ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Μάθημα: Ιστορία

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 Μάθημα: Ιστορία Ημερομηνία: 13 Ιουνίου 2016 Τάξη: Β Διάρκεια: 2 ώρες Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τέσσερα (4) μέρη και πέντε () σελίδες. Γενικές Οδηγίες Να χρησιμοποιήσεις μπλε στυλό μόνο. Να γράψεις τις απαντήσεις σου σε ξεχωριστό φύλλο εξέτασης που θα σου δοθεί. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού. ΜΕΡΟΣ Α: (ΜΟΝΑΔΕΣ 4) Να απαντήσεις υποχρεωτικά και στις ΔΥΟ ερωτήσεις. 1. Να γράψεις στα φύλλα απαντήσεών σου τον κάθε αριθμό της στήλης Α και δίπλα το αντίστοιχο ορθό γράμμα της στήλης Β. (μον. 2) Προσοχή: Στη στήλη Β περισσεύει ένα σημείο. Στήλη Α Στήλη Β 1. Βάσκο Ντε Γκάμα Α. Πρώτος περίπλους της γης 2. Λέων ο Φιλόσοφος Β. Χαλά Σουλτάν Τεκκέ 3. Φερδινάνδος Μαγγελάνος Γ. Μαγναύρα 4. Μοαβία Δ. Κάλικουτ Ινδιών Ε. Καραβέλα 2. Να προσδιορίσεις αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι «ΣΩΣΤΟ» ή «ΛΑΘΟΣ» γράφοντας στο φύλλο εξέτασής σου τη λέξη «ΣΩΣΤΟ» ή «ΛΑΘΟΣ» δίπλα από το γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση: (μον. 2) α) Η Αγία Σοφία εκπροσωπεί τον νέο αρχιτεκτονικό ρυθμό βασιλικής μετά τρούλου. β) Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος προσπάθησε να επαναφέρει την Αρχαία Θρησκεία. γ) Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης έγινε από τον σουλτάνο Μουράτ Β. δ) Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ενδιαφέρθηκαν για την άμυνα της Κύπρου.

2 ΜΕΡΟΣ Β: (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) με τρεις (3) μονάδες. 1. Από τις αρχές του 8 ου αιώνα ως τα μέσα του 9 ου αιώνα το Βυζάντιο συγκλονίστηκε από τη «διαμάχη της Εικονομαχίας». α) Να αναφέρεις τρεις παράγοντες (αίτια) που οδήγησαν στη διαμάχη αυτή. (μον. 1,) β) Να γράψεις τρεις συνέπειες που είχε η Εικονομαχία στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής και του πολιτισμού. (μον. 1,) 2. Να γράψεις κατατοπιστικά σημειώματα για τους πιο κάτω όρους: α) Διάταγμα Μεδιολάνων ( πότε, ανάμεσα σε ποιους, τι προνοούσε) β) Χρυσόβουλο (τι ήταν, από ποιον έγινε, μία συνέπεια για το Βυζάντιο) γ) Σταυροφορίες (αρχικός στόχος, σύγκριση Α με Δ σταυροφορία ) 3. α) Ποιος ήταν ο στόχος της εξωτερικής πολιτικής του Ιουστινιανού και με ποιους δύο τρόπους προσπάθησε να τον πραγματοποιήσει; β) Να αναφέρεις τρεις συνέπειες που είχε η εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού. (μον.1,) γ) Πώς κρίνετε το έργο του στον τομέα αυτό; (μον. 0,) ΜΕΡΟΣ Γ: (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) με τρεις (3) μονάδες. 1. Αφού μελετήσεις τα πιο κάτω παραθέματα και με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις να απαντήσεις στα εξής: «Τα επεισόδια στην Κωνσταντινούπολη εξελίχθηκαν σε αληθινή επανάσταση, η πάταξη της οποίας πραγματοποιήθηκε μετά από μεγάλη αιματοχυσία. Η δυσφορία που είχαν προκαλέσει οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις και η βαριά φορολογία καθώς και οι αυθαιρεσίες ορισμένων αξιωματούχων εκφράστηκαν μέσω των δήμων των Πράσινων και των Βένετων στον Ιππόδρομο. Τα συνθήματα εναντίον του αυτοκράτορα και οι μικροσυμπλοκές που ακολούθησαν είχαν σαν αποτέλεσμα τη σύλληψη και τον απαγχονισμό ορισμένων δημοτών. Δύο από τους κατάδικους που γλίτωσαν φυγαδεύτηκαν αναζητώντας άσυλο σε μια εκκλησία. Όταν στις 13 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκαν οι αγώνες στον Ιππόδρομο ο λαός αξίωσε αθώωση των δύο ανδρών. Η άρνηση του Ιουστινιανού προκάλεσε την αντίδρασή τους, που εκδηλώθηκε όχι μόνο με συνθήματα κατά του αυτοκράτορα, αλλά και με πυρπόληση κτηρίων

3 της Πρωτεύουσας, ανάμεσα στα οποία και η Αγία Σοφία. Το σύνθημα που τους εμψύχωνε ήταν "Νίκα", σύνθημα που συνήθως φώναζαν στον ιππόδρομο. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας ήταν παγιδευμένος στο παλάτι, ανίκανος να ελέγξει και να καταστείλει τη στάση. Αφού απομάκρυνε από το παλάτι τους αξιωματούχους εκείνους, από τους οποίους φοβόταν ότι διέτρεχε κίνδυνο πραξικοπήματος, προσπάθησε, μάταια, εμφανιζόμενος στον Ιππόδρομο να μιλήσει στο οργισμένο πλήθος». Σχολικός Εκπαιδευτικός Δικτυακός Ιστός Αιγαίου της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου α) Σε ποιο ιστορικό γεγονός αναφέρεται η πιο πάνω πηγή, πότε και ποιοι έλαβαν μέρος σε αυτό; β) Να αναφέρεις δύο αίτια που οδήγησαν στο γεγονός αυτό, έτσι όπως φαίνονται στην πιο πάνω πηγή. γ) Να γράψεις δύο συνέπειες που προκάλεσε το πιο πάνω γεγονός με βάση το παράθεμα. 2. Τα στρατιωτικά κτήματα των Βυζαντινών «Οι στρατιώτες διέθεταν κτηματική περιουσία, που είτε την αγόραζαν μόνοι τους είτε τους την παραχωρούσε το κράτος, με αντάλλαγμα τη στρατιωτική υπηρεσία και τη φύλαξη της περιοχής που ανήκαν τα κτήματα. Ο θεσμός αυτός βοήθησε την πολεμική ισχύ του κράτους, αλλά από το τέλος του 10ου αιώνα καταργείται. Από εδώ και στο εξής το Βυζάντιο βρίσκεται αναγκασμένο να στηριχτεί σε ξένα μισθοφορικά στρατεύματα. Κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που θα το οδηγήσουν στην παρακμή του». Will Durant, Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού α) Τι ήταν τα θέματα, πότε καθιερώθηκαν και από ποιους; β) Ποιοι υπηρετούσαν σε αυτά και ποιες ήταν οι υποχρεώσεις τους (τρία σημεία); γ) Η κατάργηση των θεμάτων αποτέλεσε έναν από τους λόγους που οδήγησαν το Βυζάντιο στην παρακμή του. Να τεκμηριώσεις τη θέση αυτή παρουσιάζοντας τη σημασία και δύο συνέπειες που είχε η στρατιωτική αποτυχία των Βυζαντινών στη μάχη που έγινε στο Μυριοκέφαλο το 1176 μ.χ. 3. Α. «Η πίεση που ασκούσαν οι φοροεισπράκτορες στους στρατιώτες έκανε αυτούς, καθώς και τους μικρούς και μεσαίους ελεύθερους ιδιοκτήτες έρμαια των αδηφάγων δυνατών, δηλαδή των οικονομικά και γενικότερα κοινωνικά ισχυρών, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την ισχύ τους επιδίωκαν να απορροφήσουν την περιουσία των αδυνάτων, που συχνά γειτόνευαν μαζί τους. Μετά από μια κακή σοδειά ή μια επιδημία στα ζώα, η οποία οδηγούσε ορισμένους αγρότες στην πτώχευση και την απελπισία, καιροφυλακτούσαν οι ισχυροί γείτονές τους, για να αγοράσουν σε εξευτελιστική τιμή τη γη τους. Ο κίνδυνος να εκλείψει η κατηγορία των μικρών και μεσαίων ιδιοκτητών γης από τον πληθυσμό της υπαίθρου, η κατηγορία που εξασφάλιζε μια κοινωνική

4 και δημογραφική ισορροπία, κυρίως όμως εξασφάλιζε στον στρατό δωρεάν έμψυχο υλικό, οδήγησε τη βυζαντινή κυβέρνηση να λάβει μέτρα προστασίας των μικρών κλήρων και των στρατιωτικών κτημάτων ειδικότερα» Ταξιάρχης Κόλλιας, Η θέση του στρατιωτικού στη βυζαντινή κοινωνία, εκδ. Ίδρυμα Γουλανδρή- Χορν, Αθήνα 1994, σελ. 27 Β. «έβγαλε διαταγή (ο Βασίλειος Β ) οι εισφορές των φτωχών που είχαν καταστραφεί να πληρώνονται από τους δυνατούς. Ονομάστηκε δε η τέτοιου είδους είσπραξη «αλληλέγγυον». Όταν δε ο πατριάρχης και πολλοί από τους αρχιερείς και από τους ασκητές όχι λίγοι τον παρακάλεσαν να σταματήσει αυτό το παράλογο βάρος, ο βασιλιάς δεν υπάκουσε». Ιωάννης Σκυλίτζης, «Σύνοψις Ιστοριών», μετάφρ. Λάμπρου Τσάκτσιρα, Ζαχαρία Ορφανουδάκη, Μαρίας Θεοχάρη, «Ιστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή», Β Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2002, σελ.248 α) Ποιοι αποτελούσαν την τάξη των Δυνατών και ποιες ήταν οι επιδιώξεις τους; (μον. 1,) β) Για ποιους δύο λόγους έπρεπε να προστατευτεί η αγροτική τάξη από τους Μακεδόνες αυτοκράτορες; γ) Ποιο μέτρο προστασίας των αγροτών διαφαίνεται μέσα από τα πιο πάνω παραθέματα και τι προνοούσε; (μον.0,) ΜΕΡΟΣ Δ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΜΟΝΑΔΕΣ 4) με δύο (2) μονάδες. 1. Αφού μελετήσεις το πιο κάτω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις να απαντήσεις στα εξής: «Η εύρεση του λειψάνου τοποθετείται περί το 488 μ.χ. Το Ευαγγέλιο, που βρήκε στον τάφο του Αποστόλου Βαρνάβα ο Ανθέμιος, το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη, αποδεικνύοντας στον αυτοκράτορα Ζήνωνα ( μ.χ.) την αποστολικότητα της Κυπριακής Εκκλησίας. Συνεπώς το επιχείρημα του Πέτρου Κναφέως ότι η ίδρυσή της είχε προέλθει από την Αντιόχεια καταρριπτόταν. Ο Ζήνων επικύρωσε τότε το αυτοκέφαλο, που είχε ήδη αναγνωριστεί στην Εκκλησία της Κύπρου με τον Η κανόνατης Οικουμενικής Συνόδου της Εφέσου, το 431 μ.χ. Σύμφωνα με το Εγκώμιον του Αλεξάνδρου μοναχού, με χορηγία του αυτοκράτορος Ζήνωνος ο Ανθέμιος έκτισε Βασιλική και Μονή κοντά στον τάφο του Αποστόλου». Αρχιμανδρίτης Βαρνάβας, «Βίος Αποστόλου Βαρνάβα», Κοκκινόφτα Κ. (επιμ.), Η Ιερά Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή Αποστόλου Βαρνάβα, Λευκωσία 2009, α) Η Εκκλησία της Αντιόχειας από τις αρχές του ου αι. προσπάθησε δύο φορές να υποτάξει την Εκκλησία της Κύπρου. Ποιο επιχείρημα χρησιμοποίησε στην πρώτη απόπειρα και ποιο στη δεύτερη;

5 β) Ποιο γεγονός οδήγησε στην αποτυχία της Αντιόχειας να υποτάξει την Εκκλησία της Κύπρου και τι αποδείκνυε αυτό; 2. «Από το 648/9, εποχή της πρώτης αραβικής επιδρομής στην Κύπρο, ως το 96, χρονιά της οριστικής προσάρτησής της στο Βυζαντινό Κράτος, σημειώθηκαν γύρω στις είκοσι επιδρομές Σαρακηνών στο νησί. Είναι γενικά παραδεκτό από τους ερευνητές σήμερα ότι σε ολόκληρο αυτό το διάστημα των τριών αιώνων, οι Άραβες ποτέ δεν προχώρησαν σε μόνιμη κατοχή του νησιού, όπως έκαναν με την Κρήτη, η οποία γνώρισε την αραβική κατοχή και αποτέλεσε τμήμα του αραβικού κόσμου για εκατόν πενήντα περίπου χρόνια, από το 823 ως το 961. Την Κύπρο οι Άραβες απείλησαν με επιδρομές, αρπαγές, λεηλασίες, αιχμαλωσίες και καταστροφές, ενώ για μεγάλα χρονικά διαστήματα το νησί περνούσε σε ένα είδος συγκυριαρχίας (condominium) μεταξύ Βυζαντινών και Αράβων, οπότε οι δύο δυνάμεις μοίραζαν μεταξύ τους τους φόρους του νησιού. Οι ίδιοι οι Κύπριοι φαίνεται ότι κατά καιρούς προτιμούσαν αυτή τη λύση και προσπαθούσαν με τη συνεπή εκπλήρωση των φορολογικών τους υποχρεώσεων να αποφεύγουν νέες επιδρομές και αναστατώσεις». Νεράντζη-Βαρμάζη Β., Μεσαιωνική Ιστορία της Κύπρου μέσα από τις βυζαντινές πηγές, Εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 199, α) Ποιος ήταν ο κύριος στόχος της αραβικής πολιτικής και πώς η Κύπρος θα βοηθούσε στην υλοποίηση αυτού του στόχου (δύο σημεία); (μον. 0,7) β) Τι προνοούσε το καθεστώς συγκυριαρχίας (δύο σημεία) και πώς οι Κύπριοι αντέδρασαν σε αυτό; (μον. 0,7) γ) Ποιες ήταν οι συνέπειες των αραβικών επιδρομών για το νησί; (δύο σημεία) (μον. 0,) 3. α) Ποιο σύστημα θεμελιώθηκε στην Κύπρο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και με ποιον τρόπο ο νέος βασιλιάς επιχείρησε να το πετύχει; (μον. 0,7) β) Τι ήταν οι Ασσίζες και σε ποιους απευθύνονταν; (μον. 0,) γ) Ποια κοινωνική τάξη εκπροσωπούσε η πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού στην Κύπρο την περίοδο της Φραγκοκρατίας; Να αναφέρεις δύο χαρακτηριστικά στοιχεία γι αυτούς. (μον. 0,7) Η Διευθύντρια Ρένα Βαρνάβα