τσίπα Σημασία Εγκυκλοπαιδικά

Transcript

1 ΑΣ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ Page τσίπα Παρασκευή, Μαΐου 0 7:7 μμ Σημασία. η πέτσα. η κρούστα στην επιφάνεια ρευστών ή υγρών (γάλακτος, γιαουρτιού). λεπτός λιπώδης υμένας γύρω από τα σπλάχνα ζώου (λέγεται και σκέπη). 4. λεπτός λιπώδης υμένας στο πρόσωπο νεογέννητων 5. (τριγωνικό) μαντίλι (κυρίως κεφαλομάντηλο) γυναικών, τσεμπέρι η ονομασία δόθηκε γιατί κάλυπτε το πρόσωπο σαν φερετζές ή μπούργκα, αλλά και σκέπη (Αναφ. Η ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ). Ήταν από λεπτό ύφασμα όπως η τσίπα (βλ., 4). 6. (μεταφορικά) το φιλότιμο, η ντροπή, η συστολή. Εγκυκλοπαιδικά Κατά την διαπόμπευση όμως η τσίπα (με τη σημασα 5) αφαιρείτο βιαίως. Η διαπομπευόμενη κουρεύεται ή της ανακάτεβαν τα μαλλιά για γελοιοποίηση, ήταν αναμαλλιασμένη ή αναμαλλαρέα*. Πολλες φορες λέμε: με μαλλιά σαν αφάνες. Οι αφάνες είναι θαμνοι αγκαθωτοι που το επισημο ονομά τους είναι: σαρκοποτήριο το ακανθώδες, αφάνα, αστοιβίδα, Sarcopoterium spinosum, βλ. εικ.. Όμως στα Ιταλικά affana σημαινει λαχάνιασμα, κουραση, πονος, διεγερση και μεταφορικά διαπομπευση, μαρτυριο, ενοχληση. Προφανως δεν σχετίζεται με την αφανεια, αφανιζω, εξαφανιζω, αφανεια (από το α στερητικὀ +φαινω), μαλλον τα μαλλια - αφανες τονιζουν την εμφανιση. Το ιδιο επιδιωκει και η διαπομπευση. Μαλλον από την αφάνα -φυτο προεκυψε ο συνειρμός της διαπομπευσης (affana = αναμαλλαρεα = διαπομπευομενη). Όλοι έπρεπε να μάθουν ποια είναι η διαπομπευόμενη. Η τσίπα έκρυβε το πρόσωπο για αυτό και της την αφαιρούσαν. Η τιμωρούμενη δια διαπομπεύσεως όφειλε να είναι ξετσίπωτη για να την δουν όλοι. ΦΡ αυτός ο άνθρωπος δεν έχει τσίπα, μας κοροϊδεύει πρώτα και μετά κάνει ότι δε συμβαίνει τίποτα *) Η λαική παράδοση θεωρει αδιανοητο να περπαπει μια καθως πρεπει κοπέλα αναμαλλαρέα, όπως φαινεται από τους στιχους του Μεσαιωνικου τραγουδιού της Λιογέννητης: Ποιος είδε νήλιο από βραδύς κι' άστρι το μεσημέρι, ποιος είδε τη Λιογέννητη να περπατή 'ς τους δρόμους, ξεσκούφωτη, ξυπόλητη και ξεμαλλοπλεμένη; Μια άλλη ερμηνεια δινεται από το : ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΑΘ ΗΜΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ : ΣΚΑΡΛΑΤΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ

2 ΑΣ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ Page : ΣΚΑΡΛΑΤΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ Το σῦφαρ,σημαινε τεμάχιο ζαρωμένου δέρματος, Sophr.55, Call.Fr.49; Φιδοπουκάμισο, Luc.Herm.79, cf. Phryn.PS p.4 B.. η πετσα που κανει το γάλα, =μτφ. Η γραυς II, Sch.Nic.Al.9, Hsch.. ρυτιδιασμένος μτφ Γραῦς Τὸ δὲ δέρμα ξηραινομένης τῆς σαρκὸς γίγνεται καθάπερ ἐπὶ τοῖς ἑψήμασιν ἡ καλουμένη γραῦς. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ - ΠΕΡΙ ΖΩΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΟΣ - 74Β Συγγενικές λέξεις ξετσίπωτος Από το ξετσίπωτη = αδιάντροπη εξευτελισμένη, διαπομπευθείσα. Η λέξη ξετσίπωτος είναι ακυρολεξία γιατί όλοι οι άνδρες ήταν ξετσίπωτοι (δεν φορούσαν ποτέ τσίπα, εκτός από τους παρενδυσίες (τραβεστί) που ήταν πολύ σπάνιο είδος τότε). Η ιδιότητα του ξετσίπωτου είναι η ξετσιπωσιά η αισχρότητα, ή αδιαντροπιά. ξεσκεπάζω Η βασική σημασία είναι αποκαλύπτω, αφαιρώ το καλυμα, την τσίπα, την σκέπη (βλ. Σημασια ) αλλα και το σκέπασμα και επομένως καθιστώ κατι φανερό. Από την αφαιρεση της τσίπας. Η φραση θα τον ξεσκεπάσω είναι συνώνυμη του θα τον ρεζιλέψω, διαπομπεύσω. Τσιπώνει Στη φραση «βρασε το γάλα λιγο,.. μεχρι να τσιπώσει (να κανει τσίπα)». Εικόνες Μετσοβιτικη "τσίπα"

3 ΑΣ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ Page Χειρονομίες ανθρώπου που ντρέπεται Αυτος που ντρέπεται αποφεύγει να δείξει το προσωπό του. Στριβει το κεφάλιτου (εν+τρεπεται) ή Σκύβει προς τά κάτω (ρίχει τα μούτρα του) καλυπτει το προσωπό του με τα χέρια του. Αυτη που δεν ντρεπεται ἤ είναι ασπροπροσωπη (αθώα) ἤ ξετσίπωτη!

4 ΑΣ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ Page 4 Αφάνες Μαλλιά σαν αφάνες. Afro-look Αφάνα (θαμνος) Αναφορές Το στερητικο προθημα α- α- ή αν- (πρό φωνήεντος). α- στερητικό πρόθημα, που δηλώνει έλλειψη, απουσία, στέρηση. Παραδείγματα: άβουλος, απέραντος, αναξιόπιστος, ανεδαφικός Είναι όμως και. α- αθροιστικό πρόθημα, που δηλώνει κατά το όμοιο, ή μαζί με άλλο Παραδείγματα: αδελφός, ακόλουθος, αθρόος, άπας. α- επιτακτικό πρόθημα, που δηλώνει επίταση της κυρίας έννοιας Παραδείγματα: ασκελής, αχανής, ατενής 4. α- ευφωνικό πρόθημα, που δεν επηρεάζει τη σημασία της λέξης Παραδείγματα αλισίβα, αλυγαριά, απάρθενος, απήγανος κ.ά.

5 ΑΣ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ Page 5 Η ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ Αφορα ρουχο της Παναγιας. Κατ ακριβειαν η Αγια Σκεπη είναι το τσεμπερι της Παναγιας. Η παναγια φύλαγε καλα τα ρουχατηςκαι γι αυτό βρέθηκαν όλα (όχι τα μισα που λει η παροιμια).το Αγιο τσεμπερι το ειδε ο οσιος Ανδρεας ο δια Χριστόν Σαλός (Καθοτι δε Σαλός = τρελλος, σαλεμένος αποτελει απολυτως αξιοπιστον μαρτυρα της βιομηχανιας θαυματων). Το Συναξάρι: «Τῇ Α' τοῦ αὐτοῦ μηνός, τὴν ἀνάμνησιν ἑορτάζομεν τῆς ἁγίας Σκέπης τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου, καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας, ἤτοι τοῦ ἱεροῦ αὐτῆς Μαφορίου τοῦ ἐν τῇ σορῷ τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῶν Βλαχερνῶν, ὅτε ὁ ὅσιος Ἀνδρέας, ὁ διὰ Χριστὸν σαλός, κατεῖδε ἐφηπλωμένην αὐτὴν ἄνωθεν, καὶ πάντας εὐσεβεῖς περισκέπουσαν Η αγία Σκεπη εορταζεται, από την Εκκλησία της Ελλάδος, στις 8 Οκτωβρίου, όπου η Ελλάδα γιορτάζει το μεγάλο γεγονός της διασώσεως και απελευθερώσεως της από τον Ιταλογερμανικό ζυγό.(sic) Το κειμενο το εγραψε καποιος δια Χριστον Σαλός και απολυτα αναλφάβητος γιατι και με γνωσεις Δημοτικου ξερουμε τι εγινε στις 8 Οκτωβρίου! ΣΑΛΟ ΠΗΓΗ Βιβλιογραφία Τίτλος: ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΑΘ ΗΜΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ Συγγραφέας: ΣΚΑΡΛΑΤΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ Εκδότης:ΒΑΣΙΛΙΚΟΝ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ Έτος:85 //0