ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ ΙΣΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ

Transcript

1 8 0 Γενικό Λύκειο Πατρών Σχολ. έτος ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ ΙΣΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ Όνομα Ομάδας " ΑΝOΝYMOUS" Μέλη ομάδας : Αλεξοπούλου Κωνσταντίνα Μούρτζη Παναγιώτα Μπαλάση Μαρία Παξινού Άρτεμις Τσίτσικα Σοφία Υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας κ.γλαρού

2 Περιεχόμενα Πρόλογος Εισαγωγή Κεφάλαιο 1 ο Φεμινισμός Κεφάλαιο 2 ο Γυναίκα και κοινωνία- ισότητα στις δυτικές κοινωνίες 2.1 Η γυναίκα στο παρελθόν 2.2 Η γυναίκα στις δυτικές κοινωνίες 2.3 Η ισότητα στις δυτικές κοινωνίες 2.4 Οι κατακτήσεις των γυναικών σε διάφορους τομείς 2.5 Η ανισότητα των δύο φύλων στην αγορά εργασίας 2.6 Πρότυπα γυναικών Κεφάλαιο 3 ο Γυναίκα και θρησκεία 3.1 Μεσαίωνας και Χριστιανισμός Κεφάλαιο 4 ο Η ισότητα της γυναίκας στην νομοθεσία Συμπεράσματα Βιβλιογραφία

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η έρευνα της ομάδας μας για την ισότητα των δύο φύλων αφορμάται από την έξαρση των ρατσιστικών φαινομένων ενάντια των γυναικών τα τελευταία χρόνια. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, κρούσματα ανισότητας των γυναικών συγκριτικά με τους άντρες εντοπίζονται τόσο στις υποανάπτυκτες όσο και στις αναπτυγμένες χώρες. Συνεπώς, μέσω αυτής της ερευνητικής εργασίας προσπαθήσαμε να δώσουμε απαντήσεις στα ερωτήματα και τους προβληματισμούς μας σχετικά με το κατά πόσο έχει αποκατασταθεί η θέση της γυναίκας στην κοινωνία παρ όλες τις σταδιακές προσπάθειες του γυναικείου φύλου να εξασφαλίσει μία ισάξια θέση με το αντρικό.

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ένα από τα θέματα που απασχολούσε για χρόνια όλες τις κοινωνίες ήταν το εάν η θέση της γυναίκας είναι ισότιμη με του άντρα. Έτσι ενώ θα περιμέναμε στις μέρες μας ότι θα υπήρχε αυτή η ισότητα, βλέπουμε αντιθέτως μία οπισθοδρόμηση και μία μορφή ρατσισμού όσον αφορά τη γυναίκα σε διάφορους τομείς της ζωής, όπως είναι η κοινωνία, η θρησκεία ακόμα και η νομοθεσία. Μέσω αυτής της έρευνας που κάναμε προσπαθήσαμε να αναπτύξουμε τα παραπάνω ερωτήματα και να αναλύσουμε τ θέμα της ανισότητας

5 Κεφάλαιο 1 ο Φεμινισμός Φεμινισμός ονομάζεται η συλλογή κοινωνικών θεωριών, πολιτικών κινήσεων και ηθικών φιλοσοφιών, σε μεγάλο βαθμό παρακινούμενη από ή αναφερόμενη σε εμπειρίες γυναικών, ιδιαίτερα σε σχέση με την κοινωνική, πολιτική και οικονομική τους κατάσταση. Ο Φεμινιστικός πολιτικός ακτιβισμός συνήθως κάνει εκστρατείες σε θέματα όπως το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του σώματος της γυναίκας και της αναπαραγωγικής ικανότητας, η ενδοοικογενειακή βία, οι άδειες και τα επιδόματα μητρότητας, η διεκδίκηση ίσων μισθών για την ίδια εργασία, η σεξουαλική παρενόχληση, οι διακρίσεις και η σεξουαλική βία. Ο φεμινισμός ταυτόχρονα ως φιλοσοφία και κίνημα χρονολογείται από τον Διαφωτισμό με πρωτεργάτες την Λαίδη Mary Wortley Montagu και τον Μαρκήσιο de Condorcet. Όμως ως οργανωμένο κίνημα εμφανίστηκε το 19 ο αιώνα, όταν όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι οι γυναίκες υφίστανται άδικη μεταχείριση. Το πρώτο συνέδριο του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών έγινε στο Seneka Falls, στη Νέα Υόρκη, το1848. Πολλές χώρες άρχισαν να παραχωρούν δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια του Α Παγκοσμίου Πολέμου και τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο. Αυτό συνέβη κυρίως διότι αναγνωρίστηκε η συνεισφορά των γυναικών στον πόλεμο και η δουλειά τους στη βιομηχανία. Οι απαρχές του κινήματος του φεμινισμού, τοποθετούνται γύρω από τη Γαλλική Επανάσταση. Αρχικά υπήρχε ένα σύνολο παραπόνων που αργότερα μετατράπηκε στη γνωστή Διακήρυξη Δικαιωμάτων των Γυναικών (1971).Από τη Γαλλία το κίνημα μεταφέρεται στην Αγγλία, χρόνια αργότερα, αγωνιζόμενο για τη διεκδίκηση ψήφου από τις γυναίκες και έχοντας ως βασική αρχή την ισότητα των 2 φύλων. Τότε εμφανίζονται και οι σουφραζέτες, οι οποίες ξεκίνησαν την δράση τους με εισβολές σε βουλευτικές συνεδριάσεις και συνέχισαν με εμπρησμούς δημοσίων κτηρίων. Ταυτόχρονα στις Η.Π.Α. έχουμε την πρώτη Διακήρυξη Συναισθημάτων με αιτήματα που αφορούσαν γενικότερα προβλήματα των γυναικών είτε στον εργασιακό χώρο είτε στο σπίτι. 40 χρόνια μετά έχουμε το Πρώτο Φεμινιστικό Συνέδριο. Ημέρα ορόσημο για το φεμινιστικό κίνημα, έγινε η 8 Μαρτίου 1857, όπου εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διεκδίκησαν την μείωση του ωραρίου εργασίας, μέσω μαζικής απεργίας σε μια περίοδο, που ο συνδικαλισμός απαγορευόταν.

6 Ο Φεμινισμός διακρίνεται σε τρία βασικά κύματα. Το πρώτο κύμα αφορά τη νομοθετική κατοχύρωση των στοιχειωδών δικαιωμάτων για τις γυναίκες, με σημαντικότερο αίτημα τη συμμετοχή στις εκλογές. Το δεύτερο κύμα ασχολείται με την οικονομική ισότητα μεταξύ των φύλων και τα δικαιώματα γυναικείων μειονοτήτων παρά με απόλυτα δικαιώματα όπως το δικαίωμα ψήφου, κάτι που κάνει ο φεμινισμός του πρώτου κύματος. Στο τρίτο κύμα περιλαμβάνεται η ομοφυλόφιλη θεωρία, η συνειδησιακή αφύπνιση των έγχρωμων γυναικών, η μετααποικιοκρατία, η κριτική θεωρία, ο διεθνισμός και η νέα φεμινιστική θεωρία. Κεφάλαιο 2 ο γυναίκα και κοινωνία- ισότητα στις δυτικές κοινωνίες Παρόλο που η ισότητα των δύο φύλων έχει κατοχυρωθεί νομικά σε όλα τα δυτικά κράτη, στην πράξη το γυναικείο φύλο βρίσκεται ακόμα σε σχετικά μειονεκτικότερη θέση. Ακόμα και σε φαινομενικά δημοκρατικές και φιλελεύθερες κοινωνίες οι γυναίκες δυστυχώς συχνά αντιμετωπίζουν επιπλέον προβλήματα από ότι οι άντρες. Η ανισότητα των φύλων ήταν κάτι το δεδομένο σε όλες τις κοινωνίες από πάντοτε. Είναι γνωστό για παράδειγμα ότι στην Αρχαία Ελλάδα οι γυναίκες όχι μόνο δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα, αλλά ζούσαν κυριολεκτικά μέσα στο σπίτι χωρίς μεγάλη συμμετοχή σε οποιαδήποτε δραστηριότητα. Αργότερα η θέση της γυναίκας κάπως βελτιώθηκε, αλλά η πραγματική αλλαγή ήρθε στην Ευρώπη μετά το δέκατο ένατο αιώνα, οπότε είχε ξεκινήσει η Βιομηχανική Επανάσταση και όλο και περισσότερες γυναίκες άρχιζαν να εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό. Σιγά-σιγά κατοχυρώθηκε, μαζί με τις άλλες εξελίξεις της εποχής, και το δικαίωμα ψήφου, και τελικά σήμερα τα δύο φύλα απέκτησαν, νομικά τουλάχιστον, την πλήρη ισότητα. Τα παραπάνω βέβαια ισχύουν μόνο για τα δυτικά κράτη, αφού ακόμα σε πολλές τριτοκοσμικές ή μουσουλμανικές χώρες η κατάσταση της γυναίκας παραμένει τραγική. Πολλές φεμινίστριες ισχυρίζονται ότι οι σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες χαρακτηρίζονται από µια «νέο-πατριαρχία», δηλαδή µια νέου είδους πατριαρχική οργάνωση, η οποία διαφέρει από παλιότερους τρόπους κοινωνικής οργάνωσης, μόνο ως προς το βαθμό και τη μορφή. Για παράδειγμα, η γυναίκα μπορεί σήμερα να αναλάβει µια επαγγελματική ενασχόληση, εφόσον όμως οργανώσει τις δραστηριότητές της µε τέτοιον τρόπο ώστε η καθημερινή λειτουργία του νοικοκυριού να µην διακόπτεται. Σύµφωνα άλλωστε µε την τελευταία αναφορά του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών η οποία επιχειρεί να απαντήσει στο περίπλοκο ζήτημα της εξέλιξης της θέσης της γυναίκας παγκοσμίως, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι παρόλη την πρόοδο, οι διαφορές ανάμεσα στα φύλα παραμένουν και επομένως οι πραγματικές αλλαγές στις ζωές των γυναικών σε επίπεδο κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ισότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων χρειάζονται ακόµη πολύ χρόνο

7 για να ολοκληρωθούν. Έτσι, παρά το γεγονός ότι το χάσμα των δύο φύλων στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση έχει σχεδόν εξαλειφθεί, τα 2/3 των αναλφάβητων παγκοσμίως είναι γυναίκες Ο αναλφαβητισμός οξύνει την απόσταση ανάμεσα στα δύο φύλα.» 1.1 Η γυναίκα στο παρελθόν «Αναμφισβήτητα, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία δεν ήταν ίδια στους διάφορους λαούς κι ακόμα παρουσίαζε διαφορές κατά την εξέλιξη των κοινωνιών μέσα από τους αιώνες. Μελετώντας κανείς τα ιστορικά κείμενα, αλλά και τα προϊστορικά ντοκουμέντα από την αρχή της εποχής που ονομάζεται πολιτισμένη, βρίσκει τον άντρα και τη γυναίκα αντιμέτωπους. Η σχέση που έχει διαμορφωθεί μεταξύ τους, θέλει τον άντρα κυρίαρχο και τη γυναίκα υποταγμένη, λίγο ή πολύ, μέσα στις χιλιάδες μορφές ατομικής και κοινωνικής έκφρασης και την πληθώρα των καταστάσεων κοινωνικής συμπεριφοράς και δεοντολογίας. Στην αρχαιότητα, η γυναίκα ήταν προορισμένη να φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά. Η θέση της βρισκόταν στην οικογένεια, κάτω από την κυριαρχία του άνδρα, χωρίς συμμετοχή στο δημόσιο βίο και χωρίς δικαιώματα στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς της και τη διεκδίκηση μιας θέσης στην κοινωνία πέρα από τη θέση της μητέρας και συζύγου. Η θέση της ήταν κατώτερη μέσα στην οικογένεια και κάτω από την εξουσία του άντρα- συζύγου ή του πρωτότοκου γιου μετά το θάνατο του συζύγου ή κάποιου από τους συγγενείς αδερφούς ή θείους. Στην αρχαία Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αττική, μοναδικός φορέας δικαιωμάτων συμμετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων για τα κοινά, ήταν ο άνδρας. Προορισμός της γυναίκας ήταν η γέννηση παιδιών για την εξασφάλιση της διαδοχής στην πατρική κυριαρχία. Οι γυναίκες είχαν την ευθύνη του σπιτιού που για τις πλούσιες ήταν η επίβλεψη των σκλάβων. Σε μια ουσιαστικά ανδρική κοινωνία, μια «λέσχη ανδρών» όπως σωστά χαρακτηρίσθηκε η αρχαία ελληνική πόλη, οι γυναίκες εμφανίζονται σε μία αμφίσημη θέση: αποκλεισμένες από την πολιτική ζωή, συμβάλλουν ουσιαστικά σε αυτήν με τη γέννηση πολιτών. Υποβιβασμένες στις οικιακές μόνον ενασχολήσεις, παραμένουν ανήλικες σε όλη τους τη ζωή έχοντας ανάγκη ενός κηδεμόνα, του πατέρα, του συζύγου, ή του γιου. Όσο για τον έλεγχο της συμπεριφοράς τους, η πόλη έχει φροντίσει γι' αυτό με τους γυναικονόμους, σώμα αρχόντων που τις επιβλέπει. Η γυναίκα του Βυζαντίου έσερνε μια βαριά κληρονομιά. Κουβαλούσε μέσα της τη γυναίκα της αρχαιότητας, που είχε ως μοναδικό προορισμό της την τεκνογονία για την εξασφάλιση της διαδοχής στην πατρική κυριαρχία. Τότε η γυναίκα ζούσε κάτω από την εξουσία του άντρα, χωρίς κανένα ατομικό ή κοινωνικό δικαίωμα.η αφοσίωση στην οικογένεια και η θρησκεία, η φιλανθρωπία, η παρθενία, η σιωπή και

8 η ανοχή είναι όχι μονάχα το όριο δράσης της, αλλά και τα κοσμήματα της τέλειας γυναίκας και συζύγου. Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας, η θέση της Ελληνίδας τυπικά τουλάχιστον άλλαξε. Η γυναίκα βρίσκεται εκτός σπιτιού βοηθώντας σε γεωργικές δουλειές, αλλά και σ' άλλες πιο βαριές, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, Σιγά, σιγά αρχίζει να εργάζεται στις βιομηχανίες και ιδιαίτερα στα υφαντουργεία και τα κλωστήρια ως προέκταση των οικιακών τεχνών. Αποκτά εμπειρίες και αντιστέκεται στον τουρκικό ζυγό (Μαυρογένους, Μπουμπουλίνα). Με την ίδρυση του ελληνικού κράτους στα 1832, η γυναίκα και πάλι δεν είναι ισότιμη με τον άντρα. Παραμένει στην υπηρεσία του νοικοκυριού, των παιδιών και του συζύγου που είναι και ο αποκλειστικά αρμόδιος για πολιτική και κοινωνική δραστηριότητα και κύριος μοχλός στη διαδικασία της παραγωγής, Στους νεότερους χρόνους και συγκεκριμένα στο τέλος του 18ου αιώνα, λίγες μορφωμένες και μαχητικές γυναίκες κινητοποιούνται για ζητήματα ισότητας. Το κίνημα αυτό μαζικοποιείται οριστικά τον 20ο αιώνα με τη γενικότερη ανάπτυξη όλων των προοδευτικών κινημάτων. Η συνειδητοποίηση και η προβολή του αιτήματος για ουσιαστική ισότητα, ατομική, οικογενειακή, επαγγελματική και δημόσια ζωή, η ηθική και κοινωνική απελευθέρωση της γυναίκας, μόλις τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε να πραγματοποιείται. 1.2 Η γυναίκα στις δυτικές κοινωνίες Με το πέρασμα του χρόνου η εικόνα της γυναίκας έχει αλλάξει ουσιαστικά. Η γυναίκα παλιότερα αντιλαμβανόταν τον εαυτό της ως λιγότερο δυναμικό και αυτόνομο, κυρίως λόγω του ότι ήταν υποχρεωμένη να παραμένει στο σπίτι και να μην εργάζεται, αλλά να ασχολείται μονάχα με την ανατροφή των παιδιών, με «τα του σπιτιού» και οι προσωπικές της ανάγκες έμπαιναν σε δεύτερη μοίρα. Έτσι ο άντρας ήταν αυτός ο οποίος είχε τη μεγαλύτερη ισχύ από οικονομικής άποψης και όχι μόνο. Ήταν αυτός που είχε το ρόλο του «θηρευτή» που διεκδικούσε το «θήραμά» του. Τα τελευταία χρόνια τα πράγματα έχουν μεταβληθεί και η θέση της γυναίκας έχει αλλάξει πάνω στην κοινωνική σκακιέρα. Η γυναίκα πλέον εργάζεται, βγάζει τα δικά της χρήματα και δεν διστάζει να διεκδικήσει όλα όσα θέλει. Οι αλλαγές αυτές αποτυπώνονται καλύτερα στο θέμα του γάμου, και πιο συγκεκριμένα στο γεγονός ότι οι γυναίκες τα τελευταία χρόνια παντρεύονται σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία. Προτεραιότητα γι αυτές δεν αποτελεί πάντα η οικογένεια, αλλά η επαγγελματική καταξίωση και η οικονομική ανεξαρτησία. Όσον αφορά τον άντρα, φαίνεται πως έχει χάσει πια το ρόλο του «κυνηγού» και στέκεται αμήχανος μπροστά στον καινούριο ρόλο της ανεξάρτητης και δυναμικής γυναίκας. Ο άντρας συχνά αισθάνεται αδύναμος καθώς βλέπει ότι η γυναίκα μπορεί πλέον να τα βγάλει πέρα μόνη της και ότι δεν τον έχει τόσο μεγάλη ανάγκη. Η πραγματικότητα αυτή βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα που κυριαρχούσε στο παρελθόν όπου ο άντρας ήταν ο κυρίαρχος του παιχνιδιού. Στη σημερινή

9 πραγματικότητα οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές, αφού συχνά οι σύζυγοι βρίσκονται σε ανταγωνιστική θέση. Ένα ακόμη παράδειγμα όπου δείχνει την αλλαγή που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια, αποτελεί το γεγονός ότι η γυναίκα αποφασίζει πολύ πιο εύκολα για το διαζύγιο σε σχέση με το παρελθόν. Είναι πλέον οικονομικά ανεξάρτητη και δε διστάζει να ρισκάρει παρά το κόστος. Αντιλαμβάνεται όμως ότι μπορεί να συνεχίσει τη συναισθηματική και σεξουαλική της ζωή και να σταθεί και πάλι στα πόδια της. Η σύγχρονη γυναίκα καλείται να ανταποκριθεί σε πολλαπλούς ρόλους, σε αυτό της συζύγου, της μητέρας, της εργαζόμενης γυναίκας, της καλής νοικοκυράς κ.ο.κ. Στην προσπάθειά της να ανταποκριθεί σε όλα αυτά και να είναι «σωστή», όπως προστάζει η κοινωνία, συχνά πιέζεται, αγχώνεται και εξαντλείται. Η ανάγκη που προβάλλεται, είναι η γυναίκα να κρατήσει τις λεπτές ισορροπίες που απαιτούνται ανάμεσα στις υποχρεώσεις της ως μητέρας και νοικοκυράς, από τη μία και ως εργαζόμενης, από την άλλη. Παράλληλα, δε θα πρέπει ποτέ να ξεχνάει και το ρόλο της ως γυναίκας. Θα πρέπει να φροντίζει τον εαυτό της, την εμφάνισή της, έτσι ώστε να εκπέμπει τη σεξουαλικότητα που απαιτείται. Δε θα πρέπει να απορροφάται από τις ποικίλες υποχρεώσεις στη δουλειά και στο σπίτι (φροντίδα των παιδιών, καθάρισμα, μαγείρεμα κ.α.) και να ξεχνά ότι είναι και γυναίκα- σύζυγος και ότι θα πρέπει να αφιερώνει και τον απαιτούμενο χρόνο και γι αυτό το κομμάτι του εαυτού της. Καθοριστικό ρόλο βέβαια σε κάθε περίπτωση διαδραματίζει και ο σύζυγος, ο οποίος θα πρέπει να τη βοηθά, να τη στηρίζει και να μην πάψει ποτέ να την κάνει να αισθάνεται ότι είναι σημαντική γι αυτόν. 1.3 Η ισότητα στις Δυτικές κοινωνίες Η ανισότητα των φύλων ήταν κάτι το δεδομένο σε όλες τις κοινωνίες από πάντοτε. Είναι γνωστό για παράδειγμα ότι στην Αρχαία Ελλάδα οι γυναίκες όχι μόνο δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα, αλλά ζούσαν κυριολεκτικά μέσα στο σπίτι χωρίς μεγάλη συμμετοχή σε οποιαδήποτε δραστηριότητα. Αργότερα η θέση της γυναίκας κάπως βελτιώθηκε, αλλά η πραγματική αλλαγή ήρθε στην Ευρώπη μετά το δέκατο ένατο αιώνα, οπότε είχε ξεκινήσει η Βιομηχανική Επανάσταση και όλο και περισσότερες γυναίκες άρχιζαν να εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό. Σιγά-σιγά κατοχυρώθηκε, μαζί με τις άλλες εξελίξεις της εποχής, και το δικαίωμα ψήφου, και τελικά σήμερα τα δύο φύλα απέκτησαν, νομικά τουλάχιστον, την πλήρη ισότητα. Τα παραπάνω βέβαια ισχύουν μόνο για τα δυτικά κράτη, αφού ακόμα σε πολλές τριτοκοσμικές ή μουσουλμανικές χώρες η κατάσταση της γυναίκας παραμένει τραγική. Παρά όμως τη νομική ισότητα, οι γυναίκες ακόμα αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως διακρίσεις στην αγορά εργασίας και χαμηλότερους μισθούς, μειωμένη πολιτική και επιχειρηματική αντιπροσώπευση κι άνισο φορτίο οικιακής εργασίας. Ιδιαίτερα για τη χώρα μας τα στοιχεία δεν είναι και τόσο καλά. Παρόλο που οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ισότιμα στην εκπαίδευση ή στην ιατρική περίθαλψη, δε γίνεται το ίδιο και στον επιχειρηματικό χώρο ή στην

10 πολιτική. Η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα της Ευρώπης σε αντιπροσώπευση γυναικών στην πολιτική ηγεσία. Αντίθετα οι πρώτες παγκοσμίως χώρες όσον αφορά την ισότητα είναι οι Σκανδιναβικές, χωρίς όμως καμία χώρα ακόμα να έχει λύσει εντελώς το θέμα. Στον τομέα της εργασίας δεν εντοπίζονται ιδιαίτερες διακρίσεις, ούτε πλέον παρατηρείται σημαντική διαφορά στις αποδοχές των δύο φύλων. Εντούτοις κι εδώ θα συναντήσουμε πολύ περισσότερους άντρες σε υψηλότερες θέσεις. Σοβαρότερες διακρίσεις ωστόσο υπάρχουν στον ιδιωτικό τομέα, όπου οι εργοδότες προτιμούν άγαμες ή άτεκνες γυναίκες για να αποφύγουν τη «σπατάλη» εργάσιμου χρόνου από άδειες που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη και την ανατροφή του παιδιού. Το τελευταίο και ίσως σημαντικότερο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες είναι ο άδικος καταμερισμός της οικιακής εργασίας. Οι γυναίκες, πέρα από τη δουλειά τους, επωμίζονται κατά κανόνα το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών του νοικοκυριού και της ανατροφής και της υποστήριξης των παιδιών, με μικρή ή και καθόλου συμμετοχή των συζύγων τους, παρόλο που οι ίδιοι συνήθως θεωρητικά τίθενται υπέρ της ισότητας. Έτσι δεν τους μένει χρόνος για άλλες προσωπικές, πνευματικές ή χαλαρωτικές ασχολίες που φέρνουν ευχαρίστηση μειώνοντας και το άγχος της εργασίας και της καθημερινότητας, το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα να οδηγεί σε προβληματικές σχέσεις και νευρωτικές καταστάσεις. Ευτυχώς η τάση αυτή, η άνιση κατανομή της οικιακής εργασίας δηλαδή, τείνει να αμβλύνεται σε νεότερες οικογένειες. Η εκπαίδευση, η συμμετοχή σε συλλογικές ή πολιτικές δραστηριότητες, και πάνω από όλα η ίδια η προσπάθεια και θέληση των γυναικών για το καλύτερο θα έλυναν το πρόβλημα, μιας και ζούμε σε δημοκρατικές κοινωνίες χωρίς καταπίεση. Έτσι και η σχεδόν πλέον υποσυνείδητη νοοτροπία των ανθρώπων για τους ξεχωριστούς ρόλους των δύο φύλων σιγά-σιγά μπορεί να αλλάξει δηλαδή ήδη έχει αλλάξει σημαντικά από παλαιότερα, παραμένουν ωστόσο κάποια αναχρονιστικά κατάλοιπα που δεν έχουν θέση σήμερα. Εάν το σκεφτεί κανείς σε βάθος, είναι πραγματικά παράλογη η ύπαρξη της ανισότητας μεταξύ των δύο φύλων, και μάλιστα τον εικοστό πρώτο αιώνα στα ανεπτυγμένα κράτη. Μπορεί να υπάρχουν ορισμένες διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα, αυτές ωστόσο δεν εμποδίζουν σε τίποτα τις γυναίκες να προοδεύσουν οπουδήποτε επιθυμούν, κι εκεί να επιτύχουν και να καταξιωθούν. 1.4 Οι κατακτήσεις των γυναικών σε διάφορους τομείς Παρόλο που οι κοινωνίες περιόριζαν των ρόλο των γυναικών και συνεχώς τις είχαν περιθωριοποιημένες, αυτές κατάφεραν να κατακτήσουν αρκετά και σημαντικά δικαιώματα τα οποία τους έδωσαν την δυνατότητα να ενταχτούν κάπως στην κοινωνική ζωή και έτσι η γυναίκα έχει τώρα πια μια έντονη παρουσία και η δραστηριότητά της έχει επεκταθεί σε όλα τα επίπεδα ζωής. Σε αυτό συντέλεσε: 1. Η νομική εξίσωση των δύο φύλων αποτέλεσε την μεγαλύτερη επιβράβευση των

11 αγώνων της γυναίκας. Τώρα πλέον, σύμφωνα με το Σύνταγμα, έχει ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις με τον άνδρα. 2. Αναγνωρίστηκε στην γυναίκα το δικαίωμα για εργασία και καθορίστηκε ίση αμοιβή για ίση προσφορά εργασίας. Έτσι, σήμερα της δόθηκε η ευκαιρία να διεισδύσει ακόμα και στα θεωρούμενα ως αντρικά επαγγέλματα. 3. Απόκτησε το δικαίωμα να μορφώνεται με αποτέλεσμα η γυναίκα να διακρίνεται ιδιαίτερα στον επιστημονικό χώρο και να χαρακτηρίζεται από το υψηλό επίπεδο πνευματικής της καλλιέργειας. 4. Κατέκτησε το δικαίωμα του «εκλέγειν» και «εκλέγεσθαι», γεγονός που της επιτρέπει να σταδιοδρομήσει στον πολιτικό χώρο, καταλαμβάνοντας οποιαδήποτε θέση στην πυραμίδα των πολιτικών αξιωμάτων. 5. Απελευθερώθηκε από πολλούς κοινωνικούς φραγμούς (προκαταλήψεις) που περιόριζαν το πεδίο δράσης της μέσα στα πλαίσια της κοινωνίας, αποκτώντας περισσότερη ελευθερία κινήσεων. 6. Η εξίσωση των δύο φύλων επιτεύχθηκε ουσιαστικά στην σημερινή εποχή με την κατάργηση του θεσμού της προίκας. Ειδικότερα, όσον αφορά την Ελλάδα ως το 1917 η γυναίκα δεν μπορούσε να αναλάβει άλλο δημόσιο λειτούργημα εκτός της δασκάλας. Μόλις τις τελευταίες δεκαετίες η Ελληνίδα αρχίζει να κατακτά ένα ένα τα υπεύθυνα επαγγέλματα και μπαίνει στο στίβο της κοινοτικής και της δημόσιας ζωής. Οι φεμινίστριες της εποχής στα θα οργανώσουν τον αγώνα για την απόκτηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων. Τα σχόλια που θα ακουστούν για τη δραστηριότητα τους είναι πολλά και ποικίλα. Το Α' Πανελλαδικό Γυναικείο Συνέδριο, το Μάη του 1946, θα συμπεριλαμβάνει στα αιτήματα του την πολιτική ισότητα των γυναικών. Ο αγώνας των γυναικών, έφερε τα ποθητά αποτελέσματα τον Μάη του 1952 όταν παραχωρήθηκαν πλήρη πολιτικά δικαιώματα στο γυναικείο φύλο. Η πορεία εκείνων των γυναικών δεν υπήρξε ανθόσπαρτη. Σήμερα όμως οι γυναίκες συμμετέχουν σε συνδικάτα, κόμματα, κινήσεις πολιτών, σε διάφορες μορφές κοινωνικής δραστηριότητας. Ψηφίζουν και επηρεάζουν το κοινωνικό περιβάλλον παλεύοντας ενάντια όχι μονάχα στην κυρίαρχη κουλτούρα που έτσι κι αλλιώς αντιμάχεται τη μαζική συμμετοχή τους στο δημόσιο βίο, αλλά κύρια τη συνήθεια αιώνων που τις θέλει μακριά και πέρα από τους δημόσιους θεσμούς. Οι γυναίκες σήμερα δεν είναι άφωνες, αλλά φορείς συγκεκριμένων απόψεων που παραπέμπουν στις αρχές μιας εναλλακτικής προσέγγισης της πολιτικής και της ζωής. Πρωταρχικό στοιχείο μιας τέτοιας προσέγγισης είναι η νέα αντίληψη για τη δημοκρατία και την εξουσία όπου ο σεβασμός και η ανοχή στην διαφορετικότητα του άλλου, ο διάλογος ως μέσο επίλυσης των διαφορών και η αποφυγή της βίας, η αλληλεγγύη ως πολιτική ανακατανομής πόρων και εξουσιών είναι τα βασικά στοιχεία της. Με βάση την αντίληψη αυτή, η εξουσία δεν αποτελεί αυτοσκοπό, γεγονός που δίνει ένα νέο ουσιαστικό περιεχόμενο και μια νέα ηθική διάσταση στην πολιτική. Οι γυναίκες καθώς προσέρχονται στο χώρο της πολιτικής έχουν πολλά να

12 δώσουν. Ο δρόμος τους είναι χωρίς επιστροφή κι ας είναι ακόμη μια μειοψηφία. Εκείνο που ποτέ τους δεν πρέπει να ξεχνούν είναι πως οι μεγαλύτερες ανθρώπινες ιδέες και αλλαγές ξεκίνησαν πάντα από μειοψηφίες. 1.4 Η ανισότητα των δύο φύλων στην αγορά εργασίας Τις τελευταίες δεκαετίες και παρά την αύξηση της ανεργίας, η εργασία των γυναικών αυξήθηκε σημαντικά σε όλες τις δυτικές κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής κοινωνίας, με αποτέλεσμα τη συνεχή και συνεπή παρουσία των γυναικών στην αγορά εργασίας. Παρόλα αυτά η αύξηση της γυναικείας απασχόλησης δε συνοδεύτηκε από την πολυπόθητη ισότητα των δύο φύλων στην αγορά εργασίας. Αντίθετα, οι ποικίλοι κοινωνικοί μηχανισμοί παραγωγής και αναπαραγωγής των στερεοτύπων και των ανισοτήτων που παρατηρούνται ανάμεσα στα δύο φύλα όχι μόνο δεν εξαφανίστηκαν, αλλά έκαναν την εμφάνισή τους και νέες μορφές ανισότητας. Έτσι, στις ήδη γνωστές ανισότητες όπως: άνιση αμοιβή για ίση εργασία, δυσκολία στην επαγγελματική εξέλιξη και άνοδο στην ιεραρχία, διακρίσεις στους χώρους εργασίας, προστέθηκαν το αυξημένο ποσοστό ανεργίας των γυναικών σε σχέση με τους άνδρες, αυξημένα ποσοστά υποαπασχόλησης, μειωμένη συμμετοχή των γυναικών σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδους που χαρακτηρίζονται ως ανδροκρατούμενοι, πολύ μικρό ποσοστό αυτό- απασχόλησης και γυναικείας επιχειρηματικότητας. Η ανισότητα των δύο φύλων στην αγορά εργασίας εκδηλώνεται έτσι σε μια σειρά από χαρακτηριστικά όπως το επάγγελμα, ο κλάδος ή το είδος της σύμβασης εργασίας (π.χ. αορίστου ή ορισμένου χώρου, πλήρους ή μερικής απασχόλησης). Παρατηρείται έτσι σε όλες τις οικονομίες, σε άλλες σε μεγαλύτερο και σε άλλες σε μικρότερο βαθμό, η κατά φύλο σύνθεση της απασχόλησης στα επαγγέλματα, στους κλάδους, στα είδη σύμβασης εργασίας έτσι ώστε οι τελευταίοι να είναι ανδροκρατούμενοι και άλλοι γυναικοκρατούμενοι, ανάλογα με το αν πλειοψηφούν οι άνδρες ή οι γυναίκες εργαζόμενοι σε αυτούς. Συγκεκριμένα, οι άνδρες συγκεντρώνονται περισσότερο στα επαγγέλματα, στους κλάδους και στις μορφές απασχόλησης που αποφέρουν μεγαλύτερες αποδοχές. Μερικά παραδείγματα γυναικοκρατούμενων επαγγελμάτων είναι το επάγγελμα της γραμματέας, της νοσοκόμας, της νηπιαγωγού κ.α., ενώ μερικά παραδείγματα ανδροκρατούμενων επαγγελμάτων μπορούμε να πούμε ότι είναι του πολιτικού μηχανικού, του μηχανολόγου μηχανικού, του ναυπηγού κ.α. Τα προβλήματα δεν θα μπορούσαν να μην αγγίξουν τον τομέα της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Είναι αναμφισβήτητο το γεγονός ότι δεν είναι εύκολο κανείς

13 να ξεκινά την δική του δουλειά, ούτε να επεκτείνει και να αναπτύσσεις την επιχείρησή του με επιτυχία. Τόσο οι άνδρες επιχειρηματίες, όσο και οι γυναίκες έχουν να αντιμετωπίσουν πολλά προβλήματα στο ξεκίνημα της επιχείρησης και στη διάρκεια λειτουργίας της. Τέτοιου είδους προβλήματα και δυσκολίες είναι η ανεύρεση χρηματοδότησης, οι πολλές ώρες εργασίας και σκληρής δουλειάς και το άγχος από το ρίσκο του κεφαλαίου που έχει επενδυθεί. Εντούτοις, πέρα από αυτά τα γενικά επιχειρησιακά προβλήματα, διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχουν συγκεκριμένες δυσκολίες που είναι κοινές στις γυναίκες επιχειρηματίες. Πρώτον, οι γυναίκες ακόμα δεν έχουν πρόσβαση στα κεφάλαια, σε σχέση με τους άνδρες καθώς είναι δυσκολότερο για τις γυναίκες να αντλήσουν κεφάλαια ή να πάρουν δάνεια από την τράπεζα. Δεύτερον, πολλές γυναίκες επιχειρηματίες κάνουν λόγο για προβλήματα φερεγγυότητας: οι άλλοι δεν πιστεύουν ότι οι γυναίκες μπορούν να ξεκινήσουν και να διαχειριστούν τις επιχειρήσεις τους επάξια. Αυτές οι αρνητικές αντιδράσεις εκ μέρους των προμηθευτών, των πελατών και των υπαλλήλων μπορεί να απογοητεύσουν ιδιαίτερα τις γυναίκες επιχειρηματίες και να υπονομεύσουν την αυτοπεποίθησή τους. Τέλος, ακόμα και όταν τα καταφέρουν να διεισδύσουν στον χώρο των επιχειρήσεων, οι γυναίκες διατηρούν συνήθως την κύρια ευθύνη του ιδιωτικού τους χώρου. Οι γυναίκες είναι συνήθως αυτές που φροντίζουν τα παιδιά και το σπίτι, και που πρέπει να ασχοληθούν με το νοικοκυριό και το μαγείρεμα. Το να ισορροπήσουν, συνεπώς σπίτι και δουλειά είναι δυσκολότερο για τις γυναίκες επιχειρηματίες παρά για τους άνδρες. Τα τρία αυτά κύρια προβλήματα σε συνδυασμό με τα γενικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες επιχειρηματίες στην αγορά εργασίας, έχουν τις ρίζες τους σε δύο κατηγορίες στερεοτύπων: στα στερεότυπα μεταξύ ανδρών και γυναικών και στα επαγγελματικά στερεότυπα Η πρώτη κατηγορία αναφέρεται στα στερεότυπα που ισχύουν για τους άνδρες και τις γυναίκες. Αυτή η κατηγορία στερεοτύπων, αποκαλούμενη συχνά «στερεότυπα φύλου», πηγάζει από τους παραδοσιακούς ρόλους γυναικών και ανδρών, οι οποίοι με την πάροδο των χρόνων παγιώθηκαν. Προέρχονται από τον πατροπαράδοτο καταμερισμό της εργασίας και των ασχολιών στην καθημερινή ζωή. Καθ όλη τη διάρκεια των περασμένων αιώνων οι άνδρες κυριαρχούσαν στο δημόσιο και επαγγελματικό βίο ενώ οι ασχολίες των γυναικών περιορίζονταν στην οικογένεια και στο νοικοκυριό. Η δεύτερη κατηγορία είναι τα στερεότυπα που ισχύουν στα επαγγέλματα και οδηγούν στη διάκριση των επαγγελμάτων σε ανδρικά και γυναικεία. Οι άνθρωποι έχουν υποσυνείδητα συνδυάσει ορισμένους τύπους εργασιών με τις γυναίκες και άλλες με τους άνδρες. Έτσι όταν οι άνθρωποι βλέπουν μια γυναίκα σε ένα ανδροκρατούμενο επάγγελμα ή αντίστοιχα έναν άνδρα σε γυναικοκρατούμενο τους αντιμετωπίζουν με καχυποψία. Τόσο τα στερεότυπα φύλου όσο και τα επαγγελματικά περιορίζουν τις ευκαιρίες ανάπτυξης επιχειρηματικής συμπεριφοράς από τις γυναίκες καθώς θεωρείται ότι, η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι, και ότι η εργασία γενικά και ο χώρος των επιχειρήσεων πιο συγκεκριμένα είναι αποκλειστικά δικαίωμα των ανδρών. Οι επιχειρήσεις που δημιουργούνται από γυναίκες παρουσιάζουν ορισμένες διαφοροποιήσεις συγκριτικά με αυτές των ανδρών, πράγμα το οποίο ισχύει

14 διεθνώς. Αναλυτικότερα, βλέπουμε ότι τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, οι γυναίκες επιχειρηματίες επιδεικνύουν μια εντονότερη τάση από αυτή των ανδρών να συγκεντρώνουν τις δραστηριότητές τους στον τομέα της παροχής υπηρεσιών, παρά στον κατασκευαστικό τομέα και στην βιομηχανία. Συμπερασματικά το γυναικείο φύλο είναι διαφορετικό από το αντρικό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι κατώτερο. Αντίθετα με τα ιδιαίτερα προσόντα η γυναίκα μπορεί να «εμπλουτίσει» την κοινωνική ζωή και το πολιτισμό. 1.6 Πρότυπα γυναικών Μalala Υousafzai Πρόκειται για μια δεκαπεντάχρονη μαθήτρια πακιστανικής καταγωγής η οποία πραγματοποίησε μια μαχητική εκστρατεία υπέρ του δικαιώματος της εκπαίδευσης των κοριτσιών από το 2009, όταν άρχισε να γράφει, με ψευδώνυμο, ένα μπλογκ για τη ζωή υπό τους Ταλιμπάν που είχαν καταλάβει την κοιλάδα Σουάτ, είχαν βομβάρδισαν σχολεία και είχαν απαγορεύσει στις γυναίκες να βγαίνουν από το σπίτι τους, ενώ επέκρινε συγχρόνως δημοσίως τους Ταλιμπάν για τη βαρβαρότητα και τον σκοταδισμό τους. Το ημερολόγιο μεταφράστηκε στα αγγλικά και δημοσιεύτηκε από το BBC πυροδοτώντας διεθνές ενδιαφέρον. Τιμήθηκε με εθνικό βραβείο για τη γενναιότητά της και εμφανίστηκε στην κρατική τηλεόραση και σε ξένα κανάλια για να καταγγείλει τους ισλαμιστές που είχαν διατάξει να κλείσουν όλα τα σχολεία θηλέων στο Βορειοδυτικό Πακιστάν. Στις 9 Οκτωβρίου 2012, η Μalala πυροβολήθηκε στο κεφάλι και το λαιμό σε μια απόπειρα δολοφονίας από ενόπλους Ταλιμπάν, ενώ επέστρεφε στο σπίτι σε ένα σχολικό λεωφορείο. Ο ΟΗΕ κήρυξε τη 10η Νοεμβρίου ως «Ημέρα της Μαλάλα» ενώ ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας και νυν απεσταλμένος του ΟΗΕ για θέματα παγκόσμιας εκπαίδευσης Gordon Brown, χρησιμοποιώντας το σλόγκαν «Με λένε Malala", ξεκίνησε μια παγκόσμια εκστρατεία απαιτώντας μέχρι το τέλος του 2015 τα παιδιά σε όλον τον κόσμο να φοιτούν στο σχολείο. Καλλιρρόη Παρρέν Στις 8 Μαρτίου του 1887 κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της «Εφημερίδος των Κυριών» από την πρώτη ελληνίδα φεμινίστρια την Καλιρρόη Σιγανού Παρρέν, που ταυτόχρονα υπήρξε και η πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος. Συντάσσονταν αποκλειστικά από γυναίκες και απευθυνόταν σε γυναίκες κυρίως της Αθήνας και του Πειραιά έχοντας ως στόχο να εισάγει και στην Ελλάδα τους φεμινιστικούς προβληματισμούς που ήδη απασχολούσαν τις γυναίκες των δυτικοευρωπαϊκών κρατών και να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των γυναικών της τότε εποχής.

15 Μετά από διαβήματα της Παρρέν, η κυβέρνηση του Θ. Δηλιγιάννη επέτρεψε τη φοίτηση των γυναικών στο Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο, όταν πλέον αυτό είχε γενικευθεί στην Ευρώπη. Το 1911 η Παρρέν πρωτοστάτησε στην ίδρυση του «Λυκείου των Ελληνίδων», που είναι και η πρώτη συστηµατική προσπάθεια στην Ελλάδα γυναικείας δράσης και χειραφέτησης. Επίσης, η Παρρέν ήταν η πρώτη που κίνησε το θέμα της παραχώρησης δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, ήδη από τη δεκαετία του 1890, μέχρι που κατέληξε να γίνει πραγματικότητα μετά από 70 χρόνια. Τελικά το 1949 οι Ελληνίδες μετά από πολλούς αγώνες και πιέσεις αποκτούν το δικαίωμα του «εκλέγειν και εκλέγεσθαι» στις δημοτικές εκλογές, το οποίο είχαν μόνον οι εγγράμματες άνω των 30 ετών, απόφαση η οποία επεκτάθηκε το 1952 και για τις βουλευτικές εκλογές. Το 1953 η Ελένη Σκούρα εκλέγεται η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής. Κεφάλαιο 3ο γυναίκα και θρησκεία Το καινούργιο και ριζοσπαστικό στοιχείο που χαρακτηρίζει εξ αρχής τη θεολογία και την πράξη της χριστιανικής Εκκλησίας είναι η υπέρβαση των κάθε μορφής διασπάσεων (φύλου, φυλής, έθνους, κοινωνικής τάξης). Ο χριστιανισμός, σε αντίθεση με τις ιδέες και τις πρακτικές της ανδροκρατικής εποχής του, ανατίμησε τη θέση της γυναίκας, ενώ κορυφαίοι εκπρόσωποί του δεν δίστασαν να καταγγείλουν τους άδικους εις βάρος της νόμους. Στο πρόσωπο της Θεοτόκου ο άνθρωπος αξιώθηκε να γεννήσει εντός της ιστορίας τον Υιό και Λόγο του Θεού, ενώ η ύπαρξη του αρχαίου θεσμού των Διακονισσών μαρτυρεί για τη νέα αυτή πραγματικότητα. Παράλληλα όμως προς την απελευθερωτική αυτή στάση, δεν έλειψαν στον εκκλησιαστικό χώρο και οι τάσεις υποτίμησης της γυναίκας, καθώς πολύ συχνά συνδέθηκε με το κακό και την αμαρτία. Η ιεραρχική υπαγωγή της γυναίκας στον άνδρα - "κληρονομιά" του αρχαιοελληνικού και ιουδαϊκού κόσμου - πέρασε ως ένα βαθμό στη ζωή και τους θεσμούς της Εκκλησίας, αναπαράγοντας σχήματα και δομές σε προφανή αναντιστοιχία με τη θεολογική και εσχατολογική της αυτοσυνειδησία. 3.1 Μεσαίωνας και Χριστιανισμός Η γυναίκα στο Μεσαίωνα βρισκόταν σε πολύ κατώτερη θέση από τον άντρα. Οι γυναίκες αποτελούσαν κτήμα του άνδρα( όπως και στα αρχαία χρόνια περίπου). Στο Μεσαίωνα τα πράγματα είναι αρκετά άσχημα για τις γυναίκες και ιδιαίτερα τις παντρεμένες. Ο ξυλοδαρμός ήταν πολύ συνηθισμένος, αλλά και νόμιμος. Μάλιστα, ένας σωστός άντρας της εποχής, ήταν υποχρεωμένος να δείρει τη γυναίκα του, αν υποψιαζόταν πως ήταν άπιστη και αυθάδης. Αυτό που έπαιξε πραγματικό ρόλο στην κακή μεταχείριση των γυναικών, ήταν ο Χριστιανισμός. Πολλοί, φυσικά υποστηρίζουν, πως ο Χριστιανισμός ήταν η θρησκεία που εξίσωσε τη γυναίκα με τον άντρα. Όμως μια τέτοια άποψη είναι εσφαλμένη. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που το αποδεικνύουν. Αρχικά, ας αναφερθούμε στην, σε όλους μας γνωστή, Ιερά

16 Εξέταση. Για όσους δε γνωρίζουν, η Ιερά Εξέταση, ήταν ένα δικαστήριο που εκδίκαζε υποθέσεις, σχετικές με τις αιρέσεις και τη μαγεία. Πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε η Ιερά Εξέταση για να σταματήσει διάφορα κινήματα ανθρώπων. Τι σχέση έχει αυτό με τις γυναίκες; Όπως προαναφέρθηκε η Ιερά Εξέταση δίκαζε ανθρώπους με κατηγορία τη μαγεία και τους ανάγκαζε να ομολογήσουν, υποβάλλοντας τους σε απάνθρωπα βασανιστήρια. Κύρια θύματα ήταν οι γυναίκες, που θεωρούνταν από τους Χριστιανούς, όργανα του διαβόλου. Κάποιοι αναφέρουν πως θανατώθηκαν χιλιάδες γυναίκες, ενώ άλλοι λένε εκατομμύρια. Αυτό το γεγονός, είναι γνωστό, ως κυνήγι μαγισσών. Όσες γυναίκες ήταν υπερβολικά ελεύθερες για τα δεδομένα της εποχής, θεωρούνταν μάγισσες και καίγονταν στην πυρά. Πολλοί, θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι η Ιερά Εξέταση, ήταν πράξη της Καθολικής Εκκλησίας. Όμως, ακόμα και στην Ορθόδοξη Εκκλησία φαίνεται ο μισογυνισμός που υπάρχει. Ας πάρουμε μερικά παραδείγματα από τα λόγια των Αγίων Πατέρων. Ο Μέγας Βασίλειος περιγράφει τις σχέσεις των δύο φύλων στο πλαίσιο της ορθόδοξης οικογένειας: «Η γυναίκα δεν έχει την άδεια να αφήνει τον άνδρα της, αλλά, κι αν δέρνει αυτήν εκείνος, πρέπει να υπομένει κι όχι να χωρίζεται, κι αν την προίκα της ξοδεύει, κι αν σε άλλες γυναίκες πορνεύει, αυτή πρέπει να καρτερεί. Ώστε η μεν γυναίκα, η αφήσασα τον άνδρα της μοιχαλίς είναι αν πάρη άλλον, ο δε αφεθείς αυτός άνδρας, αν πάρει άλλη, συγχωρείται» (Πηδάλιο, κανών Θ). Επομένως σύμφωνα με την Ορθοδοξία η εκμετάλλευση, ο ξυλοδαρμός και η υποβάθμιση γενικότερα- της συζύγου είναι έργο ευλογημένο. Κάθε γυναίκα με ακάλυπτη την κεφαλή εξευτελίζεται.. Διότι εάν η γυναίκα δεν καλύπτεται, ας κουρεύεται.. Εάν είναι αισχρό για τη γυναίκα να κουρεύεται ή να ξυρίζεται, ας καλύπτεται.. Κάθε άνδρας έχων καλυμένη την κεφαλή του εξευτελίζεται.. Ο άνδρας δεν οφείλει να καλύπτει την κεφαλή του, διότι υπάρχει ως εικών και δόξα Θεού. Δεν επλάσθει ο άνδρας για τη γυναίκα, αλλά η γυναίκα για τον άνδρα.. Οι γυναίκες στις εκκλησίες ας σιωπήσουν. Δεν επιτρέπεται σ αυτές να ομιλούν, αλλά να υποτάσσονται, καθώς ο (μωσαϊκός) νόμος λέγει.. Αν θέλουν να μάθουν κάτι, ας ρωτούν στο σπίτι τους άνδρες τους (Α προς Κορινθίους, ια 4-12,ιδ 31-40). Οι γυναίκες, όταν υποτάξουν κάποιον στην εξουσία τους, τον καθιστούν ευκολοκυρίευτο από τον διάβολο, περισσότερο απρόσεκτο, ζωηρότερο, αδιάντροπο, ανόητο, οξύθυμο, θρασύ, ενοχλητικό, ταπεινό, απότομο, ανελεύθερο, δουλοπρεπή, αυθάδη, φλύαρο και με μια λέξη όλα τα γυναικεία ελαττώματα, τα οποία έχουν αυτές, τα αποτυπώνουν στην ψυχή του. Είναι λοιπόν αδύνατον εκείνος ο οποίος διαρκώς βρίσκεται μαζί με γυναίκες με τόση συμπάθεια και μεγαλώνει με τη συναναστροφή τους, να μη γίνει αγύρτης και αργόσχολος και μηδαμινός. Κι αν λέει κάτι, όλα θα είναι λόγια των αργαλειών και των μαλλιών, επειδή η γλώσσα του θα έχει μολυνθεί από το είδος των γυναικείων λόγων. Και αν κάνει κάτι, το κάνει με πολλή δουλοπρέπεια, επειδή βρίσκεται μακριά από την ελευθερία, η οποία αρμόζει στους χριστιανούς και για κανένα σπουδαίο κατόρθωμα δεν είναι χρήσιμος» (Ιωάννης Χρυσόστομος, Δ Λόγος «περί Νηστείας και Σωφροσύνης»). Ο λόγος του Ιωάννη του χρυσόστομου ξεχειλίζει από μίσος κατά των γυναικών. Στο «προς τους έχοντας παρθένουν

17 συνεισάκτους» διαβάζουμε: «Γενικά η γυναίκα είναι ένα σκουλήκι που σέρνεται, η κόρη του ψεύδους, ο εχθρός της ειρήνης. Ο κατάλογος των αμαρτημάτων και των αδυναμιών της είναι ατελείωτος: είναι ελαφρόμυαλη, φλύαρη και ακόλαστη. Πάνω απ όλα είναι παθιασμένη με την πολυτέλεια και τις δαπάνες. Φορτώνεται με κοσμήματα, πουδράρει το πρόσωπό της, βάφει τα μάγουλά της με κοκκινάδι, βάζει μυρωδικά στα ρούχα της κι έτσι γίνεται θανάσιμη παγίδα για τον εκμαυλισμό των νέων. Όσος και να είναι ο πλούτος δεν επαρκεί να ικανοποιήσει τη γυναικεία επιθυμία. Μέρα και νύκτα η γυναίκα δεν σκέπτεται τίποτε άλλο παρά το χρυσάρι και τα πολύτιμα πετράδια, τα πορφυρά υφάσματα και τα κεντήματα, τις κρέμες και τα αρώματα. Αν δεν υπήρχε η σεξουαλική επιθυμία, κανένας άνδρας με τα σωστά του δεν θα ήθελε να μοιράζεται το σπίτι του με μια γυναίκα και να υφίσταται τις επακόλουθες ζημιές, παρά τις οικιακές εργασίες που εκτελεί. Με λίγα λόγια ο Χριστιανισμός θεωρεί τη γυναίκα μόλυνση. Η ερωτική συνεύρεση μαζί της θεωρείται αμαρτία και αναγκαίο κακό. Η θρησκεία θεωρεί καλύτερο να μην έχει έρθει ο άντρας, ποτέ του, σε καμία επαφή με γυναίκα. Πρέπει να τονίσουμε πως ο Χριστιανισμός, κατάφερε να διαφοροποιηθεί τελείως από τις άλλες θρησκείες, σατανοποιώντας τη φύση του ανθρώπου. Ευτυχώς για εμάς, πολλοί δεν ακολούθησαν τις ''συμβουλές'' του, γιατί αν το είχαν κάνει, πιθανότατο το είδος μας θα είχε εξαφανιστεί. Παρά την τόσο άσχημη κατάσταση του Μεσαίωνα, υπήρχαν και περιπτώσεις όπου γυναίκες έπαιρναν ανώτατα αξιώματα και είχαν αρκετές ελευθερίες. Πολλές γυναίκες χήρευαν πριν τα τριάντα τους, κι αν ήταν αρκετά πλούσιες, μπορούσαν να παντρευτούν ξανά ή να έχουν απλώς ένα σύντροφο. Γυναίκες όπως, η Άλιενορ της Ακυιτανίας, η Λευκή της Καστίλης, η βυζαντινή πριγκίπισσα Θεοφανώ, η βασίλισσα Μαργαρίτα, η Ματθίλδη της Τοσκάνης και η Ισαβέλλα Βιλλαρδουινή, είναι μερικά από τα πολλά παραδείγματα δυναμικών γυναικών του Μεσαίωνα. Κεφάλαιο 4ο Η ισότητα της γυναίκας στην νομοθεσία Είναι γνωστό σε όλους ότι οι ρόλοι των δύο φύλων δεν προέκυψαν αυθαίρετα αλλά δημιουργήθηκαν και στηρίχθηκαν πάνω στη θέση που κατείχαν τα δύο φύλα, αρσενικό και θηλυκό, από την αρχαιότητα ακόµη έως και σήμερα. Η θέση των δύο φύλων καθόρισε και τους ρόλους που διαδραμάτιζαν τα άτομα σε κάθε κοινωνία. Το σύστημα των φύλων μπορεί ανάλογα την κοινωνία που αναφερόμαστε να ορίζεται διαφορετικά, αλλά παραμένει για όλες τις κοινωνίες ένα σύστημα ασύμμετρο καθώς το ένα φύλο θεωρείται κατώτερο από το άλλο και αυτό είναι πάντα το γυναικείο. Η ισότητα των φύλων καθιερώνεται στο Σύνταγμα από τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 2 «οι Έλληνες και Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις» και 116 παρ. 2 του Συντάγματος που προβλέπει ότι «δεν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών». Τα παραπάνω μας κάνουν να αναρωτιόμαστε: έχουν πραγματικά ίσα δικαιώματα οι γυναίκες στην κοινωνία που ζούμε; Είναι ανεκτή η διαφορετική και θετική μεταχείριση των γυναικών νομοθετικά; Κρίνεται επιβεβλημένη κατά την γνώμη μου και δικαιολογείται με κριτήρια πραγματικών

18 καταστάσεων ή ανάγκης (π.χ. βία στην οικογένεια), αξιολογικά (π.χ. ποσόστωση σε κατάληψη δημόσιων θέσεων ή στα κέντρα λήψης αποφάσεων), κοινωνικά, πολιτισμικά (π.χ. θρησκείες που θέλουν τη γυναίκα ως κατώτερο ον), πολιτικά (π.χ. καθεστώτα που επιβάλλουν την πατριαρχία). Η θετική διάκριση του νομοθέτη υπέρ των γυναικών όμως κρίνεται επιβεβλημένη και για έναν ακόμη λόγο, τον σημαντικότερο: γιατί οι γυναίκες στην άνιση, πατριαρχική κοινωνία κινδυνεύουν διπλά. Από τη μία πέφτουν θύματα διακρίσεων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους και από την άλλη κινδυνεύουν περισσότερο από τους άντρες να πέσουν θύματα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι ζήτημα αν υπάρχει μία χώρα στον κόσμο που να μεταχειρίζεται τις γυναίκες της τόσο καλά όσο τους άντρες της, αφού οι διακρίσεις με βάση το φύλο είναι μια διεθνής πραγματικότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι παρ όλο που η παρουσία των γυναικών σε εθνικές και διεθνείς δομές λήψης αποφάσεων είναι ισχνή, η εκπροσώπησή τους μεταξύ των θυμάτων των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι εντυπωσιακή: σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε ο ΟΗΕ τον Μάρτιο του 2012 μόλις μία στους πέντε βουλευτές στα νομοθετικά σώματα όλου του πλανήτη είναι γυναίκα και τονίζει τους πολύ αργούς ρυθμούς με τους οποίους αυξάνεται αυτός ο αριθμός. Σημειώνει ακόμη ότι παρά τις προσδοκίες που καλλιέργησαν πολιτικά γεγονότα όπως η Αραβική Άνοιξη αυτές δεν μετουσιώθηκαν σε εκπροσώπηση των γυναικών. Στην κορυφή της κατάταξης παραμένουν οι σκανδιναβικές χώρες με μέσο όρο 42% ενώ σε δύο χώρες το ποσοστό ξεπερνά το 50%, στην Ανδόρα και τη Ρουάντα. Γενικά σε 20 από τις 188 χώρες τα Κοινοβούλια έχουν ποσοστό συμμετοχής γυναικών μεγαλύτερο από 33%. Στην Ελλάδα, στη νέα Κυβέρνηση που σχηματίστηκε τον Ιούνιο, από τους 39 Υπουργούς και Υφυπουργούς μόνο οι 2 είναι γυναίκες! Είναι λοιπόν φανερή ακόμα μία οπισθοδρόμηση στις κατακτήσεις των γυναικών, ταυτόχρονα όμως κρίνεται επιτακτικός και αναγκαίος ο αγώνας για την εισαγωγή της ισότητας στο νομικό και πολιτικό επίπεδο. Αν τώρα, με την διάλυση του κοινωνικού κράτους και τον οδοστρωτήρα του Μνημονίου που καταργεί τα εργασιακά δικαιώματα καθίσταται ευάλωτος απέναντι στην αυθαιρεσία του κεφαλαίου ο εργαζόμενος δεν καθίσταται διπλά ευάλωτη η γυναίκα εργαζόμενη; Η μάχη δίνεται διπλά λοιπόν από μεριάς μας όχι μόνο για την μη κατάργηση της εργατικής νομοθεσίας αλλά και για την θετική λήψη μέτρων υπέρ των γυναικών για την άρση των ανισοτήτων που η συντηρητική κοινωνία επιβάλει. Αποτελεί για παράδειγμα μία σχετική θωράκιση για τις γυναίκες στη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, ο Ν. 3896/2010 ο οποίος προβλέπει την αρχή της ισότητας των αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών για την παροχή της ίδιας εργασίας (αφού συχνά για την ίδια θέση μία γυναίκα αμειβόταν λιγότερο από έναν άνδρα), την ίση μεταχείριση στα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, την αρχή της ισότητας στην πρόσβαση στην απασχόληση. Ακόμα ο ν. 3488/2006 που τιμωρεί την σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, φαινόμενο πολύ συχνό που σπάνια καταγγέλλεται, πόσο μάλλον στις σημερινές συνθήκες που η εύρεση εργασίας είναι τόσο δύσκολη! Ένα άλλο θέμα που είχε προκαλέσει προβληματική στη χώρα μας ήταν η

19 ποινικοποίηση της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα (Ν. 3500/2006). Πολλοί προέβαλαν το ερώτημα «αφού ο Ποινικός Κώδικας τιμωρεί τη σωματική βλάβη γιατί χρειάζεται ξεχωριστός νόμος για αυτό;». Κατ αρχάς διότι ο παραπάνω νόμος ποινικοποιεί και τον βιασμό εντός γάμου, κάτι το οποίο πρότερα θεωρείτο «συζυγικό καθήκον» και άρα δεν μπορούσε να καταγγελθεί ή να αποτελέσει τεκμήριο ισχυρού κλονισμού για την λύση του γάμου. Επίσης, η βία εντός της οικογένειας πρέπει να έχει ξεχωριστή απαξία ως αδίκημα με ειδική πρόβλεψη για τη φροντίδα και την αποκατάσταση των θυμάτων. Πρόκειται για ένα διεθνές πρόβλημα. Σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες ηλικίας 16 έως 44 ετών και ευθύνεται για περισσότερους θανάτους και προβλήματα υγείας από ότι ο καρκίνος ή τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα. Σε χώρες όπως η Ινδία ενδοοικογενειακή βία υπάρχει στα πλαίσια διαφωνιών για την προίκα, θεσμός ο οποίος στην Ελλάδα καταργήθηκε το 1983 με τον νόμο 1329/83. Ένας λόγος όμως που οι κυβερνήσεις «δυσκολεύονται» ή δεν θέλουν την θεσμοθέτηση τέτοιων νόμων είναι η πρόβλεψη ειδικών κονδυλίων του κρατικού προϋπολογισμού για την υλοποίησή τους, κάτι που θεωρείται «περιττό» ή «πολυτέλεια» ειδικά την υπάρχουσα περίοδο. Όμως το πρόβλημα της βίας μέσα στην οικογένεια πρέπει να αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα, διαφορετικά θα αναπαράγεται και θα διαιωνίζεται το πρότυπο και κατά αποτέλεσμα η συμπεριφορά του βίαιου άντρα, ένα πρότυπο που δεν γνωρίζει σύνορα, πολιτισμούς και τάξεις. Ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων, έγινε με τη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου με τον προαναφερθέντα Ν. 1329/1983 που προβλέπει μεταξύ άλλων και τη μη μεταβολή του επωνύμου των συζύγων μετά το γάμο στις έννομες σχέσεις τους. Ωστόσο, αντισυνταγματική είναι η πρόβλεψη του άρθ παρ. 3 ΑΚ «αν οι γονείς παραλείψουν να δηλώσουν το επώνυμο των τέκνων τους αυτά λαμβάνουν το επώνυμο του πατέρα τους». Εισάγεται έτσι αδικαιολόγητη διάκριση υπέρ των ανδρών, κατάλοιπο παρωχημένων ανδροκρατικών αντιλήψεων. Το 2008 όμως, με το νόμο υπ αριθμ. 3719/2008, εισάγεται η ευχέρεια «με συμφωνία των συζύγων ο καθένας απ αυτούς να προσθέτει το επώνυμό του στο επώνυμο του άλλου». Τίθεται πάλι εδώ το ερώτημα: υπάρχει όντως η δυνατότητα επιλογής πολλών γυναικών στο να ΜΗΝ φέρουν το επώνυμο του συζύγου τους ή αν γνωρίζουμε πολλούς άντρες που να θέλησαν να προσθέσουν στο δικό τους επώνυμο αυτό της

20 Συμπεράσματα Παρ όλο που έχουν γίνει πολλές και αξιόλογες προσπάθειες για την ισάξια αντιμετώπιση των αντρών και των γυναικών στην πάροδο των χρόνων η θέση της γυναίκας δυστυχώς παραμένει κατώτερη από αυτή του άντρα. Ωστόσο δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις κατακτήσεις της γυναίκας σε διάφορους τομείς όπως είναι η εκπαίδευση, η εργασία και η πολιτική ζωή. Μέσω αυτών των κατακτήσεων κατάφερε να εξυψώσει τον ρόλο της στην κοινωνία. Έτσι καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι το γυναικείο φύλο είναι διαφορετικό από το αντρικό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι κατώτερο. Αντίθετα με τα ιδιαίτερα προσόντα της η γυναίκα μπορεί να εμπλουτίσει την κοινωνική ζωή και τον πολιτισμό. Εξάλλου στη διαφορά βρίσκεται η ευτυχία και όχι στην ομοιομορφία

21 Βιβλιογραφία Κεφάλαιο 1ο Φεμινισμός %B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 ημερομηνία επίσκεψης 11/12 Κεφάλαιο 2ο Γυναίκα και κοινωνία- ισότητα στις δυτικές κοινωνίες u.pdf- ημερομηνία επίσκεψης 08/11 ημερομηνία επίσκεψης 1/11 ημερομηνία επίσκεψης 8/11 hl=el&sl=en&u= h%3fq%3dmalala%2byousafzai%26hl%3del%26tbo%3dd%26biw %3D1241%26bih %3D606&sa=X&ei=TDT3UPKiBIWm0QXnsYEI&ved=0CC4Q7gEwAA-- ημερομηνία επίσκεψης 29/11 %CE%9A%CE%B9%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%AF -ημερομηνία επίσκεψης 08/12 %BC%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CE%BB%CE%B1-ημερομηνία επίσκεψης 29/11 επίσκεψης 22/12 -ημερομηνία επίσκεψης 22/12 %81%CF%81%CF%8C%CE%B7_%CE%A0%CE%B1%CF%81%CF%81%CE%AD %CE%BD - ημερομηνία επίσκεψης 22/12

22 Κεφάλαιο 4 ο Η ισότητα της γυναίκας στην νομοθεσία %BA%CE%AE-%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CE%B8%CE%B5%CF %84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B4%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B7- %CF%85%CF%80%CE%AD%CF%81-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B3%CF %85%CE%BD/