Κλίµα και κλιµατική αλλαγή

Transcript

1 Υ ΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Κλίµα και κλιµατική αλλαγή Νίκος Μαµάσης Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθήνα 211 ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Κλίµα Κλιµατική αλλαγή Κλιµατική πρόγνωση Κλιµατικά µοντέλα 1

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βασικοί ορισµοί Κλίµα (Climate). Η σύνθεση των στοιχείων του καιρού για ένα µακρό χρονικό διάστηµα. Κλιµατολογία (Climatology). Η επιστήµη που ασχολείται µε την µελέτη των κλιµάτων (αίτια, µεταβολές, κατανοµές, τύποι κλπ). Κλιµατική αλλαγή (Climatic change). Σηµαντική µεταβολή που παρατηρείται στο κλίµα µιας περιοχής µεταξύ δυο περιόδων αναφοράς. Κλιµατική ταξινόµηση (Climatic classification) ιαίρεση των κλιµάτων της γης σε ένα παγκόσµιο σύστηµα συνεχόµενων περιοχών, καθεµιά από τις οποίες ορίζεται από σχετική οµοιογένειαστακλιµατικάστοιχεία. Κλάδοι της κλιµατολογίας υναµική (Dynamical), Συνοπτική (Synoptic), Γεωργική (Agricultural), Αεροναυτική (Aeronautical), Οικολογική (Ecological), Βιοκλιµατολογία (Bioclimatology), Παλαιοκλιµατολογία (Paleοclimatology). Ηπειρωτικό (Continental). Παρουσιάζεται στο εσωτερικό µεγάλων ηπείρων και χαρακτηρίζεται από το µεγάλο εύρος της θερµοκρασίας σε ετήσια και ηµερήσια βάση. Θαλάσσιο (Maritime-marine). Παρουσιάζεται σε περιοχές που είναι κοντά στη θάλασσα και χαρακτηρίζεται από υψηλή σχετική υγρασία και από το µικρό εύρος της θερµοκρασίας σε ετήσια και ηµερήσια βάση. Μεσογειακό (Mediterranean). Παρουσιάζεται στη λεκάνη της Μεσογείου και χαρακτηρίζεται από θερµά-υγρά καλοκαίρια και βροχερούς χειµώνες. Ξηρό (Dry). µεταβλητότητα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βασικοί κλιµατικοί τύποι Χαρακτηρίζεται από µικρή βροχόπτωση µε µεγάλη Μουσωνικό (Monsoon). Παρουσιάζεται σε περιοχές που είναι εκτεθειµένες σε µουσώνες και χαρακτηρίζεται από ξηρούς χειµώνες και υγρά καλοκαίρια. Τούνδρας (Tundra). Τύπος κλίµατος που σχετίζεται µε βλάστηση τύπου τούνδρας. Χαρακτηρίζεται από πολύ χαµηλές θερµοκρασίες για να ευνοηθεί η ανάπτυξη δέντρων, αλλά χωρίς µόνιµη παγοκάλυψη ή χιονοκάλυψη. Στέπας (Steppe). Τύπος ηµιάνυδρου αλλά όχι ψυχρού κλίµατος που σχετίζεται µε χαµηλή βλάστηση (χορτάρι, διασκορπισµένοι θάµνοι και µικρά δένδρα). Ορεινό (Highlands). Κλίµα που ρυθµίζεται από τον παράγοντα του υψοµέτρου. Χαρακτηρίζεται από χαµηλή πίεση και έντονη ηλιακή ακτινοβολία ειδικότερα στην υπεριώδη περιοχή. 2

3 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ υνητική ηλιοφάνεια Πραγµατική ηλιοφάνεια Εισερχόµενη ηλιακή ακτινοβολία ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Ατµοσφαιρική πίεση Γενική ατµοσφαιρική κυκλοφορία Τοπικά συστήµατα ατµοσφαιρικής κυκλοφορίας ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΙ Γεωγραφικό πλάτος Κατανοµή ξηράς-θάλασσας Ανάγλυφο Εδαφοκάλυψη Θαλάσσια ρεύµατα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Παράγοντες που επιδρούν στο κλίµα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ιακύµανση µηνιαίας θερµοκρασίας ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (oc) KANANGA (ZAIRE) φ=.88 o S, λ=22.4 o E, h=64m 3 ΕΤΟΣ: 23.6 ο C 2 1 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (oc) DUNDAS (GREENLAND-DENMARK) φ=76.9 o N, λ=68.8 o W 3 2 ΕΤΟΣ: -1.4 o C MINSK (ΛΕΥΚΟΡΩΣΙΑ) φ=3.87 o N, λ=27. o E 3 ΕΤΟΣ:. ο C BRASILIA (BRASIL) φ=1.78 o S, λ=47.9 o W 3 ATHINAI (GREECE) φ=37.97 o N, λ=23.7 o E, h=17m ΕΤΟΣ: 17.8 o C ΕΤΟΣ: 2.6 ο C MELBOURNE (AUSTRALIA) φ=37.82 o S, λ=144.9 o E, h=3 m ΕΤΟΣ: 14.8 ο C DAKAR (SENEGAL) φ=14.73 o N, λ=17. o W, h=27m ΕΤΟΣ: 24. ο C ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (oc) PUNTA ARENAS (CHILE) φ=3. o S, λ=7.8 o W 3 ΕΤΟΣ: 6.3 ο C 2 1 MCMURDO (ALL COUNTRIES) φ=77.84 o S, λ=166.6 o E 3 ΕΤΟΣ: o C LAGOS (NIGERIA) φ=6.8 o N, λ=3.3 o E, h=4m 3 ΕΤΟΣ: 26. ο C 2 1 3

4 Θερµοκρασία ( ο C) ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ είκτης δυσφορίας (Heat Index) Σχετική υγρασία (%) Dhahran, Σαουδική Αραβία 8 Ιουλίου 23 Θερµοκρασία: 18 F (42 C) Σχετικήυγρασία: 67% είκτηςδυσφορίας: 176 F (8 C) ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ Σχέση του δείκτη δυσφορίας µε συµπτώµατα στον ανθρώπινο πληθυσµό ΗΙ ( ο C) < > 4 Συµπτώµατα εν προκαλείται δυσφορία Το 1% του πληθυσµού αισθάνεται δυσφορία Σχεδόν το σύνολο του πληθυσµού αισθάνεται δυσφορία Αίσθηµα κόπωσης µε την παρατεταµένη έκθεση και δραστηριότητα Πιθανή ηλίαση, εξάντληση και θερµικές κράµπες Κίνδυνος. Ηλίαση, εξάντληση και πιθανή θερµοπληξία Ιδιαίτερος κίνδυνος. Ηλίαση και θερµοπληξία 4

5 είκτεςάνεµου-ψύχους (wind chill index) O δείκτης WCI είναιηφαινοµενικήθερµοκρασίαπουαισθάνεταιτοδέρµαεξαιτίαςτουανέµου. V km/h/ T o C ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ Ο δείκτης υπολογίζεται σύµφωνα µε την παρακάτω σχέση (National Weather Service 21): WCI = *Τ-11.37*V *T*V.16 όπου Vηταχύτητατουανέµουσε km/h σεύψος 1 mκαι Τ ηθερµοκρασίατουαέρασε ο C Πιθανότητα κρυοπαγήµατος σε παρατεταµένη έκθεση Πιθανότητα κρυοπαγήµατος σε 1 λεπτά Πιθανότητα κρυοπαγήµατος σε 2 λεπτά ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ KOPPEΝ Κύριοι κλιµατικοί τύποι ΤΥΠΟΣ Α: Υγρό τροπικό (Humid tropical) Κριτήριο: Τ ψ >18 C ΤΥΠΟΣΒ:Ξηρό (Dry) Κριτήριο: R<R l όπου R l =2*T+28 αν R 6θ >.7*R (ξηρόςχειµώνας) R l = 2*Τ αν R 6ψ >.7*R (ξηρόκαλοκαίρι) R l = 2*T+14ανυπάρχειισοκατανοµή κατακρήµνισης ΤΥΠΟΣ C:Υγρόµεήπιουςχειµώνες (Moist with mild winters) Κριτήριο: Τ θ >1 ο C και 3 ο C<Τ ψ <18 ο C ΤΥΠΟΣ D: Υγρό µε ψυχρούς χειµώνες (Moist with cold winters) Κριτήριο: Τ θ >1 ο C και Τ ψ <-3 ο C. ΤΥΠΟΣ Ε: Πολικό (Polar) Κριτήριο: Τ θ <1 ο C ΤΥΠΟΣ H: Ορεινό (Highlands)

6 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ KOPPEΝ (Τύπος Α) Ετήσια διακύµανση κλιµατικών µεταβλητών LAGOS (NIGERIA) φ=6.8 o N, λ=3.3 o E, h=4 m ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) SANDINO (NICARAGUA) φ=12.13 o N, λ=86.1 o W, h= m KΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Aw ΕΤΟΣ: 26.7 ο C ΕΤΟΣ: mm IQUITOS (PERU) φ=3.7 o S, λ=7 3.2 o W, h=12 m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Af ΕΤΟΣ: 26.1 ο C ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm ) KΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Am ΕΤΟΣ: 26. ο C ΕΤΟΣ: mm ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) ΕΤΟΣ: mm ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ KOPPEΝ (Τύπος Β) Ετήσια διακύµανση κλιµατικών µεταβλητών DENVER (USA) 3 φ=39.7 o N, λ=14.8 o W, h=162m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: BSk ΕΤΟΣ:1.1 ο C ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm ) ΕΤΟΣ: mm ΙΑΝ ΜΑΡ ΜΑΪ ΙΟΥΛ ΣΕΠ ΝΟΕ CARACAS (VENEZUELA) φ=1.6 o N, λ=66.9 o W, h=43m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: BSh ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) RIYADH (SAUDI ARABIA) φ=24.72 o N, λ=46.7 o E, h=63 m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: BWh ΕΤΟΣ: 2.2 ο C ΕΤΟΣ:112.7 mm ΕΤΟΣ: 26.1 ο C ΕΤΟΣ:.9 mm ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m )

7 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ KOPPEΝ (Τύπος C) Ετήσια διακύµανση κλιµατικών µεταβλητών MOBILE (USA) LONDON (UK ) PUNTA ARENAS (CHILE) φ=3.68 o N, λ=88.2 o W, h=66 m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Cfa ΕΤΟΣ: 19.4 ο C φ=1.1 o N, λ=.1 o W, h=62 m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Cfb ΕΤΟΣ: 9.6 ο C φ=3. o W, λ=7.8 o W ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Cfc ΕΤΟΣ: 6.3 ο C ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) ΕΤΟΣ: mm ΙΑΝ ΜΑΡ ΜΑΪ ΙΟΥΛ ΣΕΠ ΝΟΕ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) ΕΤΟΣ: 72.1 mm ΙΑΝ ΜΑΡ ΜΑΪ ΙΟΥΛ ΣΕΠ ΝΟΕ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m) ΕΤΟΣ:397.4 mm ΙΑΝ ΜΑΡ ΜΑΪ ΙΟΥΛ ΣΕΠ ΝΟΕ ATHINAI (GREECE) φ=37.97 o N, λ=23.7 o E, h=17 m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Csa ΕΤΟΣ: 17.8 o C SAN FRANCISCO (USA) φ=37.61 o N, λ=122.3 o W, h=6 m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Csb ΕΤΟΣ: 13.2 ο C HONG KONG φ=22.3 o N, λ=114.1 o E, h=32 m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Cwa ΕΤΟΣ: 23.1 ο C MEXICO CITY φ=19.43 o N, λ=99. o W, h=2234 m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Cwb ΕΤΟΣ: 16 ο C ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) ΕΤΟΣ:394.8 mm ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) ΕΤΟΣ: 38.7 mm ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm ) ΕΤΟΣ: 2218 mm ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) ΕΤΟΣ: mm ΙΑΝ ΜΑΡ ΜΑΪ ΙΟΥΛ ΣΕΠ ΝΟΕ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ KOPPEΝ (Τύπος D) Ετήσια διακύµανση κλιµατικών µεταβλητών DES MOINES (USA) φ=41.3 o N, λ=93.6 o W, h=292 m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Dfa WINNIPEG (CANADA) φ=49.9 o N, λ=97.2 o W, h=239m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Dfb SVERDLOVSK (RUSSIA) φ= 6.8 o N, λ=6.6 o E ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Dfc ΕΤΟΣ: 1 ο C ΕΤΟΣ: 8 ο C ΕΤΟΣ: 1.1 ο C ΕΤΟΣ: 8 11 mm ΕΤΟΣ: 13.4 mm ΕΤΟΣ: mm ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) ΙΑΝ ΜΑΡ ΜΑΪ ΙΟΥΛ ΣΕΠ ΝΟΕ ΑNADYR (RUSSIA) φ=64.78 o N, λ=177. o E ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Dsc ΕΤΟΣ: -7.7 ο C HARBIN (CHINA) φ=4.7 o N, λ=126.7 o E ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Dwa ΕΤΟΣ: 3.3 ο C IRKUTSK (RUSSIA) φ=2.27 o N, λ=14.3 o E ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Dwc ΕΤΟΣ: -.6 ο C ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) ΕΤΟΣ: 27.2 mm ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) ΕΤΟΣ: 2.9 mm ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m ) ΕΤΟΣ: mm ΙΑΝ ΜΑΡ ΜΑΪ ΙΟΥΛ ΣΕΠ ΝΟΕ 7

8 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ KOPPEΝ (Τύπος Ε) Ετήσια διακύµανση κλιµατικών µεταβλητών BARROW, ALASKA (USA) φ=71.3 o N, λ=16.69 o W, h=13m ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: ET ΕΤΟΣ : ο C MCMURDO (ANTARCTICA) φ=77.84 o S, λ=166.6 o E ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: EF ΕΤΟΣ : o C -3-3 ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m) ΕΤΟΣ: 19.9 mm ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (m m) ΕΤΟΣ :22. mm ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ KOPPEΝ Κλιµατικές ζώνες Πηγή: Ahrens,

9 ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ Μέσες µηνιαίες θερµοκρασίες 3 2 ΚΟΖΑΝΗ ΕΤΟΣ: ΟΡΕΣΤΙΑ Α ΕΤΟΣ: ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΕΤΟΣ: ΝΑΞΟΣ ΕΤΟΣ: ΚΥΜΗ ΕΤΟΣ: ΡΟ ΟΣ ΕΤΟΣ: ΤΡΙΠΟΛΗ ΕΤΟΣ: ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ ΕΤΟΣ: ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ Μέσες µηνιαίες κατακρηµνίσεις 2 ΚΟΖΑΝΗ ΕΤΟΣ:.1 2 ΟΡΕΣΤΙΑ Α ΕΤΟΣ: ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) ΙΩΑΝΝΙΝΑ 16 ΕΤΟΣ: ΝΑΞΟΣ 16 ΕΤΟΣ: ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) 12 8 ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) ΚΥΜΗ ΕΤΟΣ: ΡΟ ΟΣ ΕΤΟΣ: 694. ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) 2 ΤΡΙΠΟΛΗ ΕΤΟΣ: 84.7 ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) 2 ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ ΕΤΟΣ:1.9 9

10 Απόλυτη µέγιστη θερµοκρασία σε σταθµούς της ΕΜΥ ( ) ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ Απόλυτη ελάχιστη θερµοκρασία σε σταθµούς της ΕΜΥ ( ) ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ 1

11 Απόλυτο µέγιστο ηµερήσιο ύψος υετού σε σταθµούς της ΕΜΥ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Λόφος ΝυµφώνΘησείο (πλάτος 37 8 N, µήκος 23 43' E, υψόµετρο 17 m) ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ o C Ετήσιες τιµές Μέση µηνιαία θερµοκρασία 1 4ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΪ ΙΟΥΝΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ Ετήσιες τιµές Μέση µέγιστη µηνιαία θερµοκρασία o C ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΪ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ Ετήσιες τιµές ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ Μέση ελάχιστη µηνιαία θερµοκρασία o C 2 1 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΪ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ 11

12 ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ Ετήσιες τιµές Μέση µηνιαία βροχόπτωση (mm) mm ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΪ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ Μέσος µηνιαίος αριθµός ηµερών βροχής Aαριθµός ηµερών Ετήσιες τιµές ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΪ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ Ετήσιες τιµές Μέση µηνιαία σχετική υγρασία (%) % ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΪ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ Μέση µηνιαία ατµοσφαιρική πίεση (mmhg) mmhg Ετήσιες τιµές ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΪ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ Ετήσιες τιµές Μέσος µηνιαίος αριθµός ωρών ηλιοφάνειας hr 2 1 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΪ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ 12

13 Κλιµατική αλλαγή Εκτίµηση και διαχείριση υδατικών πόρων σε µεταβαλλόµενο περιβάλλον Ως «κλιµατική µεταβλητότητα» θεωρείται η διαφοροποίηση του κλίµατος σε ετήσια βάση ως αποτέλεσµα της µεταβολής των φυσικών συνθηκών. Ως «κλιµατική αλλαγή» θεωρείται η συστηµατική διαφοροποίηση των κλιµατικών µεταβλητών και µπορεί να οφείλεται τόσο σε µεταβολές των φυσικών συνθηκών όσο και σε ανθρώπινες δραστηριότητες. Η επίδραση του ανθρώπου στο κλίµα που προσέλκυσε το µεγαλύτερο ενδιαφέρον των ερευνητών την προηγούµενη δεκαετία ήταν το «φαινόµενο του θερµοκηπίου» πουπροκαλείταιαπότηναύξησητηςσυγκέντρωσηςσυγκεκριµένωναερίων (CO 2, Ν 2 Ο, CH 4 και CFCs) στηνατµόσφαιρα. Ηαύξησηαυτήέχειωςαποτέλεσµατη µείωση της ακτινοβολίας της γης που διαφεύγει στο διάστηµα µε συνέπεια την αύξηση της θερµοκρασίας της γης. Για περισσότερο από έναν αιώνα οι επιστήµονες γνώριζαν το ενδεχόµενο αύξησης τηςθερµοκρασίαςεξαιτίαςτωνεκποµπών CO 2 ανθρωπογενούςπροέλευσης. Η ανησυχία διαδόθηκε στο ευρύ κοινό στα τέλη της δεκαετίας του 8, όταν µε την ανάπτυξη των υπολογιστών δόθηκαν προβλέψεις για υψηλές θερµοκρασίες από µοντέλα γενικής κυκλοφορίας. Σηµαντικότερη πηγή αερίων θερµοκηπίου θεωρείται ο ενεργειακός τοµέας (χρήση λιγνίτη, πετρελαίου και φυσικού αερίου) Κλιµατική αλλαγή Χρονική εξέλιξη αεριών θερµοκηπίου Συγκέντρωση CO 2 (ppm) CH 4 (ppmv) CO 2 (Mauna Loa, Hawaii) Έτος CH * ΧΡΟΝΟΣ (έτη πριν) N 2 O (ppbv) CF 2 Cl 2 (ppbv) ΕΤΟΣ N 2 O CF 2 Cl ΕΤΟΣ 13

14 Ο Τάµεσης σχεδόν ξεραίνεται 1114, , , , 1716 Moberg& Lohle Λιώνουν οι πάγοι σε µεγάλο τµήµα της Γροιλανδίας 98 Κλιµατική αλλαγή Καταγεγραµµένες µαρτυρίες - διακύµανση θερµοκρασίας τα τελευταία 2 έτη Μέσα σε δεκαετίες γίνονται εναλλαγές ψυχρών και θερµών περιόδων (µετάβαση από τη θερµή µεσαιωνική περίοδο στο «µικροπαγετωνικόαιώνα») Year ΣτοΠαρίσικαιπιο νότια τα δένδρα ανθίζουν τα Χριστούγεννα 137, 1361 ιαδοχικά ψυχρά καλοκαίρια δεν επιτρέπουν ωρίµανση των φρούτων (σταφυλιών) , Το καλοκαίρι στην Ευρώπη ξεκινάτοναπρίλιοήτο Μάρτιο, είναιθερµότερο, µεγάλης διάρκειας και µε ελάχιστες βροχές 142, 1473, 14, Year Ελλάδα: Συνεχείς βροχές γεννούν Ελλάδα: Κρύοιχειµώνες, Ελλάδα: Πυκνέςχιονοπτώσεις, Ελλάδα: Φθινόπωρο και χειµώνας πληµµύρες και δεν επιτρέπουν την λίµνες (Ιωαννίνων) µόνιµα χιόνια σε όλη τη διάρκεια χωρίς καθόλου βροχή καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων παγωµένες για τρεις µήνες τουέτουςακόµηκαιστηνκρήτη 168/1681, 169/1696, / / /17 Πηγή:. Κουτσογιάννης, Η κλιµατική αβεβαιότητα, το φαινόµενο Ιωσήφ και η διαχείριση των υδατικών πόρων, δt -1. Κλιµατική αλλαγή Θερµοκρασία Γροιλανδίας τα τελευταία. έτη Temperature departure from most recent value ( o C) year scale -year average 2-year average Abrupt warming (17 o C) Abrupt cooling (18 o C) Younger Dryas cool period (The Big Freeze) Years before present GISP2 Ice Core (Alley 2, 24). Data from: ftp.ncdc.noaa.gov/pub/data/paleo/icecore/greenland/summit/gisp2/isotopes/gisp2_temp_accum_alley2.txt 14

15 Κλιµατική αλλαγή Θερµοκρασία Ανταρκτικής τα τελευταία 8. έτη Temperature departure from most recent value ( o C) year scale 2-year average 1-year average Years before present The EPICA, Dome C, Ice Core deuterium proxy data set, Antarctica (Jouzel et al. 27). Data from: ftp.ncdc.noaa.gov/pub/data/paleo/icecore/antarctica/epica_domec/edc3deuttemp27.txt Κλιµατική αλλαγή Η τελευταία παγετώνια περίοδος Πηγή: Πηγή: Πριν από 2 χρόνια η στάθµη της θάλασσας ήταν 13 m χαµηλότερα «Επειδή όµως έγιναν πολύ κατακλυσµοί στη διάρκεια των 9 ετών (τόσα πέρασαν από τότε µέχρι σήµερα) το χώµα αποµακρυνόταν από τα υψώµατα» Πλάτων, Κριτίας 111α 1

16 Η σπηλιά του Cosquer Το 198 ο Γάλλος δύτης Henri Cosquer ανακάλυψε στη περιοχή Massif des Calanques κοντά στη Μασσαλία µια υποθαλάσσια η είσοδος της οποίας βρίσκεται σε βάθος 37 µέτρων από τη σηµερινήστάθµητηςθάλασσας. Απότηνείσοδοµιαγαλαρία (ανηφορικήγια 12 µέτρα) καταλήγει σε ένα θάλαµο που σε σηµαντικό βαθµό παραµένει πάνωαπότηεπιφάνειατηςθάλασσας. Στη σπηλιά ανακαλύφθηκαν το 1991 τοιχογραφίες (µε ζωγραφική και χαρακτική) οι οποίες απεικονίζουν κυρίως ζώα (άλογα, ελάφια, κατσίκια) και γεωµετρικά σχήµατα καθώς και ίχνη χεριών και δακτύλων. Τα ευρήµατα αυτά χρονολογήθηκαν στην περίοδο π.χ. και αποδεικνύουν σηµαντική ανθρώπινηδραστηριότητακατάτηνεποχήαυτή. Σηµειώνεται ότι έρευνες στην περιοχή έδειξαν παλιές ακτογραµµές σε διάφορα βάθη από -36 έως -1 µέτρα και τεκτονική σταθερότητα τουλάχιστον 1 ετών ιάταση τροχιάς (eccentricity) 1 Time (ky) 8 ΗΛΙΟΣ ιακύµανση: -% Σηµερινήτιµή: 1.7% ΓΗ Κύκλοι 1 και 4 kyr Ecc Λόξωση άξονα (Obliquity) ΗΛΙΟΣ Time (ky) 8 6 Β φ ΓΗ Ν ιακύµανση: 21.8 ο ο Σηµερινήτιµή: 23. ο 4 Κύκλος 41 kyr 2 Obl Ταλάντευση άξονα (Precession) 1 ΗΛΙΟΣ 8 Time (ky) VEGA 6 Ν 4 ΠΟΛΙΚΟΣ ΑΣΤΕΡΑΣ Β 2 ΓΗ Κύκλοι 19 και 23 kyr Prec Κύκλοι Milankovich Η ανάλυση δείχνει ότι οι αρµονικές των 41 και 1 ky εξηγούντο 27% της διασποράς για τατελευταία 2 εκατοµµύρια χρόνια (όχι στο σύνολο) 2 Original Data Harmonics Removed 2 1 thousand years 1 1 δ 18 O Ηυπόθεση Milankovitchέχει αδυναµίες και η συσχέτιση δεν είναι θεµελιωµένη φυσικά. 16

17 Κλιµατική αλλαγή Xρονοσειρά απορροής στο Βοιωτικό Κηφισό Τµήµα της χρονοσειράς του Νειλοµέτρου (ελάχιστη στάθµη στο Νείλο σε cm)) Παρόµοια τάση Η πλήρης χρονοσειρά του Νειλοµέτρου Ανοδικές και καθοδικές διακυµάνσεις σε όλες τις χρονικές κλίµακες Runoff (mm) Nilometer index 1 Nilometer index Annual runoff ''Trend'' Year 13 Annual minimum level ''Trend'' Year AD Annual minimum level 3-year average Year AD Συγκέντρωση CO 2 : 39 ppm Χρονική εξέλιξη της θερµοκρασίας της γης Συγκέντρωση CO 2 : 1 ppm Κλιµατική αλλαγή Συγκέντρωση CO 2 : 2 ppm Συγκέντρωση CO 2 : 7 ppm Μεταβλητή χρονική κλίµακασεέτη *1 6 ΠΗΓΗ: Barry Saltzman, Dynamical Paleoclimatology: Generalized Theory of Global Climate Change, Academic Press, New York, 22, fig

18 Κλιµατική αλλαγή Ωριαίες θερµοκρασίες στο σταθµό Ζωγράφου για: 3 έτη Συνήθης διάρκεια ζωής ενός ποντικιού. Θερµοκρασία oc /4/1 1/7/1 1/1/1 1/1/2 1/4/2 1/7/2 1/1/2 1/1/3 1/4/3 1/7/3 1/1/3 1/1/4 - Σε αυτή τη χρονική κλίµακα γίνεται αντιληπτή η ηµερήσια και εποχιακή περιοδικότητα αλλά υπάρχει η αίσθηση ενός προσδιοριστικού τρόπου µεταβολής ηµέρες Συνήθης διάρκεια ζωής µιας οικιακής µύγας. Θερµοκρασία oc /7/2 9/7/2 1/7/2 11/7/2 12/7/2 13/7/2 14/7/2 1/7/2 16/7/2 17/7/2 18/7/2 Σε αυτή τη χρονική κλίµακα γίνεται αντιληπτή η ηµερήσια περιοδικότητα αλλά η εποχιακή περιοδικότητα φαίνεται σαν ανοδική τάση 2 ώρες Συνήθης διάρκεια ζωής µιας µύγας Mayfly. Θερµοκρασία oc //1 19 4//1 4//1 4 4//1 9 4//1 14 4//1 19 Σε αυτή τη χρονική κλίµακα δεν γίνεται αντιληπτήηηµερήσιαπεριοδικότητα. Τρεις ώρες πριν πεθάνει θα µπορούσε σχολιάσει Ποτέ µέχρι τώρα στη ζωή µου δεν αισθάνθηκα τόση ζέστη Κλιµατική αλλαγή ιακύµανσηπαγοκάλυψης (km 2 *1 6 ) 18

19 Η κλιµατική αλλαγή ως αποδιοποµπαίος τράγος Data from: Climatic Research Unit (CRU) Information Sheets [ Global warming: ; ; Global cooling: ; Newsweek, 197 Time, 1977 Time, 26 Η κλιµατική αλλαγή ως αποδιοποµπαίος τράγος 19

20 Η κλιµατική αλλαγή ως αποδιοποµπαίος τράγος The Star Newspaper, 4/9/29 BBC, 9/3/211 Η κλιµατική αλλαγή ως αποδιοποµπαίος τράγος 2

21 Η κλιµατική αλλαγή ως αποδιοποµπαίος τράγος Global warming can mean colder, it can mean drier, it can mean wetter. (Stephen Guilbeault, Greenpeace, 2; Telegraph) [ the Earth can end up like Venus with temperature rises of several hundreds degrees and sulfuric acid rain (Stephen Hawking) Σύµφωνα µε τα διάφορα επιστηµονικά δηµοσιεύµατα η κλιµατική αλλαγή είναι υπεύθυνη για οτιδήποτε αρνητικό όπως: Θερµά καλοκαίρια; Ψυχρούς χειµώνες; Πληµµύρες, τυφώνες Ξηρασίες, ερηµοποίηση Η κλιµατική αλλαγή ως αποδιοποµπαίος τράγος 21

22 Ανίχνευση τάσεων οκιµή Kendall οκιµή γραµµική συσχέτισης ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ X(t) Χρόνος (t) Ανίχνευση αλµάτων οκιµή Kruskal-Wallis οκιµή διαφοράς µέσων τιµών X(t) Χρόνος (t) Ανίχνευση περιοδικοτήτων Προσδιορισµός αρµονικών κατά Fourier Περιοδόγραµµα X(t) Χρόνος (t) Πρόγνωση κλίµατος Χρονικήεξέλιξη CO 2 καιθερµοκρασίαςτατελευταία 6*1 6 έτη 22

23 Πρόγνωση κλίµατος Ηαύξησητου CO 2 προξενείτηναύξησητηςθερµοκρασίαςήτοανάποδο; Θερµοκρασίακαισυγκέντρωση CO 2 στο Vostokγιατατελευταία 34. έτη. Ηθέρµανση τηςανταρκτικήςπροηγείταιτηςαύξησηςτηςσυγκέντρωσηςτου CO 2 κατάτηςδιάρκειατης τελευταίαςεποχήςµείωσηςτωνπάγων. Ακόµηταεπίπεδα CO 2 παραµένουνυψηλάγια χιλιάδες χρόνια ακόµη και µετά τη σηµαντική πτώση της θερµοκρασίας (Soon, 27). Πρόγνωση κλίµατος Κύκλος άνθρακα Μικρή συνεισφορά των ανθρωπογενών εκποµπών στο συνολικό ισοζύγιο 23

24 Μοντέλα εκτίµησης των κλιµατικών αλλαγών Energy-Balance Models (EBMs)και Radiative-Convective Models (RCMs) περιορισµένο γεωγραφικό και χρονικό πεδίο αποκλείουν τις υδρολογικές διαδικασίες Statistical-Dynamical Models (SDMs) βελτιώσεις στον τοµέα της ατµοσφαιρικής δυναµικής General Circulation Models (GCMs) αναπαράσταση των ατµοσφαιρικών κινήσεων και της ανταλλαγής θερµότητας λεπτοµερής αναπαράσταση των αλληλεπιδράσεων ξηράς-ωκεανών-πάγων ανεπαρκής και περιορισµένη αναπαράσταση της νέφωσης, της επιφανειακής υδρολογίας, της υγρασίας εδάφους και της τυρβώδους µεταφοράς θερµότητας υπεραπλούστευση των ωκεάνιων µοντέλων Γενικά χαρακτηριστικά µοντέλων πρόγνωσης Ωκεανοί, ατµόσφαιρα και στεριά, χωρίζονται µε τη βοήθεια καννάβου σε κελιά. Συνήθως, λειτουργούν ταυτόχρονα δυο µοντέλα, ένα για τους ωκεανούς και ένα γιατηνατµόσφαιραταοποίαανκαιείναι ξεχωριστά, αλληλεπιδρούνµεταξύτους. Παρόλα αυτά, µπορεί να υπάρχουν και άλλα µοντέλα (όπως ποταµών ή πάγων) Μοντέλο GCM HadCM2 Τα σενάρια κλιµατικής αλλαγής Χωρικήδιακριτότητα 2. ο Χ3.7 ο (γεωγραφικό πλάτος Χ γεωγραφικό µήκος) υιοθετούν µια θερµοκρασία κλιµατικής Η κλιµατική ευαισθησία (αλλαγή της µέσης ευαισθησίας και εκφράζουν όλες τις παγκόσµιας θερµοκρασίας στην περίπτωση «επιπτώσεις» που προκαλούνται από τις διπλασιασµούτου CO 2 ) τουµοντέλουείναι µεταβολές στις συγκεντρώσεις των περίπου 2. C Το µοντέλο τρέχει µε δεδοµένα που αρχίζουν παραµέτρωνπουλαµβάνουνυπόψητους, από το 186 ώστε να αποφευχθεί η εκκίνηση σε ως ισοδύναµη µεταβολή στη θερµή περίοδο συγκέντρωσητου CO 2. Η δράση των αερίων θερµοκηπίου υπολογίστηκε σεµονάδες CO 2 24

25 Lorenz (1963): «ακόµα και µε τέλεια µοντέλα και τέλειες παρατηρήσεις η χαοτική φύση της ατµόσφαιρας θα επέβαλε ένα άνω χρονικό όριο περίπου δύο εβδοµάδων στην προγνωσιµότητα του καιρού» Γιατολόγοαυτό αναπτύχθηκε η τεχνικήτου ensemble forecasting πολλαπλών δειγµάτων κατά την οποία πραγµατοποιούνται πολλές προγνώσεις είτε διαταράσσοντας τις αρχικές συνθήκες ενός µοντέλου είτε χρησιµοποιώντας διαφορετικά µοντέλα. Πρόγνωση κλίµατος Πρόγνωση καιρού 1 ηµερών Σενάριαγιατορυθµόαύξησηςτηςσυγκέντρωσηςτου CO 2 WMO/UNEP Intergovernmental Panel of Climate Change Υψηλούρυθµούπουισοδυναµείσεδιπλασιασµότηςσυγκέντρωσης CO 2 µέχρι τοέτος 23 Μέσουρυθµούπουισοδυναµείσεδιπλασιασµότηςσυγκέντρωσης CO 2 µέχρι τοέτος 26 Χαµηλούρυθµούπουισοδυναµείσεδιπλασιασµότηςσυγκέντρωσης CO 2 µέχριτοέτος 29 Σύµφωνα µε τα χρησιµοποιούµενα µέχρι σήµερα κλιµατικά µοντέλα ο διπλασιασµόςτηςσυγκέντρωσης CO 2 θαοδηγήσεισεµέσηαύξησητης θερµοκρασίαςκατά 3, ο C µεπιθανήαπόκλιση ± 1, ο C. Είναι πιθανό, σε συνδυασµό µε την αύξηση της συγκέντρωσης και των άλλων αερίων θερµοκηπίου, να παρατηρηθεί µέχρι το 2 αύξηση της µέσηςθερµοκρασίαςκατά 2, ο C, δηλαδή,3,4 ο Cανάδεκαετία. 2

26 Πρόγνωση κλίµατος Πρόγνωση µεταβολής της µέσης ετήσιας θερµοκρασίας µε βάση σενάρια µεταβολής CO και Πηγή: Canadian Centre for Climate Modeling and Analysis Temperature ( o C) Σύγκριση παρατηρηµένης θερµοκρασίας στο Albany, Georgia, USA, και µοντελοποιηµένηςαπό 3 AR4 µοντέλα Observed PCM-2C3M Πρόγνωση κλίµατος Μπορούν τα µοντέλα να προβλέψουν το µέλλον; 196 CGCM3-A2 ECHAM-2C3M Οι Koutsoyiannis et al. (28) σύγκριναν παλαιές προγνώσεις από τρία κλιµατικά µοντέλα του IPCC AR4 και τρία του TAR σε οκτώ θέσεις που είχαν µεγάλο δείγµα παρατηρήσεων (> 1 έτη) θερµοκρασίας και βροχόπτωσης. Τα εξαγόµενα των µοντέλων ήταν ασύµφωνα µε τις παρατηρήσεις. Temperature, DT ( o C) Μεταβολή θερµοκρασίας (3-έτη κινούµενος µέσοςόρος (2 ος αιώνας: µοντέλακαι πραγµατικότητα Ασυµφωνία κλιµατικών µοντέλων και παρατηρηµένων τιµών COLFAX VANCUVER ALBANY MANAUS ATHENS Climatic models Observations KHARTOUM MATSUMOTO ALICE SPRINGS 26

27 Pίo 1992 Το πρώτο µίας σειράς Συνεδρίων, µε σκοπό την ανάπτυξη συµφωνιών µεταξύ των συµµετεχόντων χωρών για τη µείωση των αερίων θερµοκηπίου Γενικός στόχος Συνεδρίου: Η Σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων των αερίων θερµοκηπίου στην ατµόσφαιρα σε επίπεδα τέτοια ώστε να προληφθούν επικίνδυνες επιπτώσεις στο κλίµα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ελλάδα: Επικύρωση αποφάσεων συνεδρίου µε νόµο τον Απρίλιο 1994 Κιότο 1997 Ανάπτυξη νοµικού εργαλείου για τον έλεγχο των εκποµπών, γνωστό ως «Πρωτόκολλο του Κιότο» εσµεύσεις των βιοµηχανικά ανεπτυγµένων χωρών να µειώσουν τις εκποµπές έξι αερίων θερµοκηπίου την περίοδο σε ποσοστό,2% σε σχέση µε τα επίπεδα του 199. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσµεύτηκε ότι το 21 θα έχει µειώσει κατά 8% τις εκποµπές αερίων θερµοκηπίου σεσχέσηµεταεπίπεδατου 199. Καταµερισµός ευθυνών ανάµεσα στα µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η Ελλάδα πέτυχε να της επιτραπεί αύξησητωνεκποµπώνκατά 2% έωςτο 21 (σεσχέσηπάνταµεταεπίπεδατου 199) Συµµετοχή 16 χωρών. ιεθνείς διασκέψεις για την κλιµατική αλλαγή Χάγη 2 Αρχικός στόχος: Η αποσαφήνιση των εργαλείων µε τα οποία θα γίνει εφικτή η υλοποίηση των υποσχέσεων του Κιότο Τελικό αποτέλεσµα: Οι διαπραγµατεύσεις απέτυχαν, µε κύριο υπεύθυνο τις ΗΠΑ και στήριξη της Ιαπωνίας, Αυστραλίας και Καναδά. Στη µείωση των εκποµπών, αντιπροτείνουν της δηµιουργία δασών για κατακράτηση του άνθρακα (επιρροή πετρελαϊκού λόµπι) ιεθνείς διασκέψεις για την κλιµατική αλλαγή Γιοχάνεσµπουργκ 22 1 χρόνια µετά τη Σύνοδο στο Ρίο πραγµατοποιείται Σύνοδος Κορυφής διαπιστώνεται ότι δεν επιτευχθεί η πολυπόθητη πρόοδος, καθώς οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι υποβαθµίστηκαν εµπρός στην έντονα προβαλλόµενη ανάγκη για οικονοµική ανάπτυξη. Ν. ελχί 22 Η 8ηΣύνοδοςτωνΜελώνστησυνθήκηΠλαίσιοτωνΗ.Εγιατιςκλιµατικέςαλλαγές αποτελεί ορόσηµο στη διαδικασία των διαπραγµατεύσεων Η " ιακήρυξη του ελχί" που τελικά υπογράφηκε από τους εκπροσώπους των 18 χωρών που συµµετείχαν στη συνάντηση. Κατά την διάρκεια της συνόδου ΗΠΑ και Σαουδική Αραβία υπονοµεύουν τη διαδικασία και να θέσουν υπό αµφισβήτηση ευρέως αποδεκτά επιστηµονικά κείµενα, υποστηρίζοντας η µία την άλλη επανειληµµένα κατά τη διάρκεια των διαπραγµατεύσεων και προκαλώντας συνειδητά σύγχυση και διαφωνίες. ΣηµαντικέςεξελίξειςκαταγράφονταιστοθέµατουΜηχανισµούΚαθαρήςΑνάπτυξης (CDM). Μόσχα 1/23 Στο ιεθνές Μετεωρολογικό Συνέδριο, η Ρωσία αρνείται να συνδράµει στις προσπάθειες περιορισµού των αερίων. 27

28 Υδροσυστήµατα και κλιµατική αλλαγή Παγκόσµια αύξηση θερµοκρασίας Μεταβολές στην κατακρήµνιση και την εξατµισοδιαπνοή Αλλαγέςσε: επιφανειακή απορροή υγρασία εδάφους υπόγεια νερά στάθµη θάλασσας Επιπλοκέςστηµελλοντικήδιαχείρισητωνυδατικώνπόρωνσε: τροφοδοσία νερού ποιότητα νερού χρήση νερού στη γεωργία αστοχία ταµιευτήρων παραγωγή ενέργειας αποστράγγιση εδαφών αντιπληµµυρική προστασία Εκτίµηση επιπτώσεων των κλιµατικών αλλαγών Η εκτίµηση των επιπτώσεων των κλιµατικών αλλαγών ακολουθεί τα παρακάτω βήµατα: ποσοτική εκτίµηση των αλλαγών σε µακροπρόθεσµους δείκτες των κύριων κλιµατικών µεταβλητών χρησιµοποιώντας ποσοτικά κλιµατικά σενάρια προσοµοίωσητουυδρολογικούκύκλουγιατηλεκάνηενδιαφέροντος, χρησιµοποιώντας τα προαναφερθέντα σενάρια, όπως και εκτίµηση των κλιµατικά προκαλούµενων αλλαγών για διάφορες υδρολογικές µεταβλητές ενδιαφέροντος εκτίµηση των επιπτώσεων των υδρολογικών αλλαγών που προαναφέρθηκαν στην συµπεριφορά και την αξιοπιστία των υδατικών πόρων και των έργων αξιοποίησής τους (φράγµατα, ταµιευτήρες, υπόγειοι υδροφορείς κ.λπ.) 28