Τι είναι η ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ; H ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ και τα συστήματα υποστήριξης ζωής ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΙΙ. Ιστορικά: η Αρχή ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τι είναι η ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ; H ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ και τα συστήματα υποστήριξης ζωής ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΙΙ. Ιστορικά: η Αρχή ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ"

Transcript

1 H ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ και τα συστήματα υποστήριξης ζωής Τι είναι η ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ; επιστήμη της ζωής ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΙΙ Εύα Παπαστεργιάδου πεδίο δράσης Βιόσφαιρα Oικολογία προέρχεται απ τις λέξεις οίκος σπίτι & λόγος μελέτη, αιτία Haeckel 1866: επιστημονική μελέτη των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των οργανισμών & του περιβάλλοντος τους Krebs 1991, 2001: επιστημονικός κλάδος που μελετά τις αλληλεπιδράσεις που καθορίζουν την κατανομή & την αφθονία των οργανισμών Ιστορικά: η Αρχή Θεόφραστος ( π.χ.) μαθητής του Αριστοτέλη, σχέση μεταξύ των οργανισμών & του περιβάλλοντός τους. ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Ernst Haeckel (1866) αναφέρει πρώτος τον όρο Οικολογία για να περιγράψει τη σχέση ενός ζώου με το περιβάλλον του, ιδιαίτερα με τα φυτά & τα ζώα που έρχεται σε επαφή 1

2 Ιστορικά: η συνέχεια 1877: Karl Mobius, όρος Βιοκοινότητα 1916: F Clements, μελετά την Οικολογική διαδοχή 1927: Charls Elton, μελετά τις τροφικές Αλυσίδες, Οικολογικούς θώκους των ειδών 1929: W Vernadsky, περιγράφει τη γη σαν ένα οικολογικό σύστημα, τη Βιόσφαιρα 1953: EP Odum, εκδίδει το"fundamentals of Ecology 1955: Mac Arthur, μελετά τις σχέσεις ποικιλότητας & σταθερότητας των βιοκοινοτήτων 1967: H. Bormann & J. Likens, περιγράφουν τους κύκλους της ύλης 1977: J. Harper, εκδίδει το βιβλίο The population Biology of plants Οικολογία & Περιβαλλοντική Επιστήμη Η Περιβαλλοντική επιστήμη αναφέρεται σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους που συμβάλλουν στην έρευνα των περιβαλλοντικών θεμάτων, ενσωματώνοντας τις, Φυσικές επιστήμες, Βιοποικιλότητα, Αειφορία Οικονομία & Περιβάλλον Ενέργεια & Τεχνολογία Πολιτικοί & Περιβαλλοντικοί Νόμοι Ρύπανση, Στερεά & Υγρά Απόβλητα Πληθυσμοί & Εκθετική Ανάλυση Η Οικολογία είναι Βιολογική επιστήμη, με δικό της εννοιολογικό πλαίσιο, συμπεριλαμβάνει μέρη της ανθρωπολογίας, της γεωλογίας, της κλιματολογίας, της χημείας & της φυσικής. Τι είναι Οικολογία; & π Οι άνθρωποι μελετούσαν την οικολογία από την αρχήτηςύπαρξηςμαςωςείδος. Οι κυνηγοί & συλλέκτες έπρεπε να είναι εξοικειωμένοι με τις συνήθειες των θηραμάτων τους Έπρεπε να γνωρίζουν που να βρίσκουν φυτά για τροφή & πότε θα ωρίμαζαν αυτά. Οι αγρότες & οι κτηνοτρόφοι έπρεπε να είναι γνώστες των μεταβολών του καιρού & των εδαφών & πως οι μεταβολές θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις σοδειές & τα οικόσιτα ζώα τους. Η επιβίωση μας έχει εξαρτηθεί απ το πόσο καλά μπορούμε να παρατηρούμε τις μεταβολές στο περιβάλλον & να προβλέπουμε τις αντιδράσεις των οργανισμών σ αυτές Τι είναι Οικολογία; & π Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του ανθρώπινου πληθυσμού ζει σε πόλεις & οι περισσότεροι από εμάς έχουν μικρή άμεση επαφή με τη φύση. Ο άνθρωπος μεταβάλλει ραγδαία το περιβάλλον της γης, αλλά δεν κατανοούμε πλήρως τις συνέπειες αυτών των αλλαγών Ανθρωπογενείς αλλαγές απειλούν την ποικιλότητα τηςζωήςστηγη& μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο το σύστημα υποστήριξης της ζωής. 2

3 Τι είναι Οικολογία; η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αυξήσει σημαντικά το άζωτο που ανακυκλώνεται στη βιόσφαιρα, Πλανήτης γη άλλαξε τη χρήση του εδάφους σε όλη τη γη & αύξησε τη συγκέντρωση του CO 2 στην ατμόσφαιρα το μέλλον του είδους μας, περισσότερο από ποτέ, εξαρτάται απ το πόσο καλά κατανοούμε τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών & του περιβάλλοντος Στην αυγή του 21ου αιώνα, αναδεικνύεται η αναγκαιότητα της διερεύνησης των οικολογικών θεμάτων 3

4 4

5 Οικονομική ή Οικολογική κρίση; Υλικά του μαθήματος Σε παγκόσμιο επίπεδο η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων γίνεται όλο & πιο εντατική οδηγώντας στη σταδιακή εξάντληση & την ποιοτική υποβάθμισή τους. Η απώλεια της βιολογικής ποικιλότητας, η εξαφάνιση ειδών, η υποβάθμιση οικοσυστημάτων κ.λπ., έχουν άμεσο αντίκτυπο στην επιβίωση του ανθρώπου πάνω στη γη! o Διαλέξεις (handouts θα δοθούν στο E-class) o Bιβλία E Molles/ Emberlin o Παρουσιάσεις papers από σας o Χρήση Internet για άντληση πληροφορίας o Video και σχολιασμός o Άλλες δραστηριότητες (Εργασίες, Εργαστήρια, κ.λπ.) 5

6 Περιεχόμενο του μαθήματος Οικολογία ΙΙ Περιεχόμενο του μαθήματος Οικολογία ΙΙ Στόχοι & βασικέςέννοιεςτηςεπιστήμηςτης Οικολογίας. Μέθοδοι & εργαλεία της οικολογικής έρευνας Κοινότητες & Οικοσυστήματα Αφθονία & Ποικιλότητα Ειδών. Δείκτες Ποικιλότητας. Περιβαλλοντική Πολυπλοκότητα. Διαταραχή και Ποικιλότητα. Δομή Τροφικού Δικτύου & Ποικιλότητα Ειδών. Πρωτογενής Παραγωγή & Ροή Ενέργειας. Ανακύκλωση & Διατήρηση των Θρεπτικών. Βιογεωχημικοί κύκλοι. Αποικοδόμηση σε χερσαία & Υδάτινα Οικοσυστήματα. Διαδοχή & Σταθερότητα. Πρωτογενής & Δευτερογενής Διαδοχή. Αλλαγές της Κοινότητας & του Οικοσυστήματος κατά τη Διάρκεια της Διαδοχής. Οικολογία Τοπίου. Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών. Παγκόσμια Οικολογία. Ορισμοί της Οικολογίας Η μελέτη των αλληλεπιδράσεων των οργανισμών με το περιβάλλον τους ή η επιστήμη των σχέσεων μεταξύ ζώντων οργανισμών & του περιβάλλοντός τους (Odum, 1971) Η μελέτη των αμοιβαίων σχέσεων μεταξύ φυτών & ζώων & των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ζώντων οργανισμών & του φυσικού τους περιβάλλοντος (Hutchinson, 1989) Η μελέτη των σχέσεων μεταξύ των οργανισμών & του παρελθόντος, παρόντος & μέλλοντος αβιοτικού & βιοτικού περιβάλλοντός τους (Molles, 2002) Περιβάλλον είναι: Ηπλήρηςσειρά των εξωτερικών συνθηκών, φυσικών, χημικών & βιολογικών μέσα στις οποίες ζει ένας οργανισμός. Oι κοινωνικές & πολιτιστικές συνθήκες, οι οποίες έχουν επιπτώσεις στα μεμονωμένα άτομα ή στις κοινότητες. Το Περιβάλλον 3.Καλλιέργεια Πολιτισμός 1.Φύση Ανθρώπινο Περιβάλλον 2.Κοινωνία 6

7 Το Περιβάλλον των οργανισμών Σχέσεις στο Περιβάλλον Περιβαλλοντικές Σχέσεις Ως περιβάλλον εννοείται: Αβιοτικοί παράγοντες Βιολογικοί παράγοντες το αβιοτικό περιβάλλον, το φυσικό & χημικό περιβάλλον εδάφους, νερού, αέρα Συμβίωση Ανταγωνισμός Σχέσεις θηρευτή- θηράματος το βιολογικό ή βιοτικό περιβάλλον των φυτών, ζώων & μικροβίων & ειδικά για τον άνθρωπο Παρασιτισμός Αμοιβαιότητα Συνύπαρξη ομοσιτισμός oι κοινωνικές & πολιτιστικές συνθήκες, οι οποίες έχουν επιπτώσεις στα μεμονωμένα άτομα ή στις κοινότητες Οικολογία ευρύτητα του γνωστικού πεδίου της οικολογίας & ποικιλία των πεδίων εφαρμογής της Οι οικολόγοι μπορεί να μελετούν μεμονωμένους οργανισμούς, ρυθμούς αναπαραγωγής ή ρυθμούς διεργασιών όπως π.χ. φωτοσύνθεση & αποικοδόμηση ολόκληρα δάση ή λίμνες ή ακόμα κι ολόκληρη τη γη. Επίσης αβιοτικές συνιστώσες του περιβάλλοντος, π.χ. θερμοκρασία ή χημεία του εδάφους, όσο & βιοτικές - οργανισμούς. Οικολογία Η επιστήμη της οικολογίας εξετάζει τις περιβαλλοντικές σχέσεις που εκτείνονται από αυτές των μεμονωμένων οργανισμών, έως τους παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση ολόκληρης της βιόσφαιρας. Γενικά επικρατεί η αντίληψη ότι οι οικολόγοι μελετούν στο πεδίο, κάποιες από τις πιο σημαντικές θεμελιώδεις προόδους στην οικολογία έχουν προέλθει από οικολόγους που κατασκευάζουν θεωρητικά μοντέλα οικολογικών συστημάτων ήκάνουν οικολογική έρευνα στο εργαστήριο 7

8 Οικολογία ευρύτητα του γνωστικού πεδίου της Οικολογίας μπορεί να οργανωθεί με την τακτοποίηση τους ως επίπεδα σε μια ιεραρχία Ιστορικά, η οικολογία των ατόμων, ήταν η περιοχή της οικοφυσιολογίας & της οικολογίας της συμπεριφοράς (Αυτοοικολογία). Οι οικο-φυσιολόγοι έχουν δώσει έμφαση στην εξέλιξη (οι πληθυσμοί αλλάζουν στη διάρκεια του χρόνου) των φυσιολογικών & ανατομικών μηχανισμών με τους οποίους οιοργανισμοίλύνουν τα προβλήματα που δημιουργούνται από τις μεταβολές στο περιβάλλον. Οικολογία Η Οικολογία των πληθυσμών επικεντρώνεται στους παράγοντες που επηρεάζουν τη δομή & τη λειτουργία των πληθυσμών π.χ. προσαρμογή, εξάλειψη, κατανομή, αφθονία, αύξηση, αναπαραγωγή, κ.λπ. Επόμενο επίπεδο οργάνωσης, η οικολογία των αλληλεπιδράσεων όπως η Θήρευση, ο παρασιτισμός, & ο ανταγωνισμός, καθώς & οι επιπτώσεις των αλληλεπιδράσεων στη δομή του πληθυσμού ή στις κοινότητες. Οικολογία Η οικολογία των κοινοτήτων επικεντρώνεται στους οργανισμούς που κατοικούν σε μια περιοχή, & η οικολογία των οικοσυστημάτων περιλαμβάνει την οικολογική κοινότητα σε μια περιοχή συν όλους τους φυσικούς & χημικούς παράγοντες που επηρεάζουν την κοινότητα (Συνοικολογία). Οι οικολόγοι προσπάθησαν να ταυτοποιήσουν απομονωμένες κοινότητες & οικοσυστήματα, όμως, όλες οι κοινότητες & τα οικοσυστήματα στη γη είναι ανοικτά συστήματα τα οποία υπόκεινται στις ανταλλαγές υλικών, ενέργειας & οργανισμών με άλλες κοινότητες & οικοσυστήματα. Οικολογία Η μελέτη αυτών των ανταλλαγών, ειδικά μεταξύ των οικοσυστημάτων, είναι το αντικείμενο της οικολογίας τοπίου. Τα τοπία δεν είναι απομονωμένα αλλά μέρος των γεωγραφικών περιοχών που υπόκεινται στις μεγάλης κλίμακας & μακροπρόθεσμες περιφερειακές διαδικασίες που αποτελούν τα αντικείμενα της γεωγραφικής οικολογίας. Η γεωγραφική οικολογία μας οδηγεί στη συνέχεια στημεγαλύτερηχωρικήκλίμακα& στο πιο υψηλό επίπεδο οργάνωσης τη βιόσφαιρα, η οποία εμπίπτει στη σφαίρα της παγκόσμιας (πλανητικής) οικολογίας. 8

9 ππ : Άτομα Πληθυσμοί Κοινότητες Οικοσυστήματα Τοπία Περιοχές Βιόσφαιρα Οικολογία ππ π π Σύγχρονες περιοχές μελέτης της Οικολογίας Ηπροστασία& διατήρηση της Βιοποικιλότητας Οι στρατηγικές για την Αειφορική Διαχείριση των οικοσυστημάτων Η ερμηνεία των οικολογικών φαινομένων υπό το πρίσμα της Εξέλιξης Οι οικολογικές απόψεις για την Πλανητική αλλαγή Η αυξανόμενη χρήση σύγχρονων Μοριακών τεχνικών, Πληροφορικής, Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, κ.λπ. η Μοριακή Οικολογία άπτεται της οικολογίας & της εξέλιξης & περιλαμβάνει μελέτες για τις γενετικές σχέσεις μεταξύ ατόμων, πληθυσμών & ειδών. Γιατίαυτότομάθημα Η Οικολογία είναι επιστήμη της ζωής! Διερευνά τις σχέσεις των οργανισμών που εποικίζουν τον πλανήτη Διερευνά τις λειτουργίες των οικοσυστημάτων που είναι και τα πλέον σημαντικά για τη διαχείριση & διατήρηση της φύσης Επιπρόσθετα: Οι οργανισμοί χρησιμοποιούνται για την περιβαλλοντική παρακολούθηση (monitoring) των περισσοτέρων ανθρώπινων δραστηριοτήτων που διαταράσσουν το περιβάλλον γιατί: Οι οργανισμοί έχουν σχετικά μακρό χρόνο απόκρισης στις περιβαλλοντικές αλλαγές, αλλά οι επιπτώσεις διαρκούν περισσότερο H εικόνα των βιοκοινοτήτων ολοκληρώνει τις επιπτώσεις για το χρόνο που προηγήθηκε H πληροφορία που λαμβάνεται από τις βιοκοινότητες είναι συχνά πιο αξιόπιστη από μια χημική ανάλυση 9

10 Θεμελιώδεις έννοιες & ορισμοί της Οικολογίας Πληθυσμός: το σύνολο των ατόμων ενός είδους τα οποία καταλαμβάνουν μία δεδομένη περιοχή τον ίδιο χρόνο & έχουν τη δυνατότητα αναπαραγωγικής συνεύρεσης Πληθυσμοί: ομάδες διαφορετικών ειδών που έχουν κοινή προέλευση ή τόπο διαβίωσης. Στους περισσότερους πληθυσμούς τα άτομα ποικίλουν ελαφρά στο γενετικό τους υλικό (γενετική ποικιλότητα). Ο χώρος (θέση) όπου ζει ένας πληθυσμός ονομάζεται οικότοπος ή ενδιαίτημα (Habitat). Το ενδιαίτημα μπορεί να προσδιορίζεται & από συγκεκριμένους π όπως στην Οδηγία 92/43. Θεμελιώδεις έννοιες & ορισμοί της Οικολογίας Η οικοθέση (niche), ή οικολογικός θώκος, ή φωλιά δεν έχει διαστάσεις χώρου, σε αντίθεση με το ενδιαίτημα, είναι μια αφηρημένη έννοια, αποτελεί χαρακτηριστικό των ειδών, συνοψίζει τις απαιτήσεις τους & προσδιορίζει το ρόλο τους στη βιοκοινότητα Πληθυσμοί διαφορετικών ειδών που συνυπάρχουν & αλληλεπιδρούν συγκροτούν τη Βιοκοινότητα Η βιοκοινότητα μαζί με το αβιοτικό στοιχείο του περιβάλλοντος συγκροτούν το Οικοσύστημα Ένα οικοσύστημα είναι μια βιοκοινότητα από διαφορετικά είδη που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους & με το αβιοτικό περιβάλλον τους ως προς την ύλη & την ενέργεια. Θεμελιώδεις έννοιες & ορισμοί της Οικολογίας Βιόσφαιρα ορίζεται ως η περιοχή του πλανήτη μας όπου είναι δυνατή η ζωή & περικλείει όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Υπάρχουν περιοχές της γης όπως οι αποθέσεις των πολικών πάγων ή των μόνιμα χιονισμένων ορεινών όγκων όπου συχνά δεν υπάρχουν ζώντες οργανισμοί & ονομάζονται παραβιοσφαιρικές. Ηβιόσφαιρα& οι παραβιοσφαιρικές περιοχές αποτελούν ένα πιο ευρύ σύνολο την Οικόσφαιρα που περιλαμβάνει το σύνολο της ατμόσφαιρας έως τα πιο απομακρυσμένα της όρια. 10

11 Κοσμικών διαστάσεων Μακρόκοσμος Μικρόκοσμος Γνωστικό αντικείμενο της Οικολογίας Ζωή Όρια Σύμπαν Γα;λαξίες Ηλιακό σύστημα Πλανήτες Γη Οικόσφαιρα Οικοσυστήματα Βιοκοινότητες Πληθυσμοί Οργανισμοί Οργανικά συστήματα Όργανα Ιστοί Κύτταρα Πρωτόπλασμα Μόρια Άτομα Τομέας Οικολογίας Επίπεδα οργάνωσης & πρότυπα ταξινόμησης της ύλης σύμφωνα με το μέγεθος & τη λειτουργία Ταξινομική Βασίλειο Άθροισμα Κλάση Τάξη Οικογένεια Γένος Είδος Παραδείγματα Επιπέδων Ιεραρχικής Οργάνωσης Γεωγραφική & Πολιτική Οργάνωση ΚΟΣΜΟΣ Ήπειρος ΕΘΝΟΣ Περιοχή ΚΡΑΤΟΣ Επαρχία ΠΟΛΗ Ανθρώπινος Πληθυσμός ΑΤΟΜΟ Α. Μεγάλη Κλίμακα Β. Μικρή Κλίμακα Φυσιολογική Άτομο Σύστημα Οργάνων Όργανο Ιστός Κύτταρο Μόριο Φυτοκοινωνιολογι κή Κλάση Τάξη Συνένωση Φυτοκοινωνία Υποένωση Οικολογική ΒΙΟΣΦΑΙΡΑ Βιογεωγραφική περιοχή ΜΕΓΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΠΙΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Βιοκοινωνία Είδος ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Στρατιωτική Στρατηγός Ταξίαρχος Συνταγματάρχης Ταγματάρχης Λοχαγός Ανθυπολοχαγός Λοχίας Στρατιώτης ΦΑΣΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 11

12 Οικοσύστημα αποτελούν, από την άποψη της οικολογίας, τιςβασικέςμονάδεςτηςφύσηςστην επιφάνεια της γης Το Οικοσύστημα περιλαμβάνει όχι μόνο τους οργανισμούς, αλλά & το σύνολο των φυσικών παραγόντων, αυτό που ονομάζουμε περιβάλλον των ζωντανών οργανισμών (Tansley, 1935). Οικοσύστημα είναι μία οργανωμένη ενότητα ζωντανών οργανισμών & αβιοτικών στοιχείων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους & μέσα στην οποία ανταλλάσσονται υλικά & πληροφορίες με κινητήρια δύναμη μία πηγή ενέργειας. Χαρακτηριστικά των Οικοσυστημάτων Οικοσύστημα: η βασική μονάδα της ζωής Η διατήρηση της ζωής στη γη είναι μια ιδιότητα του οικοσυστήματος & όχι των ατόμων ή των πληθυσμών. Δεν υπάρχει κανένα είδος στη γη που να συνθέτει & να παράγει όλα τα απαραίτητα για τη διατροφή του & να αποσυνθέτει όλα τα απόβλητά του έτσι ώστε να ανακυκλώνεται η ύλη & να παράγεται νέα τροφή. Οικοσύστημα Τα οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται από μια ορισμένη δομή, λειτουργία & διαχρονικές αλλαγές Α. Δομή Οικοσυστήματος Βιοκοινότητα Ζωοκοινότητα Οικολογική ταξινόμηση των οργανισμών: Αυτότροφοι οργανισμοί (Παραγωγοί) Δημιουργούν την οργανική τους ουσία από ανόργανα συστατικά & μια ενεργειακή πηγή του περιβάλλοντος Οικοσύστημα Βιότοπος Φυτοκοινότητα Κλίμα Έδαφος Ετερότροφοι (Καταναλωτές, Αποκοιδομητές) Τρέφονται, με οργανική ύλη για να προμηθευτούν την απαραίτητη ενέργεια Η μεταφορά της ενέργειας & της ύλης στη βιοκοινότηταοικοσύστημα, γίνεται μέσω των διαφόρων οργανισμών του οικοσυστήματος 12

13 Αυτότροφοι οργανισμοί (Παραγωγοί) Φωτοσυνθετικά πράσινα φυτά: Χρησιμοποιούν τη χλωροφύλλη για να απορροφήσουν φωτεινή ενέργεια Φωτοσυνθετικά βακτήρια: Χρησιμοποιούν ερυθρή χρωστική για να απορροφήσουν φωτεινή ενέργεια Κυανοβακτήρια: διαθέτουν χλωροφύλλη-α & πραγματοποιούν φωτοσύνθεση παρουσία του φωτός & του αέρα, με συνακόλουθη παραγωγή οξυγόνου Χημειοσυνθετικά βακτήρια: Χρησιμοποιούν υψηλής ενέργειας ανόργανα χημικά συστατικά, όπως θειούχες ενώσεις του Υδρογόνου Ετερότροφοι Ι. Καταναλωτές Πρωτογενείς καταναλωτές: χορτοφάγα ζώα που τρέφονται αποκλειστικά με φυτά & Παμφάγα Ζώα που τρέφονται με φυτά και ζώα Δευτερογενείς καταναλωτές σαρκοφάγα: Ζώα που τρέφονται με πρωτογενείς καταναλωτές Υψηλής τάξης καταναλωτές Σαρκοφάγα: Ζώα που τρέφονται με άλλα σαρκοφάγα Παράσιτα: Φυτά ή ζώα που συνδυάζονται με άλλα φυτά ή ζώα. Τρέφονται από αυτά για μια χρονική περίοδο Ετερότροφοι ΙΙ. Αποικοδομητές ή αποσυνθέτες τρεφόμενοι με θρύμματα (νεκρήοργανικήύλη) Οργάνωση Οικοσυστήματος Αποσυνθέτες: μύκητες & βακτήρια προκαλούν σήψη παραγωγός Θρυμματοφάγοι πρωτογενείς οργανισμοί: τρεφόμενοι με θρύμματα Πρωτογενής καταναλωτής Δευτερογενής καταναλωτής Δευτερογενείς Θρυμματοφάγοι & υψηλότερων τάξεων: τρέφονται με πρωτογενείς θρυμματοφάγους οργανισμούς Βροχόπτωση παραγωγοί Αποσυνθέτες Κύρια συστατικά ενός οικοσυστήματος στη φύση 13

14 Οργάνωση Οικοσυστήματος Οργάνωση Οικοσυστήματος Η λίμνη ως απλό οικοσύστημα στη φύση Τμήμα τροφικού δικτύου στα χορτολίβαδα της Αν. Αφρικής Οικοσύστημα Τα οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται από ορισμένη δομή, λειτουργία & διαχρονικές αλλαγές Η μονόδρομη ροή της ενέργειας & η ανακύκλωση των στοιχείων (Βιογεωχημικοί κύκλοι ) Β. Λειτουργία Οικοσυστήματος 1. Κύκλοι της ύλης - Βιογεωχημικοί κύκλοι 2. Ροή ενέργειας Κύκλος του άνθρακα Κύκλος του φωσφόρου Κύκλος Κύκλος του του Αζώτου Αζώτου Κύκλος του Νερού Κύκλος του Οξυγόνου Θερμότητα στο Περιβάλλον 14

15 Ροή ενέργειας & Κύκλοι της ύλης Οικοσύστημα Πρώτο τροφικό επίπεδο παραγωγόί (Φυτά) Δεύτερο τροφικό επίπεδο Πρωτογενείς Καταναλωτές (Φυτοφάγοι) Τρίτο τροφικό επίπεδο Δευτερογενείς Καταναλωτές (σαρκοφάγοι) Τέταρτο τροφικό επίπεδο τριτογενείς Καταναλωτές (κορυφαίοι θηρευτές) Τα οικοσυστήματα χαρακτηρίζονται από ορισμένη δομή, λειτουργία & διαχρονικές αλλαγές Ηλιακή Ενέργεια Γ. Διαχρονικές αλλαγές 1. Εποχιακές αλλαγές (φαινοφάσματα, ταλαντώσεις) Πρωτογενείς Αποσυνθέτες Μια τροφική αλυσίδα. Τα βέλη δείχνουν πως η χημική ενέργεια της τροφής ρέει μέσω ποικίλων τροφικών επιπέδων ενώ το μεγαλύτερο μέρος της υποβαθμίζεται 2. Οικολογικές διαδοχές Δευτερογενείς Εξέλιξη των οικοσυστημάτων Η Πρωτογενής διαδοχή διαρκεί πάνω από μερικές εκατοντάδες χρόνια για να εξελιχθεί από το γυμνό έδαφος Εξέλιξη των οικοσυστημάτων Δευτερογενής διαδοχή, η διάρκεια για το σχηματισμό ενός δάσους βαλανιδιάς ήταν περίπου 150 χρόνια Κοινότητα κλίμαξ: Έλατα,σημύδες, ερυθρελάτες Νεαρό δάσος Πεύκης Ώριμο δάσος βελανιδιάς κ.ά Φυλλοβόλων Πεύκα, έλατα και βελανιδιές Πέτρωμα Λειχήνες και βρύα Μικρά ποώδη Φυτά και θάμνοι θάμνοι Ετήσια ποώδη Φυτά Πολυετή ποώδη Φυτά και αγρωστώδη θάμνοι 15

16 Εξέλιξη της ατμόσφαιρας Η πρωτογενής ατμόσφαιρα της γης 5 δισεκ. χρόνια πριν 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια πριν Εμφάνιση Ζωής πριν από 3,6 έως 3,8 δισεκατ. χρόνια Ανάπτυξη φωτοσυνθετικών βακτηρίων στους ωκεανούς πριν από 2,3 έως 2,5 δισεκατ. Χρόνια. Εμφάνιση φυτών και ζώων πριν από 600 εκατομ. χρόνια. Σχηματισμός της στιβάδας του όζοντος πριν από 400 έως 500 εκατομ. χρόνια Σχηματισμός του νερού 4,4 δισεκατομμύρια χρόνια πριν Αλλαγές από τους οργανισμούς χρόνια πριν Βιβλιογραφικές πηγές Begon M, Harper J & Townsend C Ecology: Individuals, Populations & Communities. (3 rd Edit.) Blackwell. Emberlin JC Εισαγωγή στην Οικολογία. (Μεταφρ. A. Μελιάδου) Εκδ. Τυπωθήτω. Hutsinson, GE, The ecological theatre and the evolutionary Play. Yale University Press, New Haven, Connecticut. Krebs CJ Ecology: the experimental analysis of distribution & abundance. Harper & Row, New York. Molles MC Οικολογία (Μετάφρ. Θ. Γεωργιάδη). Εκδ. Μεταίχμιο Molles MC Ecology. 4 th Edit. Mc Graw Hill. Moss B Ecology of freshwaters. (3 rd Edit.) Blackwell Odum E Ecology and our endangered Life-Support Systems (USA). Saunders, Philadelphia. Odum E Fundamentals of Ecology. Saunders, Philadel 16

H ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ. Τι είναι η ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ; ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΙΙ. Ιστορικά: η Αρχή ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΕΥΑ ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΑΔΟΥ 12/21/2016. και τα συστήματα υποστήριξης της ζωής

H ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ. Τι είναι η ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ; ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΙΙ. Ιστορικά: η Αρχή ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΕΥΑ ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΑΔΟΥ 12/21/2016. και τα συστήματα υποστήριξης της ζωής H ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ και τα συστήματα υποστήριξης της ζωής Τι είναι η ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ; επιστήμη της ζωής πεδίο δράσης Βιόσφαιρα Oικολογία προέρχεται απ τις λέξεις οίκος σπίτι & λόγος μελέτη, αιτία Haeckel

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Οικολογία Οικολογία είναι η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών (συνεπώς και του ανθρώπου)

Διαβάστε περισσότερα

Άνθρωπος και Περιβάλλον

Άνθρωπος και Περιβάλλον Άνθρωπος και Περιβάλλον Οικολογία είναι: η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών (και φυσικά του ανθρώπου) με: τους αβιοτικούς παράγοντες του περιβάλλοντός τους, δηλαδή το κλίμα (υγρασία, θερμοκρασία,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος...11. 1. Οργανισμοί...15

Πρόλογος...11. 1. Οργανισμοί...15 Περιεχόμενα Πρόλογος...11 1. Οργανισμοί...15 1.1 Οργανισμοί και είδη...15 1.1.1 Ιδιότητες των οργανισμών...15 1.1.2 Φαινότυπος, γονότυπος, οικότυπος...17 1.1.3 Η έννοια του είδους και ο αριθμός των ειδών...19

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΥΛΗΣ Δρ. Κώστας Ποϊραζίδης, Δασολόγος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2009-2010 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΥΛΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Εισαγωγή στην επιστήμη της Οικολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας

Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας ΘΕΜΑ 1 ο Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Όλα τα έμβια όντα συνυπάρχουν με αβιοτικούς παράγοντες με τους οποίους αλληλεπιδρούν. Υπάρχουν οργανισμοί: 1. Αυτότροφοι (Δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια και μέσω της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών 30-12-2014 EVA PAPASTERGIADOU Ανακύκλωση των Θρεπτικών είναι η χρησιμοποίηση, ο μετασχηματισμός, η διακίνηση & η επαναχρησιμοποίηση των θρεπτικών στοιχείων στα οικοσυστήματα

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον

Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον Οικολογία: η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών, και φυσικά του ανθρώπου, με τους βιοτικούς (ζωντανούς οργανισμούς του ίδιου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου. Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2)

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου. Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2) Μάθημα/Τάξη: Κεφάλαιο: Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2) Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 13-02-2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100 ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιο σας τον

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14 ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Μπορεί να λειτουργήσει ένα οικοσύστημα α) με παραγωγούς και καταναλωτές; β) με παραγωγούς και αποικοδομητές; γ)με καταναλωτές και αποικοδομητές; Η διατήρηση των οικοσυστημάτων προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ 1. Ποιος από τους παρακάτω οργανισμούς χαρακτηρίζεται ως αυτότροφος; 1. αλεπού 2. βάτραχος 3. βελανιδιά 4. ψύλλος. 2. Ποιος από τους παρακάτω παράγοντες χαρακτηρίζεται ως αβιοτικός; 1.

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Αναπαραγωγικό σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

5. κλίμα. Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C

5. κλίμα. Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C 5. κλίμα 5. κλίμα Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C 5. κλίμα 5. κλίμα Οι μεσογειακές περιοχές βρίσκονται μεταξύ 30 0 και

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Οικολογίας

Γενικές Αρχές Οικολογίας Γενικές Αρχές Οικολογίας Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Βιοκοινότητα και ιδιότητές της Οικολογική διαδοχή: πρωτογενής

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας. Κεφάλαιο 2.2

Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας. Κεφάλαιο 2.2 Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας Κεφάλαιο 2.2 Ο ρόλος της ενέργειας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.2 Τροφικές σχέσεις και ροή ενέργειας Τροφικές Σχέσεις και Ροή Ενέργειας Κάθε οργανωμένο σύστημα,

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 7: Οικοσυστήματα (I)

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 7: Οικοσυστήματα (I) Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 7: Οικοσυστήματα (I) Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 17/01/2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΧΑΛΙΚΙΑ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/01/2012

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/01/2012 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/01/2012 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Στα τροφικά επίπεδα

Διαβάστε περισσότερα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία 2 η Ενότητα Εισαγωγή στην επιστήμη της Οικολογίας Ανακύκλωση

Διαβάστε περισσότερα

Σενάριο 10: Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος - Ο ρόλος ενέργειας

Σενάριο 10: Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος - Ο ρόλος ενέργειας Σενάριο 10: Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος - Ο ρόλος ενέργειας Φύλλο Εργασίας 1 (Εισαγωγικό) Τίτλος: Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας Γνωστικό Αντικείμενο:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 5 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ Δρ. Κώστας Ποϊραζίδης, Δασολόγος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2009-2010 ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Μία αλεπού και ένα τσακάλι που ζουν σε ένα οικοσύστημα ανήκουν: Α. Στον ίδιο πληθυσμό Β. Στην

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

2. ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΠΛΕΓΜΑΤΑ ΤΡΟΦΗΣ

2. ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΠΛΕΓΜΑΤΑ ΤΡΟΦΗΣ 2. ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΠΛΕΓΜΑΤΑ ΤΡΟΦΗΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΝΩΝΕΙ ΚΥΡΙΩΣΤΟΥΣ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΣΕ ΜΙΑ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΑ; Ο κυριότερος παράγοντας που συνδέει τους οργανισμούς μεταξύ τους είναι η διατροφή τους Ο τρόπος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 9 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11 Κεφάλαιο Πρώτο: Το μοντέλο του οικοσυστήματος 1.1. Βασικές αρχές και ορισμοί της Οικολογίας των Οικοσυστημάτων 1.2. Η

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 17/01/2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΧΑΛΙΚΙΑ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1 Α 2 Β 3 Α 4 Α 5 Β 6 Β 7 Α

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1 Α 2 Β 3 Α 4 Α 5 Β 6 Β 7 Α 1 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 20 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ (συμβάλλουν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/01/2012

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/01/2012 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/01/2012 ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Τα αντισώματα εκκρίνονται

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Εκπαιδευτικοί στόχοι Να κατανοήσουν οι φοιτητές

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 2: Άνθρωπος και Περιβάλλον

KΕΦΑΛΑΙΟ 2: Άνθρωπος και Περιβάλλον KΕΦΑΛΑΟ 2: Άνθρωπος και Περιβάλλον Α. ΕΡΩΤΗΣΕΣ ΚΛΕΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: 1. Βιόσφαιρα είναι α. η επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 05/02/1017 ΘΕΜΑ 1 ο Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Σε ένα οικοσύστημα θα τοποθετήσουμε τις ύαινες και τα λιοντάρια στο ίδιο τροφικό επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Πρόσληψη ουσιών και πέψη Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Πρόσληψη ουσιών και πέψη Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Πρόσληψη ουσιών και πέψη Εισαγωγή Γιατί όλοι οι οργανισμοί τρέφονται; Έχουν ανάγκη από 1. ενέργεια 2. χημικές ουσίες και Διασπούν τις χημικές ουσίες της τροφής τους έτσι απελευθερώνονται: 1.

Διαβάστε περισσότερα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα

Βιοποικιλότητα & Αγροτικά Οικοσυστήματα ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων Επιβίωση οργανισμών Ύλη o Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

Πέµπτη, 22 Μαΐου 2008 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Πέµπτη, 22 Μαΐου 2008 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Πέµπτη, 22 Μαΐου 2008 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ηµιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη λέξη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως:

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: Το νερό (Η 2 Ο) Το οξυγόνο (Ο 2 ) Ο άνθρακας (C) Το άζωτο (N 2 ) Το θείο (S) Οφώσφορος(P) κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Οικολογίας

Γενικές Αρχές Οικολογίας Γενικές Αρχές Οικολογίας Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Αντικείμενο της επιστήμης της οικολογίας Ιστορία της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Τι ονομάζουμε ροή ενέργειας σε ένα οικοσύστημα; Όσο αναγκαία είναι η τροφοδότηση ενός οικοσυστήματος με ενέργεια, άλλο τόσο αναγκαία είναι η διανομή της στους άλλους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ είναι οι παραγωγικές δυνάμεις ή το αποτέλεσμα των παραγωγικών δυνάμεων που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που για τον σημερινό άνθρωπο μπορούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται στους

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινό εξάμηνο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ.

Εαρινό εξάμηνο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ. 4-18/3/2019 2. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Εκπαίδευση και περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. β Α4. γ Α5. γ ΘΕΜΑ Β Β1. 1 Α 2 Β 3 Α 4 Α 5 Β 6 Β 7 Α Β2. Ρύπανση είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Καθ. Γεώργιος Χαραλαμπίδης ΤΜΗΜΑ: Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΑΡΧΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΡΧΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 2 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Δρ. Κώστας Ποϊραζίδης, Δασολόγος Γη Γη: βιο-αναγεννώμενο σύστημα Φυτά, ζώα, μικροοργανισμοί αναγεννούν και ανακυκλώνουν την ύλη και την ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

Το Δάσος Μια Ολοκληρωμένη Προσέγγιση. Επιμέλεια: Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου, Γεώργιος Καρέτσος, Γεώργιος Κατσαδωράκης

Το Δάσος Μια Ολοκληρωμένη Προσέγγιση. Επιμέλεια: Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου, Γεώργιος Καρέτσος, Γεώργιος Κατσαδωράκης Το Δάσος Μια Ολοκληρωμένη Προσέγγιση Επιμέλεια: Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου, Γεώργιος Καρέτσος, Γεώργιος Κατσαδωράκης WWF Ελλάς, 2012 Επιστημονική Επιμέλεια Έκδοσης: Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου, Γεώργιος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ Α. Θεωρητικό υπόβαθρο Τι είναι βιοποικιλότητα; Η «βιολογική ποικιλότητα» ή «βιοποικιλότητα» αναφέρεται στην ποικιλία όλων των ζωντανών οργανισμών και των οικοσυστημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΡΙΝΑ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 20/01/13 ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Μία αλεπού και ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 2

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 2 1) Ως καταναλωτές πρώτης τάξεως χαρακτηρίζονται: α. τα σαρκοφάγα ζώα. β. τα βακτήρια και οι µύκητες. γ. τα φυτοφάγα ζώα. δ. οι αποικοδοµητές. 2) Το φυτοπλαγκτόν ανήκει στους: α. παραγωγούς. β. καταναλωτές.

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση της Ζώσας Συνιστώσας

Οργάνωση της Ζώσας Συνιστώσας Οργάνωση της Ζώσας Συνιστώσας Αναγωγική Ατμόσφαιρα H 2 S NH 3 CO 2 CH 4 N 2 H 2 0 Διάταξη των Urey και Miller Εκατοστιαία σύσταση οργανικών ενώσεων που προέκυψαν από τα πειράματα με τη διάταξη των Urey

Διαβάστε περισσότερα

Έμφαση της Οικολογίας τα τελευταία έτη. Ορισμοί Οικολογίας. Ιστορία της Οικολογίας. Υποδιαιρέσεις της Οικολογίας

Έμφαση της Οικολογίας τα τελευταία έτη. Ορισμοί Οικολογίας. Ιστορία της Οικολογίας. Υποδιαιρέσεις της Οικολογίας Ορισμοί Οικολογίας Κατά Odum (1971): η μελέτη των σχέσεων των οργανισμών ή ομάδων οργανισμών με το περιβάλλον τους ή η επιστήμη των σχέσεων μεταξύ ζώντων οργανισμών και του περιβάλλοντός τους. Κατά Κrebs

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια του Οικοσυστήματος στο Δημοτικό Σχολείο: Μελέτη των Σχολικών Εγχειριδίων

Η έννοια του Οικοσυστήματος στο Δημοτικό Σχολείο: Μελέτη των Σχολικών Εγχειριδίων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Αικατερίνη Μητσούλη Η έννοια του Οικοσυστήματος στο Δημοτικό Σχολείο: Μελέτη των Σχολικών

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II)

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Γενικά περί ατµόσφαιρας Τι είναι η ατµόσφαιρα; Ένα λεπτό στρώµα αέρα που περιβάλει τη γη Η ατµόσφαιρα είναι το αποτέλεσµα των διαχρονικών φυσικών, χηµικών και βιολογικών αλληλεπιδράσεων του

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος 1 ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο & 3 O

Διαβάστε περισσότερα

Zωολογία ΙΙ. Ενότητα 2 η. Οικολογία των Ζώων. Ρόζα Μαρία Τζαννετάτου Πολυμένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

Zωολογία ΙΙ. Ενότητα 2 η. Οικολογία των Ζώων. Ρόζα Μαρία Τζαννετάτου Πολυμένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Zωολογία ΙΙ Ενότητα 2 η. Οικολογία των Ζώων Ρόζα Μαρία Τζαννετάτου Πολυμένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Οικολογία Ernst Haeckel : Οικολογία = σχέση ενός ζώου με το οργανικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 23 Μαρτίου Ονοματεπώνυμο εξεταζόμενου:

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 23 Μαρτίου Ονοματεπώνυμο εξεταζόμενου: ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 23 Μαρτίου 2014 Ονοματεπώνυμο εξεταζόμενου: Θέμα 1 ο Να απαντηθούν οι παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. 1. Το νερό της ατμόσφαιρας εισέρχεται

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ *Φέρουσα χωρητικότητα Ο μέγιστος αριθμός ατόμων ενός είδους που μπορεί να υποστηρίζεται από ένα δεδομένο οικοσύστημα. Ο προσδιορισμός της για τον άνθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Διαπνοή είναι η: Α.

Διαβάστε περισσότερα

Eρωτήσεις Βιολογίας Γεν. Παιδ. για σελ Φυλλάδιο#1

Eρωτήσεις Βιολογίας Γεν. Παιδ. για σελ Φυλλάδιο#1 Ονομα. Τμήμα Eρωτήσεις Βιολογίας Γεν. Παιδ. για σελ. 69-73 + 75-77 Φυλλάδιο#1 1. Ποιος από τους παρακάτω οργανισμούς χαρακτηρίζεται ως αυτότροφος; α. αλεπού β. βάτραχος γ. βελανιδιά δ. ψύλλος. 2. Ποιος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Α: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Α: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Α: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Γενική Οικολογία ΕΝΟΤΗΤΑ 5: ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ Εισηγήτρια: Δρ. Γιάννη Αρετή Οικολογική διαδοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ.

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. 1 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. το βενζοπυρένιο 2. Τα οξείδια του αζώτου: α. αντιδρούν με το οξυγόνο

Διαβάστε περισσότερα

4. Ως αυτότροφοι οργανισμοί χαρακτηρίζονται α. οι καταναλωτές Α τάξης. β. οι παραγωγοί. γ. οι αποικοδομητές. δ. οι καταναλωτές Β τάξης.

4. Ως αυτότροφοι οργανισμοί χαρακτηρίζονται α. οι καταναλωτές Α τάξης. β. οι παραγωγοί. γ. οι αποικοδομητές. δ. οι καταναλωτές Β τάξης. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Ε. Μπακέας, 2013 Πηγή: Α. Βαλαβανίδης «Οικοτοξικολογία και Περιβαλλοντική Τοξικολογία», Τµήµα Χηµείας, ΕΚΠΑ, Αθήνα 2007, Κεφ.11. Οι κυριότεροι τοµείς οικοτοξικολογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ και ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Ενότητα 4: Ερευνώντας τη Φωτοσύνθεση

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ και ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Ενότητα 4: Ερευνώντας τη Φωτοσύνθεση ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ και ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ενότητα 4: Ερευνώντας τη Φωτοσύνθεση Ομάδα Αναλυτικών Προγραμμάτων Βιολογίας Σχολική Χρονιά: 2014-2015 ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ A. Οι μαθητές να κατανοήσουν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ: Η χλωρίδα και η πανίδα στην χώρα μας είναι ένα πολύ σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 Το θέμα που απασχολεί το κεφάλαιο σε όλη του την έκταση είναι ο μεταβολισμός και χωρίζεται σε τέσσερις υποκατηγορίες: 3.1)Ενέργεια και οργανισμοί,

Διαβάστε περισσότερα

Μαργαρίτα πεταλούδα βάτραχος φίδι

Μαργαρίτα πεταλούδα βάτραχος φίδι 2.2 ΡΟΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Οι οργανισµοί έχουν ανάγκη από ενέργεια την οποία εξασφαλίζουν µε την τροφή τους. Τροφικές σχέσεις : Ποιοτικές :απεικονίζονται µε τροφικές αλυσίδες και τροφικά πλέγµατα Ποσοτικές: απεικονίζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ( )

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ( ) ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (8-4-2012) ΘΕΜΑ 1: Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: (Μονάδες 25) 1. Ο πυρετός: α. Δημιουργείται σε περίπτωση τοπικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΥΛΗΣ Δρ. Κώστας Ποϊραζίδης, Δασολόγος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2009-2010 ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΥΛΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 2.1: Ορισμός είδους, Συστηματική, Οικολογία και Εξέλιξη, Φυσική επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. α Α3. α Α4. β Α5. γ. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1 Β 2 Α 3 Β 4 Β 5 Α 6 Α

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. α Α3. α Α4. β Α5. γ. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1 Β 2 Α 3 Β 4 Β 5 Α 6 Α 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. α Α3.

Διαβάστε περισσότερα

6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12 O 6 + 6 O2

6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12 O 6 + 6 O2 78 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΦΥΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ (μακροφύκη φυτοπλαγκτόν) ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠAΡΑΓΩΓΟΙ ( μετατρέπουν ανόργανα συστατικά σε οργανικές ενώσεις ) φωτοσύνθεση 6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12

Διαβάστε περισσότερα

Σενάριο 9: Ισορροπία στα Βιολογικά Συστήματα - Σχέσεις μεταξύ των οργανισμών

Σενάριο 9: Ισορροπία στα Βιολογικά Συστήματα - Σχέσεις μεταξύ των οργανισμών Σενάριο 9: Ισορροπία στα Βιολογικά Συστήματα - Σχέσεις μεταξύ των οργανισμών Φύλλο Εργασίας 1 (Εισαγωγικό) Τίτλος: Ισορροπία στα Βιολογικά Συστήματα Σχέσεις μεταξύ των οργανισμών Γνωστικό Αντικείμενο:

Διαβάστε περισσότερα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία 3 η Ενότητα Βιογεωχημικοί κύκλοι άνθρακα και αζώτου

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή.

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή. 5ο ΓΕΛ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Μ. ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΑ 2/4/2014 Β 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Οικολογίας

Γενικές Αρχές Οικολογίας Γενικές Αρχές Οικολογίας Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Τροφική αλυσίδα Τροφικό πλέγμα Τροφικό επίπεδο Πυραμίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα ΝΕΡΟ Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ καλύπτει το 70,9% του πλανήτη μας είναι απαραιτητο για την διατήρηση της ζώης στη γη και

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 3 Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (2 Ο κεφάλαιο) ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Α) Να χαρακτηρίσετε µε Σ (σωστή) ή µε Λ (λάθος) κάθε µία από τις επόµενες προτάσεις

Α) Να χαρακτηρίσετε µε Σ (σωστή) ή µε Λ (λάθος) κάθε µία από τις επόµενες προτάσεις 46 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪ Η-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Χρυσ Σµύρνης 3 : Τηλ.: 2107601470 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2006 ΘΕΜΑ 1 Α) Να χαρακτηρίσετε µε Σ (σωστή) ή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. β Α4. β Α5. γ ΘΕΜΑ Β Β1. 1. Α 2. Β 3. Α 4. Α 5. Β 6. Β 7. Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 20 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτέα Εξεταστέα ύλη. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Επιστημών Υγείας. Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ (τριετούς) - Δ (τετραετούς) ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Διδακτέα Εξεταστέα ύλη. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Επιστημών Υγείας. Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ (τριετούς) - Δ (τετραετούς) ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ Διδακτέα Εξεταστέα ύλη ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Επιστημών Υγείας Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ (τριετούς) - Δ (τετραετούς) ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ Σχολικό έτος 019-0 Δοκοπούλου Μαρία Σύμβουλος Β ΙΕΠ

Διαβάστε περισσότερα

Νότα Λαζαράκη - Ελένη Χαλικιά

Νότα Λαζαράκη - Ελένη Χαλικιά ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ Λ (ΘΕΡΙΝΑ) 04 02-2018 Νότα Λαζαράκη - Ελένη Χαλικιά ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Για την κατάταξη των αλεπούδων σε είδη εφαρμόζεται:

Διαβάστε περισσότερα

σύγχρονο προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. Group µαθητικό φροντιστήριο

σύγχρονο προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. Group µαθητικό φροντιστήριο σύγχρονο Φάσµα Group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. µαθητικό φροντιστήριο Γραβιάς 85 ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ 210 50 51 557 210 50 56 296 25ης Μαρτίου 111 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ 210 50 20 990 210 50 27 990 25ης Μαρτίου 74 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτέα ύλη μέχρι

Διδακτέα ύλη μέχρι 7Ο ΓΕΛ Πειραιά Α Λυκείου Σχολικό έτος 2017-18 ΓΕΩΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ (μάθημα επιλογής) Διδακτέα ύλη μέχρι 18-12-2017 Α ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Η διδακτέα ύλη για το μάθημα επιλογής «ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ ΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ ΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΣΥΝΟΛΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Στα δευτερογενή λεμφικά όργανα δεν ανήκουν: Α. Ο θύμος αδένας Β. Ο σπλήνας Γ. Οι αμυγδαλές Δ.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΙΚΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΙΚΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΙΚΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΙΚΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΕΣ Δεν υπάρχουν Μόνιμες αλλαγές ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ Υπάρχουν Μόνιμες αλλαγές Διαδοχή Μετανάστευση ειδών Ιστορικές αλλαγές,

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικοί παράγοντες. και η επίδρασή τους στους ζωντανούς οργανισμούς

Περιβαλλοντικοί παράγοντες. και η επίδρασή τους στους ζωντανούς οργανισμούς Περιβαλλοντικοί παράγοντες και η επίδρασή τους στους ζωντανούς οργανισμούς Νερό Ολοι οι οργανισμοί αποτελούνται κατά μεγάλο ποσοστό από νερό ανεξάρτητα από το εάν ζουν σε χερσαία ή υδατικά περιβάλλοντα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 2008 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 2008 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 2008 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω ηµιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη

Διαβάστε περισσότερα

14/11/2011. Οικογένεια Felidae Υποοικογένεια Acinonychidea Acinonyx jubatus

14/11/2011. Οικογένεια Felidae Υποοικογένεια Acinonychidea Acinonyx jubatus 4// Bιολογική ποικιλότητα ή Bιοποικιλότητα ποικιλότητα των διαφόρων μορφών ζωής Οικογένεια Felidae Υποοικογένεια Acinonychidea Acinonyx jubatus Επίπεδα βιοποικιλότητας Γενετική ποικιλότητα Ποικιλότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Καθ. Γεράσιμος ΑΡΑΠΗΣ Εργαστήριο Οικολογίας & Προστασίας Περιβάλλοντος mani@aua.gr Βιώσιμη Ανάπτυξη, Φέρουσα Ικανότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΙΟΥ. Χειμερινό εξάμηνο

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΙΟΥ. Χειμερινό εξάμηνο ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΙΟΥ Χειμερινό εξάμηνο 2009 2010 Κ. Ποϊραζίδης Διαμόρφωση προτύπων ΕΙΣΗΓΗΣΗ 3 Γιατί μελετάμε το πρότυπο τοπίου; Το χωρικό πρότυπο επηρεάζει τις οικολογικές διεργασίες (δυναμική των πληθυσμών,

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Μεταβολισμός. Ενότητα 3.1: Ενέργεια και Οργανισμοί Ενότητα 3.2: Ένζυμα - Βιολογικοί Καταλύτες

KΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Μεταβολισμός. Ενότητα 3.1: Ενέργεια και Οργανισμοί Ενότητα 3.2: Ένζυμα - Βιολογικοί Καταλύτες KΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Μεταβολισμός Ενότητα 3.1: Ενέργεια και Οργανισμοί Ενότητα 3.2: Ένζυμα - Βιολογικοί Καταλύτες Να συμπληρώσετε με τους κατάλληλους όρους τα κενά στις παρακάτω προτάσεις: 1. Ο καταβολισμός περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Μυτιλήνη, 24.03.2017 Αρ.Πρωτ.: 397 Θέμα: Συγκρότηση Εκλεκτορικού Σώματος για την εκλογή καθηγητή του Τμήματος Περιβάλλοντος στο γνωστικό αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα