12/1/2014. Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα European Social Survey. Τι είναι η έρευνα επισκόπησης; Δομή σεμιναρίου. Εισαγωγή Παρουσίαση

Transcript

1 Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα European Social Survey Μάριος Βρυωνίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνιολογίας Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής της Κύπρου στην ΕΚΕ Δομή σεμιναρίου Εισαγωγή Παρουσίαση Τι είναι η έρευνα επισκόπησης; Βασικά χαρακτηριστικά Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα Επιλεγμένα ευρήματα Τι είναι η έρευνα επισκόπησης; Δομημένη συνέντευξη Έρευνα επισκόπησης Αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο Πρόσωπο με πρόσωπο Τηλεφωνική Με επίβλεψη Ταχυδρομικώς Ίντερνετ Μ & χ CAPI Μ & χ CATI Web Ενσωματωμένο Συνημμένο 1

2 Στάδια Θέμα Επισκόπηση βιβλιογραφίας Ερευνητικά ερωτήματα Πληθυσμός Δείγμα Δειγματοληπτική στρατηγική Είδος έρευνας (τηλεφωνική συν., ερωτηματολόγιο) Είδος ερωτημάτων Πιλοτική έρευνα Έρευνα συλλογή δεδομένων Ανάλυση Ερμηνεία Ερευνητικά ερωτήματα κατάλληλα για έρευνα επισκόπησης Συμπεριφορές Ψηφίσατε στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές; Στάσεις/ απόψεις/ γνώμες Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την οικονομική πολιτικής της σημερινής κυβέρνησης; Προσωπικά χαρακτηριστικά Ανήκετε σε συντεχνία; Ηλικία Προσδοκίες Ποιο είναι το ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης που θα επιθυμούσατε το παιδί σας να φτάσει; Αυτοπροσδιορισμός Σε ποια κοινωνική τάξη θα λέγατε ότι ανήκει η οικογένειά σας; Γνώσεις Πόσο θα λέγατε ότι είναι το ποσοστό των μεταναστών στη χώρα σε σχέση με το συνολικό πληθυσμό; Πιλοτική εφαρμογή και «δανεισμός» ερωτήσεων άλλων ερευνών Απαραίτητη η πιλοτική εφαρμογή για εντοπισμό προβλημάτων Πολλές φορές στην πιλοτική εφαρμογή μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ανοιχτές ερωτήσεις για να δημιουργήσουμε κλειστές Το δείγμα της πιλοτικής εφαρμογής ΔΕΝ πρέπει ποτέ να περιλαμβάνεται στο τελικό δείγμα Ο «δανεισμός» ερωτήσεων άλλων ερευνών είναι κοινή και αποδεκτή πρακτική Οι ερωτήσεις αυτές έχουν ήδη δοκιμαστεί και γνωρίζουμε για την εγκυρότητα και την αξιοπιστία τους Μας βοηθούν να κάνουμε συγκρίσεις με άλλες έρευνες «Τράπεζες ερωτήσεων» Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα Είναι μια πανευρωπαϊκή έρευνα στην οποία συμμετέχουν περίπου 30 χώρες και αποτελεί το κορυφαίο ερευνητικό πρόγραμμα στο χώρο της Συγκριτικής Πολιτικής και Κοινωνιολογίας στον ευρωπαϊκό αλλά και το διεθνή χώρο. Λόγω της πρότυπης μεθοδολογίας που ακολουθεί, η ΕΚΕ κατάφερε να διακριθεί στο χώρο των κοινωνικών επιστημών με το κορυφαίο ευρωπαϊκό βραβείο Descartes το Το πρόγραμμα αυτό έχει ενταχθεί στις προτεραιότητες πολιτικής της Ευρωπαϊκής Eπιτροπής και χρηματοδοτείται από το 5o, 6o και το 7o Πρόγραμμα Πλαίσιο, από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επιστημών (European Science Foundation) και από εθνικούς φορείς των συμμετεχόντων κρατών. 2

3 Η ΕΚΕ είναι μια έρευνα σχεδιασμένη να καταγράψει και να ερμηνεύσει την αλλαγή ή τη συνέχεια στις στάσεις, τις συμπεριφορές και τις αξίες των Ευρωπαίων πολιτών σε θέματα όπως είναι: η σχέση του πολίτη με τα ΜΜΕ, η εμπιστοσύνη στην κοινωνία και σε διάφορους δημόσιους θεσμούς, οι κοινωνικο-πολιτικοί προσανατολισμοί, μια σειρά πολιτικών, κοινωνικών και ηθικών αξιών, η σχέση με την πολιτική, τους πολιτικούς και τα κόμματα, ζητήματα διακυβέρνησης, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η εθνική και θρησκευτική ταυτότητα, η στάση απέναντι στους ξένους και τους μετανάστες, η ανεργία, η φτώχεια Descartes Prize 2005 The European Social Survey has developed a unique scientific methodology for mapping changes in social attitudes providing an authoritative source of EU data for academics and policy makers. Janez Potocnik, EU Commissioner for Science and Research on the award of the Descartes Prize for excellence in scientific collaborative research to the ESS (2005). Ποια η χρησιμότητα της ΕΚΕ; It is an excellent source for comparative studies. It provides a unique dataset for a number of issues in the social sciences for longitudinal studies. It is free and accessible to everybody. It can be the starting point for in depth qualitative studies. Μια περιήγηση στον ιστοχώρο της ΕΚΕ 3

4 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 1 ος γύρος ος γύρος ος γύρος ος γύρος ος γύρος ος γύρος 2012 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ (4ος ΓΥΡΟΣ, 2008) ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ (5ος ΓΥΡΟΣ, 2010) ΚΕΝΤΡΙΚΟ A1 A10 ΜΜΕ, εμπιστοσύνη στην κοινωνία ΚΕΝΤΡΙΚΟ B1 B40 Πολιτική: ενδιαφέρον, αποτελεσματικότητα, εμπιστοσύνη, εκλογική συµµετοχή & άλλες μορφές συµµετοχής, βαθμός εγγύτητας προς τα κόμματα, κοινωνικοπολιτικοί προσανατολισμοί. ΚΕΝΤΡΙΚΟ C1 C36 Υποκειμενική ευημερία, κοινωνικός αποκλεισμός, θρησκεία, πρόσληψη διακρίσεων, εθνική και εθνοτική ταυτότητα Εναλλασσόμενη Ενότητα D1-D50 Πρόνοια, το μέγεθος της ομάδας των ατόμων που αιτούνται αυτής, απόψεις για τη φορολογία, στάσεις απέναντι στην ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών & την μελλοντική εξάρτηση από την πρόνοια. Εναλλασσόμενη Ενότητα E1-E55 Στάσεις προς την εμπειρία του ηλικιακού ρατσισμού, το status κάθε ηλικίας, στερεότυπα, εμπειρίες διακρίσεων και επαφές με άτομα άλλων ηλικιακών κατηγοριών. ΚΕΝΤΡΙΚΟ F1 F73 Κοινωνικοδηµογραφική φυσιογνωμία: σύνθεση νοικοκυριού, φύλο, ηλικία, τύπος περιοχής, επίπεδο εκπαίδευσης, απασχόληση του/της ερωτώμενου/ης, του/της συντρόφου, των γονέων του/της, εισόδημα του νοικοκυριού, οικογενειακή κατάσταση. ΚΕΝΤΡΙΚΟ A1 A10 ΜΜΕ, εμπιστοσύνη στην κοινωνία ΚΕΝΤΡΙΚΟ B1 B40 Πολιτική: ενδιαφέρον, αποτελεσματικότητα, εμπιστοσύνη, εκλογική συµµετοχή & άλλες μορφές συµµετοχής, βαθμός εγγύτητας προς τα κόμματα, κοινωνικοπολιτικοί προσανατολισμοί. ΚΕΝΤΡΙΚΟ C1 C36 Υποκειμενική ευημερία, κοινωνικός αποκλεισμός, θρησκεία, πρόσληψη διακρίσεων, εθνική και εθνοτική ταυτότητα Εναλλασσόμενη Ενότητα D1-D50 Εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη που περιλαμβάνει: εμπιστοσύνη στη αστυνομία και τα δικαστήρια,, συνεργασία με την αστυνομία και τα δικαστήρια, επαφή με την αστυνομία και στάσεις προς την τιμωρία Εναλλασσόμενη Ενότητα F1-F55 Εργασία, Οικογένεια και Ευζωία που περιλαμβάνει: την επίδραση της οικονομικής κρίσης στα νοικοκυριά, την εργασία, την εργασιακή ασφάλεια, ευζωία, εμπειρίες ανεργίας και ισορροπία εργασίας και ιδιωτικής ζωής. ΚΕΝΤΡΙΚΟ F1 F73 Κοινωνικοδηµογραφική φυσιογνωμία: σύνθεση νοικοκυριού, φύλο, ηλικία, τύπος περιοχής, επίπεδο εκπαίδευσης, απασχόληση του/της ερωτώμενου/ης, του/της συντρόφου, των γονέων του/της, εισόδημα του νοικοκυριού, οικογενειακή κατάσταση. 4

5 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ (6ος ΓΥΡΟΣ, 2012) ΚΕΝΤΡΙΚΟ A1 A10 ΜΜΕ, εμπιστοσύνη στην κοινωνία ΚΕΝΤΡΙΚΟ B1 B40 Πολιτική: ενδιαφέρον, αποτελεσματικότητα, εμπιστοσύνη, εκλογική συµµετοχή & άλλες μορφές συµµετοχής, βαθμός εγγύτητας προς τα κόμματα, κοινωνικοπολιτικοί προσανατολισμοί. ΚΕΝΤΡΙΚΟ C1 C36 Υποκειμενική ευημερία, κοινωνικός αποκλεισμός, θρησκεία, πρόσληψη διακρίσεων, εθνική και εθνοτική ταυτότητα Εναλλασσόμενη Ενότητα D1-D50 Προσωπική και κοινωνική ευζωία, βοήθεια σε άλλους, συναισθήματα την προηγούμενη βδομάδα, ικανοποίηση με τη ζωή, φυσική άσκηση Εναλλασσόμενη Ενότητα F1-F55 Κατανόηση και αξιολόγηση διαφορετικών πτυχών της Δημοκρατίας.. ΚΕΝΤΡΙΚΟ F1 F73 Κοινωνικοδηµογραφική φυσιογνωμία: σύνθεση νοικοκυριού, φύλο, ηλικία, τύπος περιοχής, επίπεδο εκπαίδευσης, απασχόληση του/της ερωτώμενου/ης, του/της συντρόφου, των γονέων του/της, εισόδημα του νοικοκυριού, οικογενειακή κατάσταση. Θεωρητική τεκμηρίωση των θεματικών ενοτήτων Chapter 1: European Social Survey Core Questionnaire Development Chapter 2: How to ascertain the socio-structural position of the individual in the society Chapter 3: Measuring social exclusion for the ESS core module Chapter 4: Media and communications questions Chapter 5: Opinions about political issues Chapter 6: The measurement of socio-political orientations Chapter 7: A proposal for measuring value orientations across nations Chapter 8: Shifts in governance Chapter 9: Proposal for questions on religious identity Chapter 10: Questions about national, subnational and ethnic identity Επιλογή των περιπτώσεων και μέθοδος συλλογής πληροφοριών Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα πραγματοποιείται σε αντιπροσωπευτικό πληθυσμό προσώπων άνω των 15 ετών που κατοικούν σε μια χώρα ανεξαρτήτως εθνικότητας, γλώσσας ή νομικού καθεστώτος. Ένα παράδειγμα δειγματοληπτικής στρατηγικής: ΚΥΠΡΟΣ Νοικοκυριά που κάνουν χρήση ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση «Οικιακή» σύμφωνα με την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου. Στρωματοποιημένη δειγματοληψία δύο σταδίων 2 στρώματα: αστικές περιοχές και αγροτικές. 2 στάδια: α) Επιλογή νοικοκυριού μέσω διευθύνσεων και β) επιλογή ατόμου από το νοικοκυριό με τη μέθοδο των τελευταίων γενεθλίων. Στρατηγικές μετάφρασης Η ΕΚΕ έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερη μεθοδολογία μετάφρασης του ερωτηματολογίου με την ονομασία TRAPD που σημαίνουν Translation, Review, Adjudication, Pre-testing and Documentation. Στην μεθοδολογία TRAPD εμπλέκονται τρεις διαφορετικές ομάδες ανθρώπων: μεταφραστές (Translators), κριτές (Reviewers), and τελικός κριτής (Αdjudicator). 5

6 Παράδειγμα _ESS_R6_(T)VFF_cy_EL_ver Key findings Ageing and financial security Digital divide Education and politics The overall value of education The training gap Families and work Sex and sexuality Θρησκευτικότητα ή θρησκοληψία; Μια κριτική ανάγνωση των αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας για την Κύπρο Στη συνέχεια θα εξετάσουμε το ζήτημα της θρησκευτικότητας των Κυπρίων μέσα από τα ευρήματα της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας. Τα ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν είναι τα ακόλουθα: α) Πώς συγκρίνεται η Κύπρος στο θέμα της θρησκευτικότητας ανάμεσα σε διάφορους Ευρωπαϊκούς λαούς; β) Ποια είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της θρησκευτικότητας των Κυπριών; γ) Υπάρχει συμφωνία ανάμεσα στη θρησκευτικότητα των Κυπρίων και τις στάσεις και αντιλήψεις τους σε μια σειρά κοινωνικών ζητημάτων; Θρησκεία και κοινωνία Ο Weber βλέπει ότι μέσω του «σωτηριολογικού» της λόγου η εκκλησία επιδιώκει να χειραγωγήσει τις μάζες και αυτό το επιτυγχάνει μέσω της ιεραρχικής οργάνωσης του ιερατείου και του λαού. Ο Marx διακήρυξε τη γνωστή φράση ότι η θρησκεία αποτελεί το «όπιο του λαού» καθώς αναβάλλει την ευτυχία και τις ανταμοιβές για τη μετέπειτα ζωή διδάσκοντας την καρτερική αποδοχή των ανισοτήτων και των αδικιών του παρόντος κόσμου. Ο Durkheim που μελέτησε πιο συστηματικά τη θρησκεία υποστηρίζει ότι μέσω των θρησκευτικών τελετουργιών και των λατρευτικών δραστηριοτήτων επιβεβαιώνεται και ενισχύεται η κοινωνική αλληλεγγύη ιδιαίτερα όταν οι άνθρωποι βιώνουν σημαντικές αλλαγές στη ζωή τους. 6

7 Μελετώντας τη θρησκευτικότητα (1) C21 Ανεξάρτητα από το εάν ανήκετε σε κάποια συγκεκριμένη θρησκεία, πόσο θρησκευόμενος/η θα λέγατε ότι είστε; Παρακαλώ χρησιμοποιήστε αυτή την κάρτα. Μελετώντας τη θρησκευτικότητα (2) Καθόλου Θρησκευόμενος/η Πολύ Θρησκευόμενος/η (Δ.Γ) C22 Εκτός από ειδικές περιπτώσεις όπως γάμους και κηδείες, περίπου πόσο συχνά πηγαίνετε στην εκκλησία; Παρακαλώ χρησιμοποιήστε αυτή την κάρτα. Θρησκευτικότητα C23 Εκτός από το όταν είστε στην εκκλησία, πόσο συχνά προσεύχεστε; Παρακαλώ χρησιμοποιήστε αυτή την κάρτα. Κάθε μέρα 01 Περισσότερο από μια φορά τη βδομάδα 02 Μια φορά τη βδομάδα 03 Τουλάχιστον μια φορά το μήνα 04 Μόνο σε ξεχωριστές άγιες μέρες 05 Λιγότερο συχνά 06 Ποτέ 07 Αυτοπροσδιορισμός Πόσο θρησκευόμενος/ η είμαι; Συχνότητα εκκλησιασμού Συχνότητα προσευχής (Δε γνωρίζω) 88 Ευρήματα για τη θρησκευτικότητα στην ΕΚΕ α) Συγκριτική παρουσίαση της θρησκευτικότητας ανάμεσα σε Ευρωπαϊκούς λαούς β) Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της θρησκευτικότητας των Κυπριών γ) Κοινωνικές στάσεις, αντιλήψεις και συμπεριφορές που βρίσκονται σε «ασυμφωνία» με τα χαρακτηριστικά του πιο «θρησκευόμενου λαού στην Ευρώπη» α) Συγκριτική παρουσίαση της θρησκευτικότητας ανάμεσα σε Ευρωπαϊκούς λαούς Πόσο θρησκευόμενος/η είστε; 0 = καθόλου 10 = πολύ Πόσο συχνά πηγαίνετε εκκλησία; 0 = ποτέ 6 = Κάθε μέρα Πόσο συχνά προσεύχεστε; 0 = ποτέ 6 = Κάθε μέρα ΜΟ ΤΑ ΜΟ ΤΑ ΜΟ ΤΑ CY PL SK PT CH FI BE SI ES BG DK GB DE NO FR EE SE Σύνολο

8 Κλίμακες μέτρησης 12/1/2014 β) Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της θρησκευτικότητας των Κυπριών Θρησκευτικότητα CY PL SK PT CH FI BE SI ES BG DK GB DE NO FR EE SE Χώρες Πόσο θρησκευόμενος/η είστε; Πόσο συχνά πηγαίνετε εκκλησία; Πόσο συχνά προσεύχεστε; Πόσο θρησκευόμενος / η είστε; Πόσο συχνά εκκλησιάζεστε;.535(**) Πόσο συχνά εκκλησιάζεστε; Πόσο συχνά προσεύχεστε;.555(**).562(**) Πόσο συχνά προσεύχεστε; Ηλικία.293(**).386(**).355(**) Ηλικία Επίπεδο εκπαίδευσης -.234(**) -.268(**) -.252(**) -.518(**) Πόσο θρησκευόμενο ς/ η είστε; Πόσο συχνά εκκλησιάζεστε; Πόσο συχνά προσεύχεστε; Επίπεδο εκπαίδευσης N ΜΟ ΤΑ F Sig. Δεν αποφοίτησε δημοτικό σχολείο Δημοτικό σχολείο Γυμνάσιο Λύκειο Δίπλωμα (μη πανεπιστημιακό) Πτυχίο/Master/PhD Δεν αποφοίτησε δημοτικό σχολείο Δημοτικό σχολείο Γυμνάσιο Λύκειο Δίπλωμα (μη πανεπιστημιακό) Πτυχίο/Master/PhD Δεν αποφοίτησε δημοτικό σχολείο Δημοτικό σχολείο Γυμνάσιο Λύκειο Δίπλωμα (μη πανεπιστημιακό) Πτυχίο/Master/PhD Πόσο θρησκευόμενος/ η είστε; Πόσο συχνά εκκλησιάζεστε; Πόσο συχνά προσεύχεστε; Ηλικιακή ομάδα N ΜΟ ΤΑ F Sig. μέχρι πάνω από μέχρι πάνω από μέχρι πάνω από

9 Κλίμακες μέτρησης 12/1/2014 Φύλο N ΜΟ ΤΑ t Πόσο θρησκευόμενος/ Ανδρες η είστε; Γυναίκες Πόσο συχνά Ανδρες εκκλησιάζεστε; Γυναίκες Πόσο συχνά Ανδρες προσεύχεστε; Γυναίκες Sig. (2- tailed) γ) Κοινωνικές στάσεις, αντιλήψεις και συμπεριφορές που βρίσκονται σε «ασυμφωνία» με τα χαρακτηριστικά του πιο «θρησκευόμενου λαού στην Ευρώπη» Μετανάστευση καλή ή κακή για την οικονομία της χώρας 0 = κακή 10 = καλή Μετανάστευση υποβαθμίζει ή εμπλουτίζει την πολιτιστική ζωή και παράδοση της χώρας 0 = υποβαθμίζει 10 = εμπλουτίζει ΜΟ ΤΑ ΜΟ ΤΑ CY SI GB SK BE FR EE DE PT SE FI DK NO PL BG ES CH Σύνολο Μετανάστευση FI SE PL DK CH NO ES BG BE DE SK PT FR SI EE GB CY Χώρες Μετανάστες - Οικονομία Μετανάστες - πολιτισμός Ομοφυλόφιλοι άνδρες και γυναίκες πρέπει να ζουν τη ζωή τους όπως θέλουν 1 = Συμφωνώ απόλυτα 5 = Διαφωνώ απόλυτα Εγκρίνετε ή αποδοκιμάζετε αν ένα άτομο αποκτά παιδί εντός γάμου 1 = Αποδοκιμάζω έντονα 5 = Εγκρίνω απόλυτα ΜΟ ΤΑ ΜΟ ΤΑ EE CY SK PL SI PT FI BG DE CH GB ES NO FR BE SE DK Σύνολο

10 Κλίμακες μέτρησης Κλίμακες μέτρησης 12/1/ Κοινωνική ανεκτικότητα DK NO FI BE SE SI FR ES PT CH PL DE GB BG EE SK CY Χώρες Ανεκτικότητα - Παιδί εκτός γάμου Ανεκτικότητα - Ομοφυλοφυλία Συμμετοχή σε φιλανθρωπική ή εθελοντική εργασία 1 = Τουλάχιστο 1 φορά τη βδομάδα 6 = Ποτέ Προσφορά βοήθειας σε άλλους ανθρώπους 1 = Τουλάχιστο 1 φορά τη βδομάδα 6 = Ποτέ Βοήθεια ή παρακολούθηση εκδηλώσεων ή δραστηριοτήτων στην περιοχή/ γειτονιά 1 = Τουλάχιστο 1 φορά τη βδομάδα 6 = Ποτέ ΜΟ ΤΑ ΜΟ ΤΑ ΜΟ ΤΑ BG PL EE SK PT CY SE ES SI BE FI FR GB DK DE NO CH Σύνολο Κοινωνική συμμετοχή BG PL PT EE CY FI SK SE ES DE BE SI FR GB CH DK NO Χώρες Βοήθεια σε εκδηλώσεις/ δραστηριότητες Συμμετοχή σε φιλανθρωπική ή εθελοντική εργασία Βοήθεια σε άλλους Συμπεράσματα (1) Ανακεφαλαιώνοντας θα μπορούσαμε να επισημάνουμε την «πρωτοκαθεδρία» των Κυπρίων ανάμεσα στους υπόλοιπους ευρωπαϊκούς λαούς στην εκδήλωση θρησκευτικών συμπεριφορών. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής της θρησκευτικότητας μας υποδεικνύουν μια θετική σχέση με την ηλικία, το γυναικείο φύλο και μια αρνητική σχέση με το επίπεδο μόρφωσης. Εκείνο που αξίζει πάντως να σημειωθεί είναι ότι η θρησκευτικότητα αυτή δεν συμβαδίζει με ποιοτικά χαρακτηριστικά της χριστιανική διδασκαλίας που διδάσκει ανάμεσα σε άλλα αλτρουιστικές αξίες και υποδεικνύει ανάλογες συμπεριφορές. 10

11 Συμπεράσματα (2) Συμπεράσματα (3) Οι Κύπριοι φαίνεται να υστερούν σε σχέση με άλλους λαούς οι οποίοι παρόλο που δεν εκδηλώνουν υψηλά επίπεδα θρησκευτικών συμπεριφορών εντούτοις υπερέχουν σε ζητήματα ανοχής της διαφορετικότητας, κοινωνικής αλληλεγγύης, εθελοντισμού κτλ. Αυτό ίσως να αποτελεί ένδειξη ότι η θρησκευτικότητα δεν είναι κατ ανάγκη προϋπόθεση ή παράγοντας που επιδρά θετικά στην κοινωνική συνοχή. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ενδεχομένως η εκδήλωση της θρησκευτικότητας των σύγχρονων Κυπρίων να αποτελεί μια μορφή επιβεβαίωσης μιας συλλογικής εθνικής ταυτότητας για το τι σημαίνει να είναι κάποιος Έλληνας Κύπριος. Αυτή η συλλογική ταυτότητα είναι άμεσο προϊόν της εξέλιξης της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας και της θέσης της εκκλησίας σε αυτή η οποία θέση παρόλο που έχει κάπως περιορισθεί εξακολουθεί να παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας. Κοινωνική πολιτική στη ΝΑ Ευρώπη: Μια συγκριτική ανάλυση των αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Βρυωνίδης Μάριος και Γουλιάμος Κώστας Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 4 Ο διεθνές επιστημονικό συνέδριο Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΗΜΕΡΑ: ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ Αθήνα, Νοεμβρίου 2011 Εισαγωγή Οι πολίτες των Ευρωπαϊκών κρατών είναι τόσο χρηματοδότες όσο και δικαιούχοι των υπηρεσιών πρόνοιας. Οι απόψεις τους για τη δικαιοσύνη και τη νομιμότητα αυτών των ρυθμίσεων - όπως και τα αποτελέσματά τους -αποτελούν συστατικά θεμελιώδους πολιτικής σημασίας, ειδικά για τους φορείς άσκησης κοινωνικής πολιτικής σε εθνικό αλλά και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. 11

12 Κοινωνική πολιτική Κράτος πρόνοιας Ο βασικός σκοπός της κοινωνικής πρόνοιας δεν αποσκοπεί στην αναπλήρωση ή στην άμεση αναδιανομή των εισοδημάτων, αλλά στη διασφάλιση κάθε ανθρώπου από καταστάσεις βιοποριστικής αδυναμίας, ένδειας και κοινωνικού αποκλεισμού, οι οποίες προσβάλλουν ευθέως την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη δυνατότητα του ατόμου να συμμετέχει στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Το κράτος πρόνοιας παρεμβαίνει στην οικονομία με σκοπό την ενίσχυση της απασχόλησης με τη διασφάλιση βασικών κοινωνικών υπηρεσιών (εκπαίδευση, κοινωνική ασφάλιση, υγειονομική προστασία κ.α.) και την κατοχύρωση ενός κοινωνικού δικτύου ασφάλειας μέσω της εγγύησης ενός ελάχιστου βιοτικού επιπέδου. Μοντέλα κρατών πρόνοιας Φιλελεύθερο αγγλοσαξονικό (liberal) Συντηρητικό Κορπορατιστικό (conservative corporatist) Σοσιαλδημοκρατικό (social democratic) Υπολειμματικό (Latin Rim) Σημασία στάσεων πολιτών έναντι του κράτους πρόνοιας Σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν αυξανόμενες ανησυχίες για τη βιωσιμότητα των συστημάτων πρόνοιας λόγω αντικειμενικών δημογραφικών αλλαγών (γήρανση πληθυσμού, μείωση των γεννήσεων) και του διεθνούς οικονομικού ανταγωνισμού. Έτσι οι απόψεις των ευρωπαίων πολιτών οι οποίοι είναι και οι χρηματοδότες των συστημάτων πρόνοιας αλλά και οι επωφελούμενοι αποκτούν ιδιαίτερη πολιτική σημασία. 12

13 Αξιολόγηση βιοτικού επιπέδου συνταξιούχων και ανέργων Αξιολόγηση παροχής προσιτών υπηρεσιών παιδικής φροντίδας για γονείς και ευκαιριών στους νέους για εύρεση εργασία πλήρους απασχόλησης Φορολογικό σύστημα & παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης Αντιμετώπιση πολιτών από το φορολογικό σύστημα και τις υπηρεσίες υγείας 13

14 Χρηματοδότηση κράτους πρόνοιας Η κυβέρνηση να μειώσει ή να αυξήσει τους φόρους και ταυτόχρονα να μειώσει ή να αυξήσει τα κοινωνικά ωφελήματα και υπηρεσίες ΝΑ Ευρώπη Βουλγαρία 4.85 Τουρκία 5.31 Ελλάδα 5.16 Κύπρος 5.72 Σκανδιναβικές χώρες Δανία 5.98 Φιλανδία 5.89 Νορβηγία 5.60 Σουηδία 5.44 Δ. Ευρώπη Βέλγιο 5.06 Ολλανδία 5.28 Ελβετία 5.11 Γερμανία 4.81 Γαλλία 5.04 Ηνωμένο Βασίλειο 5.23 Άτομα με χαμηλά εισοδήματα παίρνουν λιγότερα ωφελήματα από όσα νόμιμα δικαιούνται Πολλοί λαμβάνουν ωφελήματα που δεν δικαιούνται Είναι ανεπαρκή τα κοινωνικά ωφελήματα για να βοηθήσουν τον κόσμο που πραγματικά τα χρειάζεται 14

15 Do social welfare provisions solidify stereotypical gender roles: Evidence from the European Social Survey Marios Vryonides European University Cyprus Victoria Pavlou Frederick University Cyprus Contents Theoretical framework The European Social Survey Social welfare module Data analysis Discussion - Findings INTERNATIONAL CONFERENCE Human Rights and Violent Behaviour: The Social and Educational Perspective UNIVERSITY OF CYPRUS, Nicosia, Cyprus 18-19th of NOVEMBER Theoretical framework I In an earlier work (Pavlou, Tsaousis, Vryonides & Vitsilakis, 2008) it was found that (in the Greek society) attitudes towards gender roles are (best) conceptualized in terms of two distinct concepts: stereotypical beliefs about the role of behaviors of women and men in the public sphere (e.g. education and employment), and stereotypical beliefs about the role of behaviors of women and men in the private sphere (e.g. marriage, parenthood, social-interpersonalheterosexual relationships). Gender roles are perceived differently by different groups of the population. In particular more egalitarian attitudes are expressed by women, young people, well educated individuals, and people who reside in big cities. Theoretical framework II The way gender roles are perceived is not just a matter of individual differences. The balance between private and public social spheres depends to a great extent on macro sociological factors that reflect sociostructural characteristics of every society. In particular these characteristics may refer to support systems that are available to each society and can facilitate the reconciliation of the private and public social spheres It is very important to examine the above cross- sectional study in a comparative approach. The European Social Survey provides the data for such an examination

16 The welfare module in the ESS The welfare module in the ESS Developments over the last decades have increased diversity in relation to welfare policies and the degree and type of social protection they provide. Examples include (a) increased ethnic diversity among target populations as well as among the populations at large; (b) increased diversity along the life-cycle, creating new forms of risk (and perceptions of risk by members of different groups); (c) increased institutional diversity in the form of provider pluralism and new forms of public management; (d) new forms of policies and state intervention, in particular in relation to work-family reconciliation and activation. The rapid changes faced by European welfare states impinge on attitudes towards welfare policies. Rising concerns about welfare state sustainability (due to demographic changes and international economic competition), increased and persistent unemployment in many European countries, increased population diversity (in terms of ethnic composition, family forms and employment relations) European Social Survey: social welfare provisions Woman should be prepared to cut down on paid work for sake of family Items from ESS: Woman should be prepared to cut down on paid work for sake of family Men should have more right to job than women when jobs are scarce Social benefits/services make it easier to combine work and family Child care services for working parents, governments' responsibility Provision of affordable child care services for working parents

17 Men should have more right to job than women when jobs are scarce Questions 1 & 2: Individuals who endorse items 1 and 2 indicate stereotypical beliefs not only about the role behaviors of women but also stereotypical beliefs about the role behaviors of men Social benefits/services make it easier to combine work and family Question 3: Endorsement indicates support from the government to resolve tensions for both parents/genders in their efforts to combine the public with the private sphere

18 Child care Regression analysis Dependent: Egalitarian views Country R square Gender Age Domicile Education significance significance significance significance Spain Non.000 France.204 Non Cyprus Sweden Non.000 Netherlands Non.000 Denmark Non.000 Norway Non Ukraine Czech Republic Russian Federation Non.000 Turkey Gender egalitarianism Vs Social welfare Gender egalitarianism Vs Social Welfare What the charts indicates is that Scandinavian countries where people hold quite egalitarian views about the presence of women in the public sphere these are supported by provisions of the welfare state which makes it easier to combine work and family

19 Families and work Discussion - Conclusions As the figure shows, countries range along a continuum. At one end are nations with low female employment rates and low birth rates (Spain, Greece, Italy, Hungary, Poland), and at the opposite end are nations with high female employment and high birth rates (the Nordic countries). A seemingly obvious explanation is that this difference might be due to different levels or quality of child care. Thus, in countries where work and child-rearing are especially difficult to combine, women may be more likely to delay or forego motherhood, and where there is more affordable childcare the conflict would lessen. It was hypothesized that the way gender roles are perceived in society is not just a matter of individual differences. Individual differences are usually the product of internalization of social structures. This is usually done during the socialization process. Thus, the study of macro-sociological factors is paramount. The ESS provided us with data to test the hypothesis that on the one hand strong welfare provisions are positively related with egalitarian views on the other hand weak provisions are related with stereotypical views about the role of men and women in the public social sphere. 74 epilogue The balance of gender roles in societies relate to support systems that are available to each society and can facilitate the reconciliation of the private and public social spheres... therefore, gender equality policies need to start from macro-sociological interventions in welfare systems. however, the above appears to be problematic in the current economic crisis where the welfare systems across Europe face severe pressures and cuts. 75 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ Μάριος Βρυωνίδης Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνιολογίας Εθνικός Συντονιστής Κύπρου Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα 19