Βασικές προϋποθέσεις της Παιδαγωγικής διαδικασίας. Παιδαγωγικό ζεύγος - Παιδαγωγική σχέση

Transcript

1 Βασικές προϋποθέσεις της Παιδαγωγικής διαδικασίας Παιδαγωγικό ζεύγος - Παιδαγωγική σχέση

2 Παιδαγωγική διαδικασία αποτελεί ένα φαινόμενο κοινωνικής αλληλεπίδρασης με διαλογική, τελεολογική & διαλεκτική δομή

3 Παιδαγωγικό ζεύγος Τονίζεται η διαλογική δομή της παιδαγωγικής διαδικασίας

4 Παιδαγωγικό ζεύγος Κύριο αντικείμενο Παιδαγωγικής Επιστήμης στις πρώτες δεκαετίες 20 ου αιώνα

5 Παιδαγωγική σχέση Δάσκαλος Μαθητής

6 Σχέση δασκάλου - μαθητή Η εκπαιδευτική σχέση προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη συμπεριφορά του εκπαιδευτικού απέναντι στο μαθητή

7 Ανάλυση της παιδαγωγικής διαδικασίας κατά τρόπο απλό όπως είναι π.χ. στη σχέση μητέρας και παιδιού στην πρώιμη παιδική ηλικία (Ξωχέλλης, 2010)

8 Βασικές διαπιστώσεις 1. Πρόκειται για αμφίδρομη διαπροσωπική σχέση και επικοινωνία ανάμεσα σε έναν «παιδαγωγό» και έναν «παιδαγωγούμενο». 2. Οι σχέσεις δεν έχουν περιστασιακό και επιφανειακό χαρακτήρα που γνωρίζουμε από την απλή καθημερινή επαφή μεταξύ των ανθρώπων.

9 Βασικές διαπιστώσεις 3. Οι σχέσεις έχουν ιδιότητες μιας μονιμότερης σε διάρκεια και συναισθηματικά χρωματισμένης (με ενδιαφέρον, αγάπη, εμπιστοσύνη) επικοινωνίας. 4. Ο παιδαγωγός επωμίζεται την ευθύνη για τον καθορισμό των στόχων, των μεθόδων και των μέσων αγωγής.

10 Βασικές διαπιστώσεις 5. Ο παιδαγωγός ενσαρκώνει αυτό που αυθόρμητα επιδιώκει ο μαθητής. 6. Επιδιώκεται ή προκύπτει εξ αποτελέσματος η διαμόρφωση, σταθεροποίηση ή αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδαγωγούμενου.

11 Βασικές διαπιστώσεις 7. Διεξάγεται πάντα σε συγκεκριμένο κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο. 8. Επιχειρείται σύνθεση ανάμεσα στις πεποιθήσεις της παλιάς και της νέας γενιάς.

12 Βασικές διαπιστώσεις 9. Επιδιώκεται δυναμικός συνδυασμός των απόψεων, των ορίων και των αιτημάτων του κοινωνικού συνόλου και των αναγκών του ατόμου. 10. Επιδιώκεται δυναμική συνέχεια ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον και όλη η πορεία του παιδαγωγικού φαινομένου ισορροπεί ανάμεσα στο «δέον» και το «είναι».

13 Παράδειγμα 1 Σωκρατική σχέση «δασκάλου μαθητή» Ερώτημα: πως μπορεί ο άνθρωπος να ανταποκριθεί στο βαθύτερο νόημα της ζωής; Απάντηση: Όταν δεν παρεκκλίνει από το δρόμο της αρετής. Με την επικράτηση του λογιστικού* πάνω στο «θυμοειδές» και «επιθυμητικό». *Λογιστικό, θυμοειδές, επιθυμητικό - σοφία, ανδρεία, σωφροσύνη

14 Παράδειγμα 1 Σωκρατική σχέση «δασκάλου μαθητή» Η αγωγή επιδιώκει να στρέψει την ψυχή του ανθρώπου στη «γνώση της αλήθειας και της αρετής». Μεθοδεύεται σε τρεις φάσεις (Μαιευτική τέχνη)

15 Σωκρατική Μέθοδος Μαιευτική τέχνη Α φάση Ο δάσκαλος προσποιείται ότι δεν γνωρίζει (ειρωνεία) Προκαλεί το μαθητή να εκφράσει τις δικές του απόψεις (φάση ελέγχου)

16 Σωκρατική Μέθοδος Μαιευτική τέχνη Β φάση Συνειδητοποιεί ο μαθητής σταδιακά την άγνοιά του. Μεταφέρεται σε κατάσταση «απορίας» (αποκτά κίνητρα μάθησης)

17 Σωκρατική Μέθοδος Μαιευτική τέχνη Γ φάση «Εκμαίευση» της νέας γνώσης. Από τη γνώμη στη γνώση. Στη συνειδητοποίηση των εννοιών. Στην ορθή πράξη. Όποιος γνωρίζει το καλό ενεργεί ανάλογα «ουδείς εκών κακός»

18 Σωκρατική Μέθοδος Ο ψυχικός δεσμός που συνδέει το δάσκαλο & μαθητή στην αναζήτηση της αλήθειας είναι ο έρωτας «Παιδαγωγικός έρωτας»

19 Σωκρατική Μέθοδος Ο δάσκαλος δεν δίνει έτοιμες αλήθειες στο μαθητή. Δημιουργεί με κατάλληλα ερεθίσματαανησυχίες και κάνει το μαθητή να αναζητεί ο ίδιος τη λύση. Σύγχρονη θεωρία κινήτρων. Μέθοδος προβληματισμού

20 Johan Heinrich Pestalozzi ( )

21 Παράδειγμα 2 Ο Ελβετός Pestalozzi ( ) Έδινε μεγάλη βαρύτητα στην αγωγή που δέχεται το παιδί από την οικογένεια και θεωρούσε τη σχολική αγωγή συμπλήρωμα της οικογενειακής. Έδινε μεγάλη σημασία στις σχέσεις ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και το μαθητή καθώς και στην ηθική και θρησκευτική αγωγή. Τη σχέση εκπαιδευτικού - μαθητή τη θεμελιώνει στην ανιδιοτελή «παιδαγωγική αγάπη».

22 Pestalozzi Στόχος της αγωγής: Ηθική τελειότητα του παιδιού Στάδιο 1ο: Επιδιώκεται η διαμόρφωση ηθικής συνείδησης. Στάδιο 2ο: Ξεπέρασμα των αδυναμιών του παιδιού και αφοσίωση στις αξίες (καλού, δικαίου). Στάδιο 3ο: Διαμόρφωση σωστής εικόνας για τα ηθικά καθήκοντα του μέσα στο κοινωνικό σύνολο.

23 Pestalozzi Στόχος της αγωγής: Ηθική τελειότητα του παιδιού Όλη η προσπάθεια του παιδαγωγού έχει ως βάση: την αγάπη του παιδαγωγού προς το παιδί

24 Παράδειγμα 3 Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του παιδαγωγικού φαινομένου σύμφωνα με τον H. Nohl Πρόκειται για μια συναισθηματική σχέση του «παιδαγωγικού ζεύγους». Η παιδαγωγική σχέση τίθεται σε λειτουργία από την πρόθεση του παιδαγωγού να επιδιώξει το «καλό του παιδιού». Η σχέση αυτή πρέπει να χαλαρώνει σταδιακά «να καθίσταται περιττός ο ρόλος του παιδαγωγού».

25 Το παιδαγωγικό ζεύγος συνδέεται με Βασικές προϋποθέσεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Αυθεντία του παιδαγωγού Το Μορφώσιμο του ατόμου

26 Τι σημαίνει αυθεντία; Η λέξη αυθεντία (auctoritas) προέρχεται από το ρήμα augere = ενισχύω τα θεμέλια της κοινότητας (εδώ, της σχολικής κοινότητας)

27 Τι σημαίνει αυθεντία; Αναμφισβήτητο και ανεξέλεγκτη εξουσία του παιδαγωγού σε όλες τις δραστηριότητές του. Πλήρης υπακοή στις υποδείξεις και τις αξιώσεις. Αγάπη από απόσταση από τη μεριά του δασκάλου. Απόλυτος σεβασμός ή και φόβος από τη μεριά του μαθητή.

28 Η Σύγχρονη Παιδαγωγική αμφισβήτησε έντονα την αυθεντία του Παιδαγωγού Από τη δεκαετία του 60 και μετά άρχισε να αναπτύσσεται ενδιαφέρουσα επιχειρηματολογία

29 Εκτός από την αυθεντία Απαραίτητη είναι η επανεξέταση των παραδοσιακών μεθόδων Αγωγής & Διδασκαλίας Ζητούμενο είναι η αναθεώρησή τους με στόχο τη διαπαιδαγώγηση πολιτών με αυτοτελή κρίση και αίσθημα ευθύνης μέσα σε ένα δημοκρατικό κοινωνικό σύνολο

30 Αμφισβήτηση της αυθεντίας του παιδαγωγού Η αυθεντία θεωρείται γνώρισμα ανελεύθερης και καταπιεστικής αγωγής. Η παιδαγωγική αυθεντία μπαίνει σε φάση κρίσης Αναπτύσσεται το κίνημα της αντιαυταρχικής αγωγής

31 Εκφραστές του κινήματος της αντιαυταρχικής αγωγής Παιδαγωγικό σύστημα Neil Σχολείο Σάμερχιλ Φοιτητικό κίνημα (ΦΚ) Δεκαετία Σχολή της Φρανκφούρτης

32 Παιδαγωγικό σύστημα Neil Χαρακτηριστικά γνωρίσματα 1. Βασίστηκε στις φυσιολατρικές αρχές του Rousseau και στην ψυχαναλυτική θεωρία του Freud. 2. Είχε στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία του παιδιού καταργώντας την εξουσία του ενήλικα. 3. Υπαρκτό σχολείο το «Σχολείο του Σάμερχιλ» όπου η παρακολούθηση των μαθημάτων δεν είναι υποχρεωτική.

33 Παιδαγωγικό σύστημα Neil Χαρακτηριστικά γνωρίσματα 1. Δεν υπάρχει πρόγραμμα ούτε βαθμοί και εξετάσεις. 2. Αγωγή & μάθηση στοχεύουν στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών. 3. Το σχολείο πρέπει να είναι κατάλληλο για τα παιδιά και όχι τα παιδιά για το σχολείο.

34 Παιδαγωγικό σύστημα Neil Αξιολόγηση 1. Επιδιώκει την ατομική «ευτυχία» και δεν ενδιαφέρεται για την κοινωνική ένταξη του παιδιού. 2. Το σχολείο του αποτελεί ένα αξιοπρόσεκτο και δημιουργικό πείραμα σε μια εξωπραγματική νησίδα της ζωής. 3. Απευθύνεται σε μια μικρού φάσματος κοινωνική και οικονομική τάξη.

35 Φοιτητικό κίνημα (ΦΚ) Η φοιτητική & μαθητική εξέγερση που σημειώθηκε στις ΗΠΑ και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ( ) Στόχος: η δημιουργία μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας με κύρια γνωρίσματα την ελευθερία του ατόμου και την κοινωνική δικαιοσύνη Στους κόλπους του ΦΚ αναπτύχθηκε μια συγκροτημένη παιδαγωγική θεωρία

36 Φοιτητικό κίνημα Χαρακτηριστικά 1. Κοινωνική αλλαγή μέσα από τη διαδικασία της μάθησης και της αγωγής. 2. Η παιδαγωγική θεωρία θεμελιώθηκε με βάση συνύφανση Μαρξισμού Φροϋδισμού. 3. Ο μαρξισμός ερμηνεύτηκε στο πλαίσιο της «Σχολής της Φραγκφούρτης». 4. Φορείς της αλλαγής θεωρήθηκαν η φοιτητική νεολαία και η διανόηση.

37 Φοιτητικό κίνημα Κριτική 1. Καλλιεργήθηκε διάθεση αντιπαλότητας ανάμεσα στην παλαιά και νέα γενιά και δυσκολεύτηκε η επικοινωνία. 2. Η αγωγή θα πρέπει να στηρίζεται στην εμπειρία των προηγούμενων γενεών.

38 Στην Παιδαγωγική σχέση - Θεμελιώδης η συμβολή του Δασκάλου

39 Ο δάσκαλος είναι ποιητής του ανθρώπου Λιαντίνης

40 Ιδέ ο δάσκαλος Απόσπασμα από «Τα Ελληνικά» του Δημήτρη Λιαντίνη «Εν αρχή ην ο δάσκαλος. Μη ο δάσκαλος η φύση θα ήταν, δε θα ήταν όμως οι κοινωνίες. Θα υπήρχε ο χρόνος, αλλά δε θα υπήρχε η ιστορία. Και στο βασίλειο των ζωντανών ήχων θα άκουγε κανείς την κραυγή, τα χουγιαχτά, τα συνθήματα. Δε θα άκουγε όμως ούτε θα βλεπε τη φωνή, τα γράμματα της γραφής, τις συμφωνίες και τους χορούς».

41 Ιδέ ο δάσκαλος Απόσπασμα από «Τα Ελληνικά» του Δημήτρη Λιαντίνη «Γιατί; Απλά γιατί ο δάσκαλος είναι που μεταμορφώνει τον εγκέφαλο του ζώου σε νου του ανθρώπου. Αυτός κατορθώνει ώστε η ματιά του καθένα μας να μη μένει βλέμμα βοδιού, αλλά να γίνεται βιβλίο ανοιχτό να το διαβάζεις. Επεξεργάζεται το πετσί της κεφαλής μας και δημιουργεί πρόσωπο..» «Τα ζώα και τα φυτά δεν γελούν ούτε δακρύζουν. Γιατί τους λείπει ο δάσκαλος. Έτσι δεν έμαθαν ποτές ότι στον ενόργανο κόσμο πέρα από τη σφαίρα του βιολογικού ανοίγεται ο φωτεινός ορίζοντας του πνεύματος. Ο θυμός, δηλαδή, οι επιθυμίες, τα πάθη, η φαντασία, ο λόγος.»

42 Ευχαριστώ για την προσοχή σας