων που θα βοηθήσουν τις χώρες υπο ένταξη να εκπληρώσουν τα κριτήρια της Κοπεγχάγης. Λαμβάνοντας υπόψη τις περιοχές-στόχους του προγράμματος PHARE, θα χρηματοδοτηθούν δράσεις που συμφωνούν με τους ακόλουθους στόχους: - Αύξηση των δραστηριοτήτων στον παραγωγικό τομέα - Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού - Βελτίωση των υποδομών που έχουν επιχειρηματικό χαρακτήρα. Κατά την υλοποίηση του προγράμματος, θα καταβληθεί προσπάθεια ώστε να βελτιωθεί η συνεργασία και ο αποτελεσματικός συντονισμός μεταξύ Interreg και PHARE προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης συμμετοχή των εταίρων εκατέρωθεν των συνόρων. Το χρηματοδοτικό μέσο ISPA αφορά επίσης στις προενταξιακές χώρες και καλύπτει έργα που αφορούν στις υποδομές στο χώρο του περιβάλλοντος και των μεταφορών. Οι κύριες προτεραιότητες για την προετοιμασία των υποψηφίων χωρών προς ένταξη είναι: Εναρμόνιση με της πολιτικές και τις διαδικασίες της Ε.Ε. Υποστήριξη για την εναρμόνιση με τα ευρωπαϊκά περιβαλλοντικά πρότυπα Διεύρυνση και διασύνδεση με τα διευρωπαϊκά μεταφορικά δίκτυα 4.2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η στρατηγική του προγράμματος θα πρέπει να συμβάλλει στην ισόρροπη και αειφόρο ανάπτυξη τω όμορων διασυνοριακών περιοχών βελτιώνοντας τις οικονομικές δυνατότητες και ενισχύοντας τον κοινωνικοοικονομικό τους ιστό σε όφελος του συνόλου των πολιτών της διασυνοριακή περιοχής. Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 94

10 Η ανάδειξη της περιοχής ως στρατηγικού κόμβου διέλευσης διευρωπαϊκών δικτύων (ενεργειακών, μεταφορικών, τηλεπικοινωνιακών) θα προσδώσει έναν άλλο χαρακτήρα στην περιοχή, σε σχέση με την Βαλκανική και την Παραευξείνια ζώνη. Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της περιοχής (μεγάλοι ορεινοί όγκοι, ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες) οι οποίες αντικατοπτρίζονται κυρίως στον μεγάλο συντελεστή δυσκολίας στην προσπελασιμότητα των όμορων συνοριακών περιοχών, καθίσταται σαφές, ότι πρέπει να ενδυναμωθούν οι οικονομίες των επιλέξιμων περιοχών, ώστε να αποφευχθεί η περιθωριοποίηση και απερήμωσή τους τόσο εντός των εθνικών συνόρων όσο και στον διαμορφούμενο νέο Ευρωπαϊκό Οικονομικό χώρο. Επίσης η στρατηγική θα πρέπει να αξιοποιήσει συνολικά το πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής με στόχο όχι μόνο την υπέρβαση μεμονωμένων ή σημειακών παρεμβάσεων που υπολείπονται σε αποτελεσματικότητα και προκαλούν αλυσιδωτές αντιδράσεις σε όλα τα επίπεδα κοινωνικο-οικονομικής εξέλιξης της περιοχής, αλλά κυρίως στην υλοποίηση ολοκληρωμένου χαρακτήρα διασυνοριακών παρεμβάσεων. Τέλος, η ασφάλεια των κατοίκων από ανθρώπινες ενέργειες και φυσικές καταστροφές θα πρέπει να συνδυασθεί, μέσω της στρατηγικής και των επιλογών εξειδίκευσης της, με την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος θέτοντας έτσι τις βάσεις για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των διασυνοριακών περιοχών και την αειφορία της ανάπτυξης. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η στρατηγική του προγράμματος θα πρέπει να επικεντρώνεται σε μια σειρά από συγκεκριμένες ενέργειες που θα ενισχύουν την διασυνοριακή συνεργασία με στρατηγικούς στόχους: την ομογενοποίηση και αειφορία του κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος στη διασυνοριακή ζώνη την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη του πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος την βελτίωση των όρων διαβίωσης και της εν γένει ποιότητας ζωής των πολιτών Συνοπτικά σαν γενικός στόχος του προγράμματος θεωρείται: Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 95

11 Η ανάδειξη της περιοχής σε πυρήνα και κομβικό σημείο της ειρήνης, της αναπτυξιακής διαδικασίας και της επέκτασης του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου στην ενδοχώρα των Βαλκανίων, την Παραευξείνια Ζώνη και την Ανατολική Μεσόγειο. Με βάση τον παραπάνω στόχο, ο επιχειρησιακός στόχος του προγράμματος είναι: Η ενίσχυση της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής και της ανταγωνιστικότητας της επιλέξιμης διασυνοριακής περιοχής. Με βάση τους στόχους αυτούς οι τακτικοί στόχοι (ειδικοί στόχοι) του προγράμματος που συμβάλλουν στην επίτευξη των στρατηγικών στόχων και κατ επέκταση στην υλοποίηση της στρατηγικής είναι οι ακόλουθοι: 1. Άρση της γεωγραφικής και επικοινωνιακής απομόνωσης της περιοχής Η θέση της επιλέξιμης περιοχής στα πλαίσια του προγράμματος ΕΛΛΑΔΑ- ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ είναι στρατηγικής σημασίας ως κόμβος των διηπειρωτικών μεταφορικών, ενεργειακών και επικοινωνιακών δικτύων, ενώ βρίσκεται στην τομή των αξόνων των διευρωπαϊκών συνδέσεων (Βορρά-Νότου: κάθετες συνδέσεις Εγνατίας Οδού με Βουλγαρία) στα δημιουργούμενα διεθνή δίκτυα υποδομής. Η βελτίωση των υποδομών είναι ουσιαστικής σημασίας για την περιοχή που αποτελεί κόμβο διευρωπαϊκών μεταφορικών δικτύων στην Νοτιανατολική Ευρώπη με τον Διευρωπαϊκό Άξονα Ε10 (Εγνατία Οδό), Ε79 και τον Πανευρωπαϊκό Διάδρομο ΙΧ (Ελσίνκι Αλεξανδρούπολη) και καθιστά στρατηγικής σημασίας την θέση της σε διασυνοριακό αλλά και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Γι αυτό το λόγο έχει δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στον εθνικό σχεδιασμό για την αναβάθμιση του επιπέδου των υποδομών (ύπαρξη διεθνούς αερολιμένα, λιμανιών εθνικής / διεθνούς σημασίας κλπ). Να σημειωθεί ότι οι υποδομές έχουν βελτιωθεί σημαντικά - λαμβάνοντας υπόψη του πόρους που έχουν διατεθεί στο ΙΝΤERREG ΙΙ, Β ΚΠΣ ΙΙ (έργα σύνδεσης 6 ης προβλήτα Λιμανιού Θεσ/κης, Εθνική οδός «Θεσσαλονίκης-Σερρών-Προμαχώνα», λιμάνι της Αλεξανδρούπολης κλπ) αλλά και αυτούς που θα διατεθούν από το Γ ΚΠΣ Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 96

12 (ολοκλήρωση του ανατολικού τομέα της Εγνατίας Οδού, κλπ) ώστε να βελτιωθεί η διασύνδεση με την υπόλοιπη χώρα αλλά και με τις όμορες χώρες. Η περαιτέρω βελτίωση των διασυνοριακών μεταφορικών υποδομών με αειφόρο τρόπο θα δώσει την απαραίτητη ώθηση στην περιοχή για την ενίσχυση της θέσης της ως κύριος μεταφορικός κόμβος στα Βαλκάνια με αποτέλεσμα την αύξηση της δυναμικότητας των κυρίων μέσων (διευρωπαϊκοί άξονες, λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηροδρομικοί άξονες) που θα τονώσουν επίσης την ευρύτερη διεθνική σημασία και εξωστρέφεια της ευρύτερης περιοχής. Η διευκόλυνση της επικοινωνίας και μετακίνησης πολιτών, προϊόντων και υπηρεσιών που οφείλονται στις κομβικές διασυνοριακές μεταφορικές υποδομές που υπάρχουν στην περιοχή, δημιουργεί εκτός των σημαντικών πλεονεκτημάτων και ιδιαίτερα προβλήματα όσον αφορά την ταχεία και ασφαλή διακίνηση προϊόντων και ανθρώπων και την μείωση λαθρομεταναστών και λαθρεμπορίου. 2. Οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και προώθηση της απασχόλησης Η στήριξη και η ενθάρρυνση παραγωγικών δραστηριοτήτων στους τομείς της μεταποίησης και των υπηρεσιών με έμφαση στον εξαγωγικό προσανατολισμό, αποτελούν την βάση της οικονομικής σχέσης της επιλέξιμης περιοχής. Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσω του προγράμματος με την υποστήριξη των διασυνοριακών επιχειρηματικών συνεργασιών που θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα, θα ενισχύσουν τις οικονομικές σχέσεις με τη μορφή διασυνοριακού εμπορίου και θα βελτιώσουν τις ευκαιρίες απασχόλησης. Η ανάπτυξη των ανθρωπίνων πόρων αποτελεί προτεραιότητα τόσο σε εθνικές όσο και σε Ευρωπαϊκές πολιτικές. Στην συγκεκριμένη περίπτωση του προγράμματος INTERREG III εξειδικεύεται στην υποστήριξη του ανθρώπινου δυναμικού σε διασυνοριακό επίπεδο που θα επιτρέψει στην περιοχή να βελτιώσει την τοπική αγορά εργασίας, να αναβαθμίσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες και να συμβάλει σε ένα ποσοστό στη μείωση της μετακίνησης του πληθυσμού προς στα αστικά κέντρα. Αυτό αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη ευρύτερων διασυνοριακών κοινωνικο-πολιτιστικών και τεχνολογικών σχέσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων για την περιοχή του προγράμματος. Τα Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 97

13 παραπάνω πρέπει να λειτουργήσουν σε συνδυασμό με την ενίσχυση των οικονομικών συναλλαγών και την ανάδειξη των τοπικών παραγωγικών κέντρων ως κοινών στρατηγικών κόμβων διαμετακόμισης προϊόντων και υπηρεσιών. Η ενθάρρυνση της υλοποίησης δράσεων ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης θα βελτιώσει τις δεξιότητες του απασχολούμενου εργατικού δυναμικού και θα συνδράμει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Τα πανεπιστημιακά, ερευνητικά και τεχνολογικά ιδρύματα που λειτουργούν στη επιλέξιμη περιοχή δίνουν τη δυνατότητα για την περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεων συνεργασίας. Η βελτίωση της παροχής εκπαίδευσης και της παροχής γνώσεων σε άτομα που επιδιώκουν τη βελτίωση του γνωστικού τους επιπέδου, ασκεί μακροπρόθεσμα θετικά οφέλη στο σύνολο της επιλέξιμης περιοχής. Η σύναψη σχέσεων συνεργασίας εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων, η μεγαλύτερη ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων της έρευνας και τεχνολογίας στην τοπική οικονομία, αναμένεται να έχει ως αποτέλεσμα τη συνολική αύξηση της παραγωγικότητας των τοπικών οικονομιών. Η κοινωνική διάσταση της ανάπτυξης αυτών των σχέσεων θα ευαισθητοποιήσει και θα παρακινήσει τους ίδιους τους κατοίκους των περιοχών και θα συμβάλλει στην (από κοινού) προσέγγιση στους τομείς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος (προστασία φυσικού περιβάλλοντος, προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς, κλπ). 3. Λειτουργική αναβάθμιση της περιοχής με σκοπό την αντιμετώπιση των κοινωνικών, πολιτιστικών, περιβαλλοντικών επιδράσεων/ επιπτώσεων Η επιλέξιμη περιοχή λειτουργεί ως διεπιφάνεια επαφής δύο διαφορετικών χωρών και υφίσταται κοινωνικές, πολιτιστικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις στα κοινά ευαίσθητα οικοσυστήματα, λόγω του αυξημένου όγκου μετακινήσεων εμπορευμάτων, ανθρώπων κλπ. Τα έντονα σημάδια της αλληλεπίδρασης των πολιτισμών που είναι εμφανή εκατέρωθεν των συνόρων με το μεγάλο αριθμό αναξιοποίητων ως επί το πλείστον μέχρι σήμερα μνημείων αλλά και άλλων πολιτισμικών πόρων μπορούν να αποτελέσουν ένα αξιόλογο σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη των στενότερων κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των λαών και την παραγωγή σύγχρονου πολιτισμού. Η αξιοποίηση αυτού του φυσικού και πολιτισμικού πλούτου πρέπει να συνδυάζει τόσο την προστασία και ανάδειξη-όσο και την Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 98

14 αξιοποίηση των πόρων υποστηρίζοντας σύγχρονες μορφές έκφρασης και πολιτισμού (θέατρο, μουσική, ζωγραφική, βιβλίο κλπ). Η διασφάλιση του υψηλού επιπέδου παροχής υπηρεσιών στον τομέα της υγείας στην περιοχή πρέπει να υποστηριχθεί περαιτέρω με την εισαγωγή τεχνολογίας (τηλειατρική) έτσι ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης στην περιοχή σε συνδυασμό με την βελτίωση του επιπέδου των παρεχομένων υπηρεσιών. Στο πρόγραμμα INTERREG II υλοποιήθηκε η πρώτη φάση δημιουργίας διασυνοριακών κέντρων Δημόσιας Υγείας (ΔΙ.ΚΕ.ΔΥ.), η οποία εγκατέστησε δομές συνεργασίας, δημιούργησε υποδομές, ερεύνησε και κατέγραψε την υπάρχουσα κατάσταση στον τομέα της υγείας στη διασυνοριακή περιοχή και στα πλαίσια του νέου προγράμματος θα συνεχιστεί αυτή η πρωτοβουλία. Η σημαντική συγκέντρωση εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων διεθνούς εμβέλειας αποτελεί πολύτιμη βάση για την δημιουργία ενός πλαισίου συστηματικής συνεργασίας μεταξύ φορέων και υπηρεσιών σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος και με την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που παρέχει η νέα τεχνολογία Παράλληλα, δράσεις που αφορούν την προστασία και αξιοποίηση των υδάτινων πόρων, την προστασία των παράκτιων περιοχών αλλά και των ορεινών όγκων και την δημιουργία υποδομών που σχετίζονται με την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος αλλά και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, αποτελούν σημαντική προτεραιότητα για την διασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξης. Η ανάπτυξη αυτή θα στηριχθεί και στην αξιοποίηση των παραπάνω πόρων για τουριστικούς λόγους. Η ήπια τουριστική ανάπτυξη της περιοχής με παρεμβάσεις μικρής κλίμακας οι οποίες θα λάβουν υπόψη τις προστατευόμενες περιοχές NATURA 2000, τις παρεμβάσεις LEADER + και τις παρεμβάσεις του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Από την ανάλυση των ειδικών στόχων προκύπτουν και οι άξονες προτεραιότητας του προγράμματος. Οι τρεις προαναφερθέντες ειδικοί στόχοι του προγράμματος θα υλοποιηθούν μέσω παρεμβάσεων που εντάσσονται στους ακόλουθους άξονες προτεραιότητας. Διασυνοριακές υποδομές Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 99

15 Οικονομική ανάπτυξη και απασχόληση Ποιότητα ζωής /Περιβάλλον / Πολιτισμός Ειδική ενίσχυση για περιοχές που συνορεύουν με υποψήφιες προς ένταξη χώρες Τεχνική Βοήθεια Στρατηγική, Στόχοι του Προγράμματος 100