Εκπαίδευση Ενηλίκων Κατερίνα Κεδράκα

Transcript

1 Εκπαίδευση Ενηλίκων Κατερίνα Κεδράκα Επίκουρος Καθηγήτρια ΠΘ Καθηγήτρια - Σύμβουλος Εκπαίδευσης Ενηλίκων στο ΕΑΠ

2 ΤΑ ΤΡΙΑ ΕΙ Η ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Η τυπική εκπαίδευση (formal education) Η μη τυπική εκπαίδευση (non formal education) Η άτυπη μάθηση (informal learning)

3 Η αρχική επένδυση για δεξιότητες και επαγγελματικά προσόντα δεν επαρκεί πλέον για όλη την ενεργό ζωή

4 Οι ενήλικοι διεκδικούν την πρόσβασή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε ένα πιο ώριμο στάδιο ζωής Υποψήφιοι μαθητές Λυκείων για εισαγωγή σε ΑΕΙ ΤΕΙ = Υποψήφιοι ενήλικοι για το ΕΑΠ (2014) =

5 Η Εκπαίδευση Ενηλίκων αφορά οποιαδήποτε μαθησιακή δραστηριότητα ή πρόγραμμα: σκόπιμα σχεδιασμένο από κάποιο φορέα, για να ικανοποιεί συγκεκριμένες ανάγκες (επαν)εκπαίδευσης, κατάρτισης ή ενδιαφέροντος, που απευθύνεται σε ενήλικα άτομα που η κύρια δραστηριότητα τους δεν είναι οι σπουδές, λειτουργεί βάσει των αρχών μάθησης των ενηλίκων

6 Αρχές μάθησης ενηλίκων Ημάθησηεπιτυγχάνεταιμέσωτηςδράσης (βιωματική/ εμπειρική μάθηση) Επίκεντρο της εκπαιδευτικής διεργασίας είναι οι εκπαιδευόμενοι και η εμπειρία τους Ευρετική πορεία προς τη γνώση Κριτικός τρόπος σκέψης Αμφίδρομες σχέσεις διδασκόντων - διδασκομένων

7 Πού τη συναντούμε Σχολές Γονέων Λαϊκή Επιμόρφωση Σχολεία εύτερης Ευκαιρίας Εσπερινά Σχολεία Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κέντρα Γεωργικής Εκπαίδευσης Εθνικό Κέντρο ημόσιας ιοίκησης ΝΕΛΕ Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης Φροντιστήρια Ξένων Γλωσσών και Η/Υ γιαενηλίκους Ενδοϋπηρεσιακές επιμορφώσεις Κέντρα ήμων, Νομαρχιών κτλ ΚΑΠΗ Επιστημονικές & Επαγγελματικές Ενώσεις

8 Ο εκπαιδευτής ενηλίκων άσκαλος/ εκπαιδευτής ιευκολυντής /αρωγός στο διδακτικό έργο Εμψυχωτής Συντονιστής Επόπτης Εκπαιδευτής - προπονητής Καθοδηγητής/ Σύμβουλος Εκπαιδευτής άλλων εκπαιδευτών Οργανωτής εκπαιδευτικής πολιτικής Συγγραφέας μαθησιακού/ διδακτικού υλικού Ερευνητής Σχεδιαστής προγραμμάτων ιαχειριστής (οικονομικών, χρόνου, σχέσεων, προγραμμάτων, προσωπικού) Τεχνικός Σύμβουλος Εμπειρογνώμων Ελεγκτής/ αποτιμητής Αξιολογητής Πωλητής/ μεταπράτης Χειριστής τεχνολογίας

9 ΟΙ ΕΝΗΛΙΚΟΙ ΩΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Η μάθηση για ένα ενήλικο άτομο και η προσπάθεια να σπουδάσει (στην τριτοβάθμια εκπαίδευση) δεν αποτελεί μια στιγμιαία ή απλώς ευκαιριακή προσπάθεια, αλλά μια ενήλικη διαδικασία.

10 Η βάση είναι: Η ενηλικιότητα (βλ M. Knowles) των εκπαιδευόμενων Η επιθυμία για μάθηση που χαρακτηρίζεται από την ωριμότητα των εκπαιδευομένων, δηλ. την προσπάθεια για προσωπική ανάπτυξη, τη δημιουργία προοπτικής και τη δύναμη της επιλογής και της δράσης.

11 Ενήλικοι εκπαιδευόμενοι Μη παραδοσιακοί σπουδαστές: Εργαζόμενοι Επαγγελματίες Άνεργοι Γυναίκες μητέρες & εργαζόμενες Έλληνες της διασποράς ΑμΕΑ Κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών Άτομα που δεν σπούδασαν ή συνεχίζουν, ή δεν ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους

12 Τα χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευομένων Φτάνουν συνειδητά και σκόπιμα σε διαδικασία μάθησης. Έχουν επαγγελματική εμπειρία (αλλά και εμπειρία ζωής), διαμορφωμένη προσωπικότητα, απόψεις, στάσεις, συμπεριφορές, αξίες, ενδιαφέροντα κτλ.

13 Τα χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευομένων Οι στόχοι και οι προσδοκίες τους είναι συγκεκριμένοι και συνήθως συνδέονται με την επαγγελματική τους ανέλιξη ή/και αλλαγή, ΌΜΩΣ: είναι ασαφές αν οι προσδοκίες αυτές αφορούν αυτή καθαυτή την επιδιωκόμενη μάθησηήσυγχέονταιμετηνεπαγγελματική εξέλιξη, που μπορεί να αποτελέσει και εμπόδιο στη διεργασία της μάθησης ή να οδηγήσει σε ματαιώσεις.

14 Προσπαθούν να βελτιώσουν το εκπαιδευτικό τους υπόβαθρο, να εκσυγχρονίσουν τις γνώσεις και δεξιότητές τους, να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και να αναστοχαστούν κριτικά γύρω από την επαγγελματική αλλά και την προσωπική πορεία τους, μέσα από το πρίσμα των ανώτερων σπουδών και της δημιουργικής μάθησης. Μαθαίνουν αυτό που θέλουν και αυτό το οποίο έχει νόημα γι αυτούς να μάθουν και δεν μαθαίνουν κάτι για το οποίο δεν ενδιαφέρονται ή του οποίου δε μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία ή τη σπουδαιότητα.

15 Προσεγγίζουν τη γνώση μέσα από την προσωπική εμπλοκή, την επικοινωνία, την υπευθυνότητα, τις πρακτικές εφαρμογές. Η αξιοποίηση της υπάρχουσας εμπειρίας (εκπαιδευτικής, επαγγελματικής και προσωπικής) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για τη διεργασία της μάθησης.

16 Οι προϋπάρχουσες αντιλήψεις και στάσεις, ηφθίνουσαμνήμη κι ενέργεια, η υπερεκτίμηση των προηγούμενων εμπειριών και γνώσεων, συναισθηματικοί παράγοντες (όπως εσωτερικοί μηχανισμοί άμυνας, απογοήτευσης και παραίτησης) μπορεί να αντιστρέψουν τον σκοπό και την πορεία της μάθησης και αντί να ωθήσουν τον ενήλικο εκπαιδευόμενο, να υψώσουν εμπόδια.

17 Έχουν πρακτικές δυσκολίες στις σπουδές τους, που συνδέονται κυρίως με την έλλειψη χρόνου, τις υπόλοιπες οικογενειακές και κοινωνικές υποχρεώσεις, στο πλαίσιο των πολλαπλών ρόλων του ενήλικου. Έχουν αυξημένες πιθανότητες να εγκαταλείψουν την εκπαίδευση.

18 Στην Εκπαίδευση Ενηλίκων Επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι ο ίδιος ο ενήλικος σπουδαστής, ο οποίος μέσα από το εκπαιδευτικό υλικό αλλά και ολόκληρη την εκπαιδευτική διαδικασία ενθαρρύνεται να αυτοαξιολογείται συνεχώς και καθοδηγείται από τον εκπαιδευτή του μέσα από μια ανοιχτή και αμφίδρομη επικοινωνία.

19 Στην Εκπαίδευση Ενηλίκων Υπάρχουν δυνατότητες επιλογής και αυτοκαθορισμού σε σχέση με την αναγκαιότητα, τη χρησιμότητα, τον τρόπο, τον χρόνο και το βάθος της μελέτης. Οι εκπαιδευτικές διαδικασίες βασίζονται στη συνειδητή και στοχοθετημένη προσπάθεια και την κριτική σκέψη κι όχι στην αφιέρωση ατελείωτων ωρών μελέτης και αποστήθισης.

20 Αυτοδιαχειριζόμενη μάθηση ιαδικασία κατά την οποία τα άτομα αναλαμβάνουν πρωτοβουλία για: τη διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών τους, το σχεδιασμό της μαθησιακής τους πορείας, την ανάληψη δράσης κι ευθύνης, την αξιολόγηση της μάθησης

21 Από την άλλη, όμως, Πολλοί συμμετέχοντες σε προγράμματα αυτοκατευθυνόμενης μάθησης αντιδρούν, γιατί: Αισθάνονται απειλούμενοι Βγαίνουν από τη βόλεψή τους Χάνουν την εμπιστοσύνη τους στον εκπαιδευτή επειδή δεν αναλαμβάνει την «ηγεσία» Αισθάνονται αμήχανα, δύσκολα κι άβολα στο ρόλο του εκπαιδευόμενου εν είναι βέβαιοι για την επιτυχία και το γόητρο μιας τέτοιας εκπαίδευσης

22 Η ιδασκαλία στην Εκπαίδευση Ενηλίκων

23 ιδασκαλία: το σύνολο των δραστηριοτήτωνενεργειών που οργανώνονται από τον εκπαιδευτή κι έχουν ως στόχο να προκαλέσουν τη μάθηση

24 Σημεία κλειδιά για τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό στην Εκπαίδευση Ενηλίκων Αξιολόγηση του προφίλ της εκπαιδευτικής ομάδας Καταγραφή εκπαιδευτικών αναγκών Αξιοποίηση εμπειρίας Βιωματικές τεχνικές εκπαίδευσης Συνεχής ανατροφοδότηση Κριτική προσέγγιση

25 Μάθηση = αλλαγή Γνώσεις εξιότητες Συμπεριφορές/ στάσεις

26 Ο σκοπός και οι στόχοι του μαθήματος Υπάρχουν τριών ειδών εκπαιδευτικοί στόχοι: Ο γνωστικός: οι γνώσεις Ο ψυχοκινητικός: ητεχνογνωσία, οι ικανότητες και δεξιότητες Οθυμικός: οι στάσεις, η συμπεριφορά, οι πεποιθήσεις.

27 Γνώσεις αναγνωρίζουν ονομάζουν επεξεργάζονται απαριθμούν απομνημονεύουν αναλύουν περιγράφουν προσδιορίζουν κατηγοριοποιούν ορίζουν συγκρατούν ταξινομούν

28 εξιότητες σχεδιάζουν επιλέγουν αναπτύσσουν διαμορφώνουν παρουσιάζουν διασταυρώνουν βελτιώνουν δοκιμάζουν ελέγχουν

29 Στάσεις/ συμπεριφορές προσαρμόζονται απομυθοποιούν πραγματοποιούν εντάσσονται είναι ανοιχτοί σε διορθωτικές κινήσεις επικοινωνούν εφαρμόζουν κινητοποιούνται δουλεύουν ομαδικά και συνεργατικά διαπραγματεύονται υποχωρούν

30 Σε κάθε διδασκαλία ενηλίκων εκτιμούμε: Το προφίλ της ομάδας-στόχου Τις εκπαιδευτικές ανάγκες των εκπαιδευομένων Τον σκοπό και τους στόχους που επιδιώκουμε να πετύχουμε Τον χώρο, όπου πραγματοποιείται η διδασκαλία Τον χρόνο, τον οποίο έχουμε στη διάθεσή μας Την προς μάθηση ύλη (το περιεχόμενο της μάθησης) Τις εκπαιδευτικές τεχνικές που είναι κατάλληλες Τα διδακτικά μέσα που θα χρησιμοποιήσουμε Τον εκπαιδευτή Την ποιότητα της επικοινωνίας εκπαιδευτικούεκπαιδευόμενων Την αξιολόγηση της διαδικασίας

31 Σε κάθε διδασκαλία υπάρχουν: Εισαγωγή = περιγραφή πλαισίου και ομάδας - σύνδεση με τα προηγούμενα Κυρίως μέρος = διεξαγωγή /υλοποίηση και αξιολόγηση Κλείσιμο = απολογισμός & σύνδεση με τα επόμενα

32 Εκπαιδευτικές τεχνικές Εισήγηση Πρακτική άσκηση Πείραμα Επίδειξη Ερωτήσεις-απαντήσεις Συζήτηση Ομάδες εργασίας Παίξιμο ρόλων / Προσομοίωση Μελέτη περίπτωσης Χιονοστιβάδα

33 Αξιολόγηση της διδακτικής διαδικασίας Η αποτελεσματικότητα σε επίπεδο: Σκοπού Γνώσεων εξιοτήτων Στάσεων/ συμπεριφορών Επικοινωνίας Παιδείας/ κουλτούρας