KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων

Transcript

1 KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων Περιγραφή Το Έλος Ποταμού Μαλίων βρίσκεται περίπου 2,4 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από τον ομώνυμο οικισμό, στο Δήμο Χερσονήσου. Συμπεριλαμβάνεται στην εθνική απογραφή με κωδικό GR και ονομασία "Έλος Παλιάς Μάλιας" (Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994). Η δημιουργία του χρονολογείται στο 6400 π.χ. (Dalongeville 2001). Πρόκειται για ένα σύστημα που περιλαμβάνει στο μεγαλύτερο μέρος του ένα έλος υφάλμυρου νερού. Η τροφοδοσία του γίνεται από καρστικές πηγές και το νερό του έλους καταλήγει στη θάλασσα μέσω ενός ρύακα στο βόρειο τμήμα. Αναπόσπαστα τμήματα του υγρότοπου, που όμως δεν συμπεριλαμβάνονται στην οριοθέτηση είναι η αμμώδης παραλία που κατά τόπους σχηματίζει εμβρυακές ή/και σχηματισμένες θίνες καθώς και ένα μεταβατικό αμμοθινικό τμήμα στα ανατολικά με σκληρόφυλλη βλάστηση. Η υπόλοιπη περιοχή περιμετρικά καλύπτεται από καλλιέργειες ενώ υπάρχουν και τουριστικές υποδομές, κυρίως στο δυτικό παράκτιο τμήμα. Μέσα στην υγροτοπική έκταση υπάρχουν στραγγιστικά κανάλια και η περιοχή καλλιεργούνταν το Έκτοτε οι καλλιέργειες εγκαταλείφτηκαν και ο υγρότοπος ανέκαμψε, καταλάμβανε δε τη μεγαλύτερη έκταση τη δεκαετία του 90 (). Στο κέντρο του υγρότοπου υπάρχουν τα ερείπια παλαιοχριστιανικής Βασιλικής και ένας ρωμαϊκός τάφος ενώ σε κοντινή απόσταση στα ανατολικά βρίσκεται το Μινωικό ανάκτορο των Μαλίων. Απαντώνται οι οικότοποι 72Α0 - Καλαμώνες, Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi) και Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Ammophila arenaria (λευκές θίνες) ενώ στο γειτνιάζον ανατολικό τμήμα απαντάται ο οικότοπος Θίνες με βλάστηση σκληρόφυλλων θάμνων (Cisto-Lavenduletalia). Η κυρίαρχη βλάστηση είναι υπερυδατική με καλάμια (Phragmites australis) και δευτερευόντος βούρλα (Juncus spp.) ενώ σημαντική είναι η παρουσία ενός πληθυσμού της σπάνιας, για την Κρήτη, ορχιδέας Anacamptis palustris. Όσο αφορά την πανίδα, στα στενά όρια του υγρότοπου έχουν καταγραφεί 77 είδη πουλιών ενώ στην ευρύτερη περιοχή ο αριθμός προσεγγίζει τα 145, καταδεικνύοντας ότι ο υγρότοπος αποτελεί σημαντική περιοχή ξεκούρασης και ανεφοδιασμού για τα μεταναστευτικά πουλιά. Αν και το έλος Ποταμού Μαλίων προστατεύεται από αρχαιολογικό καθεστώς και βρίσκεται σε αρκετά καλή κατάσταση, οι πιέσεις που ασκούνται κυρίως τους θερινούς μήνες είναι σημαντικές. Στο βόρειο τμήμα παράλληλα με τη θάλασσα διέρχεται δρόμος που έχει καταστρέψει τις αμμοθίνες και σε αυτό συμβάλλουν οι λουόμενοι που ποδοπατούν τις εναπομείναντες θίνες. Επίσης, οι καλλιέργειες περιμετρικά πιέζουν τα υγροτοπικά τμήματα ενώ υπαρκτός είναι ο κίνδυνος ευτροφικών συνθηκών λόγω των λιπασμάτων με αποτέλεσμα την υπερανάπτυξη των καλαμιών και την μεταβολή των οικολογικών λειτουργιών του υγρότοπου. Ωστόσο, είναι θετική η δραστηριοποίηση του Δήμου Χερσονήσου προς την κατεύθυνση της προστασίας και ανάδειξης του υγρότοπου. Ο υγρότοπος βρίσκεται στην Α Αρχαιολογική Ζώνη Μαλίων (ΦΕΚ 699/Β/ ) ενώ η περιοχή έχει κηρυχθεί Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΦΕΚ 28/Β/ ). [Επίσκεψη για την απογραφή: Κ. Παραγκαμιάν & Θ. Γιαννακάκης ]. Γεωγραφικά στοιχεία Περιφέρεια: Κρήτης Περιφερειακή ενότητα: Ηρακλείου Νησί: Κρήτη (Π.Ε. Ηρακλείου) Δήμος: Χερσονήσου Πλησιέστερος οικισμός: Μάλια Απόσταση από πλ. οικισμό: 2.4 χλμ βορειοανατολικά Συντεταγμένες (WGS84): Α Β Θεμελιώδη στοιχεία Θέση υγρότοπου: Παράκτιος Τύπος υγρότοπου: Φυσικός Έκταση: στρέμ. WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..

2 Υδρολογική αλληλεπίδραση με άλλον υγρότοπο: Όχι Αλατότητα νερού: Γλυκό Είσοδος γλυκού νερού: Καρστική πηγή Τύπος επιφανειακής εξόδου νερού: Έξοδος από παρυφές λίμνης, ή ανεμπόδιστη έξοδος από ποτάμι Ελεύθερη επιφάνεια νερού (%): <5 Παρουσία νερού: Μόνιμη Καθεστώτα προστασίας Κατηγορία προστασίας Τύπος προστασίας Ονομασία περιοχής Κωδικός Κάλυψη (%) Α\' αρχαιολογική Αρχαιολογική περιοχή Μαλίων ζώνη Αρχαιολογικό καθεστώς 100 Τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους Άλλο Νομοθεσία Υ.Α. (ΦΕΚ 699/Β/2001) Υ.Α. (ΦΕΚ 28/Β/1982) Άλλοι χαρακτηρισμοί Χαρακτηρισμός στην Ευρωπαϊκή Β.Δ. προστατευόμενων περιοχών (CDDA) Κωδικός CDDA Κατηγορία Κατηγορία προστατευόμενης περιοχής κατά IUCN Σημαντική περιοχή για τα πουλιά Κωδικός ΣΠΠ Όνομα περιοχής Κάλυψη (%) Εθνική απογραφή υγρότοπων Κωδικός Ονομασία GR Έλος Παλιάς Μάλιας Κατάσταση υγρότοπου Κατάσταση (MEDWET): 2- Το αρχικό φυσικό περιβάλλον/τοπίο κυριαρχεί στο χώρο (>50%) Ιδιοκτησιακό καθεστώς Δημόσιο - Δημοτικό / Ιδιωτικό Αξίες υγρότοπου 101 Εμπλουτισμός υδροφορέα 102 Εκφόρτιση υπόγειων νερών 104 Κατακράτηση ιζημάτων/τοξικών 105 Κατακράτηση θρεπτικών 106 Σταθεροποιήση ακτογραμμής 107 Προστασία από καταιγίδες/ανεμοφραγή 109 Υποστήριξη τροφικών αλυσίδων 110 Ενδιαίτημα άγριων ειδών ζώων και φυτών WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..

3 111 Αναψυχή 201 Παρουσία ενδιαφερόντων ειδών άγριων ζώων και φυτών 203 Τροφοληπτική 204 Αγροτική 205 Υδρευτική/Αρδευτική 301 Μεγάλη βιολογική ποικιλία 302 Πολιτιστική Δραστηριότητες στον υγρότοπο Δραστηριότητα Ένταση 100 = Καλλιέργειες Άγνωστη 409 = άλλη κατανομή των κατοικιών 423 = απόρριψη αδρανών υλικών 490 = Άλλες αστικές, βιομηχανικές και συναφείς δραστηριότητες 502 = οδικό δίκτυο 620 = Υπαίθριες δραστηριότητες αθλητισμού και αναψυχής 629 = άλλες δραστηριότητες αθλητισμού και αναψυχής 703 = ρύπανση εδάφους 709 = άλλες μορφές ή μικτές μορφές ρύπανσης 802 = απόκτηση εδαφων από θάλασσα, εκβολή ή έλος 830 = Δημιουργία καναλιών Δραστηριότητες στη λεκάνη απορροής Δραστηριότητα Ένταση 106 = εντατικές καλλιέργειες 107 = δενδρώδεις καλλιέργειες 403 = διασκορπισμένες κατοικίες 502 = οδικό δίκτυο 620 = Υπαίθριες δραστηριότητες αθλητισμού και αναψυχής Επιπτώσεις Επίπτωση Ένταση AS- = Μείωση αισθητικής τοπίου EW- = Αύξηση της φυσικότητας PFO = Ρύπανση από λιπάσματα άγνωστης έκτασης/διάρκειας Άγνωστη PPO = Ρύπανση από ζιζανιοκτόνα άγνωστης έκτασης/διάρκειας Άγνωστη PS- = Ρύπανση από αστικά απόβλητα VCX = Εισαγωγή ξενικών ειδών WS- = Παρείσδυση αλμυρού νερού Άγνωστη Τύποι οικότοπων Τύπος Κάλυψη (%) 1410 Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi) 2120 Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Ammophila arenaria («λευκές θίνες») 72Α0 Καλαμώνες 5-25 < WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..

4 Τύποι υγρότοπων (κατά Ramsar) Τύπος Κάλυψη (%) K -- Αβαθείς λίμνες και έλη γλυκού νερού της παράκτιας ζώνης Zk(a) Καρστικά και άλλα υπόγεια υδρολογικά συστήματα. Θαλάσσια/Παράκτια Τύποι βλάστησης Τύπος Κάλυψη (%) Αμμόφιλη <5 Θαμνώδης / Δενδρώδης <5 Υγρολιβαδική 5-25 Υπερυδατική Χλωρίδα Χλωρίδα Κυριαρχία Agave americana Ammophila arenaria Anacamptis palustris Arundo donax Eryngium maritimum Συγκυρίαρχο Juncus spp. Pancratium maritimum Κυρίαρχο Pistacia lentiscus Ricinus communis Tamarix sp. Phragmites australis Πανίδα Παρουσία στον υγρότοπο Θηλαστικά Acomys minous Bate, 1905 Dieterlen 1963 Acomys minous Bate, 1905 Crocidura suaveolens (Pallas, 1811) Dubey et al Αριθμός ατόμων Πουλιά Κατάσταση φωλιάσματος Accipiter brevipes (Severtsov, 1850) Accipiter nisus (L., 1758) Buteo buteo (L., 1758) Circaetus gallicus (Gmelin, 1788) Circus aeruginosus (L., 1758) Circus macrourus (S.G. Gmelin, 1770) Circus pygargus (L., 1758) Pandion haliaetus (L., 1758 ) Apus apus (L., 1758) Apus pallidus (Shelley, 1870) Actitis hypoleucos (L., 1758) Burhinus oedicnemus (L., 1758) Burhinus oedicnemus (L., 1758) WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..

5 Calidris alpina (L., 1758) Calidris alpina (L., 1758) Calidris ferruginea (Pontoppidan, 1763) Calidris minuta (Leisler, 1812) Charadrius alexandrinus (L., 1758) Charadrius asiaticus (Pallas, 1773) Charadrius dubius (Scopoli, 1786) Charadrius dubius (Scopoli, 1786) Charadrius hiaticula (L., 1758) Charadrius leschenaultii (Lesson, 1826) Charadrius morinellus (L., 1758) Gallinago gallinago (L., 1758) Gallinago media (Latham, 1787) Haematopus ostralegus (L., 1758) Hoplopterus spinosus (L., 1758) Hydrocoloeus minutus (Pallas, 1776) Hydroprogne caspia (Pallas, 1770) Larus argentatus (Pontoppidan, 1763) Larus audouinii (Payraudeau, 1826) Larus michahellis (J.F. Naumann, 1840) Limosa limosa (L., 1758) Limosa limosa (L., 1758) Philomachus pugnax (L., 1758) Pluvialis apricaria (L., 1758) Pluvialis squatarola (L., 1758) Sternula albifrons (Pallas, 1764) Tringa erythropus (Pallas, 1764) Tringa glareola (L., 1758) Tringa nebularia (Gunnerus, 1767) Tringa nebularia (Gunnerus, 1767) Tringa ochropus (L., 1758) Tringa ochropus (L., 1758) Tringa totanus (L., 1758) Vanellus leucurus (Lichtenstein, 1823) Vanellus vanellus (L., 1758) Ardea alba (L., 1758) Ardea cinerea (L., 1758) Ardea purpurea (L., 1766) Ardea purpurea (L., 1766) Ardeola ralloides (Scopoli, 1769) Ardeola ralloides (Scopoli, 1769) Ciconia ciconia (L., 1758) Egretta garzetta (L., 1766) Ixobrychus minutus (L., 1766) Nycticorax nycticorax (L., 1758) Plegadis falcinellus (L., 1766) Columba livia (J.F. Gmelin, 1789) Streptopelia decaocto (Frivaldszky, 1838) Streptopelia turtur (L., 1758) Alcedo atthis (L., 1758) Coracias garrulus (L., 1758) Merops apiaster (L., 1758) Upupa epops (L., 1758) WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..

6 Falco columbarius (L., 1758) Falco eleonorae (Géné, 1839) Falco naumanni (Fleischer, 1818) Falco peregrinus (Tunstall, 1771) Falco tinnunculus (L., 1758) Falco vespertinus (L., 1766) Coturnix coturnix (L., 1758) Crex crex (L., 1758) Gallinula chloropus (L., 1758) Acrocephalus arundinaceus (L., 1758) Acrocephalus melanopogon (Temminck, 1823) Acrocephalus palustris (Bechstein, 1798) Acrocephalus schoenobaenus (L., 1758) Acrocephalus scirpaceus (Hermann, 1804) Alauda arvensis (L., 1758) Anthus campestris (L., 1758) Anthus cervinus (Pallas, 1811) Anthus pratensis (L., 1758) Anthus richardi (Vieillot, 1818) Anthus spinoletta (L, 1758) Anthus trivialis (L., 1758) Calandrella brachydactyla (Leisler, 1814) Carduelis cannabina (L., 1758) Carduelis carduelis (L., 1758) Carduelis chloris (L., 1758) Cecropis daurica (Laxman, 1769) Cettia cetti (Temminck, 1820) Cisticola juncidis (Rafinesque, 1810) Corvus corone (L., 1758) Delichon urbicum (L., 1758) Emberiza calandra (L., 1758) Emberiza cirlus (L., 1766) Emberiza hortulana (L., 1758) Emberiza schoeniclus (L., 1758) Erithacus rubecula (L., 1758) Ficedula hypoleuca (Pallas, 1764) Fringilla coelebs (L., 1758) Galerida cristata (L., 1758) Hippolais pallida (Hemprich & Ehrenberg, 1833) Hirundo rustica (L., 1758) Lanius collurio (L., 1758) Lanius minor (J.F. Gmelin, 1788) Lanius senator (L., 1758) Locustella luscinioides (Savi, 1824) Lullula arborea (L., 1758) Luscinia megarhynchos (C.L.Brehm, 1831) Luscinia svecica (L., 1758) Melanocorypha calandra (L., 1766) Monticola solitarius (L., 1758) Motacilla alba (L., 1758) Motacilla cinerea (Tunstall, 1771) Motacilla flava (L., 1758) Muscicapa striata (Pallas, 1764) WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..

7 Oenanthe hispanica (L., 1758) Oenanthe oenanthe (L., 1758) Oriolus oriolus (L., 1758) Parus major (L., 1758) Passer domesticus (L., 1758) Passer hispaniolensis (Temminck, 1820) Passer montanus (L., 1758) Phoenicurus ochruros ( S.G. Gmelin, 1774) Phoenicurus phoenicurus (L., 1758) Phylloscopus collybita (Vieillot, 1817) Phylloscopus sibilatrix (Bechstein, 1793) Phylloscopus trochilus (L., 1758) Remiz pendulinus (L., 1758) Riparia riparia (L., 1758 ) Saxicola rubetra (L., 1758) Saxicola torquatus (L., 1766) Serinus serinus (L., 1766) Sylvia atricapilla (L., 1758) Sylvia borin (Boddaert, 1783) Sylvia cantillans (Pallas, 1764) Sylvia communis (Latham, 1787) Sylvia crassirostris (Cretzschmar, 1826) Sylvia curruca (L., 1758) Sylvia melanocephala (J.F. Gmelin, 1789) Sylvia rueppelli (Temminck, 1823) Troglodytes troglodytes (L., 1758) Turdus merula (L., 1758) Turdus philomelos (C.L.Brehm, 1831) Turdus pilaris (L., 1758) Turdus torquatus (L., 1758) Turdus viscivorus (L., 1758) Calonectris diomedea (Scopoli, 1769) Psittacula krameri (Scopoli, 1769) Ερπετά Παρουσία στον υγρότοπο Chalcides ocellatus (Forsskål, 1775) Hierophis gemonensis (Laurenti, 1768) Lacerta trilineata Bedriaga, 1886 Mauremys rivulata (Valenciennes, 1833) Λεγάκις και συν Mauremys rivulata (Valenciennes, 1833) Natrix tessellata (Laurenti, 1768) Telescopus fallax (Fleischmann, 1831) Zamenis situlus (Linnaeus, 1758) Αμφίβια Παρουσία στον υγρότοπο Hyla arborea kretensis Ahl, 1931 Pelophylax cretensis (Beerli, Hotz, Tunner, Heppich & Uzzell, 1994) Βufo viridis (Laurenti, 1768) Ψάρια Παρουσία στον υγρότοπο Ασπόνδυλα Παρουσία στον υγρότοπο WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..

8 Βιβλιογραφία Coghlan, S Crete Report Almondbury. 24pp. Dalongeville, R Malia : un marais parle. B.C.H. 125(1): Dieterlen, F Zur Kenntnis der Kreta-Stachelmaus Acomys (Cahirinus) minous Bate. Z. Säugetierk. 28: Dubey, S., J-F. Cosson, E. Magnanou, V. Voharalik, P. Benda, D. Frynta, R. Hutterer, V. Vogel, and P. Vogel Mediterranean populations of the lesser white- toothed shrew (Crocidura suaveolens group): an unexpected puzzle of Pleistocene survivors and prehistoric introductions. Molecular Ecology 16: Ζαλίδης, Χ. Γ., και Α. Μαντζαβέλλας (συντονιστές έκδοσης) Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση). Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 587 σελ. Λεγάκις, Α., Κ. Βορεάδου, Δ. Κολλάρος, Ζ. Κυπριωτάκης, Κ. Παραγκαμιάν, και Α. Τριχάς Ερευνητικό πρόγραμμα: Μελέτη των ακτών της Κρήτης που παρουσιάζουν οικολογικές διαταραχές. Τελική Έκθεση. Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας. Παραγκαμιάν, Κ., Θ. Γιαννακάκης, Δ. Πουρσανίδης και M. Ivovic. 2010β. Προστασία και βιώσιμη διαχείριση του υγρότοπου Μαλίων (Νομός Ηρακλείου, Κρήτη). Τελική Έκθεση. WWF Ελλάς. 109 σελ WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..

9 WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..

10 WWF Ελλάς. Απογραφικό δελτίο: KRI083 - Έλος Ποταμού Μαλίων..