Η απαγόρευση διακρίσεων σε βάρος των ηλικιωμένων στο πεδίο της απασχόλησης και της εργασίας

Transcript

1 Η απαγόρευση διακρίσεων σε βάρος των ηλικιωμένων στο πεδίο της απασχόλησης και της εργασίας Δημήτριος Γ. Γούλας Διδάκτωρ Νομικής, δικηγόρος Ειδικός επιστήμονας Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ.

2 Η αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων 2 Καταρχήν απαγορεύει την λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση ατόμων που φέρουν ορισμένο (ή ορισμένα, στην περίπτωση των πολλαπλών διακρίσεων) χαρακτηριστικό γνώρισμα. Τέτοια γνωρίσματα είναι συνήθως το φύλο, η φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, η θρησκεία, η αναπηρία, η ηλικία, ο γενετήσιος προσανατολισμός κλπ. Κοινό στοιχείο όλων αυτών των γνωρισμάτων αποτελεί η στενή σύνδεσή τους με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Προστασία στο ελληνικό Σύνταγμα και σε διεθνείς συμβάσεις (ΕΣΔΑ, ΔΣΑΠΔ, ΔΣΕ 111 της ΔΟΕ).

3 Η απαγόρευση διακρίσεων στο δίκαιο της ΕΕ 3 άρθρο 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «[α]παγορευ εται κα θε δια κριση ιδιώς λο γω φυ λου, φυλη ς, χρω ματος, εθνοτικη ς καταγωγη ς η κοινωνικη ς προε λευσης, γενετικω ν χαρακτηριστικω ν, γλω σσας, θρησκειάς η πεποιθη σεων, πολιτικω ν φρονημα των η κα θε α λλης γνω μης, ιδιο τητας με λους εθνικη ς μειονο τητας, περιουσιάς, γε ννησης, αναπηριάς, ηλικιάς η γενετη σιου προσανατολισμου». άρθρο 25 ΧΘΔ: «Η Ε νωση αναγνωρι ζει και σε βεται το δικαιώμα των ηλικιωμε νων προσω πων να δια γουν αξιοπρεπή και ανεξα ρτητη ζωη και να συμμετε χουν στον κοινωνικό και πολιτιστικό βιό» άρθρο 13 ΣυνθΕΚ (ά. 19 ΣυνθΕΕ) προέβλεπε: «το Συμβου λιο, αποφασι ζοντας ομο φωνα, μετά από προ ταση της Επιτροπη ς και διαβου λευση με το Ευρωπαι κό Κοινοβου λιο, μπορεί να αναλα βει κατα λληλη δρα ση για την καταπολε μηση των διακρι σεων λο γω φυ λου, φυλετικη ς η εθνικη ς καταγωγη ς, θρησκειάς η πεποιθη σεων, αναπηριάς, ηλικιάς η γενετη σιου προσανατολισμού» Οδηγία 2000/78/ΕΚ => Ν. 3304/2005

4 4 Η οδηγία 2000/78/ΕΚ Ισχύει μόνο στην εργασία + απασχόληση + επαγγελματική κατάρτιση Καλύπτει όλο το φάσμα της εργασιακής σχέσης, από την επιλογή του υποψηφίου προς πρόσληψη, τον καθορισμό των όρων εργασίας και αμοιβής μέχρι και την απόλυση Εφαρμόζεται σε όλα τα πρόσωπα, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα Άμεση + έμμεση διάκριση + παρενόχληση + μεταφερόμενη διάκριση + διάκριση χωρίς θύμα

5 5 Οι διακρίσεις λόγω ηλικίας «Ηλικία» = αξιολογικά ουδέτερος όρος Οι ίδιοι άνθρωποι μπορούν να θιγούν διότι όλοι φέρουν αυτό το γνώρισμα Ηλικιωμένοι = ευάλωτη ομάδα εργαζομένων => στερεότυπα Συνήθως θύματα πολλαπλών διακρίσεων (π.χ. και λόγω αναπηρίας, φύλου, εθνοτικής καταγωγής κλπ.)

6 Γενική εξαίρεση: Η συνδρομή συγκεκριμένων επαγγελματικών απαιτήσεων 6 Ά. 9 παρ. 1 ν. 3304/2005 (ά. 4 της Οδηγίας 2000/78) => όχι απαγορευμένη διάκριση όταν η διαφορετική μεταχείριση στη βάση ενός προστατευόμενου κριτηρίου συνδέεται με κάποια ουσιαστική και καθοριστική επαγγελματική προϋπόθεση. (θεμιτός σκοπός + όχι δυσανάλογα μέτρα). Λαμβάνεται υπ όψιν «η φύση των συγκεκριμένων επαγγελματικών δραστηριοτήτων ή του πλαισίου εντός του οποίου αυτές ασκούνται» (π.χ.: η ανάθεση ενός ρόλου ηλικιωμένου σε έναν ηθοποιό μεγάλης ηλικίας) για ορισμένα επαγγέλματα που συνδέονται στενά με την ασφάλεια τρίτων προσώπων => αυξημένες προδιαγραφές σωματικής και πνευματικής ευρωστίας, όπως π.χ. για τους πιλότους, τους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, ΔΕΕ: ναι όριο 30 ετών για πυροσβέστες όχι για αστυνομικούς Όχι όμως οι προτιμήσεις των πελατών

7 Λόγοι που δικαιολογούν ειδικά την διαφορετική μεταχείριση λόγω ηλικίας 7 Ά. 11 παρ. 1 Ν. 3304/2005: «εξυπηρέτηση σκοπών της πολιτικής της απασχόλησης, της αγοράς εργασίας και της επαγγελματικής κατάρτισης, τα δε μέσα επίτευξης των σκοπών αυτών είναι πρόσφορα και αναγκαία» α) καθιέρωση ειδικών συνθηκών τόσο για την πρόσβαση στην απασχόληση και την επαγγελματική κατάρτιση, όσο για την απασχόληση και εργασία, συμπεριλαμβανομένων των όρων απόλυσης και αμοιβής, για τους νέους, τους ηλικιωμένους και τους εργαζομένους που συντηρούν άλλα πρόσωπα, προκειμένου να ευνοείται η επαγγελματική τους ένταξη ή να εξασφαλίζεται η προστασία τους, β) τον καθορισμό ελάχιστων ορίων ηλικίας, επαγγελματικής εμπειρίας ή αρχαιότητας στην απασχόληση για την πρόσβαση σε αυτήν ή σε ορισμένα πλεονεκτήματα που συνδέονται με την απασχόληση, γ) τον καθορισμό ανώτατου ορίου ηλικίας για την πρόσληψη, με βάση την απαιτούμενη κατάρτιση για τη συγκεκριμένη θέση εργασίας ή την ανάγκη εύλογης περιόδου απασχόλησης πριν από τη συνταξιοδότηση» τα κράτη μέλη => ευρύ περιθώριο εκτίμησης στην επιλογή όχι μόνον της επιδίωξης ενός συγκεκριμένου σκοπού, μεταξύ άλλων, στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής απασχόλησης, αλλά και στον καθορισμό των μέτρων

8 8 ά 11 παρ. 2 ν. 3304/2005: «δεν συνιστά διάκριση λόγω ηλικίας, όσον αφορά στα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, ο καθορισμός ηλικίας για την ένταξη ή την αποδοχή, σε παροχές συνταξιοδότησης ή αναπηρίας, συμπεριλαμβανομένου και του καθορισμού για τα καθεστώτα αυτά διαφορετικού ορίου ηλικίας για εργαζόμενους ή για ομάδες ή κατηγορίες εργαζομένων και της χρήσης στο πλαίσιο των συστημάτων αυτών κριτηρίων ηλικίας στους αναλογιστικούς υπολογισμούς, υπό τον όρο ότι αυτό δεν καταλήγει σε διακρίσεις λόγω φύλου». Ά. 12 παρ. 1 του ν. 3304/2005: δεν συνιστά διάκριση ούτε η λήψη ή η διατήρηση ειδικών (θετικών) μέτρων με σκοπό την πρόληψη ή την αντιστάθμιση μειονεκτημάτων, λόγω (μεταξύ άλλων) ηλικίας

9 9 Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας! Δημήτριος Γ. Γούλας Δρ. Νομικής, Δικηγόρος