Ημερομηνία: Πέμπτη 20 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες

Transcript

1 ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Πέμπτη 20 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες Κείμενο: Πλάτωνος, Πολιτεία, 519 b-d Ἀριστοτέλους, Πολιτικά, Θ 2, 1-4 Τί δέ; Τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ ἐγώ, καί ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τούς ἀπαιδεύτους καί ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν ποτε πόλιν ἐπιτροπεῦσαι, μήτε τούς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διά τέλους, τούς μέν ὅτι σκοπόν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἅ ἄν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καί δημοσίᾳ, τούς δέ ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι; Ἀληθῆ, ἔφη. Ἡμέτερον δή ἔργον, ἦν δ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρός τό μάθημα ὅ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τό ἀγαθόν καί ἀναβῆναι ἐκείνην τήν ἀνάβασιν, καί ἐπειδάν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μή ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὅ νῦν ἐπιτρέπεται. Τό ποῖον δή; Τό αὐτοῦ, ἦν δ ἐγώ, καταμένειν καί μή ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ ἐκείνους τούς δεσμώτας μηδέ μετέχειν τῶν παρ ἐκείνοις πόνων τε καί τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι. Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον περὶ παιδείας καὶ ταύτην κοινὴν ποιητέον, φανερόν τίς δ ἔσται ἡ παιδεία καὶ πῶς χρὴ παιδεύεσθαι, δεῖ μὴ λανθάνειν. Νῦν γὰρ ἀμφισβητεῖται περὶ τῶν ἔργων. Οὐ γὰρ ταὐτὰ πάντες ὑπολαμβάνουσι δεῖν μανθάνειν τοὺς νέους οὔτε πρὸς ἀρετὴν οὔτε πρὸς τὸν βίον τὸν ἄριστον, οὐδὲ φανερὸν πότερον πρὸς τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος ἔκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας ταραχώδης ἡ σκέψις καὶ δῆλον οὐδὲν πότερον ἀσκεῖν δεῖ τὰ χρήσιμα πρὸς τὸν βίον ἢ τὰ τείνοντα πρὸς ἀρετὴν ἢ τὰ περιττά (πάντα γὰρ εἴληφε ταῦτα κριτάς τινας) περί τε τῶν πρὸς ἀρετὴν οὐθέν ἐστιν ὁμολογούμενον (καὶ γὰρ τὴν ἀρετὴν οὐ τὴν αὐτὴν εὐθὺς πάντες τιμῶσιν, ὥστ εὐλόγως διαφέρονται καὶ πρὸς τὴν ἄσκησιν αὐτῆς). Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον ὅτι δὲ οὐ πάντα, ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2

2 διῃρημένων τῶν τε ἐλευθερίων ἔργων καὶ τῶν ἀνελευθερίων φανερόν, καὶ ὅτι τῶν τοιούτων δεῖ μετέχειν ὅσα τῶν χρησίμων ποιήσει τὸν μετέχοντα μὴ βάναυσον. Βάναυσον δ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν, ὅσαι πρὸς τὰς χρήσεις καὶ τὰς πράξεις τὰς τῆς ἀρετῆς ἄχρηστον ἀπεργάζονται τὸ σῶμα τῶν ἐλευθέρων ἢ τὴν διάνοιαν. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Από το κείμενο που σας δόθηκε να μεταφράσετε στη νέα ελληνική το παρακάτω απόσπασμα: «Ἡμέτερον δή ἔργον τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος» Μονάδες 10 Β.1 Πιστεύετε ότι ο Πλάτων, μέσα από τα λεγόμενά του στο κείμενο που σας δόθηκε, καταδικάζει το φιλοσοφικό αναχωρητισμό; Να απαντήσετε τεκμηριωμένα με αναφορές στο κείμενο. Β.2. Μονάδες15 Ποια είναι η σημασία της παιδείας στην πολιτική, με στόχο τη συγκρότηση μιας αναπτυγμένης κοινωνίας, τόσο για τον Πλάτωνα, όσο και για τον Αριστοτέλη; ( να απαντήσετε βασισμένοι στα αποσπάσματα που σας δίνονται και από τα δύο έργα, Πολιτεία και Πολιτικά). Μονάδες 15 Β.3. Γιατί η ηθική φιλοσοφία είναι στην πραγματικότητα μέρος της πολιτικής φιλοσοφίας;(να απαντήσετε βασισμένοι στην εισαγωγή του βιβλίου σας) Μονάδες 10 Β.4 βωμός, κάτοπτρο, συντέλεια, άφατος, κατάληψη, άφαντος, διένεξη, έθιμο, ένδεια, πανάγαθος: με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής (να γράψετε μία λέξη του κειμένου για καθεμιά). Μονάδες 10 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2

3 ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Πέμπτη 20 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΚΕΙΜΕΝΟ Ἐκεῖνος μὲν οὖν ἐλθὼν εἰς Λακεδαίμονα ἔμεινεν ἐκεῖ πολὺν χρόνον, καταλιπὼν ὑμᾶς πολιορκουμένους, εἰδὼς τὸ ὑμέτερον πλῆθος ἐν ἀπορίᾳ ἐχόμενον καὶ διὰ τὸν πόλεμον καὶ τὰ κακὰ τοὺς πολλοὺς τῶν ἐπιτηδείων ἐνδεεῖς ὄντας, νομίζων, εἰ διαθείη ὑμᾶς ἀπόρως, ὥσπερ διέθηκεν, ἀσμένως ὁποιαντινοῦν ἐθελῆσαι ἄν εἰρήνην ποιήσασθαι. Οἱ δ ἐνθάδε ὑπομένοντες καὶ ἐπιβουλεύοντες καταλῦσαι τὴν δημοκρατίαν εἰς ἀγῶνα Κλεοφῶντα καθιστᾶσιν, πρόφασιν μὲν, ὅτι οὐκ ἦλθεν εἰς τὰ ὅπλα ἀναπαυσόμενος, τὸ δ ἀληθές, ὅτι ἀντεῖπεν ὑπὲρ ὑμῶν μὴ καθαιρεῖν τὰ τείχη. Ἐκείνῳ μὲν οὖν δικαστήριον παρασκευάσαντες καὶ εἰσελθόντες οἱ βουλόμενοι ὀλιγαρχίαν καταστήσασθαι ἀπέκτειναν ἐν τῇ προφάσει ταύτῃ. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Λυσίου, κατά Ἀγοράτου ἐν ἀπορίᾳ ἔχομαι:βρίσκομαι σε άθλια κατάσταση //διατίθημί τινα ἀπόρως: φέρνω σε δύσκολη θέση κάποιον // καθίστημί τινα εἰς ἀγῶνα: οδηγώ κάποιον σε δίκη //δικαστήριον παρασκευάζω τινί: προετοιμάζω δικαστήριο από φ ίλους ενόρκους, για να δικάσουν κάποιον // τὰ ὅπλα: το στρατόπεδο ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α1. Να μεταφράσετε το κείμενο. Β1. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται: Μονάδες 20 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2

4 ἐνδεεῖς: αιτιατική πληθυντικού αριθμού ἀσμένως: ονομαστική πληθυντικού αριθμού ἐνδεεῖς: να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις του ενικού αριθμού στο γένος που βρίσκεται ἀγῶνα: δοτική πληθυντικού αριθμού πρόφασιν: κλητική ενικού εἰσελθόντες: κλητική ενικού και δοτική πληθυντικού β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται: ἔμεινεν: απαρέμφατο μέλλοντα εἰσελθόντες, διέθηκεν: να γραφεί το β ενικό του ίδιου χρόνου σ όλες τις εγκλίσεις Β2. α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: χρόνον, ἐχόμενον, τῶν ἐπιτηδείων, ἐνδεεῖς, καταλῦσαι. Μονάδες 10 β.να αναγνωρίσετε συντακτικά τις μετοχές και να τις αναλύσετε στις αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις: ἐλθών, νομίζων, ἀναπαυσόμενος. γ. Να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης: ὅτι οὐκ ἦλθεν εἰς τὰ ὅπλα ἀναπαυσόμενος δ. Να αναγνωρίσετε τον πλάγιο υποθετικό λόγο του κειμένου και να τον μετατρέψετε σε ευθύ. Μονάδες 10 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2

5 ΑΠΟ 10/04/2017 ΕΩΣ 22/05/2017 3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΔΙΑΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Πέμπτη 20 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Δικό μας, λοιπόν έργο, είπα εγώ, των ιδρυτών της πολιτείας, [είναι] να εξαναγκάσουμε τις εξαιρετικές ιδιοφυίες να επιδοθούν προς το μάθημα το οποίο είπαμε και προηγουμένως ότι είναι [το] ανώτατο, να δουν δηλαδή το αγαθό και να ανεβούν εκείνη την ανηφορική οδό και αφού ανεβούν και δουν αρκετά, να μην τους επιτρέψουμε αυτό που τώρα τους επιτρέπεται. Ποιο δηλαδή; Το να μένουν συνεχώς εκεί, είπα εγώ, και [το] να μη θέλουν να κατεβαίνουν πάλι κοντά σ εκείνους τους δεσμώτες ούτε να συμμετέχουν στους κόπους και στις τιμές που υπάρχουν σ εκείνους, είτε [είναι] μικρότερης αξίας, είτε μεγαλύτερης. Είναι λοιπόν φανερό ότι πρέπει να θεσπίσουμε νόμους για την παιδεία και ότι πρέπει να ορίσουμε αυτή [δηλ. η παιδεία] να είναι ίδια για όλους δεν πρέπει όμως να διαφύγουν την προσοχή μας ποιος θα πρέπει να είναι ο χαρακτήρας αυτής της παιδείας και με ποιον τρόπο πρέπει να ασκείται. Γιατί σήμερα υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ως προς το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Γιατί δεν έχουν όλοι την ίδια γνώμη ότι οι νέοι πρέπει να μαθαίνουν τα ίδια ούτε με στόχο την αρετή ούτε με στόχο τον καλύτερο τρόπο ζωής, ούτε είναι φανερό αν πρέπει [η παιδεία] να έχει στόχο της το νου περισσότερο ή τη διαμόρφωση ηθικού χαρακτήρα B1. Ο Πλάτων καταδικάζει τον φιλοσοφικό αναχωρητισμό, γιατί οι φιλόσοφοι που ασχολούνται αποκλειστικά με τις φιλοσοφικές τους αναζητήσεις δεν έχουν συνείδηση της κοινωνικής τους ευθύνης. Μένοντας στη θεωρία δεν έχουν την πολιτική βούληση να συνδέσουν τη θεωρία περί δικαιοσύνης με την πολιτική πράξη. Το έργο, λοιπόν, της καθοδήγησης δεν μπορούν να αναλάβουν αυτοί που προτιμούν εγωιστικά τη μακαριότητα της ενόρασης του Αγαθού, αδιαφορώντας για την τύχη των συνδεσμωτών τους (μήτε τούς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διά τέλους / ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 4

6 ΑΠΟ 10/04/2017 ΕΩΣ 22/05/2017 3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ἔτι ἀπῳκίσθαι). Οι φιλόσοφοι αυτοί, παρότι έχουν την ικανότητα της καθοδήγησης, αφού είναι ορθώς πεπαιδευμένοι, δεν ενδιαφέρονται όμως για την τύχη της πολιτικής κοινωνίας, γιατί ξέρουν ότι η ενσυνείδητη ενασχόληση με τα προβλήματα των συνανθρώπων τους, η πολιτική, συνεπάγεται θυσίες, αγώνες και πόνους, καθότι έχουν να αντιμετωπίσουν τα πάθη, τα συμφέροντα και την κακία των ανθρώπων (Τό αὐτοῦ καταμένειν καί μή ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ ἐκείνους τούς δεσμώτας μηδέ μετέχειν τῶν παρ ἐκείνοις πόνων τε καί τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι). Με άλλα λόγια η κατηγορία αυτή των πολιτών, ενώ είναι σε θέση δεν επιθυμεί τη διακυβέρνηση της πολιτείας, γιατί είναι αποστασιοποιημένη από ό,τι συμβαίνει γύρω της είτε γιατί θεωρεί προσβλητικό να ασχοληθεί με τα προβλήματα της μάζας (ελιτισμός) είτε γιατί απεχθάνεται τις πολιτικές ενασχολήσεις. Β2. Τόσο ο Πλάτωνας όσο και ο Αριστοτέλης θεωρούν την προσφορά της παιδείας υψίστης σημασίας. Η παιδεία ως δημόσιο αγαθό οφείλει να είναι προγραμματισμένη, κατάλληλα δομημένη με στόχο την απόκτηση της αρετής και περαιτέρω της ευδαιμονίας. Οι πολίτες οφείλουν να έχουν ηθικά ενδιαφέροντα και να μεριμνούν πώς θα γίνουν ενάρετοι. Η σοφία, η ανδρεία, η σωφροσύνη και η δικαιοσύνη συμβάλλουν στη συγκρότηση και στην ευδαιμονία της πολιτείας. Βασική προϋπόθεση της παιδείας είναι η καλή οργάνωση του κράτους και η επιλογή των κατάλληλων διδακτικών μέσων θα συμβάλλει στη σωματική και πνευματική ωριμότητα των πολιτών. «ἐν παιδεία»: Αρχικά η λέξη σημαίνει αυτό που πρέπει να μάθει το παιδί. Ήδη όμως από τον 5 ο αι. ως όρος της παιδαγωγικής, δηλώνει τη γενική καλλιέργεια, που είναι προνόμιο μόνο του ανθρώπου - γι αυτόν το λόγο άλλωστε αποδίδεται στα λατινικά ως humanitas-. Βάση της παιδείας είναι για τον Πλάτωνα η μουσική (λογοτεχνία, τραγούδι, καλλιέργεια της καλλιτεχνικής ευαισθησίας) και η γυμναστική. Παίδευση είναι η πορεία προς την παιδεία. Έτσι, η παιδεία που έχει κατά νου ο Πλάτων είναι η «ἀληθής παιδεία», η ανώτατη, που έχει ως αποκορύφωμά της τη θέαση της Ιδέας του Αγαθού και συντελείται με τη φιλοσοφία. Αυτή η παιδεία αφορά «τάς βελτίστας φύσεις», τα προικισμένα από τη φύση άτομα, που επιλέγονται για το πιο υπεύθυνο και πιο σημαντικό έργο, της διακυβέρνησης της Πολιτείας. Η παιδεία λοιπόν των φιλοσόφων βασιλέων, των πολιτικών, συντελεί, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αποκτήσουν όλες τις αρετές. Πρώτον, γίνονται «ἔμπειροι ἀληθείας» κι όχι «ἄπειροι ἀληθείας», όπως οι «ἀπαίδευτοι». Γνωρίζουν δηλαδή σε βάθος τα προβλήματα της κοινωνίας, κατανοούν την πολυπλοκότητά τους κι επιλέγουν τις ορθές κάθε φορά λύσεις. Έτσι, αποκτούν την αρετή της σοφίας. Δεύτερον, θέτουν ένα μεγάλο στόχο στη ζωή τους, που τον υπηρετούν σταθερά. Ο σκοπός αυτός είναι η επικράτηση της δικαιοσύνης μέσα στην κοινωνία και η πρόταξη του κοινωνικού συμφέροντος έναντι του ατομικού. Επομένως, οι ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 4

7 ΑΠΟ 10/04/2017 ΕΩΣ 22/05/2017 3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ εκπαιδευόμενοι αποκτούν και την αρετή της δικαιοσύνης μέσα στην ψυχή τους. Τρίτον, εμφορούνται από αλτρουιστικό πνεύμα, νιώθουν το χρέος να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο κοινωνικό σύνολο «καταβαίνειν παρ ἐκείνους τούς δεσμώτας μηδέ μετέχειν τῶν παρ ἐκείνοις πόνων». Με τον τρόπο αυτό θα ξεπεράσουν τον ατομισμό τους, θα οπλιστούν με θάρρος και γενναιότητα, ώστε να αντιμετωπίσουν τις αδικίες και τα άνομα συμφέροντα του πλήθους. Έτσι, θα αποκτήσουν την αρετή της ανδρείας. Η παιδεία, λοιπόν, θα θωρακίσει τους μελλοντικούς πολιτικούς με γνώση και ήθος, η παιδεία τίθεται στην υπηρεσία της κοινωνίας και τελικός στόχος της είναι η πολιτική πράξη. Και στην περίπτωση βέβαια του Αριστοτέλη, ήδη από την πρώτη φράση της ενότητας («Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον ποιητέον, φανερόν») διαπιστώνεται ότι ο φιλόσοφος συνδέει την παιδεία με τη διακυβέρνηση της πολιτείας. Η παιδεία είναι, λοιπόν, ένα καθαρά πολιτικό θέμα που πρέπει να απασχολεί και τους πολιτικούς και τους νομοθέτες, γιατί επηρεάζει τη συνολική ζωή του κράτους αλλά και του κάθε πολίτη ξεχωριστά, αφού καθορίζει το παρόν του και προδιαγράφει το μέλλον του. Όπως λοιπόν αναφέρει και στο απόσπασμα που παρατίθεται στο σχολικό εγχειρίδιο, η παιδεία είναι υπόθεση του κράτους, αφού και κάθε πολίτης ανήκει στο κράτος, και πρέπει να θεσπιστούν νόμοι σχετικά με αυτή. Οι νέοι πρέπει να λαμβάνουν μόρφωση ταιριαστή με το πολίτευμα της πόλης τους, έτσι ώστε να φτάσουν στον επιδιωκόμενο στόχο, που είναι η ευδαιμονία του συνόλου των πολιτών. Εφόσον, λοιπόν, ο στόχος του κράτους είναι κοινός, κοινή πρέπει να είναι και η παιδεία που προσφέρεται και να μην αφήνεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Συνεπώς, αν στόχος της πολιτείας είναι να οδηγήσει τους πολίτες στην αρετή και κατ επέκταση στην ευδαιμονία, που είναι ο ύψιστος στόχος, ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί μόνο αν παρέχεται κοινό επίπεδο μόρφωσης σε όλους τους πολίτες. Ως ιδεώδες εκπαιδευτικό σύστημα για την επίτευξη των παραπάνω στόχων δίνεται από τον Αριστοτέλη το εκπαιδευτικό σύστημα των Λακεδαιμονίων. Στην αρχή της 20ης ενότητας προβάλλει δύο θέσεις: η παιδεία να είναι αντικείμενο κρατικής μέριμνας και να ρυθμίζεται νομοθετικά («νομοθετητέον») και να έχει ενιαίο για όλους χαρακτήρα («κοινὴν ποιητέον»). Δημόσια λοιπόν, παιδεία για όλους προκρίνει ο Αριστοτέλης, η οποία δίνοντας ίσες ευκαιρίες θα εξασφαλίσει στους ίδιους και την πόλη την αυτάρκεια και την ευδαιμονία. Πράγματι η παιδεία επηρεάζει την ποιότητα ζωής των πολιτών, την πνευματική τους καλλιέργεια, την ηθικότητά τους την πολιτική τους ωριμότητα. Η παιδεία είναι το μέσον με το οποίο μπορούν οι πολίτες να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους και να προσφέρουν τα βέλτιστα στο κοινωνικό σύνολο. Εφόσον λοιπόν η παιδεία είναι θεμέλιο της προόδου, μια δημοκρατική πολιτεία πρέπει κατά κύριο λόγο να ενδιαφέρεται και να μεριμνά για την παιδεία όλων των πολιτών της και σε αυτήν να στηρίζει το μέλλον της. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 4

8 ΑΠΟ 10/04/2017 ΕΩΣ 22/05/2017 3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ Β3. Για ποιον, στην πραγματικότητα, λόγο χρειάζεται να ψάξουμε να βρούμε τι θα πει ανδρεία ή σωφροσύνη, δικαιοσύνη ή φρόνηση; Η απάντηση του Αριστοτέλη στα ερωτήματα αυτά είναι ίδια με την απάντηση που θα έδινε κάθε αρχαίος Έλληνας: «Μα, φυσικά, για να γίνουμε καλοί πολίτες για να λειτουργήσουμε σωστά μέσα στην πόλη, ζώντας δίπλα σε όλους τους άλλους συν- πολίτες μας». Μια τέτοια απάντηση αφήνει να φανεί πως τις αρετές ο αρχαίος Έλληνας (ίδια, επομένως, ήταν και του Αριστοτέλη η αντίληψη) δεν τις επιδίωκε για χάρη του εαυτού του η απόκτηση ή η μη απόκτησή τους από το άτομο δεν ήταν μια αποκλειστικά δική του υπόθεση, κάτι δηλαδή που αφορούσε μόνο τον ίδιο. Εκείνο που είχε σημασία για τον αρχαίο Έλληνα ήταν ότι με την απόκτηση των αρετών (ή με τη μη απόκτησή τους) θα λειτουργούσε τελικά με έναν συγκεκριμένο τρόπο μέσα στην πόλη του: σωστόν ή λανθασμένο. Καταλαβαίνουμε έτσι ότι η ηθική φιλοσοφία είναι στην πραγματικότητα μέρος της πολιτικής φιλοσοφίας. Ο Αριστοτέλης το δηλώνει ολοκάθαρα με τον τρόπο που τελειώνει τα Ηθικά του Νικομάχεια: «Τώρα που μιλήσαμε για όλα αυτά, είναι η ώρα να μιλήσουμε και για νόμους και πολιτεύματα. Τότε θα έχουμε ολοκληρώσει την περὶ τὰ ἀνθρώπινα φιλοσοφία μας. Ας αρχίσουμε λοιπόν τον λόγο μας». Η παράξενη αυτή για τέλος βιβλίου φράση εξηγείται μόνο αν θεωρηθεί πέρασμα σε ένα καινούργιο βιβλίο. Το βιβλίο αυτό είναι τα Πολιτικά. Σ' αυτό, πράγματι, το βιβλίο του Αριστοτέλη ο λόγος είναι για τα θέματα που αυτός εξήγγειλε στο τέλος των Ηθικών Νικομαχείων του. Β4 βωμό: ἀνάβασιν, ἀναβάντες, ἀναβῆναι κάτοπτρο: ἰδεῖν,ἴδωσι συντέλεια : τέλους άφατος: ἔφη, ἔφαμεν κατάληψη: ὑπολαμβάνουσι, εἴληφε άφαντος : φανερόν διένεξη: διαφέρονται έθιμο: ἦθος ένδεια: δεῖ, δεῖν πανάγαθος: ἅπαντα, ἀγαθόν, πάντα, πάντες ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 4 ΑΠΟ 4

9 ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Τετάρτη 26 Οκτωβρίου 2016 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Εκείνος λοιπόν αφού πήγε στη Σπάρτη έμεινε εκεί πολύ καιρό, αφού πρώτα άφησε εσάς να πολιορκείσθε, αν και γνώριζε ότι ο λαός βρισκόταν σε άθλια κατάσταση και ότι εξαιτίας του πολέμου και της επελθούσης συμφοράς υπήρχε στην πόλη πολύ μεγάλη έλλειψη τροφίμων, [έμεινε όμως τόσον καιρό], γιατί πίστευε ότι, αν βρεθείτε σε τόσο δύσκολη θέση εξαιτίας της έλλειψης τροφίμων, όπως ακριβώς βρεθήκατε, πρόθυμα θα θελήσετε να κάνετε ειρήνη με οποιουσδήποτε όρους. Αυτοί που έμειναν εδώ (στην Αθήνα φίλοι του Θηραμένη) και σχεδίαζαν να καταργήσουν τη δημοκρατία οδήγησαν σε δίκη τον Κλεοφώντα με την πρόφαση ότι δεν προσήλθε να αναπαυθεί στη θέση στην οποίαν όφειλε ένοπλος να φρουρεί, πραγματικά όμως γιατί αντέκρουσε για χάρη σας στη συνέλευση του λαού την πρόταση για το γκρέμισμα των μακρών τειχών. Αφού λοιπόν συγκρότησαν για εκείνον έκτακτο δικαστήριο, και αφού πήραν μέρος σ αυτό αυτοί που επιθυμούσαν να εγκαταστήσουν ολιγαρχία τον καταδίκασαν σε θάνατο με την ψευδή αυτή κατηγορία. Β. 1α ἐνδεεῖς: ἐνδεεῖς, ἐνδεεστέρους, ἐνδεεστάτους ἀσμένως: ἀσμένως, ἀσμενέστερον, ἀσμενέστατα ἐνδεεῖς: ἐνδεεῖς ἐνδεοῦς, ἐνδεεῖ, ἐνδεᾶ & ἐνδεῆ ἀγῶνα: ἀγῶσι ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 3

10 πρόφασιν: πρόφασι εἰσελθόντες: εἰσελθών, εἰσελθοῦσι Β1.β ἔμεινεν: μενεῖν εἰσελθόντες: εἰσῆλθες, εἰσέλθῃς, εἰσέλθοις, εἴσελθε διέθηκεν: διέθηκας, διαθῇς, διαθείης, διάθες Β2.α χρόνον: αιτιατική του χρόνου στο ἔμεινεν ἐχόμενον: κατηγορηματική μετοχή που αναφέρεται στο αντικείμενο της μετοχής (εἰδώς), τὸ πλῆθος τῶν ἐπιτηδείων: γενική αντικειμενική στο ἐνδεεῖς ἐνδεεῖς: κατηγορούμενο στο πολλούς μέσω του ὄντας καταλῦσαι: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο στη μετοχή ἐπιβουλεύοντες Β2.β ἐλθών: χρονική μετοχή (προτερόχρονο), συνημμένη στο ἐκεῖνος // ἐπεί ἦλθεν νομίζων: αιτιολογική, συνημμένη στο ἐκεῖνος // ἐπειδή ἐνόμιζεν ἀναπαυσόμενος: τελική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ἦλθεν, ἵνα ἀναπαύσαιτο ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 3

11 Β2.γ «ὅτι οὐκ ἦλθεν εἰς τὰ ὅπλα ἀναπαυσόμενος»: Αιτιολογική πρόταση, εισάγεται με το ὅτι, γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία, εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό και έχει θέση επιρρηματικού προσδιορισμού της αιτίας στο εἰς ἀγῶνα Κλεοφῶντα καθιστᾶσι. Β2.δ ἔμεινεν νομίζων, εἰ διαθείη ὑμᾶς ἀπόρως, ὥσπερ διέθηκεν, ἀσμένως ὁποιαντινοῦν ἐθελῆσαι ἄν εἰρήνην ποιήσασθαι: εξαρτημένος υποθετικός λόγος της απλής σκέψης ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ: εἰ διαθείην αὐτούς, ἂν ἐθελήσαιεν ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 3