ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ Ε ΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΙΕΝΕΡΓΕΙΑ Ε ΑΦΙΚΩΝ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ

Transcript

1 ΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ Ε ΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΙΕΝΕΡΓΕΙΑ Ε ΑΦΙΚΩΝ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ Οι εδαφικές αναλύσεις προσδιορίζουν τα διαθέσιµα θρεπτικά στοιχεία και τα χαρακτηριστικά του εδάφους ενός αγροτεµαχίου και άρα καθορίζουν τις ακριβείς ποσότητες στοιχείων που πρέπει να προστεθούν. Αυτό εξοικονοµεί χρήµατα και προστατεύει το περιβάλλον. Για να είναι αξιόπιστες οι εδαφικές αναλύσεις πρέπει να λαµβάνονται αντιπροσωπευτικά του αγροτεµαχίου εδαφικά δείγµατα. 1. Βάθος δειγµατοληψίας Το βάθος δειγµατοληψίας εξαρτάται από την καλλιέργεια, τις καλλιεργητικές πρακτικές που εφαρµόζονται, το βάθος κατεργασίας και τα προς έλεγχο θρεπτικά στοιχεία. Η δειγµατοληψία λαµβάνει χώρα κυρίως στα βάθη: cm, cm και cm (αναλόγως την καλλιέργεια), 3. ριζοστρώµατος της καλλιέργειας. Για περισσότερες λεπτοµέρειες απευθυνθείτε στο Π.Ε.Γ.Ε.Α.Λ. Θεσσαλονίκης. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην περίπτωση που ενδιαφέρει για συγκεκριµένο λόγο ο προσδιορισµός του νιτρικού αζώτου (ΝΟ 3 -Ν) καλό είναι να πάρετε δείγµατα και από τον επιφανειακό (0 30 cm) και από τον υπεδάφιο ορίζοντα (30 60 cm). 2. ειγµατοληψία Από επίπεδη οµοιόµορφη έκταση του προς έλεγχο αγροτεµαχίου, λαµβάνονται τουλάχιστον 20 υποδείγµατα σε κάθε βάθος, µε δειγµατολήπτη. Πριν τη δειγµατοληψία του υποδείγµατος από κάθε σηµείο δειγµατοληψίας, πρέπει να "καθαριστεί" επιφανειακά το έδαφος από ζιζάνια, χόρτα ή φύλλα και µε το Π.Ε.Γ.Ε.Α.Λ. Κεντρικής Μακεδονίας Σελ. 1 από 8

2 δειγµατολήπτη να λάβει χώρα η δειγµατοληψία από τον επιφανειακό και µετά από τον υπεδάφιο ορίζοντα (βλ. Εικόνα 1). Εικόνα 1. ειγµατοληψία εδαφικού υποδείγµατος µε τη χρήση δειγµατολήπτη (Zhang και Johnson) ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Κατά τη διάρκεια της δειγµατοληψίας σηµαντικό είναι να παραβρίσκεται ο παραγωγός για να παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες στο άτοµο που εκτελεί την δειγµατοληψία. Σε κάθε βάθος λαµβάνεται ένα (1) υπόδειγµα από κάθε σηµείο δειγµατοληψίας, όπως φαίνεται στην Εικόνα 2. Όλα τα υποδείγµατα συλλέγονται σε καθαρό πλαστικό κουβά ή σακούλα (ανά βάθος δειγµατοληψίας), αναµειγνύονται πολύ καλά µε το χέρι και δηµιουργείται έτσι ένα σύνθετο αντιπροσωπευτικό δείγµα (ένα σύνθετο δείγµα ανά βάθος). Σε περίπτωση που το δείγµα είναι πολύ υγρό και δεν µπορεί να λάβει χώρα ανάµειξή του είναι προτιµότερο η δειγµατοληψία να γίνει όταν το αγροτεµάχιο είναι πιο ξηρό. Π.Ε.Γ.Ε.Α.Λ. Κεντρικής Μακεδονίας Σελ. 2 από 8

3 ΣΗΜΕΙΩΣΗ: α) Κατά την ανάµειξη καλό είναι να φοράτε πλαστικά γάντια, β) Μην αναµειγνύετε δείγµατα από διαφορετικά βάθη και διαφορετικά αγροτεµάχια και γ) φροντίστε έτσι ώστε ο εξοπλισµός που θα χρησιµοποιήσετε να είναι καθαρός. 3. Περιοχή δειγµατοληψίας Το δείγµα που λαµβάνεται από το αγροτεµάχιο πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό του αγροτεµαχίου. Πόσο µεγάλη έκταση µπορεί να αντιπροσωπευτεί από ένα σύνθετο δείγµα που προκύπτει από την ένωση 20 τουλάχιστον υποδειγµάτων; Καθοριστικός παράγοντας δεν είναι µόνο η έκταση αλλά και η οµοιοµορφία του αγροτεµαχίου. Σε περίπτωση που η έκταση του αγροτεµαχίου δεν είναι οµοιόµορφη καλό είναι να χωρίζεται, νοητά, το αγροτεµάχιο σε µικρότερες οµοιόµορφες υποπεριοχές, να εκτελείται η διαδικασία της προηγούµενης παραγράφου σε κάθε υποπεριοχή, και να λαµβάνει χώρα εδαφολογική ανάλυση σε κάθε υποπεριοχή του αγροτεµαχίου. Η ανοµοιοµορφία ενός αγροτεµαχίου διακρίνεται από τη διαφορετική εµφάνιση της επιφάνειας του εδάφους, την ατελή στράγγιση, την ύπαρξη κηλίδας, τις διαφορές στην απόδοση ή στην ανάπτυξη των φυτών, την κλίση κ.λπ. (βλ. Εικόνα 2). Εικόνα 2. Επιλογή σηµείων δειγµατοληψίας αγροτεµαχίου (Zhang και Johnson) Π.Ε.Γ.Ε.Α.Λ. Κεντρικής Μακεδονίας Σελ. 3 από 8

4 Ένα από τα πιο διαδεδοµένα σχέδια δειγµατοληψίας και συχνά το καλύτερο για διαγνωστικούς σκοπούς είναι το πρότυπο ζιγκ ζαγκ (βλ. Εικόνα 3), το οποίο παρέχει ικανοποιητική κάλυψη της περιοχής δειγµατοληψίας όταν αυτή γίνεται µε προσοχή. Το µέγεθος του σφάλµατος της δειγµατοληψίας ποικίλλει ανάλογα µε την εµπειρία του ατόµου που εκτελεί τη δειγµατοληψία. : Σηµεία δειγµατοληψίας Εικόνα 3. Το πρότυπο δειγµατοληψίας ζιγκ ζαγκ (Brown 1999) Όσο περισσότερα είναι τα υποδείγµατα τόσο το σύνθετο δείγµα θα αντιπροσωπεύει καλύτερα το έδαφος του αγροτεµαχίου. Καλό είναι πάντως η οµοιόµορφη έκταση να µην είναι µεγαλύτερη από 40 στρέµµατα. Η περιοχή δειγµατοληψίας θα πρέπει επίσης να αντιπροσωπεύει έκταση, στην οποία θα εφαρµοστούν παρόµοιες διαχειριστικές πρακτικές σε σχέση µε την εφαρµογή λίπανσης ή την πιθανή προσθήκη ασβέστου. Π.Ε.Γ.Ε.Α.Λ. Κεντρικής Μακεδονίας Σελ. 4 από 8

5 4. Αγροτεµάχιο υπό κλίση Στην περίπτωση αγροτεµαχίου που είναι υπό κλίση, το αγροτεµάχιο χωρίζεται σε δύο ή περισσότερες υπο-περιοχές (πχ. µία στο υψηλότερο και µία στο χαµηλότερο υψόµετρο) ακολουθείται η διαδικασία της παραγράφου 2 και ο αριθµός των σύνθετων δειγµάτων είναι µεγαλύτερος από 1 (1 σύνθετο δείγµα ανά βάθος για το υψηλότερο και ένα σύνθετο δείγµα ανά βάθος για το χαµηλότερο υψόµετρο, βλ. Εικόνα 4). Εικόνα 4. ειγµατοληψία σε αγροτεµάχιο υπό κλίση (Franzen και Cihacek 1998) 5. Αποστολή δείγµατος στο εργαστήριο Το δείγµα που θα σταλεί στο εργαστήριο για ανάλυση πρέπει να είναι βάρους περίπου 1 Kg, έτσι ώστε µετά τη ξήρανση και την αποµάκρυνση του εδαφικού υλικού µεγέθους 2 mm να µείνει ποσότητα τουλάχιστον 0,5 Kg. Αν το βάρος του εδαφικού δείγµατος είναι περισσότερο από 1 Kg τότε µετά την ανάµειξή του η πλεονάζουσα ποσότητα αποµακρύνεται σύµφωνα µε την Εικόνα 5. Το σύνθετο δείγµα τοποθετείται σε κυκλικό σωρό ο οποίος χωρίζεται σε (4) νοητά τεταρτηµόρια. ύο απέναντι τεταρτηµόρια αποµακρύνονται και τα άλλα δύο ενώνονται, σχηµατίζεται πάλι ο κύκλος και αποµακρύνονται τα άλλα δύο απέναντι τεταρτηµόρια κ.ο.κ., µέχρι να µείνει η επιθυµητή ποσότητα του 1 Kg. Π.Ε.Γ.Ε.Α.Λ. Κεντρικής Μακεδονίας Σελ. 5 από 8

6 Εδαφικά Υποδείγµατα Εικόνα 5. Χειρισµός σύνθετου δείγµατος έτσι ώστε να αποµακρυνθεί η πλεονάζουσα ποσότητα εδάφους (Cools και Mikkelsen 2007) Κάθε σύνθετο δείγµα τοποθετείται σε πλαστική σακούλα και αποστέλλεται αµέσως στο εργαστήριο για εδαφολογική ανάλυση. Κάθε δείγµα συνοδεύεται από µία καρτέλα, στην οποία αναγράφονται η ηµεροµηνία της δειγµατοληψίας, η περιοχή της δειγµατοληψίας, το ονοµατεπώνυµο του παραγωγού, ο αύξων αριθµός του αγροτεµαχίου, το βάθος δειγµατοληψίας του αγροτεµαχίου και στοιχεία που αφορούν την καλλιέργεια (καλλιεργούµενο είδος, τρόπος άρδευσης κ.ά.). Αν γίνει επισήµανση του αγροτεµαχίου µε GPS καλό είναι να αναγράφονται και οι συντεταγµένες από διάφορα σηµεία του αγροτεµαχίου. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Καλό είναι κατά τη µεταφορά των δειγµάτων στο εργαστήριο, αυτά να είναι προστατευµένα από υψηλές θερµοκρασίες και την έκθεση στον ήλιο. Π.Ε.Γ.Ε.Α.Λ. Κεντρικής Μακεδονίας Σελ. 6 από 8

7 6. Θέσεις δειγµατοληψίας Όσον αφορά τις θέσεις από τις οποίες θα ληφθούν τα υποδείγµατα πρέπει: αυτές να βρίσκονται σε επαρκή απόσταση ( > 20 m) από αγροτικούς δρόµους, ποµόνες, αρδευτικά και στραγγιστικά κανάλια, φράχτες και από τα σηµεία που συνορεύουν µε διπλανά αγροτεµάχια, να αποφεύγονται τα σηµεία δειγµατοληψίας κοντά σε χαλασµένους σταλάκτες (στην περίπτωση στάγδην άρδευσης), να αποφεύγονται σηµεία των αγροτεµαχίων που νεροκρατούν και χαµηλά σηµεία του ανάγλυφου του αγροτεµαχίου, να αποφεύγονται περιοχές των αγροτεµαχίων µε διαφορετική µορφολογία από το υπόλοιπο αγροτεµάχιο (διαφορετικό χρώµα, υφή κ.λπ.). Αν η έκταση των συγκεκριµένων περιοχών είναι µεγάλη καλό είναι να λαµβάνεται δείγµα και από αυτές τις περιοχές, να αποφεύγονται τµήµατα του αγροτεµαχίου που έχουν υποστεί διάβρωση. 7. Χρόνος δειγµατοληψίας Η δειγµατοληψία µπορεί να γίνει οποτεδήποτε µετά τη συγκοµιδή της προηγούµενης καλλιέργειας ή πριν την εγκατάσταση της επόµενης καλλιέργειας. Θα πρέπει όµως να υπάρχει χρόνος πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας για τον προγραµµατισµό της επικείµενης λίπανσης ή της πιθανής προσθήκης ασβέστου και για την παραγγελία των υλικών. Θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη παράγοντες που µπορεί να επηρεάζουν τις τιµές ορισµένων εδαφικών παραµέτρων, όπως π.χ. ισχυρή βροχόπτωση µεταξύ της δειγµατοληψίας για λίπανση και της εγκατάστασης της καλλιέργειας µπορεί να επηρεάσει την συγκέντρωση των ΝΟ - 3 (νιτρικών), τα οποία εκπλύνονται σε µεγαλύτερο βάθος. Π.Ε.Γ.Ε.Α.Λ. Κεντρικής Μακεδονίας Σελ. 7 από 8

8 Ειδικότερα: 2 µε 4 εβδοµάδες πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας ή την εφαρµογή της λίπανσης θεωρείται καλή περίοδος για δειγµατοληψία. Θα πρέπει να αποφεύγεται δειγµατοληψία µετά από λίπανση, ή ασβέστωση, ή προσθήκη κοπριάς γιατί δεν αντιπροσωπεύει την πραγµατική κατάσταση του εδάφους. Η δειγµατοληψία των εδαφών καλό είναι να γίνεται σε συνδυασµό µε αναλύσεις φυτικών ιστών. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Brown A. J Soil sampling and sample handling for chemical analysis. Pages 35-53, in K.I. Peverill, L. A. Sparrow and D. J. Reuter, editors, Soil Analysis: An Interpretation Manual. CSIRO Publishing Cools, N., and J. Mikkelsen Guidelines for preparing soil samples for the central laboratory. Franzen, D. W., and L. J. Cihacek Soil sampling as a basis for fertilizer application. NDSU Extension Service, North Dacota State University. SF-990 (revised) Mahler, R. L., and T. A. Tindall. Soil sampling. College of Agriculture, University of Idaho, Cooperative Extension Service. Bulletin 704 (revised). Pennock, D., T. Yates, and J. Braidek Soil Sampling Designs. Pages 1-14 in M. R. Carter and E. G. Gregorich, editors, Soil Sampling and Methods of Analysis. Second edition. Canadian Society of Soil Science. ERC Press. Sawyer, J., A. Mallarino, and R. Killorn Take a good soil sample to help make good decisions. Department of Agronomy. Iowa State University. Agronomy 8-5. Zhang, H., and G.. Johnson. How to get a good soil sample. Oklahoma Cooperative Extension Service, Division of Agricultural Sciences and Natural Resources, Oklahoma State University. PSS web.pdf/ Π.Ε.Γ.Ε.Α.Λ. Κεντρικής Μακεδονίας Σελ. 8 από 8