Σο Θεσμικό πλαίσιο για την Κοινωνική Οικονομία και τις κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα

Transcript

1 Σο Θεσμικό πλαίσιο για την Κοινωνική Οικονομία και τις κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα Ν Ι Κ Ο Α Ρ Ρ Η Ε Θ Ν Ι Κ Ο Κ Ε Ν Σ Ρ Ο Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ω Ν Ε Ρ Ε Τ Ν Ω Ν

2 ΔΟΜΗ ΠΑΡΟΤΙΑΗ 1.Η έννοια της Κοινωνικής Οικονομίας 2.Σο θεσμικό πλαίσιο για την κοινωνική οικονομία και τις κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα 3. Κοινωνικές επιχειρήσεις και εταιρική κοινωνική ευθύνη 4. τρατηγική και πρωτοβουλίες του Δήμου Αθηναίων για συνεργασία με Κοιν..ΕΠ την εποχή της οικονομικής κρίσης

3

4 Ιδιωτικός κερδοσκοπικός τομέας Δημόσιος τομέας Κοινωνική οικονομίατρίτος τομέας υνεταιρισμοί κοινού δικαίου Κοινωνικές επιχειρήσεις ΜΚΟ Κοινωνικής οικονομίας

5 ΛΟΓΟΙ ΑΝΑΔΤΗ ΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Αύξηση ποσοστών ανεργίας και φτώχειας είχε ως αποτέλεσμα και την εμφάνιση νέων μορφών κοινωνικών επιχειρήσεων καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού και φορέων καινοτομιών Κρίση Κράτους Πρόνοιας επέτρεψε την άνοδο της κοινωνικής οικονομίας η οποία εστιάζει στην τοπική ανάπτυξη, την επανενσωμάτωση μακροχρόνια άνεργων και στην καταπολέμηση του αποκλεισμού. Η κοινωνική οικονομία απέβλεπε περισσότερο στην πραγματοποίηση των στόχων της κοινωνικής πολιτικής ή της πολιτικής της απασχόλησης.

6 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Σο σύνολο των οργανώσεων που δεν είναι δημόσιες, λειτουργούν με δημοκρατικό τρόπο, και παρέχουν για τα μέλη ισότητα, αλληλεγγύη και το ίδιο καθεστώς ιδιοκτησίας για όλους τους συμμετέχοντες. Προβλέπεται ειδικό καθεστώς για τη διανομή των κερδών, όπου κάθε πλεόνασμα δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθεί με άλλο τρόπο από το να υπηρετεί τις ανάγκες των μελών. Ο έλεγχος ανήκει μόνο στα μέλη Source: Chart of Social Economy 1980 (Archambault, 1997, Defourny & Develtere, 1999, Demoustier & Rousellier, 2005, Laville, Levesque & Mendell, 2006, CIRIEC, 2007, Vienney, 2008).

7 Βασικές Αρχές- Αξίες Χάρτη Κοινωνικής Οικονομίας Πρωταρχική σημασία των ατόμων και της κοινωνίας έναντι του κεφαλαίου Αυτόνομη λειτουργία και ανεξαρτησία από το κράτος Η πλειονότητα των πλεονασμάτων θα επενδύεται για την βιώσιμη ανάπτυξη και τις υπηρεσίες προς τα μέλη και την κοινωνία Εθελοντική και ίση μεταχείριση Αλληλεγγύη και Τπευθυνότητα Δημοκρατικός έλεγχος από τα μέλη υνδυασμός ατομικού και γενικού συμφέροντος Source: (CEP-CMAF, 2002, 2).

8 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ε Ευρωπαϊκό επίπεδο δύο εκατομμύρια επιχειρήσεις, περίπου το 10% όλων των μορφών επιχειρήσεων, ανήκουν στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Ο ευρύτερος τομέας της κοινωνικής οικονομίας απασχολεί σήμερα έντεκα (11) εκατομμύρια ανθρώπους, δηλαδή περίπου το 6% όλων των εργαζομένων στην Ευρώπη Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί σήμερα τον τομέα αυτό ως προνομιακό πεδίο εφαρμογής πολιτικών για την απασχόληση, την τοπική ανάπτυξη, την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού o οποίος ανοίγει νέες διεξόδους επιχειρηματικής δράσης ενώ δημιουργεί προϋποθέσεις επένδυσης στο λεγόμενο «κοινωνικό κεφάλαιο» και στην κοινωνική καινοτομία

9 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η απασχόληση στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας αντιπροσωπεύει μόλις το 1,8% της συνολικής απασχόλησης και το 2,9% της μισθωτής εργασίας. Εμπόδια: Έλλειψη θεσμικού πλαισίου μέχρι πρόσφατα, γραφειοκρατία, έλλειψη επιχειρηματικής τεχνογνωσίας και ανάλογης εκπαίδευσης, δυσκολίες δικτύωσης και προώθησης των προϊόντων και υπηρεσιών κ.α.

10 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Σο σύνολο των οικονο μικών, επιχειρηματικών, παραγωγικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αναλαμβάνονται από νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων, των οποίων ο καταστατι κός σκοπός είναι η επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και η εξυπηρέτηση γενικότερων κοινωνικών συμφερό ντων. Άρθ. 1 Ν. 4019/2011

11

12 ΘΕΜΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΓΙΑ ΤΝΕΣΑΙΡΙΜΟΤ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Νόμοι ύνταγμα Γεωργικοί και αστικοί συνεταιρισμοί κάθε είδους αυτοδιοικούνται σύμφωνα με τους όρους του νόμου και του καταστατικού τους και προστατεύονται και εποπτεύονται από το κράτος Ν. 921/1979 «Αγροτικοί υνεταιρισμοί» Ν. 1167/1986 «Αστικοί υνεταιρισμοί» Ν. 2716/1999 «Κοινωνικοί υνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης» Ν.4019/2011 για Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα

13 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΝΕΣΑΙΡΙΣΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΗ Είναι αστικός συνεταιρισμός με κοινωνικό σκοπό και διαθέτει εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα. Σα μέλη της Κοιν..Επ. μπορούν να είναι είτε φυσικά πρόσωπα είτε φυσικά και νομικά πρόσωπα. Σα μέλη συμμετέχουν με μία ψήφο ανεξάρτητα από τον αριθμό των συνεταιριστικών μερίδων που διαθέτουν.

14 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΗ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Α Φ Α Ρ Α Κ Σ Η Ρ Ι Σ Ι Κ Α υνεχής δραστηριότητα παραγωγής αγαθών/υπηρεσιών Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Α Φ Α Ρ Α Κ Σ Η Ρ Ι Σ Ι Κ Α αφής στόχος παροχής υπηρεσίας στην κοινότητα Ανεπτυγμένος βαθμός αυτονομίας ημασία ανάληψης οικονομικού ρίσκου Μίνιμουμ επίπεδο ανταποδοτικής απασχόλησης Προερχόμενη πρωτοβουλία από ομάδα πολιτών Αποφασιστική εξουσία των μελών και όχι του κεφαλαίου υμμετοχική δημοκρατική δυναμική Περιορισμός της διανομής των κερδών

15 ΚΑΣΗΓΟΡΙΕ ΚΟΙΝ.. ΕΠ υλλογικού και παραγωγικού σκοπού Ένταξης Κοινωνικής φροντίδας

16 ΚΑΣΗΓΟΡΙΕ ΚΟΙΝΩΝ. ΤΝΕΣΑΙΡΙΣΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ 1. Κοινωνικές υνεταιριστικές Επιχειρήσεις Ένταξης, οι οποίες αφορούν στην ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ατόμων που ανήκουν στις ευάλωτες κατηγορίες του πληθυσμού 2. Κοινωνικές υνεταιριστικές Επιχειρήσεις Κοινωνικής Υροντίδας, οι οποίες εστιάζουν στην παραγωγή και παροχή προϊόντων και υπηρεσιών κοινωνικού- προνοιακού χαρακτήρα σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, όπως ηλικιωμένοι, βρέφη, παιδιά, Α.Μ.Ε.Α 3. Κοινωνικές υνεταιριστικές Επιχειρήσεις υλλογικού και Παραγωγικού σκοπού οι οποίες εστιάζουν στην παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών για την ικανοποίηση των αναγκών της συλλογικότητας, που προάγουν το τοπικό και συλλογικό συμφέρον, την προώθηση της απασχόλησης, την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και την ενδυνάμωση της τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης

17 Ν. 4019/2011 ΓΙΑ ΚΟΙΝ..ΕΠ. Ελάχιστος αριθμός μελών : 5 υλλογικού και παραγωγικού σκοπούκοινωνικής φροντίδας, 7 ένταξης Η συμμετοχή των νομικών προσώπων στην επιχείρηση δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1/3 του συνόλου των μελών της. υμμετοχή Ο.Σ.Α. και ΝΠΔΔ που υπάγονται σε αυτούς δεν επιτρέπεται, εκτός των Κοιν.. Επ. ένταξης Σα κέρδη διατίθενται ποσοστιαία ετησίως : 5% για σχηματισμό αποθεματικού. Έως 35% διανέμεται στους εργαζόμενους ως κίνητρο παραγωγικότητας. Σο υπόλοιπο (60%) διατίθεται για τις δραστηριότητες της επιχείρησης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας

18 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΕΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ ΑΠΟ ΜΗ ΚΕΡΔΟΚΟΠΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΜΟΥ Η επιχειρηματική οπτική. Η δυνατότητα (περιορισμένης) διανομής κερδών. Ο υψηλός βαθμός αυτονομίας από το κράτος. Σα οικονομικά κριτήρια λειτουργίας. Ο συνδυασμός πόρων (εσόδων) από την αγορά και εκτός αγοράς (επιδοτήσεις).

19 ΠΛΕΟΝΕΚΣΗΜΑΣΑ ΚΟΙΝ.. ΕΠ. Δεν υπόκεινται σε φορολογία εισοδήματος για το ποσοστό των κερδών τους το οποίο διατίθεται για το σχηματισμό αποθεματικού και τις δραστηριότητές τους. Οι εργαζόμενοι που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού συνεχίζουν να εισπράττουν τις όποιες παροχές ταυτόχρονα με την αμοιβή τους από την Κοιν..Επ. Πρόσβαση σε χρηματοδότηση υμμετοχή σε εθνικά προγράμματα επενδύσεων (ν.3908/2011) Ένταξη σε προγράμματα στήριξης επιχειρηματικότητας, προγράμματα Ο.Α.Ε.Δ, πολιτικές απασχόλησης Προγραμματικές υμβάσεις με κράτος και Ο.Σ.Α.

20 ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Έλλειψη κατάλληλων και προσβάσιμων υπηρεσιών υποστήριξης για τις κοινωνικές επιχειρήσεις Έλλειψη ειδικών προγραμμάτων επιδότησης στο στάδιο της έναρξης των κοινωνικών επιχειρήσεων Δυσμενές χρηματοοικονομικό περιβάλλον για την ανάπτυξη χρηματοδοτικών μέσων Διάφορα σύνθετα διοικητικά ζητήματα σχετικά με την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας Σο σχετικά μικρό ενδιαφέρον για το νέο θεσμό της κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης και γενικά της κοινωνικής επιχειρηματικότητας

21 Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας 2. Κοινωνικοί υνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης Ν. 2716/1999 Άρθρο 14 Ν. 4019/2011

22 ΜΗΤΡΩΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 1. Κοινωνικές υνεταιριστικές Επιχειρήσεις ν. 4019/ Κοινωνικοί υνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης Ν.2716/ Τφιστάμενες νομικές μορφές οι οποίες πληρούν σωρευτικά τα ακόλουθα κριτήρια: - έχουν ως αποκλειστικό καταστατικό σκοπό την κοινωνική ωφέλεια μέσω της παραγωγής αγαθών ή της παροχής υπηρεσιών συλλογικού και κοινωνικού χαρακτήρα, - αποδίδουν προτεραιότητα στα άτομα και την εργα σία έναντι του κεφαλαίου - εφαρμόζουν δημοκρατικό σύστημα λήψης αποφά σεων, - έχουν αυτονομία στη διοίκηση και διαχείριση των δραστηριοτήτων τους, - προβλέπουν τη χρησιμοποίηση των κερδών τους για τους καταστατικούς σκοπούς τους και δευτερευό ντως τη δυνατότητα περιορισμένης έκτασης διανομής των κερδών αυτών, - λειτουργούν με βάση την αρχή της αειφόρου α νάπτυξης, - αναπτύσσουν τις δραστηριότητες τους τουλάχι στον επί μια τριετία πριν από την υποβολή της αίτησης εγγραφής στο Μητρώο

23 ΕΛΛΕΙΨΕΙ Ν. 4019/2011 Βασικό αντικείμενο του νόμου είναι να εισάγει την Κοινωνική υνεταιριστική Επιχείρηση Προβλέπει την δημιουργία Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας το οποίο όμως δεν περιλαμβάνει όλους τους θεσμικούς τύπους των οργανισμών κοινωνικής οικονομίας

24 ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ Από 2011 υπάρχει αυξανόμενη δραστηριότητα και ενδιαφέρον για την κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα 1. ημαντική αύξηση του αριθμού των Κοιν..Επ. που έχουν εγγραφεί στο Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας (660 σε διάφορους τομείς : πολιτισμός, περιβάλλον-ενεργές 435) 2. Ορισμένοι οργανισμοί έχουν πάρει πρωτοβουλίες για την προώθηση της κοινωνικής οικονομίας ( π.χ. Δήμος Αθηναίων) 3. υνεργασία Κοιν..Επ. με Δήμους σε προγραμματικές συμβάσεις που αφορούν την παροχή υπηρεσιών 4. το Μνημόνιο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ελλάδας υπάρχει σαφής αναφορά στην ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας ως μέσο αύξησης της απασχολησιμότητας.

25

26 ΕΣΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΤΘΤΝΗ Περιβαλλοντικά ζητήματα Κοινωνικά κριτήρια Επιχείρηση Οικονομικά αποτελέσματα

27 ΕΣΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΤΘΤΝΗ Προώθηση σκοπού Κοινωνικά υπεύθυνες πρακτικές Μάρκετινγκ σκοπού Εταιρικός εθελοντισμός Κοινωνικό Μάρκετινγκ Εταιρική φιλανθρωπία

28

29 ΔΕΙΚΣΗ ΕΣΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΤΘΤΝΗ Κοινωνία Περιβάλλον Εργαζόμενοι Αγορά

30 Ο ΔΕΙΚΣΗ CRI ΜΕΣΡΑΕΙ ΣΗΝ ΑΠΟΔΟΗ ΣΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ ΚΑΙ ΣΗΝ ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΟΤ: 1. την κοινωνία, αξιολογώντας την υποστήριξη που παρέχει σε πρωτοβουλίες των τοπικών και εθνικών κοινωνιών βοηθώντας στο χτίσιμο εποικοδομητικών σχέσεων με τις κοινωνίες αυτές και τη δημιουργία Αμοιβαίας Εμπιστοσύνης. 2. το περιβάλλον, αξιολογώντας τις πολιτικές τους και τις ενέργειές τους για τον περιορισμό των δυσμενών επιδράσεων που εξασκεί στις κλιματικές αλλαγές βοηθώντας να συνειδητοποιήσουν ότι η μετάβασή τους σε μια οικονομία που απαιτεί περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακος αντιπροσωπεύει τόσο ένα μεγάλο ρίσκο όσο και μια μεγάλη ευκαιρία. 3. την αγορά και τους καταναλωτές, αξιολογώντας την επίδοσή τους στις σχέσεις τους με τους πελάτες τους και την αγορά και στο κατά πόσο παρακολουθούν, κατανοούν και ανταποκρίνονται στις συνεχώς μεταλλασσόμενες ανάγκες των καταναλωτών. το πώς δηλαδή πωλούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες με υπευθυνότητα, σωστή ποιότητα και τιμές. 4. τους εργαζομένους, αξιολογώντας τη συμπεριφορά και τις πολιτικές τους στα εργασιακά θέματα όπως: Ασφάλεια, Τγιεινή, Ειλικρινή Επικοινωνία και Δίκαιη Μεταχείριση.

31 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Κοινωνία Κοιν.. Επ

32

33 ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑ 62 ενεργές Κοινωνικές υνεταιρ. Επιχειρήσεις υπό Ν. 4019/ Κοινωνικοί υνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης υπό Ν.2716/1999 Οι περισσότερες Κοιν..Επ. είναι συλλογικού σκοπού 1200 άτομα στο πρόγραμμα εκπαίδευσης και κατάρτισης για την κοινωνική επιχειρηματικότητα Κινητοποίηση θεσμικών φορέων της πόλης με συγκροτημένη στρατηγική και προγράμματα για την ανάπτυξη και την προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας

34 ΕΡΓΟ ΑΘΗΝΑ εκατ. Ευρώ χρηματοδοτούμενο από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ( 72 projects)- 4 προτεραιότητες: 1. Αντιμετώπιση ανεργίας 2. Ενίσχυση επιχειρηματικότητας 3. Βελτίωση ποιότητας ζωής και περιβάλλοντος 4. Τποστήριξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων

35 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΠΙΧΕΙΡΩ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ» Αποβλέπει στην στήριξη υποψήφιων κοινωνικών επιχειρηματιών στο Δήμο Αθηναίων, με στόχο την προώθηση του κοινωνικού επιχειρείν και την ευρύτερη στήριξη του οικοσυστήματος γύρω από αυτό. Περιλαμβάνει: Δράσεις ενημέρωσης και προβολής και πληροφόρησης για τη διάδοση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας ως επιχειρηματικό μοντέλο και την προσέλκυση υποψήφιων κοινωνικών επιχειρηματιών υμβουλευτική υποστήριξη των επιλεχθεισών υποψήφιων επιχειρηματικών σχημάτων και νεοϊδρυόμενων επιχειρήσεων η οποία περιλαμβάνει την παροχή κατευθύνσεων σε θέματα νομικά, λογιστικά, επιχειρηματικού σχεδιασμού, κλπ. Τποστήριξη σε ενέργειες δικτύωσης και εξωστρέφειας τόχος είναι λάβουν τις συμβουλευτικές υπηρεσίες 100 επιχειρήσεις και να ιδρυθούν τουλάχιστον 40 νέες κοινωνικές επιχειρήσεις, αλλά και ευρύτερα να προωθηθεί το μοντέλο της βιώσιμης κοινωνικής επιχείρησης. υνολικός προϋπολογισμός Έργου: ( ).

36

37 Κοινωνικό Υαρμακείο

38 ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ 1/2 την Ελλάδα ο σχεδιασμός και η εφαρμογή πολιτικών και πρακτικών στο χώρο της κοινωνικής οικονομίας είναι σε αρχικό στάδιο. Σο 2.67% απασχολούνται στην κοινωνική οικονομία στην Ελλάδα ενώ 9.02% στη Γαλλία (CIRIEC 2012, Spear 2012) Παρότι ο Ν.4019/2011 δεν περιγράφει λεπτομερώς την έννοια της Κοινωνικής Οικονομίας εντούτοις είναι ένα πρώτο βήμα στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Ο αριθμός των Κοιν.. Επ. που έχουν εγγραφεί στο Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας έχει αυξηθεί σημαντικά την περίοδο της οικονομικής κρίσης Η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας μπορεί να είναι ένα μέτρο για αντιμετώπιση της ανεργίας και την αύξηση της απασχολησιμότητας

39 ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ 2/2 τενή συνεργασία των Κοιν.. Επ. με δήμους στο πλαίσιο προγραμματικών συμβάσεων που αφορούν στην παροχή υπηρεσιών για την ικανοποίηση κοινωνικών αναγκών στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας και υγείας. Ανάγκη υποστήριξης δομών για κοινωνικούς επιχειρηματίες σε τοπικό επίπεδο.

40 ας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!!