Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση / 3

Transcript

1 Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση / 3 Oι εθνικές επιδιώξεις, οι συσχετισμοί ισχύος μεταξύ των κρατών μελών και το μέλλον της ΕΕ. 1. Allerkamp, Doreen (2009) Intergovernmentalism, reloaded, The Transformative Power of Intergovernmental Council Policy Making, LA CA. 2. Panke, Diane (2008) The influence of Small States in the EU: Structural Disadvantages and Counterstrategies, Dublin European Institute Working Paper, 08-3, May

2 Οι 4 έννοιες της κρατικής κυριαρχίας (Krasner:1999) Domestic Sovereignty Interdependence Sovereignty International Legal Sovereignty Westphalian Sovereignty Η κατηγοριοποίηση δεν ανταποκρίνεται στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα (unitary state pursuing its own preferences elaborated at domestic level and negotiated at international level) EU: shared sovereignty (Weiler:1991) 2

3 Ο ρόλος του κράτους στην ΕΕ /1 Η ΕΕ αποτελεί το πιο εξελιγμένο σύστημα πολυμέρειας για τη διαχείριση της πολιτικής και οικονομικής αλληλοεξάρτησης. Ρεαλισμός, διεθνή καθεστώτα: συνεργασία μεταξύ εγωιστικών, κυρίαρχων και ανταγωνιστικών μεταξύ τους κρατών. Η ΕΕ έχει ένα εργαλειακό ρόλο στη διανομή της υλικής δύναμης μεταξύ των κρατών (Waltz:1979, Keohane:1984). Η διακυβερνητική διακυβέρνηση στην ΕΕ στηρίζεται σε μια ωφελιμιστική λογική (rational choice theory) [strategic behaviour, the calculus of interest, national preferences formation exogenous formation, individual rationality, interest and utility maximization]. 3

4 Ο ρόλος του κράτους στην ΕΕ/2 Η αύξηση της αποτελεσματικότητας της διακυβερνητικής διαπραγμάτευσης/παζαρέματος στον Φιλελεύθερο Διακυβερνητισμό [national/domestic preferences formation - endogenous formation, bargaining power, side payments]. Η ΕΕ είναι ένα συνεργατικό κοινό σχέδιο Εθνών κρατών εντός του οποίου αυτά μάχονται για μείωση του κόστους συναλλαγών, απόκτηση οφελών, βελτίωση των κυβερνητικών επιδόσεων με τη χρήση καλύτερων εργαλείων και μέσων δράσης ώστε να ικανοποιήσουν το εθνικό τους συμφέρον (Grand Intergovernmentalism, Moravcsik:1993). 4

5 Τα διακυβερνητικά εργαλεία της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης H Προεδρία εκ περιτροπής: Eπίβλεψη των εργασιών του Συμβουλίου και συναινετική διαχείριση της διαπραγμάτευσης εντός του Συμβουλίου Το Τρίο Προεδρίας: συναντιπροσώπευση βάσει νόμιμης ικανότητας να ενεργεί μια ομάδα κρατών μελών στο όνομα όλων των άλλων Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: διαμεσολάβηση/διαπραγμάτευση μεταξύ των κρατών, και με τους ευρ. θεσμούς για την πολιτική ατζέντα Το Συμβούλιο: η συναίνεση και η κουλτούρα του συμβιβασμού. Υπό την απειλή του συμβιβασμού του Λουξεμβούργου (σπάνια ενεργοποιήθηκε η χρήση του) για ΟΛΕΣ τις νομοθετικές πράξεις προώθηση συναινετικών αποφάσεων και άρα μη συστηματική χρήση του κανόνα της πλειοψηφικής ψήφου Το Coreper: η άνοδος μιας νέας μορφής διπλωματίας, η ευρωπαϊκή τεχνο-διπλωματία. Η εξάπλωση της διαδικασίας των σημείων Α. 5

6 Η ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο Όσο πιο ευνοϊκό το σύστημα για να υπάρξει ειδική πλειοψηφία (εξαρτάται από το σύστημα στάθμισης) τόσο περισσότερες πιθανότητες για συμμαχίες που κερδίζουν (winning coalitions, policy stability, Τσεμπελής:2009). Τα μεγάλα κράτη έχουν μεγαλύτερη επιρροή αφού η αντιστάθμιση της δικής τους ψήφου μπορεί να γίνει μόνο με την σύγκληση περισσότερων μικρών κρατών (voting weight, voting power - veto players). Package deals: άτυπα εύθραυστα παζαρέματα που αφορούν νομοθετικές προτάσεις και θέματα που συνδέονται με αυτές για να υπάρξει συνολική απόφαση. 6

7 Η επιλογή της ένταξης Στη μεταπολεμική Ευρώπη η ταυτότητα του έθνους κράτους περιπλέκεται με αυτή του κράτους μέλους (Sbragia: 1994). Η εθνική κυριαρχία ως έννοια σχέσης παρά ως μονήρης έννοια εξηγώντας την ικανότητα ενός κράτους να δεσμευθεί παρά να αντιστέκεται (Slaughter:2004). H ένταξη ως παράγοντας διευκόλυνσης της συνεργασίας και της αύξησης της εθνικής επιρροής Η ένταξη ως στρατηγική επιλογή εκσυγχρονισμού Η ένταξη ως πολιτισμική επιλογή Η ένταξη ως παράγοντας προώθησης της ενοποίησης (η αξιακή διάσταση της ενοποίησης) 7

8 (European Council of Foreign Relations, ECFR)/ οικονομικός, πολιτικός και γεωγραφικός παράγοντας 8

9 Δομικά μειονεκτήματα των μικρών κρατών στην ευρωπαϊκή διακυβέρνηση Η επιρροή των κρατών στη διαπραγμάτευση εξαρτάται από τους πόρους που διαθέτουν, την διοικητική και διαχειριστική ικανότητα και εμπειρία τους και από τις διαπραγματευτικές στρατηγικές που χρησιμοποιούν. Η θέση των μικρών/αδύναμων κρατών Ισχνοί οικονομικοί πόροι και άρα Περιορισμένες ικανότητες παζαρέματος Ενίσχυση της επιρροής των μικρών/αδύναμων κρατών ενεργό εμπλοκή στα πρώτα στάδια των διαπραγματεύσεων με την αξιοποίηση συγκεκριμένων στρατηγικών υιοθέτηση του ρόλου του έντιμου διαμεσολαβητή πρώιμη εμπλοκή με την πολιτική διαδικασία και τη δικτύωση καθορισμός στρατηγικών προτεραιοτήτων και διαμόρφωση συμμαχιών χρήση της ήπιας δύναμης και ανάπτυξη προσόντων για διαπραγμάτευση υιοθέτηση φιλοευρωπαϊκής προσέγγισης μεγιστοποίηση των ευκαιριών της Προεδρίας του Συμβουλίου και της μάθησης μέσα από την εμπειρία. επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις ανάπτυξη ειδικής τομεακής τεχνογνωσίας (niche expertise in key policy fields) για απόκτηση φήμης για ηγεσία σ έναν τομέα πολιτικής (policy leadership) 9

10 Η διαμόρφωση συμμαχιών στο Συμβούλιο Μέτρηση του εθνικού συμφέροντος εντός ενός πολύ πυκνού θεσμικού περιβάλλοντος Μοντέλα συμμαχιών μπορούν να βασίζονται: στην ισχύ (χώρες με μεγάλο βάρος ψήφου) στο συμφέρον (κοινό (οικονομικό) συμφέρον σε συγκεκριμένα θέματα [συνεισφέροντες/αποδέκτες ευρ. επιχορηγήσεων] στην ιδεολογία (αριστερά/δεξιά ή υπέρ/κατά της ενοποίησης) στην κουλτούρα (κοινά πολιτισμικά στοιχεία γλώσσα, ιστορία, κουλτούρα) γεωγραφική συμμαχία (Βορράς/Νότος) παλιά/νέα μέλη 10

11 Το μέλλον της Ευρώπης: εθνικές ανομοιογένειες και επιδιώξεις Stratfor analysis: κατατάσσει τα κράτη μέλη της Ένωσης σε τέσσερις κατηγορίες, ανάλογα με τις επιδιώξεις και τις πιθανότητες να επιλέξουν κάποια στιγμή να εξέλθουν από την Ένωση. Πρόκειται για: α) τους outsiders της Κεντρικής Ευρώπης που είναι και τα πιο πρόσφατα μέλη της ΕΕ, β) την ευρωπαϊκή περιφέρεια, γ) τα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης και δ) τους «Big 3» (Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία). 11

12 Μεταφορά εξουσιών στο κέντρο (ή/και επαναφορά εξουσιών σε εθνικό επίπεδο): πως μπορούμε να διαχειριστούμε την ετερογένεια, τη διαφοροποίηση των εθνικών προτιμήσεων και την ένταξη των εξωτερικοτήτων; 12

13 Πολιτική ένωση ή/και διαφοροποιημένη ενοποίηση Σενάριο 1. Ένας ευρύτερος κύκλος κρατών-μελών που συνιστούν μια ομάδα χαλαρότερης ένωσης γύρω από την ενιαία αγορά (soft core Europe) Και μια Ευρώπη πυρήνας γύρω από την Ευρωζώνη και την ζώνη Σένγκεν (hard core Europe) Σταθερός Πρόεδρος Ευρωγκρούπ που λογοδοτεί στο ΕΚ Κοινοβουλευτικό σώμα με μέλη του ΕΚ και των εθνικών κοινοβουλίων με πλήρη εξουσία δημοσιονομικού και μακρο-οικονομικού ελέγχου (Γαλλογερμανική πρόταση) Φορολογική πολιτική: κοινή ενοποιημένη φορολογική βάση για τις εταιρείες Κοινά κοινωνικά στάνταρς Σενάριο 2. Μια σειρά από πολιτικές κοινότητες που αποτελούνται από συστάδες κρατών-μελών (clusters), μέσω των επικαλυπτόμενων εντάξεων τους σε συγκεκριμένες συνεργασίες δημιουργείται ένας μαλακός πυρήνας που περιλαμβάνει μια μεγάλη πλειοψηφία κρατών μελών (soft core Europe). 13