ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισµού 13 Ιανουαρίου 2004 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά µε την µεταρρύθµιση της Επιτροπής Μέρος Α Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισµού Συντάκτης: Gianfranco Dell' Alba DT\ doc PE

2 Ι. Το πλαίσιο Η κρίση που οδήγησε στην παραίτηση της οµάδας Santer επιβεβαίωσε την ανάγκη να αναλάβει η Επιτροπή µία ευρεία µεταρρύθµιση. Η ανάγκη αυτή, που τονίσθηκε από το Κοινοβούλιο, επιβεβαιώθηκε και συνοδεύτηκε από συστάσεις που περιλαµβάνονταν στις δύο εκθέσεις των ανεξάρτητων εµπειρογνωµόνων, αποτέλεσε το αντικείµενο Λευκής Βίβλου την οποία υπέβαλε η Επιτροπή Prodi τον Απρίλιο του Με βάση τη Λευκή αυτή Βίβλο, η Επιτροπή ξεκίνησε ένα φιλόδοξο πρόγραµµα µεταρρυθµίσεων. Στόχος του προγράµµατος είναι η ενίσχυση της ανεξαρτησίας, η υποχρέωση απόδοσης λογαριασµού καθώς και οι ρυθµίσεις στον τοµέα της ανάληψης των ευθυνών, µε παράλληλη διασφάλιση αυξηµένης αποτελεσµατικότητας και διαφάνειας. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή είχε την συµπαράσταση του Κοινοβουλίου για να φέρει σε πέρας την φιλόδοξη αυτή µεταρρύθµιση. ΙΙ. Αναδιοργάνωση της διαχείρισης 2. Η βελτίωση της δηµοσιονοµικής και επιχειρησιακής διαχείρισης και η ενίσχυση του ελέγχου της αποτελεί έναν από τους κύριους άξονες της µεταρρύθµισης. Ο στόχος που καθορίσθηκε είναι να τεθούν οι πολιτικές προτεραιότητες στο επίκεντρο της οργάνωσης και να διατεθούν οι πόροι που απαιτούνται για τις πρωταρχικές αποστολές της. Προκειµένου να το επιτύχει αυτό, η Επιτροπή χρησιµοποίησε το στρατηγικό σχεδιασµό, την καθιέρωση του συστήµατος προγραµµατισµού και την εισαγωγή της διαχείρισης µε βάση τις δραστηριότητες (ΑΒΜ). Η Επιτροπή, κατά τη διάρκεια του έτους 2002, επικέντρωσε τη δράση της στη βελτίωση του συστήµατος εσωτερικής διαχείρισης. Οι προσπάθειές της στόχευαν κατά προτεραιότητα στο πλαίσιο της ετήσιας στρατηγικής χάραξης πολιτικής, στο να επιτευχθεί η ικανοποιητική λειτουργία του συστήµατος προγραµµατισµού δραστηριοτήτων (στρατηγικός σχεδιασµός/ετήσια σχέδια διοικητικής διαχείρισης και διάθεση πόρων του προϋπολογισµού/εκτέλεση των δαπανών/ετήσια έκθεση των γενικών διευθυντών και προϊσταµένων υπηρεσιών/δήλωση αξιοπιστίας. Εξάλλου, ο νέος δηµοσιονοµικός κανονισµός (Ν Κ) εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2002 (και οι εκτελεστικές διατάξεις του) και ισχύει από την 1η Ιανουαρίου Αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία του αναθεωρηµένου συστήµατος δηµοσιονοµικής διαχείρισης που συνοδεύει την εφαρµογή της διαχείρισης µε βάση τις δραστηριότητες. 3. Η Επιτροπή, προκειµένου να ενισχύσει το σύστηµα διαχείρισης και να προετοιµάσει τις υπηρεσίες για την εφαρµογή του Ν Κ, ενήργησε σε πολλά επίπεδα ταυτόχρονα, κυρίως όσον αφορά: - την υπευθυνοποίηση των διατακτών και την υποχρέωση απόδοσης λογαριασµού (µεταξύ άλλων, µέσω των ετήσιων εκθέσεων των κατ' ανάθεση διατακτών - γενικών διευθυντών) - τον επαναπροσδιορισµό των δηµοσιονοµικών κυκλωµάτων - τον κατάλληλο διαχωρισµό των καθηκόντων (ο ρόλος αυτού που δροµολογεί και αυτού που ελέγχει µια οικονοµική πράξη) µετά την κατάργηση του ελέγχου ex-ante - την αποκέντρωση του ελέγχου στο πλαίσιο των Γ και την ενίσχυση των υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου - την ανάπτυξη, από τις υπηρεσίες, ετήσιων σχεδίων διοικητικής διαχείρισης µε βάση κοινά πρότυπα - την καθιέρωση της υπηρεσίας ανεξάρτητου εσωτερικού ελέγχου για την PE /10 DT\ doc

3 αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας της διαχείρισης και των ελέγχων - την υποβολή των πρώτων ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων των Γ και υπηρεσιών, καθώς και της σύνθεσής τους 4. Η αξιολόγηση της συντελεσθείσας προόδου στον τοµέα της µεταρρύθµισης, χωρίς να παραβλέπουµε την πολιτική ευθύνη του Σώµατος των Επιτρόπων, θα πρέπει, αφενός, να λαµβάνει υπόψη τη νέα ισορροπία που καθιερώνει το αναθεωρηµένο σύστηµα, δηλαδή τον ρόλο-κλειδί που αναλαµβάνει ο κατ' ανάθεση διατάκτης (Γενικοί ιευθυντές/προϊστάµενοι υπηρεσιών) µεταξύ των διαφόρων παραγόντων. Αφετέρου, θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη το δεδηλωµένο στόχο της µεταρρύθµισης, δηλαδή τη διαµόρφωση µιας "νέας νοοτροπίας για την παροχή υπηρεσίας". Στο πλαίσιο αυτό, ο συντάκτης εκτιµά ότι καλό θα ήταν η προσπάθεια κριτικής αξιολόγησης να επικεντρωθεί στα ακόλουθα στοιχεία: - η σηµασία του σχεδίου διαχείρισης και της ετήσιας έκθεσης δραστηριοτήτων των Γ και των υπηρεσιών ως βασικού εργαλείου εφαρµογής και αξιολόγησης των επιτευχθέντων αποτελεσµάτων - η εφαρµογή των "προτύπων εσωτερικού ελέγχου" - η συµβολή στη λειτουργία του καθιερωθέντος συστήµατος των αποκεντρωµένων µονάδων εσωτερικού ελέγχου, καθώς και της Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου (ΥΕΕ) προκειµένου να διασφαλισθεί η "διορθωτική" λειτουργία, καθώς και η λειτουργία της "διαφάνειας". 5. Θα πρέπει κατά κύριο λόγο να τονισθεί η σηµασία της ετήσιας έκθεσης δραστηριοτήτων διότι η έκθεση αυτή παρέχει τη δυνατότητα απολογισµού των βασικών αποτελεσµάτων που πέτυχαν οι γενικές διευθύνσεις, αλλά λειτουργεί επίσης ως "απόδοση λογαριασµού" (accountability). Η έκθεση αυτή καθίσταται το επίλεκτο µέσον για τον εντοπισµό των προβληµάτων, την ενηµέρωση για τη συνέχεια που δόθηκε (µέτρα που έλαβε η Επιτροπή) στις συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου και τις διαπιστώσεις/προτάσεις των ελέγχων της ΥΕΕ και την εξαγγελία των απαιτούµενων διορθωτικών δράσεων. Η έκθεση παρέχει επίσης χρήσιµα στοιχεία σχετικά µε την αξιολόγηση και τη λειτουργία του συστήµατος ελέγχων και αποκεντρωµένου εσωτερικού ελέγχου, ενισχύοντας τη διαφάνεια. Τα χαρακτηριστικά αυτά την καθιστούν πρωταρχικό εργαλείο εργασίας που τίθεται στη διάθεση της αρµόδιας για την απαλλαγή αρχής (και των άλλων θεσµικών οργάνων), δεδοµένου ότι πρέπει να συνοδεύεται από τη δήλωση του Γενικού ιευθυντή ο ρόλος της οποίας είναι να παρέχει "τη βεβαίωση χρηστής διαχείρισης". 6. Μολονότι η "δήλωση αξιοπιστίας" αυτή νοείται ως η ρητή έκφραση της ευθύνης και της υποχρέωσης απόδοσης λογαριασµού (accountability), ωστόσο προϋποθέτει ότι ολόκληρο το σύστηµα "που έχει διαµορφωθεί" γύρω από το διατάκτη λειτουργεί µε το βέλτιστο τρόπο. Τούτο σηµαίνει ότι το σύστηµα εσωτερικού ελέγχου λειτουργεί οµαλά, ότι διαρθρώνεται ορθά µε την εργασία της εξουσιοδότησης και της εκτέλεσης των δαπανών, ότι η συµβολή της ΥΕΕ ενσωµατώνεται σωστά στο "κύκλωµα" και ότι η αναγκαία ενηµέρωση για τη λήψη των αποφάσεων κυκλοφορεί απρόσκοπτα από και προς τους παράγοντες που καλούνται να παρέµβουν. Κατά συνέπεια, υπάρχουν πολλά σηµεία στα οποία το "σύστηµα" µπορεί να παρουσιάσει αδυναµίες ή ακόµη και "ανεπάρκειες" σε περίπτωση που κάποια από τις συνιστώσες του παρουσιάσει δυσλειτουργία. 7. Ως προς το σηµείο αυτό, ο εισηγητής επισηµαίνει ότι η εφαρµογή ορισµένων προτύπων εσωτερικού ελέγχου σχετικά µε τη διαχείριση, το περιβάλλον εσωτερικού ελέγχου, καθώς και την αξιολόγηση των κινδύνων, εξακολουθεί να υστερεί. Η Επιτροπή, εξάλλου, το παραδέχτηκε και χαρακτήρισε το έτος 2002 ως έτος "παγίωσης". Έτσι, στη σύνθεση των DT\ doc 3/10 PE

4 ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων των Γ 1 ότι στον τοµέα της ανάλυσης και της διαχείρισης των κινδύνων, στο τέλος του έτους 2002"... απέµεναν να γίνουν εργασίες από τις Γ και τις υπηρεσίες για να εξασφαλισθεί η εφαρµογή ορισµένων υποχρεωτικών ελέγχων. Επιπροσθέτως, από την περιορισµένη πρόοδο που σηµειώθηκε γενικά είναι φανερό ότι η Γ και οι υπηρεσίες κατά κάποιο τρόπο δεν διαθέτουν πλήρως ενσωµατωµένο περιβάλλον διαχείρισης κινδύνου". Ως προς τις δραστηριότητες ελέγχου, στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται ότι "...συχνά οι αδυναµίες στον τοµέα των δραστηριοτήτων ελέγχου είναι αλληλένδετες,... η έλλειψη προσωπικού µε τις κατάλληλες ειδικές γνώσεις σε συνδυασµό µε την ανεπαρκή ή ασαφή τεκµηρίωση... και µε την ελλιπή εποπτεία της διαχείρισης για την επίβλεψη της όλης διαδικασίας". 8. Προκειµένου να εξακριβώσει την πρόοδο ως προς την υλοποίηση των καθορισθέντων στόχων, η Επιτροπή ανέλαβε να διενεργήσει αυτοαξιολόγηση των υπηρεσιών της ως προς την ενσωµάτωση των προτύπων εσωτερικού ελέγχου. Στην ανακοίνωσή της 2, παρουσιάζει τα αποτελέσµατα της αυτοαξιολόγησης αυτής και διαπιστώνει ότι απαιτείται να υλοποιηθούν σύντοµα συµπληρωµατικές προσπάθειες προκειµένου να διασφαλισθεί ότι οι Γ και οι υπηρεσίες συµµορφούνται απολύτως προς τα 24 βασικά πρότυπα εσωτερικού ελέγχου. Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να καταβληθούν στους ακόλουθους τοµείς: - περιβάλλον των ελέγχων: τα πρότυπα που συνδέονται µε τις δεξιότητες του προσωπικού και τις ευαίσθητες λειτουργίες - απόδοση και διαχείριση των κινδύνων: τα πρότυπα που συνδέονται µε τον καθορισµό των στόχων, τον έλεγχο της απόδοσης επί τη βάσει στόχων, καθώς και την ανάλυση και τη διαχείριση του κινδύνου - πληροφόρηση και επικοινωνίες: τα πρότυπα που συνδέονται µε την κατάλληλη πληροφόρηση στον τοµέα της διαχείρισης, καθώς και µε την καταχώριση ταχυδροµείου και την αρχειοθέτηση - δραστηριότητες ελέγχου: τα πρότυπα που συνδέονται µε την τεκµηρίωση σχετικά µε τις διαδικασίες την επιθεώρηση των δραστηριοτήτων ελέγχου και την καταγραφή των εξαιρέσεων - δηµοσιονοµικός έλεγχος και αξιολόγηση: τα πρότυπα που σχετίζονται µε τον εντοπισµό και την διόρθωση των ανεπαρκειών εσωτερικού ελέγχου, καθώς και µε τη δραστηριότητα αξιολόγησης (Σηµείωση: Με έντονα στοιχεία εµφαίνονται τα πρότυπα τα οποία κατά την άποψη της Επιτροπής έχουν ιδιαίτερη σηµασία και αφορούν περιπτώσεις όπου οι γενικές διευθύνσεις καλούνται να καταβάλλουν ανάλογες προσπάθειες για την εφαρµογή τους) 9. Από τις παρατηρήσεις αυτές προκύπτει ότι, µολονότι έχει συντελεστεί πρόοδος, διαπίστωση την οποία επιβεβαιώνει εξάλλου η ανάλυση του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. κατωτέρω), η αποτελεσµατικότητα των συστηµάτων ελέγχου δεν µπορεί ακόµη να θεωρηθεί ικανοποιητική σε σχέση µε το δεδηλωµένο στόχο της παροχής, εκ µέρους των γενικών διευθυντών, δηλώσεων αξιοπιστίας για τη χρηστή διαχείριση. ΙΙΙ. Οι παρατηρήσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου 10. Το Ελεγκτικό Συνέδριο, µολονότι αναγνωρίζει ότι έχει συντελεστεί πρόοδος στον τοµέα της µεταρρύθµισης, υπογραµµίζει ότι το αρχικό χρονοδιάγραµµα της Επιτροπής που παρουσιάζεται στη Λευκή Βίβλο ήταν "υπερβολικά φιλόδοξο" (ελάχιστα ρεαλιστικό). Η 1 COM(2003)391 τελικό - παράγραφοι 3.2 και εξής 2 SEC(2003) 1287 της 26ης Νοεµβρίου 2003 PE /10 DT\ doc

5 κριτική αυτή του Ελεγκτικού Συνεδρίου διατυπώθηκε επίσης και από το Κοινοβούλιο στο ψήφισµά του για την απαλλαγή για το 2001, κείµενο στο οποίο η αρµόδια για την απαλλαγή αρχή επισήµανε διάφορους τοµείς δράσεις του εκτελεστικού σώµατος στους οποίους θα πρέπει να υπάρξει καλύτερη δράση, να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες και να ληφθούν αποφασιστικότερα και ταχύτερα µέτρα. Η σύσταση εξάλλου του Συνεδρίου να υποβάλει η Επιτροπή επικαιροποιηµένη έκδοση της Λευκής Βίβλου ώστε να υπάρχει πλήρης εικόνα των στόχων που αποµένουν να επιτευχθούν, καθώς και να καθορισθεί αναθεωρηµένο χρονοδιάγραµµα 1 βασίζεται σε λογική ανάλογη µε αυτή του Κοινοβουλίου. 11. Το Ελεγκτικό Συνέδριο επισήµανε, µεταξύ άλλων, ανεπαρκή πρόοδο ως προς την ανάπτυξη του νέου λογιστικού πλαισίου. (Το θέµα του λογιστικού συστήµατος εξετάζεται στο µέρος Β του ανά χείρας εγγράφου εργασίας). 12. Το Ελεγκτικό Συνέδριο, στην ετήσια έκθεσή του για το 2002, ασχολήθηκε επίσης µε το θέµα της εφαρµογής των προτύπων εσωτερικού ελέγχου από την Επιτροπή 2. Το Ελεγκτικό Συνέδριο επισηµαίνει ευθύς εξαρχής 3 ότι στα τέλη του 2002 η εφαρµογή των προτύπων αυτών από τις γενικές διευθύνσεις σηµείωνε καθυστέρηση ενός έτους και επιµένει ως προς τη "θεµελιώδη σηµασία των προτύπων εσωτερικού ελέγχου προκειµένου να διασφαλισθεί η χρηστή δηµοσιονοµική διαχείριση στο πλαίσιο της Επιτροπής"... "στο βαθµό που αποτελούν, µαζί µε την αρχή της ευθύνης των γενικών διευθυντών, τον ακρογωνιαίο λίθο ενός µεγάλου µέρους της µεταρρύθµισης της Επιτροπής". Η Επιτροπή αναγνωρίζει το πρόβληµα και υπογραµµίζει τις σηµαντικές προσπάθειες που καταβάλλουν οι γενικές διευθύνσεις για να επιτύχουν την όσο το δυνατόν µεγαλύτερη συµµόρφωση µε τις βασικές απαιτήσεις των 24 προτύπων εσωτερικού ελέγχου έως τα τέλη του Επιπλέον, όσον αφορά άλλα θέµατα που εγείρει το Συνέδριο, η Επιτροπή αναγνωρίζει "τις δυσκολίες που υπάρχουν στην η πρόσληψη προσωπικού µε συγκεκριµένα προσόντα" π.χ. στους τοµείς του λογιστικού ελέγχου και του ελέγχου. Η Επιτροπή παραδέχεται επίσης τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει κατά τη λήψη µέτρων µε στόχο την εξασφάλιση "µιας αποτελεσµατικότερης διαχείρισης για την είσπραξη των αχρεωστήτως καταβληθέντων". Ως προς το σηµείο αυτό, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι "παρά τα µέτρα που έχουν ήδη ληφθεί, η είσπραξη των αχρεωστήτως καταβληθέντων πόρων παραµένει ένας τοµέας σηµαντικού κινδύνου για µεγάλο αριθµό υπηρεσιών...". Το Ελεγκτικό Συνέδριο θέτει επίσης και άλλα θέµατα, όπως π.χ. τη σύστασή του για αναθεώρηση της οργάνωσης της επιτροπής παρακολούθησης των ελέγχων, προκειµένου να ενισχυθούν οι µηχανισµοί που προορίζονται για την αντιµετώπιση δυνάµει συγκρούσεων συµφερόντων. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι θα πρέπει να βελτιωθεί η µεθοδολογία της υπηρεσίας εσωτερικού ελέγχου και να προβλεφθούν, µε παρότρυνση του εσωτερικού ελεγκτή, ένα καλύτερο σύστηµα αξιοποίησης των συστάσεων του ελέγχου και στενότερη συνεργασία µεταξύ του εσωτερικού ελεγκτή και των δοµών εσωτερικού ελέγχου Το Ελεγκτικό Συνέδριο εκτιµά επίσης ότι "τα ετήσια σχέδια διαχείρισης των γενικών διευθύνσεων συνέβαλαν στην υποστήριξη των κυριότερων πτυχών της µεταρρύθµισης του συστήµατος εσωτερικού ελέγχου... (αλλά) δεν αποτελούν ακόµη επιχειρησιακό εργαλείο όσον αφορά το σύστηµα εσωτερικού ελέγχου και τα ζητήµατα που συνδέονται µε τη 1 Ετήσια έκθεση 2002 παράγραφος 1.67, σελ Ετήσια έκθεση µεταρρύθµιση του εσωτερικού συστήµατος ελέγχου της Επιτροπής, παράγραφοι 1.62 και εξής, σελ. 29. Βλ. επίσης πίνακα 1.3 σελ. 43 της ετήσιας έκθεσης Παράγραφος 0.9 σελίδα 8 της ετήσιας έκθεσης 4 Σηµείο Σύνθεση των ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων των Γ και των υπηρεσιών για το CΟΜ(2003)391 τελικό. DT\ doc 5/10 PE

6 νοµιµότητα και την κανονικότητα των υποκειµένων πράξεων 1. Όσον αφορά τις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας και τις δηλώσεις των γενικών διευθυντών, το Συνέδριο επισηµαίνει την αύξηση των επιφυλάξεων "το εύρος των οποίων είναι υπερβολικά συχνά ασαφές (και) καθιστά ακόµη δυσκολότερη µια λογική εκτίµηση της διαχείρισης της Επιτροπής στο σύνολό της 2. Το Συνέδριο τονίζει 3 ότι "η εφαρµογή της µεταρρύθµισης του συστήµατος εσωτερικού ελέγχου απαιτεί χρόνο" και ότι "ο αντίκτυπος της µεταρρύθµισης µόλις τώρα αρχίζει να γίνεται αντιληπτός". Επισηµαίνει επίσης ότι "µολονότι η συντελεσθείσα πρόοδος µπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητική στην περίπτωση των "κανονιστικών δράσεων... υπάρχουν ακόµη δυσκολίες στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι δράσεις απαιτούν αλλαγή συµπεριφοράς εκ µέρους των υπηρεσιών ή την εισαγωγή νέων δραστηριοτήτων" 4. IV. Ο ρόλος των άλλων παραγόντων στην αναµορφωµένη διάρθρωση 15. Η διάρθρωση που θεσπίζει ο νέος δηµοσιονοµικός κανονισµός, πέραν του κεντρικού ρόλου που αναθέτει στον κατ' ανάθεση διατάκτη (κατά κανόνα τον Γενικό ιευθυντή), προβλέπει σηµαντικούς ρόλους και για άλλους παράγοντες, η δραστηριότητα των οποίων στοχεύει να συµβάλει στην επίτευξη της βέλτιστης λειτουργίας του συστήµατος προκειµένου να εξασφαλίσει τη χρηστή δηµοσιονοµική διαχείριση. Πρόκειται συγκεκριµένα για τον εσωτερικό ελεγκτή και την επιτροπή προόδου του ελέγχου. 16. Η ετήσια έκθεση του εσωτερικού ελεγκτή αφορά κυρίως τα θέµατα που συνδέονται µε τη µεταρρύθµιση ως προς την οργάνωση της Επιτροπής, µεταξύ άλλων: την προώθηση κοινών µεθόδων, εργαλείων και τεχνικών ελέγχου στο πλαίσιο της "κοινότητας ελέγχου" της Επιτροπής ο κεντρικός συντονισµός που διενεργείται από την Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου πρέπει να εφαρµόζεται στις διαρθρώσεις εσωτερικού ελέγχου των Γ /υπηρεσιών, χωρίς να λησµονούνται οι υπόλοιπες δράσεις συντονισµού (µε τα "εσωτερικά µέσα διακυβέρνησης", όπως η οµάδα των γενικών διευθυντών, οι διευθυντές που είναι αρµόδιοι για τους πόρους, η οµάδα διϋπηρεσιακού συντονισµού, οι εποπτικοί "επίτροποι") την ανάγκη, για την Επιτροπή, κυρίως για τα στελέχη της, να κάνουν κτήµα τους τη νοοτροπία της αξιολόγησης του κινδύνου ως σηµαντικού παράγοντα για την προπαρασκευή των σχεδίων διαχείρισης και τη διάθεση των πόρων όσον αφορά την κοινή διαχείριση, την ανάγκη να καθιερωθεί ο "κατάλληλος συνδυασµός" µεταξύ προληπτικών ενεργειών (που επιλέγονται κυρίως ανάλογα µε τον κίνδυνο του τοµέα) και ελέγχου κατά την περάτωση των πράξεων την καθιέρωση, πάντα στον τοµέα της κοινής ή αποκεντρωµένης διαχείρισης, των δηλώσεων αξιοπιστίας των δικαιούχων χωρών (µε τις κατάλληλες διευκρινίσεις/λύσεις που απαιτούνται στον τοµέα των εξωτερικών δράσεων) τον έλεγχο της µεταρρύθµισης του λογιστικού συστήµατος που θα διασφαλίζεται µε τακτική συζήτηση σε επίπεδο Επιτροπής 17. Η ετήσια έκθεση της επιτροπής προόδου του ελέγχου θέτει το πρόβληµα της σχέσης που υπάρχει µεταξύ, αφενός του εσωτερικού ελεγκτή και των συστάσεων του όσον αφορά τους κανόνες, την αποδοτικότητα και την αποτελεσµατικότητα και, αφετέρου της αποδοχής των συστάσεων αυτών από τα στελέχη και τις υπηρεσίες προκειµένου να επιτευχθούν 1 Σηµεία 1.70, Ετήσια έκθεση Σηµείο Σηµείο Σηµείο PE /10 DT\ doc

7 συγκεκριµένες βελτιώσεις. Οι συστάσεις αυτές θα πρέπει να περιλαµβάνουν σαφείς προτεραιότητες που θα αναφέρονται ρητά στους κινδύνους που ελλοχεύουν σε περίπτωση µη εφαρµογής. Επιπλέον, ο εσωτερικός ελεγκτής θα πρέπει να διαµορφώσει το ταχύτερο ένα "σύστηµα αξιοποίησης" για την παρακολούθηση των συστάσεων. Η Επιτροπή δηλώνει ότι επιθυµεί να ενισχύσει τις σχέσεις της επιτροπής προόδου του ελέγχου µε το Ελεγκτικό Συνέδριο προκειµένου να βελτιστοποιήσει τα αποτελέσµατα που µπορούν να επιτευχθούν χάρις στη σύµπραξη µεταξύ εξωτερικού ελέγχου/εσωτερικού ελέγχου/ελεγκτικών ικανοτήτων στις Γ, βεβαιώνοντας παράλληλα ότι η σύνθεση και ο ρόλος της Επιτροπής αυτής δεν θα µεταβληθούν. V. Η µεταρρύθµιση και η υπόθεση Eurostat 18. Η υπόθεση Eurostat, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι οι διαπραχθείσες παρατυπίες ανάγονται στο διάστηµα πριν από το 1999, κατέδειξε ότι το σύστηµα στην πράξη µπορεί ακόµη να αποδειχθεί ανεπαρκές. Το Κοινοβούλιο ορθά εντόπισε τα προβλήµατα που δηµιουργούν οι ασυνέπειες στο εσωτερικό σύστηµα επικοινωνίας της Επιτροπής, είτε µεταξύ των διαφόρων επιπέδων της ιεραρχίας (κάθετα) ή µεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών (οριζόντια) ή ακόµη µεταξύ της OLAF και της Επιτροπής. 19. Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Επιτροπής ενώπιον της ιάσκεψης των Προέδρων, στις 25 Σεπτεµβρίου, µολονότι επισήµανε τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να θεραπευθούν "σοβαρές παραλείψεις" που εντοπίζονται στις εκθέσεις των ανεξάρτητων εµπειρογνωµόνων, δεν απέκλεισε το ενδεχόµενο να απαιτηθούν "πρόσθετα µέτρα για να αυξηθεί το επίπεδο δηµοσιονοµικής ασφάλειας". Έτσι, ο Πρόεδρος Prodi παρουσιάστηκε ενώπιον της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισµού και της ολοµέλειας, στις 18 Νοεµβρίου, για να εκθέσει ένα σύνολο διορθωτικών µέτρων µετά την υπόθεση Eurostat, το οποίο ζητούσε το Κοινοβούλιο. ιότι, το Κοινοβούλιο καλώς ενέµεινε στη θέση του, δηλ. ότι δεν αρκεί η εισαγωγή διορθωτικών µέτρων χωριστά και συγκεκριµένα στον ένα ή τον άλλο τοµέα, αλλά ότι τα µέτρα αυτά επιτάσσουν συντονισµό και συνολική θεώρηση, παράλληλη δράση σε πολλά µέτωπα και, κάθε φορά που τούτο κρίνεται αναγκαίο, ενεργό διοργανική συνεργασία. VI. Άλλες παρατηρήσεις 20. Ο εισηγητής διατυπώνει ορισµένες επιφυλάξεις σχετικά µε την εµβέλεια των αξιολογήσεων της Επιτροπής όπως ότι "η ευαισθητοποίηση σχετικά µε τη λογοδότηση έχει πλέον εδραιωθεί σε ολόκληρη την Επιτροπή..." Αντίθετα, µπορεί να συµφωνήσει µε εκτιµήσεις όπως ότι "...πρέπει να γίνουν και άλλες προσπάθειες ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα της διαδικασίας συνολικά σε όλα τα επίπεδα στο εσωτερικό των Γ..." ή όπως ότι "πρέπει να γίνουν βελτιώσεις λόγω του ότι δεν έχουν όλες οι Γ και οι υπηρεσίες µετατρέψει τα σχέδια δράσης τους σε σχέδια διαχείρισης". Εκτιµά ότι τα πρόσφατα γεγονότα (υπόθεση Eurostat) κατέδειξαν το γεγονός ότι οι αλλαγές νοοτροπίας που θα πρέπει να υλοποιηθούν, απαραίτητη προϋπόθεση για να διασφαλισθεί η επιτυχία της µεταρρύθµισης, απαιτούν περισσότερο χρόνο και προσπάθεια απ' ό,τι η τροποποίηση των διαρθρώσεων ή η θέσπιση νέων κανόνων. Ακριβώς αυτή η αλλαγή νοοτροπίας, η "ανανεωµένη διοικητική νοοτροπία" θα καθορίσει την επιτυχία της µεταρρύθµισης. 21. Εκτός από τον τοµέα των ανθρώπινων πόρων, υπάρχουν και άλλα θέµατα - δράσεις που θα πρέπει να αναληφθούν: οι εισπράξεις, οι διατάξεις στον τοµέα της "κοινής διαχείρισης" - πολυετές καθήκον που απαιτεί νοµικές διευκρινίσεις όσον αφορά την αντίστοιχη ευθύνη κρατών µελών/επιτροπής, όπως διαπιστώνεται για τα ιαρθρωτικά Ταµεία, η αξιολόγηση της αποκέντρωσης στους τοµείς των εξωτερικών σχέσεων, ο έλεγχος της εκτέλεσης του DT\ doc 7/10 PE

8 νοµοθετικού προγράµµατος και του ετήσιου προγράµµατος εργασίας, η παρακολούθηση της δράσης της OLAF. 22. Με βάση τα ανωτέρω διαπιστώνουµε ότι η ίδια η Επιτροπή προέκρινε την οδό της "µετριοπάθειας" κατά την παρουσίαση των επιτευχθέντων αποτελεσµάτων. Ωστόσο, θα ήταν θεµιτό να αναρωτηθεί κανείς κατά πόσον η εφαρµογή της µεταρρύθµισης, όπως παρουσιάζεται από την Επιτροπή µέσα από τις διάφορες εκθέσεις, δεν αποτελεί ένα µίγµα µε την κατάλληλη δοσολογία πολιτικού βολονταρισµού συνοδευόµενο από "οµολογίες ανεπάρκειας" ανά τοµείς, προκειµένου να διεκδικήσει το εύσηµο του ότι κέρδισε - έστω και κατά τρόπο ατελή - ένα στοίχηµα σχεδόν ανέφικτο. Όπως και να έχει η κατάσταση, θα πρέπει να ελπίζουµε ότι η εφαρµογή της µεταρρύθµισης, χάρις στην ύπαρξη και τη βελτίωση εργαλείων όπως οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων, θα επιτρέψει, όταν η µεταρρύθµιση θα έχει φτάσει σε µια αποδοτική ταχύτητα, να περάσει από ένα κύκλο αντιδραστικότητας" της Επιτροπής, που διαρκεί κατά κανόνα 2 έτη (εκτέλεση του προϋπολογισµού ενός συγκεκριµένου οικονοµικού έτους, προπαρασκευή της απαλλαγής και µέτρα παρακολούθησης, χορήγηση της απαλλαγής) σε ένα κύκλο ουσιαστικά περιορισµένης διάρκειας. Τούτο θα έχει θετικές επιδράσεις στην αποδοτικότητα της λειτουργίας της ίδιας της Επιτροπής στην ποιότητα της διοργανικής συνεργασίας και, τέλος στην αποτελεσµατικότητα και τη νοµιµότητα της δράσης της Ένωσης Whistle blowing Ένα από τα καινούργια στοιχεία που εισάγονται στο πλαίσιο της µεταρρύθµισης είναι η "καταγγελία των δυσλειτουργιών" (Whistle blowing). Η Επιτροπή πρότεινε να ενσωµατωθούν στο τροποποιηµένο κείµενο του Κανονισµού Υπηρεσιακής Κατάστασης των Υπαλλήλων κανόνες (άρθρα) για να ορίζονται οι όροι άσκησης του "δικαιώµατος" αυτού. Η Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισµού πρότεινε, στη γνωµοδότησή της στην έκθεση Harbour-Medina Ortega (A5-0069/2003) σχετικά µε τη µεταρρύθµιση του Κανονισµού Υπηρεσιακής Κατάστασης των Υπαλλήλων (γνωµοδότηση Dell' Alba-Φεβρουάριος τροπ. 5 - PE ) να προβλεφθεί προθεσµία 60 ηµερών εντός της οποίας η OLAF θα πρέπει να ενηµερώνει το "καταγγέλοντα" υπάλληλο για τη συνέχεια που σκοπεύει να δώσει στην καταγγελία αυτή παράνοµης δραστηριότητας ή εικαζόµενης απάτης. Η τροπολογία αυτή δεν έγινε δεκτή από την Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων (αρµόδια επί της ουσίας). Ωστόσο, στόχος της τροπολογίας ήταν να διασφαλίζονται ταυτόχρονα η σαφήνεια των διαδικασιών όσον αφορά τις έρευνες και την ασφάλεια δικαίου και η διαφάνεια ως προς τα δικαιώµατα του ενδιαφερόµενου προσώπου. Παράλληλα στόχος ήταν, από διοικητική άποψη, να εξασφαλίζεται η κατάλληλη δράση ως συνέχεια στις καταγγελίες δυσλειτουργίας ή απάτης. Η Επιτροπή θα µπορούσε να κληθεί να επανεξετάσει την εισαγωγή της ιδέας αυτής στην τροποποιηµένη πρόταση κανονισµού υπηρεσιακής κατάστασης των υπαλλήλων (στα άρθρα που αφορούν το "Whistle blowing" καθώς και στην πρόταση τροποποίησης του κανονισµού βάσης 1073/1999 της OLAF, τον οποίο δεσµεύθηκε να υποβάλει πριν από τα τέλη της παρούσας κοινοβουλευτικής περιόδου. Συµπεράσµατα Ο εισηγητής υποβάλει προς έγκριση στην Επιτροπή τα ακόλουθα συµπεράσµατα: 1. Υπογραµµίζει ότι η εφαρµογή της µεταρρύθµισης αποδεικνύεται στην πράξη πιο σύνθετη PE /10 DT\ doc

9 και µακρόχρονη από ό,τι ανέµενε αρχικά η Επιτροπή και ότι ο αντίκτυπος της µόλις τώρα αρχίζει να γίνεται αισθητός επισηµαίνει ότι η πρόοδος που έχει συντελεστεί στην εφαρµογή των διαφόρων δράσεων της Λευκής Βίβλου είναι άνιση διαπιστώνει ότι, παρά την πρόοδο αυτή, παρατηρούνται καθυστερήσεις και δυσχέρειες που θα πρέπει ξεπερασθούν σε αρκετούς τοµείς 2. Επισηµαίνει ότι η Επιτροπή επέφερε βελτιώσεις σε πολλά σηµεία της διαδικασίας διαχείρισής της διαπιστώνει, ωστόσο, ότι αποµένουν αρκετές πτυχές της µεταρρύθµισης που θα πρέπει να τεθούν σε εφαρµογή υπογραµµίζει ότι, για να υλοποιηθεί αυτό, επιβάλλεται η αποφασιστική συνεργασία όλων των υπηρεσιών εκτιµά σχετικά ότι απαιτείται η ενεργός σύµπραξη µεταξύ της κεντρικής δηµοσιονοµικής υπηρεσίας, του εσωτερικού ελεγκτή, των αποκεντρωµένων διαρθρώσεων ελέγχου και της επιτροπής προόδου του ελέγχου 3. Καλεί την Επιτροπή να υποβάλει, πριν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφανθεί για την απαλλαγή 2002, επικαιροποιηµένη έκδοση της Λευκής βίβλου που θα αναφέρει επακριβώς τους στόχους που αποµένουν να υλοποιηθούν και θα καθορίζει αναδιαµορφωµένο χρονοδιάγραµµα 4. Υπενθυµίζει ότι προέχει να σηµειωθεί σύντοµα πρόοδος στον τοµέα της "διοικητικής νοοτροπίας" και ότι για το σκοπό αυτό θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια προκειµένου να διασφαλισθεί η βέλτιστη λειτουργία του συστήµατος που αφορά τον κατ' ανάθεση διατάκτη θεωρεί ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες προκειµένου να υπάρξει η αναγκαία εξέλιξη νοοτροπίας ως προς την υπευθυνοποίηση του προσωπικού, κατά τρόπον ώστε κάθε µόνιµος ή άλλος υπάλληλος, ανεξάρτητα από τη θέση του στην ιεραρχία να αισθάνεται ότι συµµετέχει και συµπράττει στο από κοινού έργο αναµένει από τα στελέχη να µη φεισθούν προσπαθειών για την επίτευξη του στόχου αυτού 5. Επιµένει στην άποψη ότι εξακολουθούν να απαιτούνται προσπάθειες προκειµένου να βελτιστοποιηθεί η µεταρρύθµιση το συντοµότερο δυνατόν στον τοµέα της διαχείρισης των ανθρωπίνων πόρων (εντοπισµός των προτεραιοτήτων, συµπεριλαµβανοµένων των "αρνητικών", ανακατανοµή των πόρων ώστε να διατεθούν σε πρωταρχικές δράσεις, αξιολόγηση των αναγκών και των κατάλληλων δράσεων κατάρτισης για να καλυφθούν τα "ελλείµµατα δεξιοτήτων", κυρίως στους τοµείς της δηµοσιονοµικής διαχείρισης, του ελέγχου και του λογιστικού ελέγχου) και της εφαρµογής των 24 προτύπων ελέγχου αναµένει ότι στις προσεχείς ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων θα διαφαίνεται πλέον η πρόοδος αυτή 6. Καλεί την Επιτροπή να λάβει µέτρα για να διασφαλίσει περαιτέρω πρόοδο στον τοµέα της εναρµόνισης των προϋποθέσεων υπό τις οποίες οι γενικοί διευθυντές διατυπώνουν επιφυλάξεις στην ετήσια έκθεσή τους τα µέτρα αυτά πρέπει να έχουν τεθεί σε ισχύ κατά τήη προσεχή εκπόνηση των ετήσιων εκθέσεων προκειµένου να χρησιµεύσουν για την αξιολόγηση των διατυπωθεισών επιφυλάξεων και να καταστήσουν ευχερέστερο τον εντοπισµό των διορθωτικών µέτρων 7. Αναµένει από την Επιτροπή ότι θα διασφαλίσει σύντοµα, λαµβανοµένων υπόψη των πρόσφατων γεγονότων στο πλαίσιο της υπόθεσης Eurostat, τη δηµιουργία και τη λειτουργία των βάσεων δεδοµένων για τις συµβάσεις και τους συµβαλλόµενους υπενθυµίζει ως προς το θέµα αυτό τη θέση του Κοινοβουλίου σύµφωνα µε την οποία οι βάσεις αυτές πρέπει να περιλαµβάνουν πλήρεις πληροφορίες για τους ιδιοκτήτες και τη διαχείριση των συµβαλλόµενων επιχειρήσεων 8. Εκτιµά ότι το τµήµα της µεταρρύθµισης που συνδέεται µε την τροποποίηση του DT\ doc 9/10 PE

10 Κανονισµού Υπηρεσιακής των Υπαλλήλων είναι επίσης σηµαντικό διότι πρόκειται για ένα ουσιαστικό µέσο το οποίο θα πρέπει να συνοδεύει τη µεταρρύθµιση της διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων αναµένει, κατά συνέπεια, από την Επιτροπή να λάβει υπόψη τη γνώµη του Κοινοβουλίου. PE /10 DT\ doc