ΠολΠρΑθ 3164/2004 (Σύνθεση: Γ. Χριστοδούλου, Μ. Ανδρικοπούλου, Ουρ. Κώτσιου - εισηγήτρια)

Transcript

1 206 ΠολΠρΑθ 3164/2004 Digesta 2005 νομοθετικό πλαίσιο σε έλεγχο της συμβατότητας προς το κοινοτικό δίκαιο. Δικλείδα προς αυτήν την κατεύθυνση περιέχει και το άρθρο 15 1 ν. 2472/1997, καθώς, σύμφωνα με αυτό, ως αποστολή της Αρχής αναγνωρίζεται η εποπτεία της εφαρμογής όχι μόνο του νόμου αυτού, αλλά και «άλλων ρυθμίσεων» (εθνικών, κοινοτικών, διεθνών) που αφορούν την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Β.Σ. ΑΚ 59, 932, ν. 5960/33 άρθρο 79 (τώρα πλέον και ν. 2472/97) Ανακριβής, ως προς το πρόσωπο του εκδότη, αναγγελία προς εισαγγελέα και «Τειρεσία» ακάλυπτων επιταγών Συνιστά προσβολή της προσωπικότητας, που δικαιολογεί την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης για ηθική βλάβη, η εκ μέρους της Τράπεζας ανακριβής αναγγελία σε εισαγγελέα και «Τειρεσία ΑΕ» ως εκδότη ακάλυπτων επιταγών ΕΠΕ, όχι του νόμιμου εκπροσώπου και διαχειριστή της, αλλά του εκούσιου αντιπροσώπου, διορισμένου κατά το καταστατικό της ΕΠΕ με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο, ο οποίος έκτοτε διενεργούσε όλες τις συναλλαγές της εταιρίας με την Τράπεζα δίνοντας έτσι την εντύπωση ότι ήταν ο διαχειριστής της. ΠολΠρΑθ 3164/2004 (Σύνθεση: Γ. Χριστοδούλου, Μ. Ανδρικοπούλου, Ουρ. Κώτσιου - εισηγήτρια) (...) Από τις καταθέσεις των μαρτύρων, των διαδίκων, που εξετάστηκαν ένορκα και περιέχονται στην έκθεση του εισηγητή δικαστή του δικαστηρίου τούτου, από όλα τα έγγραφα που επικαλούνται και προσκομίζουν νόμιμα και τις ομολογίες που συνάγονται από τους ισχυρισμούς τους, κατά την κρίση του δικαστηρίου, αποδείχτηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Με το συμβολαιογραφικό έγγραφο της συμβολαιογράφου Αθηνών Φ. συστήθηκε εταιρία περιορισμένης ευθύνης με την επωνυμία «Ε.» και τον διακριτικό τίτλο «B.», στην οποία συμμετείχε ο ενάγων με μία μερίδα συμμετοχής και με ποσοστό 350 εταιρικών μεριδίων εκ συνόλου 900. Η διαχείριση και η εκπροσώπηση της εταιρίας, όπως συμφωνήθηκε και ορίστηκε ρητά στο καταστατικό ανατέθηκε για όλη τη διάρκεια της εταιρίας στην Α., υπήρξε δε πρόβλεψη για ανάθεση της διενέργειας πράξεων διαχείρισης και εκπροσώπησης της εταιρίας, σε περίπτωση κωλύματος της διαχειρίστριας, σε άλλο πρόσωπο, εταίρο ή μη, με την προϋπόθεση ο διορισμός του πληρεξουσίου να γίνει με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο. Η σύσταση της ως άνω ΕΠΕ ολοκληρώθηκε με την απαιτούμενη από το νόμο δημοσίευσή της στο... Τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ. Εντός του πλαισίου της εμπορικής δραστηριότητας της ως άνω συσταθείσης ΕΠΕ, η τελευταία, είχε οικονομική συνεργασία με το

2 Digesta 2005 Προστασία προσωπικών δεδομένων 207 υποκατάστημα της εναγομένης στο δήμο Α. Ειδικότερα, η ως άνω εταιρία διατηρούσε εκεί λογαριασμό όψεως, της χορηγήθηκε δε και μπλοκ επιταγών, για την έκδοση του οποίου κατέθεσε στο υποκατάστημα της εναγομένης τα νομιμοποιητικά έγγραφα που της ζητήθηκαν, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν επικυρωμένο αντίγραφο του καταστατικού και το Τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ, στο οποίο έχε γίνει η δημοσίευση. Με πληρεξούσιο της συμβολαιογράφου Ελευσίνας Γ.Κ., η καταστατική διαχειρίστρια A., έδωσε στον ενάγοντα την εντολή, πληρεξουσιότητα και το δικαίωμα να ενεργεί όλες τις διαχειριστικές και εκπροσωπευτικές πράξεις. Έκτοτε, με την ιδιότητα του πληρεξουσίου της διαχειρίστριας, ο ενάγων, διενεργούσε όλες τις συναλλαγές της εταιρίας με το υποκατάστημα της εναγομένης, ήταν δε πρόσωπο γνωστό στους υπαλλήλους αυτής λόγω των τακτικών συναλλαγών του, ενώ είχε δοθεί η εντύπωση στους υπαλλήλους της εναγομένης ότι επρόκειτο για το διαχειριστή της ΕΠΕ. Από το μήνα Μάρτιο και μέχρι το μήνα Ιούλιο του έτους 1995, σφραγίσθηκαν, λόγω ελλείψεως διαθέσιμων κεφαλαίων, 17 επιταγές εκδόσεως της ως άνω εταιρίας δια του νομίμου εκπροσώπου της. Ο αρμόδιος υπάλληλος της εναγομένης, ακολουθώντας τη διαδικασία που προβλεπόταν για αυτήν την περίπτωση από το κατά το χρόνο εκείνο ισχύον νομικό καθεστώς, ανήγγειλε, ως είχε υποχρέωση, εμπρόθεσμα στον αρμόδιο εισαγγελέα την έκδοση και μη πληρωμή των εν λόγω επιταγών. Στο έγγραφο όμως που απέστειλε, αναγραφόταν ως διαχειριστής ο ενάγων, λόγω της εσφαλμένης εντυπώσεως που είχε δημιουργηθεί ότι επρόκειτο για τον διαχειριστή της ΕΠΕ και όχι η Α., η οποία παρέμενε η πραγματική διαχειρίστρια. Μετά ταύτα ασκήθηκε από τον αρμόδιο εισαγγελέα ποινική δίωξη κατά του ενάγοντος για τις 17 μη πληρωθείσες επιταγές, ο οποίος έλαβε την ιδιότητα του κατηγορουμένου του προβλεπόμενου από το άρθρο 79 του ν. 5960/33 αδικήματος έκδοσης ακάλυπτης επιταγής. Το συμβάν αυτό περιήλθε σε γνώση του ενάγοντος, όταν έλαβε, την πρώτη κλήση, προκειμένου να εμφανιστεί ως κατηγορούμενος ενώπιον του ΣΤ μονομελούς πλημμελειοδικείου Αθηνών και αφού πλέον είχαν αναγγελθεί στον αρμόδιο εισαγγελέα ήδη όλες οι σφραγισμένες επιταγές, λόγω του σύντομου χρονικού διαστήματος που μεσολαβούσε στην έκδοση των επιταγών. Αμέσως μόλις ο ενάγων έλαβε γνώση των γεγονότων αυτών, ειδοποίησε την εναγομένη για την παραδρομή, η δε τελευταία παραδέχτηκε το σφάλμα στο οποίο υπέπεσε και οφειλόταν σε αμέλεια του αρμοδίου υπαλλήλου της. Η αμέλεια δε του τελευταίου συνίσταται στο ότι πριν προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια δεν έλεγξε το κατατεθειμένο νομιμοποιητικό έγγραφο της EΠE, προκειμένου να διαπιστώσει ποιος είχε οριστεί διαχειριστής. Σε αυτό συνηγόρησε και το γεγονός ότι εκλάμβανε ως αυτονόητο ότι την ιδιότητα αυτή έφερε ο ενάγων, καθώς ήταν ο μόνος που εμφανιζόταν και διεκπεραίωνε τις συναλλαγές της ΕΠΕ με την εναγομένη ενώ επιπρόσθετα οι τεθείσες στις επιταγές υπογραφές ήταν ασαφείς, χωρίς να ταυτίζονται πάντα με το δείγμα υπογραφής της Α., το οποίο είχε λάβει η

3 208 ΠολΠρΑθ 3164/2004 Digesta 2005 εναγομένη. Προσπαθώντας δε να μειώσει τις συνέπειες της αμελούς αυτής συμπεριφοράς και να συνδράμει τον ενάγοντα στην δικαστική περιπέτεια στην οποία ενεπλάκη του χορηγούσε κάθε φορά που υπήρχε δικάσιμος, έγγραφη δήλωσή της, στην οποία ρητά ανέφερε ότι ο ενάγων εκ παραδρομής αναγγέλθηκε, συμβάλλοντας έτσι στην αναζήτηση από το δικαστήριο της ουσιαστικής αλήθειας και τελικά στην αθώωσή του, ενώ δεν ήταν δυνατή πλέον η ανάκληση των μηνύσεων. Παρά ταύτα ο ενάγων, καταδικάστηκε μία φορά, ερήμην του, σε 18 μήνες φυλάκιση και χρηματική ποινή δρχ., λόγω του ότι δεν έλαβε κλήση προκειμένου να λάβει γνώση και να παραστεί στο δικαστήριο, κατά δε αυτής της αποφάσεως άσκησε έφεση. Παράλληλα το ως άνω γεγονός της έκδοσης ακάλυπτων επιταγών εκ μέρους του ενάγοντος κοινοποιήθηκε εκ μέρους των αρμοδίων υπαλλήλων της εναγομένης στο Τραπεζικό Σύστημα Πληροφοριών (Τειρεσίας), χωρίς όμως να λάβει χώρα προηγουμένως διασταύρωση των δεδομένων και χωρίς την ενημέρωση του ενάγοντα, υποκείμενο του προσωπικού δεδομένου, με αποτέλεσμα να συμπεριληφθεί ο ενάγων στις λίστες αυτών. Η διπλή αυτή παράλειψη αντιβαίνεις τις απαγορευτικές διατάξεις του νόμου και διαπράχθηκε εκ μέρους των εξουσιοδοτημένων οργάνων της εναγομένης, εις γνώσιν τους ότι κατά την ημέρα της καταχωρήσεως της πληροφορίας δεν επιβεβαιώθηκε το δεδομένο και ενδεχομένως τα πράγματα να είχαν άλλως, προκειμένου να αποφευχθεί η καταχώρηση ανακριβούς δυσμενούς στοιχείου εις βάρος του ενάγοντος. Ο τελευταίος από την παράνομη και υπαίτια συμπεριφορά της εναγομένης, ως πολίτης, έμπορος και κοινωνικός άνθρωπος, εθίγη στην προσωπικότητά του, αφού αυτό περιήλθε σε γνώση τρίτων. Συνέπεια δε αυτού ήταν να κλονιστεί η εμπορική του πίστη, την οποία μέχρι τότε απολάμβανε στις εμπορικές του συναλλαγές και τελικά ζημιωθεί οικονομικά. Και τούτο, διότι οι ενδιαφερόμενοι να συναλλαχθούν μαζί του αντιμετώπιζαν με δυσπιστία την φερεγγυότητά του, δεν δεχόταν να προβούν σε πωλήσεις εμπορευμάτων προς αυτόν με πίστωση, ως είθισται στις εμπορικές συναλλαγές, ενώ άλλα τραπεζικά ιδρύματα αρνήθηκαν σε αυτό την χορήγηση μπλοκ επιταγών και δανείου. Περαιτέρω, αποδείχτηκε ότι ο ενάγων ήταν πρόσωπο γνωστό σε ευρύ κοινωνικό κύκλο κυρίως εξ αιτίας της ιδιότητάς του ως μέλους συμβουλίου του Δήμου επί σειρά ετών. Έτσι, από την περιπέτεια αυτή, στην οποία υποβλήθηκε, θίχτηκε η τιμή και η υπόληψή του καθώς δημιουργήθηκαν υπόνοιες στους συμπολίτες του, σε γνώση των οποίων περιήλθαν τα ως άνω περιγραφόμενα γεγονότα, για την προσωπικότητά του, ενώ τέθηκε σε αμφισβήτηση η ακεραιότητα του χαρακτήρα του σχετικά με τις οικονομικές μεθόδους που χρησιμοποιούσε στα πλαίσια της εμπορικής του δραστηριότητας, στην έκδοση δηλαδή και κυκλοφορία επιταγών άνευ αντικρίσματος, συνολικού ύψους δραχμών. Είχε δε επιπλέον, η μακρόχρονη αυτή δικαστική περιπέτεια και ψυχική ταλαιπωρία στην οποία υπεβλήθη ο ενάγων, επιβαρυντικές και δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία του,

4 Digesta 2005 Προστασία προσωπικών δεδομένων 209 αντιμετωπίζει δε αυτός προβλήματα υπέρτασης, σακχάρου και καρδιολογικό. Με βάση τα παραπάνω, προκύπτει ότι η εναγομένη, παραλείποντας να ελέγξει τα νομιμοποιητικά έγγραφα της εταιρίας λόγω αμέλειας που επέδειξαν οι αρμόδιοι υπάλληλοί της, παρέβη τις συναλλακτικές τις υποχρεώσεις, που προβλέπονται χάριν της προστασίας των συναλλαγών και των πελατών της, παράλειψη η οποία θεμελιώνει το στοιχείο του παρανόμου και υπαίτιου της ζημιάς του ενάγοντος προς στοιχειοθέτηση της επικαλούμενης από αυτόν αδικοπραξίας και προσβολής της προσωπικότητάς του. Κατ ακολουθία αυτών, ο ενάγων υπέστη ηθική βλάβη, προς αποκατάσταση της οποίας πρέπει να επιδικαστεί ανάλογη χρηματική ικανοποίηση, η οποία εν όψει της έντασης της προσβολής, της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης των μερών και των όλων γενικά συνθηκών ανέρχεται στο ποσό των Ευρώ. Επομένως, η αγωγή πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή ως και κατ ουσία βάσιμη και να καταδικαστεί η εναγομένη να καταβάλει, στον ενάγοντα, το πιο πάνω ποσό των Ευρώ, με τον νόμιμο τόκο από την επομένη της επιδόσεως της αγωγής. Σημείωση 1. Οι προσωπικές πληροφορίες που αναφέρονται σε κάθε είδους δραστηριότητα του προσώπου είτε προσωπική είτε επαγγελματική ονομάζονται προσωπικά δεδομένα. Η συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων αυτών αποτελεί το αντικείμενο του νόμου 2472/1997 «προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» 1, ο οποίος ενσωμάτωσε στο ελληνικό δίκαιο την Οδηγία 95/46 2. Σύμφωνα με το άρθρο 2 υπό στοιχείο γ του νόμου 2472/1997 «υποκείμενο των δεδομένων», και συνεπώς υποκείμενο προστασίας τον νόμου αυτού, αποτελεί το φυσικό πρόσωπο στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα και του οποίου η ταυτότητα είναι γνωστή ή μπορεί να εξακριβωθεί, δηλαδή να προσδιορισθεί αμέσως ή εμμέσως, ιδίως βάσει αριθμού ταυτότητας ή βάσει ενός ή περισσότερων συγκεκριμένων στοιχείων που χαρακτηρίζουν την υπόστασή του από άποψη φυσική, βιολογική, ψυχική, οικονομική, πολιτιστική, πολιτική ή κοινωνική. Σύμφωνα με το στοιχείο δ του ίδιου άρθρου επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα συνιστά ανάμεσα στα άλλα και «...η εξαγωγή, η χρήση, η διαβίβαση, η διάδοση ή κάθε άλλης μορφής διάθεση...» των δεδομένων. Η ανακοίνωση δεδομένων σε τρίτους αποτελεί μορφή επεξεργασίας, η οποία αν και δεν αναφέρεται ρητά στο νόμο, εν τούτοις υπάγεται στο εννοιολογικό περιεχόμενο των μορφών επεξεργασίας που απαριθμούνται στο άρθρο 2 όπως η διαβίβαση, η 1. ΦΕΚ Α Οδηγία 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Οκτωβρίου 1995 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών Επίσημη Εφημερίδα L 281 της σ

5 210 ΠολΠρΑθ 3164/2004 Digesta 2005 διάδοση και η κάθε μορφής διάθεση. Στο ίδιο άρθρο, υπό στοιχείο ζ, ως «υπεύθυνος επεξεργασίας» ορίζεται «οποιοσδήποτε καθορίζει το σκοπό και τον τρόπο επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως φυσικό ή νομικό πρόσωπο, δημόσια αρχή ή υπηρεσία ή οποιοσδήποτε άλλος οργανισμός», ενώ ως «εκτελών την επεξεργασία», «οποιοσδήποτε επεξεργάζεται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για λογαριασμό υπεύθυ-

6 Digesta 2005 Προστασία προσωπικών δεδομένων 211 νου επεξεργασίας, όπως φυσικό ή νομικό πρόσωπο, δημόσια αρχή ή υπηρεσία ή οποιοσδήποτε άλλος οργανισμός». Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 4, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για να τύχουν νόμιμης επεξεργασίας πρέπει εκτός των λοιπών προϋποθέσεων που προβλέπει αυτό το άρθρο, να είναι ακριβή και, εφόσον χρειάζεται, να υποβάλλονται σε ενημέρωση. Συνεπώς για να είναι νόμιμη η ανακοίνωση δεδομένων σε τρίτους, η οποία όπως προαναφέρθηκε αποτελεί μορφή επεξεργασίας, πρέπει τα δεδομένα που διαβιβάζονται να είναι ακριβή και να ενημερώνονται πριν την ανακοίνωση. Εξάλλου στο άρθρο 5 παρ. 1 ορίζεται ότι η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα επιτρέπεται μόνο όταν το υποκείμενο των δεδομένων έχει δώσει τη συγκατάθεσή του γι αυτήν. Κατ εξαίρεση επιτρέπεται η επεξεργασία και χωρίς τη συγκατάθεσή του στις περιπτώσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου 3. Σύμφωνα δε με το άρθρο 6 του ίδιου νόμου ο υπεύθυνος και ο εκτελών νόμιμα την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα έχει υποχρέωση να γνωστοποιήσει στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα τη σύσταση και τη λειτουργία αρχείου ή την έναρξη επεξεργασίας. Εξάλλου, σύμφωνα με το άρθρο 11 ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να ενημερώνει το υποκείμενο για τα βασικά στοιχεία της επεξεργασίας. Τα στοιχεία τα οποία πρέπει να γνωστοποιηθούν στο υποκείμενο αφορούν, την ταυτότητα του υπευθύνου επεξεργασίας τον σκοπό της επεξεργασίας, την ύπαρξη δικαιώματος πρόσβασης και τους αποδέκτες των δεδομένων. Η υποχρέωση ενημέρωσης υφίσταται είτε η συλλογή των δεδομένων γίνεται με είτε χωρίς τη συνδρομή του υποκειμένου, ενώ στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου προβλέπεται ότι εάν τα δεδομένα ανακοινώνονται σε τρίτους, το υποκείμενο ενημερώνεται για την 3. Το άρθρο 5 παρ. 2 προβλέπει ότι κατ εξαίρεση επιτρέπεται η επεξεργασία και χωρίς τη συγκατάθεση, όταν: α) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκτέλεση σύμβασης, στην οποία συμβαλλόμενο μέρος είναι υποκείμενο δεδομένων ή για τη λήψη μέτρων κατόπιν αιτήσεως του υποκειμένου κατά το προσυμβατικό στάδιο. β) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκπλήρωση υποχρεώσεως του υπεύθυνου επεξεργασίας, η οποία επιβάλλεται από το νόμο. γ) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για τη διαφύλαξη ζωτικού συμφέροντος του υποκειμένου, εάν αυτό τελεί σε φυσική ή νομική αδυναμία να δώσει τη συγκατάθεσή του. δ) Η επεξεργασία είναι αναγκαία για την εκτέλεση έργου δημόσιου συμφέροντος ή έργου που εμπίπτει στην άσκηση δημόσιας εξουσίας και εκτελείται από δημόσια αρχή ή έχει ανατεθεί από αυτή είτε στον υπεύθυνο επεξεργασίας είτε σε τρίτο, στον οποίο γνωστοποιούνται τα δεδομένα. ε) Η επεξεργασία είναι απολύτως αναγκαία για την ικανοποίηση του έννομου συμφέροντος που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή ο τρίτος ή οι τρίτοι στους οποίους ανακοινώνονται τα δεδομένα και υπό τον όρο ότι τούτο υπερέχει προφανώς των δικαιωμάτων και συμφερόντων των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα δεδομένα και δεν θίγονται οι θεμελιώδεις ελευθερίες αυτών.

7 212 Σαπφώ Κατσανάκη Digesta 2005 ανακοίνωση πριν από αυτούς. Παράλληλα, η υποχρέωση ενημέρωσης πριν την ανακοίνωση των δεδομένων σε τρίτους δεν απαλλάσσει τον υπεύθυνο από την υποχρέωση να ενημερώσει το υποκείμενο κατά το στάδιο της συλλογής. Η ενημέρωση του υποκειμένου πριν την ανακοίνωση των δεδομένων σε τρίτους δεν αποτελεί δηλαδή το μέγιστο χρονικό περιθώριο εκπλήρωσης της υποχρέωσης του υπευθύνου επεξεργασίας να ενημερώσει το υποκείμενο για τη συλλογή των δεδομένων αλλά αυτοτελή υποχρέωση αυτού 4. Για τα αρχεία που λειτουργούν και τις επεξεργασίες που εκτελούνται κατά την έναρξη ισχύος του ν. 2472/1997, οι υπεύθυνοι επεξεργασίας οφείλουν, σύμφωνα με το άρθρο 24 παρ. 3, να προβούν στην κατά την παρ. 1 του άρθρου 11 ενημέρωση των υποκειμένων μέσα σε οχτώ (8) μήνες από τη λειτουργία της Αρχής. Η ενημέρωση δε αυτή, εφόσον αφορά μεγάλο αριθμό υποκειμένων, μπορεί να γίνει και δια του τύπου. Στην περίπτωση αυτή τις λεπτομέρειες τις καθορίζει η Αρχή. Σε εκτέλεση της αμέσως προαναφερόμενης εξουσιοδοτικής διάταξης εκδόθηκε η υπ αριθμ. 408/ απόφαση της αρχής στο άρθρο 1 της οποίας ορίζεται ότι οι υπεύθυνοι επεξεργασίας αρχείων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και υπόχρεοι σε ενημέρωση σύμφωνα με το άρθρο 24 παρ. 3, μπορούν να ενημερώνουν δια του τύπου τα υποκείμενα σε επεξεργασία άτομα, όταν ο αριθμός των ατόμων αυτών είναι ίσος ή υπέρτερος των χιλίων (1.000). Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 23 φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, που κατά παράβαση του παρόντος νόμου προκαλεί περιουσιακή βλάβη, υποχρεούται σε πλήρη αποζημίωση 6. Αν προκάλεσε ηθική βλάβη, υποχρεούται σε χρηματική ικανοποίηση 7. Η ευθύνη υπάρχει και όταν ο υπόχρεος όφειλε να 4. Βλ. σχετ. και την επεξήγηση 39 της οδηγίας 95/46 όπου προβλέπει ότι «σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η ενημέρωση του προσώπου στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα πρέπει να πραγματοποιείται κατά την καταγραφή των δεδομένων ή, το αργότερο, κατά την πρώτη ανακοίνωσή τους σε τρίτο». Βλ. και Τουντόπουλο, Το δικαίωμα ενημέρωσης του υποκειμένου των δεδομένων, ΔΕΕ 6/1999, σελ 576 επ., σύμφωνα με τον οποίο η ιδιαιτερότητα του εν λόγω δικαιώματος συνίσταται στο ότι ο αποδέκτης προς ενέργεια του άρθρου 11, που το προβλέπει, δεν είναι το υποκείμενο των δεδομένων αλλά ο υπεύθυνος επεξεργασίας. Το εν λόγω άρθρο, όπως ορθώς παρατηρείται (Τουντόπουλος, ο.π.), θεσπίζει ουσιαστικά μια υποχρέωση του υπευθύνου επεξεργασίας που αποσκοπεί στην προστασία του δικαιώματος πληροφοριακής αυτοδιάθεσης του υποκείμενου των δεδομένων. 5. ΦΕΚ Β 1250/ Σύμφωνα με την επεξήγηση 55 της οδηγίας 95/46 ο υπεύθυνος της επεξεργασίας μπορεί να απαλλαγεί από την ευθύνη του μόνον αν αποδείξει ότι δεν ευθύνεται για το ζημιογόνο γεγονός, ιδίως λόγω πταίσματος του ενδιαφερομένου ή ανωτέρας βίας. 7. Το άρθρο 23 της οδηγίας 46/95 προβλέπει «Τα κράτη - μέλη προβλέπουν ότι κάθε πρόσωπο θιγόμενο από αθέμιτη επεξεργασία ή κάθε άλλη ενέργεια που δεν συμβιβάζεται με τις εθνικές διατάξεις εφαρμογής της παρούσας οδηγίας έχει δικαίωμα αποκατάστασης της επελθούσας ζημίας από τον υπεύθυνο της επεξεργασίας». Η ομάδα προστασίας του άρθρου 29 της οδηγίας σε έγγραφό της που υιοθετήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 1998, αναφέρει ότι η έννοια της ζημιάς στην οδηγία περιλαμβάνει όχι

8 Digesta 2005 Προστασία προσωπικών δεδομένων 213 γνωρίζει την πιθανότητα να επέλθει βλάβη σε άλλον. Επομένως για να πληρωθεί η προϋπόθεση της υπαιτιότητας για τη στοιχειοθέτηση ευθύνης για χρηματική ικανοποίηση αρκεί και η ελαφρά αμέλεια, η οποία κρίνεται με βάση το μέσο συνετό άνθρωπο (βλ. και ΑΚ 330 «η επιμέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές»). Περαιτέρω, ο νομοθέτης έχοντας γνώση της δικαστηριακής πρακτικής που χαρακτηρίζεται από την επιδίκαση χαμηλών ποσών ως χρηματική ικανοποίηση, όρισε στην παράγραφο 2 του άρθρου 23 ως ελάχιστο ποσό της χρηματικής ικανοποίησης τα δύο εκατομμύρια δραχμές (ή Ευρώ). Πρόκειται για μία από τις λίγες περιπτώσεις όπου ο νομοθέτης καθόρισε ελάχιστο ποσό της επιδικαζόμενης χρηματικής ικανοποίησης ούτως ώστε ο σκοπός της διάταξης που προβλέπει αποκατάσταση της ηθικής βλάβης να μην εξουδετερώνεται 8. Η ανάγκη αυτή παρουσιάζεται επιτακτικότερη όταν υπάρχουν προσβολές της προσωπικότητας από μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας, όπως στην προκειμένη περίπτωση της παράνομης επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων 9. Επειδή όπως προαναφέρθηκε, από τη διάταξη του άρθρου 2 στοιχείο γ του νόμου 2472/1997 προκύπτει ότι υποκείμενα προστασίας του νόμου αυτού είναι μόνο τα φυσικά και όχι τα νομικά πρόσωπα, συνάγεται ότι και δικαιούχοι της αξίωσης αποζημίωσης κατά το άρθρο 23 είναι μόνο φυσικά πρόσωπα 10. Παράβαση δε του υπ όψιν νόμου κατά τα ανωτέρω αποτελεί τόσο η παράβαση υποχρέωσης ενημέρωσης όσο και η προαναφερθείσα παράβαση της υποχρέωσης επεξεργασίας ακριβών στοιχείων και ενημέρωσης αυτών. Συνεπώς, ανήκει στην δικαιοδοσία των δικαστηρίων η διαπίστωση της αστικής ευθύνης του υπεύθυνου της επεξεργασίας και της προκληθείσας στο υποκείμενο, φυσικό πρόσωπο, περιουσιακής και ηθικής βλάβης. 2. Τα πιστωτικά ιδρύματα αποτελούν αναμφισβήτητα υπεύθυνους επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων, υπό την έννοια του νόμου 2472/1997, καθ όσον συλλέγουν και διατηρούν αρχεία προσωπικών δεδομένων των πελατών τους, τα οποία επεξεργάζονται είτε αναγκαία για τη λειτουργία των συμβάσεων που μόνο τη περιουσιακή ζημιά αλλά και την ψυχολογική και ηθική, ήτοι την ηθική βλάβη. (It should be borne in mind that «damage» in the sense of the data protection directive includes not only physical damage and financial loss, but also any psychological or moral harm caused (known as «distress» under UK and US law). To έγγραφο αυτό μπορεί να βρεθεί στην ηλεκτρονική διεύθυνση Ο Έλληνας νομοθέτης συμμορφώθηκε με την απαίτηση αυτή καθιερώνοντας ρητά το δικαίωμα αποκατάστασης και της ηθικής βλάβης. 8. Βλ. σχετικά Απ. Γεωργιάδη, Ενοχικό Δίκαιο, Γενικό Μέρος, Αθήνα 1999, σελ. 614 επ. 9. Ελάχιστο ποσό χρηματικής ικανοποίησης προβλέπεται και στην περίπτωση εκπομπών και τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών που θίγουν την τιμή ή την υπόληψη στο άρθρο 4 παρ. 10 του νόμου 2328/ Βλ. και ΠολΠρΑθ 3058/2003, ΕπιθΤρΑξιογρΧρημΔικ, 2003/891.

9 214 Σαπφώ Κατσανάκη Digesta 2005 συνάπτουν με τους πελάτες τους, είτε για την εκπλήρωση νομίμων υποχρεώσεών τους, είτε για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας για υποψήφιο πελάτη. Συνεπώς οι Τράπεζες σύμφωνα με το άρθρο 6 έχουν υποχρέωση γνωστοποίησης στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, καθώς και όλες τις λοιπές υποχρεώσεις που απορρέουν από το νόμο 2472/1997, ήτοι της τήρησης των προϋποθέσεων του άρθρου 4 ώστε η επεξεργασία να είναι νόμιμη, της λήψης της συγκατάθεσης του υποκειμένου κατά το άρθρο 5, και υποχρέωση ενημέρωσης όπως αυτή αποδίδεται αναλυτικά στο άρθρο 11. Η εταιρία «Τειρεσίας ΑΕ», έχει ιδρυθεί από 28 Τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, προκειμένου να συλλέγει, καταχωρεί και επεξεργάζεται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα 11. Συγκεκριμένα αυτή τηρεί και επεξεργάζεται δεδομένα αορίστου αριθμού υποκειμένων, ως προς την οικονομική φερεγγυότητα την αξιοπιστία και τη συναλλακτική συμπεριφορά τους, τα οποία διαβιβάζει προς τις τράπεζες - μέλη της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών προς ενημέρωσή τους, με σκοπό την προαγωγή και προστασία του θεσμού της πίστης και της εξυγίανσης των οικονομικών συναλλαγών. Η συλλογή προσωπικών δεδομένων από τον «Τειρεσία» και τις λοιπές εταιρίες εμπορίας πληροφοριών είναι νόμιμη ακόμα και αν γίνεται χωρίς τη συγκατάθεση του υποκειμένου με βάση την εξαίρεση του άρθρου 5 παρ. 2 εδ. ε του νόμου 2472/ Τούτο διότι, πρώτον, η συλλογή είναι απολύτως αναγκαία για την ικανοποίηση του έννομου συμφέροντος το οποίο επιδιώκουν οι εν λόγω εταιρίες και συνίσταται στην άσκηση του δικαιώματος οικονομικής ελευθερίας με βάση πληροφορίες που εξασφαλίζουν την εμπορική πίστη την αξιοπιστία και την ασφάλεια των συναλλαγών. Δεύτερον, διότι το συγκεκριμένο έννομο συμφέρον υπερέχει προφανώς των συμφερόντων του υποκειμένου που δε θίγονται ουσιωδώς και πάντως η ικανοποίησή τους δε θίγει τις θεμελιώδεις ελευθερίες των υποκειμένων 12. Επιπλέον, ο «Τειρεσίας» και οι λοιπές εταιρίες εμπορίας πληροφοριών πιστοληπτική ικανότητας συμμορφώνονται με την υποχρέωση ενημέρωσης που προβλέπει το άρθρο 11, εάν η σχετική ενημέρωση γίνει δια του τύπου εφαρμοζομένης εν προκειμένω της διάταξης 24 παρ. 3, η οποία, μολονότι μεταβατική, αποτυπώνει ευρύτερο και πάγιο νομοθετικό πνεύμα (όταν ακριβώς πρόκειται για «μεγάλο αριθμό υποκειμένων»). Ειδικά όσον αφορά τον «Τειρεσία» 11. ΦΕΚ 6322/ τεύχος ΑΕ και ΕΠΕ. 12. ΑΠΔΠΧ 26/2004 Όροι για τη νόμιμη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ΦΕΚ Β 684, σελ. 683 επ. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με την ίδια απόφαση, η εξαίρεση αυτή αφορά μόνο τα «δυσμενή» δεδομένα. Για την επεξεργασία των «ευμενών», (π.χ. κατοχή πιστωτικής κάρτας ή μπλοκ επιταγών, αναφορά σε υπάρχουσα ακίνητη περιουσία κ.λπ.) απαιτείται πάντα η συγκατάθεση του υποκειμένου.

10 Digesta 2005 Προστασία προσωπικών δεδομένων 215 αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι η ανωτέρω δια του τύπου ενημέρωση, καλύπτει και την υποχρέωση ενημέρωσης που απορρέει από το άρθρο 11 παρ. 3, ήτοι πριν την ανακοίνωση στους τρίτους. Επομένως, εφόσον τα υποκείμενα των δεδομένων έχουν ενημερωθεί δια του τύπου για τις κατηγορίες αποδεκτών, δεν απαιτείται ξεχωριστή και ατομική ενημέρωση από τον «Τειρεσία» για κάθε συγκεκριμένη ανακοίνωση - μετάδοση των δεδομένων, στην οποία αυτός προβαίνει κάθε φορά προς τρίτους αποδέκτες ή οι τρίτοι αντλούν χωρίς τη δική του πρωτοβουλία από το αρχείο του (π.χ. μέσω on line διαδικασίας). Τυχόν ερμηνεία της παρ. 3 του άρθρου 11 προς την κατεύθυνση ότι απαιτεί και την in concretο ανακοίνωση, όταν πρόκειται να δοθεί μια πληροφορία προς τους τρίτους, θα υπερέβαινε το σκοπό της διάταξης 13. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για τις λοιπές εταιρίες εμπορίας πληροφοριών πιστοληπτικής ικανότητας οι οποίες υποχρεούνται μετά τη συλλογή των δεδομένων και πριν από κάθε διαβίβαση να ενημερώνουν ατομικά τα υποκείμενα βάσει του άρθρου 11, ώστε να ασκήσουν τα δικαιώματα πρόσβασης και αντίρρησης σύμφωνα με τα άρθρα 12 και 13 του ανωτέρω νόμου 14. Εν προκειμένω ανακοίνωση προσωπικών δεδομένων σε τρίτους, και συνεπώς μορφή επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων, μπορεί να θεωρηθεί και η ανακοίνωση της Τράπεζας στον «Τειρεσία» των δεδομένων πελατών της όπως είναι η σφράγιση ακάλυπτης επιταγής. Επομένως η ανακοίνωση αυτή πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου περί προστασίας δεδομένων για να είναι νόμιμη, χωρίς ωστόσο να χρειάζεται η συγκατάθεση του υποκειμένου, καθώς όπως προαναφέρθηκε, εμπίπτει στην εξαίρεση του άρθρου 2 παρ. 5 εδάφιο ε. Ωστόσο, η συλλογή και ανακοίνωση των δεδομένων χωρίς να απαιτείται η συναίνεση του υποκειμένου, με βάση την ανωτέρω εξαίρεση, δεν επεκτείνεται και στην υποχρέωση ενημέρωσης 15. Συνεπώς διατηρείται αναλλοίωτο το δικαίωμα και αντίστοιχα η υποχρέωση της τράπεζας που προβαίνει στις σχετικές ανακοινώσεις στον Τειρεσία, να ενημερώσει τα υποκείμενα των δεδομένων πριν από κάθε αναγγελία δεδομένων τους στις εταιρίες εμπορίας πληροφοριών. Συμπερασματικά από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 2 στ. δ, 4 παρ. 1, στ. γ, 11 παρ. 3 και 23 παρ. 1, προκύπτει ότι τόσο η διαβίβαση ανακριβών 13. Βλ. ΑΠΔΠΧ 24/2004 ΦΕΚ Β 684, σελ. 685 επ., η οποία συνεχίζει και αιτιολογεί τη σχετική ερμηνεία ειδικώς όσον αφορά τον ΤΕΙΡΕΣΙΑ, αναφέροντας ότι η άντληση πληροφοριών από τρίτους αποδέκτες μπορεί να γίνεται μαζικά ή οι τρίτοι να έχουν αυτόματη πρόσβαση στο αρχείο, π.χ. να αντλούν τα δεδομένα με την on line διαδικασία, βλ. σχετ. και ΕφΑθ 3833/2003, ΝοΒ, 2002, σελ. 247 επ. 14. Βλ. σχετ. ΑΠΔΠΧ 26/2004 ΦΕΚ 684 Β , σελ Βλ. και την Κανονιστική Πράξη ΑΠΔΠΧ 1/1999, Ενημέρωση υποκειμένου των δεδομένων κατ άρθρο 11 ν. 2472/1997 (ΦΕΚ Β 555/ ), η οποία προβλέπει στο άρθρο 1 παρ. 1 «Η ενημέρωση του υποκειμένου από τον υπεύθυνο επεξεργασίας σύμφωνα με το άρθρο 11 ν. 2472/1997 γίνεται είτε το υποκείμενο παρέχει την συγκατάθεση ή συνδρομή του για την συλλογή των δεδομένων είτε όχι».

11 216 Σαπφώ Κατσανάκη Digesta 2005 προσωπικών δεδομένων όσο και η διαβίβαση αυτών, χωρίς την προηγούμενη ενημέρωση του υποκειμένου η οποία ενεργείται από την Τράπεζα προς τον Τειρεσία, αποτελεί παράνομη επεξεργασία αυτών, η οποία παράγει αστική ευθύνη σε βάρος του εκάστοτε υπεύθυνου επεξεργασίας και δικαίωμα αποζημίωσης υπέρ του υποκειμένου των προσωπικών δεδομένων για περιουσιακή βλάβη και χρηματικής ικανοποίησης για τυχόν ηθική βλάβη. 3. Η νομολογία μέχρι σήμερα έχει ασχοληθεί, ως επί το πλείστον, με το θέμα της διαβίβασης ανακριβών δυσμενών δεδομένων από την εταιρία «Τειρεσίας ΑΕ» σε τρίτους αποδέκτες και κυρίως Τράπεζες 16. Οι εν λόγω δικαστικές αποφάσεις για την επιδίκαση αποζημίωσης και χρηματικής ικανοποίησης έχουν χρησιμοποιήσει ως βάση, πέρα από την διάταξη του άρθρου 23 περί αστικής ευθύνης που αναλύθηκε ανωτέρω, τις διατάξεις περί αδικοπραξιών, 914 επ. ΑΚ, και αυτές περί παράνομης προσβολής της προσωπικότητας 17. Σύμφωνα με το σκεπτικό των ανωτέρω αποφάσεων, από το συνδυασμό των διατάξεων 57, 59 και 299 ΑΚ συνάγεται ότι επί προσβολής της προσωπικότητας, την οποία συνιστά κάθε παράνομη, με πράξη ή παράλειψη, προσβολή των αγαθών που συνδέονται αναπόσπαστα με το πρόσωπο και συγκροτούν τη σωματική, ψυχική, πνευματική και κοινωνική ατομικότητα του βλαπτόμενου (ζωή, τιμή, υπόληψη, υγεία, ελευθερία, σωματική ακεραιότητα, απόρρητο ιδιωτικής ζωής, εικόνα προσώπου, κ.λπ.) ο τελευταίος δικαιούται να ζητήσει αφενός την άρση της προσβολής και την παράλειψή της στο μέλλον, χωρίς να απαιτείται η συνδρομή υπαιτιότητας του προσβάλλοντος και αφετέρου, με συνδρομή και του στοιχείου της υπαιτιότητας, την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης, εφόσον αυτή είναι σημαντική, ικανοποίηση η οποία συνίσταται σε πληρωμή χρηματικού ποσού, δημοσίευμα ή οτιδήποτε άλλο επιβάλλεται από τις περιστάσεις. Έχει δε κριθεί νομολογιακά ότι παράνομη προσβολή προσωπικότητας συνιστά και η παράλειψη του υπευθύνου επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (ή των προστηθέντων του) να ελέγξει την ακρίβεια των δεδομένων που καταγράφει στο αρχείο του 18. Σε δύο αποφάσεις το δικαστήριο στηρίχτηκε για την επιδίκαση αποζημίωσης και στην διάταξη του άρθρου 920 ΑΚ, θεωρώντας ότι η διαβίβαση ανακριβών δεδομένων σε τρίτον από τον «Τειρεσία» αποτελεί διάδοση αναληθών ειδήσεων κατά την έννοια του άρθρου αυτού Βλ. ΜΠρΑθ 373/2004, ΔΕΕ, 2004, 557, ΠΠρΑθ 3058/2003, ΕπιθΤρΑξιογρΧρημΔικ, 2003, 891, ΜΠρΘεσ 2950/2002, ΝοΒ, 2002, σελ. 713 και ΕφΑθ 4786/2002, ΔΕΕ, 2002, Με εξαίρεση την 3058/2003 του ΠΠρΑθ όπου ο ενάγων είναι νομικό πρόσωπο και συνεπώς δεν μπορεί να εφαρμοστεί το άρθρο 23 του νόμου 2472/1997, καθώς όπως προαναφέρθηκε, υποκείμενο προστασίας του νόμου 2472/97 και συνεπώς δικαιούχοι αποζημίωσης του εν λόγω άρθρου είναι μόνο φυσικά και όχι νομικά πρόσωπα. 18. Οράτε σχετικώς ΕφΑθ 4876/2002, ΔΕΕ 2002, Βλ. ΜΠρΑθ 373/2004, ΔΕΕ, 2004, 557, ΕφΑθ 4786/2002, ΔΕΕ, 2002,1003.

12 Digesta 2005 Προστασία προσωπικών δεδομένων 217 Στη σχολιαζόμενη υπ αριθμ. 3164/2004 απόφαση, σύμφωνα με τα πραγματικά περιστατικά που προκύπτουν από την ελάσσονα πρότασή της, η ανακριβής διαβίβαση των δεδομένων έγινε όχι από την «Τειρεσίας ΑΕ», όπως στις ανωτέρω αναφερθείσες αποφάσεις, αλλά από Τράπεζα προς την «Τειρεσίας AE». Σύμφωνα με τα πραγματικά περιστατικά αυτής ο ενάγων συμμετείχε σε μία ΕΠΕ, διαχειρίστρια της οποίας ορίστηκε ρητά με το καταστατικό για όλη τη διάρκειά της η συνέταιρός του. Ωστόσο, σύμφωνα με σχετικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο ο ενάγων διενεργούσε όλες τις συναλλαγές της εταιρίας με το υποκατάστημα της εναγομένης τράπεζας. Όταν σφραγίστηκαν διάφορες επιταγές εκδόσεως της ως άνω εταιρίας ο αρμόδιος υπάλληλος της εναγομένης τράπεζας, από αμέλεια που οφείλεται στο ότι δεν έλεγξε τα κατατεθειμένα νομιμοποιητικά έγγραφα της ΕΠΕ προκειμένου να διαπιστώσει ποιος είχε οριστεί διαχειριστής, ανήγγειλε στον αρμόδιο εισαγγελέα την έκδοση και μη πληρωμή των εν λόγω επιταγών, αναγράφοντας στα εν λόγω έγγραφα ως διαχειριστή και συνεπώς δήθεν εκδότη των επιταγών τον ενάγοντα. Παράλληλα, το ως άνω γεγονός της έκδοσης ακάλυπτων επιταγών εκ μέρους του ενάγοντα κοινοποιήθηκε εκ μέρους των αρμοδίων υπαλλήλων της εναγομένης στον «Τειρεσία». Συνέπεια όλων αυτών ήταν αφενός η άσκηση ποινικής δίωξης εναντίον του ενάγοντα και η καταδίκη του μία φορά ερήμην, αφετέρου δε η προσβολή της προσωπικότητάς του, η μείωση της εμπορικής του πίστης και η ηθική βλάβη αυτού. Αν και η επίδικη συμπεριφορά της Τραπέζης στην εν λόγω υπόθεση έλαβε χώρα κατά το διάστημα από το Μάρτιο μέχρι τον Ιούλιο του 1995, ήτοι σε χρονικό διάστημα προ της ενάρξεως του νόμου 2472/1997, τα πραγματικά περιστατικά αυτής παρουσιάζουν ενδιαφέρον καθώς κρινόμενα σήμερα θα υπάγονταν στις διατάξεις του νόμου αυτού. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι στην απόφαση χρησιμοποιείται η ορολογία του νόμου περί προσωπικών δεδομένων. Έτσι στην απόφαση αναφέρεται (βλ. φύλλο 3: «Παράλληλα, το ως άνω γεγονός της έκδοσης ακάλυπτων επιταγών εκ μέρους του ενάγοντος κοινοποιήθηκε εκ μέρους των αρμοδίων υπαλλήλων της εναγομένης στο Τραπεζικό Σύστημα Πληροφοριών (Τειρεσίας), χωρίς όμως να λάβει χώρα προηγουμένως διασταύρωση των δεδομένων και χωρίς την ενημέρωση του ενάγοντα, υποκείμενο του προσωπικού δεδομένου, με αποτέλεσμα να συμπεριληφθεί ο ενάγων στις λίστες αυτών»). Στην ως άνω σκέψη δεν γίνεται βέβαια αναφορά ονομαστικά στο νόμο αυτό ή σε συγκεκριμένο άρθρο του, και δεν χρησιμοποιούνται διατάξεις του ως βάση για την επιδίκαση, της χρηματικής ικανοποιήσεως. Ειδικότερα κατά την εν λόγω απόφαση, η από αμέλεια παραβίαση εκ μέρους των υπαλλήλων της Τραπέζης, των συναλλακτικών της υποχρεώσεων, που προβλέπονται χάριν της προστασίας των συναλλαγών και των πελατών της, θεμελιώνουν το στοιχείο του παρανόμου και του υπαιτίου της ζημιάς του ενάγοντος προς στοιχειοθέτηση της επικαλούμενης από

13 218 Σαπφώ Κατσανάκη Digesta 2005 αυτόν αδικοπραξίας και προσβολής της προσωπικότητας του 20. Σύμφωνα δε με το υπαγωγικό συμπέρασμα της αποφάσεως, η ανακριβής διαβίβαση δεδομένων αποτελεί παράνομη και υπαίτια συμπεριφορά της Τραπέζης, η οποία, εφόσον προκαλεί ζημία στον ενάγοντα, στοιχειοθετεί αδικοπραξία και προσβολή της προσωπικότητας αυτού. Όπως όμως αναφέρθηκε, παρατηρείται μια προσπάθεια ερμηνευτικής αξιοποίησης της ορολογίας και των δεδομένων του νόμου 2472/1997 κατά για την κρίση υπόθεσης προγενέστερης της ενάρξεως ισχύος του εν λόγω νόμου, γεγονός που επιβεβαιώνει ασφαλώς την αναγκαιότητα θεσμοθετήσεώς του προς αντιμετώπιση των ειδικότερων περιπτώσεων προσβολής της προσωπικότητας. Τα πραγματικά αυτά περιστατικά, κρινόμενα σήμερα, θα αντιμετωπίζονταν υπό το πρίσμα του νόμου 2472/1997. Έτσι, σύμφωνα με τα όσα εκτέθηκαν και ανωτέρω (υπό 2) η Τράπεζα αποτελεί υπεύθυνο επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων κατά την έννοια του νόμου αυτού, η δε διαβίβαση ανακριβών δεδομένων και μάλιστα χωρίς ενημέρωση του υποκειμένου, θα αποτελούσε παραβίαση των άρθρων 4 και 11 παρ. 3 και συνεπώς παράνομη επεξεργασία αυτών, η δε ευθύνη της τράπεζας προς αποζημίωση θα βασιζόταν στο άρθρο 23 του αυτού νόμου (2472/1997). Συνεπώς, η αξίωση αποζημίωσης για περιουσιακή βλάβη προκληθείσα από την παραβίαση των διατάξεων για τη συλλογή και διαβίβαση προσωπικών δεδομένων, αποτελεί ειδικότερη διάταξη σε σχέση με το γενικό κανόνα του άρθρου 914 AK επ. Για τις πράξεις που λαμβάνουν χώρα μετά την ισχύ του νόμου 2472/1997 και πληρούν τις προϋποθέσεις εφαρμογής αυτού, θα πρέπει να εφαρμόζεται στο εξής ο νόμος αυτός ως ειδικότερος. Από την μέχρι σήμερα νομολογία προκύπτει ότι γίνεται ονομαστική αναφορά σε στοιχεία του εν λόγω νόμου, και προσπάθεια υπαγωγής των πραγματικών περιστατικών στις διατάξεις του. Εξακολουθεί όμως, παρά ταύτα, να γίνεται ευρέως χρήση και των γενικών διατάξεων των άρθρων 914 επ. του ΑΚ, οι οποίες είναι σαφώς είναι πιο οικείες σε δικηγόρους και δικαστές και για τις οποίες υπάρχει ήδη άφθονη νομολογία που διευκολύνει τη χρησιμοποίησή τους ως νομική βάση και για περιπτώσεις προστασίας παράνομων προσωπικών δεδομένων. Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα των προβλημάτων που ανακύπτουν από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και οι διαστάσεις που τα προβλήματα αυτά τείνουν να πάρουν λόγω της αυξανόμενης ζήτησης προσωπικών δεδομένων από τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα, επιβάλλουν την εξέταση τους υπό το πρίσμα των ειδικότερων και εξιδιασμένων ρυθμίσεων του νόμου 2472/1997. Η ανάγκη αυτή παρουσιάζεται επιτακτική στις μέρες μας, δεδομένης της ανάπτυξης και εξάπλωσης νέων τεχνολογιών συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων 20. Ανάλογη σκέψη περιέχει και η απόφαση ΠολΠρΑθ 3068/2003, σύμφωνα με την οποία η υποχρέωση της εταιρίας Τειρεσίας ΑΕ να ελέγξει την ακρίβεια της πληροφορίας, προτού τη διαβιβάσει σε τρίτον απορρέει από την αρχή της καλής πίστης (288 AK).

14 Digesta 2005 Προστασία προσωπικών δεδομένων 219 προσωπικού χαρακτήρα η οποία δημιουργεί αναμφίβολα αυξανόμενους κινδύνους προσβολής της προσωπικότητας και παραβίασης της ιδιωτικής ζωής του ατόμου. Εξάλλου η αντιμετώπιση και εξέταση από τα δικαστήρια των εν λόγω υποθέσεων υπό το πρίσμα του νόμου περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα θα οδηγήσει στη δημιουργία νομολογίας ικανής να δώσει απαντήσεις στα θέματα ερμηνείας και πρακτικής εφαρμογής του εν λόγω νόμου. Σαπφώ Κατσανάκη Δικηγόρος - LLM Queen Mary Univ. of London Απόφοιτος Νομικής ΔΠΘ