Πλατφόρµα του ιεθνούς Γραφείου για το Επαναστατικό

Transcript

1 ιευκρίνιση: Η µετάφραση αυτού του κειµένου του Γραφείου για το Επαναστατικό Κόµµα (που σήµερα έχει µετονοµαστεί σε ιεθνή Κοµµουνιστική Τάση) δεν έχει γίνει από εµάς και, κατά συνέπεια, δεν φέρουµε καµία ευθύνη για την εγκυρότητά της. Ο γλωσσοµαθής αναγνώστης µπορεί να διαβάσει τη µετάφραση απευθείας από το πρωτότυπο, ανατρέχοντας στην ιστοσελίδα αυτής της οργάνωσης ( Επίσης, θα θέλαµε να υπογραµµίσουµε ότι δεν ανήκουµε σε αυτή την οργάνωση ούτε υποχρεωτικά αποδεχόµαστε τις απόψεις της. Ο ρόλος του blog µας συνίσταται στη δη- µοσίευση στην ελληνική γλώσσα των κειµένων της Κοµµουνιστικής Αριστεράς, στον βαθµό που µας το επιτρέπουν οι περιορισµένες δυνατότητές µας. Ως εκ τούτου δηµοσιεύουµε το κείµενο των συντρόφων της ιεθνούς Κοµµουνιστικής Τάσης, η οποία α- ποτελεί µια από τις οργανώσεις αυτού του χώρου, ανεξάρτητά από τις δικές µας απόψεις, χωρίς άλλα σχόλια. Θεωρούµε δε ότι οι αναγνώστες µας έχουν τη δυνατότητα να κρίνουν για λογαριασµό τους χωρίς να έχουν ανάγκη από τις δικές µας υποδείξεις. το ένζυµο Πλατφόρµα του ιεθνούς Γραφείου για το Επαναστατικό Κόµµα Εισαγωγή Η σηµερινή περίοδος

2 Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης έθεσε τέλος στον ψυχρό πόλεµο. Όµως αυτό το γεγονός δεν έθεσε τέλος στην καπιταλιστική εκµετάλλευση, στον ιµπεριαλισµό και στην απειλή ενός παγκοσµίου πολέµου. Αντιθέτως, η εξαφάνιση της ΕΣΣ οφείλεται σε βασικούς παράγοντες που συνδέονται µε τη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήµατος σαν τέτοιου. Ο πρώτος λόγος είναι η κρίση της παγκόσµιας οικονοµίας. Από την αρχή της δεκαετίας του 70, όλες οι µορφές καπιταλισµού, είτε οι κρατικές (δήθεν σοσιαλιστικές ή σχεδιαζόµενες οικονοµίες) είτε οι λεγό- µενες «µεικτές» οικονοµίες του «ελεύθερου κόσµου», αναγκάστηκαν να έρθουν αντιµέτωπες µε µια αυξανόµενη κρίση τελµάτωσης η οποία οφειλόταν στο γεγονός ότι ο καπιταλισµός έφτασε στο τέλος του κύκλου συσσώρευσής του. Ένα από τα πρώτα σηµάδια ήταν η υποτίµηση του δολαρίου το 1971, και η συνακόλουθη κατάρρευση της συµφωνίας του Bretton Woods που είχε διαµορφώσει την οικονοµική τάξη του ιµπεριαλισµού µεταπολεµικά. Ήταν µια προσπάθεια ώστε να πληρωθεί από τον υπόλοιπο κόσµο η επιβράδυνση της αµερικανικής ανάπτυξης. Ο δεύτερος λόγος είναι η τελµάτωση της οικονοµίας της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης. Η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν ο «υπαρκτός σοσιαλισµός» όπως επέµεναν οι υποστηρικτές της, αλλά µια ιδιαίτερη µορφή καπιταλισµού όπου το κράτος είχε αναλάβει το ρόλο της κλασσικής αστικής τάξης. υνάµει του µονοπωλίου του στην κρατική εξουσία, το Κοµµουνιστικό Κόµµα της Σοβιετικής Ένωσης είχε γίνει στην πραγµατικότητα το όχηµα της νέας κυρίαρχης τάξης, που µεταβίβασε τα προνόµια από τη µία γενιά στην άλλη. Επιπλέον, πρέπει να προσθέσουµε και τη σχετική εξασθένιση της ΕΣΣ. Η τελµάτωση συνοδευόµενη από µια τεχνολογική καθυστέρηση σε σχέση µε τις Ηνωµένες Πολιτείες και το δυτικό κόσµο, είχε σαν συνέπεια να

3 εξασθενίσει η οικονοµική βάση, για να υποστηριχθεί η στρατιωτική προσπάθεια. Σε αυτή την χωρίς προηγούµενο κούρσα εξοπλισµών, κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 70 και του 80, η σοβιετική οικονοµία δεν ήταν µε κανένα τρόπο ικανή να ισοφαρίσει τις δαπάνες του αµερικανικού κράτους. Οι απόπειρες του Γκορµπατσόφ να θέσει τέλος σε αυτή την κούρσα και να αναδιαρθρώσει την οικονοµία προσέκρουσαν στο σαµποτάζ που προέρχονταν από το εσωτερικό της κυρίαρχης τάξης, και από το περιορισµένο πεδίο χειρισµών που είχε επιβάλλει η κρίση που προσπαθούσε να επιλύσει. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συνέβαλλαν στην κατάρρευση της ΕΣΣ το Η ιστορία αυτής της περιόδου επιβεβαιώνει λοιπόν δύο πράγµατα: 1. Ο πλήρης έλεγχος της οικονοµίας από το κράτος (η λεγόµενη σχεδιασµένη οικονοµία) δεν είναι σοσιαλισµός. Σε µια πραγµατικά σοσιαλιστική οικονοµία, οι παραγωγοί θα αποφάσιζαν οι ίδιοι συλλογικά γι αυτό που θα έπρεπε να παράγουν πάνω στη βάση των ανθρωπίνων αναγκών. Ο οικονοµικός σχεδιασµός θα γίνονταν ζήτηµα ορθολογιστικής διαχείρισης, προϋποθέτοντας τη διάθεση της εργατικής δύναµης σύµφωνα µε τις προτεραιότητες της κοινωνίας. Εκεί δεν θα υπήρχαν κρίσεις όπως αυτές που έζησε η πρώην- ΕΣΣ. 2. Καµία απόπειρα του καπιταλιστικού κράτους να καταργήσει ή να ρυθµίσει το νόµο της αξίας, και ακόµα λιγότερο το άπιαστο όνειρο να του προσδώσει µια ελεύθερη έκφραση (ο λεγόµενος νόµος της αγοράς) δεν θα µπορέσει να απαλλαγεί από την παγκόσµια κρίση της καπιταλιστικής οικονοµίας. Παρ όλες τις προσπάθειες για τη διαχείριση της οικονοµικής κρίσης, παρ όλες τις συµφωνίες ανάµεσα στις 7 µεγάλες παγκόσµιες οικονοµικές

4 δυνάµεις και τις διαγραφές διεθνών χρεών, παρά την επανάσταση του µικροτσίπ και την µετριασµένη µε παροχές πρόνοιας και επιδόµατα ανεργίας, καπιταλιστική αναδιάρθρωση, το πρόβληµα της καπιταλιστικής συσσώρευσης παραµένει. Είναι η χρόνια πτώση της υπεραξίας. Αυτή η πτώση αναγκάζει το κεφάλαιο να αναζητά ακόµα περισσότερα µέσα για την αύξηση της εκµετάλλευσης της εργατικής τάξης, τόσο σε σχετικούς όσο και σε απόλυτους όρους. Γενική κατάσταση και προοπτικές για την εργατική τάξη Ας περάσουµε στη εξέταση των ταξικών συσχετισµών σήµερα. Υπάρχει µια τεράστια δυσαναλογία ανάµεσα στη σοβαρότητα της οικονοµικής κρίσης, µε συνέπεια την απειλή ενός ιµπεριαλιστικού πολέµου από τη µια πλευρά, και το χαµηλό επίπεδο αντεπίθεσης του προλεταριάτου από την άλλη. Η πραγµατική κυριαρχία του κεφαλαίου στην παραγωγή και τη διανοµή έχει γίνει όλο και περισσότερο απόλυτη πάνω στο σύνολο των κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων. Η αστική ιδεολογία έχει εισχωρήσει βαθιά στην εργατική τάξη µέσω των σοσιαλδηµοκρατικών κοµµάτων και των συνδικάτων, µε συνέπεια, να καταπνίγονται εξαρχής οι προλεταριακές απόπειρες αντίστασης στα αποτελέσµατα της κρίσης. Οι απεργίες που συνέβησαν, µερικές φορές ακόµα και σε ολόκληρους τοµείς της εθνικής οικονοµίας, ποτέ δεν εξαπλώθηκαν γιατί κάθε έννοια αλληλεγγύης και ταξικής ενότητας στραγγαλίστηκε από τον εθνικισµό, τον ατοµικισµό και από την ιδέα να αλλάζουν τα πράγµατα σε ένα τοµέα κάθε φορά: ηλαδή από όλες αυτές τις εκφράσεις της αστικής ιδεολογίας που η αριστερά του κεφαλαίου είχε ενσταλάξει στους εργάτες και τις εργάτριες. Η κυριαρχία του καπιταλισµού πάνω στην εργατική τάξη, µέσω των συνδικάτων και των κοµµάτων της αριστεράς του κεφαλαίου, είναι η συγκεκριµένη εκδήλωση αυτού που ο Μαρξ αποκαλούσε «αλλοτρίωση

5 των κοινωνικών σχέσεων». Όποια κι αν είναι η ιστορική τους προέλευση, σήµερα δεν είναι παρά τα υλικά όργανα του καπιταλιστικού ολοκληρωτισµού, πρέπει να αντιµετωπίζονται ως τέτοια, και όχι απλώς να καταγγέλλονται. Παρά τις αναµφισβήτητες επιτυχίες του καπιταλισµού να συγκρατεί την ταξική πάλη, οι αντιφάσεις του παραµένουν. Σαν µαρξιστές ξέρουµε ότι δεν θα µπορούν να συγκρατούνται αιωνίως. Από τη έκρηξη αυτών των αντιφάσεων δεν θα προκύψει αναγκαστικά µια νικηφόρα επανάσταση. Στην ιµπεριαλιστική εποχή, ο παγκόσµιος πόλεµος είναι το µέσο µε το οποίο το κεφάλαιο «ελέγχει» και ξεδιαλύνει τις αντιφάσεις του. Ωστόσο πριν συµβεί αυτό, είναι πιθανό η ιδεολογική επιρροή της αστικής τάξης στην εργατική τάξη, να µπορέσει να ανακοπεί. Με άλλα λόγια, µπορούν να παρουσιαστούν µαζικά και ξαφνικά κύµατα ταξικών αγώνων, και οι επαναστάτες πρέπει συνεπώς να προετοιµαστούν γι αυτό. Όταν η τάξη πάρει ξανά την πρωτοβουλία, και αρχίσει να χρησιµοποιεί την συλλογική της δύναµη ενάντια στις επιθέσεις του κεφαλαίου, οι επαναστατικές πολιτικές οργανώσεις πρέπει να είναι σε θέση να διεξάγουν τις αναγκαίες πολιτικές και οργανωτικές µάχες ενάντια στις δυνάµεις της αστικής αριστεράς. Κάθε κύµα διαδοχικών αγώνων θα είναι µια προετοιµασία για την επανάσταση µόνο εάν το πρόγραµµα και η οργάνωση των επαναστατών ξεπροβάλλουν πιο δυνατά, και µόνο όταν το επαναστατικό πρόγραµµα (και η οργάνωση που το στηρίζει) θα µπορέσει, µέσα από την ίδια την πάλη, να ριζώσει στο εσωτερικό της εργατικής τάξης. Αυτό αποδεικνύεται από την εµπειρία του προλεταριάτου.

6 Η ρώσικη επανάσταση του 1905 ήταν η προετοιµασία του 1917, µε την έννοια ότι το επαναστατικό πρόγραµµα που οδήγησε στο 1917 βγήκε ενδυναµωµένο από τις προηγούµενες πολιτικές µάχες. Σήµερα δεν υπάρχει καµία εγγύηση ότι θα εµφανιζόταν ένα τέτοιο επεισόδιο γενικευµένων και επαναστατικών συγκρούσεων το οποίο παρ όλο που θα οδηγούσε στην άµεση ήττα της τάξης, θα ενίσχυε ωστόσο τις επαναστατικές δυνά- µεις. Εντούτοις, ένα πράγµα είναι σίγουρο, εάν επέρχονταν ένα τέτοιο µαζικό κίνηµα χωρίς οι επαναστατικές ιδέες να πάρουν µια σηµαντική πολιτική και οργανωτική µορφή στο εσωτερικό του συνόλου της εργατικής τάξης, τότε η ήττα θα έπαιρνε ιστορικές διαστάσεις. Γι αυτό, το καθήκον της προλεταριακής πολιτικής οργάνωσης είναι να στρέψει προς την εργατική τάξη τα µαθήµατα της δικής της πολιτικής εµπειρίας, προκειµένου να γίνουν η υλική δύναµη για τη χειραφέτηση της τάξης µας. Το ιεθνές Γραφείο για το Επαναστατικό Κόµµα Το ιεθνές Γραφείο σχηµατίστηκε το 1983, αποτέλεσµα µιας µεικτής πρωτοβουλίας του Partito Comunista Internazionalista ( ιεθνιστικό Κοµµουνιστικό Κόµµα) στην Ιταλία και της Communist Workers Organization (Κοµµουνιστική Εργατική Οργάνωση) στη Βρετανία. Υ- πήρχαν δύο κύριοι λόγοι στη βάση αυτής της πρωτοβουλίας. Ο πρώτος ήταν να δοθεί µια οργανωτική µορφή σε µια ήδη υπάρχουσα τάση στο εσωτερικό του προλεταριακού πολιτικού στρατοπέδου. Αυτό προέκυψε από τις ιεθνείς Συνδιασκέψεις που συγκάλεσε η Battaglia Comunista (1) µεταξύ του 1977 και του Η βάση προσχώρησης στην τελευταία από αυτές τις συνδιασκέψεις ήταν τα επτά σηµεία που ψηφίστηκαν από το PCInt και την CWO στην Τρίτη Συνδιάσκεψη:

7 1. Αναγνώριση ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν µια προλεταριακή επανάσταση. 2. Αναγνώριση της ρήξης µε τη σοσιαλδηµοκρατία όπως τέθηκε από τα δυο πρώτα συνέδρια της Τρίτης ιεθνούς. 3. Ανεπιφύλακτη απόρριψη του κρατικού καπιταλισµού και της αυτοδιαχείρισης. 4. Απόρριψη των σοσιαλιστικών και κοµµουνιστικών κοµµάτων σαν αστικών κοµµάτων. 5. Απόρριψη όλων των πολιτικών που υποτάσσουν το προλεταριάτο στην εθνική αστική τάξη. 6. Ένας προσανατολισµός προς την οργάνωση των επαναστατών, που αναγνωρίζει ότι η µαρξιστική θεωρία αντιπροσωπεύει την προλεταριακή επιστήµη. 7. Αναγνώριση των διεθνών συναντήσεων σαν µέρος της δουλειάς διαλόγου µεταξύ των επαναστατικών οµάδων για το συντονισµό της πολιτικής τους παρέµβασης στους αγώνες της τάξης, µε απώτερο σκοπό να συµβάλλουν στο προτσές που οδηγεί στο σχηµατισµό του ιεθνούς Κόµµατος του Προλεταριάτου, απαραίτητου πολιτικού οργάνου καθοδήγησης του επαναστατικού ταξικού κινήµατος και της ίδιας της προλεταριακής εξουσίας. Ο δεύτερος λόγος ήταν η θέληση να δράσουµε ως πόλος αναφοράς για τα άτοµα και τις οργανώσεις που πρόβαλλαν ξανά στη διεθνή σκηνή στο µέτρο που η αυξανόµενη κρίση του καπιταλισµού προκαλούσε µια πολιτική απάντηση. Σε κάθε περίπτωση, δεν µπορούµε να πούµε ότι η πρώτη δεκαετία της ύπαρξης του Γραφείου σηµαδεύτηκε από την ανάκαµψη µιας µαζικής ταξικής πάλης. Ακριβώς το αντίθετο, όπως είπαµε, η εργατική αντεπίθεση στις αυξανόµενες επιθέσεις του κεφαλαίου περιορίστηκε ουσιαστικά σε αγωνιστικές, όµως κλαδικού χαρακτήρα συγκρούσεις (όπως

8 η απεργία των Βρετανών ανθρακωρύχων του 84-85, ή ο αγώνας διαρκείας των Ισπανών λιµενεργατών),των οποίων το αποτέλεσµα ήταν µια ήττα. Εποµένως το διεθνές κεφάλαιο επωφελήθηκε από µια στιγµή ανάπαυλας χάρη στην οποία µπόρεσε να αναδιαρθρωθεί εις βάρος του ψω- µιού εκατοµµυρίων εργατών και εργατριών, µε τον πολλαπλασιασµό των µέτρων λιτότητας, την επιδείνωση των συνθηκών εργασίας και των όρων πώλησης της εργατικής δύναµης. Μέσα σ αυτές τις συνθήκες, δεν ήταν εκπληκτικό που είδαµε σχετικά λίγους να έρχονται στις προλεταριακές πολιτικές θέσεις κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80. Πολλοί απ αυτούς που εκδηλώθηκαν, αργότερα εξαφανίστηκαν, στο µέτρο που τους κατέβαλλε η πολιτική αποµόνωση. Κι όµως, παρά τη µη ευνοϊκή αντικειµενική κατάσταση και τη µετριότητα των δυνάµεών µας, η οργανωτική ύπαρξη του Γραφείου σταθεροποιήθηκε. Συµµεριζόµενο πάντα την ευθύνη της παγκόσµιας ανταπόκρισης, και όταν αυτό ήταν δυνατό, οργανώνοντας άµεσες συναντήσεις και συζητήσεις µε τα πολιτικά στοιχεία που ερχόταν σε επαφή, το ΓΕΚ δηµοσίευσε πολλές διεθνείς διακηρύξεις και τις διέδωσε σε διάφορες γλώσσες κατά τη διάρκεια κρίσιµων γεγονότων στην πορεία των τελευταίων ετών. Τέλος, έχουµε εξηγήσει ότι το Γραφείο υπάρχει σαν ειδική και αναγνωρίσιµη τάση στο εσωτερικό του ευρύτερου προλεταριακού στρατοπέδου. Μπορούµε να ορίσουµε σύντοµα αυτό το τελευταίο σαν όλους αυτούς και αυτές που στηρίζουν την αυτονοµία της προλεταριακής τάξης απέναντι στο κεφάλαιο, που απορρίπτουν τον καπιταλισµό σε όλες του τις µορφές και που δεν θεώρησαν ποτέ τον σταλινισµό και την πρώην ΕΣΣ σαν σοσιαλισµό, αναγνωρίζοντας όµως ταυτόχρονα ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση υπήρξε το σηµείο αφετηρίας αυτού που θα έπρεπε να είχε γίνει µια πιο σηµαντική παγκόσµια επανάσταση. Μεταξύ των οργανώσεων που συµπεριλαµβάνουµε σ αυτό το πλαίσιο, αποµένουν σηµαντικές

9 πολιτικές διαφορές, µεταξύ αυτών και το ακανθώδες ζήτηµα του χαρακτήρα και της λειτουργίας της επαναστατικής οργάνωσης. Το πολιτικό πλαίσιο του ΓΕΚ είναι το εξής: 1. Η προλεταριακή επανάσταση θα είναι διεθνής ή δεν θα είναι τίποτα. Η διεθνής επανάσταση προϋποθέτει την ύπαρξη ενός διεθνούς κόµµατος που να αντιπροσωπεύει την συγκεκριµένη πολιτική έκφραση του τµήµατος του προλεταριάτου που κατέχει την πιο προχωρηµένη ταξική συνείδηση, και οργανώνεται συλλογικά προκει- µένου να παλέψει για το επαναστατικό πρόγραµµα στο εσωτερικό της υπόλοιπης τάξης. Η ιστορία απέδειξε ότι οι προσπάθειες για να σχηµατιστεί το κόµµα κατά τη διάρκεια της ίδια της επανάστασης ήταν πολύ λίγες και πολύ αργοπορηµένες. 2. Το ΓΕΚ έχει εποµένως σαν στόχο τη δηµιουργία του παγκόσµιου κοµµουνιστικού κόµµατος µόλις το πρόγραµµα και οι διεθνείς δυνάµεις θα το επιτρέψουν. Ωστόσο, το Γραφείο είναι Για το κόµµα όµως δεν ισχυρίζεται ότι είναι ο µόνος προϋπάρχων πυρήνας του. Το µελλοντικό κόµµα δεν θα είναι η απλή επέκταση µιας µόνο οργάνωσης. 3. Πριν µπορέσει να σχηµατιστεί το παγκόσµιο κόµµα, οι συγκεκρι- µένες λεπτοµέρειες του επαναστατικού προγράµµατος θα πρέπει να διευκρινιστούν σε όλες τους τις πτυχές µέσω της συζήτησης και του διαλόγου µεταξύ των τµηµάτων που θα το αποτελέσουν. 4. Οι οργανώσεις που ενδεχοµένως θα φθάσουν στο σηµείο να σχη- µατίσουν το κόµµα, πρέπει να έχουν ήδη µια σηµαντική επιρροή στο εσωτερικό της εργατικής τάξης στις περιοχές απ τις οποίες προέρχονται. Η ανακήρυξη του διεθνούς κόµµατος (ή του βασικού του πυρήνα) µόνο στη βάση της ύπαρξης προπαγανδιστικών οµά-

10 δων δεν θα αποτελούσε ένα µεγάλο βήµα εµπρός για το επαναστατικό κίνηµα. 5. Η επαναστατική οργάνωση πρέπει να προσπαθεί να ξεπερνά την κατάσταση ενός απλού δικτύου προπαγάνδας. Παρά τις περιορισµένες ευκαιρίες, το καθήκον των προλεταριακών οργανώσεων του σήµερα είναι να δουλέψουν για να καθιερωθούν ως επαναστατική δύναµη στο εσωτερικό της εργατικής τάξης, µε σκοπό να δείξουν το δρόµο που πρέπει να ακολουθήσει η ταξική πάλη για να οργανώσουν και να καθοδηγήσουν τους επαναστατικούς αγώνες του αύριο. 6. Το µάθηµα που πρέπει να αποκοµίσουµε από το τελευταίο επαναστατικό κύµα δεν είναι ότι η εργατική τάξη µπορεί να κάνει και χωρίς οργανωµένη καθοδήγηση, ούτε ότι το κόµµα είναι η τάξη (σύµφωνα µε τις µεταφυσικές ασάφειες των µπορντιγκιστών). Αλλά ότι η ηγεσία και η οργανωµένη µορφή της (το κόµµα) είναι τα πιο σηµαντικά όπλα της επαναστατικής εργατικής τάξης. Καθήκον της θα είναι να παλέψει για µια κοµµουνιστική προοπτική µέσα στα µαζικά όργανα της προλεταριακής εξουσίας (τα σοβιέτ ή συµβούλια). Ωστόσο το κόµµα θα παραµείνει µια µειοψηφία της εργατικής τάξης και όχι το υποκατάστατό της τάξης γενικά. Το καθήκον της οικοδόµησης του σοσιαλισµού ανήκει στο σύνολο της εργατικής τάξης. Είναι ένα καθήκον που δεν µπορεί να ανατεθεί, ούτε και στην πιο συνειδητή πρωτοπορία της τάξης. Πλατφόρµα του ιεθνούς Γραφείου για το Επαναστατικό Κόµµα Ο Καπιταλισµός Όπως όλες οι ταξικές κοινωνίες, ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής υ- ποφέρει από την αντίφαση ανάµεσα στις δυνάµεις και τις σχέσεις παρα-

11 γωγής. Στον καπιταλισµό, η εργατική δύναµη (το προλεταριάτο) υπάρχει σαν εµπόρευµα που πωλείται απ τους κατόχους του µε αντάλλαγµα ένα µισθό ίσο µε τα αγαθά που χρειάζονται για τη διατήρηση της ύπαρξης, και την εξασφάλιση της αναπαραγωγής της ίδιας της εργατικής δύναµης. Σε ταξικούς όρους, αυτό εκφράζεται µε την αντίθεση ανάµεσα στην α- στική τάξη (αυτούς που κατέχουν και ελέγχουν τα µέσα παραγωγής) και το προλεταριάτο (αυτούς που ξοδεύουν την εργατική τους δύναµη σ αυτά τα µέσα παραγωγής). Η εργασία είναι η πηγή κάθε αξίας. Μόνο η εργατική δύναµη µπορεί να µεταµορφώσει τις πρώτες ύλες σε εµπορεύµατα. Όλα τα εµπορεύµατα έχουν ταυτόχρονα µια αξία χρήσης και µια α- νταλλακτική αξία. Οι καπιταλιστές δεν ενδιαφέρονται για την πρώτη µορφή της αξίας παρά µόνο στο βαθµό που αυτή καθιστά ικανά προς πώληση τα εµπορεύµατα για να προσλάβουν τη δεύτερη µορφή για τον α- γοραστή. Και είναι αυτή η ανταλλαγή κεφαλαιοποιηµένης αξίας, όπως εκφράζεται από την παραγόµενη από την εργατική δύναµη των προλεταρίων υπεραξία, που αποτελεί την πηγή των κερδών στον καπιταλισµό. Η τάση του κεφαλαίου να αποµυζά όλο και περισσότερη υπεραξία προερχόµενη απ την εργατική δύναµη, είναι η βάση της ταξικής πάλης µεταξύ αστών και προλεταρίων, ανάµεσα στον καπιταλισµό και την εργατική τάξη. Αυτό παραµένει εξίσου σωστό και σήµερα, στις λεγόµενες µεταβιοµηχανικές κοινωνίες, ενώ οι εκπρόσωποι του καπιταλισµού µας διαβεβαιώνουν ότι η εργατική τάξη έχει εξαφανιστεί-όπως ήταν σωστό και τον περασµένο αιώνα όταν µια νέα κατηγορία αστών οικονοµολόγων αρνούνταν ότι η εργατική δύναµη ήταν η πηγή του πλούτου. Οι θεµελιώδεις ταξικές αντιθέσεις παραµένουν, ανεξαρτήτως απ τις τεχνολογικές αλλαγές που συνέβησαν στον καπιταλισµό. Οι διάφορες µορφές καπιταλισµού

12 Ο θεµελιώδης ανταγωνισµός ανάµεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας και την περιορισµένη κατοχή της ιδιοκτησίας παραµένει, ανεξάρτητα από την συγκεκριµένη νοµική µορφή της αστικής ιδιοκτησίας των µέσων παραγωγής απ την µια πλευρά, και τις µεταβαλλόµενες µορφές του κοινωνικού χαρακτήρα της µισθωτής εργασίας από την άλλη. Η κρατική ιδιοκτησία των σηµαντικότερων µέσων παραγωγής, δεν µεταβάλλει τον καπιταλιστικό τους χαρακτήρα σαν ιδιοκτησίας του χρηµατιστικού κεφαλαίου, το οποίο είναι η πραγµατική µορφή κεφαλαίου στην ιµπεριαλιστική εποχή. Έτσι και η κυριαρχία εθνικών και πολυεθνικών µονοπωλίων µε τη µορφή µετοχικών εταιριών (δρώντας σαν «κοινωνικό κεφάλαιο») δεν σηµαίνει το τέλος των βασικών αντιφάσεων του καπιταλισµού, αλλά περισσότερο την όξυνση και την επέκτασή τους προσδίδοντάς τους µια διεθνή διάσταση. Ο Ένγκελς το είχε αναγνωρίσει αυτό πολύ καιρό πριν όταν εξηγούσε ότι: ούτε η µετατροπή σε µετοχική εταιρία, ούτε η µετατροπή σε κρατική ιδιοκτησία δεν καταργούν τον καπιταλιστικό χαρακτήρα των παραγωγικών δυνάµεων. Για τις µετοχικές εταιρίες (και τα τραστ), αυτό είναι προφανές. Και το σύγχρονο κράτος επίσης δεν είναι παρά η οργάνωση που αντιπαρατάσσει η αστική κοινωνία για να διατηρήσει τους γενικούς εξωτερικούς όρους του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής ενάντια στις παραβιάσεις τόσο των εργατών όσο και των µεµονωµένων καπιταλιστών. Το σύγχρονο κράτος, όποια κι αν είναι η µορφή του, είναι ουσιαστικά µια καπιταλιστική µηχανή, το κράτος των καπιταλιστών, η ιδανική προσωποποίηση ολόκληρου του εθνικού κεφαλαίου. Όσο περισσότερες παραγωγικές δυνάµεις καταλαµβάνει, τόσο περισσότερο γίνεται πραγµατικά ο εθνικός καπιταλιστής, τόσο περισσότερους πολίτες εκµεταλλεύεται. Οι εργάτες παραµένουν µισθωτοί εργάτες-προλετάριοι. Η καπιταλιστική σχέση δεν καταργείται, αντιθέτως φτάνει στο αποκορύφωµα της.

13 Αντί-Ντύρινγκ Έτσι αυτές οι χώρες που δεν πάει πολύς καιρός από τότε που µας έλεγαν ότι ήταν σοσιαλιστικές, δεν ήταν στην πραγµατικότητα τίποτα περισσότερο από µια ιδιαίτερη µορφή καπιταλισµού, όπου το Κράτος ήλεγχε ά- µεσα τα υλικά µέσα παραγωγής και κατείχε το µονοπώλιο της αγοράς. Η άθλια κατάρρευση της ΕΣΣ δεν κάνει τίποτα άλλο απ το να επιβεβαιώνει την ανάλυση που αναπτύχθηκε από την Κοµµουνιστική Αριστερά (και η οποία βασίζεται στην κριτική της µαρξιστικής πολιτικής οικονοµίας) κατά τη διάρκεια των µακρών χρόνων που χωρίζουν την Οκτωβριανή Επανάσταση από την κατάρρευση του ρωσικού µπλοκ. Η τραγική συνταύτιση της κρατικής ιδιοκτησίας µε τον σοσιαλισµό έλαβε τέλος τώρα που η υποτιθέµενη σοβιετική κοινωνία ξαναγύρισε στις νοµικές µορφές του κλασσικού (δυτικού) καπιταλισµού. Ο Ιµπεριαλισµός Η πρώην ΕΣΣ και τα προσκείµενα σε αυτήν κράτη αποτελούσαν ένα ιµπεριαλιστικό µπλοκ. Η κατάρρευση αυτού του µπλοκ άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία του παγκόσµιου καπιταλισµού, κεφάλαιο όµως που αποτελεί κοµµάτι της ιστορίας του καπιταλιστικού ιµπεριαλισµού. Ο Πρώτος Παγκόσµιος Πόλεµος, προϊόν ενός ανταγωνισµού µεταξύ των καπιταλιστικών κρατών, σηµάδεψε µια οριστική στροφή στην ανάπτυξη του καπιταλισµού. Έδειξε ότι το προτσές συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου είχε πάρει τέτοιες διαστάσεις που πλέον οι κυκλικές κρίσεις, οι οποίες ήταν πάντα συνυφασµένες µε το προτσές συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, θα ήταν παγκόσµιες κρίσεις που θα επιλύονταν µόνο µε τον παγκόσµιο πόλεµο. Εν ολίγοις, αυτό επιβεβαίωσε ότι ο καπιταλισµός είχε εισέλθει σε µια νέα ιστορική εποχή, την εποχή του ιµπεριαλισµού όπου κάθε κράτος αποτελεί τµήµα µιας παγκόσµιας

14 καπιταλιστικής οικονοµίας και δεν µπορεί να αποφύγει τους νόµους που την κατευθύνουν. Κατά συνέπεια ο ιµπεριαλισµός δεν είναι απλά η πολιτική των πιο ισχυρών καπιταλιστικών κρατών που επιβάλλεται στα πιο αδύναµα, αλλά το αναπόφευκτο προτσές µέσα απ το οποίο τα χρηµατιστικά και βιοµηχανικά πλοκάµια των υψηλά ανεπτυγµένων καπιταλιστικών κέντρων απορροφούν την υπεραξία που προέρχεται από τις περιφερειακές περιοχές. Αυτό το προτσές δεν αναγνωρίζει εντολές και κρατικά σύνορα ούτε και παραχωρεί καµιά εθνική υπόληψη στις αστικές τάξεις των περιφερειακών ζωνών. Αυτές οι τελευταίες αποτελούν τµήµα της διεθνούς καπιταλιστικής τάξης και εµπλέκονται στους µηχανισµούς του διεθνούς χρηµατιστικού κεφαλαίου όσο και η αστική τάξη των παραδοσιακών καπιταλιστικών µητροπόλεων. Η έναρξη της ιµπεριαλιστικής εποχής του καπιταλισµού, µε το φαύλο κύκλο πολέµου-ανοικοδόµησης-κρίσης, εγγράφει επίσης στην ατζέντα της ιστορίας και µια πιο υψηλή µορφή πολιτισµού (τον κοµµουνισµό). Αυτό επιβεβαιώθηκε µε δραµατικό τρόπο, τον Οκτώβρη του 1917, όταν το ρωσικό προλεταριάτο κατέλαβε την εξουσία σαν πρώτη πράξη του ευρωπαϊκού και παγκόσµιου επαναστατικού κύµατος που ξεπρόβαλλε µέσα από τις αιµατοχυσίες και τις καταστροφές του Πρώτου Παγκοσµίου Πολέµου. Ωστόσο, η εµπειρία αυτής της περιόδου επιβεβαίωσε επίσης µε όχι λιγότερο δραµατικό τρόµο και την χρεοκοπία της πλειοψηφίας των παλιών κοµµάτων της εύτερης ιεθνούς που, όχι µόνο δικαιολόγησαν την αλληλοσφαγή των προλεταρίων, όταν υποστήριξαν τα «δικά τους» εθνικά κράτη κατά τη διάρκεια του ιµπεριαλιστικού πολέµου, αλλά έκαναν και ότι καλύτερο µπορούσαν για να καταπνίξουν την επανάσταση στο όνοµα του σοσιαλισµού, κατά τη διάρκεια της επαναστατικής πληµ- µυρίδας που ακολούθησε µετά τον πόλεµο. Έτσι µπορούµε σήµερα να δούµε ότι υπάρχει µια εµφανείς διαφορά µεταξύ των προλεταριακών πο-

15 λιτικών οργανώσεων της προ-οκτωβριανής περιόδου και αυτών της µετέπειτα. Κατά τη διάρκεια της ανόδου και της εδραίωσης του καπιταλισµού σαν κυρίαρχου τρόπου παραγωγής, τα αστικά εθνικιστικά ή αντίδεσποτικά κινήµατα παρείχαν το πλαίσιο για την κινητοποίηση των ευρωπαϊκών προλεταριακών µαζών, οι οποίες µε την σειρά τους διευκόλυναν το σχηµατισµό µεγάλων συνδικάτων και κοµµατικών οργανώσεων. Στο εσωτερικό αυτών των οργάνων, η εργατική τάξη ήταν σε θέση να εκφράσει την ξεχωριστή ταξική της ταυτότητα, προωθώντας τις δικές της διεκδικήσεις, αν και µέσα στο πλαίσιο των υπαρκτών αστικών κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων. Την ίδια στιγµή οι επαναστατικές θεωρίες των Μαρξ και Ένγκελς πέτυχαν την αναγνώρισή τους και έγιναν ένα σταθερό σηµείο της προλεταριακή πολιτικής ζωής, ωστόσο οι κύριες σοσιαλδηµοκρατικές δυνάµεις δεν έδρασαν ποτέ σύµφωνα µε τα πολιτικά διδάγµατα του µαρξισµού. Για τα σοσιαλιστικά κόµµατα η επανάσταση που είχε διαβλέψει ο Μαρξ, παρέµεινε ένας µακρινός στόχος που θα µπορούσε να επιτευχθεί, µε απροσδιόριστα µέσα, κάποια µέρα στο µέλλον. Ο σοσιαλισµός παρέµεινε το «ένδοξο µέλλον» για το οποίο αγωνίζονταν θεωρητικά, όµως στην πράξη, ο στρατηγικός στόχος που προσδιόριζε τις τακτικές τους είχε γίνει, σταδιακά, ο αγώνας για τις κοινοβουλευτικές εκλογές, το οχτάωρο, την ελευθερία οργάνωσης κτλ, και όχι ο αγώνας για την εξουσία. Με την ταύτιση της σοσιαλδηµοκρατίας µε τον ιµπεριαλισµό το 1914, το κίνηµα της εργατικής τάξης έφτασε σε µια αποφασιστική στροφή. Έτσι προέκυψε η πλήρης ρήξη των κοµµουνιστών µε τις ξεπερασµένες δυνά- µεις του ρεφορµισµού, οι οποίες µέσω της εύτερης ιεθνούς είχαν κυριαρχήσει στο µαζικό κίνηµα. Η ίδρυση της Τρίτης ιεθνούς, διακηρύσσοντας την έναρξη της εποχής της παγκόσµιας προλεταριακής επανάστασης, σήµανε την νίκη των θεµελιωδών αρχών του µαρξισµού. Η κοµ-

16 µουνιστική δραστηριότητα κατευθύνεται τώρα µόνο προς την ανατροπή του καπιταλιστικού κράτους προκειµένου να δηµιουργήσει τις συνθήκες για την οικοδόµηση µιας νέας κοινωνίας. Επανάσταση και αντεπανάσταση Η ήττα του ευρωπαϊκού επαναστατικού κινήµατος και ο χαρακτήρας της αντεπανάστασης στη Ρωσία, έθεσαν προβλήµατα για τους επαναστάτες µαρξιστές, όταν αυτοί προσπάθησαν να κατανοήσουν τα µαθήµατα ολόκληρης της εµπειρίας της περιόδου µέχρι τον εύτερο Παγκόσµιο Πόλε- µο. Το αντεπαναστατικό προτσές βρήκε απήχηση µέσα στην Τρίτη ιεθνή µε την επιβολή στα κόµµατα που την αποτελούσαν της υποχρέωσης να υπερασπίζονται το ρωσικό κράτος και ταυτοχρόνως µε την υποχώρηση των κοµµάτων αυτών πίσω σε σοσιαλδηµοκρατικές στρατηγικές και τακτικές. Αυτό το προτσές εκφυλισµού ακολούθησε και ο Τρότσκι µε τους υποστηρικτές του, µε την πολιτική εισοδισµού στο εσωτερικό των σοσιαλδηµοκρατικών και εργατικών κόµµατων (τη λεγόµενη «γαλλική στροφή») κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 30, και τη στήριξη του τροτσκισµού στις ιµπεριαλιστικές φιλοδοξίες της ΕΣΣ, κάτι που διέλυσε τον τροτσκισµό σαν εν δυνάµει επαναστατικό ρεύµα. Έτσι έµεινε σε άλλους το καθήκον να βγάλουν τα µαθήµατα της ήττας. Παρά τις φιλορωσικές θέσεις των σταλινοποιηµένων κοµµουνιστικών κοµµάτων, και τον εκφυλισµό της µεγάλης µπολσεβίκικης εµπειρίας στο πεδίο του κρατικού καπιταλισµού, τα µαθήµατα που αποκοµίσθηκαν από την Κοµµουνιστική Αριστερά, για τον κρατικό- καπιταλιστικό και ιµπεριαλιστικό χαρακτήρα της Ρωσίας, εµπόδισαν να δυσφηµιστεί εντελώς το κοµµουνιστικό πρόγραµµα από αυτή την εµπειρία. Αυτό σήµαινε ότι, ακόµα και κατά τη διάρκεια του ιµπεριαλιστικού πολέµου µπορούσε να ξεπροβάλλει µια επαναστατική δύναµη (το Partito Comunista Internazionalista σχηµατίστηκε στην Ιταλία το 1943).

17 Η εµπειρία της αντεπανάστασης υποχρεώνει επίσης τους επαναστάτες να εµβαθύνουν την κατανόηση τους για τα προβλήµατα απέναντι στις σχέσεις µεταξύ Κράτους, κόµµατος και τάξης. Ενώ ο ρόλος που έπαιξε το παλιό επαναστατικό κόµµα στη ρώσικη αντεπανάσταση οδήγησε πολλούς υποτιθέµενους επαναστάτες στο να απορρίψουν εντελώς την ίδια την ιδέα ενός ταξικού κόµµατος, το ζήτηµα δεν είναι τόσο απλό. Το ταξικό κόµµα είναι απαραίτητο στην επαναστατική πάλη του προλεταριάτου για τον απλό λόγο ότι είναι η πολιτική έκφραση της ταξικής συνείδησης. Περιλαµβάνει το πιο πολιτικά προχωρηµένο τµήµα της εργατικής τάξης, οργανωµένο για να υπερασπιστεί το πρόγραµµα χειραφέτησης ο- λόκληρου του προλεταριάτου. Εξ ορισµού, το επαναστατικό κόµµα θα είναι πάντα µια µειοψηφία του προλεταριάτου, κι όµως το κοµµουνιστικό πρόγραµµα που υπερασπίζεται µπορεί να τεθεί σε εφαρµογή µόνο από την εργατική τάξη στο σύνολό της. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, το κόµµα θα στοχεύει στο να πάρει την πολιτική καθοδήγηση προβάλλοντας το πρόγραµµά του στα µαζικά όργανα της εργατικής τάξης. Όσο κι αν η επαναστατική συνείδηση είναι αδιανόητη χωρίς ένα κόµµα, το µάθηµα της ρωσικής εµπειρίας είναι εδώ για να δείξει ότι ακόµα και το πιο συνειδητό ταξικό κόµµα δεν µπορεί να διατηρήσει µια επανάσταση απο- µονωµένη από τα σοβιέτ (ή από παρόµοια µαζικά όργανα της εργατικής τάξης). Τα σοβιέτ (συµβούλια) είναι η έκφραση της πολιτικής εξουσίας της εργατικής τάξης (της δικτατορίας του προλεταριάτου), η παρακµή και η περιθωριοποίησή τους από την ρωσική πολιτική ζωή έγιναν το σύµβολο του στραγγαλισµού του νεαρού σοβιετικού κράτους από την καπιταλιστική αντεπανάσταση. Η εξουσία που είχε µείνει στα χέρια των µπολσεβίκων κοµισάριων, στο βαθµό που αυτοί είχαν αποµονωθεί από την εξαντληµένη και αποδεκατισµένη εργατική τάξη, ήταν η εξουσία ε- νός καπιταλιστικού κράτους. Στην µελλοντική παγκόσµια επανάσταση, το διεθνές κόµµα πρέπει να στοχεύει στην καθοδήγηση του ταξικού κι-

18 νήµατος αποκλειστικά µέσω των µαζικών ταξικών οργάνων, των οποίων την εµφάνιση ενθαρρύνει. Ωστόσο, δεν υπάρχει καµία τυπική εγγύηση νίκης, και το επαναστατικό κόµµα δεν µπορεί να περιοριστεί εκ των προτέρων, υψώνοντας µηχανικά εµπόδια για τον κίνδυνο της ήττας. Ούτε το κόµµα, ούτε τα σοβιέτ δεν είναι µια καθεαυτού εγγύηση απέναντι στην αντεπανάσταση. Η µόνη εγγύηση νίκης είναι η ταξική συνείδηση των ί- διων των εργατικών µαζών. Το επαναστατικό κόµµα Το ταξικό κόµµα-ή οι πολιτικές οργανώσεις που προηγούνται πριν απ αυτό-περιλαµβάνει το πιο συνειδητό τµήµα του προλεταριάτου το οποίο οργανώνεται προκειµένου να υπερασπιστεί το πρόγραµµα για τη χειραφέτηση ολόκληρης της εργατικής τάξης. Χρησιµοποιώντας τα εργαλεία του µαρξισµού, βγάζει τα πολιτικά µαθήµατα της ιστορικής εµπειρίας της τάξης για να επεξεργαστεί το πρόγραµµα και να καθορίσει τις τακτικές που απορρέουν απ αυτό. Το µελλοντικό παγκόσµιο κόµµα θα έχει ως καθήκον να αποσπάσει τις µάζες από την αντιδραστική επιρροή των διαφόρων αντεπαναστατικών οµάδων και εθνικιστικών τάσεων που κυριαρχούν στην εργατική τάξη. Όταν οι εργαζόµενες µάζες-κάτω από τη πίεση των υλικών αντιφάσεων του παγκόσµιου καπιταλισµού-εµφανιστούν για ακόµα µια φορά στην σκηνή της ιστορίας σε σύγκρουση µε τους εκµεταλλευτές τους, το κόµµα θα βρει τους όρους για να εκπληρώσει πλήρως τα βασικά του καθήκοντα. Για να κερδίσει τις µάζες στο κοµµουνιστικό πρόγραµµα και να κατακτήσει την πολιτική ηγεσία της πάλης για να την οδηγήσει προς την επαναστατική ανατροπή του καπιταλιστικού κράτους. Συνεπώς η επανάσταση θα πετύχει µόνο εάν η επαναστατική οργάνωσητο κοµµουνιστικό κόµµα που βρίσκεται επικεφαλής της τάξης-είναι κατάλληλα ανεπτυγµένη και προετοιµασµένη για τη µετωπική της έφοδο ενάντια στους πολιτικούς εχθρούς του επαναστατικού προγράµµατος.

19 Κατά συνέπεια εµείς απορρίπτουµε τα σχήµατα που αναβάλλουν την ί- δρυση του κόµµατος για τη στιγµή της επανάστασης, ή που περιορίζουν τα καθήκοντά του στην προπαγάνδα και απλά στην επαναστατική «παρότρυνση». Παρ όλες τις ευθύνες που πιέζουν τις επαναστατικές προλεταριακές δυνάµεις να οργανωθούν άµεσα, οι περιστάσεις στις οποίες βρίσκονται επιβάλλουν αυστηρά όρια στην ικανότητά τους να επηρεάζουν τις πλατιές µάζες. Κατά τη διάρκεια της ιµπεριαλιστικής εποχής, η αστική κυριαρχία πάνω στην κοινωνία είναι τόσο εκλεπτυσµένη και διαδεδοµένη που έχει αγκαλιάσει όλες τις πτυχές της ζωής. Με τις πιο ακραίες µορφές συγκέντρωσης των µέσων παραγωγής στα χέρια του ιµπεριαλιστικού χρηµατιστικού κεφαλαίου, η πολιτική και ιδεολογική κυριαρχία της αστικής τάξης είναι άνευ προηγουµένου. Αυτό που είχε βεβαιώσει ο Μαρξ εδώ και πάνω από έναν αιώνα είναι σωστό σήµερα περισσότερο από ποτέ: Οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης είναι, σε κάθε εποχή, οι κυρίαρχες ιδέες. Με άλλα λόγια, η τάξη που αντιπροσωπεύει την κυρίαρχη υλική δύναµη της κοινωνίας είναι ταυτοχρόνως και η πνευµατική δύναµη που κυριαρχεί σ αυτήν την κοινωνία. Η τάξη που κατέχει τα µέσα υλικής παραγωγής κατέχει ταυτοχρόνως και κατά το ίδιο τρόπο και τα µέσα της πνευµατικής παραγωγής, κατά συνέπεια οι ιδέες αυτών που στερούνται αυτά τα µέσα υποτάσσονται, γενικά, σε αυτές της κυρίαρχης τάξης. Οι κυρίαρχες ιδέες δεν είναι τίποτα άλλο απ την ιδεολογική έκφραση των κυρίαρχων υλικών όρων, των κυρίαρχων υλικών όρων που έχουν πάρει τη µορφή ιδεών, η έκφραση των συνθηκών που κάνουν ακριβώς αυτή την τάξη κυρίαρχη, συνεπώς οι ιδέες της κυριαρχίας της. Η Γερµανική Ιδεολογία

20 Αυτό σηµαίνει ότι σε καταστάσεις κοινωνικής ειρήνης, και ιδιαίτερα στα ιµπεριαλιστικά κέντρα που η αστική ιδεολογία είναι πιο διαδεδοµένη και πιο ανεπτυγµένη, το προλεταριάτο είναι υποταγµένο σε όλο το βάρος της αστικής ιδεολογίας και των αστικών οργανώσεων. Αυτό µε τη σειρά του επιβάλει έναν εµφανή διαχωρισµό µεταξύ του συνόλου του προλεταριάτου, και της πολιτικής έκφρασης της ιστορικής του πάλης: Του Κοµµουνιστικού Κόµµατος. Μόνο περίοδοι οικονοµικών και κοινωνικών κρίσεων µπορούν να καταλήξουν σε µια ρήξη της ιδεολογικής και πολιτικής επιρροής της αστικής τάξης. Μέχρι τότε, το επαναστατικό πρόγραµµα και οι πολιτικές οργανώσεις που αντιπροσωπεύονται απ αυτό, θα υπάρχουν σε συνθήκες αναγκαστικού διαχωρισµού από την τάξη. Αυτός είναι ένας διαχωρισµός που δεν µπορεί να νικηθεί απλά µε µια πράξη θέλησης ή µε οργανωτικά µέσα. Ωστόσο, ο κύκλος συσσώρευσης που άρχισε µετά τον εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο φτάνει στο τέλος του. Το µεταπολεµικό µπουµ έχει δώσει εδώ και πολύ καιρό τη θέση του σε µια παγκόσµια οικονοµική κρίση. Για µια ακόµα φορά, το ζήτηµα του ιµπεριαλιστικού πολέµου ή της προλεταριακής επανάστασης τίθεται ξανά στην ηµερήσια διάταξη της ιστορίας και επιβάλει στους επαναστάτες ανά τον κόσµο την ανάγκη να ξανασφίξουν τις γραµµές τους. Σε αυτή την εποχή παγκόσµιου µονοπωλίου του καπιταλισµού, καµιά χώρα δεν µπορεί να αποφύγει τις δυνάµεις που οδηγούν τον καπιταλισµό στον πόλεµο. Η αναπόφευκτη πορεία του καπιταλισµού προς τον πόλεµο εκφράζεται σήµερα µε την παγκόσµια επίθεση στις συνθήκες ζωής και εργασίας του προλεταριάτου. Συνεπώς οι υλικοί όροι για µια διεθνή πάλη του προλεταριάτου ενάντια στους εκµεταλλευτές του, υπάρχουν. Η αναγκαιότητα και η δυνατότητα µιας κοµµουνιστικής επανάστασης υπάρχουν επίσης.

21 Αυτό που ακόµα λείπει είναι ένα επαναστατικό κόµµα ικανό να στηρίξει και να προετοιµάσει µια τέτοια σύγκρουση. Καθοδηγητικές Αρχές τη Οργάνωσης 1. Η ιστορική εποχή που οι εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες µπορούσαν να αντιπροσωπεύουν ένα στοιχείο προόδου µέσα στο καπιταλιστικό κόσµο, τερµατίστηκε µε τον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο. Ο παγκόσµιος χαρακτήρας του καπιταλισµού σήµαινε ότι η εµφανής διαφορετικότητα των κοινωνικών σχηµατισµών ανά τον κόσµο δεν αποτελούσε αντανάκλαση µιας ποικιλίας διαφορετικών τρόπων παραγωγής. Έτσι, το προλεταριάτο δεν χρειάζεται να υιοθετήσει διαφορετικές στρατηγικές επαναστατικής δράσης στις διάφορες περιοχές του κόσµου. Η δουλειά του Μαρξ είχε ήδη αποδείξει τη διάκριση ανάµεσα στον τρόπο παραγωγής και τους κοινωνικούς σχηµατισµούς που λίγο-πολύ ανταποκρίνονται σ αυτόν. Η ιστορική εµπειρία της ταξικής κοινωνίας επιβεβαιώνει ότι διαφορετικοί οικονοµικοί σχηµατισµοί, προϊόντα διαφορετικών ιστορικών περιόδων, µπορούν να υπάρξουν κάτω απ τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, όµως σε όλους κυριαρχεί ο ιµπεριαλισµός, ο οποίος επωφελείται από τις εθνικές, τοπικές και πολιτισµικές διαφορές για να διατηρήσει την ύπαρξή του. Όπως ακριβώς τα κοινωνικά στρώ- µατα και οι παραδόσεις διαφέρουν στις διάφορες χώρες και περιοχές, έτσι διαφέρουν και οι µορφές πολιτικής κυριαρχίας της αστικής τάξης. Ωστόσο, σε όλες τις περιπτώσεις, η πραγµατική εξουσία που αντιπροσωπεύουν είναι πάντα η ίδια: Ο καπιταλισµός. Η ιδέα ότι το εθνικό ζήτηµα παραµένει ανοικτό σε ορισµένες περιοχές του κόσµου, και ότι συνεπώς το προλεταριάτο πρέπει να βάλει σε δεύτερο πλάνο τη δική του στρατηγική και τακτική, προς όφελος µιας συµµαχίας µε την εθνική αστική τάξη (ή ακόµα χειρότερα µε ένα

22 απ τα ιµπεριαλιστικά µέτωπα), πρέπει να απορριφθεί εντελώς. Μόνο όταν το προλεταριάτο ενωθεί για να υπερασπιστεί τα δικά του συµφέροντα, θα µπορέσει να εξαλειφθεί η βάση κάθε εθνικής καταπίεσης. Οι επαναστατικές οργανώσεις απορρίπτουν όλες τις, ζηµιογόνες για την ταξική αλληλεγγύη, τάσεις που προέρχονται από ιδεολογίες φυλετικού και πολιτισµικού διαχωρισµού. 2. Ο παγκόσµιος χαρακτήρας της καπιταλιστικής κυριαρχίας απαιτεί και µια παγκόσµια επαναστατική στρατηγική. Η προλεταριακή ε- πανάσταση και η εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου θα πρέπει να είναι οι πρώτοι στόχοι του κοµµουνιστικού κόµµατος σε κάθε χώρα. Οι διαφορές σε ειδικές καταστάσεις, ή πιο συγκεκριµένα η διαφορά των κοινωνικών και πολιτικών µορφών της α- στικής κυριαρχίας ανά τον κόσµο, απαιτούν διάφορες τακτικές προσεγγίσεις. Ωστόσο, οι τακτικές της διεθνούς οργάνωσης του προλεταριάτου θα καθορίζονται πάντα πάνω στη βάση του παγκόσµιου επαναστατικού προγράµµατος. Η εποχή των δηµοκρατικών αγώνων έχει τελειώσει εδώ και πάρα πολύ καιρό και δεν µπορεί να επαναληφθεί στην παρούσα ιµπεριαλιστική εποχή. Ακόµα και αν αιτήµατα για κάποιες στοιχειώδεις ελευθερίες µπορούν να συµπεριληφθούν στη επαναστατική αγκιτάτσια, οι τακτικές του κοµµουνιστικού κόµµατος στοχεύουν στην ανατροπή του Κράτους και την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου. Οι κοµµουνιστές δεν τρέφουν την αυταπάτη ότι η ελευθερία των εργατών µπορεί να κερδιθεί µε την εκλογή µιας πλειοψηφίας στο κοινοβούλιο. Κατ αρχήν, είναι µια αυταπάτη «κοινοβουλευτικού κρετινισµού» (Μαρξ) να πιστεύει κανείς ότι η κυρίαρχη τάξη θα µας παρατηρούσε ειρηνικά ενώ εµείς θα κατοχυρώναµε νοµοθετικά το σοσιαλισµό. Η κοινοβουλευτική δηµοκρατία δεν είναι παρά το καµουφλάζ που καλύπτει τη δικτατορία της αστικής τάξης. Τα

23 πραγµατικά όργανα εξουσίας σε µια αστική δηµοκρατική κοινωνία βρίσκονται έξω απ το κοινοβούλιο, στην κρατική γραφειοκρατία, στις δυνάµεις ασφαλείας και στους κατόχους των µέσων παραγωγής. Το κοινοβούλιο είναι χρήσιµο στην αστική τάξη γιατί δίνει την ψευδαίσθηση στους εργάτες ότι αποφασίζουν ποιος θα τους κυβερνήσει. Γι αυτό το λόγο οι επαναστάτες αντιτίθενται στις κοινοβουλευτικές εκλογές και παροτρύνουν τους εργαζόµενους να παλεύουν πάνω στο δικό τους ταξικό πεδίο. Το επαναστατικό κόµ- µα είναι αυτό που πρέπει να καταδείξει ότι, µόνο µε την καταστροφή του καπιταλισµού, και των κρατικών του οργάνων, είναι δυνατό για την εργατική τάξη να εξασφαλίσει την πλήρη ελευθερία έκφρασης και οργάνωσης. 3. Τα συνδικάτα εµφανίστηκαν ως διαπραγµατευτές των όρων πώλησης της εργατικής δύναµης των προλεταρίων. Είναι τα όργανα διαµεσολάβησης ανάµεσα στην εργατική τάξη και το κεφάλαιο. εν είναι, και ποτέ δεν ήταν, χρήσιµα όργανα για την ανατροπή του αστικού κράτους. Στην ιµπεριαλιστική εποχή, τα συνδικάτα, άσχετα απ την κοινωνική τους σύνθεση, είναι οργανώσεις που δουλεύουν για την προστασία του καπιταλισµού, ιδιαίτερα στις κρίσιµες στιγµές που αυτός απειλείται. Απ αυτό συνεπάγεται ότι είναι αδύνατο για τους επαναστάτες να κατακτήσουν τα συνδικάτα ή να τα µετατρέψουν σε όργανα της επανάστασης. Η προλεταριακή επανάσταση θα πρέπει να αγωνιστεί παντού, εναντίον των συνδικάτων, διότι θα είναι οχυρά της αντεπανάστασης. Η εµπειρία του τελευταίου επαναστατικού κύµατος και της επανάστασης που επακολούθησε καθιστά απολύτως ξεκάθαρο για τους επαναστάτες µαρξιστές ότι το συνδικάτο δεν είναι, ούτε και µπορεί να γίνει, το όργανο µαζικής πάλης µέσα στο οποίο η πολιτική µειοψηφία της τάξης (το κόµµα) δουλεύει για να µεταδώσει το πρό-

24 γραµµά της και τα συνθήµατά της στο σύνολο της τάξης. Τέτοια µαζικά όργανα, που παραδοσιακά η µαρξιστική θεωρία τα έχει δει σαν όργανα πάλης και ταυτόχρονα όργανα εξουσίας, εµφανίζονται σε περιόδους ανάπτυξης της ταξικής πάλης. Ιστορικά εµφανίστηκαν µε τη µορφή κοµµούνων ή σοβιέτ (συµβούλια). Όπως οι κοµ- µουνιστές δεν µπορούν να πετύχουν µια θέση πολιτικής καθοδήγησης παρά µόνο σε εξαιρετικές καταστάσεις, έτσι και τα µαζικά όργανα που δηµιουργεί η εργατική τάξη, και που καθιστούν δυνατή την κοµµουνιστική καθοδήγηση, δεν εµφανίζονται παρά µόνο κατά τη διάρκεια περιόδων ανόδου των αγώνων. Ωστόσο, όταν δεν υπάρχουν τέτοιες καταστάσεις, το κόµµα πρέπει να προωθεί τη δουλειά πολιτικής καθοδήγησης και ανάπτυξης της πρωτοπορίας της τάξης. Το διαρκές καθήκον των κοµµουνιστών είναι να συµµετέχουν στους εργατικούς αγώνες, να τους παροτρύνουν και να τους δείχνουν το δρόµο που πρέπει να ακολουθήσουν. Η δυνατότητα µιας ευνοϊκής ανάπτυξης των αγώνων πέρα απ το άµεσο επίπεδο απ το οποίο ξεπήδησαν, εξαρτάται απ την δραστήρια παρουσία των κοµµουνιστών στους χώρους δουλειάς. Καθήκον της κοµµουνιστικής οργάνωσης είναι να οργανώσει τους συνειδητούς εργάτες στους χώρους δουλειάς, όχι µόνο για µια συνδικαλιστική δραστηριότητα, αλλά σαν άµεσο δεσµό ανάµεσα στο κόµµα και τη µεγάλη µάζα της εργατικής τάξης. 4. Το επαναστατικό προτσές που άρχισε στη Ρωσία µε τη νίκη του Οκτώβρη διακόπηκε όταν το ρωσικό κράτος κλείστηκε στον εαυτό του υπερασπιζόµενο τα καπιταλιστικά οικονοµικά του θεµέλια. Αυτό ήταν αποτέλεσµα της αποµόνωσης της Σοβιετικής Ρωσίας, και της ήττας των κυµάτων προλεταριακών αγώνων στις βασικές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτή η εµπειρία απέδειξε οριστικά στους µαρξιστές ότι η οικοδόµηση του σοσιαλισµού σε µία µόνη χώρα είναι

25 αδύνατη. Κανένα επαναστατικό ή σοσιαλιστικό Κράτος δεν µπορεί να υπάρξει έξω από ένα πραγµατικό επαναστατικό προτσές. Αυτό δεν σηµαίνει ότι όταν µια προλεταριακή εξέγερση θριαµβεύει σε µια χώρα δεν µπορεί να εκφράσει µια πραγµατική προλεταριακή εξουσία. Όµως εάν δεν νικήσουν και αλλού επαναστατικά κινήµατα και δεν ανοίξουν πραγµατικά τη δυνατότητα ώστε να επιχειρηθεί η οικοδόµηση νέων κοινωνικών σχέσεων, θα είναι αδύνατο γι αυτή τη νεαρή εξουσία να διατηρηθεί. 5. Στο δεύτερο µισό της δεκαετίας του 20 η Κοµµουνιστική ιεθνής βρισκόταν υπό την πλήρη κυριαρχία του ρωσικού κόµµατος, και γι αυτό δεν ήταν πλέον ένα χρήσιµο εργαλείο για την εξυπηρέτηση των στρατηγικών και τακτικών αναγκών της διεθνούς εργατικής τάξης. Ότι απέµεινε από τη δυνατότητα επανάστασης στην Ευρώπη και την Κίνα υποσκάφθηκε από τις πολιτικές της ΚΟΜΙ- ΝΤΕΡΝ, που ήταν πια πλήρως υποταγµένη στις ανάγκες επιβίωσης του ρωσικού Κράτους. Στην ίδια την ΕΣΣ, η διακοπή του επαναστατικού προτσές οδήγησε στη σταθεροποίηση µια αντεργατικής δικτατορίας υπό τον Στάλιν, η οποία βασιζόταν στις καπιταλιστικές οικονοµικές σχέσεις. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου καθεστώτος σε µια τόσο µεγάλη χώρα όπως η ΕΣΣ σήµανε την επανεµφάνιση της ως ιµπεριαλιστικής δύναµης. Και µ αυτό το χαρακτηριστικό είναι που το σταλινικό κράτος και τα εθνικά κοµµουνιστικά κόµ- µατα συµµετείχαν πρώτα στον Πόλεµο της Ισπανίας και έπειτα στον εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο. Μετά τον εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο, ο ρωσικός ιµπεριαλισµός κατέλαβε τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης οι οποίες έκτοτε υιοθέτησαν το σταλινικό µοντέλο του κρατικού καπιταλισµού. Η αποτυχία της περεστρόικα και η κατάρρευση αυτού του µπλοκ, δεν ήταν το σήµα ότι το «εργατικό κράτος» ολοκλήρωσε τον εκφυλισµό του, αλλά η απόδειξη της έ-

26 ντασης της καπιταλιστικής κρίσης στην πιο αδύναµη απ τις «υπερδυνάµεις». 6. Στην Κίνα, µέσω µιας διαφορετικής πορείας, κατέληξαν στο ίδιο αποτέλεσµα, δηλαδή σε έναν κρατικό καπιταλισµό ο οποίος µέχρι σήµερα αναζητά το δικό του ρόλο στο παγκόσµιο ιµπεριαλιστικό σύστηµα. Η ουσιώδης διαφορά στη κινέζικη ιστορία είναι ότι ποτέ δεν γνώρισε παρόµοια προλεταριακή επανάσταση µε τον ρωσικό Οκτώβρη του Η ιστορία του τωρινού κινέζικου καθεστώτος αρχίζει µε την τραγική ήττα του προλεταριακού κινήµατος της Καντόνας και της Σαγκάης το Μετά απ αυτό επακολούθησε ένας εθνικός πόλεµος καθοδηγούµενος από ένα µπλοκ τάξεων στο οποίο η αγροτιά χρησίµευσε ως δύναµη κρούσης. Ο πόλεµος αυτός τερµατίστηκε µε την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος υπό τη αιγίδα του σταλινισµού, το οποίο βασίζονταν στις ίδιες, τελείως συγκεντροποιηµένες, καπιταλιστικές σχέσεις. Αυτό το καθεστώς, που εγκατέλειψε τη ρωσική σφαίρα επιρροής τη δεκαετία του 60 κάτω απ τη σηµαία του νεοσταλινισµού, βρέθηκε προσανατολισµένο προς τις Ηνωµένες Πολιτείες τη δεκαετία του 70. Όµως αυτές οι φαινοµενικά αντιφατικές παλινδροµήσεις ήταν το αποτέλεσµα των προσπαθειών για τη διατήρηση του ελέγχου της οικονοµίας και την ενθάρρυνση της συσσώρευσης του κεφαλαίου. Η Κίνα δεν ήταν ποτέ µια προλεταριακή δύναµη και η ιδεολογία του µαοϊσµού δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα µέσο για τη χαλιναγώγηση των µαζών προκειµένου να θυσιάσουν τα συµφέροντά τους προς όφελος του εθνικού κεφαλαίου. 7. Τα προηγούµενα σηµεία δείχνουν ότι είναι ώρα να δουλέψουµε δραστήρια για την οικοδόµηση του διεθνούς επαναστατικού κόµ- µατος: Του ιεθνούς Κόµµατος του Προλεταριάτου. Συνεπώς, οι επαναστάτες, όσο περιορισµένες κι αν είναι οι δυνάµεις τους, πρέ-

27 πει να κάνουν ότι είναι δυνατό για να αποσπάσουν τις προλεταριακές µάζες από την επιρροή των δυνάµεων της αντίδρασης και του πολέµου. Αυτό απαιτεί τη συγκεντροποίησή τους σε διεθνή κλίµακα. Το προτσές που κινείται απ τους τωρινούς διασπασµένους αγώνες των ανά τον κόσµο διασκορπισµένων επαναστατικών δυνάµεων, προς τις αυριανές πολιτικές και στρατιωτικές συγκρούσεις του επαναστατικού κόµµατος, απαιτεί το µάξιµουµ των προσπαθειών απ την πλευρά των κοµµουνιστών για να εξασφαλίσουν την οµογενοποίηση και την οργάνωση νέων στελεχών. Ο σχηµατισµός του ιεθνούς Κόµµατος του Προλεταριάτου θα προέλθει απ την διάλυση των διαφόρων «εθνικών» οργανώσεων οι οποίες δούλεψαν µαζί και είναι σύµφωνες µε την πλατφόρµα και το πρόγραµµα της επανάστασης. Το ιεθνές Γραφείο Για το Επαναστατικό Κόµ- µα έχει σαν στόχο να γίνει το κέντρο συντονισµού και ενοποίησης αυτών των οργανώσεων. Οι θέσεις του θα παρέχουν τη βάση για την οργανωτική οµογενοποίηση που, ενδεχοµένως θα προκύψει από τη διάλυση των οργανώσεων µελών και την συγκεντροποίησή τους σε µια πραγµατικά επαναστατική δοµή. Τότε, το Γραφείο θα έχει εκπληρώσει το καθήκον που του ανατέθηκε. ιεθνές Γραφείο για το Επαναστατικό Κόµµα, 1997 (1) Battaglia Comunista: εφηµερίδα του Partito Comunista Internazionalista

28 Πηγή: