ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΘΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΡΙΩΝ ΜΕ ΠΡΟΠΟΝΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΑ ΚΑΤΑΒΑΣΕΩΝ

Transcript

1 ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΘΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΡΙΩΝ ΜΕ ΠΡΟΠΟΝΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΑ ΚΑΤΑΒΑΣΕΩΝ Διπλωματική Εργασία που Παρουσιάζεται στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για την μερική Εκπλήρωση των απαιτήσεων για τον Μεταπτυχιακό Τίτλο Σπουδών στην Άσκηση & Υγεία από την Ιωάννα Λεφούση Ιούνιος 2007

2 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 2 Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, & Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η μεταπτυχιακή εργασία, Διαπροσωπικές Σχέσεις Αθλητών και Αθλητριών με Προπονητές στη Χιονοδρομία Καταβάσεων, εγκρίνεται από την τριμελή επιτροπή διδασκόντων για τη μερική εκπλήρωση των απαιτήσεων για το Μεταπτυχιακό Τίτλο Σπουδών στην Άσκηση και Υγεία. Στυλιανή Χρόνη, Επιβλέπουσα Γιάννης Θεοδωράκης, Μέλος Αντώνης Χατζηγεωργιάδης, Μέλος Ημερομηνία

3 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 3 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Εισαγωγή Σκοπός & Σημασία της Έρευνας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ανασκόπηση Βιβλιογραφίας Σχέση Αθλητή με Προπονητή Ο Ρόλος του Φύλου στην Σχέση Αθλητή/Προπονητή Παράγοντες που Επηρεάζουν την Σχέση Αθλητών και Αθλητριών με Προπονητές Δυναμική των Διαπροσωπικών Σχέσεων στον Αθλητισμό.. 19 Ποιότητα και Σπουδαιότητα των Διαπροσωπικών Σχέσεων.. 24 Αξιολόγηση Εναλλακτικού Μοντέλου Συσχέτισης Αθλητή-Προπονητή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Μεθοδολογία Υποθέσεις Περιορισμοί Συμμετέχοντες Όργανα Μετρήσεων Ερευνητική Διαδικασία Στατιστικές Αναλύσεις ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Aποτελέσματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Συζήτηση Συμπεράσματα Βιβλιογραφία ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: Έντυπα Αποδοχής Συμμετοχής

4 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Ερωτηματολόγια Δημογραφικών Στοιχείων.. 70 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: Ερωτηματολόγια Έρευνας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ: Πίνακες

5 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 5 Περίληψη Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας ήταν να εξετασθούν πιθανές διαφορές ανάμεσα σε αθλητές και αθλήτριες της χιονοδρομίας στο πλαίσιο της σχέσης που αυτοί αναπτύσσουν με τους προπονητές τους αναφορικά με τους παράγοντες της οικειότητας, της δέσμευσης και της αλληλοσυμπλήρωσης, δεδομένου ότι οι τρεις αυτοί παράγοντες καθορίζουν τη δυναμική και την ποιότητα της σχέσης. Στην έρευνα συμμετείχαν 62 αθλητές (29 άντρες και 33 γυναίκες) και έξι προπονητές (άντρες) του αγωνίσματος της χιονοδρομίας καταβάσεων από τη Βόρειο Ελλάδα. Ως όργανο μέτρησης χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο Coach-Athlete Relationship Questionnaire (CART-Q) των Jowett και Ntoumanis (2003) το οποίο εξετάζει τρεις διαστάσεις στη σχέση αθλητή-προπονητή. Τα αποτελέσματα έδειξαν σε γενικές γραμμές θετική εκτίμηση της σχέσης και για τους τρεις παράγοντες, τόσο από την πλευρά των αθλητών και αθλητριών όσο και από των προπονητών. Ωστόσο βρέθηκε, στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των σκορ των αθλητριών και των αθλητών. Πιο συγκεκριμένα, τα σκορ που σημείωσαν οι αθλήτριες ήταν στατιστικά σημαντικά χαμηλότερα και για τις τρεις υποκλίμακες του ερωτηματολογίου (οικειότητα, δέσμευση, αλληλοσυμπλήρωση) από τα σκορ που σημείωσαν οι αθλητές. Τα ίδια αποτελέσματα δόθηκαν και από την πλευρά των προπονητών προς τις γυναίκες αθλήτριες, όπου δόθηκαν χαμηλότερα σκορ για τις τρεις υποκλίμακες του ερωτηματολογίου σε σχέση με τα σκορ που δόθηκαν για τους αθλητές. Η διαφοροποίηση στη σχέση αθλητή-προπονητή μεταξύ των δύο φύλων πρέπει να απασχολήσει τους αθλητικούς παράγοντες και τα προγράμματα κατάρτισης προπονητών προκειμένου να σχεδιασθούν κατάλληλα επιμορφωτικά προγράμματα για προπονητές και αθλητές με στόχο την ενίσχυση της αθλητικής σχέσης, ανεξάρτητα από το φύλο του αθλητή.

6 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 6 Abstract The purpose of this study was to examine possible differences between female and male athletes of alpine ski concerning the relationship they develop with their male coaches in regard to the constructs of closeness, commitment and complementarity since this three constructs determine the dynamics and the quality of the relationship. Participants were 62 athletes (29 male and 33 female) and six coaches (male) of alpine ski from Northern Greece. The Coach-Athlete Relationship Questionnaire (CART - Q) by Jowett and Ntoumanis (2003) was used as an instrument in order to examine the three dimensions of the coach-athlete relationship. In general the results showed positive estimation of the relationship for all the three constructs (3 Cs), so much from male and female athletes side as much from coaches side. However, female athletes scores were statistically significant lower than male athletes scores for the three constructs (3Cs). The same results were given from coaches side, where the scores that were given for the female athletes were lower than the scores that were given for male athletes. The possible differences between athlete s gender and the relationship they develop with their coaches should occupy athletic managers and the educational training programs in order to be drawn suitable training programs for coaches and athletes that will aim to reinforce athletic relationship despite athletes gender.

7 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Εισαγωγή Στο χώρο του αθλητισμού, της άσκησης και της σχολικής φυσικής αγωγής αναπτύσσονται διαπροσωπικές σχέσεις διαφόρων μορφών και επιπέδων. Παρά το σπουδαίο ρόλο που παίζουν οι διαπροσωπικές σχέσεις στη ζωή των αθλητών και αθλητριών, οι σχετικές γνώσεις για την κατανόηση των διαπροσωπικών σχέσεων στο χώρο του αθλητισμού παραμένουν σε θεωρητικό και εμπειρικό επίπεδο (Coppel, 1995; Wylleman, Carpenter, Weiss, & Ewing, 1999). Προπονητές, γονείς, σύντροφοι και φίλοι αντιπροσωπεύουν το κύριο διαπροσωπικό δίκτυο, το οποίο με ποικίλους τρόπους, συμβάλλει στις αθλητικές εμπειρίες του αθλητή (Coppel, 1995). Ο προπονητής όμως ιδιαίτερα, είναι ένα σημαντικό πρόσωπο, του οποίου ή της οποίας η παρουσία, οι ενέργειες και ο λόγος αποτελούν βασικά στοιχεία για την σωματική και την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη κάθε αθλητή ή αθλήτριας (Jowett, 2003; Jowett & Cockerill, 2002; Martens, 1997). Στοιχεία που προκύπτουν από διάφορες συνεντεύξεις κορυφαίων παγκοσμίως αθλητών και αθλητριών αποκαλύπτουν ότι το 11% αυτών δε θα είχε φτάσει στο επίπεδο το οποίο έφτασε χωρίς τη βοήθεια του προπονητή του/της, το 18% πως πίστευε πως θα είχε φτάσει στην κορυφή αν είχε περισσότερο χρόνο και το 68% ότι δε θα τα είχε καταφέρει χωρίς τον προπονητή του/της (Hemery, 1986). Από τις ομολογίες αυτές φαίνεται πως η σχέση αθλητή προπονητή επηρεάζει άμεσα την απόδοση του αθλητή και της αθλήτριας. Η σχέση του αθλητή με τον προπονητή, η οποία αναπτύσσεται μέσα από την προπονητική διαδικασία, συχνά προσφέρει το κατάλληλο ψυχολογικό κλίμα μέσα στο οποίο αθλητές και προπονητές προσπαθούν

8 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 8 να επιτύχουν τους στόχους τους, με ικανοποιητικό και εποικοδομητικό τρόπο. Τέτοιες λειτουργικές σχέσεις από τη μια παρέχουν ευκαιρίες για την ανάπτυξη δημιουργικών και αυτόνομων ατόμων και από την άλλη ευκαιρίες για αθλητικές επιτυχίες υψηλού επιπέδου (Jowett & Cockerill, 2003). Κατά τον Hinde (1997) η προσέγγιση των σχέσεων θα πρέπει να διερευνά τις διαπροσωπικές απόψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές των ατόμων που συσχετίζονται. Στην αθλητική ψυχολογία, η διαπροσωπική σχέση αθλητή προπονητή έχει διερευνηθεί με την προοπτική ανάπτυξης αποτελεσματικότερων σχέσεων. Αυτή η προοπτική εξετάζει την σχέση αθλητή προπονητή ως μια κατάσταση στην οποία, οι σκέψεις, τα αισθήματα και οι συμπεριφορές αλληλοσυνδέονται και παράλληλα επηρεάζουν την απόδοση και την αυτοπεποίθηση του αθλητή, αθλήτριας (Kelley et al., 1983). Στο χώρο της προπονητικής, η προσέγγιση των σχέσεων που έχει πρόσφατα προταθεί από τους Jowett και Ntoumanis (2003, 2004) συνυπολογίζει τρία στοιχεία, αυτά της οικειότητας (Closeness), της δέσμευσης (Commitment) και της αλληλοσυμπλήρωσης (Complementarity). Στη θεώρηση αυτή λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία αυτά γίνεται προσπάθεια να αντιληφθεί κάθε ενδιαφερόμενος και να μπορεί να επιχειρηματολογήσει πάνω στα συναισθήματα, στις απόψεις και στις συμπεριφορές που διέπουν την σχέση ενός αθλητή ή αθλήτριας με τον προπονητή του (Jowett & Ntoumanis, 2003, 2004). Πιο συγκεκριμένα, η οικειότητα (Closeness) περιγράφει το βαθμό που οι αθλητές και προπονητές είναι συναισθηματικά συνδεδεμένοι μεταξύ τους. Η δέσμευση (Commitment) αναφέρεται στην πρόθεση των αθλητών και προπονητών να διατηρήσουν και να εμβαθύνουν τη μεταξύ τους αθλητική σχέση. Τέλος, η αλληλοσυμπλήρωση (Complementarity) αναφέρεται στις συνεργατικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ αθλητών και προπονητών.

9 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 9 Μια σειρά ποιοτικών ερευνών διεξήχθησαν τα τελευταία χρόνια από τη Jowett και τους συνεργάτες της με σκοπό να γνωρίσουν σε βάθος την καθημερινή πραγματικότητα στην σχέση αθλητή-προπονητή. Σε γενικές γραμμές, τα αποτελέσματα αποκάλυψαν την σπουδαιότητα των τριών παραμέτρων (3 Cs) που προαναφέρθηκαν (Jowett, 2003, Jowett & Cockerill, 2003, Jowett & Meek, 2000). Κύρια λοιπόν, βρίσκεται στην ευθύνη του προπονητή να βοηθήσει κάθε αθλητή και αθλήτριά να διατηρήσει και να βελτιώσει το αγωνιστικό του επίπεδο. Οι πετυχημένοι προπονητές παρακινούν τους αθλητές και τους παρέχουν ένα περιβάλλον ευνοϊκό για μάθηση, βελτίωση και εξέλιξη. Οι αποτελεσματικοί προπονητές φαίνεται να έχουν πολλαπλές ικανότητες και ασκούν σημαντική επιρροή στους αθλητές τους (Jowett, 2003). Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και την ποιότητα της σχέσης που αναπτύσσεται ανάμεσα στους αθλητές με τους προπονητές τους φαίνεται να παίζει το φύλο του αθλητή. Σύμφωνα με τους Mondello και Janelle (2001) o προπονητής φαίνεται να διαφοροποιεί την συμπεριφορά του ανάλογα με το φύλο του αθλητή που προπονεί. Αυτή η συμπεριφορά φαίνεται να επηρεάζει τόσο την αθλητική απόδοση όσο και το αποτέλεσμα του αγώνα σύμφωνα με τους Myers, Varga-Tonsing και Feltz (2005) οι οποίοι ισχυρίζονται πως η τελική προπονητική και αγωνιστική αποτελεσματικότητα βασίζονται στη συμπεριφορά του προπονητή. Τέλος, η Jowett (2005) προτείνει να γίνουν μελλοντικές έρευνες που θα χρησιμοποιήσουν το μοντέλο των 3C s προκειμένου να διασαφηνιστούν οι διαφορές αυτές ανάμεσα στα δυο φύλα των αθλητών στη σχέση που αναπτύσσεται με τους προπονητές τους. Σκοπός & Σημασία της Έρευνας Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας ήταν να εξετάσει τη δυναμική της σχέσης των αθλητών και αθλητριών με τους προπονητές στο αγώνισμα της χιονοδρομίας

10 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 10 καταβάσεων, καθορίζοντας ως κεντρικούς άξονες αναφοράς τους τρεις παράγοντες της οικειότητας, δέσμευσης και αλληλοσυμπλήρωσης που πιθανά να την επηρεάζουν. Λαμβάνοντας υπόψιν τις προτάσεις της Jowett (2005) για μελλοντικές έρευνες, διερευνήθηκε ο ρόλος του ατομικού χαρακτηριστικού του φύλου του αθλητή και αν αυτό διαφοροποιεί τη σχέση του αθλητή-της αθλήτριας με τον προπονητή του/της. Πιο συγκεκριμένα λοιπόν, εξετάσθηκαν πιθανές διαφορές ανάμεσα σε αθλητές και αθλήτριες της χιονοδρομίας στο πλαίσιο της σχέσης που αυτοί αναπτύσσουν με τους προπονητές αναφορικά με τους παράγοντες της οικειότητας, της δέσμευσης και της αλληλοσυμπλήρωσης, δεδομένου ότι οι τρεις αυτοί παράγοντες καθορίζουν τη δυναμική και την ποιότητα της σχέσης. Η σημαντικότητα της μελέτης των διαπροσωπικών παραγόντων που εμπλέκονται στη σχέση αθλητή-προπονητή βρίσκεται στις πρακτικές εφαρμογές και στις προεκτάσεις αυτών. Ο Wylleman (2000) υποστηρίζει πως οι θεμελιώδεις αρχές που καθορίζουν την σχέση του αθλητή με τον προπονητή του βασίζονται στις συμπεριφορές που αυτοί επιδεικνύουν στον αθλητικό χώρο. Η μελέτη της σχέσης του αθλητή με τον προπονητή του παρέχει γνώσεις και πληροφορίες στην αθλητική κοινωνία για το πώς να χειριστεί αλλά και να διαχειριστεί την προσωπική και αθλητική σχέση που αναπτύσσεται προκειμένου να πετύχει τους στόχους της. Προβλήματα όπως έλλειψη εμπιστοσύνης, υποστήριξης, οικειότητας, άνισης μεταχείρισης και εγκατάλειψης από τον αθλητισμό έχουν κυρίως διαπροσωπικό χαρακτήρα. Με τη διερεύνηση των διαπροσωπικών παραγόντων που επηρεάζουν τη σχέση αθλητή ή αθλήτριας-προπονητή συλλέγονται σημαντικές πληροφορίες για τους αθλητές, τους προπονητές, τους αθλητικούς φορείς και παράγοντες καθώς και για τους μελλοντικούς ερευνητές προκειμένου να αποφύγουν, να αντιμετωπίσουν ή και να αποσαφηνίσουν ερευνητικά προβλήματα όπως αυτά που προαναφέρθηκαν.

11 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 11 Επίσης διερευνώντας το ατομικό χαρακτηριστικό του φύλου, ως παράγοντα που μπορεί να μεταβάλλει την ισορροπία της σχέσης, διασαφηνίζονται οι διαφορές που πιθανά υφίστανται στην σχέση των δυο φύλων και συγκεκριμένα ανάμεσα σε άντρα προπονητή και γυναίκα αθλήτρια ή άντρα αθλητή. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας μπορούν να βοηθήσουν μελλοντικά και στον σχεδιασμό επιμορφωτικών προγραμμάτων για προπονητές και προπονήτριες. Από σχετικές έρευνες (Martens, 1997; Coatsworth & Conroy, 2005) έχει αποδειχθεί πως προπονητές, οι οποίοι έλαβαν ψυχολογική και κοινωνική επιμόρφωση, βελτίωσαν τη συμπεριφορά τους προς τους αθλητές και τις αθλήτριές τους, μειώνοντας τα επίπεδα άγχους ενώ παράλληλα ενισχύθηκε η αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση των αθλητών με αποτέλεσμα να βελτιωθεί και η αθλητική τους σχέση.

12 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Ανασκόπηση Βιβλιογραφίας Η σχέση ανάμεσα στον αθλητή ή αθλήτρια και στον προπονητή παίζει καθοριστικό ρόλο στην αγωνιστική απόδοση του αθλητή ή της αθλήτριας. Αθλητές και προπονητές είναι στενά συνδεδεμένοι και αλληλοεπηρεάζονται(jowett & Lavalee, 2007). Αυτή η αλληλεπίδραση βασίζεται στην ανάγκη του αθλητή να αντλήσει γνώσεις, αγωνιστικότητα και εμπειρία από τον προπονητή του και από την πλευρά του προπονητή στην ανάγκη του να μεταδώσει αυτές τις γνώσεις και την αγωνιστικότητα στον αθλητή του. Η σχέση αυτή έχει μεγάλη επιρροή στην προπονητική διαδικασία και στην αγωνιστική απόδοση, και συχνά περιλαμβάνει και πλευρές που σχετίζονται με την ιδιωτική ζωή του αθλητή (Jowett & Cockerill, 2003, Coakley, 1990). Έρευνες οι οποίες χρησιμοποίησαν διαφορετικές μεθοδολογικές και θεωρητικές βάσεις, έδειξαν ότι η ποιότητα της προσωπικής και επαγγελματικής σχέσης μεταξύ αθλητών και προπονητών επηρεάζει την ανάπτυξη και ωρίμανση του αθλητή (Jowett, 2003, Jowett & Cockerill, 2003, Jowett & Meek, 2000, Smith & Smoll, 1996). Συνεπώς η προπονητική διαδικασία, όσον αφορά τη σχέση του αθλητή με τον προπονητή του, φαίνεται να είναι ικανή να αναπτύξει όχι μόνο την απόδοση του αθλητή στο κάθε αγώνισμα αλλά μπορεί να συμβάλει και στην προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη του αθλητή. Θεωρείται λοιπόν κρίσιμη η εξέλιξη των γνώσεων και πρακτικών προσεγγίσεων μας για τον τρόπο με τον οποίο θα δημιουργηθεί μια αποτελεσματική και εποικοδομητική σχέση ανάμεσα στον αθλητή και στον προπονητή του. Στην ανασκόπηση βιβλιογραφίας που ακολουθεί εξετάζεται το

13 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 13 πλαίσιο ανάπτυξης της διαπροσωπικής σχέσης μεταξύ ενός αθλητή ή αθλήτριας και του προπονητή του/της, ο ρόλος του φύλου του αθλητή στη σχέση, άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη σχέση αυτή, καθώς και η δυναμική της σχέσης τους μέσα από θεωρητικές προσεγγίσεις και έρευνες που έχουν γίνει στο χώρο του αθλητισμού. Σχέση Αθλητή με Προπονητή Στον αθλητικό χώρο, οι προπονητές κατέχουν την πλέον εξέχουσα θέση θεωρητικά και ουσιαστικά, με αποτέλεσμα η γνώμη τους να έχει βαρύνουσα σημασία στην ψυχολογία των αθλητών. Αυτή η άποψη ενισχύεται μέσα από μια ποιοτική μελέτη της Jowett (2003) η οποία συμπέρανε πως όταν ο προπονητής έχει εξουσία πάνω στον αθλητή του τότε η συμπεριφορά του έχει άμεσα αποτελέσματα στα συναισθήματα και στη συμπεριφορά του αθλητή. Η σχέση η οποία αναπτύσσεται ανάμεσα στον αθλητή-αθλήτρια και τον προπονητή μπορεί, σύμφωνα με τους Leary και Baumeister, (2000) να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση του αθλητή όταν αυτή χαρακτηρίζεται από αποδοχή, υποστήριξη, αφοσίωση, εμπιστοσύνη και θετική ενίσχυση από την πλευρά του προπονητή. Επίσης οι ερευνητές Vallee και Bloom (2005) αναφέρουν πως οι προπονητές αναγνωρίζουν την ιδιαίτερη αξία που έχει η σχέση που αναπτύσσουν με τους αθλητές και τις αθλήτριές τους και επιδιώκουν μέσα από τη δουλεία τους να αναπτύσσουν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις που θα βασίζονται στην εμπιστοσύνη, στο σεβασμό και στην επικοινωνία, αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες του κάθε αθλητή ξεχωριστά. Η ικανοποίηση που βιώνει ο αθλητής μέσα από την ενασχόληση του με τον αθλητισμό είναι συχνά απόρροια της καλής σχέσης του με τον προπονητή του, αυτό

14 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 14 τον παρακινεί να συνεχίσει να αθλείται. Αυτή η άποψη ταυτίζεται με την άποψη των Scanlan και Lewthwaite (1986) οι οποίοι υποστηρίζουν πως όταν η ικανοποίηση και η ευχαρίστηση που εισπράττουν οι αθλητές μέσα από την ενασχόληση τους με ένα συγκεκριμένο άθλημα δεν είναι αρκετή τότε το πιθανότερο είναι κάποια στιγμή να εγκαταλείψουν τον αθλητισμό ή να ασχοληθούν με ένα άλλο άθλημα. Αθλητές και αθλήτριες οι οποίοι είναι αποδέκτες μιας θετικής, από πλευράς προπονητή συμπεριφοράς, είναι πιθανότερο να συνεχίσουν να αθλούνται και κατά συνέπεια να αυξήσουν και την αθλητική τους απόδοσή (Barnett, Smoll & Smith, 1992).Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν και ενδεχομένως να διαφοροποιήσουν την προπονητική συμπεριφορά; Ο Ρόλος του Φύλου στη Σχέση Αθλητή/Προπονητή Χαρακτηριστικό ρόλο στην συμπεριφορά του προπονητή προς τον αθλητή φαίνεται να παίζει το φύλο του αθλητή/αθλήτριας. Η συμπεριφορά του προπονητή, φαίνεται να διαφοροποιείται σύμφωνα με τους Mondello και Janelle (2001) ανάλογα με το φύλο του αθλητή τον οποίο προπονεί. Συγκεκριμένα μέσα από έρευνες που πραγματοποίησαν οι ίδιοι ερευνητές συμπέραναν πως οι άνδρες προπονητές χρησιμοποιούν περισσότερη θετική ενίσχυση και ανατροφοδότηση όταν προπονούν μια ανδρική ομάδα από όταν προπονούν μια γυναικεία. Η συμπεριφορά αυτή των προπονητών φαίνεται να επηρεάζει τόσο την αθλητική απόδοση όσο και το αποτέλεσμα του αγώνα. Γεγονός που ενισχύεται και από τα αποτελέσματα της έρευνας των Myers, Varga-Tonsing και Feltz (2005) τα οποία αποκαλύπτουν πως το αποτέλεσμα του αγώνα αλλά και η προπονητική αποτελεσματικότητα των ανδρικών ομάδων εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη συμπεριφορά του προπονητή, ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τις γυναικείες ομάδες.

15 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 15 Μήπως η διαφοροποίηση της συμπεριφοράς του προπονητή, προς τα δυο φύλα των αθλητών, είναι τελικά ένα προϊόν άνισης μεταχείρισης σε μια ουσιαστικά άνιση σχέση μεταξύ των μελών της; Οι Tomlinson και Yorganci (1997) υποστηρίζουν πως ο ρόλος του αθλητή και του προπονητή στη σχέση είναι άνισος και πως η συγκεκριμένη σχέση χαρακτηρίζεται από άνιση κατανομή εξουσίας και δύναμης. Ιδιαίτερα δίνει έμφαση στο ρόλο που κατέχει στη σχέση η γυναίκα αθλήτρια για την οποία ισχυρίζεται πως είναι το πιο ανίσχυρο μέλος της σχέσης με συνέπεια να υφίσταται μεγαλύτερη πίεση, έλεγχο και άσκηση εξουσίας. Σε έρευνα που πραγματοποίησαν οι Everhart και Chelladurai (1998) διαπίστωσαν ότι οι αθλήτριες που είχαν γυναίκα προπονήτρια δεχόντουσαν λιγότερη άνιση μεταχείριση και αυτό επηρέαζε θετικά την ενασχόληση τους με τον αθλητισμό αλλά και την πρόθεση τους να ασχοληθούν επαγγελματικά με την προπονητική. Η μορφή της επικοινωνίας που αναπτύσσεται μέσα στη σχέση αθλητήπροπονητή φαίνεται να είναι καθοριστικός παράγοντας για την εξέλιξη και τη λειτουργικότητα της σχέσης (Jowett & Cockerill, 2003). Ωστόσο και σ αυτό τον τομέα παρατηρούνται διαφοροποιήσεις ως προς τη μορφή της επικοινωνίας που αναπτύσσουν οι αθλητές με τους προπονητές τους. Οι ερευνήτριες Fasting και Pfister (2000) μέσα από έρευνα που πραγματοποίησαν σε τέσσερις Ευρωπαϊκές χώρες, διαπίστωσαν πως η επικοινωνία που αναπτύσσεται μέσα στη σχέση αθλητήπροπονητή φαίνεται να διαφοροποιείται ως προς το φύλο του αθλητή. Από τα αποτελέσματα της ποιοτικής έρευνας που πραγματοποίησαν προέκυψε ότι παρόλο που οι συμμετέχουσες στην έρευνα αθλήτριες έκαναν διαφορετική εκτίμηση της σχέσης τους με τους προπονητές τους, ωστόσο ορισμένες απόψεις τους ταυτίζονταν. Ένα τέτοιο σημείο ταύτισης ήταν γύρω από τη μορφή της επικοινωνίας την οποία είχαν με τους προπονητές τους και η οποία χαρακτηριζόταν σύμφωνα με τις

16 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 16 μαρτυρίες τους από το σκληρό και απότομο λόγο αλλά και από την ανδροπρεπή συμπεριφορά. Γενικότερα οι αθλήτριες έδειξαν την προτίμηση τους για τις γυναίκες προπονήτριες κυρίως λόγω της μορφής της επικοινωνίας που είχαν μαζί τους. Πέρα όμως από την επιρροή του φύλου στη διαπροσωπική σχέση που αναπτύσσεται, η διαπροσωπική επικοινωνία και συμπεριφορά μεταξύ των μελών της σχέσης εξαρτάται και από παράγοντες οι οποίοι έχουν ενδοατομικό χαρακτήρα. Τα ενδοατομικά χαρακτηριστικά του αθλητή/τριας αλλά και του προπονητή παίζουν καθοριστικό ρόλο για την επιτυχία και την εξέλιξη της σχέσης (Biddle, 1997) Παράγοντες που Επηρεάζουν τη Σχέση Αθλητών και Αθλητριών με τους Προπονητές Η επιτυχία στην απόδοση ενός αθλητή εξαρτάται τόσο από διαπροσωπικούς όσο και από ενδοατομικούς παράγοντες (Iso-Ahola, 1995). Κατά τον Biddle (1997) όμως, παρά το σημαντικό ρόλο που έχουν αυτοί οι παράγοντες στην απόδοση ενός αθλητή και μιας αθλήτριας, το ενδιαφέρον των ερευνητών ψυχολόγων έχει εστιάσει περισσότερο γύρω από ενδοατομικούς παράγοντες όπως είναι το άγχος, τα κίνητρα και η αυτοεκτίμηση. Είναι σημαντικό για κάθε άτομο να συνειδητοποιήσει ότι ο εαυτός του/της είναι ένα μέρος του κοινωνικού συνόλου και είναι φυσικό οι σχέσεις που αναπτύσσει με τους άλλους να επηρεάζουν την κρίση του ατόμου αλλά και την άποψη που έχει για τον εαυτό του/της (Hinde, 1997). Κατά συνέπεια, οι διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται στην καθημερινότητα επηρεάζουν και τα ενδοατομικά χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου. Η θεώρηση του Hinde (1997) φαίνεται να έχει ισχύς και στο χώρο του αθλητισμού, όπου για τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον αθλητή και τον προπονητή του, πολλοί ερευνητές στο χώρο του αθλητισμού έχουν υποστηρίξει τον καθοριστικό ρόλο που κατέχει στην σωματική και

17 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 17 ψυχολογική ανάπτυξη του αθλητή (Jowett & Cockerill, 2003). Έρευνες έχουν δείξει, ότι ο παράγοντας της ικανοποίησης που αντλείται από μια διαπροσωπική σχέση υποδηλώνει τις αξίες και τα ιδανικά της σχέσης (Hinde, 1997). Για παράδειγμα, ένας αθλητής θα είναι πιο ικανοποιημένος αν η σχέση του με τον προπονητή του προσεγγίζει τα ιδανικά του και λιγότερο αν η σχέση αυτή απέχει κατά πολύ από τα ιδανικά και τις αξίες του αθλητή. Πράγματι έρευνες στον αθλητικό χώρο δείχνουν ότι η ικανοποίηση σχετίζεται με τις προσδοκίες που έχει ο αθλητής για τη συμπεριφορά του προπονητή του, καθώς και με την επικοινωνία που αναπτύσσουν τα δύο μέρη μεταξύ τους (Chelladurai, 1993). Ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας ο οποίος μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία στη σχέση και κατά συνέπεια και την αθλητική απόδοση είναι η αυτοεκτίμηση που νοιώθει ο αθλητής και είναι απόρροια της διαπροσωπικής επαφής του με τον προπονητή του. Έρευνα που έγινε από τους Weiss, Wiese, και Klint (1989) υποστηρίζει στα αποτελέσματά της, ότι υπάρχει θετική σχέση ανάμεσα στην υψηλή απόδοση και το επίπεδο αυτοεκτίμησης που έχει ο αθλητής. Η αυτοεκτίμηση αφορά τη γενική αξιολόγηση που κάνει ένας άνθρωπος για την αξία του ως προσωπικότητα και αντανακλά τα συναισθήματα του ατόμου αυτού για τις ικανότητες, τις δυνατότητες και τις κοινωνικές του σχέσεις. Κατά τη Harter (1999), η αυτοεκτίμηση επηρεάζει την τωρινή και μελλοντική συμπεριφορά του ατόμου. Τα τελευταία χρόνια μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στην συμμετοχή στον αθλητισμό και σε υψηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης (Coakley, 2002). Η σχέση αυτή ανάμεσα στην αυτοεκτίμηση και στην ενασχόληση με τον αθλητισμό μπορεί να επηρεαστεί από αλλαγές στις προσωπικές ικανότητες, αντιλήψεις και προσωπικές σχέσεις του αθλητή ή του προπονητή και έχει αποδειχθεί ότι όταν αυτά τα προσωπικά χαρακτηριστικά αλλοιώνονται τότε και η αυτοεκτίμηση κλονίζεται

18 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 18 (Richman & Shaffer, 2000). Η ποιότητα λοιπόν της σχέσης του αθλητή με τον προπονητή μπορεί να επηρεάσει τη σχέση ανάμεσα στην αθλητική συμμετοχή και την αυτοεκτίμηση και όταν το περιεχόμενο της αθλητικής σχέσης χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα αφοσίωσης, αποδοχής, εμπιστοσύνης και ακριβής και θετικής ανατροφοδότησης, είναι πιθανό να αναπτυχθεί ένα υψηλό αίσθημα αυτοαξίας για τον αθλητή (Harter, 1999, Leary & Baumeister, 2000). Με στόχο την ανάπτυξη αποτελεσματικών συμπεριφορών, οι οποίες θα έχουν θετική επιρροή στην ανάπτυξη των αθλητών και στη βελτίωση και ωρίμανση των σχέσεων, όπως σχολιάστηκε από τον Martens (1997), σχεδιάστηκαν επιμορφωτικά προγράμματα για προπονητές. Ένα τέτοιο επιμορφωτικό πρόγραμμα σχεδίασαν και εφάρμοσαν οι Coatsworth και Conroy (2005), σκοπός του οποίου ήταν να διερευνήσει αν η ψυχοκοινωνική επιμόρφωση των προπονητών μιας ομάδας θα μπορούσε να βελτιώσει τα επίπεδα αυτοεκτίμησης αθλητών και αθλητριών μιας ομάδας κολύμβησης ηλικίας επτά έως 18 ετών. Οι αθλητές που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν 135, οι προπονητές επτά και η διάρκεια του προγράμματος ήταν επτά (7) εβδομάδες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η επίδραση της συμπεριφοράς των προπονητών μετά την παρέμβαση ήταν μεγαλύτερη για τους νέους αθλητές που είχαν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση πριν συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, ενισχύοντας έτσι την άποψη ότι τα παρεμβατικά προγράμματα ωφελούν περισσότερο αυτούς που το χρειάζονται περισσότερο. Συμπερασματικά, αναφέρεται εδώ ότι η ψυχοκοινωνική επιμόρφωση των προπονητών βελτίωσε τη συμπεριφορά των προπονητών προς τους αθλητές τους με αποτέλεσμα οι αθλητές να αυξήσουν το επίπεδο αυτοεκτίμησης τους, καθώς επίσης βελτίωσε και την αθλητική τους σχέση και την απόδοση. Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζουν την ύπαρξη θετικής σχέσης ανάμεσα στην αυτοεκτίμηση που έχει ο αθλητής και στην προσωπική του απόδοση. Έτσι

19 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 19 γνωρίζοντας ότι η αυτοεκτίμηση εξαρτάται ως ένα μεγάλο βαθμό από τη γνώμη που έχουν οι άλλοι γύρω μας είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι επηρεάζει τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Όταν λοιπόν, οι κορυφαίοι αθλητές προπονούνται για 40 ώρες την εβδομάδα, είναι φυσικό η επιρροή που ασκούν οι προπονητές στους αθλητές καθώς και η συμπεριφορά των προπονητών απέναντι στους αθλητές να παίζει καθοριστικό ρόλο τόσο στην απόδοση τους όσο και στη δυναμική της σχέσης μεταξύ τους. Δυναμική των Διαπροσωπικών Σχέσεων στον Αθλητισμό Ο Kelley και οι συνεργάτες του (1983) καθόρισαν τη διαπροσωπική σχέση δυο ατόμων ως μια κατάσταση στην οποία τα συναισθήματα, οι σκέψεις και οι συμπεριφορές δυο ατόμων αλληλοσυνδέονται. Οι Jowett και Meek (2000) μετέφεραν τη θεωρία του Kelley και των συνεργατών του στον αθλητικό χώρο και συγκεκριμένα στη σχέση των αθλητών με τους προπονητές τους δηλώνοντας ότι αυτή η «δυάδα» είναι αλληλένδετη και ο κοινός της στόχος είναι η επιτυχία και η ενίσχυση της απόδοσης. Ως εκ τούτου, φαίνεται πως η ποιότητα της σχέσης ανάμεσα στον αθλητή και στον προπονητή του μπορεί να έχει μεγάλη επιρροή και επιπτώσεις στην απόδοση, την αυτοεκτίμηση, και την ικανοποίηση που αντλούν από τη σχέση αυτή και οι δύο (αθλητές και προπονητές). Οι διαπροσωπικές δυναμικές που εμπλέκονται ανάμεσα στους αθλητές και στους προπονητές έχουν παραδοσιακά εξετασθεί μέσα από τα μοντέλα ηγεσίας. Το «πολυδιάστατο» μοντέλο του Chelladurai (1993) (multidimensional model) και το «παρεμβατικό» μοντέλο της ηγεσίας των Smoll, Smith, Curtis & Hunt, (1978) (mediational model) παρείχαν τα μέσα με τα οποία μελετήθηκε η σχέση μεταξύ αθλητή και προπονητή τα τελευταία 25 χρόνια περίπου.

20 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 20 Πιο συγκεκριμένα, οι Smoll, Smith, Curtis και Hunt, (1978) πρότειναν ένα μοντέλο ηγετικής συμπεριφοράς που παρέχει το θεωρητικό υπόβαθρο για τη μελέτη της προπονητικής συμπεριφοράς και τις επιδράσεις αυτής. Αυτό το γνωστικόσυμπεριφοριστικό μοντέλο υποστηρίζει ότι ο προπονητής ενεργεί με συγκεκριμένο τρόπο, ο αθλητής λαμβάνει και ανακαλεί αυτή τη συμπεριφορά και σύμφωνα με αυτή την αντίληψη ο αθλητής έχει μια αξιολογική αντίδραση στη συμπεριφορά του προπονητή του. Όμως, είναι οι περιστασιακοί παράγοντες και οι ιδιαίτερες προσωπικές μεταβλητές (ηλικία, φύλο, στόχοι, αυτοεκτίμηση κ.α.) αθλητών και προπονητών που καθορίζουν την τελική συμπεριφορά του προπονητή και την αξιολογική αντίδραση και αντίληψη του αθλητή. Η συνολική λοιπόν επιρροή της συμπεριφοράς του προπονητή προς τον αθλητή ή αθλήτρια εξαρτάται από τις πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις των μεταβλητών που προαναφέρθηκαν. Το πολυδιάστατο θεωρητικό μοντέλο έδωσε σημαντικό έναυσμα για έρευνες. Οι Smoll και Smith δοκίμασαν το μοντέλο τους για την ηγετική συμπεριφορά χρησιμοποιώντας το Coaching Behavior Assessment System (CBAS; Smith, Smoll, & Hunt, 1977). To CBAS είναι μια διαδικασία αξιολόγησης που χρησιμοποιεί τη μέθοδο της παρατήρησης από πλευράς εκτιμητή, τόσο των προπονήσεων όσο και των αγώνων, με σκοπό να κωδικοποιηθούν 12 προπονητικές συμπεριφορές (Smoll, Smith, Barnett, & Everett, 1993). Περιλαμβάνει κατηγορίες συμπεριφορών όπως είναι η ενίσχυση ή μη-ενίσχυση της καλής απόδοσης, οι τεχνικές οδηγίες, η ενθάρρυνση, η τιμωρία, η γενική επικοινωνία και οι οδηγίες τεχνικών ποινών. Το CBAS αποδείχθηκε αποτελεσματικό όργανο για την αξιολόγηση της προπονητικής συμπεριφοράς, χωρίς όμως να αποτιμά την αντίδραση των αθλητών στη συγκεκριμένη συμπεριφορά του προπονητή (Bloom, Durant-Bush, & Salmela, 1997).

21 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 21 Μια πιο ολοκληρωμένη μορφή λοιπόν ενός μοντέλου ηγεσίας θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και να αξιολογεί και τις αντιδράσεις των αθλητών και αθλητριών απέναντι στις συμπεριφορές των προπονητών τους. Όταν αξιολογούνται οι αντιδράσεις των αθλητών προς τις συμπεριφορές των προπονητών τους είναι σημαντικό να μπορούμε να καθορίσουμε τόσο τις αρνητικές όσο και τις θετικές τους αντιδράσεις (Kenow & Williams, 1992). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το πώς ο αθλητής ή η αθλήτρια δέχεται τη συμπεριφορά του προπονητή του κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ή προπόνησης και πώς αυτό επηρεάζει την απόδοσή του. Για παράδειγμα, μπορούν οι χειρισμοί και τα συναισθήματα του προπονητή κατά τη διάρκεια ενός αγώνα να κάνουν τον αθλητή να νοιώσει ένταση και άγχος ή να τον κάνουν να χαλαρώσει και να συγκεντρωθεί στον αγώνα; Ο αθλητής νοιώθει ότι ο προπονητής επικοινωνεί ξεκάθαρα και εποικοδομητικά ή νοιώθει το αντίθετο; Η απουσία ενός οργάνου μέτρησης, το οποίο θα καθορίζει τις αντιλήψεις και τις αξιολογικές αντιδράσεις των αθλητών στις θετικές και αρνητικές συμπεριφορές των προπονητών, οδήγησε τους Kenow και Williams (1992) στο να αναπτύξουν το ερωτηματολόγιο Coaching Behavior Questionnaire (CBQ). Το CBQ περιέχει 28 ερωτήσεις, από τις οποίες οι επτά είναι σχεδιασμένες να αποσπούν την προσοχή από τον προπονητή. Οι 21 ερωτήσεις για τον προπονητή προήλθαν από την έρευνα του Percival (1971) και από την εμπειρία των αθλητικών ψυχολόγων και ερευνητών. Ο Percival αξιολόγησε τις απαντήσεις 382 αθλητών από 24 αθλήματα όλων των αγωνιστικών κατηγοριών. Η αξιολόγηση έδειξε ότι οι αθλητές απάντησαν επικριτικά στις ερωτήσεις που αφορούσαν τους χειρισμούς των προπονητών τους, στον συναισθηματισμό τους, στη λεκτική έκφραση και στα επίπεδα άγχους. Αφού οι Kenow και Williams (1992) ανέπτυξαν το CBQ έβαλαν έξι άτομα που είχαν ή εξακολουθούσαν να έχουν προπονητική εμπειρία να αξιολογήσουν τις ερωτήσεις για

22 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 22 να εξετάσουν για την σαφήνεια του λεξιλογίου και αν οι ερωτήσεις αξιολογούν συμπεριφορές που είναι σχετικές με την αποτελεσματικότητα των προπονητών. Οι Kenow και Williams (1992) μοίρασαν το αποτελεσματικό πλέον CBQ σε μια γυναικεία κολεγιακή ομάδα του μπάσκετ με σκοπό να εξετάσουν αν το αποτέλεσμα του αγώνα και το άγχος των αθλητών για τον αγώνα επηρεάζει την αντίληψη και την αξιολόγηση των αθλητών γύρω από την συμπεριφορά των προπονητών τους. Επίσης εξέτασαν αν θα πρέπει το σωματικό και γνωστικό άγχος και η αυτοπεποίθηση να προστεθούν στη λίστα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των αθλητών τα οποία επηρεάζουν τις αντιλήψεις τους για την προπονητική συμπεριφορά. Στην πρώτη φάση ζητήθηκε από τις αθλήτριες να εκτιμήσουν τη συμπεριφορά που θεωρούσαν ότι οι προπονητές τους θα είχαν σε ένα υποθετικό σκηνικό ενός αγώνα ενάντια σε μια εκ των τριών καλύτερων ομάδων της σαιζόν. Στη δεύτερη φάση τους ζητήθηκε να εξετάσουν αν αυτά τα υποθετικά συμπεράσματα ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα συμπληρώνοντας το Competitive State Anxiety Inventory-2 (CSAI-2) (Martens, Vealey,& Burton, 1990) πριν τον αγώνα και το CBQ μετά τον αγώνα ενάντια μιας ομάδας από τις τρεις καλύτερες της σαιζόν. Έτσι το δεύτερο πρωτόκολλο κατέγραψε τις ακριβής ψυχολογικές συμπεριφορές πριν και μετά τον αγώνα. Τα ευρήματα και των δύο πρωτοκόλλων παρείχαν στήριξη στο μοντέλο των Smoll και Smith (1989) προσθέτοντας ορισμένα ιδιαίτερα προσωπικά χαρακτηριστικά των αθλητών ως μεταβλητές στο μοντέλο. Συγκεκριμένα, οι Kenow και Williams (1992) βρήκαν με το υποθετικό σκηνικό ότι οι αθλήτριες οι οποίες είχαν το υψηλότερο σκορ στο CSAI-2, που εξέταζε τα επίπεδα του σωματικού άγχους, και είχαν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση, αξιολόγησαν την συμπεριφορά του προπονητή τους πιο αρνητικά από τις αθλήτριες με αντίθετο προφίλ. Εκτός από την

23 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 23 αυτοπεποίθηση, τα ίδια αποτελέσματα βρέθηκαν και για τις πραγματικές συνθήκες αγώνα. Η ομάδα κέρδισε τον αγώνα στα τελευταία δευτερόλεπτα πραγματοποιώντας τρεις ελεύθερες βολές έτσι η προοπτική της νίκης αύξησε τα επίπεδα αυτοπεποίθησης των αθλητριών. Αυτή η έρευνα παρείχε υποστήριξη για μελλοντική χρήση του CBQ σχετικά με τις αντιλήψεις των αθλητών/αθλητριών καθώς και τις αντιδράσεις τους στις συμπεριφορές των προπονητών τους κατά τη διάρκεια του αγώνα. Οι Kenow και Williams αργότερα εμβάθυναν τη μελέτη του 1992, εξετάζοντας αν οι διαφορές στη συμβατότητα της σχέσης αθλητή προπονητή πρέπει να προστεθούν τα ιδιαίτερα προσωπικά χαρακτηριστικά των αθλητών που προτείνονται από τους Smoll και Smith (1989) και αν επηρεάζουν τις αντιλήψεις και αντιδράσεις των αθλητών στις συμπεριφορές των προπονητών τους. Οι ίδιοι σχολίασαν ότι αθλητικοί ψυχολόγοι, εκτός λίγων εξαιρέσεων, έχουν δώσει ελάχιστη προσοχή στην αλληλεπίδραση ανάμεσα στον αθλητή και τον προπονητή και ακόμη λιγότερη στην επίδραση της στην αθλητική απόδοση. Οι Carron και Bennett (1977) πρότειναν ότι για να υπάρχει εναρμόνιση στη σχέση αθλητών-προπονητών πρέπει να καθορίσουμε όχι μόνο την προσωπικότητα και την συμπεριφορά του προπονητή αλλά και την επιθυμία του αθλητή για τα γνωρίσματα και τις συμπεριφορές του προπονητή του. Τα αποτελέσματα των Kenow και Williams (1999) σε έρευνα που έγινε σε αθλητές του μπάσκετ έδειξαν ότι αθλητές που ένοιωθαν πιο ανταγωνιστικοί απέναντι στους προπονητές τους δεχόταν μικρότερη επιρροή από την αρνητική αντίδραση και συμπεριφορά του προπονητή τους σε σύγκριση με τους αθλητές που ένοιωθαν λιγότερο ανταγωνιστικοί προς τους προπονητές τους. Η υψηλή εναρμόνιση στη σχέση αθλητή-προπονητή επίσης φαίνεται να συσχετίζεται με την υποστηρικτική συμπεριφορά από πλευράς προπονητή, αλλά και με την καλύτερη

24 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 24 επικοινωνία και συναισθηματική κάλυψη που δίνεται από τον προπονητή προς τον αθλητή και αθλήτρια. Ποιότητα και Σπουδαιότητα των Διαπροσωπικών Σχέσεων Αρκετές ποιοτικές έρευνες έχουν υποστηρίξει τη σπουδαιότητα και την ποιότητα της σχέσης ανάμεσα σε αθλητές και προπονητές. Ο Kalinowski (1985), πραγματοποίησε συνεντεύξεις σε 21 αθλητές Ολυμπιακού επιπέδου, που εξέταζαν σε βάθος τις σχέσεις αθλητών και προπονητών και κατέληξε ότι «κανείς δε μπορεί να γίνει αθλητής Ολυμπιακών προδιαγραφών χωρίς τη βοήθεια και την καθοδήγηση πολλών ανθρώπων» (σ. 140). Πρόσφατα, οι Bloom, Durant-Bush και Salmela (1997) εξηγούν ότι οι σχέσεις αθλητών με τους προπονητές τους είναι αμοιβαία εμπιστευτικές, αγνές και υποστηρικτικές και ξεπερνούν τα όρια της διδασκαλίας και των τεχνικών οδηγιών. Το ίδιο υποστηρίζουν οι Poczwardowski, Barott και Henschen (2002), οι οποίοι βρήκαν ότι η σχέση αθλητή και προπονητή βασίζεται στην πίστη, στο σεβασμό, στη συνεισφορά για την επίτευξη του στόχου του άλλου, στην κάλυψη των αναγκών και των επιθυμιών. Πιο συγκεκριμένα, οι Poczwardowski, Barott και Henschen (2002) αναφέρουν ότι το στοιχείο του ενδιαφέροντος που εκδηλώνεται από την πλευρά του προπονητή είναι κρίσιμο για την ποιότητα της σχέσης με τον αθλητή, την αθλήτρια. Η σχέση αθλητή προπονητή είναι σημαντική για την ανάπτυξη του αθλητή, όμως πολλές φορές φαίνεται να αποτελεί και πηγή άγχους και απόσπασης της προσοχής για τον αθλητή. Έρευνα των Gould, Guinan, Greenleaf, Medbery, και Peterson (1999) έδειξε ότι η προετοιμασία των αθλητών για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα το 1996, επηρεάστηκε από ζητήματα όπως η έλλειψη εμπιστοσύνης, υποστήριξης, επικοινωνίας και σεβασμού ανάμεσα σε προπονητές και

25 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 25 αθλητές που δρουν στο υψηλότερο επίπεδο του αθλητισμού. Προπονητές λοιπόν που σκοπεύουν να παρέχουν στους αθλητές τους τις υπηρεσίες που αξίζουν πρέπει όχι μόνο να στοχεύουν στην αύξηση της αθλητικής απόδοσης αλλά και στην ανάπτυξη του αθλητή ως προσωπικότητα (Jowett & Cockerill, 2002, Ryan,1996). Συνεπώς, η σχέση αθλητή-προπονητή είναι πολύ σημαντική για να αγνοηθεί και η σπουδαιότητά της συχνά ξεφεύγει από τα όρια του πλαισίου του αθλητισμού. Οι Vanden Auweele και Rzewnicki (2000) δήλωσαν ότι η έρευνα γύρω από τις σχέσεις στον αθλητισμό θα επωφεληθεί αν οι αθλητικοί ψυχολόγοι λάβουν υπόψιν τους «θεωρίες, ιδέες και μεθοδολογίες από άλλες περιοχές της ψυχολογίας» (σ. 576). Με αυτή την λογική, η Jowett και οι συνεργάτες της (Jowett, 2003, Jowett & Meek, 2000) πρόσφατα πρότειναν ένα εναλλακτικό μοντέλο για τη σχέση αθλητή προπονητή βασισμένο στη θεωρία του Kelley και των συνεργατών του (1983) οι οποίοι ασχολήθηκαν με τον καθορισμό των διαπροσωπικών σχέσεων. Ο Kelley (1983) όρισε τη σχέση δυο ατόμων ως μια κατάσταση κατά την οποία οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές των μελών της αλληλεξαρτώνται. Αυτή η θεώρηση της σχέσης δεν αναγνωρίζει μόνο τις βασικές συνιστώσες στο πλαίσιο των ανθρωπίνων σχέσεων αλλά και τις αλληλεπιδράσεις αυτών μεταξύ τους. Οι αλληλεπιδράσεις αυτές αλληλοσυνδέουν τα άτομα με τέτοιο τρόπο ώστε και άλλες ψυχοκοινωνικές διαδικασίες να λαμβάνουν χώρα. Στο πλαίσιο της αθλητικής σχέσης η αλληλεπίδραση είναι αναπόφευκτη και επιτρέπει σε αθλητές και προπονητές να εκπληρώνουν τις βασικές τους υποχρεώσεις και υπευθυνότητες (Jowett 2005). Αθλητές και προπονητές βρίσκονται σε μια μοιραία σχέση αλληλεξάρτησης όπου οι αντιδράσεις του ενός εξαρτώνται από την συμπεριφορά του άλλου. Για παράδειγμα όταν ένας αθλητής έχει να αντιμετωπίσει έναν προπονητή ο οποίος είναι καταπιεστικός και αυταρχικός τότε αυτός αναγκάζεται να υιοθετήσει

26 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 26 μια συγκαταβατική συμπεριφορά. Παρόμοια όταν ένας προπονητής έχει να προπονήσει έναν αθλητή ο οποίος παρουσιάζει σταθερή βελτίωση στην απόδοση του αλλά και συνέπεια στις υποχρεώσεις του τότε είναι πιθανότερο να πιστέψει στην αποτελεσματικότητα του ως προπονητής και να είναι πιο δεκτικός και συνεργάσιμος (Jowett & Lavallee 2007). Όταν υπάρχουν ανοικτά κανάλια επικοινωνίας τότε αθλητές και προπονητές μπορούν να μοιράζονται τις εμπειρίες, τα πιστεύω, τις σκέψεις και τις ανησυχίες τους και ως αντάλλαγμα να διευκολύνουν την επίτευξη των κοινών στόχων που θέτουν. Οι Jowett και Meek (2000) βρήκαν ότι η ανταλλαγή πληροφοριών, γνώσεων καθώς και η αμοιβαία κατανόηση και υποστήριξη που πηγάζουν από τους κοινούς στόχους, καθιστούν ικανούς αθλητές και προπονητές να ευαισθητοποιούνται και να συμπεριφέρονται ανάλογα απέναντι στις ανάγκες, τα προβλήματα και τις φιλοδοξίες του άλλου. Με στόχο να ερευνήσουν τη φύση και τη σπουδαιότητα της σχέσης αθλητή προπονητή οι Jowett και Cockerill (2003) πραγματοποίησαν μια έρευνα όπου συμμετέχοντες ήταν 12 πρώην αθλητές οι οποίοι είχαν στην κατοχή τους Ολυμπιακά μετάλλια (τρεις γυναίκες και εννιά άντρες). Κάθε αθλητής είχε τουλάχιστον ένα Ολυμπιακό μετάλλιο το χρονικό διάστημα από το 1968 μέχρι το Πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις προκειμένου αθλητές και αθλήτριες να απαντήσουν σε ανοιχτού τύπου ερωτήσεις γύρω από τη σχέση τους με τους προπονητές τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αισθήματα οικειότητας, όπως εμπιστοσύνη και σεβασμός, σκέψεις κοινού προσανατολισμού, όπως κοινοί στόχοι, καθώς επίσης και ο ρόλος συμπληρωματικότητας του ενός προς τον άλλο, χαρακτήριζαν την αθλητική τους σχέση. Μερικοί από τους συμμετέχοντες έβλεπαν τους προπονητές τους ως στενό φίλο ή ως καθοδηγητή, άλλοι ως πατέρα ή μητέρα.

27 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 27 Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων περιέγραψε την σχέση με βαθιά συναισθήματα όπως «ο προπονητής μου ήταν σαν πατέρας. Ο σεβασμός μου γι αυτόν είναι ο μεγαλύτερος δυνατός. Παραμείναμε κοντά και μετά το τέλος της αθλητικής μου καριέρας» (σελ. 320, Jowett & Cockerill, 2003). Η στερεοτυπική άποψη ότι η σχέση αθλητή και προπονητή, οι οποίοι δρουν σε επίπεδο υψηλού πρωταθλητισμού, είναι αυταρχική και απρόσωπη φαίνεται να καταρρίπτεται από τις παραπάνω μαρτυρίες των αθλητών στην έρευνα των Jowett και Cockerill (2003). Υπάρχουν και άλλα ερευνητικά στοιχεία που υποστηρίζουν ότι η σχέση αυτή είναι αθλητοκεντρική (Bloom, Durant-Bush, Schinke, & Salmela,, 1998; Gould et al, 1999; Hemery,1986; Jowett & Meek, 2000). Πιο συγκεκριμένα, τέτοιες σχέσεις φαίνονται να χαρακτηρίζονται από αμοιβαία εμπιστοσύνη, σεβασμό, ενδιαφέρον, υποστήριξη και ανοιχτή επικοινωνία, όπως επίσης και ξεκάθαρους ρόλους και σκοπούς. Από τα αποτελέσματα της έρευνας των Jowett & Cockerill (2003) προκύπτει πως η σχέση του αθλητή/αθλήτριας με τον προπονητή του/της χαρακτηρίζεται από τρεις παράγοντες: της οικειότητας (Closeness), της αλληλοσυμπλήρωσης (Complementarity) και του κοινού προσανατολισμού (Coorientation) (Jowett & Cockerill, 2003). Συγκεκριμένα η οικειότητα (Closeness) αναφέρεται στο αν νιώθει συναισθηματικά κοντά ο ένας με τον άλλο, αφορά δηλαδή την συναισθηματική πλευρά της σχέσης και εκφράζεται με συναισθήματα όπως συμπάθεια και εμπιστοσύνη (Jowett, 2003). H οικειότητα, αντανακλά τα συναισθήματα που αθλητές και προπονητές βιώνουν μέσα στην σχέση τους και εκφράζει την αθλητική τους σχέση. Η περιγραφή της σχέσης αθλητών και προπονητών αναφορικά με την εμπιστοσύνη, τις προτιμήσεις τους και τον σεβασμό δηλώνει και το βαθμό της οικειότητας που βιώνουν στην σχέση αυτή. Ποιοτικές έρευνες έδειξαν πως

28 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 28 συναισθήματα όπως το ενδιαφέρον, η προτίμηση και η εκτίμηση μαζί με την ικανότητα να εμπιστεύεσαι τον άλλο μπορούν να έχουν καθοριστική επιρροή τόσο στα ενδοπροσωπικά (δημιουργικότητα, αποφασιστικότητα) όσο και στα διαπροσωπικά (συνεργατικότητα, δέσμευση) χαρακτηριστικά του αθλητή/αθλήτριας και του προπονητή (Jowett & Meek, 2000). Η αλληλοσυμπλήρωση (Complementarity) αναφέρεται στις συνεργατικές και αλληλεπιδραστικές ενέργειες αθλητών και προπονητών, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Αντιπροσωπεύει την συμπεριφορική πλευρά της σχέσης και είναι συνυφασμένη με την έννοια της συμπλήρωσης, κατάσταση που συμβαίνει στην σχέση όταν αθλητής και προπονητής συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο. Για παράδειγμα, ο προπονητής διδάσκει, ο αθλητής μαθαίνει. όταν υπάρχει αυτή η δίοδος επικοινωνίας τότε η σχέση αναπτύσσεται και ωριμάζει. Η αλληλοσυμπλήρωση αναφέρεται στη μορφή αλληλεπίδρασης που υπάρχει ανάμεσα τους και είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της σχέσης. Ο προπονητής παρέχει προς τον αθλητή ή την αθλήτρια εφόδια τα οποία δεν έχει, που όμως τα χρειάζεται για να αποδώσει. Από την πλευρά του, ο προπονητής χρειάζεται τον αθλητή/αθλήτρια για να διοχετεύσει τις γνώσεις και τις ικανότητες του, για να αναγνωριστεί και να καταξιωθεί στο χώρο του. Έτσι συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο διοχετεύοντας όλες τους τις προσπάθειες προς την επίτευξη των στόχων τους (Jowett & Meek, 2000). Ο κοινός προσανατολισμός (Co-orientation) υπάρχει στη σχέση δυο ατόμων όταν υπάρχουν κοινοί στόχοι, πεποιθήσεις αξίες και προσδοκίες. Η ανοικτή επικοινωνία επιτρέπει σε αθλητές και προπονητές να μοιράζονται τις εμπειρίες, τις αξίες και τις πεποιθήσεις τους με αποτέλεσμα να επιτυγχάνονται οι κοινοί αλλά και οι προσωπικοί στόχοι. (Jowett & Cockerill, 2003).

29 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 29 Αξιολόγηση Εναλλακτικού Μοντέλου Συσχέτισης Αθλητή-Προπονητή Οι Jowett και Ntoumanis (2003) γενικεύοντας και αξιοποιώντας τα αποτελέσματα των προηγούμενων ποιοτικών ερευνών (Jowett & Meek, 2000; Jowett & Cockerill, 2003) ανέπτυξαν ένα εργαλείο αυτό-αναφοράς το οποίο αξιολογεί τη φύση (ποιοτικά και ποσοτικά) της σχέσης αθλητή- προπονητή και διερευνά την σχέση ανάμεσα στη διαπροσωπική ικανοποίηση και στα συναισθήματα, στις σκέψεις και στην συμπεριφορά τους. Ανέπτυξαν το ερωτηματολόγιο Coach-Athlete Relationship Questionnaire (CART-Q), το οποίο περιέχει 13 ερωτήσεις που προέκυψαν από τις ποιοτικές έρευνες που είχαν προηγηθεί και από την υπάρχουσα βιβλιογραφία. Δύο μελέτες πραγματοποιήθηκαν με σκοπό να καθοριστεί το περιεχόμενο, η προβλεψιμότητα και η εγκυρότητα και αξιοπιστία του ερωτηματολογίου. Αρχικά καθορίστηκε ότι το περιεχόμενο του ερωτηματολογίου θα αντανακλά (α) τα θετικά συναισθήματα αθλητών και προπονητών (οικειότητα), τις πεποιθήσεις (κοινός προσανατολισμός) και τις συμπεριφορές (αλληλοσυμπλήρωση) και (β) το περιβάλλον προπόνησης στο οποίο δρουν και κινούνται καθημερινά οι αθλητές/αθλήτριες και οι προπονητές/προπονήτριες. Το CART-Q χρησιμοποιήθηκε σε μια ομάδα 214 Βρετανών αθλητών και προπονητών ομαδικών και ατομικών αθλημάτων προκειμένου να ελεγχθούν περαιτέρω η εγκυρότητά και αξιοπιστία του. Παράλληλα με αυτή την έρευνα πραγματοποιήθηκε και μια δεύτερη όπου το δείγμα ήταν 182 Έλληνες αθλητές και προπονητές, όπου τους ζητήθηκε να απαντήσουν στην Ελληνική έκδοση του ερωτηματολογίου που αναπτύχθηκε από τους ίδιους ερευνητές (Greek CART-Q). Σκοπός αυτής της δεύτερης έρευνας ήταν να διασταυρωθούν τα αποτελέσματα των δύο ερευνών ενισχύοντας έτσι την εγκυρότητα και την αξιοπιστία του ερωτηματολογίου αλλά και να διαπιστωθεί διεθνής και διαπολιτισμική

30 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 30 εφαρμογή του (Jowett & Ntoumanis 2003; Jowett & Ntoumanis 2002). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι και τα δύο ερωτηματολόγια (CART-Q και Greek CART-Q) μετράνε ποιοτικά και ποσοτικά τη φύση της αθλητικής σχέσης και συγκεκριμένα τα συναισθήματα, τις πεποιθήσεις και τις συμπεριφορές, όπως αυτά εκφράζονται μέσα από τα διαπροσωπικά στοιχεία της οικειότητας, της δέσμευσης και της αλληλοσυμπλήρωσης, αντίστοιχα. Η παράλληλη έρευνα σε Ελληνικό πληθυσμό έδειξε ότι η ιδιαιτερότητα της σχέσης αθλητή και προπονητή έχει και διαπολιτισμική εφαρμογή. Αρχικά αναπτύχθηκε ένα ερωτηματολόγιο 39 ερωτήσεων που ανταποκρινόταν στους τρεις παράγοντες της οικειότητας, της αλληλοσυμπλήρωσης και του κοινού προσανατολισμού. Έπειτα από αξιολόγηση εγκυρότητας του περιεχομένου, οι ερωτήσεις κατηγοριοποιήθηκαν στους τρεις παράγοντες αντίστοιχα και μειώθηκαν σε 23 ενώ στην επόμενη φάση μετρήσεων τα τελικά αποτελέσματα έδωσαν 13 έγκυρες και αξιόπιστες ερωτήσεις. Αναπτύχθηκαν δυο ερωτηματολόγια, ένα για τους αθλητές και ένα για τους προπονητές, τα οποία έχουν κοινό περιεχόμενο, αριθμό και διατύπωση ερωτήσεων καθώς και κοινή μορφή απαντήσεων. Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της παραγοντικής ανάλυσης αλλά και η εξέταση εγκυρότητας του περιεχομένου των ερωτήσεων έδειξαν για τον πρώτο παράγοντα της οικειότητας ότι κάποιες ερωτήσεις έπρεπε να αποκλειστούν είτε γιατί δεν ήταν έγκυρες ή γιατί εμπεριέχονται σε κάποιες άλλες. Για το δεύτερο παράγοντα του κοινού προσανατολισμού, η ανάλυση των ερωτήσεων που τον αντιπροσώπευαν έδειξε ότι δεν ανταποκρίνονταν ως ορισμός στο περιεχόμενο των ερωτήσεων. Στη θέση του κοινού προσανατολισμού προέκυψε ένας νέος παράγοντας αυτός της δέσμευσης (Commitment), ο οποίος εμπεριέχει τις μελλοντικές πεποιθήσεις του

31 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 31 ατόμου να δεσμευτεί για να επιτύχει, τους κοινούς στόχους τους οποίους θέτει, ενώ παράλληλα δηλώνει και την πρόθεση διατήρησης της αθλητικής σχέσης. Ο τρίτος παράγοντας της αλληλοσυμπλήρωσης (Complementarity) έδειξε εγκυρότητα και αξιοπιστία στο περιεχόμενο των ερωτήσεων που τον αντιπροσώπευαν όπως αρχικά είχε προβλεφθεί (Jowett & Ntoumanis 2003). Όπως φάνηκε από την ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον αθλητή και τον προπονητή του παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του αθλητή σε προσωπικό και αθλητικό επίπεδο και παράλληλα συμβάλει στην προπονητική εξέλιξη και επιτυχία. Η ποιότητα της σχέσης που αναπτύσσεται ανάμεσα τους εκφράζεται μέσα από τα συναισθήματα (οικειότητα), τις σκέψεις (δέσμευση) και τη συμπεριφορά (αλληλοσυμπλήρωση) τους, διαπροσωπικά στοιχεία τα οποία αλληλοεπηρεάζονται και αλληλεξαρτώνται. Ωστόσο λίγες έρευνες, ιδιαίτερα στον ελληνικό χώρο, προσεγγίζουν την σχέση αυτή και από τις δύο πλευρές, του αθλητή και του προπονητή. Παρόλο που υπάρχουν στοιχεία τα οποία επισημαίνουν τις σημαντικές διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στην σχέση των δύο φύλων των αθλητών με τους προπονητές τους, υπάρχουν ελάχιστες έρευνες που διασαφηνίζουν αυτές τις διαφορές και ιδιαίτερα το πλαίσιο της σχέσης του άνδρα προπονητή με γυναίκα αθλήτρια (Tomlinson & Yorganci, 1997). Αυτό προσπάθησε να πραγματοποιήσει η συγκεκριμένη έρευνα η οποία εξέτασε τις πιθανές διαφοροποιήσεις στη σχέση αθλητών-αθλητριών με τους προπονητές τους στο αγώνισμα της χιονοδρομίας καταβάσεων.

32 Διαπροσωπικές Σχέσεις στη Χιονοδρομία 32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Μεθοδολογία Η ποιότητα της σχέσης η οποία αναπτύσσεται ανάμεσα σε αθλητές και προπονητές εκφράζεται μέσα από τα διαπροσωπικά χαρακτηριστικά της οικειότητας, της δέσμευσης και της αλληλοσυμπλήρωσης (Jowett, 2002). Η εκτίμηση που κάνουν οι αθλητές και οι προπονητές για την σχέση τους μέσα από αυτά τα διαπροσωπικά χαρακτηριστικά, με τη βοήθεια του GrCART-Q, θα μας βοηθήσει να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα: Ερευνητικά ερωτήματα 1 ο : Υπάρχουν διαφορές ως προς την εκτίμηση της σχέσης ανάμεσα στους αθλητές και στους προπονητές; 2 ο : Υπάρχουν διαφορές στη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στους αθλητές και τους προπονητές τους και στη σχέση των αθλητριών με τους προπονητές τους; Στατιστικές Υποθέσεις Δεδομένου λοιπόν όλων των παραπάνω στοιχείων που παραθέσαμε αλλά και την απουσία δεδομένων για το συγκεκριμένο άθλημα οι υποθέσεις που κάνουμε είναι : Μηδενική Υπόθεση Δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά στο μέσο όρο των τιμών των τριών υποκλιμάκων(οικειότητα, δέσμευση, αλληλοσυμπλήρωση) του συνολικού GrCART-Q των αθλητών ανάμεσα στα δύο φύλα (άνδρες, γυναίκες). H1 0 : μ άνδρες = μ γυναίκες