ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 585 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΤΕπ ΤΟ 2015 ΜΕ ΕΓΓΥΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΕ {SWD(2016) 296 final} EL EL

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η απόφαση αριθ. 466/2014/ΕΕ 1 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, αφορά τη χορήγηση εγγύησης της EE στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για την κάλυψη ζημιών από χρηματοδοτικές δραστηριότητες της ΕΤΕπ για έργα εκτός της Ένωσης κατά την περίοδο (η «απόφαση» ή η «εγγύηση της ΕΕ»). Η απόφαση αυτή απαιτεί από την Επιτροπή να υποβάλλει ετήσια έκθεση σχετικά με τις εξωτερικές δραστηριότητες της ΕΤΕπ για την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ, με βάση τις ετήσιες εκθέσεις που υποβάλλονται από την ΕΤΕπ. Μετά την έκδοση της απόφασης αριθ. 466/2014/ΕΕ κατά την περίοδο , η παρούσα έκθεση που καλύπτει το έτος 2015 καταρτίστηκε με βάση τις απαιτήσεις της εν λόγω νομικής βάσης. Η παρούσα έκθεση παρουσιάζει συνοπτικά τις πράξεις ιδίου κινδύνου που πραγματοποίησε η ΕΤΕπ το 2015 στις περιοχές που καλύπτονται από την απόφαση. Οι πράξεις της ΕΤΕπ στην Αφρική, στην Καραϊβική και στον Ειρηνικό (ΑΚΕ), καθώς και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη (ΥΧΕ) αναφέρονται σε χωριστή ετήσια έκθεση. Η απόφαση (η «εντολή») θεσπίζει ανώτατο όριο ύψους 30 δισ. EUR για την εγγύηση της ΕΕ, τα οποία κατανέμονται σε ένα σταθερό ανώτατο όριο ύψους 27 δισ. EUR και ένα προαιρετικό συμπληρωματικό ποσό ύψους 3 δισ. EUR. Η ενεργοποίηση του προαιρετικού ποσού, καθώς και η περιφερειακή κατανομή του θα αποφασιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μετά την ενδιάμεση επανεξέταση της εντολής. Στη νέα απόφαση (466/2014/ΕΕ), οι τρεις στόχοι υψηλού επιπέδου για την επέκταση της εγγύησης της ΕΕ παραμένουν αμετάβλητοι: προώθηση της ανάπτυξης του τοπικού ιδιωτικού τομέα, ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών, δράση για το κλίμα και, ως βασικός στόχος, προώθηση της περιφερειακής ολοκλήρωσης. Η εντολή τέθηκε σε ισχύ με την υπογραφή της συμφωνίας εγγύησης στις 25 Ιουλίου Αναλυτικότερες πληροφορίες και στατιστικοί πίνακες για τις ανωτέρω δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών σε επίπεδο έργου, τομέα, χώρας και περιφέρειας, περιέχονται στο συνημμένο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (εφεξής «έγγραφο εργασίας»). Μετά το τέταρτο έτος εφαρμογής του πλαισίου μέτρησης των αποτελεσμάτων (Results Measurement ReM) της ΕΤΕπ, η παρούσα έκθεση παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα αναμενόμενα αποτελέσματα, με βάση τις πράξεις χρηματοδότησης της ΕΤΕπ που υπεγράφησαν το ΒΑΣΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το 2015, η ΕΤΕπ υπέγραψε πράξεις συνολικού ύψους 6,7 δισ. EUR για τις περιοχές που καλύπτονται από την εξωτερική εντολή δανειοδότησης (ΕΕΔ), ποσό σχεδόν ισοδύναμο με τις υπογραφές του προηγούμενου έτους (6,8 δισ. EUR). Περίπου τα τρία τέταρτα του εν λόγω ποσού (72%, 4,8 δισ. EUR) υπογράφηκαν στο πλαίσιο της ΕΕΔ με εγγύηση της ΕΕ, το οποίο συνιστά αύξηση 16% σε σχέση με το Τα δάνεια που έτυχαν συνολικής εγγύησης της ΕΕ για την κάλυψη πράξεων που διενεργούνται σε επίπεδο εθνικό (χώρας) ή υποεθνικό επίπεδο ανήλθαν σε 4,4 δισ. EUR (92%), ενώ δάνεια ύψους 0,4 δισ. EUR (8%) επωφελήθηκαν από την εγγύηση της ΕΕ έναντι πολιτικών κινδύνων και αφορούσαν σε πράξεις του ιδιωτικού τομέα. Η χρηματοδότηση στο πλαίσιο των μέσων ιδίου κινδύνου της ΕΤΕπ μειώθηκε κατά 0,7 δισ. EUR και διαμορφώθηκε στα 1,9 δισ. EUR. Οι συνολικοί όγκοι 1 ΕΕ L 135 της , σ. 1. 2

3 του 2015 οφείλονται κυρίως στις σημαντικές επιδόσεις των ανατολικών γειτονικών χωρών, της Ρωσίας και των περιοχών της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Η ΕΤΕπ εξακολούθησε να επιδεικνύει τη δέσμευσή της για στήριξη της δράσης της Ένωσης για το κλίμα. Τον Σεπτέμβριο του 2015, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΤΕπ θέσπισε μια στρατηγική δράσης για το κλίμα προκειμένου να καθοδηγήσει όλες τις δράσεις της ΕΤΕπ εντός και εκτός της Ένωσης. Οι πράξεις της ΕΤΕπ που υπεγράφησαν στις περιοχές που καλύπτονται από την απόφαση παραμένουν σε επίπεδο σαφώς υψηλότερο από το όριο του 25% που καθορίζεται στην απόφαση. Έως το τέλος του 2015, το σωρευτικό ποσοστό της δράσης για το κλίμα στο πλαίσιο της εντολής για την περίοδο ανήλθε σε 35%. Οι περιοχές ΕΕΔ έλαβαν το 2015 δάνεια ύψους 2,1 δισ. EUR στο πλαίσιο της δράσης για το κλίμα. Σημαντική είναι η συμβολή της Ασίας στην κατεύθυνση αυτή, καθώς η δράση για το κλίμα έχει οριστεί ως βασική προτεραιότητα για τη συγκεκριμένη περιοχή. Επιπλέον, το 2015, ποσοστό 32% του συνολικού ποσού των πράξεων που υπογράφηκαν σε περιοχές ΕΕΔ, ήτοι 2,2 δισ. EUR, θα στηρίξουν τον οριζόντιο στόχο της περιφερειακής ολοκλήρωσης, έναν εγκάρσιο στόχο της ΕΕΔ, μέσω ενεργειακών διασυνδέσεων, συνδέσμων μεταφορών, περιφερειακών μετοχικών κεφαλαίων και με τη στήριξης της σύγκλισης μέσα από την ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα. Το 2015, όταν τέθηκε σε εφαρμογή για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, η ΕΤΕπ μέσω του πλαισίου ReM επεσήμανε ότι το σύνολο των νέων πράξεων που υπογράφηκαν στις περιοχές που καλύπτονται από την εντολή αναμένεται να συμβάλει άριστα ή ικανοποιητικά στην επίτευξη των στόχων της εντολής. Περίπου το 88% των νέων έργων αναμένεται να επιτύχει εξαιρετικά ή ικανοποιητικά αποτελέσματα όσον αφορά τις αναμενόμενες επιπτώσεις, την ποιότητα και την αξιοπιστία των έργων. Πάνω από το 80% των νέων έργων αναμένεται να έχουν υψηλή ή σημαντική προσθετικότητα της ΕΤΕπ. Η έκθεση της ΕΤΕπ σχετικά με τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ εκτός της Ένωσης (η οποία περιλαμβάνει επίσης πράξεις στις χώρες ΑΚΕ και ΥΧΕ) το 2015 πρόκειται να δημοσιευθεί σύντομα στον δικτυακό της τόπο. Η απόφαση δίνει έμφαση στην ισχυρή ευθυγράμμιση των εξωτερικών δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ και των εξωτερικών πολιτικών, προγραμμάτων και μέσων της Ένωσης, και αξίζει να σημειωθεί ότι κατά το έτος 2015 η ΕΤΕπ εξακολούθησε να συνεργάζεται στενά με την Επιτροπή και την ΕΥΕΔ για την ενίσχυση της συνέπειας και της συνοχής των δράσεων της ΕΤΕπ με τις εξωτερικές πολιτικές της Ένωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή, από κοινού με την ΕΤΕπ και σε συνεννόηση με την ΕΥΕΔ, επικαιροποίησε τις περιφερειακές τεχνικές επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές («ΠΤΕΚΓ») οι οποίες διαβιβάστηκαν στο Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο τον Μάιο του Οι ΠΤΕΚΓ ισχύουν για την περίοδο για πράξεις της ΕΤΕπ στο πλαίσιο της εγγύησης της ΕΕ. Οι ΠΤΕΚΓ παρέχουν καθοδήγηση για την ευθυγράμμιση του πεδίου εφαρμογής των παρεμβάσεων της ΕΤΕπ σε διάφορες περιοχές με τις πολιτικές, τα προγράμματα και τα μέσα της Ένωσης. 3

4 3. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ 3.1. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΗΣ ΕΤΕπ ΠΟΥ ΥΠΟΓΡΑΦΗΚΑΝ ΤΟ 2015 ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Η απόφαση προβλέπει τρεις οριζόντιους στόχους υψηλού επιπέδου για όλες τις περιοχές που καλύπτονται από την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ: (i) την ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα, και ειδικότερα στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), ii) την ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών, iii) τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν. Μεταξύ των πρόσθετων βασικών στόχων συγκαταλέγονται η συνεισφορά στις γενικές αρχές που διέπουν την εξωτερική δράση, όπως αναφέρεται στο άρθρο 21 της ΣΕΕ, και η περιφερειακή ολοκλήρωση μεταξύ χωρών εταίρων, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής ολοκλήρωσης μεταξύ προενταξιακών χωρών, γειτονικών χωρών και της Ένωσης. Εκ των συνολικά υπογραφέντων ποσών στις περιοχές ΕΕΔ το 2015, ποσοστό 40% (2,7 δισ. EUR) προορίζεται για τη στήριξη της ανάπτυξης του τοπικού ιδιωτικού τομέα, κυρίως μέσα από την ενίσχυση της πρόσβασης ΜΜΕ, πολύ μικρών επιχειρήσεων και επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης σε χρηματοδότηση. Ποσοστό 60% (4,0 δισ. EUR) θα συμβάλλει στην ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών. Όλες οι πράξεις της ΕΤΕπ εκτός της Ένωσης υποστηρίζουν αμφότερους ή έναν εκ των δύο αυτών στόχων. Υπό την έννοια αυτή, ο στόχος για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή μπορεί να θεωρείται οριζόντιος στόχος. Ποσοστό 32% της δανειοδότησης (2,1 δισ. EUR) θα συμβάλει στον οριζόντιο στόχο του μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή. Ομοίως, ποσοστό 32%, ήτοι ποσό ύψους 2,2 δισ. EUR, θα υποστηρίξει τον οριζόντιο στόχο της περιφερειακής ολοκλήρωσης, τόσο μέσω της ανάπτυξης υποδομών όσο και μέσω της στήριξης της πρόσβασης του τοπικού ιδιωτικού τομέα στη χρηματοδότηση. Η συμβολή στην επίτευξη των στόχων της εντολής αντικατοπτρίζεται στο διάγραμμα 1, όπου λαμβάνονται υπόψη οι πράξεις του 2015 τόσο στο πλαίσιο της εντολής όσο και στο πλαίσιο των μέσων ιδίου κινδύνου. 4

5 % του συνολικού υπογραφέντος ποσού Ποσό συνεισφοράς (εκατ. EUR) Διάγραμμα 1: Συμβολή στους στόχους της εντολής (% και ποσό συνεισφοράς) 60% 50% % του συνολικού υπογραφέντος ποσού Ποσό συνεισφοράς (εκατ. EUR) % % % % % ΜΜΕ ιδιωτικού τομέα Υποδομή Κλιματική αλλαγή Περιφερειακή ολοκλήρωση 0 Στην υπόλοιπη ενότητα αναφέρονται αναμενόμενα και επιτευχθέντα αποτελέσματα αναφορικά με στόχους πολιτικών της ΕΕ, όπως καταγράφονται στο πλαίσιο ReM. Η ενότητα που αναφέρεται στα αναμενόμενα αποτελέσματα δεν περιλαμβάνει όλες τις συμβάσεις που υπογράφηκαν εντός του 2015, αλλά όλα τα έργα για τα οποία η πρώτη σύμβαση χρηματοδότησης υπογράφηκε το 2015 (τα οποία και αναφέρονται ως «νέα έργα»). Με τη συγκεκριμένη προσέγγιση αποφεύγεται η διπλή μέτρηση έργων για τα οποία έχουν υπογραφεί πολλές συμβάσεις χρηματοδότησης κατά τη διάρκεια διαδοχικών ετών. Αυτό σημαίνει ότι οι όγκοι δανειοδότησης που αναφέρονται στην εν λόγω ενότητα είναι οι συνολικοί όγκοι που έχουν εγκριθεί μόνο για νέα έργα. Επιπλέον, λόγω της μεθοδολογίας που χρησιμοποιείται, υπάρχει περίπτωση οι όγκοι δανειοδότησης και ο αριθμός των έργων να μην είναι πάντα απόλυτα συγκρίσιμα. Ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα και, ειδικότερα, στήριξη των ΜΜΕ Η στήριξη της ΕΤΕπ στο πλαίσιο της ανάπτυξης του τοπικού ιδιωτικού τομέα αποσκοπεί στη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που επιτρέπουν την είσοδο ατόμων σε αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες αγορές με στόχο την ανάπτυξη και την επέκταση επιχειρήσεων και, συνεπώς, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ικανοποίηση των αναγκών σε αγαθά και υπηρεσίες, την αντιμετώπιση της φτώχειας και της επισιτιστικής ανασφάλειας και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Εντέλει, δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη χωρίς ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Η εν λόγω στήριξη γίνεται με διάφορους τρόπους: με επέκταση πιστωτικών γραμμών σε τοπικούς χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές (κυρίως τράπεζες) για τη χορήγηση δανείων σε ΜΜΕ με συμμετοχή σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και επιχειρηματικά κεφάλαια σε επιχειρήσεις με υψηλό δυναμικό ανάπτυξης με παροχή ίδιων κεφαλαίων σε φορείς χορήγησης μικροχρηματοδοτήσεων και με άμεσα δάνεια προς μεγάλες επιχειρήσεις. Είκοσι έξι νέα έργα που υπογράφηκαν το 2015 θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα. Η συνολική εγκριθείσα χρηματοδότηση της ΕΤΕπ για τα εν λόγω έργα 5

6 ανέρχεται σε 2,9 δισ. EUR. 20 από αυτά είναι πιστωτικές γραμμές που προορίζονται για την υποστήριξη ΜΜΕ 1 υποστηρίζει δραστηριότητες μικροχρηματοδότησης μέσω ενός μικροχρηματοδοτικού επενδυτικού μέσου και 5 υποστηρίζουν δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης και επενδυτικά έργα μεγάλων επιχειρήσεων. Ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών Η ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών από δρόμους και ενεργειακά συστήματα έως υγειονομικές εγκαταστάσεις και ευρυζωνικές υπηρεσίες Διαδικτύου συνιστά έναν από τους πυλώνες της αναπτυξιακής διαδικασίας. Πρόκειται για πυλώνα για τον οποίο η δημόσια χρηματοδότηση είναι συχνά ζωτικής σημασίας, καθώς οι υποδομές είναι συνήθως δημόσιες και έχουν μεγάλη θετική δευτερογενή επίδραση στην οικονομία, το περιβάλλον και την ευεξία των ανθρώπων. Η ΕΤΕπ υποστηρίζει έργα υποδομής σε ένα ευρύ φάσμα τομέων. Υπάρχουν 29 νέα έργα τα οποία συνεισφέρουν στην ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών στις περιοχές ΕΕΔ για το Η συνολική εγκριθείσα χρηματοδότηση της ΕΤΕπ για τα εν λόγω έργα ανέρχεται σε 3,9 δισ. EUR. Η ΕΤΕπ υπέγραψε συμβάσεις για 11 νέα έργα στον τομέα της ενέργειας το 2015, εκ των οποίων τα 5 είναι έργα επέκτασης και αναβάθμισης δικτύων μεταφοράς και διανομής ενέργειας. Με τα εν λόγω έργα, θα συνδεθούν στο δίκτυο επιπλέον νοικοκυριά. Επίσης, τα έργα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ανταποκρίνονται στην εγχώρια ζήτηση, καθώς ενισχύουν τη δυνατότητα των υφιστάμενων δικτύων να ενσωματώνουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική και η υδροηλεκτρική ενέργεια. Στην παραγωγή ενέργειας είναι εστιασμένα 5 έργα για το 2015, τρία εκ των οποίων επικεντρώνονται στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Συνολικά αναμένεται να οδηγήσουν στην παραγωγή επαρκούς ενέργειας για τον εφοδιασμό 2,45 εκατομμυρίων ανθρώπων στις οικείες χώρες. Στη μία περίπτωση, η ΕΤΕπ αναλαμβάνει τον κίνδυνο για έργα υδροηλεκτρικής ενέργειας, συστημάτων μεταφοράς και ενεργειακής απόδοσης που πραγματοποιούνται με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουκρανία. Με τον τρόπο αυτό ελευθερώνεται η ικανότητα δανεισμού της Παγκόσμιας Τράπεζας και ενισχύεται η ικανότητα της Ουκρανίας να χρηματοδοτήσει τις εισαγωγές ενέργειας βραχυπρόθεσμα, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο σοβαρής ενεργειακής κρίσης. Η ΕΤΕπ υπέγραψε 6 νέα έργα στον τομέα των μεταφορών. Σε αυτά περιλαμβάνονται η ανάπτυξη υπεραστικών σιδηροδρομικών συνδέσεων, νέα συστήματα αστικών μεταφορών και η βελτίωση των οδικών μεταφορών με την αναβάθμιση του οδοστρώματος. Στον τομέα ύδρευσης και αποχέτευσης, το 2015 υπογράφηκαν 4 έργα. Τα έργα αυτά αναμένεται να βελτιώσουν την πρόσβαση ή την παροχή πόσιμου νερού σε περίπου 1,6 εκατομμύρια νοικοκυριά. Η βελτιωμένη πρόσβαση αναμένεται να επιφέρει μείζονες δευτερογενείς επιπτώσεις σε χώρες όπου η ανεπαρκής παροχή νερού αποτελεί κύριο αίτιο ασθενειών και σημαντική οικονομική και χρονική επιβάρυνση σε νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα. Ένα έργο στον τομέα της διαχείρισης στερεών αποβλήτων θα συμβάλλει σημαντικά στη διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της διάθεσης αποβλήτων. Δύο έργα υπογράφηκαν στο πλαίσιο της γεωργίας και της δασοκομίας. Το έργο που αφορά τη δασοκομία υποστηρίζει την αναδάσωση περισσότερων από εκταρίων 6

7 υποβαθμισμένων γαιών και την αποκατάσταση δάσους σε εκτάσεις εκταρίων και μέτρα ελέγχου της διάβρωσης σε επιπλέον εκτάρια. Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα χρηματοδοτούμενα έργα παρέχονται στο έγγραφο εργασίας. Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή Δεδομένου ότι τα αίτια και τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής είναι παγκόσμια, η επέκταση και η διεύρυνση της χρηματοδότησης για το κλίμα πέραν των συνόρων της Ένωσης αποτελεί κομμάτι ζωτικής σημασίας της εξωτερικής και αναπτυξιακής πολιτικής της Ένωσης. Η ΕΤΕπ διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στις προσπάθειες αυτές. Η στήριξή της για το κλίμα παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα το 2015, με συνολικές υπογραφές ύψους 2 δισ. EUR, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 30% και πλέον του συνόλου των υπογραφών στις περιοχές που καλύπτονται από την εντολή. Το επίπεδο είναι παρόμοιο με το ποσοστό που σημειώθηκε το προηγούμενο έτος και είναι αρκετά υψηλότερο από τον γενικό στόχο της ΕΤΕπ, ήτοι 25% της συνολικής δανειοδότησης 2.Συνεπώς, η εντολή συμβάλλει σημαντικά στους στόχους για την κλιματική αλλαγή, καθώς επικεντρώνεται σε πράξεις μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής με ποσοστό 92% των πράξεων της ΕΤΕπ, ενώ 8% αφιερώνεται στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Το μεγαλύτερο ποσοστό χρηματοδότησης της δράσης για το κλίμα εξακολουθεί να προέρχεται από έργα στους τομείς μεταφοράς και ενέργειας, τα οποία μαζί αντιστοιχούν σε 68% του δανεισμού για νέες δράσεις για το κλίμα εκτός Ένωσης για το Σημαντικός εξακολουθεί να είναι ο ρόλος του τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας. Στα νέα έργα δράσης για το κλίμα για το 2015 περιλαμβάνονται έξι έργα στον τομέα των μεταφορών. Περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η κατασκευή γραμμών υπόγειου σιδηροδρόμου και η καθιέρωση αστικών συστημάτων μαζικής μεταφοράς. Το 2015 οκτώ νέα έργα στον τομέα της ενέργειας θα συμβάλλουν στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως επίσης και αρκετά πολυτομεακά έργα τα οποία περιλαμβάνουν μια συνιστώσα εστιασμένη στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Η επένδυση στη γεωργία και τη δασοκομία μπορεί να είναι μείζονος σημασίας όχι μόνο για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής μέσα από την παγίδευση του άνθρακα, αλλά και για την ενίσχυση της προσαρμοστικότητας των συστημάτων παραγωγής τροφίμων στην κλιματική αλλαγή. Το έργο αναδάσωσης δεν συμβάλλει μόνο στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής μέσα από την δέσμευση του άνθρακα, αλλά και στην προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς επικεντρώνεται στον περιορισμό της διάβρωσης. Η τελευταία αυτή διάσταση της χρηματοδότησης για το κλίμα συχνά παραμελείται τόσο λόγω της έλλειψης διάθεσης για δανεισμό με στόχο την προσαρμογή όσο και λόγω της περιορισμένης ελκυστικότητας του εν λόγω τομέα για επενδυτές του ιδιωτικού τομέα. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας ότι οι περιοχές που καλύπτονται από την απόφαση είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην τρέχουσα μεταβλητότητα του κλίματος και 2 Το άρθρο 7 της απόφασης αριθ. 466/2014/ΕΕ απαιτεί κατά την περίοδο τα έργα μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της προσαρμογής σε αυτήν να αντιστοιχούν τουλάχιστον στο 25% του όγκου των συνολικών χρηματοδοτικών δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ. 7

8 στη μελλοντική κλιματική αλλαγή, η ΕΤΕπ αυξάνει την ενσωμάτωση στα έργα του στοιχείου της ανθεκτικότητας στην αλλαγή του κλίματος. Αυτό περιλαμβάνει στήριξη τεχνικής βοήθειας και λήψη κατάλληλων μέτρων σχεδιασμού, καθώς και στήριξη ειδικών επενδύσεων για την προσαρμογή, όπως μέτρα για τη συγκράτηση των πλημμυρών και μέτρα άμυνας. Στην προσπάθεια της ΕΤΕπ για τον εξορθολογισμό της δράσης για το κλίμα περιλαμβάνεται η μέτρηση αποτυπώματος άνθρακα (Carbon Footprint Exercise), με την οποία υπολογίζονται και αναφέρονται οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τα έργα της. Το 2015, 23 εκ των έργων στις περιοχές ΕΕΔ περιλαμβάνονταν στη μέτρηση αποτυπώματος άνθρακα για το Τα έργα αυτά αντιστοιχούν σε υπογραφές της ΕΤΕπ ή σε έγκριση κονδυλίων ύψους 2,7 δισ. EUR. Οι σχετιζόμενες συνολικές απόλυτες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εκτιμώνται σε 1,4Mt ισοδύναμου CO2 ετησίως (οι χαμηλές απόλυτες τιμές αποδίδονται σε μεγάλο αριθμό έργων αναδάσωσης με τα οποία δεσμεύεται CO2), με τις εκπομπές που εξοικονομήθηκαν/αποφεύχθηκαν να εκτιμώνται συνολικά σε 1,3Mt ισοδύναμου CO2 ετησίως από την ίδια χρηματοδότηση. Τόσο η στρατηγική για το κλίμα στο πλαίσιο της ΕΕΔ όσο και η πρόσφατα εγκριθείσα στρατηγική για το κλίμα της ΕΤΕπ υπογραμμίζουν την προώθηση προσεγγίσεων διαχείρισης κινδύνων, με στόχο τη μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα πόρων, κοινοτήτων και οικοσυστημάτων που σχετίζονται με έργα της ΕΤΕπ. Η ΕΤΕπ αναπτύσσει μια εργαλειοθήκη για την εκτίμηση του κινδύνου και της τρωτότητας έναντι του κλίματος (Climate Risk and Vulnerability Assessment), η οποία περιλαμβάνει διάφορους τομείς και περιοχές, με στόχο τον προσδιορισμό και την αντιμετώπιση αδυναμιών σε έργα. Με τον τρόπο αυτό, η ΕΤΕπ θα μπορεί να καθορίζει προτεραιότητες και να υποστηρίζει δράσεις προσαρμογής στη χρηματοδότησή της. Η ΕΤΕπ έχει δεσμευθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τον συστηματικό έλεγχο όλων των νέων πράξεων στο πλαίσιο της ΕΕΔ (και στις χώρες ΑΚΕ) σε σχέση με τους κλιματικούς κινδύνους κατά το στάδιο στης προέγκρισης, ούτως ώστε να αντιμετωπίζονται τυχόν αδυναμίες των έργων. Το σύστημα βρίσκεται σε στάδιο τελικής ανάπτυξης, ενώ για το 2017 προβλέπεται η εφαρμογή ενός πλήρως ολοκληρωμένου συστήματος. Κατά το 2015, όλα τα έργα στο πλαίσιο της ΕΕΔ υποβλήθηκαν στον εν λόγω έλεγχο. Ο μεγαλύτερος όγκος των έργων ταξινομήθηκε σε κατηγορία από μεσαίου έως υψηλού κινδύνου. Περιφερειακή ολοκλήρωση Το 2015, η ΕΤΕπ υπέγραψε συνολικά 16 συμβάσεις χρηματοδότησης αξίας 2,3 δισ. EUR (1,6 δισ. EUR το 2014), συμβάλλοντας στην περιφερειακή ολοκλήρωση. Οκτώ πιστωτικές γραμμές (1 255 εκατ. EUR) θα στηρίξουν την περιφερειακή ολοκλήρωση σε προενταξιακές χώρες μέσω της προώθησης της διεθνούς συνεργασίας και μέσω της υποστήριξης της σύγκλισης των οικονομιών προς την Ένωση. Στον τομέα των μεταφορών, τα τρία έργα που υπογράφηκαν αποσκοπούν στη διευκόλυνση της διασυνοριακής κινητικότητας (524 εκατ. EUR). Τα υπόλοιπα 4 έργα που υπογράφηκαν το 2015 στο πλαίσιο της περιφερειακής ολοκλήρωσης προέρχονται από τους τομείς της γεωργίας, των υδάτων, της ενέργειας και των στερεών αποβλήτων. 8

9 3.2. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΟΓΚΟΥ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΤΕπ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΟΥ ΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ 3 Στον πίνακα 1 παρουσιάζεται επισκόπηση του όγκου της χρηματοδότησης της ΕΤΕπ το 2015 στις περιοχές που καλύπτονται από τις αποφάσεις. Χώρες των πράξεων (σε εκατ. EUR) Προενταξιακές χώρες Μεσογειακές χώρες Ανατολικές γειτονικές χώρες, Ρωσία Ασία και Λατινική Αμερική Πίνακας 1: Χρηματοδοτικές πράξεις της ΕΤΕπ που υπογράφηκαν το 2015 Πράξεις στο πλαίσιο εγγύησης της ΕΕ Συνολική εγγύηση Κάλυψη πολιτικών κινδύνων Σύνολο Πράξεις ιδίου κινδύνου ΕΤΕπ Σύνολο Νότια Αφρική Σύνολο Σημειώσεις: Επιπλέον του ανωτέρω όγκου χρηματοδότησης με ίδιους πόρους της ΕΤΕπ, υπογράφηκε μία επένδυση μέσω μικροχρηματοδότησης με πόρους τρίτων, ύψους 2 εκατ. EUR, στη Μεσόγειο. Το μερίδιο της δραστηριότητας στο πλαίσιο της εγγύησης της ΕΕ, σε συνολικό όγκο, αυξήθηκε το 2015 κατά 16%, και έφθασε τα 4,8 δισ. EUR (4,2 δισ. EUR το 2014) ή το 72% της συνολικής χρηματοδότησης για το 2015 στις περιοχές που καλύπτονται από την απόφαση. Το μερίδιο της δραστηριότητας ιδίου κινδύνου της ΕΤΕπ αυξήθηκε κατά 28% (1,9 δισ. EUR). Περίπου το 92% των χρηματοδοτικών πράξεων ιδίου κινδύνου της ΕΤΕπ κατά τη διάρκεια του 2015 υπογράφηκαν στις προενταξιακές χώρες και στις χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, ενώ το υπόλοιπο 8% των πράξεων υπογράφηκαν στην περιοχή της Μεσογείου. Στις ανατολικές γειτονικές χώρες και στη Νότια Αφρική, το σύνολο της χρηματοδότησης υπογράφηκε στο πλαίσιο της εγγύησης της ΕΕ. Το 2015 το 92% των δανείων που υπογράφηκαν στο πλαίσιο της εγγύησης της ΕΕ καλύφθηκε από συνολική εγγύηση (ύψους 4,5 δισ. EUR), η οποία χρησιμοποιείται για πράξεις που διενεργούνται σε επίπεδο εθνικό (χώρας) ή υποεθνικό επίπεδο, ενώ το 8% επωφελήθηκε από την κάλυψη πολιτικών κινδύνων (ύψους 0,4 δισ. EUR) που αφορά πράξεις του ιδιωτικού τομέα. σε εκατ. EUR Πίνακας 2: Σωρευτικά υπογραφέντα καθαρά ποσά σε σχέση με τα ισχύοντα ανώτατα όρια της εντολής της ΕΕ την περίοδο Ανώτατο όριο Υπογραφέντα καθαρά ποσά (εκατ. ευρώ) Υπογραφέντα καθαρά ποσά ως % του ανώτατου ορίου εντολής Προενταξιακές χώρες % 3 Απόφαση αριθ. 466/2014/ΕΕ 9

10 Μεσογειακές χώρες % Ανατολικές γειτονικές χώρες, Ρωσία % Ασία και Λατινική Αμερική 3, % Νότια Αφρική % Σύνολο στις περιοχές που καλύπτονται από την εντολή % Όπως φαίνεται στον πίνακα 2, μετά από ενάμισι έτος χρηματοδοτικών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της ΕΕΔ για την περίοδο (με ποσοστό 21% του χρόνου υλοποίησης να έχει παρέλθει) τα σωρευτικά υπογραφέντα ποσά στο πλαίσιο της ΕΕΔ ανήλθαν σε 6,9 δισ. EUR και αντιστοιχούν σε ποσοστό αξιοποίησης 26% (άνοδος από το 8% στο τέλος του 2014). Το ποσοστό αξιοποίησης στις ανατολικές γειτονικές χώρες, στην περιοχή της Ρωσίας υπερβαίνει το 50%, και ακολουθούν η Ασία και η Λατινική Αμερική και η Νότια Αφρική με ποσοστά 41% και 36%, αντίστοιχα. Το 2015 συνεχίστηκαν αθετήσεις πληρωμών τόκων και αποπληρωμών δανείων από τη συριακή κυβέρνηση. Στο τέλος του 2015, οι σωρευτικές πληρωμές από το Ταμείο εγγυήσεων που συνδέονταν με απαιτήσεις της ΕΤΕπ ανήλθαν σε 202,89 εκατ. EUR, εκ των οποίων 60,16 εκατ. EUR καταβλήθηκαν το Διάγραμμα 2: Ετήσια εξέλιξη των όγκων δανειοδότησης της ΕΤΕπ από ιδίους πόρους % 73% 78% 63% 47% 61% 63% 62% 72% Εντολή Μέσα ιδίου κινδύνου ΕΤΕπ Σύνολο Στο διάγραμμα 2 απεικονίζεται η εξέλιξη των όγκων δανειοδότησης στο πλαίσιο της εντολής και των μέσων ιδίου κινδύνου από το 2007 έως το Κατά το διάστημα αυτό, κατά μέσο όρο ποσοστό 65% της χρηματοδότησης της ΕΤΕπ στις συγκεκριμένες περιοχές επωφελείται από την εντολή με εγγύηση της ΕΕ, με ετήσιες διακυμάνσεις από 47% έως 78%. 10

11 Όσον αφορά τον αριθμό των έργων, υπογράφηκε χρηματοδότηση για 38 έργα το 2015 στο πλαίσιο της εγγύησης της ΕΕ (42 το 2013) και για 16 έργα ιδίου κινδύνου ΕΤΕπ (το 2014 υπογράφηκαν 23 έργα). Πίνακας 3: Αριθμός πράξεων που υπογράφηκαν ανά περιοχή (σύνολο πόρων), το 2015 Περιοχές Πόροι τρίτων Στο πλαίσιο εγγύησης της ΕΕ Ιδίου κινδύνου της ΕΤΕπ Σύνολο Προενταξιακές χώρες Μεσογειακές χώρες Ανατολικές γειτονικές χώρες, Ρωσία Ασία και Λατινική Αμερική Νότια Αφρική Σύνολο Όπως φαίνεται στον πίνακα 4, οι προενταξιακές χώρες εξακολούθησαν να είναι η κύρια δικαιούχος περιοχή της χρηματοδότησης της ΕΤΕπ εκτός της Ένωσης το 2015, με την υπογραφή 2,5 δισ. EUR, δηλαδή ποσοστό 38% της συνολικής χρηματοδότησης στις εν λόγω περιοχές. Ένας από τους κεντρικούς στόχους για την περιοχή ήταν η διασφάλιση επαρκούς χρηματοδοτικής στήριξης για την καινοτομία και την ανάπτυξη, ιδίως των ΜΜΕ, και της δανειοδότησης του ιδιωτικού τομέα. Στο πλαίσιο της εντολής, βασική προτεραιότητα υπήρξε επίσης η χρηματοδότηση έργων που ενσωματώνονται ακόμη περισσότερο στα ευρωπαϊκά δίκτυα υποδομών. Στις μεσογειακές χώρες, τα ποσά που υπογράφηκαν ανήλθαν σε 1,4 δισ. EUR. Το μεγαλύτερο μέρος εξ αυτών προοριζόταν για έργα που εστίαζαν στην παροχή στήριξης για την ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών, κυρίως έργα στο τομέα της ενέργειας (53%) και των μεταφορών (25%). Ποσοστό 12% διατέθηκε στο πλαίσιο πιστωτικών γραμμών σε τράπεζες για τη χορήγηση δανείων σε ΜΜΕ. Στις ανατολικές γειτονικές χώρες, οι υπογραφές ανήλθαν συνολικά σε 1,5 δισ. EUR, ποσό που αντιστοιχεί στη μεγαλύτερη αύξηση από το 2014 (+26%) μεταξύ όλων των περιοχών της εντολής, ακόμη και εν μέσω των κυρώσεων που επέβαλε η Ένωση στη Ρωσία. Ιδιαίτερα όσον αφορά το σχέδιο δράσης για την Ουκρανία, υπογράφηκαν 1,3 δισ. EUR, στα οποία περιλαμβάνεται η υπογραφή για πρώτη φορά συναλλαγής εγγύησης (περίπου 0,5 δισ. EUR, που καλύπτουν επενδυτικά έργα της Διεθνούς Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης στην Ουκρανία) με συνολική εγγύηση της ΕΕ. Στην Ασία, την κεντρική Ασία και τη Λατινική Αμερική, οι συνολικές υπογραφές μειώθηκαν κατά 18% από το 2014 και αντιστοιχούν σε 1,1 δισ. EUR. Ποσοστό 55% του υπογραφόμενου ποσού αντιστοιχούσε στη Λατινική Αμερική, με τη χρηματοδότηση να επικεντρώνεται ιδιαίτερα στις υποδομές και στον ιδιωτικό τομέα στη Βραζιλία και τη Νικαράγουα. Στη Νότια Αφρική, υπογράφηκαν τρία δάνεια, συνολικού ύψους 150 εκατ. EUR, για τη χρηματοδότηση πιστωτικών γραμμών ιδιωτικού τομέα σε τράπεζες για τη χορήγηση δανείων σε ΜΜΕ. 4 Μια πράξη που υποστηρίζεται από χρηματοδότηση ιδίου κινδύνου της ΕΤΕπ και της ΕΕΔ καταγράφηκε ως χρηματοδότηση ιδίου κινδύνου της ΕΤΕπ. 11

12 Πίνακας 4: Κατανομή ανά τομέα των χρηματοδοτικών πράξεων της ΕΤΕπ που υπογράφηκαν το 2014 στις περιοχές που καλύπτει η απόφαση (σύνολο πόρων) Εκατ. EUR Προενταξι ακές χώρες Μεσογειακ ές χώρες Ανατολικές γειτονικές χώρες, Ρωσία Ασία και Λατινική Αμερική Νότια Αφρική Σύνολο Πιστωτικές γραμμές Ενέργεια Μεταφορές Ύδατα και αποχέτευση Βιομηχανία Υπηρεσίες Γεωργία, δασοκομία, αλιεία Στερεά απόβλητα Αστική ανάπτυξη Γενικό σύνολο ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΗΣ ΕΤΕπ Το πλαίσιο REM προβλέπει αξιολόγηση των χρηματοδοτικών πράξεων της ΕΤΕπ καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Συντελεί ώστε να επιλέγονται αξιόπιστα έργα, τα οποία να είναι ευθυγραμμισμένα με τις προτεραιότητες της Ένωσης, με βάση συγκεκριμένα αποτελέσματα, και όπου η συμμετοχή της ΕΤΕπ θα προσθέσει αξία. Κατά την αξιολόγηση, προσδιορίζονται δείκτες αποτελεσμάτων, με βασικές γραμμές και στόχους που αποτυπώνουν τα αναμενόμενα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα της πράξης. Τα επιτεύγματα έναντι των εν λόγω συγκριτικών δεικτών επιδόσεων παρακολουθούνται καθ όλη τη διάρκεια ζωής του έργου, και υποβάλλεται σχετική έκθεση σε δύο σημαντικά ορόσημα: κατά την ολοκλήρωση του έργου και 3 έτη μετά την ολοκλήρωση του έργου («κατόπιν ολοκλήρωσης»), για τις άμεσες δράσεις κατά το πέρας της επενδυτικής περιόδου και στο τέλος του κύκλου ζωής των ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων και στο τέλος της περιόδου κατανομής για τον δανεισμό κατόπιν διαμεσολάβησης. Τα έργα βαθμολογούνται σύμφωνα με τρεις «πυλώνες»: (i) Ο πυλώνας 1 βαθμολογεί την αναμενόμενη συμβολή στις προτεραιότητες της Ένωσης και των χωρών, καθώς και την επιλεξιμότητα, βάσει των στόχων της εντολής της ΕΤΕπ. ii) Ο πυλώνας 2 βαθμολογεί την ποιότητα και την αξιοπιστία της πράξης, με βάση τα αναμενόμενα αποτελέσματα. iii) Ο πυλώνας 3 βαθμολογεί την αναμενόμενη χρηματοδοτική και μη χρηματοδοτική προσθετικότητα της ΕΤΕπ. 12

13 Τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων της ολοκλήρωσης του έργου ReM, καθώς και μια περιπτωσιολογική μελέτη του πρώτου έργου υποδομής που έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, συνοψίζονται στο έγγραφο εργασίας. Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται και αναλύονται τα αναμενόμενα αποτελέσματα για όλες τις χρηματοδοτικές πράξεις της ΕΤΕπ που υπογράφηκαν το 2015 για τις περιοχές που καλύπτονται από την εντολή. Προκειμένου να αποφευχθεί η διπλή μέτρηση έργων και αναμενόμενων αποτελεσμάτων, η έκθεση θα αφορά μόνο τα αναμενόμενα αποτελέσματα και την προσθετικότητα «νέων έργων», δηλαδή εκείνα για τα οποία η πρώτη σύμβαση χρηματοδότησης υπογράφηκε το νέα έργα. Διάγραμμα 3: Αξιολογήσεις ReM ανά πυλώνα για τις νέες υπογεγραμμένες δράσεις για το % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Αξιολόγηση Π1 Αξιολόγηση Π2 Αξιολόγηση Π3 Π1&2: Οριακή Π3: Χαμηλή Π1&2: Αποδεκτή Π3: Μέτρια Π1&2: Καλή Π3: Σημαντική Π1&2: Εξαιρετική Π3: Υψηλή Όσον αφορά τον βαθμό της συμβολής στην επίτευξη των στόχων (ReM Πυλώνας 1), το 33% των νέων υπογραφών του 2015 αξιολογήθηκαν ως «εξαιρετικές», γεγονός το οποίο συνεπάγεται υψηλή συμβολή στους αναπτυξιακούς στόχους των χωρών και στις προτεραιότητες της Ένωσης για την εκάστοτε χώρα και/ή περιοχή. Ποσοστό 67% των δράσεων χαρακτηρίζονται ως «καλές» στο πλαίσιο του Πυλώνα 1. Τα έργα που αναμένεται να έχουν «καλή» συμβολή είναι ευθυγραμμισμένα με τους στόχους της εντολής και θα μπορούσαν να έχουν υψηλή συμβολή είτε στους αναπτυξιακούς στόχους της ιδίας της χώρας είτε σε εκείνους της Ένωσης και μέτρια συμβολή στους αντίστοιχους άλλους. Για τα άμεσα χρηματοδοτούμενα έργα (ReM Πυλώνας 2), η αξιολόγηση βασίζεται στην αρτιότητα του έργου, στη χρηματοοικονομική και οικονομική βιωσιμότητα και στην περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα. Για ενδιάμεσες δράσεις, η αξιολόγηση βασίζεται στα αναμενόμενα αποτελέσματα, σταθμισμένα βάσει εκτιμήσεων κινδύνου όπως μετρώνται με βάση την ορθότητα του διαμεσολαβητή και την ποιότητα του επιχειρησιακού περιβάλλοντος. Ο πυλώνας 2 δείχνει ότι μόνο μία νέα πράξη που υπογράφηκε αναμένεται να έχει εξαιρετική βαθμολογία, με ποσοστό οικονομικής απόδοσης (ΠΟΑ) υψηλότερο από 15%. Περισσότερο από το 85% των νέων πράξεων αναμένεται να έχει «καλή» βαθμολογία. Πρόκειται για άμεσες πράξεις με μέσο ΠΟΑ 10% έως 15% στην περίπτωση έργων υποδομής, ή για πράξεις διαμεσολάβησης οι οποίες συμβάλλουν στην αύξηση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και στην ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού τομέα, ωστόσο, σε περιβάλλον υψηλού κινδύνου με 13

14 μικρότερη πιθανότητα αποτελεσμάτων. Έξι έργα έλαβαν «αποδεκτή» βαθμολογία, κυρίως λόγω περιβάλλοντος υψηλού κινδύνου που επηρεάζει την πιθανότητα επίτευξης των προβλεπόμενων αποτελεσμάτων. Η προσθετικότητα (ReM Πυλώνας 3) υπολογίζεται βάσει της διαφοράς μεταξύ της συμβολής της ΕΤΕπ σε ένα επενδυτικό έργο και στην τυπική χρηματοδότηση αγοράς σε τρεις διαστάσεις: την επάρκεια των χρηματοδοτικών πόρων για τις ανάγκες των έργων την τεχνική συμβολή της ΕΤΕπ και τις επιπτώσεις όσον αφορά τη βελτίωση των προτύπων και τη διευκόλυνση των συνεισφορών από άλλες πηγές. Στη μεγάλη πλειονότητα των 49 νέων έργων για το 2015, η «προσθετικότητα» της στήριξης της ΕΤΕπ βαθμολογείται ως «σημαντική» (33) ή «υψηλή» (7). Η βαθμολογία 9 έργων ήταν «μέτρια». Ο βαθμός προσθετικότητας τείνει να είναι υψηλότερος για περίπλοκα έργα σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές, όπου οι ανάγκες των αναδόχων των έργων είναι μεγαλύτερες, και λιγότερο έντονος στις περιοχές όπου η ΕΤΕπ συνεργάζεται με ιδιαίτερα έμπειρους αναδόχους και διαμεσολαβητές. Για τον λόγο αυτό, τα περισσότερα έργα με «υψηλή» προσθετικότητα εντοπίστηκαν στις ανατολικές γειτονικές χώρες και στην περιοχή της Μεσογείου, ενώ η προσθετικότητα 5 έργων στις προενταξιακές χώρες βαθμολογήθηκε ως «μέτρια». Βασικό στοιχείο της συμβολής της ΕΤΕπ είναι η δυνατότητά της να παρέχει μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση που διαφορετικά δεν θα ήταν διαθέσιμη. Σχεδόν όλες οι νέες πράξεις το 2015 παρέχουν στους αναδόχους των έργων ή στους χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές διάρκεια μέχρι τη ληκτότητα μεγαλύτερη από την τυπική στις τοπικές αγορές. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι όροι χρηματοδότησης της ΕΤΕπ ταιριάζουν σχεδόν απόλυτα με την οικονομική ζωή των περιουσιακών στοιχείων που θα χρηματοδοτηθούν. Η διάρκεια μέχρι τη ληκτότητα που παρέχεται για νέα έργα για το 2015 περίπου 15 έτη κατά μέσο όρο υπολογίζεται ότι είναι, κατά μέσο όρο, περίπου δυόμισι φορές μεγαλύτερη από τη διάρκεια που παρέχεται στην τοπική αγορά. Για τις επιλεγείσες πράξεις, η ΕΤΕπ μπορεί να χρησιμοποιήσει διαφορετικούς μηχανισμούς ούτως ώστε να απορροφήσει τον κίνδυνο της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Με τον τρόπο αυτό, η χρηματοδότηση μπορεί να γίνει ελκυστικότερη για τους δανειστές, περιλαμβανομένων των τελικών δικαιούχων πράξεων διαμεσολάβησης οι δραστηριότητες των οποίων επικεντρώνονται στις εγχώριες αγορές. Στις περιοχές ΕΕΔ, τρεις πιστωτικές γραμμές επωφελήθηκαν από χρηματοδότηση σε τοπικό νόμισμα. Η ΕΤΕπ καταβάλλει προσπάθειες για την κινητοποίηση και διαχείριση επιχορηγήσεων από τρίτα μέρη παράλληλα με τα δικά της δάνεια. Οι επιχορηγήσεις αυτές είναι σημαντική πηγή προσθετικότητας, ιδιαίτερα στις χώρες της Μεσογείου, αλλά και στις ανατολικές γειτονικές χώρες. Δώδεκα νέα έργα επωφελήθηκαν από επιχορηγήσεις το Ο ρόλος της ΕΤΕπ αποδείχτηκε εξέχουσας σημασίας όσον αφορά στην αναβάθμιση των προδιαγραφών, την κινητοποίηση πόρων και την τεχνική συμβολή. 4. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΤΕΠ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ 4.1 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Η εντολή απαιτεί από την Επιτροπή, την ΕΥΕΔ και την ΕΤΕπ να συνεργαστούν και να ενισχύσουν την ευθυγράμμιση των εξωτερικών δράσεων της ΕΤΕπ με τους στόχους 14

15 εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των συνεργιών μεταξύ της χρηματοδότησης της ΕΤΕπ και των δημοσιονομικών πόρων της Ένωσης, κυρίως μέσω τακτικού και συστηματικού διαλόγου και έγκαιρης διαβούλευσης σχετικά με πολιτικές, στρατηγικές και υπό επεξεργασία έργα. Το 2015, το Μνημόνιο Συνεννόησης (το οποίο αναθεωρήθηκε το 2013) μεταξύ της Επιτροπής, της ΕΥΕΔ και της ΕΤΕπ όσον αφορά τη συνεργασία και τον συντονισμό στις περιοχές που καλύπτονται από την εντολή, εξακολουθεί να ισχύει π.χ. μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με υπό επεξεργασία έργα, καθώς και στοιχείων επικοινωνίας. Ο συνδυασμός μηχανισμών έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ισχυρών σχέσεων συγχρηματοδότησης με άλλους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς (ΔΧΟ) και την ευθυγράμμιση με τις πολιτικές και τις προτεραιότητες της Ένωσης στο πλαίσιο της εκάστοτε χώρας, προκειμένου να μεγιστοποιείται η αναμενόμενη επίπτωση που χρηματοδοτείται με επιχορηγήσεις της Ένωσης. Επιπλέον, η δομή διακυβέρνησης των εν λόγω μηχανισμών επιτρέπει και απαιτεί στενό συντονισμό και συνεργασία με την Επιτροπή, την ΕΥΕΔ και άλλους ΔΧΟ πριν από την υποβολή ενός έργου για τον συνδυασμό χρηματοδοτικών πόρων με δανειοδότηση από την ΕΤΕπ. Η ΕΤΕπ εξακολούθησε να συμμετέχει ενεργά στους περιφερειακούς συνδυασμένους μηχανισμούς το Συνεισφορές ύψους 197 εκατ. EUR από τον προϋπολογισμό της Ένωσης (επιχορηγήσεις, τεχνική βοήθεια, επιχειρηματικά κεφάλαια) εγκρίθηκαν ή υπογράφηκαν, συμπληρώνοντας τη χρηματοδότηση της ΕΤΕπ στις περιοχές ΕΕΔ (108 εκατ. EUR των δημοσιονομικών πόρων της Ένωσης που συμπληρώνουν τα δάνεια της ΕΤΕπ στην Επενδυτική Διευκόλυνση Γειτονίας, 62 εκατ. EUR στο επενδυτικό μέσο των Βαλκανικών χωρών, 10 εκατ. EUR στην επενδυτική διευκόλυνση για τη Λατινική Αμερική και 2 εκατ. EUR στην επενδυτική διευκόλυνση για την κεντρική Ασία). Η ΕΤΕπ συνεργάστηκε στενά με την Επιτροπή στο πλαίσιο της τεχνικής ομάδας εμπειρογνωμόνων για τη δημιουργία της πλατφόρμας της ΕΕ για τον συνδυασμό μέσων στην εξωτερική συνεργασία (EUBEC). Αναλυτικός κατάλογος με πράξεις χρηματοδοτούμενες από τον προϋπολογισμό της Ένωσης τις οποίες διαχειρίστηκε η ΕΤΕπ (τεχνική βοήθεια, επιχορηγήσεις, ίδια κεφάλαια) και που υπογράφηκαν ή εγκρίθηκαν το 2015 παρέχεται στο έγγραφο εργασίας. Τον Ιανουάριο του 2016, η Επιτροπή ενέκρινε μια νέα δέσμη μέτρων για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής, η οποία περιέχει μια σειρά πρωτοβουλιών για σθεναρότερη και περισσότερο συντονισμένη στάση της ΕΕ εναντίον καταχρηστικών πρακτικών σε θέματα φορολογίας των επιχειρήσεων εντός και εκτός της Ενιαίας Αγοράς. Η δέσμη αυτή διευρύνει περαιτέρω τα κριτήρια της χρηστής φορολογικής διακυβέρνησης, περιλαμβανομένων μέτρων για την καταπολέμηση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού. Η εν λόγω δέσμη αντικατοπτρίζει συζητήσεις στους κόλπους του Συμβουλίου, τις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τα αποτελέσματα του σχεδίου του ΟΟΣΑ για τη διάβρωση της φορολογικής βάσης και τη μετατόπιση κερδών. Στο πλαίσιο αυτό, και σύμφωνα με την εμπειρογνωμοσύνη και την ηγετική θέση του Ομίλου της ΕΤΕπ όσον αφορά την προώθηση βέλτιστων πρακτικών σε θέματα φορολογικής διαφάνειας και πραγματικής φορολόγησης, η Επιτροπή συνεργάζεται ενεργά με την ΕΤΕπ σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική για μη συμμορφούμενες δικαιοδοσίες (Non-Compliant Jurisdictions) της Τράπεζας θα μπορούσε να εξελιχθεί ώστε να αντικατοπτρίζει τα εν λόγω νέα μέτρα για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη διοργανική συνεργασία μεταξύ ΕΤΕπ, Επιτροπής και ΕΥΕΔ για την υποστήριξη των προτεραιοτήτων τόσο της Ένωσης όσο και των χωρών εταίρων στις εν λόγω περιοχές παρέχονται στο έγγραφο εργασίας. 15

16 4.2. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΟ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗ Το Μνημόνιο Συνεννόησης που υπογράφηκε μεταξύ της ΕΤΕπ και του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή το 2008 θέτει τις βάσεις για τα δύο στάδια του μηχανισμού καταγγελιών της ΕΤΕπ τον εσωτερικό μηχανισμό καταγγελιών της ΕΤΕπ και τον εξωτερικό (τον Διαμεσολαβητή και εγκρίθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΤΕπ το 2010, μετά από εκτεταμένη δημόσια διαβούλευση. Επιτυγχάνει την κοινή συνεννόηση όσον αφορά τον σκοπό και τη συνεπή εφαρμογή στο εσωτερικό και εξωτερικό τμήμα του, με ιδιαίτερη έμφαση στα εξής: Την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού εσωτερικού μηχανισμού καταγγελιών ο οποίος εξετάζει καταγγελίες που υποβάλλονται από τρίτους προς την ΕΤΕπ σε όλες τις επιχειρηματικές ομάδες της ΕΤΕπ Όσον αφορά καταγγελίες που συνδέονται με πράξεις εκτός της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών εντολών, ο Διαμεσολαβητής δεσμεύεται να κάνει χρήση της εξουσίας του να ενεργεί αυτεπαγγέλτως προκειμένου να χειρίζεται καταγγελίες όταν ο καταγγέλλων δεν είναι πολίτης ή κάτοικος της Ένωσης Την έκταση του ελέγχου του Διαμεσολαβητή, με την αναγνώριση του εσωτερικού μηχανισμού καταγγελιών της ΕΤΕπ ως προαπαιτούμενης προσέγγισης. Κατά τη διάρκεια του 2015, ο Διαμεσολαβητής δεν έλαβε καταγγελίες σε σχέση με δραστηριότητες της ΕΤΕπ στην περιοχή εξωτερικής εντολής. Ωστόσο, και σε συνέχεια της κρίσιμης παρατήρησης που υπέβαλε ο Διαμεσολαβητής στην ΕΤΕπ το 2014 αναφορικά με τον χειρισμό της διαδικασίας των συμβάσεων στο πλαίσιο του έργου γ) του Διαδρόμου V στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η ΕΤΕπ διενήργησε έλεγχο του τρόπου παρακολούθησης των διαδικασιών συμβάσεων το ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Η συνεργασία με άλλους ΔΧΟ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ, που κυμαίνονται από τον διάλογο σχετικά με θεσμικά ζητήματα, οριζόντια θέματα και θεματικά ζητήματα, έως την αμοιβαία διαβούλευση, καθώς και ενισχυμένες μορφές επιχειρησιακής συγχρηματοδότησης και καταμερισμού των εργασιών. Ο διάλογος μεταξύ των ΔΧΟ πραγματοποιείται σε ειδικές ομάδες εργασίας, που συνέρχονται τακτικά για να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές ή να εξετάσουν συγκεκριμένα ζητήματα. Το 2015, η ΕΤΕπ συνέχισε να συνεργάζεται με άλλες πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες όσον αφορά το αναπτυξιακό πρόγραμμα μετά το 2015 και ειδικότερα για την ανάπτυξη μιας κοινής προσέγγισης για τους ρόλους όσον αφορά τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης. Οι κυριότερες διεθνείς εκδηλώσεις ήταν η τρίτη διεθνής διάσκεψη για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης (Αντίς), η σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ (Νέα Υόρκη) και η διάσκεψη των συμβαλλόμενων μερών της σύμβασης πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος στο Παρίσι (COP 21). Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΤΕπ έχει εντείνει τη συνεργασία της με άλλες πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες, ενώ έχει συντάξει αρκετές εκθέσεις σε συνεργασία με πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες (ΠΑΤ) και το ΔΝΤ. Συγκεκριμένα, η κοινή έκθεση με τίτλο «From billions to trillions: MDB contributions to financing for development» (Από δισεκατομμύρια σε τρισεκατομμύρια: συνεισφορές ΠΑΤ στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης), η οποία δημοσιεύτηκε πριν από τη διάσκεψη της Αντίς του Ιούλιο του 2015, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην ανάδειξη τόσο κοινών και μεμονωμένων επιτευγμάτων των ΠΑΤ όσο και στην ανάγκη εφαρμογής τους σε μεγάλη κλίμακα. 16

17 Η ΕΤΕπ προήδρευσε το 2015 της ομάδας εργασίας ΠΑΤ της εταιρικής σχέσης της Deauville της ομάδας G7, για την οποία ο Πρόεδρος της ΕΤΕπ υπέβαλε αναφορά στην υπουργική διάσκεψη της ομάδας G7 στο πλαίσιο των ετήσιων συναντήσεων μεταξύ ΠΤ και ΔΝΤ. Το 2015, η ΕΤΕπ συνέχισε τη συνεργασία της με την ομάδα G20 συμμετέχοντας τακτικά και συνεισφέροντας στην ομάδα εργασίας για τις επενδύσεις υποδομής της G20 (IIWG). Η ΕΤΕπ ενίσχυσε επίσης τους δεσμούς της με το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών, με νέα Μνημόνια Συνεννόησης τα οποία υπογράφηκαν με δύο άλλους οργανισμούς, το Διεθνές Ταμείο Γεωργικής Ανάπτυξης (IFAD) και τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNIDO). Η ΕΤΕπ συνέχισε να συνεισφέρει στις εργασίες της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ΕΑΒ) του ΟΟΣΑ για τον εκσυγχρονισμό της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας (ΕΑΒ). Η ΕΤΕπ συνέχισε επίσης να συνεργάζεται καθ όλη τη διάρκεια του 2015 με ΠΑΤ και άλλους ΔΧΟ καθώς και με συναφείς ομάδες με στόχο την εναρμόνιση της παρακολούθησης της χρηματοδότησης για το κλίμα και των προδιαγραφών που διέπουν την αναφορά των επιπτώσεων. Στο πλαίσιο της εντολής, περίπου το 41% των υπογραφών συγχρηματοδοτήθηκαν με άλλους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς και το 31% των πράξεων που υπογράφηκαν το 2015 συνδέθηκαν με μια μη επιστρεπτέα ενίσχυση από τον προϋπολογισμό της Ένωσης. Αναλυτικός κατάλογος των πράξεων της ΕΤΕπ που συγχρηματοδοτήθηκαν με άλλους ΔΧΟ το 2015 παρέχεται στο έγγραφο εργασίας. 17