Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΠΟΛΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΓΟΡΑΣ Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΠΟΛΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗΣ Δεκέμβριος

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: - Σύνοψη - Ανάλυση των δημοσιογραφικών αναφορών κατά χώρα - Παραρτήματα: Ι. Πίνακας παρουσίασης των δημοσιογραφικών αναφορών κατά χώρα ΙΙ. Άρθρο με τίτλο «Η Αμφίπολη εργαλείο «Ήπιας Ισχύoς» για την Ελλάδα», Γιώργος Πρωτόπαπας, Αναλυτής του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών και Αμερικάνικων Μελετών (RIEAS) και αναλυτής γεωπολιτικής και ασφάλειας του περιοδικού Άμυνα & Διπλωματία, ( 2

3 Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΠΟΛΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΣΥΝΟΨΗ Οι ανασκαφές στην Αμφίπολη της Μακεδονίας, εμφανίστηκαν πρώτα στα ελληνικά ΜΜΕ στα μέσα περίπου του Αυγούστου Η επί τόπου επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στις 12 Αυγούστου 2014 σηματοδότησε τη σπουδαιότητα των ανασκαφών και του μνημείου. Η κατασκευή του ταφικού συμπλέγματος, οι διαστάσεις, η αρχιτεκτονική, τα ευρήματα (Σφίγγες, Καρυάτιδες, μαρμάρινο δάπεδο, ψηφιδωτό, σκελετός) και οι εικασίες για την ταυτότητα του νεκρού κίνησαν το ενδιαφέρον των ελληνικών και των διεθνών ΜΜΕ. Σκοπός της έρευνας: 1. Η συγκέντρωση των δημοσιογραφικών αναφορών για τις ανασκαφές στην Αμφίπολη, οι οποίες εμφανίστηκαν σε ΜΜΕ της Ευρώπης και των Η.Π.Α., και η επεξεργασία τους σύμφωνα με το περιεχόμενό τους. 2. Η εξαγωγή συμπερασμάτων για τον αντίκτυπο των ανασκαφών στην Αμφίπολη στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α.. 3. Ο εντοπισμός πεδίων, όπου δημιουργούνται δυνατότητες για την ανάπτυξη επικοινωνιακών δράσεων από την Υπηρεσία μας ή άλλους φορείς του δημοσίου. Πηγές: Για τους σκοπούς της παρούσας έρευνας επελέγησαν έξι μεγάλες Ευρωπαϊκές χώρες, το επικοινωνιακό περιβάλλον των οποίων έχει ιδιαίτερη σημασία για τη Χώρα μας (Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία και ΠΓΔΜ) καθώς και οι Η.Π.Α. Αποδελτιώθηκαν οι δημοσιογραφικές αναφορές από τις ημερήσιες επισκοπήσεις τύπου, οι οποίες διαβιβάστηκαν από τα αντίστοιχα Γραφεία Τύπου και Επικοινωνίας στην Κεντρική Υπηρεσία. Το διάστημα που ερευνήθηκε ήταν από 11/8/2014, ημερομηνία κατά την οποία εμφανίστηκε το θέμα των ανασκαφών στην Αμφίπολη στην ελληνική δημοσιότητα, έως 26/11/2014, ημερομηνία έναρξης της παρούσας έρευνας. Συμπεράσματα: Από το σύνολο των αναφορών που συγκεντρώθηκαν συνάγεται ότι στις χώρες που μελετήθηκαν σημειώνεται διαφορετικός βαθμός ενδιαφέροντος για τις ανασκαφές. Ωστόσο, ακόμα και αν ο βαθμός ενδιαφέροντος σε κάποιες χώρες δεν είναι ο επιθυμητός και ο χαρακτήρας των αναφορών είναι ως επί το πλείστον απλώς ειδησεογραφικός, διαπιστώνεται ότι η ιστορία της Χώρας μας και οι σημαντικές 3

4 ανασκαφές που σχετίζονται με την Ιστορία μας εξακολουθούν να ελκύουν το ενδιαφέρον των ΜΜΕ διεθνώς. Παρατηρείται πάντως ότι σε καμμια περίπτωση ο αριθμός των αναφορών σε οποιαδήποτε χώρα από όσες εξετάστηκαν δεν πλησιάζει ούτε στο ελάχιστο τον αριθμό των αναφορών στα ΜΜΕ της χώρας μας. Συγκεκριμένα, ο αριθμός που καταγράφηκε κυμαίνεται από πέντε (5) στη Μαδρίτη έως είκοσι οκτώ (28) στα Σκόπια, ενώ για το ίδιο διάστημα τα σχετικά δημοσιεύματα στην εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ήταν περίπου 223 και στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ περίπου 275. Η πλειονότητα των αναφορών στις Η.Π.Α. (Ουάσιγκτον, Νέα Υόρκη) και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες που ερευνήθηκαν (Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία) προσεγγίζουν το θέμα με ειδησεογραφικό κυρίως τρόπο, μεταφέροντας απλά τις πληροφορίες που αντλούνται ως επί το πλείστον από τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων. Τονίζεται η πολιτιστική/ αρχαιολογική διάσταση των ανασκαφών και των ευρημάτων χωρίς περαιτέρω σχολιασμό. Σε ελάχιστες αναφορές στις προαναφερθείσες χώρες παρατηρείται να τονίζονται οι τουριστικές προοπτικές χάρη στις ανασκαφές (ένα δημοσίευμα στην ιταλική LA REPUBBLICA και ένα στη γαλλική LE FIGARO), ενώ γίνεται μνεια για το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ σε ένα μόνο δημοσίευμα στη γαλλική LE MONDE με τη σχετική δήλωση του Έλληνα Πρωθυπουργού. 4

5 Στο Ευρωπαϊκό χώρο διαφοροποιημένη εμφανίζεται η Μ. Βρετανία. Ο σχετικά μεγάλος αριθμός αναφορών (είκοσι) μαρτυρά ότι οι ανασκαφές στην Αμφίπολη προσέλκυσαν αρκετά την προσοχή των Βρετανών. Το γεγονός αυτό συνδέεται ίσως με το ενδιαφέρον που ανέκαθεν τρέφει η Βρετανία για την αρχαία ελληνική ιστορία. Τέσσερεις (4) αναφορές συσχετίζουν τις ανασκαφές στην Αμφίπολη με την οικονομική κρίση στην Χώρα μας και μόνο μια (1) με το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ. Αξιοσημείωτο πάντως είναι το ενδιαφέρον της ΠΓΔΜ για τις ανασκαφές στην Αμφίπολη, γεγονός που προκύπτει από τον σχετικά μεγαλύτερο αριθμό αναφορών (είκοσι οκτώ) σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Επίσης καταγράφεται μια μεγάλη ποικιλία ΜΜΕ που ασχολήθηκαν με το θέμα 16 διαφορετικά ΜΜΕ- τόσο φιλοκυβερνητικών όσο και μη, τα οποία και διατήρησαν μια διαφορετική στάση στο θέμα. Είκοσι (20) αναφορές κάνουν κάποιο συσχετισμό άλλοτε μικρό άλλοτε μεγαλύτερο - της Αμφίπολης με το Μακεδονικό ζήτημα ενώ μία (1) από αυτές αναφέρεται και στην οικονομική κρίση. Χαρακτηριστικός είναι ο σχολιασμός του Kanal5 (φιλοκυβερνητικός) ότι «στη ΔΕΘ, ο Έλληνας Πρωθυπουργός επανέλαβε για ακόμη μια φορά ότι η Μακεδονία είναι ελληνική, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα τον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης όπου υποτίθεται ότι βρέθηκε ο τάφος του Αλέξανδρου του Μακεδόνα. Όμως δεν έκανε καμία αναφορά στην οικονομική κρίση εξαιτίας της οποίας χιλιάδες Έλληνες μεταβαίνουν καθημερινά στις παραμεθόριες πόλεις της Μακεδονίας για την αγορά βασικών τροφίμων αλλά και υπηρεσιών, κυρίως οδοντιατρικών». Παρουσιάζει πάντως μεγάλο ενδιαφέρον όλος ο σχολιασμός που γίνεται από τα ΜΜΕ της ΠΓΔΜ καθώς όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά «η ΠΓΔΜ έχει επενδύσει μεγάλο μέρος από την σημερινή της πολιτική προκειμένου να βρει αποδεικτικά στοιχεία για το αρχαίο παρελθόν της» και γι αυτό το λόγο παρακολουθεί με μεγάλη προσοχή και περιέργεια τις εξελίξεις στην Ελλάδα. (UTRINSKI VESNIK μη φιλοκυβερνητική). 5

6 Σημαντικό είναι εξάλλου ότι τον Νοέμβριο κατά την επίσκεψη Nimetz στα Σκόπια, υπήρξαν τέσσερα (4) δημοσιεύματα που συσχέτισαν την Αμφίπολη με τη στάση του Nimetz στο ζήτημα της ονομασίας. Επίσης σημαντική είναι η διαφοροποίηση της αντιμετώπισης του ζητήματος από τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ που προσδίδουν μια αρνητική χροιά στο θέμα της Αμφίπολης σχολιάζοντας ειρωνικά τη στάση του Έλληνα Πρωθυπουργού και κατηγορώντας τον για αλυτρωτισμό. Ενώ τα μη φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ, κρατούν- στην πλειοψηφία τους - πιο ουδέτερη στάση. Στον χώρο των Η.Π.Α. μόνο σε ένα (1) άρθρο (Bloomberg) της δημοσιογράφου με το ελληνικό όνομα Maria Petrakis συσχετίζονται οι ανασκαφές στην Αμφίπολη με την προσδοκία για βελτίωση της ψυχολογίας των Ελλήνων. Προτάσεις: Το θέμα των ανασκαφών στην Αμφίπολη είναι ένα θέμα σε εξέλιξη και προφανώς θα απασχολήσει τους έλληνες επιστήμονες για μεγάλο διάστημα ακόμα. Ως εκ τούτου, προσφέρεται για επικοινωνιακή προβολή και «εκμετάλλευση» προς όφελος της Χώρας μας, με πολλούς τρόπους. Λαμβάνοντας υπόψη το ενδιαφέρον που σημειώθηκε στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. για τις ανασκαφές, προτείνεται η ανάπτυξη επικοινωνιακών δράσεων στο εξωτερικό με βάση τους κάτωθι άξονες: 1. Περισσότερη προβολή του θέματος των ανασκαφών και μεγαλύτερη ενημέρωση του αλλοδαπού κοινού για το θέμα, μέσω πολλαπλών καναλιών. 2. Συσχετισμός των ανασκαφών με την ιστορία της περιοχής και το όνομα της ΠΓΔΜ 3. Προώθηση του τουρισμού και ειδικότερα του αρχαιολογικού τουρισμού στην πατρίδα μας 4. Ενίσχυση των δεσμών με την ομογένεια 5. Ενίσχυση των δεσμών με τις αλλοδαπές ακαδημαϊκές κοινότητες και τα αλλοδαπά εκπαιδευτικά ιδρύματα 6. Εντονότερη προβολή του ζητήματος των αρχαιολογικών ανασκαφών γενικά στην Ελλάδα Με γνώμονα τα ανωτέρω συνιστάται η εκπόνηση επικοινωνιακής στρατηγικής από την Υπηρεσία μας για την προώθηση του θέματος στο εξωτερικό (συγκεκριμένες στοχεύσεις, συγκεκριμένο «κοινό», συγκεκριμένα μηνύματα, δράσεις κλπ). Η επικοινωνιακή στρατηγική χρήσιμο είναι να λάβει υπόψη της τα συμπεράσματα της παρούσας έρευνας, καθώς το ενδιαφέρον των αλλοδαπών ΜΜΕ εμφανίζεται διαφοροποιημένο από χώρα σε χώρα. Σκόπιμο είναι να εξεταστεί η δυνατότητα παραγωγής ξενόγλωσσου υλικού σε πολλές γλώσσες, η χρησιμοποίηση των online ξενόγλωσσων δελτίων, των ιστοσελίδων της Κεντρικής Υπηρεσίας και των Γραφείων Τύπου και Επικοινωνίας, καθώς και των social media της ΚΥ και ΓΤΕ. 6

7 Η επιτυχία ή μη των επικοινωνιακής πολιτικής που θα αναπτυχθεί θα αξιολογείται τακτικά, ώστε η Υπηρεσία να αναπροσαρμόζει κατάλληλα τη δράση της. Ενδεικτικά αναφέρεται η ανάγκη παρακολούθησης της αντίδρασης των αλλοδαπών ΜΜΕ με σκοπό την άμεση αντιμετώπιση δυσμενών σχολίων (π.χ. αναφορές για «ψυχολογικά άλλοθι, ότι η Ελλάδα σκόπιμα το εκμεταλλεύεται για το «μακεδονικό» ζήτημα κ.α.). Θα αποτελούσε θετική εξέλιξη η σύσταση βιβλιοθήκης με το υλικό που θα συγκεντρωθεί και τις δράσεις που θα πραγματοποιηθούν, ώστε να δημιουργηθεί ένα διαρκές αποθετήριο γνώσης. Σε επόμενο στάδιο η Υπηρεσία μας μπορεί να διερευνήσει τη δυνατότητα συνεργιών με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και το Υπουργείο Τουρισμού.. 7

8 Ι. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΑ ΜΜΕ ΕΥΡΩΠΗΣ Α. ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ 1. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Για την υπό εξέταση χρονική περίοδο καταγράφονται είκοσι (20) αναφορές σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Από τα είκοσι δημοσιεύματα, έξι (6) εμφανίζονται στην Daily Mail, τέσσερα (4) στην Guardian, τρία (3) στην Daily Telegraph, τέσσερα (4) στο BBC και ένα (1) στην Times και ένα (1) στην Independent. Δεκατέσσερα (14) δημοσιεύματα είναι ρεπορτάζ, τέσσερα (4) είναι καθαρά πρακτορειακά, τέσσερα (4) είναι ανταποκρίσεις από Αθήνα. Έντεκα (11) δημοσιεύματα αντιμετωπίζουν με θετικό τρόπο τις ανασκαφές στην Αμφίπολη, οκτώ (8) διατηρούν μια ουδέτερη στάση και μόνο ένα (1) τηρεί μια αμφίπλευρή στάση παρουσιάζοντας και τα θετικά αλλά και κάποια αρνητικά στοιχεία στη διαδικασία των ερευνών. 2. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Αυτό που συμπεραίνει κανείς διαβάζοντας τις αναφορές στα βρετανικά ΜΜΕ είναι ότι το θέμα της Αμφίπολης προκαλεί ένα καθαρά αρχαιολογικό ενδιαφέρον ενώ στο επίκεντρο βρίσκεται η πολιτιστική διάσταση του θέματος. Ως εκ τούτου δεκατέσσερα (14) δημοσιεύματα ασχολούνται αποκλειστικά με το κομμάτι των ανασκαφών και των σχετικών ανακαλύψεων χωρίς να υπεισέλθουν καθόλου σε άλλα θέματα. Τα περισσότερα δε εξ αυτών πλαισιώνονται και με αρκετό φωτογραφικό υλικό ενώ ειδική μνεία γίνεται στην επίσκεψη του Έλληνα Π/Θ Αντώνη Σαμαρά στον τόπο των εκσκαφών. Δύο (2) ανταπόκρισεις του Giorgos Christides στο BBC από την Αθήνα αλλά και ένα (1) ρεπορτάζ της Nancy Groves πάλι στο BBC προσεγγίζoυν λίγο διαφορετικά το θέμα συσχετίζοντας τις ανακαλύψεις στην Αμφίπολη με την ενίσχυση της ψυχολογίας του Έλληνα αλλά και με την οικονομική κρίση. Χαρακτηριστική είναι η φράση ότι οι ανακαλύψεις στην Αμφίπολη «ενίσχυσαν την ελληνική υπερηφάνεια και τον πατριωτισμό και βοήθησαν το έθνος, τουλάχιστον προσωρινά, να βάλει στην άκρη τη δύσκολη οικονομική κατάστασή του» Η ε/φ Independent σε ένα (1) θετικό της δημοσίευμα επισημαίνει ότι ενώ έχουν γίνει περικοπές στους προϋπολογισμούς πολλών αρχαιολογικών ανασκαφών σε όλη τη χώρα εξαιτίας της κρίσης, το Υπουργείο Πολιτισμού έχει δεσμευτεί να συνεχίσει το έργο που συντελείται στη συγκεκριμένη περιοχή. Το Reuters σε ένα (1) πρόσφατο δημοσίευμά του τονίζει ότι οι Έλληνες αν και απελπισμένοι για ένα μεγάλο διάστημα θεωρούνται πλέον ήρωες μετά από έναν σκληρό οικονομικό αγώνα που έδωσαν επί 6 χρόνια και μιας ταπεινωτικής διάσωσης. Τέλος μόνο ένα (1) δημοσίευα στην Guardian αναφέρεται συσχετίζει τις ανασκαφές στην Αμφίπολη με το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, επισημαίνοντας με τη 8

9 διαμάχη Ελλάδας πγδμ για την ονομασία, με αφορμή την τοποθέτηση ομοιωμάτων του Φιλίππου και της Ολυμπιάδας στο νέο αρχαιολογικό μουσείο των Σκοπίων από τον Π/Θ της πγδμ Gruevski. Έτσι γίνεται συσχετισμός και με την ανασκαφή στην Αμφίπολη, με το σχόλιο ότι την ίδια στιγμή με τις κινήσεις του Gruevski, «γίνονται ανασκαφές στην Αμφίπολη, περιοχής της Μακεδονίας όπου κάποιοι πιστεύουν ότι είναι ο τάφος κάποιου εκ των συγγενών του Μ. Αλεξάνδρου, πυροδοτώντας πάθη και στις δύο πλευρές». 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα βρετανικά ΜΜΕ, στο σύνολό τους, ασχολήθηκαν επισταμένως με τις ανασκαφές στην Αμφίπολη, βλέποντας με αρκετά θετικό τρόπο το όλο εγχείρημα που παρουσιάζει, για τους Βρετανούς, αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέψει κανείς και το γεγονός ότι υπήρξαν συσχετισμοί των ανασκαφών τόσο με την φορτισμένη ψυχολογία των Ελλήνων που έχει πληγεί από την οικονομική κρίση όσο και με το ζήτημα της ονομασίας της πγδμ. 1. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Β. ΙΤΑΛΙΑ Για την υπό εξέταση περίοδο καταγράφονται έξι (6) δημοσιεύματα στον ιταλικό Τύπο, εκ των οποίων δύο (2) δημοσιεύματα είναι στην Il Messagero, ένα (1) στην Il Fatto Quotidiano, ένα (1) στην La Stampa, ένα (1) στην La Repubblica και ένα (1) στο πρακτορείο Ansa. Από τα έξι δημοσιεύματα μόνο ένα (1) είναι πρακτορειακό και τα υπόλοιπα τέσσερα είναι ρεπορτάζ (4) και ένα (1) είναι συνέντευξη. Τέσσερα (4) δημοσιεύματα προσεγγίζουν πολύ θετικά το θέμα των ανασκαφών, ενώ τα άλλα δύο τηρούν ουδέτερη στάση. 2. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η πλειοψηφία των δημοσιευμάτων τέσσερα (4) από τα έξι (6) βλέπουν την πολιτιστική/αρχαιολογική διάσταση του θέματος, χωρίς περαιτέρω σχολιασμό. 9

10 Μόνο το δημοσίευμα στην Il Fatto Quotidiano κάνει ένα συσχετισμό με την οικονομική κρίση υπογραμμίζοντας ότι «η ανακάλυψη κατά ειρωνεία της τύχης γίνεται ακριβώς μια δεκαετία από τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων 2004 που αποτέλεσαν το απόγειο του μεγαλείου της Ελλάδας, μετά το οποίο άρχισε η οικονομική κατάρρευση». Επίσης μόνο το ρεπορτάζ στην Repubblica βλέπει τις προοπτικές στο κομμάτι του τουρισμού σημειώνοντας ότι «ο θόρυβος γύρω από την ανακάλυψη ενδέχεται να δώσει νέα ώθηση στον τουρισμό και την τοπική οικονομία, καθώς επίσης το όνομα της Ελλάδας θα κρατηθεί ψηλά σε όλο τον κόσμο». 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο ιταλικός Τύπος είχε περιορισμένα και μικρής έκτασης δημοσιεύματα για το θέμα της Αμφίπολης, τα οποία στην πλειονότητά τους το αντιμετωπίζουν θετικά και δίνουν έμφαση στο καθαρά αρχαιολογικό κομμάτι. Μόνο δύο (2) δημοσιεύματα συσχετίζουν τις ανασκαφές με την οικονομική κρίση και τις τουριστικές δυνατότητες που διανοίγονται για την Ελλάδα. 1. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Γ. ΓΕΡΜΑΝΙΑ Δεκαεννιά (19) δημοσιεύματα καταγράφονται στον γερμανικό Τύπο (ΓΤΕ Βερολίνου) κατά την υπό εξέταση περίοδο, εκ των οποίων τέσσερα (4) εμφανίζονται στο Focus Online, τέσσερα (4) στο DPA, δύο (2) στην Süddeutsche Zeitung, δύο (2) στην Münchner Merkur, τρία (3) στην Tagesspiegel, δύο (2) στο N-TV, και δύο (2) στην Die Welt. Από τις δεκαεννιά (19) αναφορές, οι δεκαέξι (16) είναι καθαρά πρακτορειακές και μόνο οι τρεις (3) είναι άρθρα ή ρεπορτάζ. Επίσης μόνο τα τρία (3) δημοσιεύματα βλέπουν θετικά το θέμα των ανασκαφών ενώ τα υπόλοιπα δεκαέξι (16) διατηρούν μια ουδέτερη στάση, καταγράφοντας απλώς τα γεγονότα και τις εξελίξεις. 2. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Όλες οι αναφορές στο σύνολό τους (και οι δεκαεννιά 19) καταγράφουν απλώς τα γεγονότα με καθαρά αρχαιολογικό ενδιαφέρον χωρίς να τονίζουν καμία άλλη διάσταση του θέματος, παρά μόνο την πολιτιστική πλευρά. 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ενώ υπάρχουν αρκετά δημοσιεύματα, με τα περισσότερα να είναι αναπαραγωγές πρακτορειακών ειδήσεων, στην πλειοψηφία τους δεν υπάρχει κάποιος ιδιαίτερη σχολιασμός ή παρατήρηση. Καταγράφονται απλώς τα γεγονότα με αποστασιοποίηση από κάποια κριτική (θετική ή αρνητική). 10

11 Δ. ΓΑΛΛΙΑ 1. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Στην περίοδο που εξετάζουμε υπάρχουν δέκα δημοσιεύματα στον γαλλικό Τύπο που αφορούν την Αμφίπολη, εκ των οποίων τα δύο (2) είναι στην Le Monde, ένα (1) στην Liberation, δύο (2) στο περιοδικό Sciences et Avenir, δύο (2) στο Lepoint, δύο (2) στη Le Figaro και ένα (1) στο Ouest France. Όλα τα δημοσιεύματα είναι άρθρα/ρεπορτάζ και μόνο ένα (1) είναι συνέντευξη. Από τα δέκα άρθρα τα έξι (6) είναι θετικά ενώ τα άλλα τέσσερα (4) είναι ουδέτερα. 2. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Από τα δέκα (10) άρθρα, τα οκτώ (8) αφορούν τις ανασκαφές και τα αρχαιολογικά ευρήματα και δεν υπάρχει κάποιος άλλος σχολιασμός. Ένα (1) άρθρο στην Le Figaro αναφέρεται στην τουριστική διάσταση του θέματος, τονίζοντας ότι το μυστήριο για το μυστικό της Αμφίπολης προσελκύει πολλούς επισκέπτες. Τέλος ένα (1) άρθρο στην Le Monde κάνει αναφορά στο Μακεδονικό ζήτημα, υπογραμμίζοντας ότι ο Αντώνης Σαμαράς ανέδειξε το ζήτημα τάφου της Αμφίπολης σε πολιτικό θέμα. Η ε/φ εξετάζει την σχέση μεταξύ της διένεξης για την ονομασία και του τάφου της Αμφίπολης προβάλλοντας τις δηλώσεις Σαμαρά ότι κάποιοι «χτίζουν ψεύτικα αγάλματα της αρχαίας Μακεδονίας, προσπαθώντας να ιδιοποιηθούν την ιστορία μας. Αλλά εδώ, στην Αμφίπολη, στη Μακεδονία, οι αρχαίοι Μακεδόνες μας μιλάνε. Η γη μας μιλάει και αποκαλύπτει την παγκόσμια δόξα του Ελληνισμού». 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο γαλλικός Τύπος δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα εκτενώς με το θέμα της Αμφίπολης, αλλά τα περισσότερα δημοσιεύματα ήταν θετικά στο σχολιασμό τους και επικεντρώθηκαν στο κομμάτι των ανασκαφών. Μόνο δύο (2) δημοσιεύματα ασχολήθηκαν με τις τουριστικές δυνατότητες εκμετάλλευσης του θέματος αλλά και με το Μακεδονικό ζήτημα σε σχέση με δηλώσεις του Έλληνα Π/Θ. 1. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Ε. ΙΣΠΑΝΙΑ Σύμφωνα με τις ημερήσιες επισκοπήσεις τύπου του ΓΤΕ Μαδρίτης το θέμα των ανασκαφών στην Ελλάδα εμφανίζεται σε πέντε (5) αναφορές. Εξ αυτών δύο (2) είναι ανταποκρίσεις Ισπανών δημοσιογράφων από την Αθήνα (εφημερίδα El Mundo και εφημερίδα Αbc), ενώ δύο (2) δημοσιεύματα εμφανίζονται στη διαδικτυακή έκδοση της ίδιας εφημερίδας (La Vanguardia). 11

12 2. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Ο αριθμός των αναφορών είναι εξαιρετικά μικρός. Το μέγεθος τους είναι κατά κανόνα σύντομο, ενώ το περιεχόμενό τους είναι βασικά ειδησεογραφικό χωρίς ιδιαίτερο σχολιασμό. Ενημερώνουν συνοπτικά το κοινό για την ανεύρεση των δύο γυναικείων αγαλμάτων (Καρυάτιδων), για το μαρμάρινο δάπεδο και το ψηφιδωτό και μεταφέρουν τον προβληματισμό για την ταυτότητα του νεκρού του τάφου. 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο αντίκτυπος των ανασκαφών στην Αμφίπολη εμφανίζεται εξαιρετικά περιορισμένος στην Ισπανία, τόσο σε ποσότητα αναφορών όσο και σε περιεχόμενο που θα εξυπηρετούσε και θα υποστήριζε τα ελληνικά συμφέροντα. 1. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤ. ΠΓΔΜ Για την εξετασθείσα περίοδο, οι αναφορές σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ ανέρχονται στα εικοσιοκτώ (28), εκ των οποίων τρία (3) ρεπορτάζ στο πρακτορείο MIA, πέντε (5) στην Utrinski Vesnik, δύο (2) στην Dnevnik, δύο (2) στην Vecer, ένα (1) στην Sloboden Pechat, ένα (1) στο περιοδικό Republika, δύο (2) στον τ/σ Kanal5, δύο (2) στην Telegraf, ένα (1) στον τ/σ AlfaTVSkopje, ένα (1) στον τ/σ MTV, ένα (1) στον τ/σ Sitel, δύο (2) στο PlusInfo, ένα (1) στο MKD, ένα (1) στην Libertas, ένα (1) στο emagazin και δύο (2) στο 24Vesti. Τέσσερις (4) αναφορές εντοπίζονται σε ιστοσελίδες οι οποίες αναπαράγουν δημοσίευμα της ελληνικής ε/φ «Καθημερινή», υπάρχουν δύο (2) συνεντεύξεις, πέντε (5) ανταποκρίσεις και τα υπόλοιπα είναι ρεπορτάζ σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Από τις εικοσιοκτώ αναφορές, οι δώδεκα (12) αντιμετωπίζουν το θέμα της Αμφίπολης με κάποιο αρνητικό σχολιασμό, οι δύο (2) μόνο κάνουν κάποιες θετικές παρατηρήσεις και οι υπόλοιπες δεκατέσσερις (14) κρατούν μια ουδέτερη στάση. 2. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οκτώ (8) αναφορές αναφέρονται στις ανασκαφές και τις ανακαλύψεις με καθαρά αρχαιολογικό ενδιαφέρον ενώ ένα (1) εξ αυτών τονίζει ότι η Αμφίπολη βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των διεθνών ΜΜΕ. Οι υπόλοιπες είκοσι (20) αναφορές κάνουν κάποιο συσχετισμό άλλοτε μικρό άλλοτε μεγαλύτερο - της Αμφίπολης με το Μακεδονικό ζήτημα ενώ μία (1) από αυτές αναφέρεται και στην οικονομική κρίση. Χαρακτηριστικός είναι ο σχολιασμός του Kanal5 (φιλοκυβερνητικός) ότι «στη ΔΕΘ, ο Έλληνας Πρωθυπουργός επανέλαβε για ακόμη μια φορά ότι η Μακεδονία είναι ελληνική, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα τον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης όπου υποτίθεται ότι βρέθηκε ο τάφος του Αλέξανδρου του Μακεδόνα. Όμως δεν έκανε καμία αναφορά στην οικονομική κρίση εξαιτίας της οποίας χιλιάδες Έλληνες 12

13 μεταβαίνουν καθημερινά στις παραμεθόριες πόλεις της Μακεδονίας για την αγορά βασικών τροφίμων αλλά και υπηρεσιών, κυρίως οδοντιατρικών». Παρουσιάζει πάντως μεγάλο ενδιαφέρον όλος ο σχολιασμός που γίνεται από τα ΜΜΕ της πγδμ καθώς όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά «η πγδμ έχει επενδύσει μεγάλο μέρος από την σημερινή της πολιτική προκειμένου να βρει αποδεικτικά στοιχεία για το αρχαίο παρελθόν της» και γι αυτό το λόγο παρακολουθεί με μεγάλη προσοχή και περιέργεια τις εξελίξεις στην Ελλάδα. (UTRINSKI VESNIK μη φιλοκυβερνητική) Επίσης σημαντικό είναι τον Νοέμβριο κατά την επίσκεψη Nimetz στα Σκόπια, υπήρξαν τέσσερα (4) δημοσιεύματα που συσχέτισαν την Αμφίπολη με τη στάση του Nimetz στο ζήτημα της ονομασίας. Επίσης σημαντική είναι η διαφοροποίηση της αντιμετώπισης του ζητήματος από τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ που προσδίδουν μια αρνητική χροιά στο θέμα της Αμφίπολης σχολιάζοντας ειρωνικά τη στάση του Έλληνα π/θ και κατηγορώντας τον για αλυτρωτισμό. Ενώ τα μη φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ, κρατούν- στην πλειοψηφία τους - πιο ουδέτερη στάση. 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Καταρχάς το πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι υπήρξε έντονο ενδιαφέρον από την πλευρά των Σκοπίων για τις ανακαλύψεις στην Αμφίπολη, με εικοσιοκτώ (28) αναφορές περισσότερες από κάθε άλλη περιοχή. Επίσης καταγράφεται μια μεγάλη ποικιλία ΜΜΕ που ασχολήθηκαν με το θέμα 16 διαφορετικά ΜΜΕ- τόσο φιλοκυβερνητικών όσο και μη, τα οποία και διατήρησαν μια διαφορετική στάση στο θέμα. Στο σύνολό τους, σχεδόν, τα δημοσιεύματα αναφέρονταν στο ζήτημα της ονομασίας, στην πιθανότητα ο τάφος της Αμφίπολης να ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο, στην «ελληνική προπαγάνδα» αλλά και πολλές αναφορές στην στάση των ελληνικών ΜΜΕ για το θέμα. 13

14 14

15 ΙΙ. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΑ ΜΜΕ H.Π.Α. 1. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Σύμφωνα με τις ημερήσιες επισκοπήσεις τύπου του ΓΤΕ Ουάσιγκτον και Νέας Υόρκης το θέμα των ανασκαφών στην Ελλάδα εμφανίζεται σε δέκα έξι (16) αναφορές. Εξ αυτών, -έξι (6) αναφορές αντλήθηκαν από τις ηλεκτρονικές εκδόσεις αμερικανικών ΜΜΕ. Από αυτές μια (1) κάνει σύντομη αναδρομή στην αρχαία ιστορία της Μακεδονίας και τις μέχρι σήμερα εκεί ανασκαφές και μια (1), με αφορμή το ψηφιδωτό της Αμφίπολης, αναπτύσσει το θέμα της τέχνης του ψηφιδωτού και των προγραμμάτων συντήρησης των ψηφιδωτών γενικά. - μια αναφορά αφορά σε ρεπορτάζ στον αμερικάνικο δημόσιο ραδιοφωνικό σταθμό NPR για τις ανασκαφές στην Αμφίπολη της ρεπόρτερ με ελληνικό όνομα Joanna Kakissis. - μια αναφορά αφορά σε σύντομο ρεπορτάζ της ίδιας ρεπόρτερ Joanna Kakissis στον ίδιο αμερικάνικο δημόσιο ραδιοφωνικό σταθμό NPR με θέμα τη χρηματοδότηση γενικά των αρχαιολογικών ανασκαφών στην Ελλάδα χωρίς να γίνεται καμία ιδιαίτερη μνεια στις ανασκαφές της Αμφίπολης. - μια αναφορά είναι βίντεο που προβλήθηκε στο κανάλι CNN για το ψηφιδωτό στην Αμφίπολη. - η ιστοσελίδα του ABC News φιλοξένησε τέσσερεις (4) αναφορές. - ένα (1) άρθρο (Bloomberg) της δημοσιογράφου με το ελληνικό όνομα Maria Petrakis συσχετίζει τις ανασκαφές στην Αμφίπολη με την οικονομική κρίση και τον περιορισμό των δαπανών για τον πολιτισμό και αναπτύσσει το θέμα των εταιρικών χορηγιών και ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων πολιτιστικών και αρχαιολογικών προγραμμάτων. Επισημαίνεται η σημασία των ευρημάτων στην Αμφίπολη για την ενίσχυση της ψυχολογίας των Ελλήνων. 2. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Ο αριθμός των αναφορών στις Η.Π.Α. εμφανίζεται εξαιρετικά μικρός. Το μέγεθος τους είναι κατά κανόνα σύντομο, ενώ το περιεχόμενό τους είναι βασικά ειδησεογραφικό χωρίς ιδιαίτερο σχολιασμό, καθώς μεταφέρονται πληροφορίες που αντλήθηκαν από διεθνή πρακτορεία ειδήσεων. Ενημερώνουν συνοπτικά το κοινό για την ανεύρεση των δύο γυναικείων αγαλμάτων (Καρυάτιδων), για το μαρμάρινο δάπεδο, το ψηφιδωτό και τον σκελετό και μεταφέρουν τις εικασίες για την ταυτότητα του νεκρού του τάφου. 15

16 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο αντίκτυπος των ανασκαφών στην Αμφίπολη εμφανίζεται εξαιρετικά περιορισμένος στις Η.Π.Α., τόσο σε ποσότητα αναφορών όσο και σε περιεχόμενο που θα εξυπηρετούσε και θα υποστήριζε τα ελληνικά συμφέροντα. 16

17 17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

18 Η Αμφίπολη εργαλείο «Ήπιας Ισχύoς» για την Ελλάδα Γιώργος Ξ. Πρωτόπαπας 1 στις 24 Νοεμβρίου, Ο Τάφος της Αμφίπολης αποδεικνύει για μια ακόμα φορά το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού αλλά και ταυτόχρονα κάνει εμφανή της έλλειψη μιας Δημόσιας Διπλωματίας που μας στερεί τη δυνατότητα να του προσδώσει ακόμα μεγαλύτερη λάμψη και να βελτιώσει το διεθνές προφίλ της χώρας. Οι ανασκαφές της Αμφίπολης έχουν τραβήξει την προσοχή των μεγάλων διεθνών Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και το ενδιαφέρον διάσημων αρχαιολόγων οι οποίοι προσπαθούν να ανακαλύψουν ποιος είναι ο σημαντικός ένοικος του Τάφου της Αμφίπολης. Η Δημόσια Διπλωματία που δυστυχώς δεν είναι αναπτυγμένη στη χώρα μας παραπέμπει σε μια μορφή σύγχρονης διεθνής πολιτικής επικοινωνίας που επιδιώκει να επηρεάσει τη ξένη κοινή γνώμη με στόχο την ενίσχυση του διεθνούς προφίλ μιας χώρας. Διαφέρει από την παραδοσιακή διπλωματία καθώς απευθύνεται εκτός από τους κρατικούς φορείς σε μη κρατικούς φορείς, σε ΜΜΕ, σε social media και ακολουθεί μια προσέγγιση «two-way communication». Η Δημόσια Διπλωματία είναι μια μορφή «ήπια ισχύς» (soft power). Το συγκεκριμένο όρο επινόησε ο Αμερικάνος ακαδημαϊκός Joseph S. Nye ο οποίος αναφέρει ότι «ήπια ισχύς είναι η ικανότητα να επηρεάζεις τον άλλο, για να μπορέσεις να έχεις την έκβαση των γεγονότων που επιδιώκεις μέσω έλξης και όχι μέσω καταναγκασμού ή δωροδοκίας». Ο πολιτισμός, οι πολιτικές αξίες, οι θεσμοί καθώς και οι πολιτικές που έχουν νομιμότητα ή ηθική αρχή θεωρούνται τα άυλα «εργαλεία» μιας Δημόσιας Διπλωματίας μέσω της οποίας μπορείς να διαμορφώσεις τις προτιμήσεις της ξένης κοινής γνώμης προς όφελος σου. Πολιτιστική Διπλωματία Η διεθνής ανάδειξη του Τάφου της Αμφίπολης εντάσσεται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Διπλωματίας (συμπεριλαμβάνεται στο σύνολο δράσεων της Δημόσιας Διπλωματίας) που αφορά τη μεθοδική χρήση στοιχείων ή γνωρισμάτων ιδιαιτερότητας του πολιτισμού μίας χώρας κατά την άσκηση διαχείρισης των διεθνών της σχέσεων. Ο ελληνικός πολιτισμός έχει μια διαχρονική αξία και είναι ευρέως αποδεκτό ότι έχει συμβάλει στη διαμόρφωση του παγκόσμιου πολιτισμού. Η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά δημιουργεί ένα θετικό πολιτικό και ψυχολογικό υπόβαθρο που μπορεί να βοηθήσει τη χώρα μας να βελτιώσει τη διεθνή εικόνα της. Η διεύρυνση στο διεθνή χώρο του αριθμού των ανθρώπων που γνωρίζουν και χρησιμοποιούν την γλώσσα ενός λαού, τα πολιτιστικά του επιτεύγματα, την ιστορία και τις καλλιτεχνικές μνημειώσεις του πολιτισμού του αλλά και το επικαιρικό κάθε φορά επίπεδο καλλιέργειας που εμφανίζει, συνιστά δυνατότητες για την άσκηση εξωτερικής πολιτικής. 1 Ο Γιώργος Πρωτόπαπας είναι Αναλυτής του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών και Αμερικάνικων Μελετών (RIEAS) και αναλυτής γεωπολιτικής και ασφάλειας του περιοδικού Άμυνα & Διπλωματία. 18

19 Επιπλέον τα ανασκαφικά ευρήματα της Αμφίπολης που έχουν ενδείξεις ότι ο ένοικος του Τάφου είναι ένας εκ του στενού ηγετικού περιβάλλοντος του Μεγάλου Αλεξάνδρου αποδομούν και τη σκοπιανή προπαγάνδα που επιχειρεί να προσδώσει μια ψεύτικη ιστορική ταυτότητα στο κρατίδιο της ΠΓΔΜ. Ενίσχυση Διεθνούς Προφίλ Το διεθνές προφίλ της Ελλάδας μπορεί να ενισχυθεί εκτός από τον ελληνικό Πολιτισμό και μέσω της προώθησης του ελληνικού τουρισμού, της ελληνικής διασποράς, της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας και της ελληνικής ναυτιλίας. Ο Τουρισμός. Η κατάλληλη διεθνής διαφημιστική καμπάνια των μοναδικών τοπιών (αρχαιολογικοί χώροι, νησιά, τουριστικές περιοχές) που βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια και η εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες που χρειάζονται οι τουρίστες, είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις που θα οδηγήσουν στην αύξηση του τουρισμού. Η Ομογένεια. Έχει μια τεράστια δυναμική την οποία οι κυβερνήσεις των Αθηνών έχουν αγνοήσει. Περισσότεροι από πολίτες ελληνικής καταγωγής, ζουν εκτός των ελληνικών συνόρων, διεσπαρμένοι σε 140 χώρες της υφηλίου. Τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πληθυσμού ελληνικής καταγωγής παρατηρούμε στις ΗΠΑ (περί τα ), με δεύτερη την Ευρώπη ( )- συμπεριλαμβανομένων και των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ενώσεως-, την Αυστραλία ( με ), τον Καναδά (περί τις ), την Ασία Αφρική (περί τις ) και την Κεντρική και Νότια Αμερική (περί τις ). Το ελληνο-αμερικανικό λόμπι που συμπεριλαμβάνει πολιτικούς και επιχειρηματίες θα μπορούσε υπό τις κατάλληλες συνθήκες να συμβάλει τα μέγιστα στην προώθηση της ελληνικής Δημόσιας Διπλωματίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία. Υπάρχει μεγάλος αριθμών Ελλήνων σε ορθόδοξες εκκλησίες σε όλο τον κόσμο που υποστηρίζονται από τα Πατριαρχεία όπου και ανήκουν (Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιερουσαλήμ). Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως θεωρείται και μια πηγή «soft power» καθώς έχει υπό την επιρροή του ενορίτες σε όλο τον κόσμο που μπορούν να επηρεάσουν σε κάποιο βαθμό κυβερνήσεις, νομοθετικά σώματα και διεθνείς οργανισμούς (κρατικούς και μη κρατικούς). Η Ναυτιλία. Μια από τις σημαντικότατες εμπορικές ναυτικές δυνάμεις σε διεθνές επίπεδο. Σύμφωνα με έκθεση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών είναι πρώτη στον κόσμο, με στόλο που αριθμεί πλοία. Η ελληνική ναυτιλία αντιπροσωπεύει το 15,56% της παγκόσμιας χωρητικότητας, για την περίοδο Παρά πάντως τη δυσμενή διεθνή οικονομική συγκυρία, τα έσοδα από την παροχή ναυτιλιακών υπηρεσιών σε ξένο συνάλλαγμα ανήλθαν σε 13,2 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με 14 δισ. ευρώ το 2011, δηλαδή υπέστησαν μια μείωση της τάξης του 5,75%. Επικοινωνιακή Στρατηγική H ελληνική Δημόσια Διπλωματία για να είναι αποτελεσματική πρέπει οπωσδήποτε να αντιλαμβάνεται τις διεθνείς και ευρωπαϊκές εξελίξεις μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, της επικοινωνίας και της Information Technology. Η άσκηση της 19

20 ελληνικής Δημόσιας Διπλωματίας πρέπει, σύμφωνα με εκτιμήσεις εμπειρογνωμόνων και Ακολούθων Τύπου, να επικεντρωθεί: α. στη δημιουργία ενός αρμόδιου φορέα που να συντονίζει τις προσπάθειες όλων των άλλων φορέων (κρατικών και μη κρατικών) στη διαμόρφωση διεθνής επικοινωνιακής στρατηγικής. β. στη θεσμοθέτηση μια ανοιχτής και διαρκούς συζήτησης στο πλαίσιο ανάπτυξης της στρατηγικής για μια διεθνή επικοινωνιακή πολιτική. H δημόσια συζήτηση πρέπει να εστιαστεί στην αλληλεπίδραση κυβερνητικών φορέων, μη κυβερνητικών οργανώσεων και εκπροσώπων από τα εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ. γ. στην ιεράρχηση στόχων και στο διαχωρισμό καθηκόντων και αρμοδιοτήτων μεταξύ κράτους και μη κρατικών φορέων, προκειμένου να επιτευχθεί όσον το δυνατόν καλύτερος συντονισμός. 20

21 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Τμήμα Αναλύσεων & Ερευνών Αγοράς Επιμέλεια : Παναγιώτα Συριοπούλου, Διονύσης Γαρδέλης, Σταυρούλα Μεταξά (Το υλικό για την ανάλυση αντλήθηκε από δημοσιεύματα των Γραφείων Τύπου και Επικοινωνίας της Ελλάδας στο εξωτερικό) 21