ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 6. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΩΝ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος

Transcript

1 ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 6. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΩΝ

2 Τύποι και ρόλος κυττάρων πλατυφύλλων Μέλη αγγείων: αγωγά στοιχεία Ίνες: στερεωτικά στοιχεία (σπάνια και αγωγά) Τραχεϊδες: αγωγά και στερεωτικά στοιχεία Παρεγχυματικά κύτταρα: αποθηκευτικά στοιχεία

3 Σχετικό μέγεθος κυττάρων πλατύφυλλων ΜΕΛΟΣ ΑΓΓΕΙΟΥ ΤΡΑΧΕΪΔΕΣ ΙΝΕΣ ΜΕΛΟΣ ΑΓΓΕΙΟΥ ΑΞΟΝΙΚΟ ΠΑΡΕΓΧΥΜΑ

4 Αξονικά στοιχεία πλατυφύλλων μέλη αγγείων τραχεϊδα ίνα

5 Μέλη αγγείων Σωληνόμορφα κύτταρα, σε όλα τα πλατύφυλλα: 3-25% κατά βάρος 5-60% κατά όγκο Ενώνονται στα άκρα τους σχηματίζουν αγγεία (μεγαλύτερο μήκος σε δακτυλιόπορα) αξονικ ές Διάτρηση μελών αγγείων: απλή κλιμακωτή

6 Μέλη αγγείων Μήκος mm Διάμετρος μm Μέγεθος και διάταξη στον αυξητικό δακτύλιο: δακτυλιόπορα αξονικ ές διασπορόπορα ημι-δακτυλιόπορα Σπειροειδείς παχύνσεις σε εσωτερική επιφάνεια σε κάποια είδη Βοθρία μεταξύ μελών αγγείων

7 Μέλη αγγείων Τυλώσεις: φράσουν αγγεία (όχι πια αγωγά) πρωτόπλασμα γειτονικών παρεγχυματικών κυττάρων + αποθησαυριστικές ουσίες αξονικ ές σε μετατροπή σομφού σε εγκάρδιο διαφορά πιέσεων σε γειτονικά κύτταρα από ανοδική κίνηση χυμών στόμια βοθρίων με διάμετρο > 10 μm ακακία, μουριά, φυλλοβόλες δρύες Και μετά από πλήγωση μύκητες

8 Κατανομή πόρων σε πλατύφυλλα δακτυλιόπορα ημι-δακτυλιόπορα διασπορόπορα

9 Δακτυλιόπορα 1 κύτταρο πλατύ 2 ή περισσότερα κύτταρα πλατύ πρώϊμο

10 Ημι-δακτυλιόπορα

11 Διασπορόπορα

12 Σπειροειδείς παχύνσεις Σπειροειδείς παχύνσεις σε αγγεία Prunus (αριστερά) και σφενδάμου (δεξιά)

13 Βοθρία μεταξύ μελών αγγείων Εναλλάξ βοθρία Αντίθετα βοθρία Κλιμακωτά βοθρία Εναλάξ (π.χ. λεύκη, αριστερά), αντίθετα (π.χ. Liriodedron tulipifera, μέσο) και κλιμακωτά βοθρία (π.χ. Magnolia, δεξιά)

14 Κατάταξη μελών αγγείων (πόρων) όψιμου ξύλου Α. Μόνοι Β. Αθροίσματα C. Αλυσίδες D. Ομάδες E. Εφαπτομενικές ζώνες

15 Αγγεία

16 Τυλώσεις Τις συναντάμε σε αγγεία πλατύφυλλων (ακακία, μουριά, φυλλοβόλες δρύες, κλπ.)

17

18 Σχηματισμός τυλώσεων

19 Ίνες Επιμήκη κύτταρα (σχέση μήκους διαμέτρου 100:1): Μήκος 1-2 mm Διάμετρος 0,001-0,05 mm > 50% κατά όγκο Κλειστά άκρα, ομαλά και οξέα Πάχος τοιχώματος: διαφορές ανάμεσα στα είδη και μέσα σε δακτύλιο

20 Ίνες Ινοτραχεΐδες: αλωφόρα βοθρία Βιβλιόμορφες ίνες: απλά βοθρία Μικρότερο μήκος διάμετρος Στενές κοιλότητες

21 Τραχεΐδες Σε ορισμένα είδη (π.χ. δρυς, καστανιά, φράξος, φτελιά) υπάρχουν τραχεΐδες Ινόμορφο σχήμα Κλειστά και στρογγυλεμένα άκρα Λεπτά τοιχώματα Άφθονα μικρά αλωφόρα βοθρία Μήκος όχι μεγαλύτερο από 1 mm

22 Αξονικό παρέγχυμα Υπάρχει πάντοτε Μικρά (μήκος μm, διάμετρος μm) και λεπτότοιχα παρεγχυματικά κύτταρα Μήκος παράλληλο με τον άξονα του κορμού του δέντρου Ζωντανά κύτταρα στο σομφό Αποθηκευτικός ρόλος Θέση σε σχέση με τα αγγεία: παρατραχειακό αποτραχειακό οριακό με υποδιαιρέσεις

23 Αξονικό παρέγχυμα Αποτραχειακό: διάσπαρτο, διάσπαρτο σε ασυνεχείς γραμμές, ταινιοειδές Παρατραχειακό: κατά θέσεις, μονόπλευρο, κυκλικό, πτερυγοειδές, πτερυγοειδές ενωμένο, τανιοειδές Οριακό: αρχικό, τελικό

24 αξονικό παρέγχυμα Αξονικό παρέγχυμα Το αξονικό παρέγχυμα είναι ζωντανά κύτταρα στο σομφό αλλά νεκρά στο εγκάρδιο

25 Ακτινικό παρέγχυμα Υπάρχει πάντοτε Κύτταρα ακτίνων, συνήθως ακτινικά επιμηκυσμένα, (ομοιοκύτταρες ακτίνες) Ακτίνες με ορισμένα κύτταρα, κυρίως στα όριά τους, αξονικά τοποθετημένα και σχεδόν τετράγωνα (ετεροκύτταρες ακτίνες)

26 Ακτινικό παρέγχυμα Ύψος και πλάτος ακτίνων διαφέρει στα διάφορα πλατύφυλλα είδη, ακόμα και στο ίδιο είδος Ύψος ακτίνων σε εφαπτομενικές τομές: λίγα ως πολλά κύτταρα (από 50 μm ως αρκετά cm) Διάκριση με βάση αριθμό υττάρων κατά πλάτος στο μέσο ακτίνων σε εφαπτομενικές τομές: μονόσειρες, δίσειρες, τρίσειρες και πολύσειρες Σύνθετες ή ψευτοπλατιές ακτίνες: πολλές μονόσειρες ή πολύσειρες ακτίνες, ανάμεσα υπάρχουν ίνες και μικρά μέλη αγγείων

27 Ακτινικό παρέγχυμα Ομοιοκύτταρες (αριστερά) και ετεροκύτταρες ακτίνες (δεξιά)

28 Ακτίνες Διαφορές μεταξύ διαφόρων ειδών ξύλου αλλά και ακόμα στο ίδιο είδος ξύλου

29 Ακτίνες Χαρακτηριστική σχεδίαση

30 Ακτίνες μονόσειρες, δίσειρες και πολύσειρες