Ερευνητική Μελέτη. Δειγματοληψία, έλεγχος, αξιολόγηση μικροβιακού φορτίου στις αίθουσες επεμβάσεων οφθαλμολογικής μονάδας: ένα νέο πρωτόκολλο

Transcript

1 Ερευνητική Μελέτη Δειγματοληψία, έλεγχος, αξιολόγηση μικροβιακού φορτίου στις αίθουσες επεμβάσεων οφθαλμολογικής μονάδας: ένα νέο πρωτόκολλο Α. - Ι. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ, M.D. 1,2, Γ. ΧΑΤΖΗΛΑΟΥ, M.D. 1, Χ. ΣΟΦΑΤΖΙΔΗ 3 1 Laservision.gr Eye Institute, Athens, Greece 2 NYU Medical School, Department of Ophthalmology, New York, NY, USA 3 Hellenic Pasteur Institute, Athens, Greece 1: 18-22, 2014 Σκοπός: Σκοπός του πρωτοκόλλου είναι να αξιολογήσει τα επίπεδα στειρότητας του αέρα και των επιφανειών στις αίθουσες επεμβάσεων μιας οφθαλμολογικής μονάδας. Μέθοδος: Σε όλες τις αίθουσες επεμβάσεων και τους βοηθητικούς χώρους πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία αέρα με εξειδικευμένο μηχάνημα και τη χρήση 2 διαφορετικών υλικών εναλλάξ, ένα που αφορά βακτήρια και ένα που αφορά μύκητες καθώς και δειγματοληψία μικροβιακού φορτίου από τις επιφάνειες με χρήση τρυβλίων επαφής και τη χρήση και εδώ δύο διαφορετικών υλικών, ένα για μύκητες και ένα για βακτήρια. Όλες οι καλλιέργειες και η ανάλυση των αποτελεσμάτων πραγματοποιήθηκαν σε ένα εξειδικευμένο μικροβιολογικό εργαστήριο (Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ). Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα του ελέγχου μικροβιακού φορτίου αέρα στις αίθουσες ήταν: βαθμίδα 1: μ.ο 200 cfu/m 3, βαθμίδα 2: μ.ο 120 cfu/m 3, βαθμίδα 3: μ.ο 88 cfu/m 3 και αφορούσαν όλα βακτήρια.τα αποτελέσματα του ελέγχου μικροβιακού φορτίου στις επιφάνειες των αιθουσών ήταν: βαθμίδα 1: μ.ο 5 cfu/πλάκα, βαθμίδα 2: μ.ο 2 cfu/πλάκα, βαθμίδα 3: μ.ο 3 cfu/πλάκα, και αφορούσαν σε όλα βακτήρια. Συμπέρασμα: Το πρωτόκολλο προσφέρει ακριβείς πληροφορίες όχι μόνο για την κατηγοριοποίηση και τον πληθυσμό των μικροβίων, αλλά και τοπογραφικά την ακριβή τους θέση μέσα στις αίθουσες επεμβάσεων.προσφέρει τη δυνατότητα στην επεμβατική ομάδα που απασχολείται στις αίθουσες επεμβάσεων να εποπτεύσει την αποτελεσματικότητα των μεθόδων και τεχνικών απολύμανσης και πιθανόν να τις βελτιώσει, παρέχει τη δυνατότητα πλοήγησης των χειρουργών να σχεδιάσουν τη βέλτιστη αντιμικροβιακή προφύλαξη και τέλος τονίζει τα σημεία στους χώρους επεμβάσεων με το μεγαλύτερο και μικρότερο μικροβιακό φορτίο. Λέξεις ευρετηρίασης: Προληπτικός έλεγχος μικροβιακού φορτίου σε εγκαταστάσεις οφθαλμολογικής χειρουργικής μονάδας, Καλλιέργειες σε αίθουσα επεμβάσεων, Επιφάνειες αίθουσας επεμβάσεων, Έλεγχος μικροβιακού φορτίου αέρα σε αίθουσα επεμβάσεων. Microbial and fungal sampling and culture evaluation of an ambulatory opthalmological unit: a novel protocol A. JOHN KANELLOPOULOS, M.D. 1-2, G. CHATZILAOU, M.D. 1, CH. SOFATZIDI 3 1 Laservision.gr Eye Institute, Athens, Greece 2 NYU Medical School, Department of Ophthalmology, New York, NY, USA 3 Hellenic Pasteur Institute, Athens, Greece Purpose: the purpose of this protocol is to assess levels of sterility of air and surfaces in the area of an ophthalmologic surgery unit. Method: in all the halls and auxiliary rooms air sampling was performed with a specialized device and using 2 different materials alternately. One material involves bacteria and the other involves fungi and microbial load sampling from the surfaces using the contact plate test and also employed two different materials, one for fungi and bacteria. All the cultures and the analysis of results were performed by a specialized Microbiology Laboratory (Hellenic Pasteur Institute). Results: the results of microbial control air volume in the halls were: tier 1: average 200 cfu/m 3, tier 2: average120 cfu/m 3, tier 3: average88 cfu/m 3 and were all found to be bacterial. The results of the microbial load population on the surfaces of the halls were: tier 1: average 5 cf/plate, all of which were bacterial related. Conclusion: The Protocol provides accurate information not only for the classification and the microbialpopulation, and surveying on their exact position within the surgery theater rooms. This protocol offers the possibility to the surgery group employed in the interventions to supervise the effectiveness of decontamination methods and techniques to enable the surgeons to design optimal antimicrobial prophylaxis and highlights areas of interventions with the highest and lowest microbial load. Key words: Opthalmological ambulatory surgical facility prevention cultures, Operating room cultures, Operating room surfaces, Operating room air volume cultures. Εστάλη προς δημοσίευση 28/01/ Τόμος 24, Τεύχος 1, Ιανουάριος - Μάρτιος 2014

2 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΑ ΣΕ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΣΚΟΠΟΣ Η επιστημονική μας ομάδα εφαρμόζει πιλοτικά εδώ και 2 χρόνια ένα νέο πρωτόκολλο σε συνεργασία με ένα αυστηρά εξειδικευμένο μικροβιολογικό εργαστήριο, όπως είναι το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ και πιο συγκεκριμένα το τμήμα Ποιοτικού Ελέγχου. Το συγκεκριμένο πρωτόκολλο αφορά στη δειγματοληψία, στον έλεγχο και στην αξιολόγηση του μικροβιακού φορτίου αέρα και των επιφανειών στις αίθουσες και τον περιβάλλοντα χώρο οφθαλμολογικών επεμβάσεων, μιας σύγχρονης Οφθαλμολογικής μονάδας, όπως η δική μας, με εκτενείς διαγνωστικές και χειρουργικές δραστηριότητες στην Οφθαλμολογία. Ο σκοπός του πρωτοκόλλου είναι η διαρκής και συνεχής προσπάθεια για την επιβεβαίωση της ασφάλειας και τη βελτίωση στην ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουμε στους ασθενείς μας. Θεωρήσαμε ότι πέρα από την καλλιέργεια επαφής χρειάζεται εμπλουτισμός της μικροβιακής μελέτης με φερέγγυα δειγματοληψία του αέρινου όγκου της μονάδας (αποδυτήρια, αίθουσα αναμονής, ανάνηψη κτλ).μέσα από την αυστηρή και δομημένη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων μπορούμε να εξακριβώσουμε τα επίπεδα στειρότητας στους χώρους επεμβάσεων του κέντρου μας. Εικόνα 1: Σχεδιάγραμμα αιθουσών, όπου διακρίνονται οι τρεις βαθμίδες. ΜΕΘΟΔΟΣ Στην παρούσα εργασία αναφέρουμε αποτελέσματα διάρκειας δύο ετών. Η μεθοδολογία και ο σκοπός της προσπάθειας αυτής έχουν λάβει έγκριση από την Επιτροπή Επιστημονικής Δεοντολογίας του Ινστιτούτου μας. Ο σχεδιασμός της μεθόδου βασίζεται στον διαχωρισμό των 8 αιθουσών που αποτελούν τους χώρους επεμβάσεων και τις ανάλογες βοηθητικές αίθουσες του κέντρου σε τρεις διαφορετικές βαθμίδες ανάλογα με την προσέγγιση τους στον χώρο επέμβασης. Η βαθμίδα 1 αποτελείται από τα αποδυτήρια ασθενών και αίθουσα προετοιμασίας και ανάνηψης ασθενών. Η βαθμίδα 2 αποτελείται από τους ενδιάμεσους χώρους και αίθουσα αποστείρωσης, και τέλος, η βαθμίδα 3 αποτελείται από τις αίθουσες ενδοφθάλμιων επεμβάσεων (καταρράκτης, κερατοπλαστική, επεμβάσεις αμφιβληστροειδούς κ.α.), και τις αίθουσες διαθλαστικών επεμβάσεων (διόρθωση μυωπίας, υπερμετρωπίας, αστιγματισμού, διασύνδεση κολλαγόνου με το πρωτόκολλο της Αθήνας κ.α.). Το σχήμα 1 περιγράφει το διάγραμμα των αιθουσών με τις διαφορετικές βαθμίδες. Σε όλες τις αίθουσες πραγματοποιείται δειγματοληψία στον αέρα και στις επιφάνειες (ανοξείδωτοι σταθεροί πάγκοι, πόρτες, ντουλάπια, οροφές, πατώματα) Εικόνα 2: Μηχανήματα δειγματοληψίας αέρα. Τόμος 24, Τεύχος 1, Ιανουάριος - Μάρτιος

3 Α. - Ι. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝ κάθε 3-6 μήνες μετά από απόφαση της ομάδας μας, βασισμένη στη σύσταση από το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ. Η δειγματοληψία αέρα γίνεται με ένα εξειδικευμένο μηχάνημα (BiotestRCSHandheldMicrobialAirSampler, BiotestInc, BocaRaton, FL), το οποίο επιτρέπει τη συλλογή 1 m 3 σε λιγότερο από 2 λεπτά (airflow: 50 L/min). Το μηχάνημα συλλέγει τον αέρα στην κεφαλή του (Σχήμα 2), όπου έχουν τοποθετηθεί ταινίες με άγαρ για βακτήρια και μύκητες εναλλάξ. Η δειγματοληψία στις επιφάνειες πραγματοποιείται με τη χρήση τρυβλίων επαφής με 2 διαφορετικά θρεπτικά υλικά, ένα που αφορά βακτήρια και ένα που αφορά μύκητες εναλλάξ.η εφαρμογή γίνεται εφάπτοντας το τρυβλίο επαφής στην επιφάνεια δειγματοληψίας για 10 δευτερόλεπτα (Σχήμα 3). Επίσης στους χώρους παραμένουν για 4 ώρες 6 τρυβλία καθίζησης στα οποία συλλέγονται μικροοργανισμοί οι οποίοι αιωρούνται στις αίθουσες και μπορεί να είναι αιτία για μικροβιακή επιμόλυνση. Με την ολοκλήρωση της δειγματοληψίας, ακολουθεί ο έλεγχος και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων στο τμήμα Ποιοτικού Ελέγχου του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εικόνα 3: Διαδικασία δειγματοληψίας επιφανειών. Τα αποτελέσματα στις 3 βαθμίδες περιγράφονται συγκεντρωτικά στον πίνακα 1. Συγκεκριμένα, στις διάφορες βαθμίδες, τα αποτελέσματα είναι τα εξής: Βαθμίδα 1: Αποτελέσματα δειγματοληψίας αέρα: 200 cfu/m 3, όπου cfu (colony-formingunit) είναι η μονάδα μέτρησης των βιώσιμων αριθμών βακτηρίων ή μυκήτων.αποτελέσματα δειγματοληψίας επιφανειών: 5 cfu/πλάκα. Βαθμίδα 2: Αποτελέσματα δειγματοληψίας αέρα: 120 cfu/m 3, και αποτελέσματα δειγματοληψίας επιφανειών: 2 cfu/πλάκα. Βαθμίδα 3: Αποτελέσματα δειγματοληψίας αέρα: 88 cfu/m 3, και αποτελέσματα δειγματοληψίας επιφανειών: 3 cfu/πλάκα. Επισημαίνεται ότι όλα τα αποτελέσματα έδειξαν ανάπτυξη αποικιών βακτηρίων και όχι μυκήτων.με την παραλαβή των αποτελεσμάτων από το τμήμα Ποιοτικού Ελέγχου του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ (Σχήμα 4), Εικόνα 4: Πιστοποιητικά ελέγχου μικροβιακού φορτίου αέρα, επιφανειών, και καθίζησης. 20 Τόμος 24, Τεύχος 1, Ιανουάριος - Μάρτιος 2014

4 ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΑ ΣΕ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Πίνακας 1: Τα αποτελέσματα ελέγχου μικροβιακού φορτίου στις 3 βαθμίδες, σύμφωνα με τις μετρήσεις του Ινστιτούτου Παστέρ Βαθμίδα Δείγμα αέρα cfu/m 3 καθίζησης cfu/4 ώρες επαφής cfu/ πλάκα Πίνακας 2: Μέσες τιμές Ευρωπαϊκής Οδηγίας για προτεινόμενα όρια μικροβιακής επιμόλυνσης. Βαθμίδα Δείγμα αέρα cfu/ m 3 καθίζησης cfu/4 ώρες επαφής cfu/πλάκα Α <1 <1 <1 Β Γ Δ ακολουθείται αξιολόγηση αυτών από την επιστημονική μας ομάδα και επισημαίνονται τυχών αρνητικά σημεία τα οποία χρήζουν βελτίωσης.η αξιολόγηση και ο έλεγχος των αποτελεσμάτων αποδεικνύουν τη σημαντικότητα του νέου αυτού πρωτοκόλλου καθώς επίσης την προσπάθεια που καταβάλλεται από μέρους μας για τη βελτίωση της ποιότητας των παροχών που προσφέρουμε στους ασθενείς, οι οποίοι υποβάλλονται σε επέμβαση στο κέντρο μας. ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Λόγω της καινοτομίας που πραγματοποιούμε με την εφαρμογή του συγκεκριμένου πρωτοκόλλου, δεν υπάρχουν εμπεριστατωμένα κριτήρια για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του ελέγχου. Η διεθνής βιβλιογραφία δεν παρέχει αντίστοιχες μεθοδολογίες ή αποτελέσματα για τις οφθαλμολογικές επεμβάσεις. Ωστόσο, υπάρχουν μελέτες για αίθουσες επεμβάσεων, 1, 2, 3, 4, 5 αίθουσες ανάνηψης, 6 χώρους παροχής πρωτοβάθμιας περίθαλψης, 7 τόσο σε επιφάνειες 8 όσο και στον αέρα. 9, 10 Έχουμε θέσει ως ομάδα στόχους και έχουμε ορίσει τα όρια στα οποία θα θέλαμε να κινούνται τα αποτελέσματα των ελέγχων, βασιζόμενοι σε Ευρωπαϊκή Οδηγία, 11 η οποία ορίζει τα προτεινόμενα όρια μικροβιακής επιμόλυνσης στις αίθουσες επεμβάσεων σε κατάσταση ετοιμότητας. Ο πίνακας 2 αναφέρεται σε μέσες τιμές. Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι το πρωτόκολλο που παρουσιάζουμε στην παρούσα εργασία προσφέρει πληροφορίες όχι μόνο για την κατηγοριοποίηση και τον πληθυσμό των μικροοργανισμών που πιθανόν υπάρχουν στις αίθουσες επεμβάσεων, αλλά μας υποδεικνύει και τοπογραφικά που βρίσκονται μέσα σε αυτές. Δίνει τη δυνατότητα στο προσωπικό που απασχολείται στους χώρους επεμβάσεων να βελτιώσουν τις μεθόδους και τις τεχνικές απολύμανσης, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τον δείκτη ασφαλείας των επεμβάσεων. Βοηθά τους χειρουργούς στον σχεδιασμό κατάλληλων αγωγών μετεγχειρητικής προφύλαξης για τους ασθενείς, μειώνοντας ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο κάποιας μετεγχειρητικής επιμόλυνσης. Επισημαίνει τοπογραφικά τα σημεία με την μεγαλύτερη και την μικρότερη επιμόλυνση μέσα στις αίθουσες, προσφέροντας τη δυνατότητα στο προσωπικό να αναδιατάξει τον χώρο, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο να εκθέσει τους ασθενείς σε σημεία με μικροβιακή επιμόλυνση. Τέλος διασφαλίζει ακόμη περισσότερο την ασφάλεια και θετική έκβαση των επεμβάσεων που πραγματοποιούνται στις αίθουσες επεμβάσεων του κέντρου μας. REFERENCES 1. Moore G, Muzslay M, Wilson AP. The type, level, and distribution of microorganisms within the ward environment: a zonal analysis of an intensive care unit and a gastrointestinal surgical ward. Infect Control HospEpidemiol. 2013;34(5): Ao JH, Hao ZF, Zhu H, Wen L, Yang RY. Environmental Investigations and Molecular Typing of Aspergillus in a Chi- nese Hospital. Mycopathologia Jan 18. [Epubaheadofprint] 3. Reboux G, Rocchi S, Millon L, Talon D, Bertrand X. [Fungal and bacterial contamination of 30 general practitioners consultation room in Franche-Comté (eastern France)]. [Article in French] J Mycol Med Sep;23(3): Weber DJ, Rutala WA, Miller MB, Huslage K, Sickbert-Bennett E. Role of hospital surfaces in the transmission of emerging health care-associated pathogens: norovirus, Clostridium difficile, and Acinetobacter species. Am J Infect Control Jun;38(5 Suppl 1): S ZareSakhvidi MJ, Barkhordari A, Salehi M, Behdad S, Fallahzadeh H. Application of mathematical models in combination with Monte Carlo simulation Τόμος 24, Τεύχος 1, Ιανουάριος - Μάρτιος

5 Α. - Ι. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝ for prediction of isoflurane concentration in an operation room theater. Ind Health. 2013;51(5): Tang CS, Wan GH. Air quality monitoring of the post-operative recovery room and locations surrounding operating theaters in a medical center in Taiwan. PLoS One. 2013;8(4):e Otter JA, Yezli S, French GL. The role played by contaminated surfaces in the transmission of nosocomial pathogens. Infect Control Hosp Epidemiol Jul;32(7): Srinivasan A, Beck C, Buckley T, Geyh A, Bova G, Merz W, Perl TM. The ability of hospital ventilation systems to filter Aspergillus and other fungi following a building implosion. Infect Control Hosp Epidemiol Sep;23(9): Weber DJ, Anderson D, Rutala WA. The role of the surface environment in healthcare-associated infections. Curr Opin Infect Dis Aug;26(4): Weissfeld AS, Joseph RA, Le TV, Trevino EA, Schaeffer MF, Vance PH. Optimal media for use in air sampling to detect cultivable bacteria and fungi in the pharmacy. J ClinMicrobiol Oct;51(10): Άρθρο 19, 23022/ Απόφαση ΔΣ ΕΟΦ περί Καθορισμού των Κατευθυντήριων Γραμμών της Ε.Ε. σχετικά με τις Αρχές και τους Κανόνες Καλής Παραγωγής για τα Φάρμακα και τα δοκιμαζόμενα φάρμακα ανθρώπινης χρήσης, Φ.Ε.Κ Β 779, 29 Απριλίου Τόμος 24, Τεύχος 1, Ιανουάριος - Μάρτιος 2014