ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΚΤΗ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

Transcript

1 1 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΚΤΗ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΚΤΗ Επιδημία Ebola - Περίπου ασθενείς και πάνω από θάνατοι. Η επιδημία αυτή ήταν ένα τρανταχτό χτύπημα για όλους. Μια αφύπνιση των συνειδήσεων. Μια διαπίστωση ότι δεν μπόρεσαν τα κράτη, οι υγιειονομικοί, οι δομές της δημόσιας υγείας να κάνουν κάτι. Ότι δεν μάθαμε από το παρελθόν. Ότι η ανθρωπότητα αδυνατεί προφανώς να αντιμετωπίσει επαρκώς τέτοιες επιδημίες. Και ας ξοδεύει τεράστια ποσά για τη δημόσια υγεία. Ξοδεύει άραγε όμως; H επιδημία Ebola ήταν ένα ηθικό μάθημα για την ηθική αποτυχία μας. Είναι δεδομένο ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να εμποδίσει τελείως τις επιδημίες των διαφόρων παθογόνων που τον περιτριγυρίζουν. Μπορεί όμως να προσπαθήσει να αποφύγει την επανάληψη των λαθών του. Να αποφύγει την επανάληψη της ηθικής πτώσης. Προσφυγικό ζήτημα - Η μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ποιοι όμως το δημιούργησαν; Μόνοι τους ξεκίνησαν οι άνθρωποι τις μετακινήσεις; Ήθελαν να πνίγονται σωρηδόν στα παγωμένα νερά της Μεσογείου; Τα λάθη του ανθρώπου είναι και εδώ εμφανή. Εστίες πολέμου παντού. Ηθική κατάπτωση παντού. Ανελέητοι πωλητές όπλων και διακινητές ανθρώπων. Για λίγο ή περισσότερο χρήμα. Για μείωση του πληθυσμού παγκοσμίως, όπως ισχυρίζονται μερικοί που υποστηρίζουν ότι η νέα τάξη πραγμάτων που κυβερνά αοράτως έβαλε στόχο τη δραματική μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού. Ποιος ξέρει που είναι η αλήθεια; Εν τω μεταξύ αυτοί που δημιούργησαν το πρόβλημα αρνούνται και να δεχτούν τους πρόσφυγες. Και η τρομοκρατία φουντώνει. Ελλάδα - Μέσα στη γενική αναταραχή, η χώρα μας αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη ίσως κρίση της ιστορίας της. Με ελάχιστες δυνάμεις αντοχής και αντίστασης. Με παντελή έλλειψη ισχυρής ηγεσίας σε όλα τα επίπεδα. Με τον πολιτικό αμοραλισμό στο απόγειο του. Με απώλεια πάσης φύσεως αξιών. Με την ανεργία να καλπάζει και την εθνική κυριαρχία να αμφισβητείται πανταχόθεν. Η χώρα μας καταρρέει και εμείς δεν το αντιλαμβανόμαστε. Ίσως γιαυτό και δεν αντιδρούμε. Η μόνη ελπίδα μας, οι νέοι που κατευθύνονται στην αλλοδαπή και εκεί όλοι διακρίνονται. Θα πείτε ότι τους στερείται η χώρα μας. Ναι, αλλά ας ελπίσουμε ότι θα αποτελέσουν τον πυρήνα μιας δυναμικής αντίδρασης και μιας κινητοποίησης για επιστροφή και διάσωση της πατρίδας. ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ AΝΤΟΧΗ ΣΤΑ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ Ο ρόλος των αντιβιοτικών από την εποχή της ανακάλυψης τους παραμένει κεντρικός στον τομέα υγείας: θεραπεία λοιμώξεων, προ-

2 2 Λ ο ί μ ω ξ η φύλαξη από λοιμώξεις, προστασία καρκινοπαθών και ανοσοκατασταλμένων από λοιμώξεις, συμβολή στην ανάπτυξη των ζώων και στην προφύλαξη τους από νοσήματα. Tώρα όμως έχουμε φτάσει σε εποχές όπου ιάσιμες παλαιότερα λοιμώξεις δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπιστούν, η θνητότητα από αυτές αυξάνει και το κόστος είναι δυσβάστακτο για τα άτομα και τους φορείς υγείας. Η μειωμένη αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών αποτελεί μείζον παγκόσμιο πρόβλημα και το περίεργο είναι ότι οφείλεται στη χρήση αυτών καθαυτών των αντιβιοτικών. Όμως στην κακή χρήση. Όσο μεγαλύτερος είναι ο όγκος των αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες επικράτησης αποικιών μικροβίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Ο πόλεμος επικράτησης και επιβίωσης του ισχυροτέρου είναι αδυσώπητος και σε μικροβιακά επίπεδα. Γιατί φτάσαμε σε τέτοιο σημείο; Η αύξηση των εισοδημάτων οδήγησε στην αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας και στη μεγάλη χρήση - καλή ή κακή - των αντιβιοτικών. Αυτό οδήγησε αντίστοιχα στην προσαρμογή των μικροβίων στις νέες συνθήκες και στην ανάπτυξη αντοχής εκ μέρους τους προς τα αντιβιοτικά. Τα μικρόβια είναι σαφώς έξυπνα όντα. Με την πρόοδο της κοινωνίας οδηγηθήκαμε επίσης σε αυξημένη ζήτηση ζωϊκών πρωτεϊνών και αυτό ώθησε τη χρήση αντιβιοτικών στη γεωργία και ζωοκομία. Αποτέλεσμα και από αυτή τη χρήση, η περαιτέρω αύξηση της αντοχής. Είμαστε λοιπόν εμείς οι υπαίτιοι της καταστάσεως αυτής και εμείς οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε. Στις ΗΠΑ (τη χώρα των στατιστικών) η αντοχή στα αντιβιοτικά ευθύνεται για λοιμώξεις και θανάτους κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει άμεσο κόστος $20 δισεκατομμυρίων και πρόσθετο έμμεσο κόστος (απώλεια παραγωγικότητας κλπ) $35 δισεκατομμυρίων. Στην Ευρώπη οι θάνατοι υπολογίζονται σε ετησίως με κόστος 1.5 δισεκατομμύριο (προσοχή εδώ είναι ευρώ). Αν και οι υπολογισμοί στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι δύσκολοι, εκτιμάται ότι μόνο σε μια χώρα, συγκεκριμένα στην Ινδία, οι θάνατοι από νεογνική σήψη που οφείλεται σε ανθεκτικά μικρόβια ανέρχονται σε Στη χώρα μας; Δεν θάλεγα ότι μπορούμε να δώσουμε αξιόπιστα στοιχεία. Θάλεγα όμως ότι χρησιμοποιούμε τα αντιβιοτικά αφειδώς. Και δυστυχώς τα χρησιμοποιούν και ειδικοί στο θέμα. Όσο βαριά και αν είναι ένας ασθενής (παιδί θα έλεγα σαν παράδειγμα) δεν μπορεί να δίνεις 5 (ΠΕΝΤΕ) αντιμικροβιακά συγχρόνως και μάλιστα ορισμένα ομοειδούς κατηγορίας. Αυτό δείχνει αδυναμία διάγνωσης, φόβο και ίσως όχι καλή γνώση. Το παράδειγμα δεν είναι θεωρητικό, δεν είναι παλιό, αλλά είναι πρόσφατο. Στη χώρα μας (όπως

3 Λ ο ί μ ω ξ η 3 και σε πολλές άλλες χώρες) είναι να μη χρειαστεί κανείς μονάδα εντατικής θεραπείας. Για οποιοδήποτε λόγο εισαγωγής, ο ασθενής κινδυνεύει να αποκτήσει μια νοσοκομειακή λοίμωξη από ανθεκτικό μικρόβιο και να καταλήξει από τη λοίμωξη αυτή. Η θνητότητα στις μονάδες είναι εξαιρετικά υψηλή. Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης; Για όλα υπάρχουν λύσεις αρκεί να προσπαθήσουμε όλοι μαζί: κράτος, υπηρεσίες υγείας, γιατροί, ασθενείς. ΑΠΟΨΗ ΕΜΑ ΕCDC CDC State of the World s Antibiotics, CDDEP: Washington, D.C ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑΣ ΑΠΟΨΗ Παλιό το θέμα, ανακινείται όμως συνεχώς λόγω κινητικότητας στα εμβόλια. Η συχνότητα της μηνιγγίτιδας μειώνεται, τα εμβόλια αυξάνουν σε αριθμό. Εμβόλιο συζευγμένο αιμοφίλου type b (Ηib): ανατάραξε τα ύδατα και εξαφάνισε τις αντίστοιχες λοιμώξεις. Σταθερό το δοσολογικό του σχήμα 3+1. Εμβόλιο μηνιγγιτιδοκόκκου συζευγμένο μονοδύναμο C (MCV1): σημαντική η συμβολή του στη μείωση της αντίστοιχης μηνιγγίτιδας. Χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα η χρήση του, με ποικίλα όμως και μεταβαλλόμενα δοσολογικά σχήματα. Μετά το τελευταίο σχήμα των 2+1 ή 1 μετά τον 12ο μήνα, το πρόσφατο πρόγραμμα εμβολιασμών καθόρισε το σχήμα της 1 δόσης μετά τον 12ο μήνα (και φυσικά 1 αναμνηστική στην εφηβεία). Εμβόλιο μηνιγγιτιδοκόκκου συζευγμένο τετραδύναμο Α,C,W135,Υ ( MCV4): Εμβόλιο με περισσότερους ορότυπους. Αρχικά κυκλοφόρησε για αναμνηστική δόση στην εφηβεία. Στη συνέχεια βάσει μελετών, το ένα από τα δύο που κυκλοφορούν έλαβε άδεια από ηλικίες 12 μηνών και πάνω, ενώ το άλλο από 2 χρ. και πάνω. Στο παρ ημίν πρόγραμμα συνεχίζεται η σύσταση και των δύο μόνο για την αναμνηστική δόση στην εφηβεία. Εμβόλιο μηνιγγιτιδοκόκκου πολυσυστατικό Β (4CMENB): Σημαντική εξέλιξη στον τομέα πρόληψης της μηνιγγίτιδας. Η συχνότερη και πιο δύσκολη για την παρασκευή εμβολίου οροομάδα του μηνιγγιτιδοκόκκου, η B. Η παραγωγή έγινε δυνατή με τη χρήση μιας νέας τεχνικής παρασκευής εμβολίων (reverse vaccinology). Όμως οι συγκυρίες (για τη χώρα μας τουλάχιστον) ήσαν αρνητικές. Πολύ κακή αρχική προώθηση του εμβολίου, υψηλή τιμή και οικονομική κρίση είχαν ως αποτέλεσμα να μην περιληφθεί στο πρόγραμμα εμβολιασμών. Άνθρωποι που δεν είχαν δει ποτέ μηνιγγίτιδα, άνθρωποι που δεν ήσαν γιατροί έκαναν μαζική εισβολή στα ΜΜΕ δαπανώντας μεγάλα ποσά και εκφοβίζοντας τους πάντες για τον επερχόμενο όλεθρο της νόσου (που όμως η συχνότητα της έχει μειωθεί τα μέγιστα τα τελευταία χρόνια), τις συνέπειες, τη θνητότητα, τις επιπλοκές κλπ. Ακούστηκαν πολλά, οι άνθρωποι του marketing βρήκαν και κάποια βοήθεια από τον ιατρικό κόσμο (επίσης άτομα με ελάχιστη εμπειρία στη μηνιγγίτιδα) και ολοκλήρωσαν την επίθεση τους στα ΜΜΕ και στο κοινό. Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου συζευγμένο επταδύναμο (PCV-7): Θεωρήθηκε ως πολύ μεγάλη πρόοδος. Και ήταν. Πλεονέκτημα η επίπτωση του (πλην της μηνιγγίτιδας) και στις πνευμονίες και ωτίτιδες. Μείωσε σημαντικά τη

4 4 Λ ο ί μ ω ξ η μηνιγγίτιδα από τους οροτύπους του εμβολίου. Συγχρόνως όμως φάνηκαν τα μειονεκτήματα. Άρχισε αντικατάσταση οροτύπων με αποτέλεσμα νέες λοιμώξεις από άλλους ορότυπους. Βέβαια, η αντικατάσταση είχε αρχίσει ήδη πριν την κυκλοφορία του εμβολίου, αλλά δεν μπορούσε ίσως να σταματήσει η παρασκευή και παραγωγή. Η γενικευμένη χρήση θα έδειχνε αν υπήρχε πρόβλημα και σε ποια έκταση θα ήταν αυτό. Και εδώ πλέον αρχίζει το κυνήγι των οροτύπων. Ενενήντα και πλέον οι ορότυποι του πνευμονιοκόκκου. Που να τους φτάσει κανείς. Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου συζευγμένο 10δύναμο (PCV-10): Το επόμενο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο. Με 3 επιπλέον ορότυπους και μια καινοτομία στην πρωτεΐνη - φορέα. Μέσω της πρωτεΐνης αυτής επίπτωση και σε λοιμώξεις από μη τυποποιήσιμους ορότυπους του αιμοφίλου. Το εμβόλιο δεν είχε την απήχηση που θα περίμενε κανείς λόγω του πλεονεκτήματος των επιπλέον ομάδων και της πρωτεΐνης φορέα. Δεν αντικατέστησε άμεσα το 7δύναμο. Και αυτό ίσως γιατί ήδη είχε ανακοινωθεί η προσεχής κυκλοφορία 13δύναμου συζευγμένου εμβολίου. Έτσι η μη καλή προώθηση του 10δύναμου και των πλεονεκτημάτων του και το επιθετικό marketing για το επερχόμενο οσονούπω (βέβαια το οσονούπω άργησε αρκετά) πιο πλούσιο σε οροομάδες εμβόλιο ανέστειλε κάπως τη χρήση του από τους παιδιάτρους. Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου συζευγμένο 13δύναμο (PCV-13): Το πολυαναμενόμενο εμβόλιο ήρθε κάποια στιγμή, ενσωματώθηκε άμεσα στα προγράμματα και γενικεύθηκε η χρήση του από τους παιδιάτρους. Σταδιακά έλαβε άδεια για όλες τις ηλικίες και συνιστάται και στο εμβολιαστικό πρόγραμμα σε όλα τα άτομα άνω των 65 χρ. «Πρόβλημα» εξ αρχής το δοσολογικό του σχήμα. Οι περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν το 2+1, ενώ λίγες χώρες μόνο (μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και εμείς) χρησιμοποιούν το σχήμα 3+1. Η γενικευμένη χρήση του δεν έδωσε τα αποτελέσματα που όλοι περιμέναμε. Μειώθηκαν βέβαια οι διεισδυτικές λοιμώξεις από τους αντίστοιχους ορότυπους, πλην όμως υπήρξε μεγάλη αντικατάσταση οροτύπων και αύξηση λοιμώξεων και δη με βαριές εικόνες (πχ πνευμονίες) ορισμένες φορές. Το τελικό αποτέλεσμα είναι να καταγράφονται σε μελέτες πολλών χωρών ότι ουσιαστικά οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις δεν μειώθηκαν στο σύνολο τους. Ένα άλλο πρόβλημα ήταν ότι ο ορότυπος 3 δεν λειτουργούσε σωστά και δεν προκαλούσε καλή αντισωματική απάντηση. Αυτό φυσικά αναφέρεται και στο spc του εμβολίου. Στην πράξη λοιπόν επρόκειτο για 12δύναμο εμβόλιο. Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου απλό πολυσακχαριδικό 23δύναμο (PPV-23): Παρεξηγημένο εμβόλιο, αφημένο θα έλεγα στην τύχη του, γιαυτό και μικρής κυκλοφορίας. Μειονεκτεί έναντι των συζευγμένων αλλά η χρήση του αθροιστικά συμπληρώνει τα συζευγμένα. Φυσικά και πρέπει να χορηγείται όπου έχει ένδειξη. Επειδή συζητούνται πολλά για τα εμβόλια αυτά, τα σχήματα και τη χρήση τους θα ήθελα να συνοψίσω: Το εμβόλιο του αιμοφίλου χορηγείται ως έχει. Το εμβόλιο του μηνιγγιτιδοκόκκου χορηγείται καλώς από τον 12ο μήνα κι έπειτα. Ωστόσο, ας χορηγείται το τετραδύναμο και όχι το μονοδύναμο. Η δικαιολογία ότι είναι ακριβότερο του μονοδύναμου δεν ευσταθεί διότι έχει περισσότερες οροομάδες. Το ίδιο συνέβη και με τον πνευμονιόκοκκο. Χρησιμοποιείται το13δύναμο αντί του φθηνότερου 10δυνάμου, διότι έχει περισσότερους ορότυπους. Τώρα αν πουν οι αρμόδιοι ότι τις επιπλέον οροομάδες του μηνιγγιτιδο-

5 Λ ο ί μ ω ξ η κοκκικού εμβολίου δεν τις έχει η χώρα μας, αυτό θα δείχνει μεροληπτική άποψη. Όταν εισήχθη το 13δύναμο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο στο πρόγραμμα, επίσης δεν γνωρίζαμε τη συχνότητα και την ακριβή ύπαρξη των επιπλέον οροτύπων στη χώρα μας. Παρόλα αυτά το εντάξαμε άμεσα στο πρόγραμμα. Πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο. Σήμερα είναι γνωστό ότι το 10δύναμο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο καλύπτει εμμέσως ακόμη δύο οροτύπους (αναγράφονται και στο spc του σκευάσματος). Άρα είναι ουσιαστικά 12δύναμο όπως και το 13δύναμο. Με δεδομένο ότι είναι φθηνότερο, θα μπορούσε να γίνει αντικατάσταση στο πρόγραμμα ή και σύγχρονη κυκλοφορία και των δύο εμβολίων, οπότε αποφασίζουν οι παιδίατροι την επιλογή. Είναι απορίας άξιον γιατί αποκλείσθηκε το 10δύναμο από το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών. Αν ήταν θέμα αριθμού στελεχών θα έπρεπε να αποκλεισθεί από το πρόγραμμα και το μονοδύναμο μηνιγγιτιδοκοκοκκικό εμβόλιο καθώς και το διδύναμο εμβόλιο κατά του HPV. Είναι περίεργα τα δύο μέτρα και δύο σταθμά. Ένα παράδειγμα: στις ΗΠΑ όπου κυκλοφορεί το 9δύναμο HPV εμβόλιο, δεν αποσύρθηκαν τα άλλα. Αντίθετα κυκλοφορούν συγχρόνως και η επιλογή αφέθηκε στον γιατρό. Εμβόλιο μηνιγγιτιδοκόκκου Β. Να εισαχθεί στο πρόγραμμα, παρόλο που η επίπτωση της μηνιγγίτιδας είναι μικρή, αλλά με την επίπτωση της οροομάδας Β να είναι μεγαλύτερη από αυτή της οροομάδας C όταν εντάχθηκε το αντίστοιχο εμβόλιο στο πρόγραμμα. Μείωση μιας δόσης του πνευμονιοκοκκικού εμβολίου (εναρμόνιση δηλ με τα περισσότερα ευρωπαϊκά προγράμματα) δίνει λύση στο οικονομικό πρόβλημα που δημιουργείται με την ένταξη του νέου εμβολίου. Θα μπορούσε επίσης να καταργηθεί το μονοδύναμο μηνιγγιτιδοκοκκικό εφόσον αποδειχθεί σαφώς ότι το εμβόλιο 5 Β έχει ικανοποιητική δράση και έναντι άλλων οροομάδων. Εμβόλιο απλό 23δύναμο πνευμονιοκοκκικό. Να χορηγείται σε μία δόση όπου ενδείκνυται. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ Φροντίδα για την υγεία σας Μην καπνίζετε Αποφεύγετε και το παθητικό κάπνισμα Να ασκείσθε Τρώτε υγιεινές τροφές Τηρείτε καλή στοματική υγιεινή Χρησιμοποιείτε ζώνη ασφαλείας Μην πίνετε αλκοόλ ενώ οδηγείτε Μην μπαίνετε σε αυτοκίνητο του οποίου ο οδηγός έχει πιει Φοράτε κράνος όταν οδηγείτε μοτοσυκλέτα Μην κολυμβάτε ποτέ μόνοι Μιλήστε με τους γονείς σας αν νοιώθετε θλιμένοι Αποφύγετε καταστάσεις με βία ή καυγάδες, που μπορεί να σας τραυματίσουν Να είστε εμβολιασμένοι με τα κατάλληλα για την ηλικία σας εμβόλια Χρησιμοποιείτε πάντα προφυλακτικά όταν κάνετε σεξ Αν έχετε έντονη σεξουαλική δραστηριότητα με πολλούς συντρόφους, να ελέγχεστε τακτικά για τυχόν σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα Να ελέγχετε ύψος, βάρος, χοληστερόλη και αρτηριακή πίεση Κατά περιόδους να επισκέπτεστε τον γιατρό σας για έλεγχο της γενικής σας κατάστασης

6 6 Λοίμωξη