Κλιματική αβεβαιότητα και διαχείριση υδατικών πόρων

Transcript

1 23η ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣΕ.Δ.Ε.Υ.Α. Κλιματική αβεβαιότητα και διαχείριση υδατικών πόρων από την επιστήμη στην μαντική (και τούμπαλιν ) Λάρισα 3 Ιουνίου 211 Νίκος Μαμάσης και Δημήτρης Κουτσογιάννης Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Η παρουσίαση είναι διαθέσιμη στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

2 Μέρη της παρουσίασης Κλιματικές διακυμάνσεις Πρόγνωση κλίματος Η κλιματική αλλαγή ως αποδιοπομπαίος τράγος Διαχείριση υδατικών πόρων Εκτροπές νερού Συμπεράσματα

3 1 Κλιματικές διακυμάνσεις δt CRU & NSSTC Καταγεγραμμένες μαρτυρίες - διακύμανση θερμοκρασίας τα τελευταία 2 έτη Διαδοχικά ψυχρά καλοκαίρια δεν επιτρέπουν ωρίμανση των φρούτων 197 (σταφυλιών) , Το καλοκαίρι στην Ευρώπη ξεκινά τον Απρίλιο ή το -1.5 Μάρτιο, είναι θερμότερο, -2 με μεγάλης διάρκειας και βροχές 199ελάχιστες , 1473, 154, M oberg& Lohle δt Ο Τάμεσης σχεδόν Λιώνουν οι πάγοι ξεραίνεται 1114, , σε μεγάλο τμήμα της Γροιλανδίας , , Μέσα σε δεκαετίες Στο Παρίσι και πιο γίνονται εναλλαγές νότια τα δένδρα ψυχρών και θερμών ανθίζουν τα περιόδων (μετάβαση από Χριστούγεννα τη θερμή μεσαιωνική 191 στο «μικρο , περίοδο παγετωνικό αιώνα») Year Ελλάδα: Συνεχείς βροχές γεννούν πλημμύρες και δεν επιτρέπουν την καλλιέργεια αγροτικών Taylor Dome προϊόντων 1684/ Year Ελλάδα: Κρύοι χειμώνες, λίμνες (Ιωαννίνων) παγωμένες για τρεις μήνες 1686/ Ελλάδα: Πυκνές χιονοπτώσεις, μόνιμα χιόνια σε όλη τη διάρκεια του έτους ακόμη και στην Κρήτη 1699/ Ελλάδα: Φθινόπωρο και χειμώνας -35 χωρίς καθόλου βροχή 168/ 1681, 1695/ 1696, δ18 Ο Πηγή: Δ. Κουτσογιάννης, Η κλιματική αβεβαιότητα, το φαινόμενο Ιωσήφ και η διαχείριση των υδατικών πόρων,

4 Κλιματικές διακυμάνσεις 5 2 -ye a r sca le 5 -ye a r a ve ra g e 2 -ye a r a ve ra g e o T e m p e ra tu re d e p a rtu re fro m m o st re ce n t va C )lu e ( Θερμοκρασία Γροιλανδίας τα τελευταία 5. έτη A b rup t wa rm ing (1 7 o C ) -5 A b rup t co o ling (1 8 o C ) Yo ung e r D rya s co o l p e rio d (The B ig F re e ze ) Ye a rs b e fo re p re se nt GISP2 Ice Core (Alley 2, 24). Data from: ftp.ncdc.noaa.gov/pub/data/paleo/icecore/greenland/summit/gisp2/isotopes/gisp2_temp_accum_alley2.txt

5 Κλιματικές διακυμάνσεις o T em perature departure from m ost recent value C) ( Θερμοκρασία Ανταρκτικής τα τελευταία 8. έτη 4 Το κλίμα αλλάζει σε όλες τις χρονικές κλίμακες 5-year scale 2-year average 1-year average Years before present The EPICA, Dome C, Ice Core deuterium proxy data set, Antarctica (Jouzel et al. 27). Data from: ftp.ncdc.noaa.gov/ pub/ data/ paleo/ icecore/ antarctica/ epica_domec/ edc3deuttemp27.txt

6 Κλιματικές διακυμάνσεις Η τελευταία παγετώνια περίοδοςπερίοδος Η τελευταία παγετώνια Πηγή: Πηγή: 6 Είχε διάρκεια 95 χρόνια και Πριν από 2 χρόνια η στάθμη της θάλασσας ήταν 13 m χαμηλότερα 4 έληξε πριν 2 χρονια. ly m o n a T 2 «Επειδή όμως έγιναν πολύ κατακλυσμοί στη διάρκεια των 9 ετών (τόσα Η στάθμη της θάλασσας ήταν πέρασαν από τότε μέχρι σήμερα) το χώμα απομακρυνόταν από τα υψώματα» περίπου 13 m χαμηλότερη. Πλάτων, Κριτίας 111α EPICA Thousandyears Μετά τη λήξη του εμφανίζεται ο ανθρώπινος πολιτισμός

7 Η σπηλιά του Cosquer Το 1985 ο Γάλλος δύτης Henri Cosquer ανακάλυψε στη περιοχή Massif des Calanques κοντά στη Μασσαλία μια υποθαλάσσια η είσοδος της οποίας βρίσκεται σε βάθος 37 μέτρων από τη σημερινή στάθμη της θάλασσας. Από την είσοδο μια γαλαρία (ανηφορική για 12 μέτρα) καταλήγει σε ένα θάλαμο που σε σημαντικό βαθμό παραμένει πάνω από τη επιφάνεια της θάλασσας. Στη σπηλιά ανακαλύφθηκαν το 1991 τοιχογραφίες (με ζωγραφική και χαρακτική) οι οποίες απεικονίζουν κυρίως ζώα (άλογα, ελάφια, κατσίκια) και γεωμετρικά σχήματα καθώς και ίχνη χεριών και δακτύλων. Τα ευρήματα αυτά χρονολογήθηκαν στην περίοδο π.χ. και αποδεικνύουν σημαντική ανθρώπινη δραστηριότητα κατά την εποχή αυτή. Σημειώνεται ότι έρευνες στην περιοχή έδειξαν παλιές ακτογραμμές σε διάφορα βάθη από -36 έως -1 μέτρα και τεκτονική σταθερότητα τουλάχιστον 1 ετών

8 Διάταση τροχιάς (eccentricity) Λόξωση άξονα (Obliquity) ΗΛΙΟΣ ΓΗ ΗΛΙΟΣ φ Ταλάντευση άξονα (Precession) Β VEGA 1 Time (ky) Ecc Ν Διακύμανση: 21.8ο-24.4ο Σημερινή τιμή: 23.5ο Time (ky) ΓΗ Ν Obl Κύκλοι Time (ky) Milankovich δ O Η υπόθεση.5 Milankovitch έχει αδυναμίες και η συσχέτιση δεν είναι -.5 θεμελιωμένη φυσικά. -1 O rig in a ld a ta H a rm o n ic s R e m o v e d 2 5 Prec Κύκλοι 19 και 23 kyr Κύκλος 41 kyr Κύκλοι 1 και 4 kyr Η ανάλυση δείχνει ότι οι αρμονικές των 41 και 1 ky εξηγούν το 27% της διασποράς για τα τελευταία 2 εκατομμύρια χρόνια (όχι στο σύνολο) 4 Β ΗΛΙΟΣ ΓΗ Διακύμανση: -5% Σημερινή τιμή: 1.7% ΠΟΛΙΚΟΣ ΑΣΤΕΡΑΣ 1 5 th o u s a n d y e a rs 1 5

9 Xρονοσειρά απορροής στο Βοιωτικό Κηφισό Runoff (mm) Κλιματικές διακυμάνσεις Τμήμα της χρονοσειράς του Νειλομέτρου (ελάχιστη στάθμη στο Νείλο σε cm)) Παρόμοια τάση Nilometer index Annual runoff ''Trend'' Annual minimum level ''Trend'' Nilometer index 15 Η πλήρης χρονοσειρά του Νειλομέτρου Ανοδικές και καθοδικές διακυμάνσεις σε όλες τις χρονικές κλίμακες Year Year AD Annual minimum level year average Year AD

10 Κλιματικές διακυμάνσεις Χρονική εξέλιξη της θερμοκρασίας της γης Συγκέντρωση CO2: 39 ppm Συγκέντρωση CO2: 1 ppm Συγκέντρωση CO2: 2 ppm Συγκέντρωση CO2: 7 ppm Μεταβλητή χρονική κλίμακα σε έτη * 16 ΠΗΓΗ: Barry Saltzman, Dynamical Paleoclimatology: Generalized Theory of Global Climate Change, Academic Press, New York, 22, fig. 1-3.

11 Κλιματικές διακυμάνσεις Ωριαίες θερμοκρασίες στο σταθμό Ζωγράφου για: 4 3 έτη 3 25 Θερμοκρασία oc Συνήθης διάρκεια ζωής ενός ποντικιού /4/1-5 1/7/1 1/1/1 1/1/2 1/4/2 1/7/2 1/1/2 1/1/3 1/4/3 1/7/3 1/1/3 1/1/4 Σε αυτή τη χρονική κλίμακα γίνεται αντιληπτή η ημερήσια και εποχιακή περιοδικότητα αλλά υπάρχει η αίσθηση ενός προσδιοριστικού τρόπου μεταβολής Συνήθης διάρκεια ζωής μιας οικιακής μύγας. Σε αυτή τη χρονική κλίμακα γίνεται αντιληπτή η ημερήσια περιοδικότητα αλλά η εποχιακή περιοδικότητα φαίνεται σαν ανοδική τάση 34 Θερμοκρασία oc 1 ημέρες /7/2 9/7/2 1/7/2 11/7/2 12/7/2 13/7/2 14/7/2 15/7/2 16/7/2 17/7/2 18/7/2 3 2 ώρες Θερμοκρασία oc Συνήθης διάρκεια ζωής μιας μύγας Mayfly. Σε αυτή τη χρονική κλίμακα δεν γίνεται αντιληπτή η ημερήσια περιοδικότητα. Τρεις ώρες πριν πεθάνει θα μπορούσε σχολιάσει Ποτέ μέχρι τώρα στη ζωή μου δεν αισθάνθηκα τόση ζέστη /5/1 19 4/5/1 4/5/1 4 4/5/1 9 4/5/1 14 4/5/1 19

12 Κλιματικές διακυμάνσεις Διακύμανση παγοκάλυψης (km2* 16)

13 Πρόγνωση κλίματος Χρονική εξέλιξη CO2 και θερμοκρασίας τα τελευταία 6* 16 έτη

14 Πρόγνωση κλίματος Η αύξηση του CO2 προξενεί την αύξηση της θερμοκρασίας ή το ανάποδο; Θερμοκρασία και συγκέντρωση CO2 στο Vostok για τα τελευταία 34. έτη. Η θέρμανση της Ανταρκτικής προηγείται της αύξησης της συγκέντρωσης του CO2 κατά της διάρκεια της τελευταίας εποχής μείωσης των πάγων. Ακόμη τα επίπεδα CO2 παραμένουν υψηλά για χιλιάδες χρόνια ακόμη και μετά τη σημαντική πτώση της θερμοκρασίας (Soon, 27).

15 Πρόγνωση κλίματος Κύκλος άνθρακα Μικρή συνεισφορά των ανθρωπογενών εκπομπών στο συνολικό ισοζύγιο

16 Πρόγνωση κλίματος Πρόγνωση καιρού 15 ημερών Lorenz (1963): «ακόμα και με τέλεια μοντέλα και τέλειες παρατηρήσεις η χαοτική φύση της ατμόσφαιρας θα επέβαλε ένα άνω χρονικό όριο περίπου δύο εβδομάδων στην προγνωσιμότητα του καιρού» Για το λόγο αυτό αναπτύχθηκε η τεχνική του ensemble forecasting πολλαπλών δειγμάτων κατά την οποία πραγματοποιούνται πολλές προγνώσεις είτε διαταράσσοντας τις αρχικές συνθήκες ενός μοντέλου είτε χρησιμοποιώντας διαφορετικά μοντέλα.

17 Πρόγνωση κλίματος Πρόγνωση μεταβολής της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας με βάση σενάρια μεταβολής CO και Πηγή: Canadian Centre for Climate Modeling and Analysis

18 Πρόγνωση κλίματος Μπορούν τα μοντέλα να προβλέψουν το μέλλον; Climatic Climatic models models 18. Observations Observations SPRINGS 2ALICE 199 Οι Koutsoyiannis et al. (28) σύγκριναν παλαιές.5προγνώσεις από τρία κλιματικά μοντέλα του IPCC AR4 και τρία του TARσε οκτώ. θέσεις που είχαν μεγάλο δείγμα παρατηρήσεων (> 1 έτη) θερμοκρασίας και βροχόπτωσης. Τα εξαγόμενα των μοντέλων ήταν ασύμφωνα με τις παρατηρήσεις Ασυμφωνία κλιματικών μοντέλων και παρατηρημένων τιμών Climatic models Observations 5 4 Precipitation, max DP (mm) 1. MATSUMOTO KHARTOUM KHARTOUM ATHENS 196 ATHENS MANAUS MANAUS ALBANY 193 ALBANY COLFAX COLFAX VANCUVER VANCUVER 192 C) Temperature max DT ( o VANCUVER VANCUVER VER CGCM2-A2 ECHAM4-GG COLFAX COLFAX 21. Temperature ( o C) Observed HADCM3-A o o Temperature C)DTDT ( max Temperature Temperature, ( o(c) C) 21.5 CGCM3-A2 ECHAM5-2C3M LFAX Observed PCM-2C3M Μεταβολή θερμοκρασίας (3-έτη κινούμενος μέσος όρος (2ος αιώνας: μοντέλα και πραγματικότητα Precipitation, max (mm) Precipitation, DPDP (mm) Σύγκριση παρατηρημένης θερμοκρασίας στο Albany, Georgia, USA, και μοντελοποιημένης από 3 AR4 μοντέλα CE NGS OTO OUM ENS AUS ANY VER FAX -2.

19 Η κλιματική αλλαγή ως αποδιοπομπαίος τράγος Data from: Climatic Research Unit (CRU) Information Sheets [ cru/ info/ warming/ ] Global warming: ; ; Global cooling: ; Newsweek, 1975 Time, 1977 Time, 26

20 Η κλιματική αλλαγή ως αποδιοπομπαίος τράγος

21 Η κλιματική αλλαγή ως αποδιοπομπαίος τράγος The Star Newspaper, 4/ 9/ 29 BBC, 9/ 3/ 211

22 Η κλιματική αλλαγή ως αποδιοπομπαίος τράγος Global warmingcan mean colder, it can mean drier, it can mean wetter. (Stephen Guilbeault, Greenpeace, 25; Telegraph) [ opinion/ main.jhtml?xml=/ opinion/ 25/ 12/ 6/ do62.x ml] the Earth can end up like Venus with temperature rises of several hundreds degrees and sulfuric acid rain (Stephen Hawking) Σύμφωνα με τα διάφορα επιστημονικά δημοσιεύματα η κλιματική αλλαγή είναι υπεύθυνη για οτιδήποτε αρνητικό όπως: Θερμά καλοκαίρια; Ψυχρούς χειμώνες; Πλημμύρες, τυφώνες Ξηρασίες, ερημοποίηση

23 Η κλιματική αλλαγή ως αποδιοπομπαίος τράγος

24 Διαχείριση υδατικών πόρων Ανθρωπογενής κύκλος του 2ου αιώνα Φυσικό περιβάλλον Άνθρωπος Αστικοποίηση Αποδάσωση Ρύπανση-εξάντληση πόρων Αύξηση πληθυσμού Συγκέντρωση στο χώρο Υπερκατανάλωση Παραγωγή αγαθών Νερό Τρόφιμα Ενέργεια Σημασία του νερού Διατήρηση φυσικού περιβάλλοντος (φαινόμενο θερμοκηπίου) Ύδρευση Παραγωγή τροφίμων (άρδευση) και αγαθών (βιομηχανία) Παραγωγή και ρύθμιση ενέργειας (υδροηλεκτρικά) Αποθήκευση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (ανάστροφη λειτουργία ταμιευτήρων)

25 Διαχείριση υδατικών πόρων Τα πραγματικά προβλήματα: Ο φαύλος κύκλος του 2ου αιώνα Η αύξηση πληθυσμού αυξάνει την κατανάλωση νερού Ο καταναλωτισμός αυξάνει την ανάγκη σε πόσιμο και βιομηχανικό νερό Ο υπερπληθυσμός και η υπερκατανάλωση αυξάνει την παραγωγή τροφίμων και κατά συνέπεια την ανάγκη σε νερό για άρδευση Η αυξημένη παραγωγή τροφίμων απαιτεί ενέργεια που κυρίως προέρχεται από ορυκτά καύσιμα Οι σύγχρονες γεωργικές πρακτικές, η αστικοποίηση και οι βιομηχανικές δραστηριότητες προκαλούν ρύπανση των υδατικών πόρων η οποία μειώνει τη διαθεσιμότητα του πόσιμου νερού και αυξάνει τις ενεργειακές ανάγκες

26 Φυσικό περιβάλλον Αλληλεπίδραση Άνθρωπος Ανθρώπινα Συστήματα Πόλεις, Καλλιέργειες, Παραγωγή ενέργειας, Βιομηχανία, Κτηνοτροφία Αλλοιώσεις στα φυσικά συστήματα Χρήσεις νερού Υποβάθμιση ποιότητας Καταναλωτικές Υπερκατανάλωση πόρων Μη καταναλωτικές Διακυμάνσεις στο χωρόχρονο «Κλιματική Αλλαγή» Ανισοκατανομή νερού Πλημμύρες Ξηρασίες Προβλήματα Έργα-Υδροσυστήματα Μελέτη (Εκτίμηση προσφοράς και ζήτησης νερού) Κατασκευή (Ταμιεύτηρες, Δίκτυα, Αντιπλημμυρικά) Διαχείριση (Προσομοίωση, Βελτιστοποίηση) Αντιμετώπιση Φιλοσοφία Μοντελοποίησης του φυσικού περιβάλλοντος Διαχείρισης συστημάτων Αντιμετώπισης κινδύνων Δράσεις Θεσμικές, Τεχνολογικές, Οικονομικές, Κοινωνικές Περιβαλλοντικές Οδηγίες, Διαχειριστικά σχέδια, Χάρτες πλημμυρών, ευαισθητοποίηση κοινού

27 Διαχείριση υδατικών πόρων Χωροχρονική κατανομή υδατικών αναγκών Αρδευτικές ανάγκες Ύδρευση Αθήνας Ετήσια κατανάλωση νερού (hm 3 ) 5

28 Διαχείριση υδατικών πόρων Adaptation or Mitigation (Προσαρμογή ή αντιμετώπιση) Επιπλέοντα σπίτια στην Ολλανδία Κατασκευή προστατευτικών τοίχων

29 Εύηνος (φράγμα) Εύηνος (εκτροπή) Μόρνος Υλίκη Μαραθώνας 1 Προσαρμογή των χρήσεων Οικίες κατάντη φράγματος Georgia, USA κατανάλωσης-αύξηση τιμής Εκστρατείες μείωσης Εκστρατείες μείωσης τιμής κατανάλωσης-αύξηση Αύξηση όταν υπάρχει αίσθηση αφθονίας από νέα έργα Μείωση όταν υπάρχει λειψυδρία 3 ) Ετήσια κατανάλωση νερού (hm Προσαρμογή της ζήτησης νερού στην Αθήνα 5

30 Διαχείριση υδατικών πόρων Η αβεβαιότητα και η διαχείρισή της Η ακριβής πρόγνωση των μελλοντικών συνθηκών είναι ανέφικτη Η αβεβαιότητα αποτελεί δομικό και αναπόφευκτο χαρακτηριστικό των φυσικών διεργασιών, οφειλόμενη πρωτίστως στην εγγενή πολυπλοκότητα των φυσικών συστημάτων Η διαχείριση της αβεβαιότητας αποτελεί πρώτιστη δραστηριότητα των μηχανικών Εξασφάλιση φυσικών πόρων Ποσοτικοποίηση Αβεβαιότητα Προστασία από φυσικούς κινδύνους Μείωση Σχεδιασμός & κατασκευή έργων Σχεδιασμός & εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων Προσεγγίσεις για την ποσοτικοποίηση της υδροκλιματικής αβεβαιότητας Βασισμένες σε σενάρια: Ευλογοφανείς υποθέσεις για τις μελλοντικές συνθήκες χονδροειδείς (π.χ. αύξηση/ μείωση των βροχών κατά 2%) δεν απαιτούνται κλιματικά μοντέλα αλγοριθμικές σύζευξη με κλιματικά μοντέλα (π.χ. αύξηση της συγκέντρωσης του CO2) Πιθανοτικές: Χρήση θεωρίας πιθανοτήτων, στατιστικής και στοχαστικών ανελίξεων με ιστορικά δείγματα (συνθήκες παρελθόντος) με ευλογοφανείς υποθέσεις για τις μελλοντικές συνθήκες

31 Διαχείριση υδατικών πόρων Παρατηρήσεις πάνωστα ιστορικά γεγονότα Καιρικά και κλιματικά φαινόμενα εξαιρετικά ασυνήθιστα και ακραία με βάση τη σημερινή ανθρώπινη εμπειρία Αβάσιμη η εικόνα ενός σταθερού κλίματος «Καθεστώς» η αλλαγή του κλίματος: «Το κλίμα αλλάζει ακανόνιστα, για άγνωστους λόγους, σε όλες τις κλίμακες» National Research Council (1991), Opportunities in the Hydrologic Sciences, National Academy Press, Washington DC, USA Τάση συσσώρευσης όμοιων φαινομένων σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους : Τρεις πλημμύρες 1ετίας σε 45 έτη : Καμία πλημμύρα 1ετίας σε 11 έτη Flood discharges of the Vltava River in Prague during the last 5 centuries (Brázdil et al., 26).

32 Διαχείριση υδατικών πόρων Average of 12 roulette outcomes Στοχαστική συμπεριφορά φυσικών διεργασιών Roulette climate 36 Annual 3 (departure from mean, oc) Reconstructed temperature 1-year climate Real-world or HurstKolmogorov climate 3-year climate Annual year climate Proxy data (Northern Hemisphere temperature from Moberg et al., 25) "Year" 1-year climate Medieval warm period Little ice age Year AD

33 Διαχείριση υδατικών πόρων Standardized reservoir size (κκ) Αδιαστατοποιημένη χωρητικότητα, Αβεβαιότητα και χωρητικότητα ταμιευτήρων 1 Βραχυπρόθεσμη Short-term percistence εμμονή (AR(1)) (AR(1)) Long-term percistence Μακροπρόθεσμη (FGN) εμμονή (ΗΚ) ε =.2 α = 9% ε =.8, α = 98% Lag one autocorrelation (ρ ) Συντελεστής αυτοσυσχέτισης, ρ (υστέρηση 1) Χαρακτηριστικά μεγέθη μ : μέση τιμή (καθαρών) εισροών σ : τυπική απόκλιση εισροών α : αξιοπιστία T := 1 / (1 α): περίοδος επαναφοράς άδειου ταμιευτήρα δ : ζήτηση c : χωρητικότητα ταμιευτήρα κ := c / σ : αδιαστατοποιημένη χωρητικότητα ταμιευτήρα ε := (μ δ)/ σ : αδιαστατοποιημένη μέση απώλεια Για αναλυτικότερες πληροφορίες βλ. Koutsoyiannis (25)

34 Οι εκτροπές στην Ελλάδα Από Αλιάκμονα προς Θεσσαλονίκη hm3 (29) - 6 km Από Αώο προς Άραχθο 1 hm3 (1991-) 3.8 km Από Ταυρωπό προς Θεσσαλία 15 hm3 (1961-) 2.7 km Από Εύηνο προς Μόρνο 7-43 hm3 (1995-) - 29 km Από Υλίκη προς Αθήνα 3-2 hm3 (1958-) 38 km Από Μαραθώνα προς Αθήνα -2 hm3 (1931-) 22 km Από Μόρνο προς Αθήνα 5-45 hm3 (1979-) -188 km Από Αθήνα προς Κυκλάδες.23 hm3 (21-) 15 km Από Αθήνα προς Κύπρο 8 hm3 (28)- 1 km Από Ρόδο προς Δωδεκάνησα.61 hm3 (21-) 1 km Από Γαδουρά προς Ρόδο hm3 (21) - 4 km Από Αποσελέμη προς Ηράκλειο 18 hm3 (211-)-31 km

35 Εκτροπή Αχελώου Διαχειριστική κατασκευαστική ενέργεια Do nothing Λειτουργία Μεσοχώρας-Συκιάς χωρίς εκτροπή Λειτουργία Μεσοχώρας-Συκιάς με εκτροπή 6 hm3/ y Εκτροπή 6 hm3/ y, κατασκευή Μουζάκι Εκτροπή 6 hm3/ y, κατασκευή ταμιευτήρα Μουζακίου και άντληση Πλήρες υδροσύστημα με άντληση-ταμίευση σε Πευκόφυτο και Μουζάκι (GWh/ έτος) Πρωτ Δευτ Περιοχή σχεδιαζόμενη ς εκτροπής 3 y m/ h 15 Υπάρχουσα εκτροπή Περιοχή πλημμυρών (πριν την κατασκευή των φραγμάτων) Euro*

36 Συμπεράσματα Οι κλιματικές διακυμάνσεις είναι φυσικό φαινόμενο. Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή είναι απλά μια υπόθεση. Το κλίμα αλλάζει ακανόνιστα, για άγνωστους λόγους, σε όλες τις κλίμακες. Αυτό που σε ανθρώπινη χρονική κλίμακα ονομάζεται κλίμα σε γεωλογική κλίμακα είναι καιρός. Αυτό που σε ανθρώπινη χρονική κλίμακα ονομάζεται καιρός σε μικρή χρονική κλίμακα είναι κλίμα. Το μελλοντικό κλίμα δεν μπορεί να προβλεφτεί, έτσι ο καλύτερος τρόπος σχεδιασμού συστημάτων (υδατικών, ενεργειακών) είναι η διαχείριση της αβεβαιότητας. Η χρήση των ντετερμινιστικών προγνώσεων στη λήψη αποφάσεων είναι επικίνδυνη αφού υποεκτιμά την κλιματική αβεβαιότητα και αυξάνει το ρίσκο Η συσχέτιση των σύγχρονων προβλημάτων με τις κλιματικές διακυμάνσεις είναι παραπλανητική και οι προσπάθειες αντιμετώπισής τους με επεμβάσεις σε ένα χαοτικό σύστημα όπως η ατμόσφαιρα είναι μάταιη. Τα προβλήματα οφείλονται στην περιβαλλοντική και δημογραφική αλλαγή και στη μη αειφορική ενεργειακή πολιτική. Η προσπάθεια μείωσης των εκπομπών του CO2 οδηγεί σε συγκεκριμένες επιλογές ως προς την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που σε πολλές περιπτώσεις είναι στρεβλές και ασύμφορες για το κοινωνικό καλό (αλλά άκρως συμβατές με συγκεκριμένα συμφέροντα) Λύση αποτελεί η διαχείριση των υδατικών και ενεργειακών πόρων με (α) ποσοτικοποίηση της αβεβαιότητας, (β) μείωση της κατανάλωσης πόρων και (γ) κατασκευή έργων Τα έργα εκτροπής νερού μπορούν να έχουν ποικίλες ευεργετικές πτυχές (ύδρευση, παραγωγή ενέργειας, άρδευση, οικοτουρισμός, αισθητική τοπίου) αλλά ταυτόχρονα να επιτρέπουν πολλές διαχειριστικές επιλογές. Η ελληνική κοινωνία έχει δείξει ότι μπορεί να αναπροσαρμόζει τις επιλογές αυτές ανάλογα με τις εκάστοτε κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες.