Working Paper. Title: «Η Τεχνητή Νοημοσύνη εναρμονισμένη στα δεδομένα της σύγχρονης Νομικής Επιστήμης» Georgios K. Karametos

Transcript

1 Working Paper Title: «Η Τεχνητή Νοημοσύνη εναρμονισμένη στα δεδομένα της σύγχρονης Νομικής Επιστήμης» Georgios K. Karametos

2 Η Τεχνητή Νοημοσύνη εναρμονισμένη στα δεδομένα της σύγχρονης Νομικής Επιστήμης Του Γεωργίου Κ. Καραμέτου Αποφοίτου Νομικής Του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου Abstract-Summary Στην προκείμενη μελέτη μου προσπάθησα όσο το δυνατόν εκτενέστερα και συγκεκριμένα να εξηγήσω πως ακριβώς και για ποιους λόγους γεννήθηκε η Τεχνητή Νοημοσύνη. Αρχικά, δίνω τον ορισμό της Νοημοσύνης και της Τεχνητής Νοημοσύνης και εξηγώ την εξέλιξη της τελευταίας μέσα στο πέρασμα των χρόνων. Εν συνεχεία, καλύπτω το φάσμα της Τεχνητής νοημοσύνης μέσα στις επιχειρήσεις και προσεγγίζω την Τεχνητή Νοημοσύνη από την σκοπιά του Νόμου. Τέλος, αναφέρω κάποια παραδείγματα μεγάλων δικηγορικών εταιριών του εξωτερικού που κάνουν ήδη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην πρακτική Δικηγορία και πως αυτή μετασχηματίζει το Νομικό επάγγελμα. Λέξεις κλειδιά: τεχνητή, νοημοσύνη, νομική, επιστήμη, υπολογιστές, δικηγόροι, ρομπότ, νόμος, εταιρείες, επιχειρήσεις, επάγγελμα, γραφεία, δεδομένα, συναρτήσεις, υπηρεσίες, πελάτες. addresses: 2

3 Περιεχόμενα I. Εισαγωγή..4 II. Τι ακριβώς είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη. 4 III. Ορισμός της Νοημοσύνης 4 IV. Ορισμός της Τεχνητής Νοημοσύνης 4 V. Η εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης..5 VI. Η Τεχνητή Νοημοσύνη σήμερα... 8 VII. Η Τεχνητή Νοημοσύνη στις επιχειρήσεις 9 VIII. Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας.9 IX. Άδεια για Χρήστες Ρομποτικής Τεχνολογίας...9 X. Τεχνητή Νοημοσύνη και Νόμος..10 XI. Αστική Ευθύνη των Ρομπότ 12 XII. Πως η Τεχνητή Νοημοσύνη μετασχηματίζει το νομικό επάγγελμα 12 XIII. Ross: Η Τεχνητή Νοημοσύνη της IBM στα δικηγορικά γραφεία 13 XIV. Ρομπότ αντικατέστησε δικηγόρους στη σύνταξη ενστάσεων κατά προστίμων 15 XV. Ρομπότ-Δικηγόρος βοηθάει αστέγους στην εύρεση κατοικίας..15 XVI. Επίλογος.. 16 XVII. Βιβλιογραφία

4 Εισαγωγή Ονομάζουμε το είδος μας homo sapiens άνθρωπος σοφός επειδή οι νοητικές μας ικανότητες είναι πολύ σημαντικές για μας. Για χιλιάδες χρόνια προσπαθούμε να κατανοήσουμε το πώς σκεπτόμαστε, δηλαδή πως μια χούφτα ύλης μπορεί να αντιλαμβάνεται, να κατανοεί, να προβλέπει, και να χειρίζεται έναν κόσμο πολύ μεγαλύτερο και πολύ πιο πολύπλοκο από τον εαυτό της. Η Τεχνητή Νοημοσύνη- ΤΝ (Artificial Intelligence- AI), είναι μία από τις πιο μοντέρνες ερευνητικές περιοχές. Ουσιαστικά, ξεκίνησε το 1956 όταν συναντήθηκαν κάποιοι επιφανείς επιστήμονες της εποχής, όπως ο John McCarthy, ο Marvin Minsky, ο Claude Shannon και άλλοι. Η ΤΝ περικλείει ένα πλήθος ερευνητικών πεδίων, από γενικού σκοπού όπως η αντίληψη και η συλλογιστική έως πιο συγκεκριμένων, όπως το σκάκι και γενικότερα τα παίγνια ικανοτήτων, η απόδειξη θεωρημάτων, η διάγνωση ασθενειών και άλλα. Τι ακριβώς είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη Ένας από τους πρώτους ορισμούς που διατυπώθηκαν από τον Barr και Feigenbaum αναφέρει ότι, «Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ο τομέας της επιστήμης των υπολογιστών που ασχολείται με τη σχεδίαση ευφυών υπολογιστικών συστημάτων, δηλαδή συστημάτων που επιδεικνύουν χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη νοημοσύνη στην ανθρώπινη συμπεριφορά». Ορισμός της Νοημοσύνης Ο Howard Gardner στο βιβλίο του Frames of Mind: The theory of multiple intelligences (1983), διακρίνει σε κάθε άνθρωπο 8 τύπους νοημοσύνης (Γλωσσική, Λογική/Μαθηματική, Μουσική, Χωρική, Σωματική, Διαπροσωπική, Ενδοπροσωπική, Φυσιοκρατική) οι οποίοι είναι ευδιάκριτοι μέσα στον εγκέφαλο αλλά στην πράξη χρησιμοποιείται ένα μίγμα από αυτούς. Στο ερμηνευτικό λεξικό του Cambridge η Νοημοσύνη αναφέρεται ως «η ικανότητα για μάθηση, κατανόηση και κρίση ή αιτιολογημένη έκφραση γνώμης». Στο λεξικό Merriam-Webster αναφέρεται ότι Νοημοσύνη είναι «η ικανότητα για μάθηση ή κατανόηση ή αντιμετώπιση νέων ή δύσκολων καταστάσεων». 4

5 Ορισμός της Τεχνητής Νοημοσύνης Έχουν διατυπωθεί αρκετοί ορισμοί της ΤΝ, από τους οποίους άλλοι επικεντρώνονται στη διαδικασία σκέψης και συλλογισμού και άλλοι στη συμπεριφορά. Σύμφωνα με τους Rusell και Norvig οι ορισμοί της ΤΝ ταξινομούνται σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία θέτει ως στόχο της ΤΝ την ανάπτυξη συστημάτων που σκέφτονται όπως οι άνθρωποι. Η δεύτερη κατηγορία ορίζει ως ΤΝ την προσπάθεια για ανάπτυξη συστημάτων που σκέφτονται λογικά. Η τρίτη κατηγορία επικεντρώνεται σε συστήματα που συμπεριφέρονται όπως οι άνθρωποι. Η τέταρτη κατηγορία θέτει ως στόχο την ανάπτυξη συστημάτων που αντιδρούν λογικά. Ένας γενικός ορισμός που περικλείει τα περισσότερα από τα παραπάνω στοιχεία, θα μπορούσε να είναι ο εξής: «ΤΝ είναι ο τομέας της επιστήμης των υπολογιστών που ασχολείται με τη σχεδίαση και την υλοποίηση προγραμμάτων τα οποία είναι ικανά να μιμηθούν τις ανθρώπινες γνωστικές ικανότητες, εμφανίζοντας έτσι χαρακτηριστικά που αποδίδουμε συνήθως σε ανθρώπινη συμπεριφορά, όπως για 5

6 παράδειγμα η επίλυση προβλημάτων, η αντίληψη μέσω της όρασης, η μάθηση, η εξαγωγή συμπερασμάτων, κτλ 1.» Η εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης Ο Αριστοτέλης ( π.χ.) ήταν ο πρώτος που διατύπωσε ένα ακριβές σύνολο νόμων που διέπουν το ορθολογικό μέρος της νόησης. Ανέπτυξε ένα άτυπο σύστημα συλλογισμών για τη σωστή συλλογιστική οι οποίοι θεωρητικά επέτρεπαν να παράγει κανείς συμπεράσματα μηχανικά με δεδομένες κάποιες αρχικές υποθέσεις. Ο Thomas Hobbes ( ) πρότεινε ότι η συλλογιστική είναι σαν τους αριθμητικούς υπολογισμούς, και ότι ''προσθέτουμε και αφαιρούμε στις σιωπηλές μας σκέψεις''. Γύρω στο 1500, ο Leonardo da Vinci ( ) σχεδίασε μια μηχανική αριθμομηχανή, χωρίς όμως να την κατασκευάσει. Η πρώτη γνωστή αριθμομηχανή κατασκευάστηκε γύρω στο 1623 από το Γερμανό επιστήμονα Wilhelm Schickard ( ), αν και η αριθμομηχανή Pascaline, που κατασκευάστηκε το 1642 από τον Blaise Pascal ( ), είναι πιο διάσημη. 1 Patrick Henry Winston, Artificial Intelligence, Winston,

7 Αν και η ΤΝ είναι ένα σχετικά νέο πεδίο, έχει κληρονομήσει πολλές ιδέες και τεχνικές από άλλες επιστήμες όπως τα μαθηματικά την ψυχολογία, τη γλωσσολογία και φυσικά την επιστήμη των υπολογιστών. Ο πίνακας 1.1 που παρατίθεται παρακάτω απεικονίζει ένα σύντομο ιστορικό της εξέλιξης των υπολογιστών. Πίνακας Έτος Ορόσημο 1833 Ο Charles Babbage, πρότεινε την Αναλυτική Μηχανική, μια υπολογιστική μηχανή που εκτελούσε εντολές Η Ada Byron, έγραψε τα πρώτα πράγματα για τη μηχανή του Baggage Ο George Boole, δημιούργησε την άλγεβρα Boole Ο Herman Hollerith, εφηύρε τις διάτρητες κάρτες που χρησιμοποιήθηκαν στην απογραφή πληθυσμού. Η εταιρεία που ίδρυσε ονομάστηκε αργότερα IBM Ο Alan Turing πρότεινε μια μηχανή (Turing Machine) που είχε τη δυνατότητα να εκτελεί οποιαδήποτε λειτουργία και η οποία μπορούσε να περιγράφει με μια πεπερασμένη ακολουθία εντολών Ο Konrad Zuse κατασκεύασε στη Γερμανία τον Ζ1, τον πρώτο ηλεκτρομηχανικό προγραμματιζόμενο υπολογιστή Ο John Von Newman, σχεδίασε τον πρώτο υπολογιστή EDVAC (γνωστός και ως μηχανή Von Newman) με μνήμη, επεξεργαστή και μονάδες εισόδου/εξόδου. Αποτέλεσε τη βάση του ENIAC Κατασκευάστηκε στην Πενσυλβάνια, ο ENIAC, ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής (η κατασκευή ξεκίνησε το 1943) Ο Claud Shannon δημοσίευσε το Mathematical Theory of Communication, θεμελιώνοντας τη θεωρία πληροφοριών στην οποία στηρίχθηκαν οι ψηφιακές επικοινωνίες. 2 Βλαχάβας Ι., Κεφαλάς Π., Βασιλειάδης Ν., Κόκκορας Φ., Σακελλαρίου Η., Τεχνητή Νοημοσύνη, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, 2006, σελ. 6 7

8 Η Τεχνητή Νοημοσύνη σήμερα Από τον Φρανκενστάιν της Μαίρης Σέλεϊ μέχρι τον κλασικό μύθο του Πυγμαλίωνα και από το θρύλο του γκόλεμ της Πράγας μέχρι το ρομπότ του Κάρελ Τσάπεκ, ο οποίος επινόησε και τον όρο ρομπότ, η ανθρωπότητα βρίσκεται πλέον στο κατώφλι μιας εποχής, της Τεχνητής Νοημοσύνης, μια νέα βιομηχανική επανάσταση η οποία είναι πιθανό να μην αφήσει ανέγγιχτο κανένα κοινωνικό στρώμα και συνεπώς είναι εξαιρετικά σημαντικό ο νομοθέτης να εξετάσει τις συνέπειες της εξέλιξης αυτής. Το η μέση αύξηση των πωλήσεων ρομπότ ανήλθε στο 17% ετησίως, το δε 2014 οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 29%. Η εξέλιξη των ρομπότ και της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να προκαλέσει την αντικατάσταση, σε μεγάλο βαθμό της ανθρώπινης εργασίας από ρομπότ, πράγμα που δημιουργεί ανησυχίες σχετικά με το μέλλον της απασχόλησης. Λαμβάνοντας υπόψη ότι στους λόγους που προκαλούν ανησυχία περιλαμβάνεται η σωματική ακεραιότητα, αν για παράδειγμα ο κωδικός ενός ρομπότ αποδειχτεί λανθασμένος ή υπάρξει βλάβη ενός συστήματος ή παραβίαση του ρομπότ (απομακρυσμένα μέσω hacking). Υπάρχει η πιθανότητα εντός μερικών δεκαετιών η Tεχνητή Nοημοσύνη να υπερκεράσει τις ανθρώπινες διανοητικές ικανότητες και να απειλήσει σοβαρά την ικανότητα της ανθρωπότητας να ελέγξει το δημιούργημα της. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι HΠΑ, η Ιαπωνία, η Κίνα και η Νότιος Κορέα εξετάζουν το ενδεχόμενο να λάβουν, ή έχουν ήδη λάβει σε κάποιο βαθμό, ρυθμιστικά μέτρα αναφορικά με τα ρομπότ και την Τεχνητή Νοημοσύνη. Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις σε εφαρμογές της ΤΝ όπως η ρομποτική, η μηχανική όραση, η μηχανική μάθηση και ο σχεδιασμός ενεργειών. Σήμερα, υπάρχουν ευφυή συστήματα τα οποία βοηθούν το χρήστη στο να χρησιμοποιεί κάποια προγράμματα, να αναζητά πληροφορίες στο διαδίκτυο, να στέλνει , να συγκρίνει τιμές προϊόντων και πολλά άλλα ακόμη. Η εταιρεία Fujitsu ανέπτυξε και σχεδιάζει να βγάλει στην παραγωγή για πανεπιστήμια και εταιρείες το ανθρωποειδές ρομπότ Hoap (Humanoid for Open Architecture Platform) το οποίο μπορεί να κουνά το κεφάλι, τη μέση και τα χέρια του και μπορεί να συνδεθεί σε έναν υπολογιστή για μεταφορά δεδομένων. Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος που ονομάζεται MyLifeBits, το οποίο αναπτύσσεται στα Media Presence Lab της Microsoft, γίνεται προσπάθεια ανάπτυξης 8

9 ενός εικονικού εγκεφάλου (virtual brain), μιας βάσης δεδομένων που θα κρατά όλες τις γνώσεις και εμπειρίες ενός ατόμου. Οι συντελεστές του προγράμματος θεωρούν ότι έως τα μέσα του 21 ου αιώνα σχεδόν όλη η ανθρώπινη γνώση θα βρίσκεται διαθέσιμη στο κυβερνοχώρο. Η Τεχνητή Νοημοσύνη στις επιχειρήσεις Στην σύγχρονη εποχή η ΤΝ έχει έρθει και έχει φύγει από το προσκήνιο αρκετές φορές. Ο μεγαλύτερος πολέμιος της ΤΝ ήταν πιθανότατα οι υπερβολικές υποσχέσεις που δίνονταν από τους υποστηρικτές της. Όπως κάθε πληροφοριακό σύστημα, τα συστήματα ΤΝ θα κερδίσουν το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων μόνο όταν θα είναι σε θέση να εκτελέσουν ζωτικές επιχειρηματικές λειτουργίες πιο γρήγορα ή με περισσότερη ακρίβεια, ή όταν θα αναδείξουν ανεκμετάλλευτες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η τρέχουσα αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την ΤΝ οφείλεται κυρίως στο διαδίκτυο, του οποίου τα μεγέθη απαιτούν έξυπνες τεχνικές διαχείρισης. Στην σημερινή εποχή στις επιχειρήσεις χρησιμοποιούνται συστήματα κανόνων που παίρνουν αποφάσεις και αυτοματοποιούν τη ροή των εργασιών. Επίσης, υπάρχουν συστήματα ανάλυσης δεδομένων που προσδιορίζουν το προφίλ των πελατών και περιορίζουν τη μη εξουσιοδοτημένη χρήση πιστωτικών καρτών. Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας Δεν υπάρχουν νομοθετικές διατάξεις που να εφαρμόζονται στο τομέα της ρομποτικής, ωστόσο τα ισχύοντα νομικά καθεστώτα και οι νομικές θεωρίες μπορούν ήδη να εφαρμοστούν και στον εν λόγω τομέα, ή μπορεί να επιβληθεί κάποιο σχέδιο για τα δικαιώματα της πνευματικής ιδιοκτησίας των ρομπότ. Βασικό θέμα τίθεται με την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων περισυλλογής. Άδεια για χρήστες ρομποτικής τεχνολογίας Εδώ τίθεται το θέμα ποιος είναι αντικειμενικά υπεύθυνος να προβαίνει στη χρήση των ρομπότ. Τα αντικειμενικά κριτήρια είναι τα εξής: Δεν επιτρέπεται να γίνεται χρήση του ρομπότ με τρόπο που αντίκειται στις ηθικές και νομικές αρχές. Το ρομπότ πρέπει να πραγματοποιεί οποιαδήποτε λειτουργία για την οποία έχει ρητώς κατασκευαστεί. 9

10 Επιτρέπεται η χρήση ρομπότ χωρίς να προκύπτει κάποιος κίνδυνος ή να υπάρχει υπόνοια κινδύνου πρόκλησης σωματικής ή ψυχολογικής βλάβης. Δεν επιτρέπεται η τροποποίηση του λειτουργικού συστήματος του ρομπότ, έτσι ώστε να μετατραπεί να εκτελεί οποιαδήποτε άλλη λειτουργία. Τεχνητή Νοημοσύνη και Νόμος Η ΤΝ σε συνδυασμό με την Νομική επιστήμη τα τελευταία χρόνια προσπαθούν να λύσουν τα νομικά προβλήματα που προκύπτουν από τις καθημερινές σχέσεις ανάμεσα στους πολίτες και στους δικηγόρους. Δηλαδή η ΤΝ επιδιώκει να συμβάλει στην ανακάλυψη νέων τεχνικών και εργαλείων που είναι καθημερινά χρήσιμα στην άσκηση της Δικηγορίας. Αρχικά, ο Loevinger 3, ο Allen 4 και ο Mehr 5 ασχολήθηκαν με την ΤΝ και τον Νόμο, αλλά αυτοί που ασχολήθηκαν σε βάθος με τις τεχνικές της ΤΝ στον Νόμο ήταν οι Buchanan και Headrick 6. Το ορόσημο όμως, ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 όταν η Carole Hafner έκανε μια εργασία για την εννοιολογική ανάκτηση 7 και η Anne Gardner για τον νόμο των συμβάσεων 8. Το 1987 καθιερώνεται η Διεθνής Διάσκεψη σχετικά με την ΤΝ και το Νόμο. Οι συμμετέχοντες σε αυτή τη διάσκεψη είδαν ότι το συγκεκριμένο θέμα θα απασχολούσε στο μέλλον και για αυτό καθιέρωσαν τη συγκεκριμένη διάσκεψη να λαμβάνει τόπο κάθε χρόνο 9. Η συγκεκριμένη διάσκεψη άνοιξε το δρόμο για μια σειρά από διασκέψεις με κύριο θέμα τους τη Τεχνητή Νοημοσύνη και το Νόμο. Στην Ευρώπη οι ετήσιες διασκέψεις Jurix (που οργανώνονται από το ίδρυμα Jurix για τα 3 Loevinger, Lee. Jurimetrics--The Next Step Forward. Minn. L. Rev. 33 (1948): Allen, Layman E. Symbolic logic: A razor-edged tool for drafting and interpreting legal documents. Yale LJ 66 (1956): Mehl, L.Automation in the Legal World: From the Machine Processing of Legal Information to the" Law Machine,. Mechanisation of Thought Processes (1958): Buchanan, Bruce G., and Headrick, Thomas E. Some speculation about artificial intelligence and legal reasoning. Stanford Law Review (1970): Hafner, Carole D., (1981). Representing knowledge in an information retrieval system. in Oddy, R et al. (editors) (1981). Information Retrieval Research. London: Butterworths 8 Gardner, Anne The design of a legal analysis program. AAAI For a contemporary discussion of a selection of papers from the first thirteen conferences, see Bench-Capon, Trevor, et al. A history of AI and Law in 50 papers: 25 years of the international conference on AI and Law. Artificial Intelligence and Law 20.3 (2012):

11 νομικά βασισμένα στη γνώση συστήματα), άρχισαν το Αρχικά, στη συγκεκριμένη διάσκεψη συμμετείχαν μόνο Ολλανδοί ερευνητές όμως στη συνέχεια και συγκεκριμένα από το 2002 μπορούν να συμμετέχουν επιστήμονες από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα επίσημα πρότυπα των νομικών κειμένων και ο νομικός συλλογισμός έχουν χρησιμοποιηθεί στη ΤΝ και το Νόμο για να διευκρινίσουν τα ζητήματα και για να δώσουν μια ακριβέστερη κατανόηση, καθώς και για να παρέχουν μια πρότυπη βάση για τις εφαρμογές. Ο Prakken και ο Sartor 10 δίνουν μια λεπτομερή αναθεώρηση της χρήσης, της λογικής και της επιχειρηματολογίας στη ΤΝ και το Νόμο και έχουν ένα άριστο σύνολο αναφορών. Ένας σημαντικός ρόλος των επίσημων προτύπων είναι να αφαιρεί την ασάφεια, καθώς ουσιαστικά η νομοθεσία αφθονεί από ασάφεια. 10 H. Prakken and G.Sartor, Law and logic: A review from an argumentation perspective, Artificial Intelligence. Available on-line June

12 Αστική ευθύνη των ρομπότ Όποια νομική λύση κι αν εφαρμοστεί για την ευθύνη των ρομπότ σε περίπτωση πέρα από την υλική ζημία, δεν πρέπει να επιβάλλονται κανενός είδους περιορισμοί στο είδος ή την έκταση αποκατάστασης των ζημιών, ούτε στα είδη αποζημιώσεις προς τον ζημιωθέντα, απλώς και μόνο επειδή η ζημιά δεν προκλήθηκε από άνθρωπο. Το μελλοντικό νομικό μέσο πρέπει να προβλέπει ως γενικό κανόνα την αντικειμενική ευθύνη για τη ζημία που προκαλείται από ρομπότ ώστε να απαιτείται απόδειξη μόνο για την αιτιώδη συνάφεια μεταξύ της ζημιογόνου συμπεριφοράς του ρομπότ και της ζημίας που υπέστη ο ζημιωθείς. Πως η Τεχνητή Νοημοσύνη μετασχηματίζει το νομικό επάγγελμα Το μέλλον του Νομικού επαγγέλματος άρχισε πριν από 20 χρόνια με την εμφάνιση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και των προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών. Το 1999 ο Jay Leib διευθυντής πωλήσεων λογισμικού στην εταιρεία Technologies INC., ανίχνευε τα έγγραφα στις βάσεις δεδομένων για τους πελάτες. Αυτός και ο συνέταιρος του Dan Roth αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα πρόγραμμα που θα βοηθούσε τους Δικηγόρους να διαχειριστούν τα ηλεκτρονικά έγγραφα για την προσφυγή στο εκάστοτε δικαστήριο. Οι ίδιοι φαίνεται ότι δήλωναν τότε «Είδαμε ένα χάσμα στην αγορά. Γιατί όλη αυτή η ύλη να είναι τυπωμένη σε έγγραφα όταν οι Δικηγόροι μπορούν να τα εξετάζουν μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή.» Το 2013, ο Leib και ο Roth δημιουργούν τη NexLP, μια επιχείρηση χρησιμοποιώντας την Τεχνητή Νοημοσύνη για να αναλύσουν και να προσδιορίσουν τα στοιχεία. Η ΤΝ αλλάζει τον τρόπο που οι Δικηγόροι σκέφτονται. Η ΤΝ είναι κάτι περισσότερο από την απλή νομική τεχνολογία. Είναι η επόμενη μεγάλη ελπίδα που θα αλλάξει στο μέλλον συθέμελα το νομικό επάγγελμα. Επιπλέον, η Τεχνητή Νοημοσύνη προσπαθεί να προγραμματίσει τους υπολογιστές ώστε να εκτελούν τις υποχρεώσεις των ανθρώπων στο πλαίσιο των παραδοσιακών τους εργασιών. Ο Leib ενδιαφέρθηκε μέσω της ΤΝ να δημιουργήσει ένα πρόγραμμα για την πρόβλεψη της προσφυγής στα δικαστήρια καθώς και για τη μέτρηση των ροών της δουλειάς σε πραγματικό χρόνο. Μέσω της διαδικασίας της δειγματοληψίας κάποιων χρηστών το πρόγραμμα αυτό είναι σε θέση να μάθει ποια έγγραφα είναι σχετικά. 12

13 Αυτή η διαδικασία μειώνει σε σημαντικό βαθμό το χρόνο που απαιτείται για την ανακάλυψη και ταξινόμηση των εγγράφων. Ο Leib τονίζει ότι το 80% των στοιχείων μιας επιχείρησης είναι μη δομημένα και για αυτό εδώ και αρκετά χρόνια οι Δικηγόροι έχουν αναλωθεί με απαρχαιωμένα εργαλεία που εστιάζουν σε μια απλή αναζήτηση. Έτσι, μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος ο Leib επιχειρεί να δώσει ένα τέλος σε αυτό μέσω της αναζήτησης των καλύτερων εργαλείων μιας σύνθετης αναζήτησης έτσι ώστε να βοηθήσει τους Δικηγόρους στο καλύτερο και γρηγορότερο αποτέλεσμα της εργασίας τους. Επιπρόσθετα, το 2014 το κολλέγιο Chicago-Kent μέσω του καθηγητή της Νομικής σχολής Daniel Martin Katz σε συνεργασία με τη Νομική σχολή του πανεπιστημίου Michigan δημιούργησαν έναν αλγόριθμο ο οποίος προβλέπει τις εκβάσεις των αμερικανικών ανώτατων δικαστικών υποθέσεων. Το πρόγραμμα του Leib θέλει να πάει αυτό τον αλγόριθμο ένα βήμα πιο πέρα, δηλαδή να λειτουργεί με βάση τις αναλυθείσες πληροφορίες για να προβλέπει τη μελλοντική προσφυγή στο δικαστήριο. Ενώ οι έρευνες για την Τεχνητή Νοημοσύνη αυξάνονται, η πλειοψηφία των Νομικών εταιρειών ανά την υφήλιο δεν φαίνεται να δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον ακόμη για την ένταξη τους σε ένα πλαίσιο έρευνας μέσω της ΤΝ που θα οδηγήσει σε απλούστευση των διαδικασιών αλλά και σε μείωση του χρόνου. Ουσιαστικά, οι επιστήμονες που ασχολούνται με την ΤΝ λένε πως αυτό που θα προκαλέσει μία επανάσταση στην ΤΝ και τον Νόμο είναι η αλλαγή της σκέψης και της νοοτροπίας των Δικηγόρων από τις παλιές παραδοσιακές μεθόδους άσκησης του λειτουργήματός τους. Επίσης, τονίζουν ότι αυτή η επανάσταση θα επέλθει όταν οι δικηγόροι θα συνειδητοποιήσουν την ανάγκη για την καλύτερη εξυπηρέτηση των εντολέων τους. Αυτό είναι το μέλλον και δεν είναι τόσο τρομακτικό εξάλλου. Ross: Η Τεχνητή Νοημοσύνη της IBM στα δικηγορικά γραφεία Η νέα εποχή στη τεχνολογία είναι εδώ και μάλιστα είναι αποφασισμένη να εξελιχθεί περαιτέρω. Η γνωστή εταιρεία ηλεκτρονικών και υπολογιστικών εξαρτημάτων, ΙΒΜ, ανακοίνωσε ότι έχει πλέον στη διάθεσή της ένα πρόγραμμα νοημοσύνης ικανό να αντικαταστήσει Δικηγόρους. Συγκεκριμένα η δικηγορική εταιρία Baker & Hostetler ανακοίνωσε ότι θα προσλάβει το ρομπότ Τεχνητής Νοημοσύνης με το όνομα Ross της ΙΒΜ, τον πρώτο δικηγόρο Τεχνητής Νοημοσύνης, για να αναλάβει το τμήμα πτωχεύσεων, που σήμερα απαρτίζεται από 50 δικηγόρους. 13

14 Το συγκεκριμένο ρομπότ χρησιμοποιεί την τεράστια υπολογιστική δύναμη του IBM Watson προκειμένου να εισέρχεται σε τεράστιες βάσεις δεδομένων και εν καιρώ θα μαθαίνει πώς να εξυπηρετεί καλύτερα τους χρήστες του. Η πρόκληση της κατασκευής του Ross ήταν να τον φτιάξουν σαν ένα αυθόρμητο και πραγματικό συνεργάτη. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να προγραμματιστεί για να απαντάει σε κανονικές ερωτήσεις και όχι σε κωδικοποιημένες λέξεις. Άλλωστε όπως είπε ο Andrew Arruda συνιδρυτής της Ross Intelligence «οι δικαστικές αποφάσεις είναι γραμμένες σε απλή, καθημερινή γλώσσα και όχι σε στήλες και γραμμές, κάτι που βοηθάει το λογισμικό να αντεπεξέλθει καλύτερα». Στον τέλειο κόσμο του Arruda, όλες οι μεγάλες δικηγορικές εταιρείες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη για να αποδώσουν δικαιοσύνη. Αυτή τη στιγμή, περίπου το 80% των Αμερικανών που χρειάζονται δικηγόρο δεν μπορούν να τον αντέξουν οικονομικά. Όπως λέει ο Arruda «Με τον Ross, οι Δικηγόροι θα μπορούν να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους και να εξυπηρετήσουν το τεράστιο κοινό που του έχει ανάγκη και θα μπορούν να αφοσιωθούν στον πελάτη και να εξαντλήσουν τη δημιουργικότητά τους, αντί να σπαταλούν ώρες ψάχνοντας στο διαδίκτυο, ερευνώντας εκατοντάδες παλιές υποθέσεις, προκειμένου να βρουν το κατάλληλο νομικό πλαίσιο για την κάθε περίπτωση». Είναι, λοιπόν, σαφές, ότι με την προσθήκη του Ross σε μια νομική εταιρεία αυτή μπορεί να αποκομίσει σημαντικά οφέλη, μειώνοντας καθοριστικά το χρόνο που απαιτείται για νομική έρευνα, διευρύνοντας τις αναζητήσεις για σχετικά αποτελέσματα προκειμένου να καταλήξει στα πιο σχετικά και παρακολουθώντας άμεσα τις νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις. Ποιος πολίτης όμως θα μπορέσει να εμπιστευτεί ένα ρομπότ-δικηγόρο για τις υποθέσεις του όταν το επάγγελμα της Δικηγορίας είναι ένα λειτούργημα προς όφελος της κοινωνίας με σκοπό την παροχή της δικαιοσύνης σε όλους τους πολίτες; 14

15 Ρομπότ αντικατέστησε δικηγόρους στη σύνταξη ενστάσεων κατά προστίμων Από τα τέλη του 2015 μέχρι σήμερα το συγκεκριμένο ρομπότ έχει γράψει επιτυχείς ενστάσεις για πρόστιμα συνολικού ύψους μεγαλύτερου από 2,5 εκ. Ευρώ και το έχουν χρησιμοποιήσει περισσότεροι από χρήστες. Η ιδέα αυτή ανήκει σε έναν 19χρονο Βρετανό προγραμματιστή ο οποίος σχεδίασε ένα ρομπότ-δικηγόρο που μπορεί να γράψει ένσταση για πρόστιμα στάθμευσης καθώς και αιτήματα για αποζημίωση λόγω ακύρωσης ή καθυστέρησης πτήσης. Με τον όρο «ρομπότ» αναφερόμαστε σε μια διαδικτυακή εφαρμογή η οποία χρησιμοποιώντας τα δεδομένα των χρηστών της και με βάση έναν αλγόριθμο δημιουργεί αυτοματοποιημένα τα προαναφερθέντα κείμενα για την υποβολή ενστάσεων. Ο τρόπος λειτουργίας του προγράμματος είναι εξαιρετικά απλός, καθώς μετά την εγγραφή ο χρήστης απαντά σε μια σειρά ερωτήσεων και στο τέλος της διαδικασίας του δίνεται το κείμενο της ένστασης, που στη συνέχεια μπορεί να το καταθέσει στην αρμόδια αρχή για αξιολόγηση του αιτήματος. Ο συγκεκριμένος αλγόριθμος δεν είναι ο πρώτος που έχει ως στόχο την μερική αντικατάσταση του δικηγόρου σε απλές υποθέσεις, καθώς μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί αρκετές εφαρμογές που παρέχουν αντίστοιχες νομικές υπηρεσίες για άλλες κατηγορίες διαφορών. Το μείζον ζήτημα όμως είναι μέχρι πιο σημείο μιας νομικής διαδικασίας μπορεί ένα ρομπότ να αντικαταστήσει ένα Δικηγόρο, δεδομένου ότι οι δυνατότητές του δεν του επιτρέπουν να χειριστεί σύνθετες νομικές υποθέσεις, ενώ σε κάθε περίπτωση ακόμα και αν ένας αλγόριθμος είναι τέλεια σχεδιασμένος να καταλήγει στη δημιουργία ενός δικογράφου, ένα ρομπότ δεν θα μπορούσε τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον να παρασταθεί ενώπιον ενός δικαστηρίου. Ρομπότ-Δικηγόρος βοηθάει αστέγους στην εύρεση κατοικίας Πριν λίγους μήνες ένας 19χρονος φοιτητής του πανεπιστημίου Stanford, ο Joshua Browder, έγινε γνωστός δημιουργώντας το πρώτο «ρομπότ-δικηγόρο» το οποίο είχε γράψει επιτυχείς ενστάσεις για πρόστιμα στάθμευσης ύψους εκατομμυρίων ευρώ, βοηθώντας δεκάδες χιλιάδες χρήστες. 15

16 Μετέπειτα, ο Browder παραμετροποίησε τον αλγόριθμο, ώστε να μπορεί να χειριστεί και άλλες νομικές υποθέσεις, όπως για παράδειγμα αποζημιώσεις από καθυστερήσεις πτήσεων και τρένων. Νέος πλέον στόχος του 19χρονου φοιτητή είναι να παράσχει μέσω του αλγορίθμου δωρεάν νομική υποστήριξη σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν το κίνδυνο έξωσης και κατάσχεσης της οικείας τους ή είναι άστεγοι. Το σύστημα ζητά από τον ενδιαφερόμενο να απαντήσει σε ορισμένες ερωτήσεις, όπως για παράδειγμα το αν ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο, αν έχει αναγνωριστεί νομικά ως άστεγος και πως έμεινε άστεγος και ανάλογα με τις απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά καταλήγει στην καταλληλότερη λύση για την συγκεκριμένη περίπτωση. Για να δημιουργήσει τον αλγόριθμο ο Browder βασίστηκε στο δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης στην πληροφορία προκειμένου να εντοπίσει τάσεις στις αιτήσεις για στέγαση που γίνονται δεκτές ή απορρίπτονται και στην εθελοντική βοήθεια Δικηγόρων. Επίλογος Στην ανάπτυξη όμως της Τεχνικής Νοημοσύνης πρέπει να εντοπίσουμε και τα αρνητικά αποτελέσματα. Δηλαδή, εάν οι επιδράσεις της τεχνολογίας της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι πιο πιθανό να είναι αρνητικές παρά θετικές τότε αποτελεί ηθική υποχρέωση των εργαζομένων σε αυτόν τον τομέα να αλλάξουν την κατεύθυνση των ερευνών τους. Η ύπαρξη της Τεχνητής Νοημοσύνης όπως φαίνεται θέτει μερικά νέα ζητήματα τα οποία υπερβαίνουν την μελλοντική μοναδικότητα των ''έξυπνων μηχανών''. Τα νέα αυτά ζητήματα είναι τα εξής: Οι άνθρωποι μπορεί να χάσουν την εργασία τους λόγω του αυτοματισμού. Οι άνθρωποι μπορεί να έχουν πάρα πολύ (ή υπερβολικά λίγο) ελεύθερο χρόνο. Οι άνθρωποι μπορεί να χάσουν την αίσθηση της μοναδικότητάς τους. Οι άνθρωποι μπορεί να χάσουν μερικά από τα δικαιώματα απορρήτου τους. Η χρήση των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της υπευθυνότητας. Η επιτυχία της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να σημάνει το τέλος του ανθρώπινου είδους. 16

17 Αυτά είναι ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν από τους ειδικούς στο θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης πριν να είναι πολύ αργά. Ενώ, η Τεχνητή Νοημοσύνη τα τελευταία χρόνια καταγράφει ραγδαία αύξηση, δεν έχει φθάσει ακόμη στο σημείο εκείνο όπου η πλειοψηφία των μεγάλων δικηγορικών εταιρειών θα θελήσουν να την εντάξουν μέσα σε αυτές. Πολλοί επιστήμονες τονίζουν ότι αυτό που θα κάνει την Τεχνητή Νοημοσύνη να φτάσει στο ζενίθ είναι όταν οι Δικηγόροι θα αρχίσουν να σκέφτονται διαφορετικά, δηλαδή θα είναι σε θέση να κατανοήσουν την ανάγκη της άμεσης εξυπηρέτησης των εντολέων τους. 17

18 Ελληνόγλωσση: Βιβλιογραφία Ρεφανίδης Ιωάννης Τεχνητή Νοημοσύνη: Μια σύγχρονη προσέγγιση. Αθήνα: Κλειδάριθμος. Βλαχάβας Ιωάννης, Κεφαλάς Πέτρος, Βασιλειάδης Νικόλαος, Κόκκορας Φώτης, Σακελλαρίου Ηλίας Τεχνητή Νοημοσύνη. Θεσσαλονίκη: Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Ματσατσίνης Νικόλαος, Σπανουδάκης Νικόλαος, Σαμαράς Ανδρέας Εισαγωγή στην τεχνητή νοημοσύνη και στα συστήματα πολλαπλών πρακτόρων. Αθήνα: Νέες Τεχνολογίες. Βοσνιάδου Στυλιανή Γνωσιακή Επιστήμη. Αθήνα: Gutenberg. Ξενόγλωσση: Poole David, Mackworth Alan Artificial Intelligence: Foundations of Computational Agents. United Kingdom: Cambridge University Press. Nilsson Nils The Quest for Artificial Intelligence. United Kingdom: Stanford University. 18

19 Η ενημέρωση της έρευνας τον Ιούνιο του 2017 αφορά την πρόσθεση των εξής κεφαλαίων στην έρευνα: 1. Η Τεχνητή Νοημοσύνη σήμερα (α παράγραφος) 2. Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας 3. Άδεια για χρήστες Ρομποτικής Τεχνολογίας 4. Αστική ευθύνη των Ρομπότ 19