Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2017) 767 final.

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 21 Δεκεμβρίου 2017 (OR. en) 10235/17 ECOFIN 531 RELEX 522 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 15 Δεκεμβρίου 2017 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2017) 767 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΤΕπ ΤΟ 2016 ΜΕ ΕΓΓΥΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΕ Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2017) 767 final. συνημμ.: COM(2017) 767 final 10235/17 μκρ DGG 1A EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 767 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΤΕπ ΤΟ 2016 ΜΕ ΕΓΓΥΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΕ {SWD(2017) 460 final} EL EL

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ H εξωτερική εντολή δανειοδότησης (ΕΕΔ) αποτελεί μακροχρόνια και επιτυχημένη συνιστώσα της εταιρικής σχέσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Στο πλαίσιο της ΕΕΔ, η ΕΕ παρέχει εγγύηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ώστε η ΕΤΕπ να αυξήσει τη δανειοδότησή της εκτός της ΕΕ για τη στήριξη των πολιτικών της ΕΕ. Η ΕΕΔ υποστηρίζει τη δραστηριότητα της ΕΤΕπ στις προενταξιακές χώρες, στις ανατολικές και νότιες γειτονικές χώρες, την Ασία, τη Λατινική Αμερική και τη Νότια Αφρική. Κατά την τρέχουσα περίοδο της ΕΕΔ ( ), ο προϋπολογισμός της ΕΕ παρέχει εγγύηση έως 27 δισ. EUR των πράξεων της ΕΤΕπ 1. Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζεται επισκόπηση των δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ στο πλαίσιο της εγγύησης της ΕΕ το 2016, καθώς και των κυριότερων αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν και των κυριότερων επιπτώσεων που επήλθαν, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για αναμενόμενες μελλοντικές επιπτώσεις χρηματοδοτικών πράξεων που υπογράφηκαν το 2016 με βάση το πλαίσιο μέτρησης αποτελεσμάτων της ΕΤΕπ (ReM) 2. Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης συνοπτικά τις πράξεις που πραγματοποίησε η ΕΤΕπ χωρίς την εγγύηση της ΕΕ (ήτοι με «ίδιο κίνδυνο») ώστε να παρέχεται πλήρης εικόνα της δραστηριότητάς της στις εν λόγω περιοχές. Αναλυτικότερες πληροφορίες και στατιστικοί πίνακες για τις ανωτέρω δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών σε επίπεδο έργου, τομέα, χώρας και περιφέρειας, περιέχονται στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. 2. ΒΑΣΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το 2016 η ΕΤΕπ υπέγραψε πράξεις συνολικού ύψους 6,8 δισ. EUR για τις περιοχές που καλύπτονται από την εξωτερική εντολή δανειοδότησης, ποσό ελαφρώς αυξημένο σε σχέση με το προηγούμενο έτος (6,7 δισ. EUR). Από το συνολικό αυτό ποσό, το ήμισυ και πλέον (58 %, 4 δισ. EUR) χορηγήθηκε στο πλαίσιο της εγγύησης της ΕΕ. Υπήρξαν 54 νέες πράξεις για τις οποίες η πρώτη σύμβαση υπογράφηκε το προηγούμενο έτος 3. Όλες οι νέες πράξεις στις εν λόγω περιοχές αναμένεται να έχουν «εξαιρετική» ή «καλή» συμβολή όσον αφορά τις προτεραιότητες της ΕΕ και των χωρών εταίρων με βάση το πλαίσιο μέτρησης αποτελεσμάτων της ΕΤΕπ, που διανύει πλέον τον πέμπτο χρόνο εφαρμογής του. Πλαίσιο μέτρησης αποτελεσμάτων (ReM) της ΕΤΕπ 1 Τον Σεπτέμβριο 2016 η Επιτροπή πρότεινε αύξηση του ανώτατου ορίου για την τρέχουσα ΕΕΔ σε 32,3 δισ. EUR (COM(2016) 583). Η νομοθετική διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί με συμφωνία μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου στο δεύτερο εξάμηνο του Η έκθεση αυτή εκπονήθηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις που προβλέπονται στο άρθρο 11 της απόφασης αριθ. 466/2014/EE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, το οποίο θεσπίζει την εξωτερική εντολή δανειοδότησης. 3 «Νέες» θεωρούνται οι πράξεις, για τις οποίες υπογράφηκε πρώτη σύμβαση χρηματοδότησης το Οι εν λόγω πράξεις αντιπροσωπεύουν συνολικό εγκεκριμένο όγκο ύψους 7,2 δισ. EUR. 1

4 Η ΕΤΕπ χρησιμοποιεί το πλαίσιο μέτρησης αποτελεσμάτων (ReM) στις πράξεις της εκτός της ΕΕ για να ενισχύσει τη διαδικασία αξιολόγησης των έργων και να βελτιώσει την ικανότητά της να παρακολουθεί και να υποβάλει εκθέσεις για τα πραγματικά αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν. Το πλαίσιο καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο οι πράξεις της ΕΤΕπ παράγουν εκροές, αποτελέσματα και επιπτώσεις σε βάθος χρόνου σύμφωνα με τους στόχους της ΕΕΔ. Για παράδειγμα, το πλαίσιο μπορεί να καταγράψει πώς η χορήγηση δανείου σε μια δημόσια υπηρεσία ύδρευσης (εισροή) αυξάνει την παροχή ασφαλούς πόσιμου νερού (εκροή), επιτρέποντας σε περισσότερα νοικοκυριά να έχουν πρόσβαση σε ασφαλές νερό (αποτέλεσμα) και επιφέροντας βελτίωση της δημόσιας υγείας στην κοινότητα (επίπτωση). Απώτερος στόχος είναι να γίνεται καλύτερη αξιολόγηση και να παρέχεται καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τη συμβολή της ΕΤΕπ στην επίτευξη των στόχων της εντολής της, μέσω της επικέντρωσης σε απτά αποτελέσματα. Το πλαίσιο ReM εφαρμόζεται από το Περίπου το 90 % των νέων έργων αναμένεται να αποφέρουν «καλά» αποτελέσματα όσον αφορά την ποιότητα και την αξιοπιστία της πράξης, ενώ κάθε νέο έργο αναμένεται να αποφέρει τουλάχιστον «αποδεκτό» επίπεδο. Περισσότερο από το 80 % των νέων έργων αναμένεται να έχουν «υψηλή» ή «σημαντική» προσθετικότητα της ΕΤΕπ, ενώ κάθε νέο έργο αναμένεται να έχει τουλάχιστον «μέτριο» επίπεδο προσθετικότητας της ΕΤΕπ. Ορισμένα από τα βασικά αποτελέσματα που αναμένονται από τα νέα έργα το 2016 είναι τα εξής: θα χορηγηθούν σχεδόν δάνεια σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης, που θα συμβάλουν στη διατήρηση περίπου θέσεων εργασίας 1,2 εκατ. επιβάτες θα επωφελούνται καθημερινά από τις βελτιωμένες αστικές και σιδηροδρομικές μεταφορές 1,5 εκατ. άνθρωποι θα επωφεληθούν από βελτιωμένες υπηρεσίες υγιεινής θα παραχθεί ενέργεια που θα επαρκεί για την εξυπηρέτηση νοικοκυριών νοικοκυριά θα συνδεθούν στο δίκτυο άνθρωποι θα επωφεληθούν από βελτιωμένη διαχείριση αποβλήτων ασθενείς θα νοσηλεύονται ετησίως σε νέα ή ανακαινισμένα νοσοκομεία επιπλέον φοιτητές θα εγγραφούν σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα 4 εκατ. άνθρωποι θα επωφεληθούν από πολυτομεακά έργα αστικών υποδομών. Η ΕΤΕπ εξακολούθησε επίσης να εκδηλώνει τη δέσμευσή της για στήριξη της δράσης της ΕΕ για το κλίμα. Οι πράξεις της ΕΤΕπ που υπογράφηκαν στις περιοχές που καλύπτονται από την ΕΕΔ παραμένουν σε επίπεδο σαφώς υψηλότερο από το όριο του 25 % που καθορίζεται στην απόφαση για την ΕΕΔ. Το 2016 η ΕΤΕπ υπέγραψε δάνεια ύψους 1,9 δισ. EUR στις περιοχές ΕΕΔ για στήριξη της δράσης για το κλίμα, που αντιπροσωπεύουν το 28 % του συνόλου. Στο τέλος του 2016, το σωρευτικό ποσοστό της δράσης για το κλίμα στο πλαίσιο της περιόδου εντολής ανήλθε σε 34 %. Σημαντική στην κατεύθυνση αυτή είναι η συμβολή της χορήγησης δανείων στην Ασία, καθώς η δράση για το κλίμα αποτελεί βασική προτεραιότητα δανειοδότησης στη συγκεκριμένη περιοχή. 2

5 Επιπλέον, το 2016, ποσοστό 27 % του συνολικού όγκου των πράξεων που υπογράφηκαν σε περιοχές ΕΕΔ (1,8 δισ. EUR) θα στηρίξουν τον οριζόντιο στόχο της περιφερειακής ολοκλήρωσης μέσω ενεργειακών διασυνδέσεων, μεταφορικών συνδέσεων, περιφερειακών μετοχικών κεφαλαίων και τη σύγκλισης μέσα από την ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα. 3. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ 3.1. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΝΕΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΗΣ ΕΤΕπ ΑΝΑ ΣΤΟΧΟ Η νομοθεσία στην οποία βασίζεται η ΕΕΔ προβλέπει τρεις βασικούς στόχους για όλες τις πράξεις της ΕΤΕπ οι οποίες καλύπτονται από την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ: i) την ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα, και ειδικότερα στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) ii) την ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών iii) Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή Η περιφερειακή ολοκλήρωση μεταξύ χωρών, ιδίως δε μεταξύ προενταξιακών χωρών, γειτονικών χωρών και της ΕΕ, αποτελεί πρόσθετο βασικό στόχο για πράξεις που αφορούν σε έναν ή περισσότερους από τους κύριους στόχους. Η πρόταση της Επιτροπής του Σεπτεμβρίου 2016 για αναθεώρηση της απόφασης ΕΕΔ 4 μετά από ενδιάμεση επανεξέταση 5 εισάγει ένα νέο στόχο που αφορά την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της μετανάστευσης. Οι αναφορές σχετικά με τον νέο αυτό στόχο θα συμπεριληφθούν στην ετήσια έκθεση του επόμενου έτους, μετά την έγκριση της αναθεωρημένης νομοθεσίας. Εκ των συνολικά υπογραφέντων ποσών στις περιοχές ΕΕΔ το 2016, ποσοστό 49 % (3,383 δισ. EUR) προορίζεται για τη στήριξη της ανάπτυξης του τοπικού ιδιωτικού τομέα, κυρίως μέσα από την ενίσχυση της πρόσβασης ΜΜΕ, πολύ μικρών επιχειρήσεων και επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης σε χρηματοδότηση. Λίγο περισσότερο από το ήμισυ (51 %, 3,457 δισ. EUR) θα συμβάλει στην ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών. Όλες οι πράξεις της ΕΤΕπ εκτός της ΕΕ υποστηρίζουν αμφότερους ή έναν εκ των δύο αυτών στόχων. Σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού όγκου θα συμβάλει στην επίτευξη του στόχου της δράσης για το κλίμα (28 %, 1,921 δισ. EUR). Η στήριξη για μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή σε αυτήν επιμερίζεται σε 50 επιμέρους έργα που υπογράφηκαν το 2016, λαμβάνοντας υπόψη τη συμβολή που είχαν στην επίτευξη αυτού του στόχου πολλές πράξεις οι οποίες εστιάζονται σε πολλαπλούς τομείς (για παράδειγμα, πιστωτικές γραμμές όπου μικρό ποσοστό της δανειοδότησης εκτιμάται ότι υποστηρίζει επενδύσεις σε ανανεώσιμη ενέργεια ή μέτρα ενεργειακής απόδοσης από ΜΜΕ). 4 COM(2016) COM(2016)

6 Ομοίως, ποσοστό 27 % (ποσό ύψους 1,824 δισ. EUR) θα υποστηρίξει τον οριζόντιο στόχο της περιφερειακής ολοκλήρωσης, τόσο μέσω της ανάπτυξης υποδομών όσο και μέσω της στήριξης της πρόσβασης του τοπικού ιδιωτικού τομέα στη χρηματοδότηση. Η συμβολή της δραστηριότητας της ΕΤΕπ στους στόχους της ΕΕΔ αντικατοπτρίζεται στο διάγραμμα 1, όπου λαμβάνονται υπόψη οι πράξεις τόσο στο πλαίσιο της εγγύησης της ΕΕΔ όσο και στο πλαίσιο των μέσων ιδίου κινδύνου της ΕΤΕπ. Διάγραμμα 1: Συμβολή στους στόχους της ΕΕΔ (σε εκατ. EUR) Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα χρηματοδοτούμενα έργα παρέχονται στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα και, ειδικότερα, στήριξη των ΜΜΕ Η στήριξη της ΕΤΕπ για ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα αποσκοπεί στη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που επιτρέπουν την είσοδο ατόμων σε αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες αγορές με στόχο την ανάπτυξη και την επέκταση επιχειρήσεων και, συνεπώς, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ικανοποίηση των αναγκών σε αγαθά και υπηρεσίες, την αντιμετώπιση της φτώχειας και της επισιτιστικής ανασφάλειας και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Εντέλει, δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη χωρίς την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Η εν λόγω στήριξη γίνεται με διάφορους τρόπους: με επέκταση πιστωτικών γραμμών σε τοπικούς χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές (κυρίως τράπεζες) για τη χορήγηση δανείων σε ΜΜΕ με συμμετοχή σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και επιχειρηματικά κεφάλαια σε επιχειρήσεις με υψηλό δυναμικό ανάπτυξης με παροχή ιδίων κεφαλαίων σε παρόχους μικροχρηματοδοτήσεων με άμεσα δάνεια προς μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Είκοσι έξι νέα έργα που υπογράφηκαν το 2016 θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα. Η συνολική εγκριθείσα χρηματοδότηση της ΕΤΕπ για τα εν λόγω έργα 4

7 ανέρχεται σε 3,7 δισ. EUR. Είκοσι δύο πιστωτικές γραμμές υποστηρίζουν ΜΜΕ και τέσσερις είναι δάνεια για υποδομές που υλοποιήθηκαν από τον ιδιωτικό τομέα και έργα έρευνας και ανάπτυξης που επίσης θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα. Υποστήριξη αγροτικών ΜΜΕ στην Αρμενία Η οικονομία της Αρμενίας έχει να επιδείξει ισχυρή ανάπτυξη και μείωση της φτώχειας τα τελευταία χρόνια, αλλά υπάρχει ανάγκη διαφοροποίησης της οικονομίας και ενίσχυσης του τομέα των ΜΜΕ, ιδίως σε σχετικά υπανάπτυκτες αγροτικές περιοχές. Ωστόσο, οι ΜΜΕ αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της περιορισμένης πρόσβασης στη χρηματοδότηση, που οφείλεται στο γεγονός ότι και οι ίδιες οι τοπικές τράπεζες δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε κεφαλαιαγορές και εξαρτώνται κυρίως από βραχυπρόθεσμες πηγές χρηματοδότησης. Το πρόγραμμα «Armenia Apex Loan», το οποίο υπογράφηκε το 2014, έχει συμβάλει στην αντιμετώπιση της περιγραφείσας κατάστασης, χορηγώντας μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση σε τοπικές τράπεζες μέσω της Κεντρικής Τράπεζας της Αρμενίας. Το δάνειο καλύπτεται από την εγγύηση της ΕΕ στο πλαίσιο της εξωτερικής εντολής δανειοδότησης. Η συγκεκριμένη χρηματοδότηση διατέθηκε πλήρως έως το τέλος του 2016 σε 113 εταιρείες που απασχολούσαν, βάσει των παρασχεθέντων στοιχείων, εργαζόμενους (56 εργαζομένους κατά μέσο όρο). Η συντριπτική πλειοψηφία των εταιρειών δραστηριοποιείται στους τομείς της γεωργίας, της επεξεργασίας τροφίμων και στέγασης και εστίασης. Με μέση ληκτότητα πάνω από πέντε έτη, τα δάνεια που χορηγήθηκαν είναι πολύ πιο ευνοϊκά για τη χρηματοδότηση παραγωγικών επενδύσεων σε σχέση με τους όρους που προβλέπονται συνήθως για ΜΜΕ. Εκτιμάται ότι τα εν λόγω δάνεια μπορεί να συμβάλουν στη δημιουργία περισσότερων από επιπρόσθετων θέσεων εργασίας. Ο συνεταιρισμός Araks-2 απασχολεί περίπου 24 άτομα, αξιοποιώντας την τοπική παραγωγή γάλακτος για την παρασκευή ποικιλίας τυριών. Ο συνεταιρισμός αξιοποίησε πενταετή χρηματοδοτούμενα δάνεια της ΕΤΕπ συνολικού ύψους EUR για την απόκτηση νέων μηχανημάτων παστερίωσης, καλουπιών και λοιπού εξοπλισμού που του επέτρεψαν να αυξήσει την παραγωγή του. Στο μέλλον σχεδιάζει να επενδύσει σε τριπλάσια παραγωγική ικανότητα και να επεκτείνει το εξαγωγικό μερίδιο των πωλήσεων σε τουλάχιστον 35 %. Ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών Η ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών από δρόμους και ενεργειακά συστήματα έως υγειονομικές εγκαταστάσεις και ευρυζωνικές υπηρεσίες διαδικτύου συνιστά έναν από τους πυλώνες της αναπτυξιακής διαδικασίας. Πρόκειται για έναν τομέα όπου η δημόσια χρηματοδότηση είναι συχνά ζωτικής σημασίας, καθώς οι υποδομές είναι συνήθως δημόσιες και έχουν μεγάλη θετική δευτερογενή επίδραση στην οικονομία, το περιβάλλον και την ευημερία των ανθρώπων. Η ΕΤΕπ στηρίζει έργα υποδομής σε ένα ευρύ φάσμα τομέων με τη στήριξη της εγγύησης της ΕΕ στο πλαίσιο της ΕΕΔ. Το 2016 υπήρξαν 33 νέα έργα τα οποία συνεισέφεραν στην ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών στις περιοχές ΕΕΔ. Η συνολική εγκριθείσα χρηματοδότηση της ΕΤΕπ για τα εν λόγω έργα ανέρχεται σε 3,6 δισ. EUR. 5

8 Η ΕΤΕπ υπέγραψε 12 νέα έργα στον τομέα των μεταφορών, με αυξημένο όγκο χορηγούμενων δανείων σε σχέση με το προηγούμενο έτος (2,1 δισ. EUR το 2016). Οι αστικές δημόσιες συγκοινωνίες και σιδηρόδρομοι αντιστοιχούσαν περίπου στο ήμισυ του όγκου της εν λόγω χορήγησης δανείων. Η ΕΤΕπ υπέγραψε συμβάσεις για έξι νέα έργα στον τομέα της ενέργειας το 2016 (493 εκατ. EUR), μολονότι αυτός ο τομέας ήταν λιγότερο στο επίκεντρο σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Υπάρχουν λιγότερα μεγάλης κλίμακας έργα παραγωγής ενέργειας και δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα σε μικρότερα συστήματα που περιλαμβάνουν παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Τα μεγαλύτερα έργα παραγωγής ενέργειας βρίσκονται στην Τουρκία, όπου το έργο παραγωγής αιολικής ενέργειας Fina Enerji και μια πιστωτική γραμμή για την Isbank θα στοχεύουν ειδικά σε συστήματα ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και συστήματα ενεργειακής απόδοσης που αναμένεται να παράγουν ενέργεια επαρκή ώστε να εξυπηρετούν περίπου νοικοκυριά. Συνολικά, τα νέα έργα για το 2016 θα έχουν ως αποτέλεσμα παραγωγή ενέργειας που θα αντιστοιχεί στις ανάγκες περίπου νοικοκυριών. Στήριξη δημοτικών υποδομών και ύδρευσης/αποχέτευσης Η ΕΤΕπ υπέγραψε δύο έργα στον τομέα της ύδρευσης και αποχέτευσης το προηγούμενο έτος που αφορούσαν δάνεια ύψους 129 εκατ. EUR και περαιτέρω 15 εκατ. EUR με στόχο τη διαχείριση στερεών αποβλήτων. Οι δύο αυτές πράξεις καλύπτονται από την εγγύηση της ΕΕ στο πλαίσιο της εξωτερικής εντολής δανειοδότησης. Τα έργα επεξεργασίας λυμάτων στον Παναμά και την Τυνησία θα εξυπηρετούν συνολικά περίπου 1,5 εκατ. κατοίκους και θα συμβάλουν στην εξασφάλιση πιο καθαρών υδάτων στον Κόλπο του Παναμά και τη Μεσόγειο. Ένα νέο έργο στον ίδιο τομέα θα στηρίξει μια σειρά από σχέδια ύδρευσης, επεξεργασίας λυμάτων και διαχείρισης στερεών αποβλήτων στη Δημοκρατία της Κιργιζίας. Τρία νέα έργα στηρίζουν προγράμματα αστικής ανασυγκρότησης ή ανάπτυξης που θα καλύψουν ένα φάσμα διαφορετικών τομέων υποδομών. Για την αντιμετώπιση των καταστροφικών συνεπειών του σεισμού που έπληξε δυτικές περιοχές του Εκουαδόρ τον Απρίλιο 2016, ένα έργο (159 εκατ. EUR) θα χρηματοδοτήσει την επισκευή και αποκατάσταση κατεστραμμένων υποδομών όπως δρόμων, συστημάτων ύδρευσης και ηλεκτρισμού, τηλεπικοινωνιών και δημοτικών κτιρίων. Ομοίως, ποσό ύψους 100 εκατ. EUR θα συμβάλει στην επισκευή υποδομών που καταστράφηκαν από πρόσφατες πλημμύρες στην Τιφλίδα. Ένα τρίτο έργο θα παρέχει στήριξη στις τοπικές αρχές της Γεωργίας προκειμένου να αναβαθμίσουν τις τοπικές υποδομές και να βελτιώσουν την παροχή υπηρεσιών για τους κατοίκους της περιοχής. Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή Δεδομένου ότι τα αίτια και τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής είναι παγκόσμια, η επέκταση και η διεύρυνση της χρηματοδότησης για το κλίμα πέραν των συνόρων των κρατών μελών αποτελεί ζωτικής σημασίας μέρος της εξωτερικής και αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ. Η ΕΤΕπ διαδραματίζει κεντρικό ρόλο σε αυτές τις προσπάθειες, ιδίως μετά την επίτευξη της πρωτοποριακής συμφωνίας στο Παρίσι το 2015, η οποία τέθηκε σε ισχύ κατά τη διάσκεψη των μερών της σύμβασης πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή τον Νοέμβριο του Η ΕΤΕπ έχει ήδη επιδείξει σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά την κινητοποίηση χρηματοδοτικών πόρων, τους οποίους προσφέρει με σκοπό να στηρίξει χώρες 6

9 τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ, ενισχύοντας τις εθνικά καθορισμένες συνεισφορές τους, τα εθνικά σχέδια και στρατηγικές μετριασμού και προσαρμογής και τις πολιτικές ενέργειας και μεταφορών χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Από τη νέα δανειοδότηση που υπογράφηκε για τις περιοχές ΕΕΔ το 2016, 1,9 δισ. EUR θα συμβάλουν στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω μεγάλου αριθμό έργων σε σχεδόν όλους τους τομείς. Όλα αυτά τα έργα συμβάλλουν επίσης είτε στην ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα είτε στην ανάπτυξη κοινωνικών και οικονομικών υποδομών. Σε πολλές περιπτώσεις, δεδομένου ότι στην επίτευξη του στόχου για την κλιματική αλλαγή συμβάλλει μόνο ένα τμήμα ενός έργου, μόνο ένα ποσοστό της συνολικής δανειοδότησης του εν λόγω έργου λογίζεται ότι συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προηγούμενων έργων της ΕΤΕπ προκύπτει ότι πολλά έργα συμβάλλουν σε μικρό βαθμό στη δράση για την κλιματική αλλαγή, ακόμα και αν αυτή δεν είναι αποτελεί τον βασικό στόχο του έργου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μια πιστωτική γραμμή για ΜΜΕ, στο πλαίσιο της οποίας ορισμένα επενδυτικά έργα δικαιούχων επιχειρήσεων περιλαμβάνουν την επίτευξη μεγαλύτερης ενεργειακής απόδοσης σε κτίρια ή την εγκατάσταση μικρής κλίμακας δυναμικότητας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως ηλιακών συλλεκτών. Αντιστοίχως, περίπου 50 νέα έργα το 2016 συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου της δράσης για το κλίμα, από τα οποία τα 21 είναι πιστωτικές γραμμές. Συνολικά, μακράν τη μεγαλύτερη συνεισφορά έχουν οι μεταφορές με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα, που αντιστοιχούν στο 64 % του συνολικού όγκου, ενώ η ανανεώσιμη ενέργεια και η ενεργειακή απόδοση συμβάλλουν κατά επιπλέον 21 % στη νέα δανειοδότηση της δράσης για το κλίμα σε τρίτες χώρες για το Οι δράσεις μετριασμού, όπως η αποφυγή μεθανίου στον τομέα των αποβλήτων και των λυμάτων, εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, ενώ οι δράσεις προσαρμογής συνέβαλαν κατά 3,5 %. Μείωση της εξάρτησης από το ντίζελ στις Μαλδίβες Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί πρόκληση για τις Μαλδίβες, ως αρχιπέλαγος 26 ατολών. Η χώρα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε παλαιές και μη αποδοτικές γεννήτριες που λειτουργούν με ντίζελ. Μόλις το 2012 οι εισαγωγές πετρελαίου αποτελούσαν το 35 % του ΑΕΠ. Ένα δάνειο ύψους 45 εκατ. EUR της ΕΤΕπ που καλύπτεται από την εγγύηση της ΕΕ στο πλαίσιο της εξωτερικής εντολής δανειοδότησης υποστηρίζει ένα έργο που συμβάλλει στην αλλαγή της παρούσας κατάστασης μέσω της εγκατάστασης υβριδικών ενεργειακών συστημάτων ηλιακής ενέργειας-ντίζελ ισχύος τουλάχιστον 50 MW, που περιλαμβάνουν πίνακες ηλιακών φωτοβολταϊκών συλλεκτών σε στέγες κτιρίων και επί του εδάφους ισχύος περίπου 25 MW και αποδοτικότερες γεννήτριες που λειτουργούν με ντίζελ ισχύος περίπου 27 MW, καθώς και της αποκατάστασης περίπου 430 km γραμμών διανομής και της εγκατάστασης μπαταριών ιόντων λιθίου και εξοπλισμού συστημάτων ελέγχου. Έτσι θα καταστεί δυνατός ο παροπλισμός απαρχαιωμένων γεννητριών ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με ντίζελ ισχύος περίπου 37 MW. Το έργο θα παρέχει αρκετή ενέργεια για να καλύπτει τις ανάγκες περίπου νοικοκυριών και θα επιτρέψει περίπου νέες συνδέσεις στο δίκτυο. Εκτιμάται ότι η χώρα θα εξοικονομεί περίπου 13,6 εκατ. EUR ετησίως από τη μείωση των εισαγωγών καυσίμων και στις επιπτώσεις του έργου συγκαταλέγεται και η μείωση των εκπομπών CO2 7

10 και άλλων ρύπων. Στο στάδιο της λειτουργίας, το έργο θα έχει ως αποτέλεσμα εκτιμώμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου 76 kt ισοδύναμου CO2 ετησίως. Ωστόσο, σε σχέση με τις προβλεπόμενες εκπομπές χωρίς το έργο, αναμένεται να έχει ως αποτέλεσμα μείωση 34 kt ισοδύναμου CO2 ετησίως. Περιφερειακή ολοκλήρωση Η ΕΤΕπ υπέγραψε 15 νέα έργα το 2016 που συμβάλλουν στην περιφερειακή ολοκλήρωση. Η συνολική εγκριθείσα χρηματοδότηση της ΕΤΕπ για τα εν λόγω έργα ανήλθε σε 1,6 δισ. EUR. Τα έργα αυτά καλύπτουν μεταφορικές συνδέσεις, στήριξη της σύγκλισης μέσα από την ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα και μια ενεργειακή διασύνδεση. Επτά έργα (1 δισ. EUR) υπογράφηκαν για πιστωτικές γραμμές που υποστηρίζουν την πρόσβαση σε μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για ΜΜΕ και επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης, υποστηρίζοντας έτσι την οικονομική σύγκλιση με την ΕΕ. Τα έξι από αυτά βρίσκονται στην Τουρκία και ένα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Μια επιπλέον πιστωτική γραμμή αφορά ειδικότερα τις ΜΜΕ στον τομέα τροφίμων και γεωργίας στη Γεωργία. Η ΕΤΕπ υπέγραψε τέσσερα έργα στον τομέα των μεταφορών, τα οποία περιλαμβάνουν εκσυγχρονισμό των σιδηροδρόμων στην Ουκρανία και τη Μολδαβία που θα αυξήσει την ικανότητα μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων και θα συμβάλει στη διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών στην περιοχή αλλά και με την ΕΕ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΤΕπ ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟΜΕΑ Ο πίνακας 1 παρουσιάζει μια επισκόπηση του όγκου χρηματοδότησης της ΕΤΕπ το 2016 στις περιοχές που καλύπτονται από την ΕΕΔ, συμπεριλαμβανομένων των ποσών με εγγύηση ΕΕΔ (συνολική ή για τον πολιτικό κίνδυνο) και των ποσών που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο των μέσων ιδίου κινδύνου της ΕΤΕπ. Πίνακας 1: Χρηματοδοτικές πράξεις της ΕΤΕπ που υπογράφηκαν το 2016 Regions of operation Operations under ELM with EU guarantee EIB own-risk Comprehensive (EUR million) Political risk cover Total ELM Facilities guarantee Total Pre-Accession ,073 2,655 Mediterranean 1, , ,585 Eastern Neighbours, Russia 1, ,616-1,616 Asia Central Asia Latin America South Africa Total in Mandate Regions 3, ,975 2,865 6,840 Η ΕΤΕπ υπέγραψε δάνεια ύψους 6,8 δισ. EUR στις περιοχές που καλύπτονται από την ΕΕΔ για το 2016 από το σύνολο ύψους 7,9 δισ. EUR παγκοσμίως (συμπεριλαμβανομένων των χωρών ΑΚΕ και των υπερπόντιων χωρών και εδαφών (ΥΧΕ)). Περίπου 5,9 δισ. EUR αφορούν σε προενταξιακές χώρες (η συνολική έκθεση ΕΤΕπ στην Τουρκία που καλύπτεται από την εγγύηση της ΕΕ επί του παρόντος ανέρχεται σε 9,6 δισ. EUR) και σε γειτονικές 8

11 χώρες (νότια και ανατολικά). Το υπόλοιπο ποσό (26 %) υπογράφηκε στην Ασία, την Κεντρική Ασία και τη Λατινική Αμερική. Σε σύγκριση με το 2015, ο συνολικός όγκος χρηματοδότησης της ΕΤΕπ σε περιοχές ΕΕΔ αυξήθηκε κατά 2 % (6,7 δισ. EUR υπογράφηκαν το 2015), ως αποτέλεσμα της αύξησης κατά 54 % στη χρηματοδότηση στο πλαίσιο των μέσων ιδίου κινδύνου (1,9 δισ. EUR για το 2015) και της μείωσης κατά 18 % της χρήσης της εγγύησης της ΕΕ (4,8 δισ. EUR για το 2015). Πίνακας 2: Καθαρά υπογραφέντα ποσά ετησίως και σωρευτικά καθαρά υπογραφέντα ποσά σε σχέση με τα ισχύοντα ανώτατα όρια της εντολής της ΕΕ την περίοδο EUR m 2014 (H2) Net signed (EUR m) Ceiling Net signed as % of mandate ceiling Pre-Accession ,739 8,739 20% Mediterranean ,049 9,606 32% Eastern Neighbours, Russia ,114 4,831 85% Asia % Central Asia % Latin America ,007 2,289 44% South Africa % Total 1,954 4,835 3,952 10,741 27,000 40% Όπως φαίνεται παραπάνω, τα σωρευτικά υπογραφέντα ποσά στο πλαίσιο της ΕΕΔ ανήλθαν σε 10,7 δισ. EUR και το σωρευτικό ποσοστό αξιοποίησης της ΕΕΔ όσον αφορά τα υπογραφέντα ποσά επί του παρόντος ανέρχεται σε 40 % (με ποσοστό περίπου 38 % του χρόνου υλοποίησης να έχει παρέλθει). Όσον αφορά την τρέχουσα εξωτερική εντολή δανειοδότησης με ανώτατο όριο 27 δισ. EUR, το ποσοστό αξιοποίησης στην Κεντρική Ασία ανήλθε σε 88 % του ανώτατου ορίου της εντολής, και ακολουθούν με ποσοστό 85 % οι ανατολικές γειτονικές χώρες, με 56 % η Ασία και με 44 % η Λατινική Αμερική. Επισημαίνεται ότι τα εν λόγω ποσοστά δεν λαμβάνουν υπόψη την προτεινόμενη αύξηση στο ανώτατο όριο της ΕΕΔ, η οποία εξετάζεται επί του παρόντος από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. 9

12 Διάγραμμα 2: Ετήσια εξέλιξη των όγκων δανειοδότησης της ΕΤΕπ από ιδίους πόρους Στο διάγραμμα 2 απεικονίζεται η εξέλιξη των όγκων δανειοδότησης στο πλαίσιο της ΕΕΔ και των μέσων ιδίου κινδύνου από το 2014 έως το Κατά το διάστημα αυτό, κατά μέσο όρο ποσοστό 64 % της χρηματοδότησης της ΕΤΕπ στις συγκεκριμένες περιοχές καλύφθηκε από την εγγύηση της ΕΕ, με ετήσιες διακυμάνσεις από 58 % έως 72 %. Ο αριθμός των έργων χρηματοδότησης με συμβάσεις που υπογράφηκαν από την ΕΤΕπ στις περιοχές που καλύπτονται από την ΕΕΔ αυξήθηκε από 55 το 2015 σε 71 το Από τις εν λόγω 71 πράξεις, 54 έργα ήταν «νέα», για τα οποία η πρώτη σύμβαση χρηματοδότησης υπογράφηκε το 2016 για 17 έργα, μέρος της συνολικής χρηματοδότησης της ΕΤΕπ χορηγήθηκε από συμβάσεις που υπογράφηκαν τα προηγούμενα χρόνια. Πίνακας 3: Αριθμός πράξεων που υπογράφηκαν ανά περιοχή (σύνολο πόρων) το 2016 Regions Third Party Under EU EIB own- Resources guarantee risk Total Pre-Accession Mediterranean Eastern Neighbours, Russia Asia Central Asia Latin America South Africa Total in Mandate Regions Το 2016 η ΕΤΕπ αύξησε σημαντικά τη χρηματοδότησή της στα Δυτικά Βαλκάνια σε σύγκριση με το 2015 (+92 %), όπου το ποσό ανήλθε σε 427 εκατ. EUR, και στις χώρες της Μεσογείου (+12 %), όπου το υπογραφέν ποσό ανήλθε σε 1,6 δισ. EUR, στο πλαίσιο της εφαρμογής, για τη στήριξη των περιοχών αυτών, της πρωτοβουλίας της ΕΤΕπ για την οικονομική ανθεκτικότητα. Το μεγαλύτερο μέρος του ποσού αυτού αφορούσε έργα που 10

13 επικεντρώνονταν στη χορήγηση ενίσχυσης για ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα, ιδίως δε πιστωτικές γραμμές για τη στήριξη ΜΜΕ (54 % στις χώρες της Μεσογείου και 64 % στα Δυτικά Βαλκάνια). Το 2016 οι πιστωτικές γραμμές αποτελούσαν το 46 % της συνολικής δανειοδότησης (37,5 % το 2015), ενώ το 54 % διατέθηκε για τη χρηματοδότηση έργων υποδομών και άλλων έργων (62,5 % το 2015), στα οποία τα έργα μεταφορών αποτελούν το ήμισυ του όγκου. Η δανειοδότηση στις χώρες που βρίσκονται σε προενταξιακό στάδιο συνέβαλε κατά το πλείστον στον στόχο της ανάπτυξης του τοπικού ιδιωτικού τομέα με 1,8 δισ. EUR (52 %) και ακολούθησε η δανειοδότηση στις χώρες της Μεσογείου με 960 εκατ. (28 %). Οι ανατολικές γειτονικές χώρες είναι η περιοχή που συνέβαλε κατά το πλείστον στον στόχο για οικονομικές και κοινωνικές υποδομές με 1,2 δισ. (34 %) της συνολικής δανειοδότησης για τον εν λόγω στόχο. Τέλος, οι χώρες που βρίσκονται σε προενταξιακό στάδιο επίσης κατέγραψαν καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά τον στόχο της περιφερειακής ολοκλήρωσης με 1,3 δισ. (69 %) επί του συνόλου των πόρων δανειοδότησης. Πίνακας 4: Κατανομή ανά τομέα των χρηματοδοτικών πράξεων της ΕΤΕπ που υπογράφηκαν το 2016 στις περιοχές που καλύπτει η απόφαση (σύνολο πόρων) Row Labels Pre-Accession Mediterranea n countries Russia, E.Europe,Sth. Caucasus Asia Central Asia Latin America Total Credit lines / Banks 1, ,158 Trans port ,825 Energy Industry Health Water, sewerage Agriculture, fis heries, forestry Telecommunications Urban development Education Composite infrastructure Services Solid waste Grand Total 2,655 1,585 1, , ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΗΣ ΕΤΕπ Το πλαίσιο REM προβλέπει αξιολόγηση των χρηματοδοτικών πράξεων της ΕΤΕπ καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Συντελεί ώστε να επιλέγονται αξιόπιστα έργα, τα οποία να είναι ευθυγραμμισμένα με τις προτεραιότητες της ΕΕ και όπου η συμμετοχή της ΕΤΕπ θα προσθέσει αξία. Κατά την αξιολόγηση, προσδιορίζονται δείκτες αποτελεσμάτων, με βασικές γραμμές και στόχους που αποτυπώνουν τα αναμενόμενα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα της πράξης. Τα επιτεύγματα έναντι των εν λόγω συγκριτικών δεικτών επιδόσεων παρακολουθούνται καθ όλη τη διάρκεια ζωής του έργου, και υποβάλλεται σχετική έκθεση σε δύο σημαντικά ορόσημα: κατά την ολοκλήρωση του έργου και τρία έτη μετά την ολοκλήρωση του έργου («κατόπιν ολοκλήρωσης»), για τις άμεσες δράσεις κατά το πέρας της επενδυτικής περιόδου και στο τέλος του κύκλου ζωής των 11

14 ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων και στο τέλος της περιόδου κατανομής για τον δανεισμό κατόπιν διαμεσολάβησης. Τα έργα βαθμολογούνται σύμφωνα με τρεις «πυλώνες»: i) Ο πυλώνας 1 βαθμολογεί την αναμενόμενη συμβολή στις προτεραιότητες της ΕΕ και των χωρών εταίρων, καθώς και την επιλεξιμότητα, βάσει των στόχων της εντολής της ΕΤΕπ. ii) Ο πυλώνας 2 βαθμολογεί την ποιότητα και την αξιοπιστία της πράξης, με βάση τα αναμενόμενα αποτελέσματα. iii) Ο πυλώνας 3 βαθμολογεί την αναμενόμενη χρηματοδοτική και μη χρηματοδοτική προσθετικότητα της ΕΤΕπ. Στην παρούσα ενότητα αναφέρονται αναμενόμενα αποτελέσματα αναφορικά με στόχους πολιτικών της ΕΕ, όπως καταγράφονται στο πλαίσιο ReM. Η ενότητα που αναφέρεται στα αναμενόμενα αποτελέσματα δεν περιλαμβάνει όλες τις συμβάσεις που υπογράφηκαν το 2016, αλλά όλα τα έργα για τα οποία η πρώτη σύμβαση χρηματοδότησης υπογράφηκε το 2016 (τα οποία και αναφέρονται ως «νέα έργα»). Στο πλαίσιο αυτό, το 2016 υπογράφηκαν 54 νέα έργα στις περιοχές ΕΕΔ. Η συνολική εγκριθείσα δανειοδότηση της ΕΤΕπ για τα εν λόγω έργα ανέρχεται σε 7,3 δισ. EUR. Το 2016 στις περιοχές ΕΕΔ ολοκληρώθηκαν 11 έργα τα οποία αρχικά αξιολογήθηκαν βάσει του πλαισίου ReM, επιτρέποντας πιο ολοκληρωμένη παρακολούθηση των αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν. Περιελάμβαναν έξι πιστωτικές γραμμές για ΜΜΕ και επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης, τρία έργα υποδομών και δύο έργα βιομηχανίας / έρευνας και ανάπτυξης. Διάγραμμα 3: Αξιολογήσεις ReM ανά πυλώνα για τις νέες υπογραφείσες δράσεις για το 2016 Το 2016 όλα τα νέα έργα αξιολογήθηκαν τουλάχιστον ως «καλά» στο πλαίσιο του πυλώνα 1, που υποδηλώνει ότι εναρμονίζονται με τους στόχους της ΕΕΔ και έχουν υψηλή συμβολή είτε στους εθνικούς αναπτυξιακούς στόχους είτε σε εκείνους της ΕΕ και μέτρια συμβολή στους αντίστοιχους άλλους. Δεκαεννέα έργα αξιολογήθηκαν ως «άριστα» για την υψηλή συμβολή τους στις προτεραιότητες της Ένωσης και στους εθνικούς αναπτυξιακούς στόχους. Στην περίπτωση των άμεσα χρηματοδοτούμενων έργων, η αξιολόγηση του πυλώνα 2 βασίζεται στην αρτιότητα του έργου, στη χρηματοοικονομική και οικονομική βιωσιμότητα 12

15 και στην περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα. Για ενδιάμεσες δράσεις, η αξιολόγηση βασίζεται στα αναμενόμενα αποτελέσματα, σταθμισμένα βάσει εκτιμήσεων κινδύνου όπως μετρώνται με βάση την αξιοπιστία του διαμεσολαβητή και την ποιότητα του επιχειρησιακού περιβάλλοντος. Πενήντα έργα αξιολογήθηκαν ως «καλά» στο πλαίσιο του πυλώνα 2, με μέσο ποσοστό οικονομικής απόδοσης 10 % έως 15 % στην περίπτωση των έργων υποδομών. Τέσσερα έργα έλαβαν «αποδεκτή» βαθμολογία, συχνά λόγω περιβάλλοντος υψηλού κινδύνου που επηρεάζει την πιθανότητα επίτευξης των προβλεπόμενων αποτελεσμάτων. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει έργα στην Ουκρανία και τη Δημοκρατία της Κιργιζίας. Στο πλαίσιο του πυλώνα 3, η συμβολή 7 έργων έχει αξιολογηθεί ως «υψηλή» και 39 έργων ως «σημαντική». 4. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΤΕΠ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ 4.1 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Η συνεργασία μεταξύ της ΕΤΕπ και της Επιτροπής σε ζητήματα που σχετίζονται με την εξωτερική εντολή δανειοδότησης πραγματοποιείται στο πλαίσιο ευρύτερης συνεργασίας μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων σε ευρύ φάσμα τομέων που εκτείνονται από την τόνωση των επενδύσεων στην ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων καθώς και των συνδυαστικών μηχανισμών που στηρίζουν την ΕΤΕπ και τις αναπτυξιακές δραστηριότητες άλλων διεθνών χρηματοδοτικών οργανισμών εκτός της ΕΕ. Η απόφαση ΕΕΔ προβλέπει ότι η Επιτροπή, η ΕΥΕΔ και η ΕΤΕπ συνεργάζονται και ενισχύουν την ευθυγράμμιση των εξωτερικών δράσεων της ΕΤΕπ με τους στόχους εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ με σκοπό τη μεγιστοποίηση των συνεργιών μεταξύ της χρηματοδότησης της ΕΤΕπ και των δημοσιονομικών πόρων της ΕΕ. Αυτό συμβαίνει κυρίως μέσω τακτικού και συστηματικού διαλόγου και έγκαιρης διαβούλευσης σχετικά με πολιτικές, στρατηγικές και δεξαμενές ώριμων έργων. Το Μνημόνιο Συνεννόησης (το οποίο αναθεωρήθηκε το 2013) μεταξύ της Επιτροπής, της ΕΥΕΔ και της ΕΤΕπ όσον αφορά τη συνεργασία και τον συντονισμό στις περιοχές που καλύπτονται από την ΕΕΔ, εξακολουθεί να ισχύει, π.χ. μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με δεξαμενές ώριμων έργων, καθώς και στοιχείων επικοινωνίας. Ένα απτό παράδειγμα της εν λόγω συνεργασίας αποτελεί η συστέγαση των γραφείων της ΕΤΕπ με τις αντιπροσωπείες της ΕΕ, καθώς τα νέα εξωτερικά γραφεία της ΕΤΕπ μεταφέρονται στις τοπικές αντιπροσωπείες. Το γραφείο στο Πεκίνο εγκαινιάστηκε επίσημα στις 30 Μαΐου 2016 και καλύπτει την Κίνα και τη Μογγολία. Επιπλέον, το πρώτο τρίμηνο του 2017 εγκαινιάστηκε το γραφείο στο Νέο Δελχί. Οι μηχανισμοί συνδυαστικής χρηματοδότησης της ΕΕ αποτελούν ένα ακόμη πλαίσιο διαρθρωμένης συνεργασίας. Ο συνδυασμός χρηματοδοτικών μέσων έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ισχυρών σχέσεων συγχρηματοδότησης με άλλους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς (ΔΧΟ) και την ευθυγράμμιση με τις πολιτικές και τις προτεραιότητες της ΕΕ στο πλαίσιο της εκάστοτε χώρας. Επιπλέον, η δομή διακυβέρνησης των εν λόγω μηχανισμών επιτρέπει και απαιτεί στενό συντονισμό και συνεργασία με την Επιτροπή, την ΕΥΕΔ και άλλους ΔΧΟ πριν από την υποβολή ενός έργου για τον συνδυασμό επιχορηγήσεων με δανειοδότηση από την ΕΤΕπ. 13

16 Η ΕΤΕπ εξακολούθησε να συμμετέχει ενεργά στους περιφερειακούς συνδυαστικούς μηχανισμούς το Συνεισφορές ύψους 177,32 εκατ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ (επιχορηγήσεις, τεχνική βοήθεια, επιχειρηματικά κεφάλαια), τις οποίες διαχειρίζεται η ΕΤΕπ, εγκρίθηκαν ή υπογράφηκαν το 2016, συμπληρώνοντας τη χρηματοδότηση της ΕΤΕπ στις περιοχές ΕΕΔ (39 εκατ. EUR δημοσιονομικών πόρων της Ένωσης που συμπληρώνουν δάνεια της ΕΤΕπ στην Επενδυτική Διευκόλυνση Γειτονίας, 53 εκατ. EUR στο επενδυτικό μέσο των Δυτικών Βαλκανικών χωρών, 18 εκατ. EUR στην επενδυτική διευκόλυνση για τη Λατινική Αμερική, 18 εκατ. EUR στην Εταιρική Σχέση Ανατολικής Ευρώπης για την ενεργειακή απόδοση και το περιβάλλον, 5,32 εκατ. EUR στο καταπιστευματικό ταμείο για τεχνική βοήθεια της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, 1,64 εκατ. EUR στον FEMIP και 41 εκατ. EUR για επιχειρηματικά κεφάλαια). Η ΕΤΕπ συνεργάστηκε στενά με την Επιτροπή στο πλαίσιο της τεχνικής ομάδας εμπειρογνωμόνων για τη δημιουργία της πλατφόρμας της ΕΕ για τον συνδυασμό μέσων στην εξωτερική συνεργασία (EUBEC). Αναλυτικός κατάλογος με πράξεις χρηματοδοτούμενες από τον προϋπολογισμό της Ένωσης τις οποίες διαχειρίστηκε η ΕΤΕπ (τεχνική βοήθεια, επιχορηγήσεις, ίδια κεφάλαια) το 2015 παρέχεται στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Η Επιτροπή εξακολουθεί να συνεργάζεται ενεργά με την ΕΤΕπ σε μια σειρά από άλλους τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης των μη συνεργαζόμενων περιοχών φορολογικής δικαιοδοσίας. Τον Ιανουάριο του 2016, η Επιτροπή ενέκρινε μια νέα δέσμη μέτρων για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής, η οποία περιέχει μια σειρά πρωτοβουλιών για σθεναρότερη και περισσότερο συντονισμένη στάση της ΕΕ εναντίον καταχρηστικών πρακτικών σε θέματα φορολογίας των επιχειρήσεων εντός και εκτός της Ενιαίας Αγοράς. Η δέσμη αυτή διευρύνει περαιτέρω τα κριτήρια της χρηστής φορολογικής διακυβέρνησης, περιλαμβανομένων μέτρων για την καταπολέμηση του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού. Η εν λόγω δέσμη αντικατοπτρίζει συζητήσεις στους κόλπους του Συμβουλίου, συστάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τα αποτελέσματα του σχεδίου του ΟΟΣΑ για τη διάβρωση της φορολογικής βάσης και τη μετατόπιση κερδών. Τον Ιανουάριο του 2017, η ΕΤΕπ παρουσίασε την ενδιάμεση προσέγγισή της για την πολιτική της έναντι περιοχών δικαιοδοσίας με χαλαρό ρυθμιστικό πλαίσιο, μη διαφανών ή μη συνεργαζόμενων περιοχών δικαιοδοσίας και φορολογικά ευαίσθητων περιοχών δικαιοδοσίας. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη διοργανική συνεργασία μεταξύ της ΕΤΕπ, της Επιτροπής και της ΕΥΕΔ για την υποστήριξη των προτεραιοτήτων τόσο της ΕΕ όσο και των χωρών εταίρων στις εν λόγω περιοχές παρέχονται στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΟ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗ Το Μνημόνιο Συνεννόησης που υπογράφηκε μεταξύ της ΕΤΕπ και του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή το 2008 θέτει τις βάσεις για τα δύο στάδια του μηχανισμού καταγγελιών της ΕΤΕπ τον εσωτερικό μηχανισμό καταγγελιών της ΕΤΕπ και τον εξωτερικό (τον Διαμεσολαβητή και εγκρίθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΤΕπ το 2010, μετά από εκτεταμένη δημόσια διαβούλευση. Επιτυγχάνει την κοινή συνεννόηση όσον αφορά τον σκοπό και τη συνεπή εφαρμογή στο εσωτερικό και εξωτερικό τμήμα του, με ιδιαίτερη έμφαση στα εξής: 14

17 Την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού εσωτερικού μηχανισμού καταγγελιών ο οποίος εξετάζει καταγγελίες που υποβάλλονται από τρίτους προς την ΕΤΕπ σε όλες τις επιχειρηματικές ομάδες της ΕΤΕπ Όσον αφορά καταγγελίες που συνδέονται με πράξεις εκτός της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών εντολών, ο Διαμεσολαβητής δεσμεύεται να κάνει συστηματική χρήση της εξουσίας του να ενεργεί αυτεπαγγέλτως προκειμένου να χειρίζεται καταγγελίες όταν ο καταγγέλλων δεν είναι πολίτης ή κάτοικος της ΕΕ Την έκταση του ελέγχου του Διαμεσολαβητή, με την αναγνώριση του εσωτερικού μηχανισμού καταγγελιών της ΕΤΕπ ως προαπαιτούμενης προσέγγισης. Κατά τη διάρκεια του 2016, ο Διαμεσολαβητής δεν έλαβε καταγγελίες σε σχέση με δραστηριότητες της ΕΤΕπ στην περιοχή εξωτερικής εντολής.² Η ισχύουσα πολιτική μηχανισμού καταγγελιών της ΕΤΕπ προβλέπει ότι η ΕΤΕπ επιδιώκει την τακτική επανεξέταση του μηχανισμού. Η τρέχουσα επανεξέταση, η οποία περιλαμβάνει δημόσια διαβούλευση, αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Η συνεργασία με άλλους ΔΧΟ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ, που κυμαίνονται από τον διάλογο σχετικά με θεσμικά ζητήματα, οριζόντια θέματα και θεματικά ζητήματα, έως την αμοιβαία διαβούλευση, καθώς και ενισχυμένες μορφές επιχειρησιακής συγχρηματοδότησης και καταμερισμού των εργασιών. Ο διάλογος μεταξύ των ΔΧΟ πραγματοποιείται σε ειδικές ομάδες εργασίας, που συνέρχονται τακτικά για να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές ή να εξετάσουν συγκεκριμένα ζητήματα. Η συνεργασία μεταξύ της ΕΤΕπ και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) συνεχίστηκε στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεννόησης του Τον Ιούνιο του 2016 πραγματοποιήθηκε συνεδρίαση της συντονιστικής επιτροπής υπό την προεδρία της Επιτροπής. Στο επίκεντρο βρέθηκε η αντίδραση των τραπεζών στη μεταναστευτική κρίση καθώς και η συνολικότερη συνεργασία. Η ΕΤΕπ και η ΕΤΑΑ συγκάλεσαν επίσης δύο συνεδριάσεις ομάδων επαφής για την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τις υπό επεξεργασία πράξεις στις περιοχές όπου δραστηριοποιούνται. Επιπλέον, οι τράπεζες αντάλλαξαν πληροφορίες σχετικά με την αντίδρασή τους στη μεταναστευτική κρίση και για άλλα θέματα κοινού ενδιαφέροντος, που περιλαμβάνουν ζητήματα τα οποία προκύπτουν όσον αφορά την μετεγκατάσταση και την πρόσφατη πρωτοβουλία EU4Business στην περιοχή της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης. Είκοσι επτά έργα που υπογράφηκαν το 2016 συγχρηματοδοτήθηκαν από άλλους ΔΧΟ. Η ΕΤΑΑ είναι ο πρώτος φορέας συγχρηματοδότησης (13 έργα) με συνολικά 1,1 δισ. EUR που αντιστοιχούν στο 44 % του συνολικού όγκου συγχρηματοδότησης, και ακολουθεί ο όμιλος της Παγκόσμιας Τράπεζας (7 έργα) που αντιστοιχούν στο 32 % του συνολικού όγκου συγχρηματοδότησης. Η Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης και η Τράπεζα Ανάπτυξης της Λατινικής Αμερικής συγχρηματοδότησαν 2 έργα (4 %), και η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης συγχρηματοδότησε 4 έργα (22 %).² Η συνεργασία μεταξύ ΕΤΕπ, AFD και KfW συνέχισε να εντείνεται τα τελευταία χρόνια. Το 2016 συγχρηματοδοτήθηκαν 4 έργα με την AFD στις περιοχές ΕΕΔ, με συνολική χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ ύψους 778 εκατ. EUR. Συγχρηματοδοτήθηκαν 3 έργα με τον όμιλο KfW, με συνολική χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ ύψους 142 εκατ. EUR. Εντωμεταξύ, 15

18 έχει καθιερωθεί τακτικό πρόγραμμα συνεδριάσεων σε επίπεδο πολιτικής/συντονισμού καθώς και σε επιχειρησιακό επίπεδο, το οποίο διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών και τη διαφάνεια. Τα τρία ιδρύματα συνεργάζονται επίσης στενά στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας αμοιβαίας εμπιστοσύνης (ΠΑΕ). Η ΠΑΕ ξεκίνησε το 2013 και αποτελεί ευρέως αναγνωρισμένο μέσο υλοποίησης εξωτερικών πολιτικών συνεργασίας της ΕΕ. Η πρωτοβουλία προβλέπει ότι οι τρεις εταίροι της βασίζονται σε κάποιον εξ αυτών για την εκτέλεση ορισμένων καθηκόντων, π.χ. μέρος της δέουσας επιμέλειας των έργων ή της επίβλεψης της διαδικασίας των δημοσίων συμβάσεων. Οι ανάδοχοι εκτιμούν τις προκύπτουσες απλουστευμένες διαδικασίες. Οι φορείς διαχείρισης και λήψης αποφάσεων των εταίρων της ΠΑΕ έχουν αποκτήσει εξοικείωση με τα έγγραφα που συντάσσονται από άλλο ίδρυμα, τα οποία χρησιμοποιούν για τις δικές τους αποφάσεις. Οι συζητήσεις συνεχίστηκαν κατά το 2016 σχετικά με τον τρόπο περαιτέρω αύξησης του επιπέδου καταμερισμού των εργασιών και μεταβίβασης αρμοδιοτήτων, αλλά και του επιπέδου συνάφειας και αποτελεσματικότητας της ΠΑΕ. Μια νέα και σημαντική εξέλιξη το 2016 ήταν η είσοδος τριών νέων μελών, της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων και Υποδομών (AIIB), της Ισλαμικής Τράπεζας Ανάπτυξης και της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης (γνωστή και ως τράπεζα «BRICS»). Το Μνημόνιο Συνεννόησης που υπογράφηκε από την ΕΤΕπ και την AIIB τον Μάιο 2016 στο Πεκίνο παρέχει το πλαίσιο για περαιτέρω εδραίωση των σχέσεων μεταξύ της ΕΤΕπ και της AIIB στους τομείς κοινής χρηματοδότησης επιλέξιμων πράξεων, ανταλλαγής γνώσεων και της καθιέρωσης τακτικών συνεδριάσεων υψηλού επιπέδου. Εκτός από τις πολλαπλές ομάδες εργασίας και πρωτοβουλίες που καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων (κλίμα, υποδομές, χρηματοδότηση, κίνδυνος, μέτρηση αποτελεσμάτων, εκ των υστέρων αξιολόγηση, διαχείριση χρέους κ.λπ.), η συνεργασία των πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών (ΠΑΤ) παραμένει στενότατη στο υψηλότερο επίπεδο. Το 2016 οι συζητήσεις σε υψηλό επίπεδο μεταξύ των ΠΑΤ επικεντρώθηκαν στα βασικά θέματα του αναπτυξιακού προγράμματος, ήτοι στον τρόπο από κοινού ενίσχυσης της στήριξης που παρέχουν οι ΠΑΤ στη δράση για το κλίμα και τη συνεισφορά τους στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης. Η αντιμετώπιση των συνεπειών από την προσφυγική κρίση και την αναγκαστική εκτόπιση αποτέλεσε άλλο ένα βασικό θέμα της συνεργασίας των ΠΑΤ το Συστάθηκε ειδική επιχειρησιακή ομάδα των ΠΑΤ με σκοπό την οριοθέτηση και την αξιολόγηση της κινητοποίησης και της καταλυτικής επίδρασης που ασκούν οι ΠΑΤ στη χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα. Με βάση τις συστάσεις των ομάδων G7 και G20, οι ΠΑΤ συνεργάστηκαν επίσης για τη βελτίωση των ισολογισμών τους και την αύξηση της δανειοδοτικής τους ικανότητας με σκοπό τη στήριξη στόχων ανάπτυξης. Η ΕΤΕπ συνέχισε επίσης να ενισχύει τους δεσμούς της με το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών, μετά την υπογραφή των Μνημονίων Συνεννόησης με τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNIDO), το Διεθνές Ταμείο Γεωργικής Ανάπτυξης (IFAD) και τον Οργανισμό Επισιτισμού και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών. Η ΕΤΕπ και το Αναπτυξιακό πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεννόησης τον Οκτώβριο Τα κεντρικά θέματα της εν λόγω εταιρικής σχέσης είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η αντιμετώπιση κρίσεων και των καταστάσεων μετά την κρίση, η μεταναστευτική κρίση και η προώθηση των χωρίς αποκλεισμούς αγορών και της επιχειρηματικότητας. Επίσης, τον Απρίλιο του 2016 υπογράφηκε συμφωνία με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τις υπηρεσίες υποστήριξης των προγραμμάτων (UNOPS). Η εν 16

19 λόγω εταιρική σχέση θα επιτρέψει στα δύο θεσμικά όργανα να αντιμετωπίσουν τις συνεχείς προκλήσεις στην πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, ιδίως στις εύθραυστες οικονομίες, καθώς και την κλιματική αλλαγή και να αυξήσουν την ικανότητα του ιδιωτικού τομέα να αποτελεί μοχλό ανάπτυξης και αλλαγής. 17