ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΝΕΥΡΟΜΥΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΝΩ ΑΚΡΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΩΝ ΕΥΣΤΟΧΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ Διδακτορική διατριβή Του ΟΞΥΖΟΓΛΟΥ Ι. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΕΡΡΕΣ 2010

2 ΝΕΥΡΟΜΥΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΝΩ ΑΚΡΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΩΝ ΕΥΣΤΟΧΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ Διδακτορική διατριβή Του ΟΞΥΖΟΓΛΟΥ Ι. ΝΙΚΟΛΑΟΥ Εγκεκριμένο από το καθηγητικό σώμα: 1 ος Επιβλέπων: Βράμπας Ιωάννης, Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών - Α.Π.Θ. 2 ος Επιβλέπων: Κέλλης Ελευθέριος, Αναπληρωτής Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών - Α.Π.Θ. 3 ος Επιβλέπων: Αμοιρίδης Ιωάννης, Επίκουρος καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών - Α.Π.Θ.

3 ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βράμπας Ιωάννης, κύριος επιβλέπων Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών - Α.Π.Θ. Κέλλης Ελευθέριος, μέλος Αναπληρωτής Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών - Α.Π.Θ. Αμοιρίδης Ιωάννης, μέλος Επίκουρος καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών - Α.Π.Θ. Κέλλης Σπύρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ. Γρούιος Γεώργιος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ. Σαλονικίδης Κωνσταντίνος Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών Α.Π.Θ. Ζαφειρίδης Ανδρέας Λέκτορας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών Α.Π.Θ.

4 2010 Νικόλαου Οξύζογλου ALL RIGHTS RESERVED

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΟΞΥΖΟΓΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: «Νευρομυϊκά χαρακτηριστικά των άνω άκρων κατά την εκτέλεση δοκιμασιών ευστοχίας και σταθερής εφαρμογής δύναμης» (Υπό την επίβλεψη του Καθηγητή κ. Βράμπα Σ. Ιωάννη) Η υπόθεση της παρούσας έρευνας αφορά τη σχέση ανάμεσα στην υψηλή ικανότητα εκτέλεσης συγκεκριμένων κινήσεων στόχευσης και στην ικανότητα της διατήρησης συνεχούς εφαρμογής δύναμης, χωρίς να επηρεάζεται το μήκος του μυός. Είκοσι νεαροί αθλητές τένις και του χάντμπολ, υψηλού επιπέδου, εκτέλεσαν μέγιστες και υπομέγιστες δοκιμασίες 5%, 10%, 20%, 50% και 75% της Mέγιστης Bουλητικής Δύναμης (MΒΔ) ισομετρικής κάμψης της πηχεοκαρπικής άρθρωσης σε ένα ισοκινητικό δυναμόμετρο (Kin-Com, Chattanooga). Η άρθρωση του καρπού εξετάστηκε σε πέντε διαφορετικές γωνίες (230º, 210º, 180º, 150º και 130º) με την άρθρωση του αγκώνα σε γωνία 90 ο. Μετρήθηκε η μέγιστη δύναμη και η σταθερότητα (δείκτης CV coefficient of variation) κατά τη διατήρηση υπομέγιστης ισομετρικής δύναμης στα προαναφερθέντα ποσοστά στην κάμψη και έκταση και η ΗΜΓδραστηριότητα του καμπτήρα και εκτείνοντα. Για κάθε ξεχωριστή θέση υπολογίστηκαν τα ποσοστά των μέγιστων ισομετρικών ροπών (δύναμης σε Nm) και ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να διατηρήσουν τα επίπεδα παραγωγής ροπής για 5 δευτερόλεπτα. Η ΗΜΓ ενεργοποίηση των δύο βασικών μυών της πηχεοκαρπικής άρθρωσης (ωλένιου καμπτήρα, Flexor Carpi Ulnaris και του εκτείνοντα τους δακτύλους, Extensor Digitorum) καταγράφηκε με τη χρήση διπολικών επιφανειακών ηλεκτροδίων καθώς και σε άλλες δεξιότητες ρίψης. Εφαρμόστηκε ανάλυση διπλής διακύμανσης ANOVA 2x5x5 με επαναλαβανόμενες μετρήσεις στον παράγοντα γωνία και ποσοστά -% καθώς και το t-test, για να συγκριθούν οι επιδόσεις των εύστοχων και άστοχων αθλητών καθώς και ο αγωνιστής και ανταγωνιστής μυς στην έκταση και κάμψη ξεχωριστά κατά τη διαδικασία εκτέλεσης ρίψεων ευστοχίας. Τα αποτελέσματα έδειξαν στην κάμψη και έκταση του καρπού μια αυξητική τάση της μέγιστης δύναμης, καθώς αυξάνεται το εύρος της γωνίας του καρπού. Μεγαλύτερες τιμές παρουσιάστηκαν στην κάμψη απ ό,τι στην έκταση του καρπού και στις δύο

6 ομάδες. Από την ΗΜΓ- ανάλυση προέκυψε ότι ο αγωνιστής μυς και στις δύο ομάδες ενεργοποιείται περισσότερο απ ό,τι ο ανταγωνιστής. Δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων στη μέγιστη ισομετρική ροπή. Μετά και την ανάλυση του ΗΜΓ στην κάμψη του καρπού (μέγιστη δύναμη καρπού 180 ο ) κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας, φάνηκε ότι δεν υπάρχει καμία στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των «δυνατών» και «αδύναμων». Εξετάστηκε, επίσης, η ευστοχία και η ενεργοποίηση των προαναφερθέντων μυών, σε σχέση με τη ρίψη σε 3 διαφορετικούς στόχους, ξεχωριστά το ΗΜΓ του καμπτήρα και του εκτείνοντα, και στο τένις και στο χάντμπολ, όπου επίσης δε βρέθηκε καμία διαφορά. Λέξεις Κλειδιά. Δύναμη, ισομετρία, ηλεκτρομυογραφία, καμπτήρας, εκτείνων, τένις, χάντμπολ.

7 ABSTRACT OXYZOGLOY NIKOLAOS Neuromuscular characteristics of upper limbs during target tasks and constant force application (Under the supervision of Professor Vrampas S. Ioannis) The relationship of expertness in specific motor activities with the highest ability to sustain a constant force application, regardless of muscle length, has been hypothesized. Twenty highly skilled (HS group) young tennis and handball athletes performed maximal and sub maximal (5, 10, 20, 50, and 75% MVC of the maximal voluntary contraction) isometric wrist flexions on an isokinetic dynamometer (Kin- Com, Chattanooga). The wrist joint was tested at five different angles (230, 210, 180, 150, and 130º) and at 90º in elbow joint. For each position the percentages of the maximal isometric force were calculated and participants were asked to maintain the respective force level for 5 seconds. Electromyographic (EMG) activation of the Flexor Carpi Ulnaris and Extensor Digitorum muscles was recorded using bipolar surface electrodes in different ball throws. Regarding statistical analysis, ANOVA and a t-test was enrolled to test potential differences between the two subgroups (5 wrist angles, 5 different levels of force), to determine the records of the athletes as well as to compare the EMG activation patterns both in flexion and extension during throws. In our results, in wrist flexion and extension it was found an increasing trend of MVC as the angle range increased. Higher values were found in flexion compared to extension in both groups. The agonist muscle was activated more in both groups compared to the antagonist one. No significant differences were found between groups in MVC. EMG activation during wrist flexion at 180º at different throws was almost the same between strong and weaker athletes. No significant differences were found in the success of throwing in regard to the agonist muscles at 3 different throws. It is concluded that long-term practice could be associated with decreased isometric force variability independently from muscular length and co activation of the antagonist muscles. Keywords Force, Isometric, Electromyography, Wrist flexor Extensor, Tennis Handball

8 Στη σύζυγό μου Γεωργία, και στα παιδιά μου, Γιάννη και Σέβη

9 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η εκπλήρωση συγκεκριμένων στόχων που ο καθένας στη ζωή του ονειρεύεται δύσκολα πραγματοποιείται αν δεν έχει την υποστήριξη κάποιων ανθρώπων. Για το λόγο αυτό, αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω θερμά τα μέλη της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, κ.κ. Ιωάννη Βράμπα, διευθυντή Εργαστηρίου Εργοφυσιολογίας, τον Ελευθέριο Κέλλη και Ιωάννη Αμοιρίδη, υπευθύνους του άτυπου Εργαστηρίου Νευρομυικού Ελέγχου και Θεραπευτικής Άσκησης, που με τις παραινέσεις και υποδείξεις τους συνέβαλαν στην αρτιότερη οργάνωση αυτής της έρευνας. Ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Κώστα Σαλονικίδη που μου συμπαραστάθηκε σε όλη αυτή την προσπάθεια. Επίσης, εκφράζω τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μου στους φοιτητές που έλαβαν μέρος στην παρούσα έρευνα. Με καρτερικότητα και υπομονή υποβλήθηκαν στις διάφορες δοκιμασίες, επαναλαμβανόμενες ηλεκτρομυογραφικές μετρήσεις και δοκιμασίες ευστοχίας στο άτυπο Εργαστήριο Νευρομυϊκού Ελέγχου και Θεραπευτικής Άσκησης καθώς και στο Εργαστήριο Εργοφυσιολογίας του ΤΕΦΑΑ Σερρών και έδειξαν μεγάλη υπευθυνότητα. Για το λόγο αυτό η διατριβή αφιερώνεται σε αυτούς. Τέλος, να ευχαριστήσω την οικογένειά μου που έδειξε υπομονή και ανοχή σε όλη τη διάρκεια αποπεράτωσης αυτής της διατριβής.

10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕNA ΠΕΡΙΛΗΨΗ. i ABSTRACT. iii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ vi ix xi ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ. xiv ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ...xv ΚΕΦΑΛΑΙΟ I ΕΙΣΑΓΩΓΗ..1 Καθορισμός του προβλήματος..5 Σκοπός της εργασίας...7 Υποθέσεις...8 Ορισμοί Περιορισμοί της έρευνας.11 Οριοθετήσεις...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ II ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ...14 Νευρομυϊκός έλεγχος..14 Συναρμοστικές ικανότητες Συνενεργοποίηση 17

11 Μέγιστη ισομετρική δύναμη...18 Μηκοδυναμική σχέση του μυός..19 Ταχοδυναμική σχέση του μυός...20 Hλεκτρομυογραφία.21 Έλεγχος των κινήσεων Εμβιομηχανική προσέγγιση...23 Βιoμηχανικά χαρακτηριστικά της κίνησηςευστοχίας...23 Η τεχνική ρίψης στη χειροσφαίριση Ευστοχία..26 Αποτελεσματικότητα της ευστοχίας...26 Σχέση αγωνιστών-ανταγωνιστών μυών και ευστοχίας...28 Σχέση δύναμης και ευστοχίας Σχέση συγχρονισμού και ακρίβειας 31 Σχέση ταχύτητας και ευστοχίας Σημασία της έρευνας...34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ ΜΕΘΟΔΟΣ Δείγμα..35 Διαδικασία μέτρησης Όργανα μέτρησης...37 Πειραματικός σχεδιασμός Α μέτρηση (αξιολόγηση μέγιστης ισομετρικής δύναμης).40 Β μέτρηση (διατήρηση σταθερής δύναμης) 40 Γ μέτρηση (ρίψεων ευστοχίας)...41

12 Τοποθέτηση ηλεκτροδίων...41 Διαδικασία ρίψεων ευστοχίας.43 Πειραματικό πρωτόκολλο Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (ΗΜΓ) κατά τη δοκιμασία της μέγιστης ισομετρικής δύναμης Επίπεδα δύναμης και ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα κατά τη δοκιμασία διατήρησης σταθερής υπομέγιστης ισομετρικής δύναμης...53 Ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα κατά τη δοκιμασία ρίψεων ευστοχίας σε τρεις διαφορετικούς στόχους.53 Ανάλυση των ηλεκτρομυογραφικών (ΗΜΓ) σημάτων...55 Μεταβλητές.55 Μύες του πήχη (Ανατομική λειτουργία των μυών) Συλλογή δεδομένων...60 Ισοκινητική δυναμομέτρηση Ηλεκτρομυογραφία...60 Δοκιμασία ευστοχίας...61 Στατιστική Ανάλυση...62 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. 64 ΚΕΦΑΛΑΙΟ V ΣΥΖΗΤΗΣΗ...91

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ..102 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..107 ΠΑΡΑΡΤΗΜATA 118

14 Εικόνα 1. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ Σελίδα Ενισχυτής ηλεκτρομυογράφου Biopac (INC Santa Barbara California MP100A) 39 Eικόνα 2. Συσκευή Βiopac (INC Santa Barbara California MP 100A)..39 Εικόνα 3. Μετωπιαία άποψη δοκιμαζόμενου στο ισοκινητικό δυναμόμετρο με το νάρθηκα ακινητοποίησης και τα ηλεκτρόδια του ΗΜΓ 42 Εικόνα 4. Πλάγια απόψη δοκιμαζόμενου στο ισοκινητικό δυναμόμετρο με το νάρθηκα ακινητοποίησης και τα ηλεκτρόδια του ΗΜΓ 42 Εικόνα 5. Ειδικό εξάρτημα σταθεροποίησης προσαρμοσμένο στο ισοκινητικό δυναμόμετρο Kin -Com Chattanooga, USA...44 Εικόνα 6. Οργανο σταθεροποίησης του βραχίονα και πήχη για τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας..45 Εικόνα 7. Ειδική κατασκευή επιφάνειας με τρεις διαφορετικούς στόχους.46 Εικόνα 8. Ο δοκιμαζόμενος στη διαδικασία στόχευσης και καταγραφή ΗΜΓ..47 Εικόνα 9. Ο δοκιμαζόμενος στη διάρκεια των μετρήσεων στο εργαστήριο...48 Εικόνα 10. Σταθεροποίηση του βραχίονα και πήχη του κυρίαρχου χεριού στο ειδικά κατασκευασμένο εξάρτημα...50 Εικόνα 11. Mπάλα του χάντμπολ με το ειδικό αυτοκόλλητο μεταλλικό έλασμα..51 Εικόνα 12. Mπάλα του τένις με το ειδικό αυτοκόλλητο μεταλλικό έλασμα..51 Εικόνα 13. Δοκιμασία χειροδυναμομέτρησης στο εργαστήριο εργοφυσιολογίας.54

15 Εικόνα 14. Αυτοκόλλητο μεταλλικό έλασμα που τοποθετήθηκε στην εσωτερική πλευρά της παλάμης..55 Εικόνα 15. Ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού (M. Flexor Carpi Ulnaris)...58 Εικόνα 16. Ο Κοινός εκτείνων τους δακτύλους (M. Extensor digitorum).59

16 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Σελίδα Πίνακας 1. Μέγιστη ισομετρική δύναμη (Nm, μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις) σε πέντε διαφορετικές γωνίες (230 ο, 210 ο, 180 ο, 150 ο και 130 ο ) στην άρθρωση του καρπού μεταξύ «εύστοχων» και «άστοχων» αθλητών 64 Πίνακας 2. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις σε ομαλοποιημένο ΗΜΓ (%) για τον αγωνιστή και ανταγωνιστή μυ της άρθρωσης του καρπού σε πέντε διαφορετικές γωνίες (230 ο, 210 ο, 180 ο, 150 ο και 130 ο ) και πέντε διαφορετικά ποσοστά (5%, 10%, 20%, 50% και 75%) 68 Πίνακας 3. Μέγιστη δύναμη του αγωνιστή μυ και αποτέλεσμα ευστοχίας των δοκιμαζόμενων των δύο ομάδων, «Εύστοχων» και «Άστοχων», κατά την κάμψη του καρπού στις 180 ο. 69 Πίνακας 4. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε ψηλό στόχο 70 Πίνακας 5. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ, σε ψηλό στόχο.71 Πίνακας 6. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε μεσαίο στόχο..72 Πίνακας 7. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ, σε μεσαίο στόχο..73 Πίνακας 8. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων

17 ευστοχίας με μπάλα τένις, σε χαμηλό στόχο.74 Πίνακας 9. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χαντμπολ, σε χαμηλό στόχο.75 Πίνακας 10. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε ψηλό στόχο 76 Πίνακας 11. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χαντμπολ, σε ψηλό στόχο...77 Πίνακας 12. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις σε μεσαίο στόχο...78 Πίνακας 13. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χαντμπολ σε μεσαίο στόχο.79 Πίνακας 14. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις σε χαμηλό στόχο 80 Πίνακας 15. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χαντμπολ σε χαμηλό στόχο 81 Πίνακας 16. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή στη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) ποσοστών της μέγιστης δύναμης μεταξύ εύστοχων και άστοχων κατά την κάμψη του καρπού.82

18 Πίνακας 17. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή στη διάρκεια ανάπτυξης υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης μεταξύ εύστοχων και άστοχων κατά την κάμψη του καρπού.83 Πίνακας 18. Ενεργοποίηση ανταγωνιστών μυών κατά την κάμψη του καρπού στις 180 ο σε χαμηλά ( %) και υψηλά (50-75%) ποσοστά της μέγιστης δύναμης..84 Πίνακας 19. Μέγιστη δύναμη φαλάγγων (δυναμομέτρηση με χειροδυναμόμετρο) των δοκιμαζόμενων της ομάδας εύστοχων και άστοχων...85 Πίνακας 20. Τιμές διαμέτρου παλάμης και μήκους καρπού παλάμης εκφρασμένες σε εκατοστά των δοκιμαζόμενων της ομάδας εύστοχων και άστοχων 86 Πίνακας 21. Σχετικοποιημένη ΗΜΓ δραστηριότητα (%) στην κάμψη του καρπού κατά τη διατήρηση υπομέγιστης δύναμης μεταξύ εύστοχων και άστοχων σε πέντε διαφορετικές γωνίες 230 ο, 210 ο, 180 ο, 150 ο,130 ο και πέντε διαφορετικά ποσοστά 5, 10, 30, 50 και 75% σε όλο το δείγμα...87 Πίνακας 22. Σχετικοποιημένη ΗΜΓ δραστηριότητα (%) στην έκταση του καρπού κατά τη διατήρηση υπομέγιστης δύναμης μεταξύ εύστοχων και άστοχων σε πέντε διαφορετικές γωνίες 230 ο, 210 ο, 180 ο, 150 ο,130 ο και πέντε διαφορετικά ποσοστά 5, 10, 30, 50 και 75% σε όλο το δείγμα...88 Πίνακας 23. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα μέγιστης ισομετρικής δύναμης στις 230 ο, 210 ο, 180 ο, 150 ο και 130 ο στην κάμψη και έκταση του καρπού στο σύνολο των δοκιμαζομένων 89

19 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Σελίδα Γράφημα 1. Μέγιστη δύναμη του αγωνιστή μυ (σε Nm) και (αριθμός εύστοχων βολών /60) των δοκιμαζόμενων των δύο ομάδων, εύστοχων και άστοχων, κατά την κάμψη του καρπού στις 180 ο...69 Γράφημα 2. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε ψηλό στόχο 70 Γράφημα 3. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ, σε ψηλό στόχο 71 Γράφημα 4. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε μεσαίο στόχο.72 Γράφημα 5. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ, σε μεσαίο στόχο.73 Γράφημα 6. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε χαμηλό στόχο.74 Γράφημα 7. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή της ομάδας εύστοχων και άστοχων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χαντμπολ, σε χαμηλό στόχο 75 Γράφημα 8. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε ψηλό στόχο...76

20 Γράφημα 9. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χαντμπολ, σε ψηλό στόχο..77 Γράφημα 10. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις σε μεσαίο στόχο..78 Γράφημα 11. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χαντμπολ σε μεσαίο στόχο..79 Γράφημα 12. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις σε χαμηλό στόχο.80 Γράφημα 13. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή μεταξύ δυνατών και αδύναμων κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χαντμπολ σε χαμηλό στόχο.81 Γράφημα 14. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή στη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) ποσοστών της μέγιστης δύναμης μεταξύ εύστοχων και άστοχων κατά την κάμψη του καρπού..82 Γράφημα 15. Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα (mv) αγωνιστή και ανταγωνιστή στη διάρκεια ανάπτυξης υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης μεταξύ εύστοχων και άστοχων κατά την κάμψη του καρπού..83 Γράφημα 16. Ενεργοποίηση ανταγωνιστών μυών κατά την κάμψη του καρπού στις 180 ο σε χαμηλά ( %) και υψηλά (50-75%) ποσοστά της μέγιστης δύναμης 84 Γράφημα 17. Μέγιστη δύναμη φαλάγγων (δυναμομέτρηση με χειροδυναμόμετρο)

21 των δοκιμαζόμενων της ομάδας εύστοχων και άστοχων 85 Γράφημα 18. Τιμές διαμέτρου παλάμης και μήκους καρπού εκφρασμένες σε εκατοστά των δοκιμαζόμενων της ομάδας εύστοχων και άστοχων...86

22 Σχήμα 1. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σελίδα Αναπαράσταση υπομέγιστης ισομετρικής σταθερής δύναμης (Nm) και ΗΜΓ- δραστηριότητα του «ωλένιος καμπτήρας τον καρπό» και του «κοινός εκτείνων τους δακτύλους» μυών κατά τη διάρκεια σταθερής λειτουργίας στα 5, 10, 20, 50, 75% σύσπασης της μέγιστης προσπάθειας των «εύστοχων» και «άστοχων» αθλητών 65 Σχήμα 2. Αναπαράσταση υπομέγιστης ισομετρικής δύναμης και ΗΜΓ- δραστηριότητα του αγωνιστή «Ωλένιος Καμπτήρας τον Καρπό (ΩΚΚ)» και του ανταγωνιστή «Κοινός Εκτείνων τους Δακτύλους (ΚΕΔ)» μυών, κατά τη διάρκεια προσπαθειών σταθερής λειτουργίας στο 5, 10, 20, 50, 75% της μέγιστης σύσπασης των «εύστοχων» και «άστοχων» αθλητών.. 66 Σχήμα 3. Οι συντελεστές μεταβολής-απόκλισης των αθλητών υψηλού και χαμηλότερου επιπέδου στις πέντε διαφορετικές γωνίες της άρθρωσης του καρπού..67

23 - 1 - ΚΕΦΑΛΑΙΟ I ΕΙΣΑΓΩΓΗ Για να κατανοήσει κάποιος το συντονισμό μιας κίνησης, πρώτα πρέπει να μελετήσει και να κατανοήσει τη μεταβλητότητα απόκλισή της. Κατά τη διάρκεια ισομετρικών ασκήσεων, η δύναμη που ασκείται δεν είναι σταθερή αλλά κυμαίνεται σε μια μέση τιμή. Οι διακυμάνσεις της μυικής δύναμης μπορεί να βασιστούν στην παρουσία ή όχι της οπτικής ανατροφοδότησης (Christou, 2005), στην συγκεκριμενοποίηση του έργου-δοκιμασίας (Christou & Carlton, 2001), στην μυική ομάδα που συμμετέχει στο έργο αυτό, στον τύπο και την ένταση της μυικής σύσπασης και τέλος στα επίπεδα της φυσικής δραστηριότητας αλλά και στα επίπεδα του ιδιου του ατόμου που συμμετέχει σε αυτήν (Enoka et al., 2003). Η σχέση μεταξύ των επιπέδων ροπής (δύναμης) και της μεταβλητότητας της δύναμης (variability) είναι αμφιλεγόμενη. Οι Newell & Carlton (1988), αναφέρουν ότι η μεταβλητότητα της δύναμης αυξάνεται καθώς αυξάνουν και τα επίπεδα παραγωγής ροπής. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι η ίδια παράμετρος αυξάνει γραμμικά καθώς τα επίπεδα δύναμης αυξάνουν πάνω από το 65% της μέγιστης βουλητικής σύσπασης, αλλά μετά είναι χαμηλή καθώς τα επίπεδα δύναμης μειώνονται κάτω από το 65% της ίδιας μέγιστης βουλητικής ροπής (Sherwood & Smith, 1980). Σε χαμηλά επίπεδα παραγωγής ροπής η μεταβλητότητα αυτή εξαρτάται από τον συγχρονισμό των κινητικών μονάδων (Yao et al., 2000). Η μεταβλητότητα δύναμης κατά τη διάρκεια ισομετρικών συσπάσεων έχει έως τώρα εξεταστεί από μία σιγμοειδή και εξίσωση παλινδρόμησης του παραγώμενου σήματος (Christou et al., 2002).

24 - 2 - Τα στερεότυπα των κινήσεων της κάθε αθλητικής κίνησης συνήθως συνδέονται με μία μεγαλύτερη ακρίβεια στην κίνηση και συνήθως θεωρούνται ως η βάση σταθερότητας στην αθλητική απόδοση. Οι κινήσεις που έχουν χαμηλά επίπεδα θορύβου, προτιμώνται για να μεγιστοποιήσουν τον τελικό στόχο και για να ελαχιστοποιήσουν την απόκλιση (εύρος κίνησης) κατά τη διάρκεια στοχευμένων κινήσεων (Hamilton & Wolpert, Harris & Wolpert, 1998). Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι, η εφαρμογή σταθερής ισομετρικής δύναμης από τους καμπτήρες μυς της πηχεοκαρπικής άρθρωσης στην ρακέτα του τέννις ή στην μπάλα σε ομαδικά αθλήματα όπως στην χειροσφαίριση ή στην καλαθόσφαιρα, θα ήταν καταλυτική για το τελικό αποτέλεσμα. Οι νευρωνικοί μηχανισμοί οι οποίοι επηρεάζουν την μεταβλητότητα της δύναμης κατά τη διάρκεια ισομετρικών συσπάσεων, περιλαμβάνουν τις ιδιότητες των κινητικών μονάδων και την ενεργοποίηση τους σε διαφορετικούς μυς (Enoka et al., 2003). Ωστόσο, ο φυσιολογικός μηχανισμός ο οποίος είναι υπεύθυνος για τις διαφοροποιήσεις στη μεταβλητότητα της δύναμης ανάμεσα σε υψηλού επιπέδου και χαμηλότερου επιπέδου ενήλικες αθλητές δεν έχει ακόμη αποσαφηνισθεί. Έρευνα έδειξε ότι δυνατοί νεαροί ενήλικες αθλητές επέδειξαν μεγαλύτερα επίπεδα μεταβλητότητας της δύναμης στους εκτείνοντες μυς του γόνατος τους, σε σχέση με φυσιολογικά ασκούμενους ενήλικες πέρα από το 50% της μέγιστης βουλητικής σύσπασης τους (Christou et al., 2002). Εικάζεται ότι οι πιο δυνατοί αθλητές παρουσίασαν μεγαλύτερα επίπεδα και αναλογίες επιστράτευσης κινητικών μονάδων (Christou et al., 2002). Παρόλο που οι «δυνατοί» αθλητές (ως προς το φυσιολογικό πληθυσμό) είναι ικανοί να παράγουν σχεδόν διπλάσιες τιμές της μέγιστης δύναμής τους, η

25 - 3 - μεταβλητότητα της δύναμης δεν διαφέρει σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό (peak force variability) (Carlton et al., 1993). Οι επιδράσεις στην μεταβλητότητα της κινητικής απόδοσης από τη μακρά συμμετοχή σε αθλήματα «με υψηλές απαιτήσεις» και η σχέση με την ευστοχία δεν έχουν ακόμη αποσαφηνισθεί. Για το λόγο αυτό, θα ήταν ενδιαφέρον να εξεταστεί ο υπεύθυνος «φυσιολογικός» μηχανισμός για τυχόν διαφοροποιήσεις που διαπιστώνονται στην μεταβλητότητα δύναμης και εάν αυτή επηρεάζει την ευστοχία, ανάμεσα σε αθλητές διαφορετικού προπονητικού υποβάθρου-επιπέδου. Η βελτίωση της δύναμης ως αποτέλεσμα της προπόνησης συνοδεύεται και από μία βελτίωση στον συγχρονισμό των κινητικών μονάδων στους αγωνιστές μυες (Milner-Brown et al., 1973), όπως επίσης και από μείωση στην συνδιέγερση των ανταγωνιστών μυών (Pousson et al., 1999). Ταυτόχρονα, η βελτίωση της τεχνικής εκτέλεσης μιας κίνησης ως αποτέλεσμα της προπόνησης φαίνεται να μην σχετίζεται με τη συχνότητα πυροδότησης ώσεων στις κινητικές μονάδες, ούτε με τον υψηλό συγχρονισμό κινητικών μονάδων, και ουσιαστικά να είναι ανεξάρτητη από τον κεντρικό έλεγχο (Semmler & Nordstrom, 1998). Για αυτό το λόγο, θα ήταν ενδιαφέρον να εξεταστεί o υπεύθυνος φυσιολογικός μηχανισμός για τυχόν διαφοροποιήσεις στην μεταβλητότητα της δύναμης στα ίδια επίπεδα δύναμης ανάμεσα σε ενήλικες διαφορετικού προπονητικού υποβάθρουεπιπέδου. Η ικανότητα διατήρησης της ισομετρικής δύναμης σε σταθερά επίπεδα έχει κατά καιρούς εξεταστεί σε μεγάλο εύρος γωνιών, ως προς τη σχέση μήκους-δύναμης των συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων. Εις γνώσιν μας, ελάχιστες έρευνες έχουν εξετάσει τις πιθανές διαφορές, στην μεταβλητότητα δύναμης και ευστοχίας, ανάμεσα σε αθλητές υψηλού επιπέδου και χαμηλοτέρου επιπέδου, αντίστοιχα.

26 - 4 - Η ευστοχία συνδέεται στενά και με τη συναρμοστικότητα των κινήσεων, διότι η σωστή εκτέλεσή της απαιτεί καλό βαθμό συναρμογής κινήσεων. Η ακριβής εκδήλωση των κινήσεών μας, απαραίτητη προϋπόθεση για την ευστοχία, είναι πολύ σημαντικός παράγων για πολλές δραστηριότητες της καθημερινότητας, όπως για παράδειγμα το βάψιμο ματιών και νυχιών, το τεμάχισμα του κρεμυδιού, το πέρασμα της κλωστής από τη βελόνα κ.ά. στις οποίες απαιτείται συνεχής παρουσία προσοχής και αυτοσυγκέντωσης (Nicin, 2000). Αν η συμμετοχή της μυικής ενεργοποίησης δεν είναι σωστά κατανεμημένη, αυτές οι δραστηριότητες γίνονται εξαντλητικές και επώδυνες. Επαγγέλματα, όπως αυτά του οδηγού, του οικοδόμου, των χειριστών βαρέων μηχανημάτων κ.ά., τα οποία απαιτούν συνεχή μυική δραστηριοποίηση, απαιτούν εφαρμογή ισοκατανομής δυνάμεων. Στον χώρο του αθλητισμού, όπου οι κινήσεις των αθλητών εκτελούνται με μεγάλη ακρίβεια, η ευστοχία είναι ίσως ο πιο καθοριστικός παράγοντας για την τελική απόδοση τόσο στα ομαδικά όσο και σε πολλά ατομικά αγωνίσματα (πυγμαχία, καράτε, τζούντο, κ.ά.). Η πιρουέτα που εκτελεί μια χορεύτρια μπαλέτου, το δυνατό ρεβέρ ενός τενίστα, η τεχνική των δακτύλων ενός πιανίστα, οι συντονισμένες κινήσεις ενός αναγνώστη απαιτούν μεγάλη κινητική δεξιοτεχνία (Rosenbaum, 1990). Η ευστοχία είναι η βασική κινητική ικανότητα η οποία χαρακτηρίζεται από τον ακριβή τρόπο εκτέλεσης συγκεκριμένων κινήσεων. Η στόχευση αυτή μπορεί να είναι άμεση δηλαδή ορατή ή και έμμεση όταν είναι μη ορατή. Στις περιπτώσεις όπου ο στόχος είναι ορατός και ακίνητος η διαδικασία στόχευσης είναι ευκολότερη ενώ αντίθετα όταν ο στόχος είναι μη ορατός ή μετακινούμενος η στόχευση γίνεται δυσκολότερη. Ο οπτικός έλεγχος για την εκτέλεση αυτών των κινήσεων είναι η βασική προϋπόθεση και γι αυτόν τον λόγο θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της συναρμοστικότητας και όχι από μόνη της μια ξεχωριστή κινητική ικανότητα.

27 - 5 - Τη σημασία και τον τρόπο της εύστοχης εκτέλεσης τη συναντούμε σχεδόν καθημερινά στη διάρκεια εξέλιξης των αγώνων όπως για παράδειγμα: στην καλαθοσφαίριση οι ρίψεις στο στεφάνι, στην πετοσφαίριση οι πάσες και τα καρφώματα, στην υδατοσφαίριση και τη χειροσφαίριση οι μεταβιβάσεις με ακρίβεια και οι εκτελέσεις εύστοχων ρίψεων ή ακριβείας στο τέρμα (Nicin, 2000). Πολλοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι οι μεταβιβάσεις αυτές και οι ρίψεις πρέπει να τελειώνουν με κίνηση «μορφής μαστιγώματος» και τονίζουν τη σημαντικότητα εκτέλεσης της κίνησης αυτής. Στη σημασία χρησιμοποίησης των μοχλικών συστημάτων και της "μαστιγωτής" κίνησης, ως σωστής ριπτικής εκτέλεσης, αναφέρθηκε πρώτη φορά ο Bowne (1960). Η κίνηση σε όλες τις ρίψεις ξεκινά από τις μυικές ομάδες των κάτω άκρων και τελειώνει με τη "μαστιγωτή" κίνηση του καρπού (Plagenhoef, 1971). Είναι ένα σύστημα συνδυασμένων κινήσεων, που ξεκινά από το αντίθετο πόδι, κατευθύνεται διαγώνια στη λεκάνη και καταλήγει, μέσω του κορμού, του ώμου και του αγκώνα, στις άκρες των φαλαγγών του καρπού ρίψης (Muller, 1982). Έως σήμερα δεν έχουν γίνει συγκρίσεις των ρίψεων αυτής της μορφής, με και χωρίς μαστίγωμα, και επιπλέον δεν ερευνήθηκαν τυχόν διαφορές μεταξύ τους. Από την άλλη μεριά, αρκετοί προπονητές και ερευνητές μιλούν για «μαστιγωτή κίνηση», όμως κανένας δεν το απέδειξε. Στις ρίψεις τέτοιου είδους δεν είναι σημαντική η μέγιστη δύναμη των μυών αυτών αλλά η ιδανική σταθερή ενεργοποίηση τους. Καθορισμός του προβλήματος Οι περισσότερες έρευνες αναφέρονται στη σημασία της σταθερής εφαρμογής δύναμης, στη σημασία συνενεργοποίησης των μυών μιας άρθρωσης, στην αξία της μαστιγωτής κίνησης, για την επειτυχία της αθλητικής κίνησης, χωρίς όμως να γίνεται

28 - 6 - κάποια αναφορά στη συμβολή των συγκεκριμένων μυικών ομάδων (καμπτήρων και εκτεινόντων του καρπού) στην ευστοχία της ρίψης. Φαίνεται, πως κάποιες έρευνες αφορούν κυρίως την ευστοχία σε γνωστό ή άγνωστο στόχο, τη σχέση ταχύτητας - ευστοχίας, την επίδραση εδαφικών αντιστάσεων στην ευστοχία και τη σχέση δύναμης - ευστοχίας. Κάποιες από αυτές εξέτασαν και την συνενεργοποίηση ανταγωνιστών μυικών ομάδων που συμμετέχουν στη διαδικασία των ρίψεων ευστοχίας, χωρίς όμως να γίνεται αναφορά στη σχέση αυτή της πηχεοκαρπικής άρθρωσης με την ευστοχία. Επιπλέον, υπάρχει βιβλιογραφικό κενό σχετικά με το θέμα της συνενεργοποίησης των ανταγωνιστών μυών του πήχη και της ευστοχίας κατά την εκτέλεση ρίψεων. Ιδιαίτερα δε, όταν κατά την φάση απελευθέρωση της μπάλας, απαραίτητη για τη συναρμογή της κίνησης αυτής είναι η φυσιολογική συνενεργοποίηση συγκεκριμένων μυών (καμπτήρα και εκτείνοντα). Ο συνδυασμός δύναμης των μυών του καρπού (αγωνιστών και ανταγωνιστών), η σταθερή εφαρμογή δύναμης και η αρμονική συνεργασία των συγκεκριμένων μυών τη στιγμή απελευθέρωσης της μπάλας από το χέρι, σε σχέση με την ευστοχία, έως σήμερα δεν έχουν εξεταστεί. Στην παρούσα έρευνα εξετάστηκε ο τρόπος και ο βαθμός ικανότητας συνενεργοποίησης των συγκεκριμένων μυών και η συμβολή τους στην ευστοχία. Τα χαρακτηριστικά της δυναμικής αξιολόγησης, ο βαθμός συνενεργοποίησης, σταθερής εφαρμογής δύναμης, και ο τρόπος αντίδρασης των αγωνιστών - ανταγωνιστών μυών του κυρίαρχου χεριού ρίψης αποτέλεσαν την πηγή άντλησης των παραγόντων που επηρεάζουν την ευστοχία. Για το σκοπό αυτό έγινε σύγκριση των παραπάνω χαρακτηριστικών μεταξύ δύο ομάδων σύμφωνα με το επίπεδο δύναμης («δυνατοί» - «αδύναμοι» και «εύστοχοι» - «άστοχοι»).

29 - 7 - Ειδικότερα, εξετάστηκαν τα παρακάτω: Ποια είναι η μέγιστη δύναμη των μυών του καρπού; Ποια είναι τα ποσοστά σταθερής εφαρμογής δύναμης στην πηχεοκαρπική άρθρωση; Επηρεάζεται, και σε ποιο βαθμό, η ευστοχία ρίψης από αυτήν; Η δυναμική αξιολόγηση του χεριού ρίψης επηρεάζει τους δοκιμαζόμενους με διαφορετικό βαθμό συνενεργοποίησης; Επηρεάζεται, και σε ποιο βαθμό, η ευστοχία ρίψης από τη δύναμη των καμπτήρων και εκτεινόντων του καρπού στη διάρκεια της ρίψης; Ποιο είναι το επίπεδο - ποσοστό της ευστοχίας μεταξύ των ειδών ρίψης, ανάμεσα σε δυνατούς και αδύναμους, και πώς διαφοροποιούνται μεταξύ τους; Ποιος είναι ο ιδανικός βαθμός συνενεργοποίησης των μυών και πώς εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της ρίψης; Υπάρχει διαφορετική εικόνα στη μυική δραστηριότητα των αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών της ρίψης, ανάμεσα στους δοκιμαζόμενους με διαφορετικά ποσοστά ευστοχίας ρίψης; Σκοπός της εργασίας Ο πρώτος σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει τις διαφορές μεταξύ των «Εύστοχων» και «Άστοχων» αθλητών ως προς: 1. Τη μέγιστη ισομετρική δύναμη των μυών του καρπού (καμπτήρα και εκτείνοντα) 2. Τη διατήρηση σταθερής εφαρμογής δύναμης των μυών του καρπού (καμπτήρα και εκτείνοντα)

30 Τα ηλεκτρομυογραφικά (ΗΜΓ) χαρακτηριστικά του αγωνιστή και ανταγωνιστή μυ της άρθρωσης του καρπού κατά τη διαδικασία εφαρμογής σταθερής δύναμης. Ο δεύτερος σκοπός ήταν να διερευνήσει την επίδραση της δύναμης ως προς: 1. Την ευστοχία 2. Τα ηλεκτρομυογραφικά (ΗΜΓ) χαρακτηριστικά του αγωνιστή και ανταγωνιστή μυ της άρθρωσης του καρπού κατά τη διαδικασία των δοκιμασιών ρίψεων ευστοχίας 3. Τη μέγιστη δύναμη (χειροδυναμομέτρηση) των φαλάγγων του κυρίαρχου χεριού ρίψης και ευστοχίας καθώς και 4. Τη διάμετρο παλάμης και το μήκος καρπού του κυρίαρχου χεριού ρίψης Yποθέσεις Η βασική ερευνητική υπόθεση ήταν ότι η ευστοχία κατά τη διαδικασία των ρίψεων σχετίζεται με τη διατήρηση σταθερής εφαρμογής δύναμης του καμπτήρα αγωνιστή μυ (ωλένιος καμπτήρας του καρπού, M. Flexor Carpi Ulnaris) και του εκτείνοντα ανταγωνιστή (κοινός εκτείνων τους δακτύλους, M.Extensor digitorum), μυ του καρπού, στο κυρίαρχο χέρι ρίψης. Δευτερεύουσες υποθέσεις της έρευνας 1. Η μέγιστη δύναμη των μυών του καρπού της ομάδας των «εύστοχων» διαφέρει στατιστικά σημαντικά από την ομάδα των «άστοχων», κατά την κάμψη του. 2. Τα ποσοστά διατήρησης σταθερής εφαρμογής δύναμης των μυών του καρπού (καμπτήρα και εκτείνοντα) της ομάδας των «εύστοχων» διαφέρουν στατιστικά σημαντικά από την ομάδα των «άστοχων».

31 Ο βαθμός συνενεργοποίησης του καμπτήρα (αγωνιστή) και του εκτείνοντα (ανταγωνιστή) μυ στην κάμψη του καρπού στις 180 ο, της ομάδας των «εύστοχων», διαφέρει στατιστικά σημαντικά από αυτήν της ομάδας των «άστοχων», στις ρίψεις σε υψηλό στόχο. 4. Οι «εύστοχοι» στην κάμψη του καρπού στις 180 ο παρουσιάζουν σε σχέση με τους «άστοχους» στατιστικά μικρότερη συνενεργοποίηση των μυών του καρπού στη διάρκεια εκτέλεσης ρίψεων ευστοχίας σε μεσαίο στόχο. 5. Οι «εύστοχοι» στην κάμψη του καρπού στις 180 ο παρουσιάζουν σε σχέση με τους «άστοχους» στατιστικά μικρότερη συνενεργοποίηση των μυών του καρπού στη διάρκεια εκτέλεσης ρίψεων ευστοχίας σε χαμηλό στόχο. 6. Οι «δυνατοί» στην κάμψη του καρπού στις 180 ο παρουσιάζουν σε σχέση με τους «αδύναμους» στατιστικά μικρότερη συνενεργοποίηση των μυών του καρπού στη διάρκεια εκτέλεσης ρίψεων ευστοχίας σε υψηλό στόχο. 7. Οι «δυνατοί» στην κάμψη του καρπού στις 180 ο σε σχέση με τους «αδύνατους» παρουσιάζουν στατιστικά μικρότερη συνενεργοποίηση των μυών του καρπού στη διάρκεια εκτέλεσης ρίψεων ευστοχίας σε μεσαίο στόχο. 8. Οι «δυνατοί» στην κάμψη του καρπού στις 180 ο σε σχέση με τους «αδύνατους» παρουσιάζουν στατιστικά μικρότερη συνενεργοποίηση των μυών του καρπού στη διάρκεια εκτέλεσης ρίψεων ευστοχίας σε χαμηλό στόχο. 9. Οι «εύστοχοι» παρουσιάζουν σε σχέση με τους «άστοχους» στατιστικά μικρότερη ενεργοποίηση του ωλένιου καμπτήρα στην κάμψη στις 180 ο, κατά τη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) ποσοστών της μέγιστης δύναμης. 10. Οι «εύστοχοι» παρουσιάζουν σε σχέση με τους «άστοχους» στατιστικά μικρότερη ενεργοποίηση του εκτείνοντα στην κάμψη στις 180 ο, κατά τη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) ποσοστών της μέγιστης δύναμης.

32 Οι «εύστοχοι» παρουσιάζουν σε σχέση με τους «άστοχους» στατιστικά μικρότερη ενεργοποίηση του ωλένιου καμπτήρα στην κάμψη στις 180 ο, κατά τη διάρκεια ανάπτυξης υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης. 12. Οι «εύστοχοι» παρουσιάζουν σε σχέση με τους «άστοχους» στατιστικά μικρότερη ενεργοποίηση του εκτείνοντα στην κάμψη στις 180 ο, κατά τη διάρκεια ανάπτυξης υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης. 13. Οι «εύστοχοι» παρουσιάζουν σε σχέση με τους «άστοχους» στατιστικά μεγαλύτερη τιμή στη μέγιστη δύναμη των φαλάγγων καθώς και μεγαλύτερες τιμές στη διάμετρο της παλάμης και το μήκος καρπού. Ορισμοί Νευρομυικός έλεγχος: είναι η ικανότητα του Κ.Ν.Σ. να ελέγχει τη μυική συστολή κατόπιν νευρικών ώσεων, οι οποίες με τη σειρά τους διεγείρουν τις λειτουργικές μονάδες μιας κινητικής δραστηριότητας (Vander et al., 1980). Συναρμογή κίνησης: είναι μια σύνθετη ικανότητα η οποία αναφέρεται στις συντονισμένες ιδιότητες του ατόμου να οργανώνει σωστές, γρήγορες, οικονομικές και επιδέξιες κινήσεις σε καινούργιες (εναλλασσόμενες) συνθήκες (Matveev, 1977). Ισομετρική δύναμη: είναι η ποσότητα δύναμης που παράγει ο μυς κατά την συστολή του χωρίς μεταβολή της εξωτερικής κίνησης της άρθρωσης (Komi, 1979). Συνενεργοποίηση: είναι η ταυτόχρονη δραστηριότητα των αγωνιστών μυών που περιβάλλουν μια άρθρωση με σκοπό την παραγωγή δύναμης, η οποία παρατηρείται όταν η ταχύτητα μυϊκής λειτουργίας και η παραγόμενη δύναμη είναι μέγιστες (Baratta, Solomonov & Zhou, 1988).

33 ΗΜΓ (ηλεκτρομυογραφία): είναι η τεχνική καταγραφής των δυναμικών ενέργειας που παράγονται κατά την συστολή των μυών (DeLuca, 1997). Η μηκοδυναμική σχέση του μυός: είναι η σχέση μεταξύ της μεταβολής του μήκους του μυός και της παραγόμενης δύναμης (Gordon et al., 1966). Η ταχοδυναμική σχέση μυός: είναι η ποσότητα παραγωγής σύγκεντρης δύναμης και είναι αντιστρόφως ανάλογη με την ταχύτητα συστολής του μυός (Hill, 1965). Σταθερή εφαρμογή δύναμης: είναι η δυνατότητα του νευρομυϊκού συστήματος να διατηρεί τη δύναμη που αναπτύσει σε σταθερές τιμές, σε μια συνειδητή συστολή χωρίς να αυξομειώνεται το μήκος του μυός αλλά και η ποσότητα δύναμης που παράγει (Harre, 1986). Συντονισμός Χεριού-Ματιού: είναι η ικανότητα ελέγχου σύσπασης των επιμέρους μυών και η μεταβίβαση επακριβώς ρυθμισμένων εντολών ακόμα και για απλές κινητικές δράσεις και οι οποίες εξαρτώνται από την παρουσία ή όχι οπτικής ανατροφοδότησης (visual feedback), (Kandel et al., 1995). Ευστοχία: είναι η ικανότητα εκτέλεσης μιας κίνησης η οποία χαρακτηρίζεται από τον ακριβή τρόπο εκτέλεσης, όπου βασική προϋπόθεση είναι ο οπτικός έλεγχος (Vander et al., 1980). Περιορισμοί της έρευνας Η διαφοροποίηση του δείγματος έγινε σύμφωνα με το επίπεδο της δύναμής τους, το βαθμό συνενεργοποίησης του καμπτήρα και εκτείνοντα, τα ποσοστά ευστοχίας και όχι μεταξύ αθλούμενων χειροσφαιριστών - τενιστών και μη, οι οποίοι ενδεχομένως να διέφεραν ελάχιστα ως προς την αθλητική τους ομοιογένεια. Η ελάχιστη ταχύτητα της μπάλας διασφαλίστηκε με απαίτηση από το δείγμα να εκτελέσει ρίψεις όσο είναι δυνατόν μέγιστης ταχύτητας, ώστε να αποφευχτούν

34 ρίψεις με βεληνεκές και χαμηλή ταχύτητα. Στη συγκεκριμένη μελέτη οι ρίψεις ευστοχίας έγιναν μετά από ραχιαία κάμψη έκταση, και μόνο με την κάμψη του καρπού απομονώνοντας τα υπόλοιπα μέλη του σώματος. Οι ρίψεις έγιναν από καθιστή θέση και μόνο προς το προσθοπίσθιο επίπεδο, αποκλείοντας έτσι τη συμμετοχή άλλων μυών όπως για παράδειγμα των πρηνιστών και υπτιαστών μυών. Οριοθετήσεις Η έρευνα αυτή περιορίστηκε στην αξιολόγηση της συνενεργοποίησης των μυών (καμπτήρων και εκτεινόντων του καρπού) σε αθλητές χάντμπολ, υψηλού επιπέδου και αθλητές τένις (φοιτητές του ΤΕΦΑΑ Σερρών) οι οποίοι δεν ήταν ενταγμένοι σε ειδικά προπονητικά προγράμματα δύναμης. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή στην έρευνα ήταν η προσκόμιση ιατρικής γνωμάτευσης. Η αξιολόγηση των δυναμικών χαρακτηριστικών της κίνησης των συγκρκριμένων μυών έγινε με την ηλεκτρομυογραφική μέθοδο. Το πρωτόκολλο ευστοχίας περιλάμβανε διαδικασία ρίψεων ευστοχίας σε ψηλό, μεσαίο και χαμηλό στόχο (κυκλικής μορφής και διαμέτρου 35εκατ.) στο μέσον του τέρματος. Η συγκεκριμένη έρευνα ακολούθησε διαφορετικές επιστημονικές προσεγγίσεις, διότι τα όργανα, που χρησιμοποιήθηκαν για την καταγραφή ορισμένων δεδομένων της έρευνας, αποτελούν πρωτότυπες κατασκευαστικές τεχνικές μέτρησης. Για παράδειγμα ο τρόπος ρίψης της μπάλας, η ακρίβεια ρίψης στο στόχο και η ταχύτητα ρίψης της μπάλας. Τα βοηθητικά όργανα σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν στο άτυπο Εργαστήριο του Νευρομυϊκού Ελέγχου και Θεραπευτικής Άσκησης, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Εργοφυσιολογίας και Εργομετρίας του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών. Επιλπέον, για τις ανάγκες της εργασίας χρησιμοποιήθηκαν ο μηχανολογικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός, όπου η συμβολή

35 και η υποστήριξη των οποίων ήταν απαραίτητη και σημαντική για την ολοκλήρωση αυτής της έρευνας.

36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ II ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Νευρομυικός έλεγχος Οποιαδήποτε κίνηση του ατόμου είναι προϊόν νευρικών ώσεων, που αποστέλλει το κεντρικόνευρικό σύστημα (Κ.Ν.Σ.) προς τους σκελετικούς μύες. Οι μυικές ίνες δεν συστέλλονται αυτόνομα αλλά κατόπιν νευρικών ώσεων του ΚΝΣ. Το μικρότερο μέρος του μυός το οποίο μπορεί να ελεγχθεί ονομάζεται κινητική μονάδα και αποτελείται από τον κινητικό νευρώνα και τις μυϊκές ίνες που νευρώνονται από αυτόν (Milner-Brown H.S., Stein R.B. 1995). Ο αριθμός των μυϊκών ινών μιας κινητικής μονάδας ποικίλλει (από 3 έως 2000) ανάλογα με το είδος των κινήσεων που εκτελούν. Οι μύες των δακτύλων, του προσώπου και των ματιών έχουν λιγότερες και βραχύτερες μυϊκές ίνες, ενώ μεγάλοι μύες όπως αυτοί των ποδιών, έχουν περισσότερες και με μεγαλύτερο μήκος. Ένας μυς αποτελείται από πολλές κινητικές μονάδες που καθεμιά νευρώνεται από διαφορετική νευρική απόληξη με διαφορετικό επίπεδο διεγερσιμότητας. Άλλες κινητικές μονάδες απαιτούν ισχυρά ερεθίσματα για να διεγερθούν ενώ άλλες όχι. Ανεξάρτητα με το αν το επίπεδο διεγερσιμότητας είναι χαμηλό ή υψηλό, όταν το ερέθισμα το ξεπεράσει, τότε διεγείρονται όλες οι μυϊκές ίνες που αποτελούν την κινητική μονάδα. Ακολουθείται δηλαδή ο νόμος «όλον ή ουδέν», (Milner-Brown H.S., Stein R.B. 1995). Οι κινητικές μονάδες αποτελούν τη λειτουργική μονάδα του νευρικού ελέγχου μιας κινητικής δραστηριότητας. Η διέγερση μιας κινητικής μονάδας προκαλεί τη συστολή όλων των μυϊκών ινών, που υπάγονται στη μονάδα αυτή. Θεωρητικά, όσο περισσότερες κινητικές μονάδες διεγείρονται, τόσο περισσότερες μυϊκές ίνες συστέλλονται και τόσο μεγαλύτερη δύναμη παράγεται.

37 Πολλές από τις σύνθετες πληροφορίες που πρέπει να επεξεργαστεί ο εγκέφαλος χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της δύναμης σύσπασης των μυών. Θεωρητικά, ο έλεγχος αυτός είναι πιο σημαντικός όταν εξετάζεται η πραγματοποίηση κινήσεων ευστοχίας. Γενικά, μικροί μύες που ελέγχουν επιδέξιες και συντονισμένες κινήσεις, έχουν κινητικές μονάδες με ολιγάριθμες ίνες π.χ. (μύες ματιού), ενώ μεγάλοι μύες που εκτελούν αδρές κινήσεις έχουν μονάδες με πολυάριθμες ίνες π.χ. (μύες κάτω άκρων), (Vander et al., 1980). To τενόντιο αντανακλαστικό διεγείρεται λόγω της θέσεώς του και κατά τη συστολή και κατά την διάταση του μυός μεταφέροντας την τάση στον τένοντα. Η συμπεριφορά του τενόντιου αντανακλαστικού κατά την εκτέλεση κινήσεων δεξιότητας έχει μεγάλη σημασία γιαυτό και η αδυναμία τέτοιων κινήσεων ακριβείας από κάποιους οφείλεται στο ότι αυτό (τενόντιο αντανακλαστικό) προκαλεί τη χαλάρωση του έντονα συστελλόμενου μυ. Η ελεγχόμενη σύσπαση των μυών (αγωνιστών-ανταγωνιστών) είναι εκείνη που μας επιτρέπει να κινούμε τα άκρα μας, να διατηρούμε τη στάση του σώματός μας ώστε να εκτελούμε διάφορες εργασίες με μεγάλη ακρίβεια κινήσεων. Η δύναμη η οποία παράγεται στον συσπώμενο μυ και η προκαλούμενη αλλαγή του μήκους του μυός εξαρτώνται από: το αρχικό μήκος του μυός, την ταχύτητα αλλαγής του μήκους του μυός και από την εξωτερική αντίσταση που δρά για να εναντιωθεί στην κίνηση (Nicin, 2000). Κατά την ισομετρική συστολή, τα συσταλτά στοιχεία του μυός βραχύνονται και τα ελαστικά διατείνονται, αλλά το συνολικό μήκος του μυός παραμένει σταθερό (Gorton et al., 1966). Επειδή η εξωτερική αντίσταση είναι ίση με την μυϊκή δύναμη, δεν παράγεται εξωτερική κίνηση και αναφερόμαστε σε μια στατική σύσπαση. Κατά τη μειομετρική συστολή βραχύνονται τα συσταλτά στοιχεία του μυός, ενώ τα

38 ελαστικά διατείνονται και το συνολικό μήκος του μυός μειώνεται.. Στην περίπτωση αυτή, ο μυς υπερνικά την εξωτερική αντίσταση παράγοντας θετικό έργο. Στις περιπτώσεις που το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι η ακρίβεια κίνησης όπως, (η στόχευση), τότε η προπαρασκευαστική φάση πρέπει να είναι αργή και σύντομη με μια παύση, πριν από την εφαρμογή της δύναμης (Gowitzke & Milner, 1988). Κατά την πλειομετρική συστολή, ο μυς επιμηκύνεται αντενεργώντας στην εξωτερική επιβάρυνση, η οποία είναι πέρα από τη δύναμή του, ενώ η καθαρή μυϊκή ροπή είναι στην αντίθετη κατεύθυνση από την μεταβολή της γωνίας της άρθρωσης (Zatsiorski, 1979). Συναρμοστικές ικανότητες Oι συναρμοστικές ικανότητες ενός ατόμου είναι βασισμένες σε κινητικές εμπειρίες και αφορούν την ποιότητα εκτέλεσης των κινήσεων. Αυτή η ικανότητα αναπτύσσεται με την εκμάθηση κινητικών δεξιοτήτων, τη δυνατότητα μεταφοράς τους σε νέες καταστάσεις καθώς και με τη δυνατότητα χρησιμοποίησής τους σε μεταβαλλόμενες καταστάσεις (Roth, 1987). Σε κάθε κατηγορία κίνησης οι μύες συσπώνται και χαλαρώνουν. Οι αγωνιστές ως κινητήριοι μύες αντισταθμίζονται από τους ανταγωνιστές παρεμβαίνοντας ως τροχοπέδη στην κίνηση που παράγουν οι αγωνιστές μύες. Για την πραγματοποίηση μιας κίνησης απαιτείται ενέργεια την οποία μπορούν να παράξουν ένας οι περισσότεροι μύες. Ο μυς που είναι υπεύθυνος για μια κίνηση λέγεται αγωνιστής ή πρωταγωνιστής ενώ οι μύες που δρούν στην αντίθετη κατεύθυνση ονομάζονται ανταγωνιστές. Κατά την ενδομυική συναρμογή αναπτύσσονται πρότυπα ενεργοποίησης αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών, μέσω της στρατολόγησης των κιητικών τους μονάδων.

39 Η συναρμογή των κινήσεων εκτός των άλλων, δηλώνει την ικανότητα κιναισθητικής διαφοροποίησης του ατόμου πραγματοποιώντας διαβάθμιση των κινήσεων βάσει των κιναισθητικών πληροφοριών από τους μύες και τους τένοντες (Henneman, 1965b). Η κινητική αυτή ικανότητα καθιστά δυνατή την εκλεπτισμένη εκτέλεση επιμέρους φάσεων της κίνησης και συμβάλλει στην λεπτομερή διαβάθμιση διαφόρων παραμέτρων δύναμης, χώρου και χρόνου, στα πλαίσια μιας κινητικής εκτέλεσης (Meinel, 1987). Συνενεργοποίηση Η ταυτόχρονη δραστηριότητα των αγωνιστών μυών που περιβάλλουν μια άρθρωση με σκοπό την παραγωγή δύναμης χαρακτηρίζουν το φαινόμενο της συνενεργοποίησης. Η συνενεργοποίηση παρατηρείται όταν η ταχύτητα μυϊκής λειτουργίας και η παραγόμενη δύναμη είναι μέγιστες (Baratta, Solomonov & Zhou, 1988). Η συνενεργοποίηση του ανταγωνιστή κατά τη διάρκεια της μυικής συστολής του αγωνιστή έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της παραγόμενης δύναμης και εξαρτάται από το προπονητικό επίπεδο του αθλητή (Amiridis et al., 1996), το είδος και την ταχύτητα της μυικής λειτουργίας (Kellis, Baltzopoulos, 1997 & 1996), το βαθμό ενεργοποίησης του μυός (Solomonov, Baratta, Zhou and D. Ambrosia, 1988), την γωνία της άρθρωσης που γίνεται η προσπάθεια (τo τεστ), την εξεταζόμενη άρθρωση (Solomonov et al., 1988) και τους μύες που συμμετέχουν στην κίνηση (Snow et al., 1993 & 1995). Σε συστολές μέγιστης έντασης η συνενεργοποίηση των ανταγωνιστών μπορεί να βοηθήσει τους συνδέσμους στη διατήρηση της σταθερότητας της άρθρωσης (Baratta et al., 1988). Η συνενεργοποίηση των ανταγωνιστών μπορεί να αποτελέσει ένα προστατευτικό μηχανισμό των δραστηριοτήτων που περιέχουν δυνατές ή

40 γρήγορες συστολές (Tyler & Hutton, 1986). Για την επίτευξη εύστοχων ρίψεων σημαντική προϋπόθεση αποτελεί η τέλεια συνεργασία των μυικών ομάδων που ενεργοποιούνται. Το φαινόμενο της συνενεργοποίησης έχει συχνά παρατηρηθεί και ειδικά όταν η ταχύτητα λειτουργίας ή η παραγόμενη δύναμη είναι μέγιστες. Η συνενεργοποίηση των ανταγωνιστών μυών συνήθως ποσοτικοποιείται μέσω της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας των μυών που συμμετέχουν στην κίνηση και εκφράζεται ως ποσοστό επί της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας του ιδίου μυός όταν αυτός είναι αγωνιστής (Bobbert, Huijing & van Ingen Schenau, Kellis, Knutson, Soderberg et al., Vitasalo, Salo & Lahtinen, Voigt, Simonsen, Dyhre-Poulsen & Klausen, 1995). Μέγιστη ισομετρική δύναμη Ισομετρική δύναμη είναι η ποσότητα δύναμης που παράγει ο μύς κατά την συστολή του χωρίς να μεταβάλλεται το μήκος του, χωρίς να παράγεται εξωτερική κίνηση και μηχανικό έργο. Στην περίπτωση αυτή η εξωτερική αντίσταση ή η επιβάρυνση είναι ίση με τη δύναμη του μυός. Η μέγιστη ισομετρική δύναμη επιτυγχάνεται σε λιγότερο από 1sec (Komi, 1979). Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις η μυϊκή συστολή διαρκεί από sec και επομένως είναι πολύ σπάνιο να επιτευχτεί στον ελάχιστο αυτό χρόνο η μέγιστη δύναμη. Αυτή όμως η χρονοδυναμική σχέση μπορεί να βελτιωθεί με την προπόνηση. Παράγοντες που την επηρεάζουν είναι η ηλικία, το φύλο, το προπονητικό επίπεδο (Sukop et al., Vitasalo et al., 1978). Η ισομετρική δύναμη αυξάνεται απότομα με την είσοδο στην προεφηβεία (Malina, Parker et al., 1990) και ο ρυθμός αυτός αύξησης συνεχίζεται σε όλη τη εφηβική περίοδο (Blimkie, 1989). Ο Blimkie αναφέρει ότι έφηβοι ηλικίας 16 ετών

41 παρουσίασαν μεγαλύτερο ποσοστό μυϊκής ενεργοποίησης σε σχέση με τα παιδιά ηλικίας 10 ετών. Άλλες μελέτες των Kanehisa et al., (1995α) ανέφεραν σταδιακή σημαντική αύξηση της σχετικής ισομετρικής δύναμης (δύναμη/ανατομική εγκάρσια επιφάνεια) των εκτεινόντων και καμπτήρων μυών του αγκώνα και γόνατος. Μηκοδυναμική σχέση του μυός Η απόδοση και η συμπεριφορά του μυός εξαρτάται και από τις μηχανικές του ιδιότητες. Αυτές οι ιδιότητες συμβάλλουν στην παραγωγή δύναμης και ισχύος και σχετίζονται με το μήκος του μυός και της παραγόμενης δύναμης. Σε κατάσταση ηρεμίας ο μυς έχει το μεγαλύτερο βαθμό ελαστικότητας, όταν όμως αντιστέκεται σε μια εξωτερική αντίσταση τότε ο μυς συσπάται και οι τενόντιες ίνες διατείνονται, παίρνουν τη μορφή ενός λάστιχου. Συνεπώς ο μυς μπορεί και συστέλλεται από διαφορετικά αρχικά μήκη. Έρευνες έδειξαν ότι με τα προπονητικά ερεθίσματα που σαν στόχο είχαν τη βελτίωση της δύναμης δεν μεταβάλλουν τη κατανομή των μυικών ινών (Costill et al., 1979). Η επίδραση της προπόνησης στο μέγεθος των μυϊκών ινών είναι τεκμηριωμένη. Η υπερτροφία αυτή των μυικών ινών έχει επιβεβαιωθεί και με βιοψίες (Hermansen & Wachtlova, 1971). Όταν το μήκος του μυός τη στιγμή της διέγερσης είναι ίσο με το μήκος της στιγμής ηρεμίας τότε παράγεται η μεγαλύτερη ισομετρική δύναμη. Αντίθετα, όταν τα αρχικό μήκος είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο απο το μήκος της ηρεμίας τότε παράγεται μικρότερη ισομετρική δύναμη (Gordon et al., 1966). Σε ποια γωνία, και σε ποιό μήκος οι μύες παράγουν τη μέγιστη δύναμή τους ποικίλει από άρθρωση σε άρθρωση.

42 Ταχοδυναμική σχέση του μυός Μια σπουδαία ιδιότητα του μυός που έχει και θεωρητική αξία αλλά και πρακτική είναι, η σχέση που υπάρχει στην ταχύτητα μυϊκής συστολής και την παραγωγή μυικής δύναμης. H ταχοδυναμική ικανότητα εκφράζει τη σχέση της ταχύτητας της συστολής του μυός με τη μυική δύναμη και συνεισφέρει στην εκρηκτικότητα που παρατηρείται στις αθλητικές κινήσεις. Στα αθλήματα ρίψης όπως είναι η υδατοσφαίριση και η χειροσφαίριση, όσο μεγαλύτερη δύναμη χρειάζεται για την μετακίνηση της μπάλας, τόσο αυξάνεται η συνεισφορά του άνω άκρου. Για τον καρπό είναι η κάμψη από την θέση υπερέκτασης προς τη θέση έκτασης (με απότομο έλεγχο της κίνησης, όταν έλθει ο καρπός σε ευθεία θέση), και για τα δάκτυλα η έκταση (Basmajan & DeLuca, 1985). H ταχοδυναμική ικανότητα αξιολογείται από τα αποτελέσματα των μετρήσεων της μέγιστης μυϊκής δύναμης και της μέγιστης ταχύτητας. Η κλασική ταχοδυναμική σχέση αναφέρεται κυρίως σε μη κυκλικές κινήσεις (Τσαρούχας & Γιαβρόγλου, Vandewalle et al., 1987). Στην άρθρωση του αγκώνα, η μέγιστη ισομετρική δύναμη των καμπτήρων μυών παράγεται στη γωνία των 120 ο, ενώ αυτή των εκτεινόντων παράγεται στη γωνία των 40 ο (Clarke, 1966). Αυτή όμως η χρονοδυναμική σχέση μπορεί να βελτιωθεί με την προπόνηση (Sukop et al., Vitasalo et al., 1978). Η θεμελιώδης ιδιότητα της ταχοδυναμικής σχέσης σημαίνει ότι όσο πιο γρήγορα συστέλλεται ένας μυς τόσο λιγότερη δύναμη παράγει, (για το λόγο αυτό ένα ελαφρύ αντικείμενο ανυψώνεται γρηγορότερα από ένα βαρύτερο) και αυτό εκφράζεται με την παρακάτω σχέση του Hill (1965), V= (P 0 -P) b/ (P+α), όπου: P = επιβάρυνση του μυός. P 0 = μέγιστη δύναμη κατά την ισομετρική συστολή.

43 α = σταθερή με την διάσταση της δύναμης. b = σταθερή με τη διάσταση της ταχύτητας. V = ταχύτητα βράχυνσης. Όταν P =0, V επιτυγχάνει την ανώτατη τιμή για ένα ορισμένο μυ (Komi, 1979). Ορισμένοι αθλητές έχουν εκ γενετής το χάρισμα να εκτελούν κινήσεις πιο γρήγορα, άλλοι πιο αργά. Αυτό που απαιτείται είναι η καλή αθλητική τεχνική και ο εντοπισμός της δύναμης που θα βοηθήσει να επιταχυνθεί και να μεγιστοποιηθεί αυτή η λειτουργία. Στη προκειμένη περίπτωση συμβαίνουν τα παρακάτω: Η λανθάνουσα περίοδος, δηλαδή το διάστημα που απαιτείται από τη στιγμή της διέγερσης έως και την μηχανική απάντηση του μυός, μεγαλώνει με την αύξηση της επιβάρυνσης. Κατά συνέπεια όσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση τόσο εκτενέστερη είναι η διάταση άρα απαιτείται περισσότερος χρόνος (Lee et al., 2005). Ηλεκτρομυογραφία (ΗΜΓ) Η τεχνική καταγραφής των δυναμικών ενέργειας που παράγονται κατά την διέγερση των μυών ονομάζεται ηλεκτρομυογραφία. Η καταγραφή αυτή του ηλεκτρικού δυναμικού καλείται ηλεκτρομυογράφημα (DeLuca, 1997). Το ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) χρησιμοποιείται κυρίως για να μελετήσει την ηλεκτρική δραστηριότητα του μυός. Συγκεκριμένα αξιολογείται η κόπωση καθώς και η λειτουργία του μυός κατά τη διάρκεια διέγερσης. Αξιολογείται ο μυϊκός έλεγχος με βάση την χρονική διάρκεια διέγερσης του μυός ή ακόμη συγκρίνοντας τα ποσοστά ενεργοποίησης διαφορετικών κινητικών μονάδων (Kornal, 2005). Παράμετροι που αξιολογούνται περιλαμβάνουν την ένταση και την διάρκεια της ενεργοποίησης του μυός και η χρονική ακολουθία της μυϊκής δραστηριότητας σε μια κίνηση.

44 Η σπουδαιότητα του ΗΜΓ ενισχύεται από το ότι επιτρέπει την καταγραφή του σήματος όχι μόνο των επιφανειακών αλλά και των εν τω βάθει μυών (Basmajan & DeLuca, 1985). Η ικανότητα του νευρομυϊκού συστήματος να παράγει δύναμη διαφέρει ανάλογα με τη γωνιακή θέση της άρθρωσης και τη θέση του σώματος (Pavol & Grabiner, 2000). Η σχέση δύναμης και ηλεκτρομυογραφήματος μπορεί να είναι γραμμική ή μη γραμμική. Αυτό εξαρτάται από την κατανομή των μυικών ινών στους μύες (Komi & Tesch, 1979). Όταν ο μυς είναι ομοιογενής από άποψη μυικών ινών (μήκος και αριθμός), τότε, η σχέση είναι γραμμική, ενώ στην αντίθετη περίπτωση είναι μη γραμμική (Saltin & Gollnick, 1983). Έλεγχος των κινήσεων Μέσα στις δυνατότητες του κινητικού συστημάτος είναι και η δυνατότητα σχεδιασμού διάφορων κινήσεων ευκινησίας, συντονισμού και επιδεξιότητας. Όλες οι παραπάνω ενέργειες ελέγχονται από τα κινητικά συστήματα του εγκεφάλου, τα οποία μας επιτρέπουν να διατηρούμε την ισορροπία και τη στάση μας, να κινούμε το σώμα μας, να επικοινωνούμε μέσω χειρονομιών και. το πιο σπουδαίο, να κινούμε τα άκρα μας κατά βούληση. Εκτός από τον απλό έλεγχο της σύσπασης των επιμέρους μυών, τα κινητικά συστήματα πρέπει να μεταβιβάζουν επακριβώς ρυθμισμένες εντολές ακόμα και για μια απλή κινητική δράση (Kandel et al., 1995). Πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η ευστοχία ανήκει στο ιδιαίτερο κομμάτι των κινητικών ικανοτήτων του ανθρώπου, όπου η συνεργασία ματιού-χεριού ή ματιού-ποδιού εκτελείται με την οπτική ικανότητα ενός ατόμου που κατά κανόνα οι κινήσεις αυτές διακρίνονται από μια ηρεμία και χαλαρότητα. Κατά τη διάρκεια μιας εκούσιας μυϊκής σύσπασης, οι διακυμάνσεις της δύναμης εξαρτώνται από την παρουσία ή όχι οπτικής

45 ανατροφοδότησης (visual feedback), από την ιδιαιτερότητα της κίνησης και από το επίπεδο της φυσικής κατάστασης του ατόμου (Kandel et al., 1995). Εμβιομηχανική προσέγγιση Στα εμβιομηχανικά χαρακτηριστικά της ρίψης περιλαμβάνονται οι κινηματικοί και δυναμικοί παράγοντες που επηρεάζουν ή περιγράφουν την εκτέλεσή της. Βιομηχανικά χαρακτηριστικά της κίνησης ευστοχίας Κατά τους Pappas et al., (1995) η ρίψη, όσον αφορά στον καρπό διαιρείται σε τέσσερις φάσεις: Στην πρώτη (προπαρασκευαστική), όπου διακρίνεται η μέγιστη έκταση του καρπού. Στη δεύτερη (φάση της επιτάχυνσης), όπου παρατηρείται η προώθηση της μπάλας στο στόχο, στην οποία συμμετέχουν ο κερκιδικός καμπτήρας του καρπού, ο βραχιονοκερκιδικός, ο επιπολής κοινός καμπτήρας των δακτύλων, ο στρογγύλος πρηνιστής και υπτιαστής. Στην τρίτη (απελευθέρωση της μπάλας), όπου ο καρπός προοδευτικά κάμπτεται και μειώνεται η ταχύτητά του, γνωστή ως φάση επιβράδυνσης. Σ αυτή συμμετέχουν οι εκτείνοντες μύες του πήχη, που ενεργούν πλειομετρικά και «ελέγχουν» την επιβράδυνση της κίνησης με ακρίβεια. Στην τέταρτη, όπου πραγματοποιείται η επιστροφή του καρπού στην αρχική του θέση. Ο σωστός συντονισμός των κινήσεων στο σύστημα αυτό συνθέτει στην "μαστιγωτή" κίνηση του χεριού κατά τη ρίψη. Σύμφωνα με τους Branta et al., (1984) η ρίψη μπορεί να διακριθεί ως ρίψη εναντίον στόχου, ρίψη μέγιστης απόστασης ή ως ρίψη ταχύτητας. Αυτή μπορεί να γίνει με τα δύο χέρια ή με το ένα, να γίνει πάνω η κάτω από τον ώμο, με άλμα ή χωρίς, από στάση ή με κίνηση. Κατά τους Donskoi (1971), Οpavski (1982), Hochmuth (1984), η ριπτική κίνηση αποτελεί μία ανοικτή κινηματική αλυσίδα που

46 συμμετέχει σχεδόν όλος ο ανθρώπινος μυοσκελετικός μηχανισμός. Σε αυτή τη περίπτωση η κίνηση ξεκινά από τα πόδια και το ισχίο, στη συνέχεια μεταφέρεται στον κορμό, τον ώμο, στη συνέχεια στον αγκώνα, τον καρπό και τις μετακαρποφαλαγγικές αρθρώσεις, εξαρτώμενη λειτουργικά από το εσωτερικό αυτών των μυών (Muller, 1982). Ανάλογα με τις απαιτήσεις του κάθε αθλήματος η ταχύτητα και η ακρίβεια αποτελούν το σκοπό της ριπτικής κίνησης, η οποία ξεκινά από τις μυϊκές ομάδες των κάτω άκρων, και διαμέσου του ώμου και του αγκώνα τελειώνει με τη κίνηση του καρπού (Plagenhoef, 1971). Η ριπτική κίνηση εκδηλώνεται ως ένα σύστημα επιταχύνσεων και επιβραδύνσεων, η οποία τελειώνει στις άκρες των φαλάγγων του καρπού του χεριού ρίψης. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι αθλητές υψηλότερου επιπέδου εκδηλώνουν στην άρθρωση του καρπού κινήσεις σταθερότερες σε αντίθεση με τους μη αθλούμενους (John, 1994). Στη σημαντικότητα των κύκλων διάτασης-σύσπασης αναφέρεται ο Chapman (1988), ο οποίος τονίζει, ότι οι κύκλοι αυτοί συμβαίνουν με μία χρονική ακολουθία από τα πλησιέστερα προς τον κορμό τμήματα μέχρι τα πιο απομακρυσμένα. Η τεχνική ρίψης στη Χειροσφαίριση Η σημασία των λεπτών χειρισμών κάθε μέλους του ανθρώπινου σώματος είναι φανερή διότι έχει αντίκτυπο στις αθλητικές κινήσεις, επομένως και στο άθλημα της χειροσφαίρισης. Ο σωστός χειρισμός της μπάλας εξαρτάται από το μήκος της παλάμης και τη διάμετρο του καρπού, η οποία βελτιώνεται με την εξάσκηση και κατά συνέπεια συμβάλλει στην ευστοχία (Pokrajac, Oξύζογλου & Χατζημανουήλ, 2003). Επομένως πολύ πιθανό είναι και ο αθλητής του οποίου οι

47 τιμές των διαστάσεων της παλάμης είναι μεγαλύτερες να είναι και πιο εύστοχος (Diadzuk, 1982). Κατά τον Germanescu (1983), η ιδανική αυτή τιμή της διαμέτρου παλάμης πρέπει να είναι 25-26εκ., ενώ ο Oxyzoglou (2001) βρήκε τιμές σε Γιουγκοσλάβους και Έλληνες χειροσφαιριστές 24.6εκ. & 22.8εκ. αντίστοιχα. Με συστηματική και μακρόχρονη προπόνηση ο αθλητής αποκτά την αίσθηση της μπάλας και ως προς την περίμετρό της και το βάρος της. Κατά την διαδικασία εκμάθησης δυναμώνουν οι καμπτήρες μύες του καρπού και των δακτύλων οπότε, ο αθλητής αποκτά ικανότητα και ποιότητα στο κράτημα της μπάλας στην κατεύθυνσή της και κατ επέκταση στην ευστοχία. Οι ρίψεις χωρίς φόρα εκτελούνται κυρίως κατά τη διάρκεια του αγώνα στις περιπτώσεις των επτά μέτρων (πέναλτι) και κατά τη διάρκεια των φάσεων όταν πρόκειται να δοθεί πάσα. Στην περίπτωση αυτή ο αθλητής βρίσκεται σε αδυναμία να αυξήσει την ταχύτητα απελευθέρωσης της μπάλας, επειδή δεν προηγείται κάποια κίνηση, αλλά είναι αναγκασμένος να προσδώσει την ταχύτητα στην μπάλα με την εφαρμογή των στιγμιαίων δυνάμεων από τις επιμέρους αρθρώσεις του σώματος (αγκώνας και καρπός), σε φάσεις επιτάχυνσης και επιβράδυνσης (Atwater, 1979). Το είδος αυτό της ρίψης πάνω από τον ώμο (overarm throwing) χωρίς προηγούμενο τρέξιμο, εφαρμόζεται σε αθλήματα όπως το Baseball, American football, υδατοσφαίριση, χειροσφαίριση κ.λ.π., στα οποία η κινητική διαδικασία των επιμέρους μελών του σώματος με στόχο την απελευθέρωση της μπάλας έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Για να εκτελεστεί μια εύστοχη ρίψη απαιτείται και μια σχετική δύναμη κυρίως του καρπού και κατόπιν των δακτύλων (Bolek, 1982). Η μπάλα απελευθερώνεται από το κυρίαρχο χέρι ρίψης μετά από την έκταση του

48 αγκώνα και την εκρηκτική κάμψη του καρπού και των μεταφαλλαγγικών αρθρώσεων (Atwater, 1979). Ευστοχία Η ικανότητα εκτέλεσης μιας δεξιότητας με ακρίβεια ορίζεται σαν ευστοχία (Schmidt et al., 1979). Αυτή η ικανότητα επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων που είναι: η ταχύτητα κίνησης, η απόσταση κίνησης, ακρίβεια κίνησης, χρόνος κίνησης, διαστάσεις στόχων, κατάσταση στόχου (κινητή ή ακίνητη), λειτουργία των μυϊκών ομάδων, κατάσταση των μυϊκών ομάδων, το τεχνικό επίπεδο του αθλητή και τέλος από την ανεπηρέαστη εφαρμογή της τεχνικής κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης. Ένας μυς που διαθέτει μκρό αριθμό μυϊκών ινών είναι σε θέση να εκτελεί κινήσεις ακριβείας περισσότερο σε σχέση με μεγάλους μύες. Η αναλογία των μυϊκών ινών προς τους κινητικούς νευρώνες έχει άμεσο αντίκτυπο στην ακρίβεια (Hamilton & Luttgens, 2002). Αποτελεσματικότητα της ευστοχίας Οι ανθρώπινες κινήσεις που εκτελούνται με σκοπό να πετύχουν έναν συγκεκριμένο στόχο δεν είναι το ίδιο γρήγορες με αυτές που γίνονται με μέγιστη προσπάθεια. Αυτό σημαίνει ότι, οι κινήσεις ακρίβειας δεν εκτελούνται με μεγάλη ταχύτητα και αντιστρόφως (Schmidt, 1982). Επίσης σημαντικός παράγοντας στην ευστοχία θεωρείται η απόσταση της ρίψης ή βολής. Μία συστηματική ανάλυση της σχέσης μεταξύ ταχύτητας και ακρίβειας των κινήσεων πραγματοποιήθηκε από τον Fitts (1954). Συγκεκριμένα ο Fitts βρήκε ότι, η σχέση μεταξύ του εύρους της κίνησης (Α), του πλάτους του στόχου (W) και του μέσου όρου της χρονικής κίνησης (ΜΤ) είναι: MT = a + b [Log 2 (2A/W)]. Η σχέση αυτή δείχνει ότι, όταν δυσκολεύει μία

49 κίνηση εξαιτίας της μείωσης του πλάτους του στόχου ή της αύξησης του εύρους της κίνησης, απαιτείται περισσότερος χρόνος για την ακρίβεια αυτής, επομένως η κίνηση εκτελείται με μειωμένη ταχύτητα. Οι Hore et al. (1996), εξέτασαν την ακρίβεια σε ρίψεις πάνω από τον ώμο και σε πολυαρθρικές κινήσεις των άνω άκρων με σκοπό να οριστούν οι παράγοντες που την επηρεάζουν. Η υπόθεση ήταν ότι οι ρίψεις με μεγάλη ή μικρή ακρίβεια εμφανίζουν σφάλμα στην ταχύτητα ή το συγχρονισμό (χρονισμό) της έναρξης περιστροφής των αρθρώσεων του καρπού, του αγκώνα ή του ώμου. Από την άλλη πλευρά, οι άστοχες ρίψεις μπορεί να είναι αποτέλεσμα του σφάλματος που συντελείται σε κάθε μία από τις παραπάνω αρθρώσεις ή σε όλες μαζί. Οι δοκιμαζόμενοι έριξαν 50 μπάλες του τένις σε ένα στόχο, σε απόσταση 1.5μέτρο. Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι, η ευστοχία ή η αστοχία δεν είναι σφάλμα που συντελείται στην περιστροφή των κοντινών αρθρώσεων, αλλά αποτέλεσμα της διακύμανσης του συγχρονισμού στην έναρξη έκτασης του καρπού. Όταν υπήρχε γρήγορη απελευθέρωση της μπάλας, το επίπεδο της ευστοχίας ήταν χαμηλό σε σχέση με την έκταση του αγκώνα και την κάμψη του καρπού. Αντίθετα, σε αργή απελευθέρωση της μπάλας το επίπεδο ευστοχίας ήταν υψηλό. Η χρονική υστέρηση στην έκταση του αγκώνα και η πρόωρη κάμψη του καρπού στην απελευθέρωση της μπάλας παρουσίασαν χαμηλό επίπεδο ευστοχίας. Ο Kristev (1980) αξιολόγησε την ευστοχία σε αθλητές της χειροσφαίρισης με ρίψη μπάλας σε επιλεγμένα σημεία του τέρματος. Ανάλογα με το σημείο της πρόσκρουσης οι αθλητές παίρνουν τους αντίστοιχους βαθμούς. Η ρίψη γίνεται από απόσταση 10μέτρα από τον τοίχο. Αξιολογείται το άθροισμα των βαθμών 5 ρίψεων. Ο τρόπος αξιολόγησης της ευστοχίας που προτείνει και ο Singer (1983), περιλαμβάνει την τοποθέτηση μικρών αντικειμένων (με διαβάθμηση- διαφορετική

50 αξιολόγηση του κάθε στόχου) μέσα στο τέρμα της χειροσφαίρισης, στα οποία στοχεύουν οι αθλητές. Κάθε στόχος έχει διαφορετική βαθμολογία-διαβάθμιση, και σύμφωνα με τον τον αριθμό εύστοχων βολών που συγκεντρώνει ο εξεταζόμενος, συγκεντρώνει ανάλογα και την βαθμολογία. Σχέση αγωνιστών-ανταγωνιστών μυών και ευστοχίας Τη σχέση αγωνιστών - ανταγωνιστών μυών κατά την προσπάθεια ρίψεων στη χειροσφαίριση μελέτησε ο Muller (1982), ο οποίος ανέλυσε κινηματικά και ηλεκτρομυογραφικά δύο διαφορετικές ρίψεις σε 119 δοκιμαζόμενους. Οι μύες που εξετάστηκαν ήταν για την ωμική ζώνη: Μείζων θωρακικός - αγωνιστής, Δελτοειδής - ανταγωνιστής, για το βραχίονα: Τρικέφαλος βραχιόνιος - αγωνιστής, Δικέφαλος βραχιόνιος - ανταγωνιστής, για τον πήχη: Κερκιδικός καμπτήρας του καρπού, ωλένιος καμπτήρας, μακρός παλαμικός - αγωνιστές, μακρός κερκιδικός εκτείνων τον καρπό, ωλένιος εκτείνων τον καρπό - ανταγωνιστές. Από τα δεδομένα φάνηκε ότι, στις ρίψεις η ενέργεια των ανταγωνιστών είχε αυξηθεί μετά την παραγωγή μέγιστης ταχύτητας και μειώθηκε μόνον σε μικρό αριθμό δοκιμαζόμενων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, ο ανταγωνιστής συμμετείχε πριν ακόμα ο αγωνιστής αποκτήσει τη μέγιστη ταχύτητα και εξαιτίας της μειωμένης συμμετοχής των αγωνιστών, κατά τη μεταφορά της κίνησης. Από την άλλη πλευρά, ο συγχρονισμός των ανταγωνιστών συμφωνεί με τα χαρακτηριστικά της επιβράδυνσης των παλμών, που ελέγχουν το τέλος της φάσης επιτάχυνσης στις βαλλιστικές κινήσεις και δεν έχουν ρόλο σταθεροποιητή της άρθρωσης του αγκώνα, κατά τη διάρκεια της επιτάχυνσης. Οι Toyoshima et al., (1973) χρησιμοποίησαν ηλεκτρομυογραφία και ηλεκτρογωνιομετρία, προκειμένου να αναλύσουν τη συμμετοχή των διαφόρων μελών του σώματος στην ταχύτητα της μπάλας, η οποία επιτυγχάνεται με πέντε

51 διαφορετικούς τρόπους ρίψης. Οι ρίψεις περιελάμβαναν από απλή ρίψη με τη χρησιμοποίηση μόνο του πήχη έως την πλήρη ρίψη πάνω από τον ώμο. Οι μέσες ταχύτητες των επτά (7) δοκιμαζόμενων ήταν από 9 m/sec έως 27.7 m/s αντίστοιχα, για την πρώτη και την τελευταία ρίψη. Οι τρεις ενδιάμεσες ρίψεις περιελάμβαναν περισσότερα μέλη του σώματος που συμμετείχαν διαδοχικά στην κίνηση και πετύχαιναν ταχύτητες κοντά σε αυτές της τελικής ρίψης πάνω από τον ώμο. Όταν η ρίψη γινόταν μόνον με τον πήχη, συγκρινόμενη με αυτή της τελικής ρίψης πάνω από τον ώμο, η δραστηριότητα του τρικέφαλου βραχιονίου ήταν περίπου η ίδια. Το εύρος όμως της γωνίας και η γωνιακή ταχύτητα στην έκταση του αγκώνα, ήταν διπλάσια στην τελική βολή, σε σχέση με τη βολή που γινόταν μόνο με τον πήχη. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι η συμμετοχή της έκτασης της άρθρωσης του αγκώνα στην ταχύτητα ρίψης, προέρχεται όχι μόνο από τη δύναμη της εθελούσιας συστολής του τρικέφαλου βραχιονίου, αλλά και από την ορμή που εκδηλώνεται με την περιστροφή του κορμού. Σχέση δύναμης και ευστοχίας Προϋπόθεση για την ακρίβεια στόχευσης είναι ο συγχρονισμός στην έναρξη της έκτασης του αγκώνα και της κάμψης του καρπού (Hore et al., 1996), ενώ υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ της ευστοχίας και της διακύμανσης του συγχρονισμού κατά την έναρξη της έκτασης του καρπού. Οι Sakurai et al., (1995), μελέτησαν τη ριπτική κίνηση σε άνδρες και γυναίκες και τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν μεταξύ τους. Οι δοκιμαζόμενοι ήταν δεκαέξι (16) άνδρες και δεκαεννέα (19) γυναίκες, οι οποίοι έριξαν softball (184 gr) όσο μακρύτερα μπορούσαν. Η κίνηση του χεριού εκφράστηκε με επτά (7) βαθμούς ελευθερίας ως ακολούθως: τρεις (3) βαθμοί για τον ώμο, ένας (1) βαθμός για τον αγκώνα, ένας (1)

52 βαθμός για τον πήχη και δύο (2) βαθμοί για τον καρπό. Από τους δοκιμαζόμενους επιλέχθηκαν έξι (6) άνδρες και έξι (6) γυναίκες, των οποίων η ριπτική απόσταση ήταν κοντά στο μέσο όρο (άνδρες 47μέτρα, γυναίκες 22.6μέτρα). Τα αποτελέσματα έδειξαν μία οριζόντια προσαγωγή και εσωτερική στροφή του ώμου, έκταση του αγκώνα, πρηνισμό του βραχίονα και κάμψη του καρπού. Οι συσχετίσεις που παρουσιάζονται στη μέγιστη ροπή δύναμης, κατά τις κινήσεις του δυνατού και του αδύνατου χεριού, καθώς και η σχέση της ρίψης στο Μπέϊζμπολ με τη μέγιστη ροπή δύναμης του δυνατού χεριού εξετάστηκε από τον Bartlett et al., (1989). Οι 11 επαγγελματίες αθλητές εκτέλεσαν τις κινήσεις σε γωνιακή ταχύτητα 90deg/s. Οι εξεταζόμενες κινήσεις ήταν: κάμψη-έκταση αγκώνα, πρηνισμός-υπτιασμός του πήχη, προσαγωγή - απαγωγή ώμου, εσωτερική - εξωτερική στροφή ώμου, κάμψη - έκταση ώμου, οριζόντια προσαγωγή - απαγωγή ώμου, κάμψη - έκταση καρπού. Η μέτρηση της ταχύτητας της μπάλας έγινε με ραντάρ τύπου (Ray - Gun Radar, Decanter Electronic), από 60πόδια και μετά από κάθε προσπάθεια το όργανο μηδενιζόταν. Οι αθλητές εκτέλεσαν τρεις προσπάθειες με τη μέγιστη ταχύτητα και αναλύθηκε η προσπάθεια με την καλύτερη ταχύτητα. Στις συσχετίσεις της ρίψης με τις ισοκινητικές δραστηριότητες βρέθηκε ότι, μόνον η προσαγωγή του ώμου συσχετίζεται με τη ρίψη. Η έρευνα των Μπάγιου & Μπουντόλου (2005) αναφέρεται στη σχέση εδαφικών δυνάμεων αντίδρασης και ριπτικής απόδοσης με την ταχύτητα και την ευστοχία σε γνωστό και άγνωστο στόχο. Με τη βοήθεια ηλεκτρονικού δυναμοδαπέδου μετρήθηκε η δύναμη του ποδιού στήριξης και δε διαπιστώθηκε διαφορά στις παραμέτρους ριπτικής απόδοσης μεταξύ αθλητών και μη στις δύο διαφορετικών ειδών ρίψεις.

53 Σχέση συγχρονισμού και ακρίβειας Τη σχέση συγχρονισμού και ακρίβειας ρίψης μελέτησαν οι Hore et al., (1995) όπου οι δοκιμαζόμενοι πέταξαν μπάλες γρήγορα και εύστοχα σε στόχο 6 τετραγωνικών εκατοστών από απόσταση 1.5, 3 και 4.5μέτρων. Διαπιστώθηκε ότι η σχέση ήταν υψηλή στην αρχή της κίνησης και χαμηλή, όταν συγχρονιζόταν με την κατακόρυφη θέση του χεριού. Η έρευνα των Pezarat - Correia et al., (1996) είχε ως σκοπό να εξετάσει με ΗΜΓ το ρόλο των συναγωνιστών και ανταγωνιστών μυών στη ξαφνική έκταση του πήχη κατά τη διάρκεια του σουτ στη Χειροσφαίριση. Οι δοκιμαζόμενοι ήταν επτά (7) αθλητές, οι οποίοι εκτέλεσαν σουτ προς το τέρμα, ή απλή πάσα από απόσταση 30μέτρων. Η ηλεκτρογωνιομέτρηση της άρθρωσης του αγκώνα έδωσε τη δυνατότητα να μετρηθούν οι παράμετροι της θέσης και της ταχύτητας. Στο ΗΜΓ χρησιμοποιήθηκαν επιφανειακά ηλεκτρόδια για την καταγραφή της δράσης των εξής μυών: έσω - έξω πλατύ μηριαίου, τρικέφαλου βραχιονίου, δικέφαλος βραχιονίου, βραχιονοκερκιδικού. Η ανάλυση έδειξε ότι, η έκταση του αγκώνα, κατά τη διάρκεια του σουτ ήταν ολοκληρωμένη και παρόμοια με αυτή που βρέθηκε στην βαλλιστική έκταση κατά τη διάρκεια των απλών αρθρικών κινήσεων. Ο συγχρονισμός των συναγωνιστών και το μέγεθος της μυϊκής δραστηριότητας τους, πριν από την έναρξη της κίνησης, καθόρισε σημαντικά την επιτάχυνση. Τα αποτελέσματα έδειξαν μία συστολή μεταξύ συναγωνιστών και ανταγωνιστών μυών λιγότερη από 30 ms, τα οποία συμφωνούν με αυτά του Pezarat & Correia (1995) όπου η έκταση του αγκώνα συνολικά ήταν εξαρτημένη από τη ροπή που παράγεται από τον τρικέφαλο βραχιόνιο. Επίσης, η συμβολή των εκτεινόντων μυών του αγκώνα στην ταχύτητα του πήχη είναι αναμφισβήτητη, αλλά η ενέργεια που περνά διαμέσου των πλησιέστερων προς τον

54 κορμό αρθρώσεων, φαίνεται ότι είναι η πιο σημαντική πηγή για την αύξηση της ταχύτητας της κίνησης. Σχέση ταχύτητας και ευστοχίας Αρκετές μελέτες έχουν δημοσιευθεί σχετικά με την ευστοχία ρίψεων, την ταχύτητα ρίψεων, τη σχέση δύναμης και ευστοχίας και τη σχέση συναρμογής και ευστοχίας. Δύο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των ρίψεων είναι η ταχύτητα και η ακρίβεια της ρίψης. Τα αποτελέσματα της έρευνας του Schmidt (1988) καθώς και των Kudo, Tsutsui, Ishikura, Ito & Yamamoto (2000), όπου αναφέρεται ότι η ταχύτητα απελευθέρωσης και η απόδοση στην ευστοχία βρίσκονται σε θετική συσχέτιση με την εξάσκηση αποκλείνουν από την αρχή του Fitts. Προς την κατεύθυνση αυτή εκπονήθηκε από τον Eliasz (1993) η εργασία, που αναφέρεται στη σχέση μεταξύ της ταχύτητας ρίψης και των κινητικών παραμέτρων σε δώδεκα αθλητές υψηλού επιπέδου της χειροσφαίρισης. Η ακρίβεια της βολής υπολογίστηκε από την στόχευση ενός τετραγώνου 50 50cm από 6μέτρα απόσταση. Οι αθλητές έριξαν τόσες βολές όσες χρειάστηκε για να σημαδέψουν τρεις φορές το τετράγωνο με τη μέγιστη ταχύτητα. Η μέτρηση της ταχύτητας της μπάλας έγινε από τον Filliard (1989) σε 16 αθλητές της χειροσφαίρισης ομάδας Β κατηγορίας και σε τρία είδη ρίψης. Στη ρίψη χωρίς φόρα η ταχύτητα της μπάλας ήταν 64.78km/h. Οι Hoshikava & Toyoshima (1976) μελέτησαν την κίνηση δύο διαφορετικών ειδών ρίψης στο μπέϊζμπολ. Σημαντική διαφορά υπήρξε στην παλαμιαία - ραχιαία κάμψη του καρπού, πριν από την απελευθέρωση της μπάλας. Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι η θετική μεταφορά της κίνησης εσωτερικά της κινηματικής αλυσίδας

55 λεκάνης, κορμού, ώμου, βραχίονα, πήχη, καρπού, μπάλας, έχει μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη της δύναμης του σουτ. Η εναλλασσόμενη δράση αγωνιστώνανταγωνιστών μυών συμμετέχει σημαντικά στη συνέχεια της μεταφοράς της κίνησης, από τον ένα μοχλό της κινηματικής ενότητας στον άλλον. Η μεγαλύτερη δυνατή μεταφορά κίνησης γίνεται όταν ο αγωνιστής συσπάται μέγιστα μέχρι να φθάσει στην ανώτατη τιμή της ταχύτητας των εφαπτόμενων μοχλών και όταν τελικά αλλάζει η μέγιστη ενεργοποίηση του ανταγωνιστή. Με τον τρόπο αυτό η κίνηση του σουτ μπορεί να συγκριθεί με αυτή του "μαστίγιου". Τα άτομα που δεν εξειδικεύονται σε καθημερινή βάση στη ρίψη αυτού του είδους, η αυξημένη ταχύτητα κίνησης επιφέρει αναγκαστικά και αστοχία Fitts (1954). Τα αποτελέσματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με εκείνα των Tillaar & Etema (2003) που σε γνωστό στόχο δεν βρήκαν καμία σχέση, επισημαίνοντας όμως ότι, όταν οι δοκιμαζόμενοι έριχναν την μπάλα με μεγαλύτερη ταχύτητα παρουσιαζόταν τάση μεγαλύτερης ευστοχίας. Ειδικότερα, φάνηκε πως η ταχύτητα της μπάλας δεν μειώθηκε όταν οι προσπάθειες εκδηλωνόνταν κάτω από το 85% της μέγιστης και στις περιπτώσεις εκείνες που η προτεραιότητα δινόταν στην ευστοχία και όχι στην ταχύτητα της μπάλας. Πιο πρόσφατες έρευνες Tillaar & Ettema (2003a) & (2003b) κάνουν αναφορά στη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σε αθλητές χειροσφαίρισης και μη ως προς την ταχύτητα και την ακρίβεια της ρίψης και φαίνεται ότι όσες ρίψεις εκτελέστηκαν με το 85% της μέγιστης ταχύτητας, οι αθλητές της χειροσφαίρισης ήταν πολύ πιο εύστοχοι από τους μη αθλητές. Όταν όμως η ταχύτητα της μπάλας μειωνόταν τότε μειώνονταν και τα ποσοστά ευστοχίας. Και αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι αθλητές αυτοί ήταν συνηθισμένοι να κάνουν ρίψεις με τέτοια ποσοστά ταχύτητας. Οι ίδιοι ερευνητές Tillaar & Ettema (2003b) μελέτησαν επίσης τη σχέση που υπάρχει

56 ανάμεσα στην ταχύτητα της μπάλας και της γραμικής ταχύτητας κίνησης του αγκώνα του καρπού και των δακτύλων. Όλες αυτές οι αρθρώσεις συγχρονίζονται μαζί πριν την απελευθέρωση της μπάλας από το χέρι. Οι παραπάνω συγγραφείς σε έρευνά τους το (2006), πάλι σε δείγμα υψηλού επιπέδου αθλητών και μη, διαπίστωσαν ότι η προπονητική εμπειρία δεν σχετίζεται με την σχέση ταχύτητας και ακρίβειας της μπάλας σε ρίψεις πάνω από το ύψος του ώμου. Σημασία της έρευνας Έως σήμερα έχουν γίνει πολλές έρευνες που αναφέρονται στην ευστοχία ρίψης στη χειροσφαίριση εξετάζοντας ευρύτερα και τις διάφορες παραμέτρους της όπως: η επίδραση της δύναμης στην ταχύτητα της μπάλας, και η επίδραση της ταχύτητας στην ευστοχία ρίψεων, η επίδραση των εδαφικών δυνάμεων αντίδρασης, η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα και ευστοχία (Eliasz, Nakazawa & Yamamoto, Hore, Hore et al., Schmidt, Hore, Rikli, Μπάγιος, Tillaar & Ettema, 2003a. 2003b. 2006). Ωστόσο δεν έχει ακόμη ερευνηθεί η συμβολή της σταθερής εφαρμογής δύναμης στην ευστοχία και εάν αυτή επηρεάζεται από από την μορφή και το είδος συνενεργοποίησης των συμμετοχόντων στη συναρμογή μυών (καμπτήρων και εκτεινόντων) του καρπού. Αυτό κατά κύριο λόγο ήταν και το κίνητρο για την διεξαγωγή αυτής της έρευνας όπου οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν θα συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη εκτέλεση των ρίψεων κατά τη διάρκεια των αγώνων. Επιπλέον οι πληροφορίες αυτές θα βοηθήσουν στην καλύτερη εμπέδωση της συγκεκριμένης κίνησης του χεριού μέσω της ποιοτικότερης εξάσκησης και εκτέλεσης.

57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ III ΜΕΘΟΔΟΣ Δείγμα Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν είκοσι (20) φοιτητές του ΤΕΦΑΑ Σερρών, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες των δέκα 10 ατόμων, οι μεν της ομάδας υψηλών επιδόσεων «εύστοχων» (n=10 ηλικίας, 22.0±0.8 ετών, αναστήματος, 179.9±4.4cm, σωματικού βάρους, 79.1±7.4kg, διαμέτρου παλάμης και μήκους καρπού 24.5±1.6cm & 19.8±0.9cm) αντίστοιχα, και η ομάδα χαμηλότερων επιδόσεων «άστοχων» (n=10, ηλικίας, 21.2±1.5 ετών, αναστήματος, 180.7±4.8cm σωματικού βάρους, 80.6±6.2kg διαμέτρου παλάμης και μήκους καρπού 24.6±1.5cm & 20.11±0.8cm ανάλογα με το ποσοστό ευστοχίας που παρουσίασαν. Το μοναδικό κριτήριο επιλογής τους ήταν η προπονητική εμπειρία και το προπονητικό υπόβαθρο και εξάσκηση σε άθλημα όπου η κίνηση των άνω άκρων (χεριών) αποτελούσαν καταλυτικά στοιχεία για την τελική κίνηση-φύση του αθλήματος. Για αυτό το λόγο, το τένις και το χαντμπολ επιλέχθηκαν για να επανδρώσει την ομάδα του δείγματός. Συγκεκριμένα, οι παραπάνω αθλητές χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα εφόσον πληρούσαν τα παρακάτω: α) είχαν τουλάχιστον 6 έτη προπονητικής εμπειρίας και συχνότητα προπόνησης περισσότερο από 5 φορές/εβδομάδα, β) ήταν εν ενεργεία αθλητές. Βασισμένοι σε αυτά τα κριτήρια, οι 10 συμμετέχοντες ήταν επαγγελματίες αθλητές της αντισφαίρισης (επίσημη Εθνική κατάταξη μέχρι το νούμερο 10) και οι υπόλοιποι 10 αθλητές ήταν επαγγελματίες χειροσφαιριστές (Α 1 και Α 2 Εθνική κατηγορία), ενεργοί με τον αθλητισμό αλλά χωρίς συμμετοχή σε κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα προπόνησης ευστοχίας τέτοιου είδους τους τελευταίους 12 μήνες. Κανένας από τους συμμετέχοντες δεν είχε καμία εμπειρία στο συγκεκριμένο ισομετρικό πρωτόκολλο το

58 οποίο επρόκειτο να εφαρμοσθεί έτσι ώστε να αποφευχθεί η μάθηση από πριν (learning effect). Όλοι οι συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν (μετά από δήλωσή τους και δική μας διαπίστωση ότι είναι δεξιόχειρες) το δεξί τους χέρι για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου και δεν έπασχαν από πρόβλημα όρασης, ή κάποιο νευρολογικό ή μυοσκελετικό πρόβλημα. Η διαδικασία εφαρμογής πρωτοκόλλου είχε επεξηγηθεί από πριν και πριν τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα είχαν υπογράψει μία ειδική φόρμα συναίνεσης και συμμετοχής. Αποδοχή εφαρμογής του πρωτοκόλλου είχε εξασφαλισθεί από το ινστιτούτο και επιτροπή ηθικής στην ανθρώπινη έρευνα σε συμφωνία με την αρχή του Ελσίνκι. Οι φοιτητές αυτοί επελέγησαν με το κριτήριο της τυχαίας επιλογής. Σε όλους ανεξαιρέτως τους φοιτητές έγινε αξιολόγηση του κυρίαρχου χεριού. Από τις μετρήσεις αποκλείστηκαν οι τραυματισμένοι φοιτητές και όσοι δήλωσαν αδυναμία συμμετοχής για την ολοκλήρωση αυτής της έρευνας. Διαδικασία μέτρησης Οι μετρήσεις που απαιτήθηκαν για την παρούσα έρυνα διεξήχθησαν στο άτυπο Εργαστήριο Νευρομυικού Ελέγχου και Θεραπευτικής Άσκησης, καθώς και στο Εργαστήριο της Εργοφυσιολογίας του ΤΕΦΑΑ Σερρών, Α.Π.Θ. Πραγματοποιήθηκαν σε ξεχωριστές μέρες, εκ των οποίων η κάθε μια απείχε τουλάχιστον 48 ώρες από την τελευταία προπόνηση των εξεταζομένων, έτσι ώστε η κόπωση να μην επηρεάσει τις επιδόσεις τους. Αρχικά καταγράφηκαν σε ατομικό πρωτόκολλο τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά (ύψος, βάρος, διάμετρος παλάμης και μήκος καρπού), η ημερομηνία γέννησης, το άθλημα με το οποίο ασχολείται ο κάθε δοκιμαζόμενος (χάντμπολ, τένις),

59 αλλά και τα στοιχεία της θέσης των οργάνων που χρησιμοποιήθηκαν για τις μετρήσεις, ώστε στην επόμενη μέτρηση να διατηρηθεί ακριβώς η ίδια θέση για το δοκιμαζόμενο. Όλες οι δοκιμασίες εκτελέστηκαν την ίδια ώρα της μέρας προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε χρονοβιολογική επίπτωση. Η προθέρμανση του δοκιμαζόμενου διαρκούσε 10 λεπτά και περιλάμβανε διατάσεις για τα άνω άκρα. Στη συνέχεια τοποθετήθηκαν τα ηλεκτρόδια και ακολούθησε η διαδικασία των μετρήσεων σύμφωνα με το πρωτόκολλο δοκιμασίας. Όλοι οι δοκιμαζόμενοι προσέρχονταν στην αίθουσα των μετρήσεων τις ορισθείσες ημέρες μέτρησης (Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή και ώρες 10:00-12:30 και 15:30-18:00), έτσι ώστε η κόπωση να μην επηρεάζει τις επιδόσεις τους. Το δείγμα ήταν υποχρεωμένο τουλάχιστον για 48 ώρες πριν από τις μετρήσεις να απέχει από οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα. Στα εργαστήρια προσέρχονταν νωρίτερα τουλάχιστον 2 ώρες για να εξοικειωθούν με το περιβάλλον, τα όργανα και τη διαδικασία, ενώ όλοι ανεξαιρέτως συμπλήρωσαν γραπτή δήλωση ότι οικειοθελώς συμμετείχαν στην έρευνα. Διεξήχθησαν διαγνωστικές μετρήσεις για να διαπιστωθεί το επίπεδο επίδοσης των συγκεκριμένων μυών τους. Κατόπιν, σε άλλη καθορισμένη ημερομηνία, εκτέλεσαν 60 συνολικά ρίψεις, 30 με μπάλα χάντ-μπολ (Ν 3 ) και 30 με μπάλα του τένις (από 10 ρίψεις σε κάθε στόχο) σε τρία διαφορετικά ύψη στα 170εκ., 110εκ. και 50εκ., για να διαπιστωθεί ο βαθμός ευστοχίας τους. Όργανα μέτρησης Το σωματικό ανάστημα και βάρος των συμμετεχόντων μετρήθηκε με αναστημόμετρο και ζυγό ακριβείας (τύπου Lafayette).

60 Το μήκος καρπού και η διάμετρος παλάμης έγινε με διαβήτη τύπου (Lafayette). Η δυναμομέτρηση της παλάμης έγινε με χειροδυναμόμετρο τύπου (Lafayette). Για τη μέτρηση της ισομετρικής τους δύναμης χρησιμοποιήθηκε το ισοκινητικό δυναμόμετρο Kin -Com Chattanooga, USA). Για την ακινητοποίηση του βραχίονα και του πήχη των εξεταζομένων, κατά την δυναμομέτρηση χρησιμοποιήθηκε ειδικά κατασκευασμένος νάρθηκας, ο οποίος εξασφάλιζε τον περιορισμό περιττών κινήσεων του άνω άκρου στους εξεταζόμενους. Ειδική κατασκευή (νάρθηκας), χρησιμοποιήθηκε για την ακινητοποίηση του βραχίονα και αντιβραχίονα ο οποίος περιόριζε τις περιττές κινήσεις του άνω άκρου κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας στους εξεταζόμενους. Ειδική κατασκευή με τρεις στόχους σε τρία διαφορετικά επίπεδα όπου πραγματοποιούνταν η διαδικασία ρίψεων ευστοχίας. Η καταγραφή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας των μυών του καρπού πραγματοποιήθηκε με ηλεκτρομυογράφο τύπου Biopac (INC Santa Barbara California MP100A). Η λήψη του ηλεκτρομυογραφήματος κατά την κάμψη και έκταση των μυών του καρπού έγινε με ηλεκτρόδια μιας χρήσης Dura-stick EMG). Τα δεδομένα των μετρήσεων καταγράφηκαν σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και η αξιολόγησή τους έγινε με το πρόγραμμα καταγραφής και αξιολόγησης AcqKnowledge

61 - 39 -

62 Πειραματικός σχεδιασμός Μια εβδομάδα πριν από τις μετρήσεις έγινε εξοικείωση των δοκιμαζομένων με τον εξοπλισμό που χρησιμοποιήθηκε και με τη διδαδικασία της μέτρησης. Κατόπιν κάθε εξεταζόμενος δήλωσε ενυπόγραφα την αποδοχή των όρων της εθελοντικής συμμετοχής του στις μετρήσεις. Α μέτρηση (αξιολόγηση μέγιστης ισομετρικής δύναμης) Πρώτα έγινε λήψη των ατομικών (δημογραφικών) στοιχείων κάθε δοκιμαζόμενου και 10λεπτη ειδική προθέρμανσή του. Έπειτα έγινε: 1. Ρύθμιση της θέσης του καθίσματος στο KIN-COM. 2. Ρύθμιση της θέσης του νάρθηκα. 3. Ρύθμιση της σωστής απόστασης καρπού-άξονα περιστροφής δυναμόμετρου. 4. Προετοιμασία δέρματος και τοποθέτηση ηλεκτροδίων. 5. Διεξαγωγή της μέτρησης με 5 επιβάρυνση σε κάθε γωνία του καρπού και του αγκώνα στις 90 ο, με ενδιάμεσο διάλειμμα 2 λεπτά. (2 προσπάθειες και στην κάμψη και στην έκταση). 6. Διεξαγωγή χειροδυναμομέτρησης (grip-test) του κυρίαρχου χεριού στο Εργαστήριο της Εργοφυσιολογίας (οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν μετά από δύο μέρες). Ακολούθως σημειώθηκε η θέση των ηλεκτροδίων με ανεξίτηλο μαρκαδόρο για να μπορούν να τοποθετηθούν τα ηλεκτρόδια στην ίδια θέση και στην επόμενη μέτρηση. Η δεύτερη μέτρηση έγινε μετά από τέσσερις μέρες, ώστε ο δοκιμαζόμενος να είναι τελείως ξεκούραστος. Β μέτρηση (διατήρηση σταθερής δύναμης) Και στη δεύτερη μέτρηση ακολούθως έγινε:

63 Ρύθμιση της θέσης του καθίσματος στο KIN-COM. 2. Ρύθμιση της θέσης του νάρθηκα. 3. Ρύθμιση της σωστής απόστασης καρπού-άξονα περιστροφής δυναμόμετρου. 4. Προετοιμασία δέρματος και τοποθέτηση ηλεκτροδίων. 5. Διεξαγωγή μέτρησης με 5 διατήρηση συγκεκριμένης δύναμης σε κάθε γωνία του καρπού και του αγκώνα στις 90 ο, με ενδιάμεσο διάλειμμα 30. (2 προσπάθειες και στην κάμψη και στην έκταση). Γ μέτρηση ( ρίψεων ευστοχίας) Και στη τρίτη μέτρηση ακολούθως έγινε: 1. Ρύθμιση της θέσης του καθίσματος. 2. Ρύθμιση της θέσης του νάρθηκα. 3. Ρύθμιση της σωστής απόστασης καρπού-επιφάνεια στόχευσης. 4. Προετοιμασία δέρματος και τοποθέτηση ηλεκτροδίων. 5. Διεξαγωγή των ρίψεων (30 μπάλες τένις + 30 μπάλες χάντμπολ σε 3 διαφορετικούς στόχους με ενδιάμεσο διάλειμμα 30, (2 προσπάθειες και στην κάμψη και στην έκταση). Τοποθέτηση ηλεκτροδίων Στις περιοχές όπου τοποθετήθηκαν τα ηλεκτρόδια το δέρμα ξυρίστηκε, ώστε να αφαιρεθούν οι τρίχες, τρίφτηκε με ειδικό γυαλόχαρτο, καθαρίστηκε και απολυμάνθηκε με οινόπνευμα, έτσι ώστε να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η ηλεκτρική αντίσταση του δέρματος. Η καταγραφή του ηλεκτρομυογραφήματος (ΗΜΓ) έγινε με συσκευή τύπου Biopac (Santa Barbara California MP100A) και χρησιμοποιήθηκαν επιμήκη ηλεκτρόδια μιας χρήσης Dura-stick.

64 - 42 -

65 Κάμψη του καρπού Σύμφωνα με τους (Kahle, Leonhard & Platzer, 1984) ο «ωλένιος καμπτήρας του καρπού Flexor Carpi Ulnaris, συμμετέχει στην παλαμιαία κάμψη του καρπού, όπου η ενέργειά του είναι ισχυρότερη από του κερκιδικού καμπτήρα του καρπού». Το ένα ηλεκτρόδιο καταγραφής του ΗΜΓ τοποθετήθηκε στη γαστέρα του μυός, ώστε να καταγραφεί η δραστηριότητά του. Στην προσπάθεια για κάμψη του καρπού ο μυς αυτός είναι ο αγωνιστής μυς. Έκταση καρπού Παρόμοια, επειδή ο «κοινός εκτείνων τους δακτύλους Extensor Digitorum, είναι ο ισχυρότερος ραχιαίος καμπτήρας του καρπού και των μετακάρπιων διαρθρώσεων (Kahle, 1984) ήταν ο αγωνιστής μυς αναφοράς για την καταγραφή του ΗΜΓ στη δοκιμασία της έκτασης του καρπού, οπότε το δεύτερο ηλεκτρόδιο τοποθετήθηκε στη γαστέρα του. Διαδικασία ρίψεων ευστοχίας Η ίδια διαδικασία ακολουθήθηκε και κατά την δοκιμασία ρίψεων ευστοχίας, όπου έγινε καταγραφή του ηλεκτρομυογραφήματος ΗΜΓ με την τοποθέτηση ηλεκτροδίων στη γαστέρα του καμπτήρα του καρπού «ωλένιο καμπτήρα του καρπού» και στον εκτείνοντα του καρπού «κοινός εκτείνων τους δακτύλους». Προηγουμένως όμως τοποθετήθηκαν αυτοκόλλητα μεταλλικά έλάσματα (διαστάσεων 2x3εκ.) στην εσωτερική πλευρά της παλάμης στο οποίο εφαρμοζόταν η μια άκρη ειδικού ηλεκτροδίου και συνδέονταν με τον ΗΥ. Μέσω αυτού του ηλεκτροδίου και της επαφής παλάμης και μπάλας επιτυγχάνονταν η καταγραφή της επαφής της παλάμης με την μπάλα του τένις και του χάντμπολ.

66 Eικόνα 5. Ειδικό εξάρτημα προσαρμοσμένο στο ισοκινητικό δυναμόμετρο Kin - Com Chattanooga, USA. Επιπλέον παρουσιάστηκε η ανάγκη να ετοιμαστούν δύο πρωτότυπα όργανα: Το πρώτο, αφού προσαρμόστηκε κατάλληλα στο δυναμόμετρο KIN COM, ώστε να χρησιμεύσει για την ακινητοποίηση του βραχίονα και του πήχη του κυρίαρχου χεριού κατά τη διάρκεια των μετρήσεων της μέγιστης δύναμης του καμπτήρα και εκτείνοντος του καρπού (εικόνα 5). Το δεύτερο, (τύπου στυλοβάτη), για να χρησιμεύσει στην ακινητοποίησησταθεροποίηση του βραχίονα και του πήχη στη διάρκεια εκτέλεσης ρίψεων ευστοχίας στο τέρμα (εικόνα 6).

67 Εικόνα 6. Οργανο σταθεροποίησης του βραχίονα και πήχη για τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας Η αναγκαιότητα αυτή προήλθε, κατά πρώτο λόγο, από το γεγονός της μη ύπαρξης αντίστοιχων οργάνων ακινητοποίησης του βραχίονα και του πήχεως και κατά δεύτερο, από τη δυνατότητα συγκέντρωσης πληροφοριών (τοποθέτηση ηλεκτροδίων) για την άμεση και αξιόπιστη πληροφόρηση των δεικτών της ευστοχίας και του ηλεκτρομυογραφήματος τη στιγμή της ρίψης.

68 Εικόνα 7. Ειδική κατασκευή επιφάνειας με τρεις διαφορετικούς στόχους Τέλος, χρησιμοποιήθηκε σαν στόχος μια επιφάνεια εσωτερικών διαστάσεων (2x3μ.) και μέσα σε αυτήν οριοθετήθηκαν οι τρείς, διαφορετικού ύψους στόχοι με διάμετρο 35εκατοστά (ψηλός, μεσαίος, χαμηλός). Οι ρίψεις εκτελέστηκαν με τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια (ταχύτητα) κατά την απελευθέρωση της μπάλας από το κυρίαρχο - χέρι ρίψης (εικόνα 8).

69 Εικόνα 8. Ο δοκιμαζόμενος στη διαδικασία στόχευσης και καταγραφή ΗΜΓ Τα όργανα αυτά αφού πρώτα σχεδιάστηκαν, στη συνέχεια κατασκευάστηκαν, βαθμονομήθηκαν και αξιολογήθηκαν για τις ανάγκες των μετρήσεων. Η μέγιστη δύναμη που αναπτύχθηκε στη διάρκεια της παλαμιαίας κάμψης του καρπού στην ισοκινητική δυναμομέτρηση αποτέλεσε ένα από τους σημαντικούς δείκτες για τον προσδιορισμό της δύναμης του καρπού κατά την εκτέλεση των ρίψεων ευστοχίας. Στις μετρήσεις αυτές χρησιμοποιήθηκε ισοκινητικό δυναμόμετρο KIN-COM. Κατά την προγραμματισμένη μέτρηση ο κάθε δοκιμαζόμενος, μετά το τέλος της προθέρμανσης, έπαιρνε θέση στο όργανο μέτρησης καθισμένος σε έναν πάγκο με

70 τον κορμό όρθιο, έτσι ώστε ο μηρός να βρίσκεται σε παράλληλη θέση με το έδαφος σχηματίζοντας μεταξύ ισχίων και γονάτων περίπου ορθή γωνία (εικόνα 9). Το μήκος της λαβής του χεριού αυξομειώνονταν ανάλογα με το μήκος του πήχη, έτσι ώστε το κέντρο χειρολαβής της άρθρωσης του καρπού να βρίσκεται στο ίδιο ύψος με το κέντρο περιστροφής του ισοκινητικού δυναμόμετρου. Εικόνα 9. Ο δοκιμαζόμενος στη διάρκεια των μετρήσεων στο εργαστήριο. Ο βραχίονας και ο πήχης στερεώθηκαν με ειδικές ταινίες στη θέση που προβλέπεται για την κίνηση αυτή. Ο έλεγχος για τη σωστή θέση του δοκιμαζόμενου

71 έγινε από δύο παρατηρητές και στη συνέχεια ο αθλητής εκτελούσε δοκιμαστικά την κίνηση (εικόνα 9). Η μέτρηση έγινε σε παλαμιαία κάμψη και ραχιαία έκταση του καρπού (flexion wrist exension) με τον αγκώνα σε γωνία 90. Το σημείο αφετηρίας κάμψης (flexion) του καρπού ξεκινούσε από τη θέση της ραχιαίας κάμψης του καρπού που ήταν οι 230 ο και κατέληγε στις 130 ο όπως περιγράφεται από τον Perrin (1993). Ο δοκιμαζόμενος εκτελούσε προσπάθειες μέγιστης ισομετρικής δύναμης στις προαναφερόμενες γωνίες. Στη συνέχεια οι δοκιμαζόμενοι εξετάστηκαν και στα ποσοστά των (5%, 10%, 20%, 50% και 75% της μέγιστης δύναμης και σε όλες τις παρακάτω γωνίες (130 ο, 150 ο, 180 ο ανατομικό μηδέν, 210 ο, 230 ο ) της έκτασης του καρπού, με τον αγκώνα στις 90 ο, για να διαπιστωθεί η μορφή και ο βαθμός συνενεργοποίησης των συγκεκριμένων μυών. Μεταξύ των προσπαθειών παρεμβάλλονταν πάντοτε διάλειμμα ενός λεπτού, ( / 60 ), ακολουθούσε διάλειμμα 60 sec και στη συνέχεια άρχιζε η διαδικασία της μέτρησης. Εκτελούσε δύο (2) προσπάθειες ξεκινώντας από τη θέση της ραχιαίας κάμψης. Όλοι οι δοκιμαζόμενοι ενθαρρύνονταν με τον ίδιο τρόπο από τους εξεταστές, ώστε να πετύχουν τη μέγιστη απόδοση. Σε άλλη καθορισμένη ημερομηνία στο Εργαστήριο Εργοφυσιολογίας και Εργομετρίας το δείγμα υποβλήθηκε σε τρείς (3) δοκιμασίες μέγιστης δύναμης της παλάμης με χειροδυναμόμετρο τύπου Lafayette και ελήφθη υπόψη η καλύτερη τιμή των τριών προσπαθειών. Επιπλέον το δείγμα υποβλήθηκε σε 60 δοκιμασίες ρίψης ευστοχίας των 30 με μπάλα χάντμπολ και 30 με μπάλα τένις, (από 10 προσπάθειες σε 3 διαφορετικού ύψους στόχους, υψηλός -170εκ., μεσαίος -110εκ. και χαμηλός - 50εκ.), της εστίας από την απόσταση του 1.5μέτρου και από καθιστή θέση με ακινητοποιημένο τον βραχίονα και τον πήχη σε ειδικό όργανο για να διαπιστωθούν τα ποσοστά ευστοχίας τους (εικόνα 7).

72 Εικόνα 10. Σταθεροποίηση του βραχίονα και πήχη του κυρίαρχου χεριού στο ειδικά κατασκευασμένο εξάρτημα. Τα δεδομένα της μέτρησης διαμέσου του Ηλεκτρομυογράφου (ΗΜΓ) και του ηλεκτρονικού καταγραφέα αποτυπώθηκαν σε ηλεκτρονικό υπολoγιστή. Η βαθμονόμηση του οργάνου έγινε σύμφωνα με την διαδικασία που προτείνεται από τις οδηγίες της βαθμονόμησης και καταγραφής του KIN-COM, Chattanooga, USA.

73 Εικόνα 11. Mπάλα του χάντμπολ με το ειδικό αυτοκόλλητο μεταλλικό έλασμα. Εικόνα 12. Mπάλα του τέννις με το ειδικό αυτοκόλλητο μεταλλικό έλασμα.

74 Πειραματικό πρωτόκολλο Το πρωτόκολλο μέτρησης που ακολουθήθηκε αφορούσε στην ισομετρική δύναμη και διατήρηση σταθερής δύναμης καμπτήρων και εκτεινόντων μυών του καρπού. Αξιολογήθηκε το κυρίαρχο - χέρι ρίψης του κάθε δοκιμαζόμενου στη μέγιστη ισομετρική δύναμη σε γωνία του αγκώνα (90 ο ) και σε επιμέρους γωνίες της άρθρωσης του καρπού σε παλαμιαία κάμψη στο δυναμόμετρο Kin-Com. Η παλαμιαία κάμψη αξιολογήθηκε στις 5 διαφορετικές γωνίες (230 ο, 210 ο, 180 ο ανατομικό μηδέν, 150 ο και 130 ο ). Η προσπάθεια σε κάθε διαφορετική γωνία διαρκούσε 5 δευτερόλεπτα, ενώ ενδιάμεσα, μετά την αλλαγή θέσης υπήρχε διάλειμμα 1 λεπτού. Η διαδικασία επεναλαμβανόταν για δεύτερη φορά, και αργότερα αξιολογούνταν η καλύτερη επίδοση από τις δύο προσπάθειες. Επίσης το ίδιο έγινε και για την έκταση του καρπού στις ίδιες γωνίες. Ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα κατά τη δοκιμασία της μέγιστης ισομετρικής δύναμης Παράλληλα με τα δυναμικά χαρακτηριστικά κάθε προσπάθειας καταγράφηκε η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των μυών που εξετάστηκαν. Το αναλογικό σήμα μετατράπηκε σε ψηφιακό και αποθηκεύτηκε σε υπολογιστή. Στο ενδιάμεσο διάστημα μεταξύ της πρώτης και δεύτερης μέτρησης, από τις καλύτερες προσπάθειες υπολογίστηκαν οι ποσοστιαίες υπομέγιστες δυνάμεις στις εντάσεις 5%, 10%, 20%, 50% και 75%, στην κάμψη και έκταση του καρπού στις αντίστοιχες γωνίες του στις 230 ο, 210 ο, 180 ο ανατομικό μηδέν, 150 ο & 130 ο και στην άρθρωση του αγκώνα στις 90 ο. Με αυτές τις επιδόσεις δημιουργήθηκε ένα ατομικό πρωτόκολλο, ώστε η πληροφόρηση των δοκιμαζόμενων κατά την ώρα της δεύτερης μέτρησης να είναι άμεση.

75 Επίπεδα δύναμης και Ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα κατά τη δοκιμασία διατήρησης σταθερής υπομέγιστης ισομετρικής δύναμης Στη δεύτερη μέτρηση ο δοκιμαζόμενος προσπαθούσε να διατηρήσει τη δύναμή του με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια στις δεδομένες εντάσεις, οι οποίες του προβάλλονταν αριθμητικά, αλλά και με ραβδόγραμμα στην οθόνη του υπολογιστή. Ταυτόχρονα στο δυναμόμετρο καταγράφονταν οι επιδόσεις, ενώ παράλληλα καταγραφόταν και το ΗΜΓ των αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών του. Η διάρκεια της κάθε προσπάθειας διαρκούσε 5 δευτερόλεπτα με ενδιάμεσο διάλειμμα 30 δευτερολέπτων. Οι μετρήσεις έγιναν σε όλες τις προαναφερόμενες γωνίες καρπού στη κάμψη και την έκταση και στη γωνία των 90 ο στην άρθρωση του αγκώνα. Ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα κατά τη δοκιμασία ρίψεων ευστοχίας σε τρεις διαφορετικούς στόχους Αντίστοιχα καταγράφηκε η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των ίδιων μυών (καμπτήρα και εκτείνοντα του καρπού) κατά τη δοκιμασία ρίψεων ευστοχίας. Το σήμα διασφαλίστηκε με την τοποθέτηση αυτοκόλλητου μεταλλικού ελλάσματος διαστάσεων (2x3 εκατ.) τόσο στην επιφάνεια της μπάλας όσο και στο μέσον της εσωτερικής επιφάνειας της παλάμης όπου συνδέθηκε και σταθεροποιήθηκε με ανάλογο ηλεκτρόδιο (εικόνα 13). Και εδώ το αναλογικό σήμα μεταράπηκε σε ψηφιακό και αποθηκεύτηκε επίσης στον υπολογιστή. Ο κάθε δοκιμαζόμενος προσήλθε στο χώρο των μετρήσεων (Εργαστήριο του Νευρομυϊκού Ελέγχου και θεραπευτικής άσκησης και δοκίμασε (30 ρίψεις με μπάλα χαντμπολ + 30 ρίψεις με μπάλα τένις), σε τρεις διαφορετικούς στόχους (υψηλό, μεσαίο, χαμηλό), από δέκα προσπάθειες με μπάλα χάντμπολ και δέκα με μπάλα τένις σε κάθε στόχο. Οι δοκιμαζόμενοι κατά τη διάρκεια των μετρήσεων φορούσαν μόνο αθλητική περιβολή

76 και τα αθλητικά τους παπούτσια. Ο καθένας ακολουθούσε με προσοχή τις υποδείξεις του υπευθύνου της έρευνας και υποβάλλονταν κατά διαδοχική σειρά στην εξής διαδικασία προετοιμασίας και μέτρησης: 1. Προετοιμασία δέρματος και τοποθέτηση των ηλεκτροδίων για ηλεκτρομυογράφηση στο εσωτερικό της παλάμης, στον καμπτήρα και εκτείνοντα του καρπού, 2. Γενική προθέρμανση για δέκα λεπτά της ώρας, 3. Ρύθμιση της θέσης του νάρθηκα, 4. Ρύθμιση της σωστής απόστασης καρπού από την επιφάνεια στόχευσης (τέρμα), Εικόνα 13. Δοκιμασία χειροδυναμομέτρησης στο εργαστήριο εργοφυσιολογίας. 5. Εκτέλεση ρίψεων ευστοχίας συνολικά 60, (30 με μπάλα του τένις και 30 με μπάλα του χάντμπολ).

77 Εικόνα 14. Αυτοκόλλητο μεταλλικό έλασμα που τοποθετήθηκε στην εσωτερική πλευρά της παλάμης και είναι συνδεδεμένο μέσω ειδικού καλωδίου στον ΗΥ. Ανάλυση των Ηλεκτρομυογραφικών (ΗΜΓ) σημάτων Η αξιολόγηση των ΗΜΓ-δεδομένων έγινε με το πρόγραμμα καταγραφήςαξιολόγησης AcqKnowledge, Αρχικά το ΗΜΓ σήμα φιλτραρίστηκε με ψηφιακό φίλτρο IIR (band pass high+low) στις συχνότητες Ηz. Για την αξιολόγηση του σήματος εφαρμόστηκε η διαδικασία Transform και Intergrate και υπολογίστηκε ο μέσος όρος (median). Μεταβλητές Εξετάστηκαν οι παρακάτω μεταβλητές:

78 Η μέγιστη ισομετρική δύναμη (ροπή σε Nm) και ΗΜΓ δραστηριότητα κατά την κάμψη του καρπού σε 5 διαφορετικές γωνίες του καρπού (230 ο, 210 ο, 180 ο ανατομικό μηδέν, 150 ο, 130 ο ) και σε γωνία των 90 ο στην άρθρωση του αγκώνα Η μέγιστη ισομετρική δύναμη (ροπή σε Nm) και ΗΜΓ δραστηριότητα κατά την έκταση του καρπού σε 5 διαφορετικές γωνίες του καρπού (230 ο, 210 ο, 180 ο ανατομικό μηδέν, 150 ο, 130 ο ) και σε γωνία των 90 ο στην άρθρωση του αγκώνα Η σταθερότητα κατά τη διατήρηση υπομέγιστης ισομετρικής δύναμης (5%, 10%, 20%, 50% και 75%) στην κάμψη του καρπού στις αντίστοιχες γωνίες Η σταθερότητα κατά τη διατήρηση υπομέγιστης ισομετρικής δύναμης (5%, 10%, 20%, 50% και 75%) στην έκταση του καρπού στις αντίστοιχες γωνίες Η σχετικοποιημένη ΗΜΓ δραστηριότητα κατά τη διατήρηση σταθερής υπομέγιστης σομετρικής δύναμης (5%, 10%, 20%, 50% και 75%) στην κάμψη του καρπού στις αντίστοιχες γωνίες Η σχετικοποιημένη ΗΜΓ δραστηριότητα κατά τη διατήρηση σταθερής υπομέγιστης σομετρικής δύναμης (5%, 10%, 20%, 50% και 75%) στην έκταση του καρπού στις αντίστοιχες γωνίες

79 Η σχετικοποιημένη ΗΜΓ δραστηριότητα κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ στην κάμψη του καμπτήρα και έκτείνοντα του καρπού στους τρεις στόχους (ψηλό, μεσαίο, χαμηλό) Η σχετικοποιημένη ΗΜΓ δραστηριότητα κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις στην κάμψη του καμπτήρα και του εκτείνοντα του καρπού στους τρεις στόχους (ψηλό, μεσαίο, χαμηλό). Μύες του πήχη (Λειτουργική Ανατομία των μυών) Στην παρούσα έρυνα καταγράφηκε η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα του μυός Ωλένιος καμπτήρας του καρπού (Flexor Carpi Ulnaris) και του Κοινός Eκτείνων τους Δακτύλους (Extensor Digitorum) (εικ. 15 & 16). Οι παραπάνω μύες επιλέχθηκαν διότι συμμετέχουν και κατευθύνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό στην εκτέλεση των ρίψεων ευστοχίας (Bowne, Plagenhoef, Muller, Pappas et al., 1995). Ο εκτείνων τους δακτύλους είναι δραστήριος σε συλλεκτικές κινήσεις επειδή σταθεροποιεί τον καρπό ενάντια στις καμπτικές τάσεις των καμπτήρων των δακτύλων, που διέρχονται από την πρόσθια επιφάνεια του καρπού (Basmanjian & DeLuca, 1985). Οι μύες του πήχη διαιρούνται σε τρεις ομάδες ανάλογα με την σχέση τους προς τις διάφορες αρθρώσεις, τις καταφύσεις τους και την ενέργειά τους. Η πρώτη ομάδα καταφύεται στην κερκίδα και ενεργεί επί των οστών του πήχη. Η δεύτερη ομάδα επεκτείνεται στα μετακάρπια και προκαλεί κινήσεις κατά τον καρπό. Η τρίτη ομάδα καταφύεται στις φάλαγγες των δακτύλων και προκαλεί κινήσεις των δακτύλων. Άλλη κατάταξη γίνεται ανάλογα με την τοπογραφική διάταξη των μυών. Η ωλένη και η κερκίδα με το μεσόστεο υμένα τους χωρίζουν την πρόσθια ομάδα των μυών του πήχη, που είναι καμπτήρες, από την οπίσθια ομάδα,

80 που είναι εκτείνοντες, ενώ τα μεσομύϊα διαφράγματα της κερκίδας διαχωρίζουν από τις προηγούμενες την έξω ομάδα ή ομάδα του κερκιδικού χείλους. Οι καμπτήρες και οι εκτείνοντες υποδιαιρούνται σε επιπολής και εν τω βάθει στιβάδες. Τέλος, οι μύες του πήχη μπορούν να υποδιαιρεθούν σε δύο ομάδες, ανάλογα με την νεύρωσή τους από το ραχιαίο ή από τα πρόσθια δευτερεύοντα στελέχη του βραχιονίου πλέγματος. Από την πρακτική άποψη ακολουθείται η ταξινόμηση σύμφωνα με την τοπογραφική διάταξη: Πρόσθιοι μύες του πήχη Ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού, M. Flexor Carpi Ulnaris 16 Εικόνα 15. Ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού (M. Flexor Carpi Ulnaris 16) Οπίσθιοι μύες του πήχη Κοινός εκτείνων τους δακτύλους, M. Extensor digitorum (10)

81 Εικόνα 16. Ο Κοινός εκτείνων τους δακτύλους (M. Extensor digitorum, 10) Στη δική μας έρευνα οι μύες που συμπεριελήφθησαν στη διαδικασία των μετρήσεων ήταν οι: ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού (M. flexor carpi ulnaris) για την κάμψη του καρπού και ο κοινός εκτείνων τους δακτύλους (M. extensor Digitorum) για την έκταση του καρπού. Ο ωλένιος καμπτήρας του καρπού (M. flexor carpi ulnaris) είναι ασθενής καμπτήρας του αγκώνα αλλά ισχυρός καμπτήρας του καρπού και των δακτυλικών αρθρώσεων. Ο κοινός εκτείνων τους δακτύλους (M.

82 extensor digitorum) εκτείνει και απάγει τους δακτύλους, και είναι ο ισχυρότερος ραχιαίος καμπτήρας του καρπού και των μετακάρπιων διαρθρώσεων. Συλλογή δεδομένων Το ΗΜΓ σήμα ενισχύθηκε 1000 φορές για τις συχνότητες 20 Hz έως 3 k Hz ενώ τέθηκε και το όριο καταγραφής συχνοτήτων (φίλτρο) Hz κατά την καταγραφή. Η μετατροπή του αναλογικού σήματος του ΗΜΓ, σε ψηφιακό, με συχνότητα δειγματολειψίας 1000 Hz έγινε μέσω Α/D κάρτας του συστήματος Biopac MP100. Το Biopac συνοδεύτηκε από λογισμικό το οποίο κατέγραψε και ανέλυσε την ΗΜΓ δραστηριότητα των μυών. Ισοκινητική δυναμομέτρηση Υπολογίστηκαν τα παρακάτω χαρακτηριστικά για κάθε γωνία ξεχωριστά: α) Μέγιστη ισομετρική δύναμη της παλαμιαίας κάμψης του καρπού στις 230 ο, 210 ο, 180 ο : ανατομικά μηδέν, 150 ο, 130 ο. β) Βαθμός και μορφή συνενεργοποίησης των δύο συγκεκριμένων μυών κατά τη παλαμιαία κάμψη του καρπού στα ποσοστά των 5%, 10%, 20%, 50% και 75% της μέγιστης δύναμης στις παραπάνω γωνίες ξεχωριστά. Η παραπάνω αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε, στην άρθρωση του αγκώνα, στις 90 ο. Ηλεκτρομυογραφία Για την καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας των μυών του καμπτήρα και εκτείνοντα τον καρπό χρησιμοποιήθηκε ο ηλεκτρομυογράφος του Biopac MP 100 και 2 ενεργητικά ηλεκτρόδια επιφανείας (Motion Control, IOMED-Inc., συχνότητα αποκοπής: 10Hz-33KHz με προενισχυτή (x 380) (εικόνα 2). Το (ΗΜΓ) ηλεκτρομυογραφικό σήμα ενισχύθηκε φορές για τις συχνότητες από 20 Hz έως

83 khz. Η μετατροπή του αναλογικού σήματος σε ψηφιακό με συχνότητα δειγματολειψίας Hz, έγινε με τη βοήθεια της συσκευής Biopac MP 100. Για να αποφευχθεί απώλεια πληροφοριών κατά τη μετατροπή του αναλογικού σήματος σε ψηφιακό, επελέγη ως συχνότητα δειγματοληψίας η συχνότητα των 1000Hz (Winter, 1990) η οποία ήταν κοινή για την καταγραφή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας και των δύο μυών. Στα σημεία που τοποθετήθηκαν τα ηλεκτρόδια το δέρμα ξυρίστηκε. Το ένα ηλεκτρόδιο καταγραφής του ΗΜΓ κατά την κάμψη τοποθετήθηκε στη γαστέρα του μυός, έτσι ώστε να καταγράφει τη δραστηριότητά του. Αυτός ο μυς κατά την κάμψη του καρπού θα αποκαλείται αγωνιστής μυς. Παρομοίως το δεύτερο ηλεκτρόδιο τοποθετήθηκε στη γαστέρα του μυός για να καταγράφει την ΗΜΓ δραστηριότητα του μυός στη δοκιμασία της έκτασης του καρπού. Δοκιμασία ευστοχίας Ο πειραματικός σχεδιασμός περιελάμβανε την διαδικασία εκτέλεσης των ρίψεων μόνο με τη χρήση του καρπού και των δακτύλων στο κυρίαρχο χέρι από καθιστή θέση και σε απόσταση 1.5μέτρο από το στόχο. Οι μετρήσεις περιελάμβαναν (30+30=60) συνολικά ρίψεις (10 για κάθε στόχο διαμέτρου 35εκατοστών) οι οποίες κατέληγαν στο τέρμα διαστάσεων (ύψους 2μ. και πλάτους 3μ., όπου στο μέσον της εστίας ήταν τοποθετημένοι οι τρεις στόχοι (ψηλός στόχος στα 1.70μ., μεσαίος στόχος στα 1.10μ. και χαμηλός στόχος στα 0.50μ.) διαφορετικού χρώματος από την υπόλοιπη επιφάνεια τέρματος ώστε να ξεχωρίζουν (εικόνα 7). Οι εξεταζόμενοι εκτέλεσαν τις ρίψεις με τυχαία σειρά και με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα του κυρίαρχου χεριού με ακινητοποιημένο τον πήχη και το

84 βραχίονα σε ειδικά κατασκευασμένο όργανο. Μεταξύ των δοκιμασιών μεσολαβούσε διάλειμμα 60 δευτερολέπτων. Στατιστική Ανάλυση Πραγματοποιήθηκε ανάλυση διπλής διακύμανσης ANOVA 2x5x5 με επαναλαβανόμενες μετρήσεις στον παράγοντα γωνία και ποσοστά -%. Έγινε εφαρμογή της μέτρησης σε κάθε γωνία ξεχωριστά και αναλύθηκε με το ΗΜΓ η μορφή σύσπασης και έκτασης των συγκεκριμένων μυών. Στη συνέχεια για την ευστοχία χρησιμοποιήθηκε η T-test ανάλυση για να διαπιστωθεί η συμβολή της συνενεργοποίησης στην ευστοχία, όπως και η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των δύο μυών, (επιπολής κοινός καμπτήρας του καρπού και ο κοινός εκτείνων τους δακτύλους του κυρίαρχου χεριού ρίψης) καθώς και ο βαθμός συνενεργοποίησης των συγκεκριμένων μυών κατά την κάμψη και έκταση του καρπού. Συγκεκριμένα, έγιναν συγκρίσεις στις επιδόσεις ως εξής: 1. Έγινε σύγκριση μεταξύ εύστοχων και άστοχων αθλητών ως προς τη μέγιστη δύναμη του καρπού κατά την κάμψη στη γωνία των 180 ο. 2. Έγινε σύγκριση μεταξύ εύστοχων και άστοχων αθλητών ως προς την συνενεργοποίηση του καμπτήρα και εκτείνοντα τον καρπό σε τρεις διαφορετικούς στόχους (ψηλό, μεσαίο, χαμηλό) ξεχωριστά με μπάλα του τένις και με μπάλα του χάντμπολ. 3. Έγινε σύγκριση μεταξύ δυνατών και αδύναμων ως προς την συνενεργοποίηση των μυών του καρπού κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας σε τρεις διαφορετικού ύψους στόχους (ψηλό, μεσαίο, χαμηλό) ξεχωριστά με μπάλα του τένις και με μπάλα του χάντμπολ.

85 Έγινε σύγκριση μεταξύ εύστοχων και άστοχων ως προς την συνενεργοποίηση του καμπτήρα και του εκτείνοντα στη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) ποσοστών της μέγιστης δύναμης. 5. Έγινε σύγκριση μεταξύ εύστοχων και άστοχων ως προς την συνενεργοποίηση του καμπτήρα και του εκτείνοντα στη διάρκεια ανάπτυξης υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης. 6. Έγινε σύγκριση στη χειροδυναμόμετρηση άκρου χειρός (παλάμης) για να διαπιστωθούν τυχόν διαφορές στις τιμές δύναμης, διαμέτρου παλάμης και μήκους καρπού.

86 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Α. Αποτελέσματα της Μέγιστης Ισομετρικής Δύναμης σε πέντε διαφορετικές γωνίες (230 ο, 210 ο, 180 ο, 150 ο και 130 ο ) στην άρθρωση του καρπού «Εύστοχων» και «Άστοχων» αθλητών, (Πίνακες 1 & 2 και Σχήματα 1 έως 3). Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων ανάμεσα στη σχέση μέγιστης ισομετρικής δύναμης και της γωνίας στην άρθρωση του καρπού φαίνεται ότι η τιμή της δύναμης - Μέγιστης Εκούσιας Σύσπασης (ΜΕΣ) της ομάδας των «εύστοχων» είχε εύρος από ± 6.48 ως ± Nm και στην ομάδα των «άστοχων» από ± 5.93 ως ± 6.45 Nm. Δεν εμφανίστηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (P > 0.05) στην τιμή (ΜΕΣ) μεταξύ «εύστοχων» και «άστοχων» αθλητών σε όλες τις γωνιακές θέσεις του καρπού. Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται οι σχέσεις μεταξύ ροπής -γωνιακής θέσης για τους «εύστοχους» και τους «άστοχους» αθλητές. Πίνακας 1. Μέγιστες ισομετρικές τιμές δύναμης (Nm, μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις) σε πέντε διαφορετικές γωνίες (230 ο, 210 ο, 180 ο, 150 ο και 130 ο ) στην άρθρωση του καρπού σε «εύστοχους» και «άστοχους» αθλητές. Εύστοχοι Άστοχοι (n = 7) (n = 7) ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± 4.42 Οι ροπές ήταν παρόμοιες μεταξύ «εύστοχων» και «άστοχων» αθλητών σε όλες τις γωνιακές θέσεις (καμία συγκεκριμένη κύρια επίδραση στην ομάδα). Επιπλέον, το μοτίβο της αλλαγής στις τιμές στις γωνιακές θέσεις ήταν παρόμοιο και στις δύο ομάδες (καμία σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ ομάδας και γωνιακής θέσης).

87 Σχήμα 1. Αντιπροσωπευτικές καταγραφές υπομέγιστων ισομετρικών δοκιμασιών σταθερής δύναμης (Nm) και ενεργοποίηση ΗΜΓ- δραστηριότητα του «ωλένιος καμπτήρας τον καρπό» και του «κοινός εκτείνων τους δακτύλους» μυών κατά τη διάρκεια σταθερής λειτουργίας (στα 5, 10, 20, 50, και 75%) σύσπασης της μέγιστης προσπάθειας των αθλητών υψηλών επιδόσεων - «εύστοχοι» (αριστερά) και των αθλητών χαμηλών επιδόσεων - «άστοχοι» (δεξιά). 30 Nm «Εύστοχοι» Highly skilled 30 Nm «Άστοχοι» Sedentary Σχήμα 1. Όσο αφορά στη διακύμανση της δύναμης, η ανάλυση ANOVA έδειξε στατιστικά σημαντική κύρια επίδραση στον παράγοντα ομάδα (P < 0.001) στην Εκούσια Σύσπαση (ΕΣ) της δύναμης. Οι «άστοχοι» αθλητές έδειξαν μεγαλύτερη διασπορά στις τιμές της ισχύος σε σχέση με τους «εύστοχους» αθλητές ανεξάρτητα από τη γωνία και την ένταση (P < 0.001), ενώ δεν εμφανίστηκε στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση του παράγοντα της ομάδας με τη γωνιακή θέση ή/και την ένταση. Στα σχήματα 1 και 2 παρουσιάζονται τα δεδομένα από έναν «εύστοχο» αθλητή και έναν «άστοχο» αθλητή που εκτέλεσαν το υπομέγιστο ισομετρικό τεστ. Γενικά, η ισχύ της Εκούσιας Σύσπασης (ΕΣ) ήταν υψηλότερη σε χαμηλές εντάσεις (5, 10, 20%) σε σχέση με τις υψηλότερες εντάσεις (50 και 75%) (P < 0.05). Στο σχήμα 3 φαίνονται οι συντελεστές διασποράς της ισχύος σε «εύστοχους» αθλητές και «άστοχους» αθλητές σε κάθε γωνιακή θέση (230, 210, 180, 150 και 130 ) στις πέντε διαφορετικές εντάσεις (5, 10, 20, 50, και 75% της Μέγιστης Εκούσιας Σύσπασης (ΜΕΣ).

88 Σχήμα 2. Αναπαράσταση υπομέγιστης ισομετρικής δύναμης και ΗΜΓδραστηριότητα του αγωνιστή «Ωλένιος Καμπτήρας τον Καρπό (ΩΚΚ)» (πάνω) και του ανταγωνιστή «Κοινός Εκτείνων τους Δακτύλους (ΚΕΔ)» μυών (κάτω), κατά τη διάρκεια προσπαθειών σταθερής λειτουργίας στο 5, 10, 20, 50 και 75% της μέγιστης σύσπασης των αθλητών υψηλών επιδόσεων (αριστερά) και των αθλητών χαμηλών επιδόσεων (δεξιά). Αθλητές «Εύστοχοι» Αθλητές «Άστοχοι» % Μέγιστης Εκούσιας Σύσπασης (ΩΚΚ) Ωλένιος καμπτήρας καρπού 5 (ΚΕΔ) Κοινός εκτείνων δακτύλους

89 Όσο αφορά την καταγραφή του Ηλεκτρομυογραφήματος (ΗΜΓ) παρουσιάζονται στον πίνακα 2 οι μέσες τιμές και η τυπική απόκλιση για το ομαλοποιημένο Ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) στις ομάδες, τις γωνιακές θέσεις και τις εντάσεις για τους αγωνιστές και ανταγωνιστές μύες κατά την κάμψη του καρπού. Εμφανίστηκε σημαντική κύρια επίδραση της έντασης στο ομαλοποιημένο (ΗΜΓ) του αγωνιστή μυ κατά την κάμψη του καρπού (P < 0.001). Σύμφωνα με την αρχική υπόθεση, το ομαλοποιημένο (ΗΜΓ) σταδιακά αυξήθηκε με την αύξηση της έντασης από 5 ως 75% της στοχευμένης ισχύος. Ωστόσο, η επίδραση αυτή ήταν ίδια μεταξύ «εύστοχων» αθλητών και «άστοχων» αθλητών και δεν επηρεάστηκε από τη γωνιακή θέση του καρπού κατά τη εκτέλεση των δοκιμασιών σταθερής δύναμης. Όσον αφορά στην συν- ενεργοποίηση του ανταγωνιστή μυ κατά την κάμψη του καρπού, η ανάλυση ANOVA έδειξε στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ γωνιακής θέσης και έντασης (P < 0.05) που υποδηλώνει ότι η επίδραση της έντασης της δοκιμασίας στο ομαλοποιημένο (ΗΜΓ) εξαρτάται από τη γωνιακή θέση του καρπού. Όπως και με τους αγωνιστές μύες, το μοτίβο της αύξησης του ομαλοποιημένου (ΗΜΓ) των ανταγωνιστών μυών κατά την αύξηση του επιπέδου της δύναμης δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ «εύστοχων» και «άστοχων» αθλητών και στις πέντε γωνιακές θέσεις και τις πέντε (5, 10, 20, 50 και 75% ) διαφορετικές εντάσεις (P > 0.05). Το μοτίβο της αύξησης στο ομαλοποιημένο Ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) στους αγωνιστές και ανταγωνιστές μύες ήταν παρόμοιο μεταξύ «εύστοχων» αθλητών /και γωνίας).

90 Σχήμα 3. Συντελεστές διακύμανσης «εύστοχων» και «άστοχων» αθλητών σε πέντε γωνιακές θέσεις του καρπού. Οι αθλητές έδειξαν μικρότερη διακύμανση στις στοχευμένες ροπές σε σχέση με τους μη αθλητές σε όλες τις εντάσεις και τις γωνίες (σημαντική κύρια επίδραση στην ομάδα, P < 0.001, και καμία σημαντική αλληλεπίδραση της ομάδας με την ένταση ή/και τη γωνιακή θέση). Συντελεστής Διακύμανσης (%) Coefficient of variation (%) Άστοχοι Sedentary Highly-Skilled - - Εύστοχοι Συντελεστής Διακύμανσης (%) Coefficient of variation (%) Άστοχοι Sedentray Highly-Skilled - - Εύστοχοι Target moment (% MVC) Στόχος ροπή (% ΜΕΣ) Target moment (% MVC) Στόχος ροπή (% ΜΕΣ) Συντελεστής Διακύμανσης (%) Coefficient of variation (%) Άστοχοι Sedentary Highly-Skilled - - Εύστοχοι Συντελεστής Διακύμανσης (%) Coefficient of variation (%) Άστοχοι Sedentary High-Skilled - - Εύστοχοι Target moment (% MVC) Target moment (% MVC) Στόχος ροπή (% ΜΕΣ) Στόχος ροπή (% ΜΕΣ) Συντελεστής Διακύμανσης (%) Coefficient of variation (%) Target moment (% MVC) Στόχος ροπή (% ΜΕΣ) - - Άστοχοι - - Εύστοχοι Sedentary Highly-Skilled Σχήμα 3.

91 Πίνακας 2. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις για το ομαλοποιημένο -ΗΜΓ (%) για τους αγωνιστές και ανταγωνιστές μύες της άρθρωσης του καρπού σε πέντε διαφορετικές γωνιακές θέσεις (230 ο, 210 ο, 180 ο, 150 ο και 130 ο ) και πέντε διαφορετικές ροπές στα ποσοστά (5%, 10%, 20%, 50% και 75%). ΑΣΤΟΧΟΙ (n = 7) ΕΥΣΤΟΧΟΙ (n = 7) Αγωνιστής Ανταγωνιστής Αγωνιστής Ανταγωνιστής 230 5% 2.51 ± ± ± ± % 6.27 ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % 2.95 ± ± ± ± % 7.03 ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % 3.71 ± ± ± ± % 7.19 ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % 4.00 ± ± ± ± % 7.64 ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % 5.71 ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± % ± ± ± ± Το μοτίβο της αύξησης στο ομαλοποιημένο Ηλεκτρομυογράφημα (HΜΓ) στους αγωνιστές και ανταγωνιστές μύες ήταν παρόμοιο μεταξύ «εύστοχων» αθλητών/ και γωνίας, όπως επίσης και η αλλαγή τιμών στις γωνιακές θέσεις ήταν παρόμοια και στις δύο ομάδες (καμία σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ ομάδας και γωνιακής θέσης).

92 Β. Αποτελέσματα της μέγιστης δύναμης του καρπού και αριθμός εύστοχων βολών των δύο ομάδων «Δυνατών» και «Αδύναμων» (Πίνακας 3 και Γράφημα 1). Πίνακας 3. Μέγιστη δύναμη του αγωνιστή μυ και (αριθμός εύστοχων βολών 60/22.5) των δοκιμαζόμενων των δύο ομάδων, «Δυνατών» και «Αδύναμων», κατά την κάμψη του καρπού στις 180 ο. Ομάδα Μέγιστη Δύναμη (Nm) Αριθμός εύστοχων βολών Δυνατοί (n=7) 32,2±5,8 22,5±2,4 Αδύναμοι (n=7) 31,3±6,3 11,2±2,6 Μετρήθηκε η μέγιστη δύναμη του καρπού (σε Nm) κατά την κάμψη του στις 180 ο και έγινε σύγκριση μεταξύ των «Δυνατών» και οι «Αδύναμων» μετά από τη διαδικασία ρίψεων (αριθμός εύστοχων βολών επί συνόλου 60 προσπαθειών) ευστοχίας, εάν είναι «εύστοχοι» (60/22.5) ή «άστοχοι» (60/11.2) στο σύνολο των 60 προσπαθειών και στους τρεις στόχους (ψηλό, μεσαίο, χαμηλό) με μπάλα του τένις και του χάντμπολ. Μεταξύ των δύο ομάδων δε βρέθηκε καμιά στατιστικά σημαντική διαφορά (βλ. γράφημα 1). Δύναμη Ευστοχία Εύστοχοι Άστοχοι Εύστοχοι Άστοχοι Nm ΑριθμόςΕύστοχων βολών Γράφημα 1. Μέγιστη δύναμη του αγωνιστή μυ (σε Nm) κατά την κάμψη του καρπού στις 180 ο και αποτέλεσμα ευστοχίας (αριθμός εύστοχων βολών σε σχέση με το σύνολο των 60 προσπαθειών) των δοκιμαζομένων των δύο ομάδων, «εύστοχων» και «άστοχων».

93 Γ. Αποτελέσματα ΗΜΓ-δραστηριότητας (mv) % αγωνιστή και ανταγωνιστή στη άρθρωση του καρπού των ομάδων «Εύστοχων» και «Άστοχων» κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις και χάντμπολ σε ψηλό, μεσαίο και χαμηλό στόχο (πίνακες 4 έως 9 και γραφήματα 2 έως 7). Πίνακας 4. ΗΜΓ δραστηριότητα των μυών αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις σε ψηλό στόχο (1 η -10 η προσπάθεια). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Εύστοχοι (n=7) 62,9±23,8 132,1±55,5 Άστοχοι (n=7) 59,4±14,1 120,6±58,6 Η ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις σε ψηλό στόχο και στις δύο ομάδες «Εύστοχων» και «Άστοχων» παρουσίασε μεγαλύτερη τιμή στον ανταγωνιστή μυ. Συγκεκριμένα, ο ανταγωνιστής μυς της ομάδας των «Άστοχων» παρουσίασε ακριβώς διπλάσια τιμή, ενώ των «Εύστοχων» παρουσίασε κατά τι παραπάνω από το διπλάσιο (βλ. γράφημα 2). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 2. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις, σε ψηλό στόχο (1 η -10 η προσπάθεια).

94 Πίνακας 5. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του χάντμπολ σε ψηλό στόχο (1 η -10 η προσπάθεια). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Εύστοχοι (n=7) 109,9±,57,5 131,2±53,1 Άστοχοι (n=7) 79,6±23,2 123,8±67,2 Η ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του χάντμπολ σε ψηλό στόχο και στις δύο ομάδες «Εύστοχων» και «Άστοχων» παρουσίασε μεγαλύτερες τιμές στους ανταγωνιστές μύες. Συγκεκριμένα οι ανώτατες τιμές των ανταγωνιστών είναι σχεδόν όμοιες με αυτές των τιμών ρίψεων με τη μπάλα του τένις (βλ. γράφημα 2), αντίθετα οι κατώτερες τιμές των αγωνιστών διαφέρουν από τις τιμές των ρίψεων με την μπάλα του τένις κατά πολύ. Το κοινό μεταξύ των ομάδων σε αυτόν τον πίνακα είναι ότι και οι «Εύστοχοι» και οι «Άστοχοι» παρουσίασαν υψηλότερες τιμές και στους δύο μύες (βλ. γράφημα 3). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 3. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή/ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του χάντμπολ, σε ψηλό στόχο.

95 Πίνακας 6. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις, σε μεσαίο στόχο (11 η -20 η ρίψη). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Εύστοχοι (n=7) 71,7±40,8 103,4±51,3 Άστοχοι (n=7) 57,7±20,8 94,8±46,8 Μετά από την Ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) ανάλυση (mv) % των προσπαθειών κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις σε μεσαίο στόχο, διαπιστώνεται ότι οι τιμές των ανταγωνιστών είναι μεγαλύτερες από αυτές των αγωνιστών, σε καμιά, όμως, περίπτωση δεν είναι διπλάσιες. Η μεγαλύτερη τιμή παρουσιάστηκε στην ομάδα των «Εύστοχων», ενώ η μικρότερη στην ομάδα των «Άστοχων» (βλ. γράφημα 4). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 4. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις, σε μεσαίο στόχο.

96 Πίνακας 7. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του χάντμπολ, σε μεσαίο στόχο (11 η -20 η ρίψη). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Εύστοχοι (n=7) 121,9±59,7 113,3±54,2 Άστοχοι (n=7) 101,4±31,7 101,7±54,4 Κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του χάντμπολ σε μεσαίο στόχο, και μετά από την ανάλυση της ηλεκτρομυογραφικής (ΗΜΓ) δραστηριότητας (mv) %, παρουσιάζεται υψηλότερη τιμή του αγωνιστή μυ από αυτή του ανταγωνιστή. Το κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι η διαφορά τιμών στην ομάδα των «Εύστοχων» είναι πιο ξεκάθαρη, ενώ αντίθετα στην ομάδα των «Άστοχων» η τιμή του αγωνιστή σε σχέση με αυτή του ανταγωνιστή είναι ακριβώς όμοια (βλ. γράφημα 5). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 5. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του χάντμπολ, σε μεσαίο στόχο.

97 Πίνακας 8. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις, σε χαμηλό στόχο (21 η -30 η ρίψη). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Εύστοχοι (n=7) 62,3±26,9 79,5±48,3 Άστοχοι (n=7) 60,3±32,4 75,6±36,9 Στην ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα (mv) %, κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις σε χαμηλό στόχο εμφανίζεται ο ανταγωνιστής σε σχέση με τον αγωνιστή να ενεργοποιείται με υψηλότερα ποσοστά και στις δύο ομάδες (εύστοχων και άστοχων). Διαπιστώνεται επίσης ότι οι τιμές του ανταγωνιστή σε σχέση με τις τιμές του αγωνιστή διαφέρουν ποσοστιαία περίπου το ίδιο (30%, όπως απεικονίζεται στο γράφημα 6) και στις δύο ομάδες «Εύστοχων» και «Άστοχων». Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 6. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις, σε χαμηλό στόχο.

98 Πίνακας 9. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του χάντμπολ, σε χαμηλό στόχο (21 η -30 η ρίψη). ΗΜΓ Αγωνιστή ΗΜΓ Ανταγωνιστή Ομάδα (% Μέγιστης ΗΜΓ) (% Μέγιστης ΗΜΓ) Εύστοχοι (n=7) 102,4±41,3 90,2±66,0 Άστοχοι (n=7) 88,3±38,7 78,4±45,2 Η ηλεκτρομυογραφική (ΗΜΓ) δραστηριότητα (mv) % του αγωνιστή και του ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ σε χαμηλό στόχο, μετά από την ανάλυση του πίνακα, εμφανίζει μια ξεκάθαρη εικόνα υπεροχής των τιμών του αγωνιστή μυ σε σχέση με αυτή του ανταγωνιστή και στις δύο ομάδες των «Εύστοχων» και «Άστοχων». Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι το ποσοστό υπεροχής της τιμής του αγωνιστή μυ σε σχέση με την τιμή του ανταγωνιστή είναι σχεδόν όμοιο για την ομάδα των «Εύστοχων» και για την ομάδα των «Άστοχων» και αγγίζει το 10% περίπου (βλ. γράφημα 7). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 7. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του χάντμπολ, σε χαμηλό στόχο.

99 Δ. Αποτελέσματα ηλεκτρομυογραφικής (ΗΜΓ) δραστηριότητας (mv) % αγωνιστή και ανταγωνιστή στη άρθρωση του καρπού των ομάδων «Δυνατών» και «Αδύναμων», κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις και του χάντμπολ σε ψηλό, μεσαίο και χαμηλό στόχο (πίνακες 10 έως 15 και γραφήματα 8 έως 13). Πίνακας 10. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε ψηλό στόχο (1 η -10 η ρίψη). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Δυνατοί (n=7) 63,8±26,7 146,9±80,6 Αδύναμοι (n=7) 65,1±13,2 139,4±58,2 Κατά τη σύγκριση των «Δυνατών» με τους «Αδύναμους», ελέγχθηκε το ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) κατά την συνενεργοποίηση του αγωνιστή και ανταγωνιστή μυ στη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις σε ψηλό στόχο. Η ΗΜΓ δραστηριότητα (mv) %, του ανταγωνιστή μυ σε σχέση με αυτήν του αγωνιστή βρέθηκε να είναι μεγαλύτερη, διαφορά που ξεπερνά τη διπλάσια τιμή. Μεγαλύτερη τιμή παρατηρήθηκε στην ομάδα των «Δυνατών» (βλ. γράφημα 8). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 8. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε ψηλό στόχο.

100 Πίνακας 11. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ, σε ψηλό στόχο (1 η -10 η ρίψη). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Δυνατοί (n=7) 114,6±57,9 140,7±76,2 Αδύναμοι (n=7) 83,9±08,8 138,6±58,6 Εξετάστηκαν οι «Δυνατοί» με τους «Αδύναμους», αφού πρώτα έγινε ανάλυση της ηλεκτρομυογραφικής (ΗΜΓ) δραστηριότητας (mv) % κατά την συνενεργοποίηση του αγωνιστή και ανταγωνιστή μυ στη ρίψη με μπάλα του χάντμπολ σε ψηλό στόχο. Οι ανταγωνιστές μύες παρουσίασαν μεγαλύτερες τιμές από τους αγωνιστές. Η διαφορά αυτή στην ομάδα των «Δυνατών» άγγιξε ποσοστιαία το 20%, ενώ αντίθετα στην ομάδα των «Αδύναμων» το ποσοστό αυτό ξεπέρασε ακόμη και το 60% (βλ. γράφημα 9). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 9. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ, σε ψηλό στόχο.

101 Πίνακας 12. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε μεσαίο στόχο (11 η -20 η ρίψη). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Δυνατοί (n=7) 73,04±40,2 131,6±78,4 Αδύναμοι (n=7) 59,02±21,7 101,1±47,1 Ελέγχθηκε η ΗΜΓ δραστηριότητα (mv) % του αγωνιστή και ανταγωνιστή, μετά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα του τένις σε μεσαίο στόχο, όπου έγινε σύγκριση των «Δυνατών» με τους «Αδύναμους». Οι ανταγωνιστές μύες παρουσίασαν μεγαλύτερες τιμές από αυτές των αγωνιστών. Η διαφορά αυτής της τιμής στην ομάδα των «Δυνατών» άγγιξε ποσοστιαία το 80%, ενώ αντίθετα στην ομάδα των «Αδύναμων» το ποσοστό αυτό ξεπέρασε το 70% (βλ. γράφημα 10). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 10. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε μεσαίο στόχο.

102 Πίνακας 13. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ, σε μεσαίο στόχο (11 η -20 η ρίψη). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Δυνατοί (n=7) 122,9±55,3 106,9±46,7 Αδύναμοι (n=7) 111,2±43,3 120,3±59,1 Έγινε σύγκριση των «Δυνατών» με τους «Αδύναμους» και ελέγχθηκε το ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) κατά την συνενεργοποίηση του αγωνιστή και ανταγωνιστή στη ρίψη με μπάλα του χαντμπολ σε μεσαίο στόχο. Παρατηρείται περίπου 20% υπεροχή τιμής του αγωνιστή μυ σε σχέση με αυτή του ανταγωνιστή, κυρίως, στην ομάδα των «Δυνατών». Αντίθετα, στην ομάδα των «Αδύναμων» παρατηρήθηκε η τιμή των ανταγωνιστή μυ να υπερέχει της τιμής του αγωνιστή περίπου 10% (βλ. γράφημα 11). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 11. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ, σε μεσαίο στόχο.

103 Πίνακας 14. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα τένις, σε χαμηλό στόχο (21 η -30 η ρίψη). Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Δυνατοί (n=7) 65,9±26,1 66,2±33,5 Αδύναμοι (n=7) 62,8±27,9 123,1±55,6 Εξετάστηκαν οι «Δυνατοί» και οι «Αδύναμοι» και ελέγχθηκε το ηλεκτρομυογράφημά τους (ΗΜΓ) κατά την συνενεργοποίηση του αγωνιστή και ανταγωνιστή στη ρίψη με μπάλα του τένις σε χαμηλό στόχο. Στην ομάδα των «Δυνατών» παρατηρείται ότι η τιμή του αγωνιστή μυ σε σχέση με την τιμή του ανταγωνιστή βρίσκονται σε ισορροπία, ενώ αντίθετα στην ομάδα των «Αδύναμων» η τιμή του ανταγωνιστή μυ είναι ακριβώς διπλάσια από αυτήν του αγωνιστή (βλ. γράφημα 12). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 12. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας σε με μπάλα τένις, σε χαμηλό στόχο.

104 Πίνακας 15. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή (mv) % κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας με μπάλα χάντμπολ, σε χαμηλό στόχο (21 η -30 η ρίψη).. Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Δυνατοί (n=7) 103,6±35,2 68,1±46,6 Αδύναμοι (n=7) 103,1±41,1 110,3±52,9 Συγκρίθηκαν οι «Δυνατοί» με τους «Αδύναμους» και ελέγχθηκε το ΗΜΓ κατά την συνενεργοποίηση του αγωνιστή και ανταγωνιστή μυ κατά τη ρίψη με μπάλα του χάντμπολ σε χαμηλό στόχο. Στην ομάδα των «Δυνατών» παρατηρείται ότι η ενεργοποίηση του αγωνιστή μυ είναι 50% σχεδόν μεγαλύτερη από την ενεργοποίηση του ανταγωνιστή, αντίθετα, στην ομάδα των «Αδύναμων» το ποσοστό ενεργοποίησης του αγωνιστή μυ είναι μειωμένο κατά 6% περίπου, σε σχέση με τον ανταγωνιστή (βλ. γράφημα 13). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 13. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή κατά τη διαδικασία ρίψεων ευστοχίας σε τρεις στόχους με μπάλα χάντμπολ, σε χαμηλό στόχο.

105 Ε. Ηλεκτρομυογραφική ΗΜΓ-δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή στη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) και υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης του καρπού των ομάδων «Εύστοχων» και «Άστοχων» (πίνακες και γραφήματα 14-15). Πίνακας 16. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή στη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) ποσοστών της μέγιστης δύναμης κατά την κάμψη του καρπού. Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστή (% Μέγιστης ΗΜΓ) Εύστοχοι (n=7) 14,1±6,7 3,7±2,5 Άστοχοι (n=7) 8,2±3,9 5,4±6,1. Έγινε σύγκριση του δείγματος μεταξύ αυτών που έχουν στατιστικά μικρότερο μέσο όρο σχετικοποιημένης ενεργοποίησης του καμπτήρα του καρπού στις 180 ο, κατά τη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) ποσοστών της μέγιστης δύναμης, και ελέγχθηκε εάν είναι «Εύστοχοι» ή «Αστοχοι». Το ποσοστό ενεργοποίησης του αγωνιστή μυ στην ομάδα των «Εύστοχων» είναι κατά τέσσερις φορές μεγαλύτερο από το ποσοστό του ανταγωνιστή, αντίθετα, στην ομάδα των «Άστοχων» το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο μόνο κατά 50% (βλ. γράφημα 14). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 14. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή στη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) ποσοστών της μέγιστης δύναμης.

106 Πίνακας 17. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή στη διάρκεια ανάπτυξης υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης κατά την κάμψη του καρπού στις 180 ο. Ομάδα ΗΜΓ Αγωνιστών (% Μέγιστης ΗΜΓ) ΗΜΓ Ανταγωνιστών (% Μέγιστης ΗΜΓ) Εύστοχοι (n=7) 82,1±25,8 16,5±6,5 Άστοχοι (n=7) 60,9±23,9 11,208±3,8 Έγινε σύγκριση του δείγματος μεταξύ αυτών που έχουν στατιστικά μικρότερο μέσο όρο σχετικοποιημένης ενεργοποίησης του καμπτήρα μυ του καρπού στις 180 ο, κατά τη διάρκεια ανάπτυξης υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης, και ελέγχθηκε εάν είναι «Εύστοχοι» ή «Άστοχοι». Προέκυψε ότι τόσο οι «Εύστοχοι» όσο και οι «Άστοχοι» ενεργοποίησαν σε μεγαλύτερο βαθμό (περίπου κατά 5 φορές) τον αγωνιστή μυ από ό,τι τον ανταγωνιστή (βλ. γράφημα 15). Αγωνιστές καρπού Ανταγωνιστές καρπού Γράφημα 15. ΗΜΓ δραστηριότητα αγωνιστή και ανταγωνιστή στη διάρκεια ανάπτυξης υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης κατά την κάμψη του καρπού.

107 ΣΤ. Ενεργοποίηση των εκτεινόντων μυών κατά τη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) και υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης του καρπού, των ομάδων «Εύστοχων» και «Άστοχων» (πίνακας 18 και γράφημα 16). Πίνακας 18. Ενεργοποίηση ανταγωνιστών μυών κατά την κάμψη του καρπού στις 180 ο σε χαμηλά ( %) και υψηλά (50-75%) ποσοστά της μέγιστης δύναμης. Ομάδα Ενεργοποίηση ανταγωνιστών σε χαμηλά ( %) ποσοστά δύναμης Ενεργοποίηση ανταγωνιστών σε υψηλά (50-75%) ποσοστά δύναμης Εύστοχοι (n=7) 26,1±12,4 22,3±10,4 Άστοχοι (n=7) 31,8±14,1 19,1±5,7 Έγινε εξέταση αυτών που έχουν στατιστικά μικρότερη ενεργοποίηση των εκτεινόντων μυών κατά τη διάρκεια ανάπτυξης χαμηλών ( %) και υψηλών (50-75%) ποσοστών της μέγιστης δύναμης του καρπού, και ελέγχθηκε εάν είναι «Εύστοχοι» ή «Άστοχοι». Διαπιστώθηκε ότι οι «Εύστοχοι» ενεργοποιούν περισσότερο τον εκτείνοντα μυ στην προσπάθεια διατήρησης υψηλών σταθερών δυνάμεων στα υψηλά (50-75%) ποσοστά. Ενώ οι «Άστοχοι» ενεργοποιούν περισσότερο τον εκτείνοντα μυ στην προσπάθεια διατήρησης χαμηλών σταθερών δυνάμεων στα χαμηλά ( %) ποσοστά (βλ. γράφημα 16). Χαμηλά ποσοστά Υψηλά ποσοστά % 50-75% Γράφημα 16. Ενεργοποίηση ανταγωνιστών μυών κατά την κάμψη του καρπού στις 180 ο σε χαμηλά ( %) και υψηλά (50-75%) ποσοστά της μέγιστης δύναμης.

108 Ζ. Μέγιστη δύναμη φαλάγγων με δυναμομέτρηση σε χειροδυναμόμετρο των ομάδων «Εύστοχων» και «Άστοχων» (πίνακας 19 και γράφημα 17). Πίνακας 19. Μέγιστη δύναμη φαλάγγων με δυναμομέτρηση σε χειροδυναμόμετρο (τύπου Lafayette) Ομάδα Μέγιστη δύναμη (kp) Εύστοχοι (n=7) 55,2±6,9 Άστοχοι (n=7) 56,4±6,3 Αξιολογήθηκε η μέγιστη δύναμη των φαλάγγων μετά την υποβολή σε χειροδυναμομέτρηση παλάμης (grip-test) και βρέθηκε η τιμή αυτή στην ομάδα των «Εύστοχων» να είναι 55,2±6,9 kp, ενώ στην ομάδα των «Άστοχων» να είναι 56,36±6,34 kp. Η διαφορά τιμών μεταξύ των δύο ομάδων «εύστοχων» και «άστοχων» ήταν ελάχιστη. Κατά συνέπεια η ελάχιστη αυτή διαφορά τιμών της μέγιστης δύναμης των φαλάγγων δεν επηρέασε την ευστοχία (βλ. γράφημα 17). Ομάδα «εύστοχων» Ομάδα «άστοχων» Κ p Μέγιστη δύναμη φαλάγγων του χεριού ρίψης Γράφημα 17. Μέγιστη δύναμη φαλάγγων (με δυναμομέτρηση σε χειροδυναμόμετρο τύπου Lafayette)

109 Η. Διάμετρος παλάμης και μήκος καρπού των ομάδων «Εύστοχων» και «Άστοχων» στο σύνολο των ρίψεων (πίνακας 20 και γράφημα 18). Πίνακας 20. Διάμετρος παλάμης και μήκος καρπού εύστοχων και άστοχων στο σύνολο των ρίψεων. Ομάδα Διάμετρος παλάμης (cm) Μήκος καρπού (cm) Εύστοχοι (n=7) 24,5±1,7 19,8±0,9 Άστοχοι (n=7) 24,6±1,2 20,1±0,8 Μετρήθηκαν η διάμετρος παλάμης και το μήκος καρπού τόσο των «Εύστοχων» όσο και των «Άστοχων» στο σύνολο των ρίψεων, για να διαπιστωθεί αν αυτές οι ανθρωπομετρικές τιμές επηρεάζουν και την ευστοχία. Από τις παραπάνω μετρήσεις προκύπτει ότι οι τιμές της διαμέτρου της παλάμης τόσο στους «Εύστοχους» όσο και στους «Άστοχους» ήταν όμοιες, όπως επίσης και οι τιμές του μήκους καρπού. Διαπιστώνεται, επομένως, ότι η ευστοχία δεν επηρεάστηκε από αυτές τις δυο μεταβλητές (βλ. γράφημα 18). Διάμετρος παλάμης Μήκος καρπού Γράφημα 18. Διάμετρος παλάμης και μήκος καρπού εύστοχων και άστοχων στο σύνολο των ρίψεων.