ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ - ΧΩΡΟΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΜΠΟΥΤΣΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ - ΝΤΑΒΑΡΗ ΦΑΝΗ

Transcript

1 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ - ΧΩΡΟΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΜΠΟΥΤΣΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ - ΝΤΑΒΑΡΗ ΦΑΝΗ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ σελ ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ... σελ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΜΟΜΑ ΤΟ Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ.. σελ ΑΠΟΔΟΜΙΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ...σελ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ Α. σελ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 11 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 2

3 «AΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Η αποδόμηση ξεκίνησε από την απόρριψη της Σαυσσυριακής σημειολογίας. Σύμφωνα με τους αποδομιστές δεν υπάρχει κατασκευασμένο νόημα, αλλά υπερχείλιση και διάσπαση του νοήματος, αυτό που ο θεμελιωτής αυτής της θεωρίας, ο Derrida, αποκαλεί διασπορά. Η διασπορά λοιπόν ή αποδόμηση αποτελεί όρο που αναπτύχθηκε από τον Jacque Derrida ( ) «γίγαντα της φιλοσοφίας», όπως τον είχε αποκαλέσει ο Λουί Αλτουσέρ 1. Οι ιδέες του Derrida απέσπασαν την προσοχή του κοινού για πρώτη φορά όταν το 1965 όταν δημοσιεύθηκαν δύο μακροσκελή άρθρα του σε παρισινό έντυπο με τίτλο «Critique», όπου ανέπτυσσε τη θεωρία του για τη φύση της γραφής. Τα άρθρα αυτά αποτέλεσαν τη βάση για το πρώτο και ίσως διασημότερο πόνημά του, το βιβλίο με τίτλο «Περί Γραμματολογίας» που εκδόθηκε το Στο βιβλίο του αυτό μεταξύ άλλων αναλύεται και η «αποδομητική ανάγνωση» το κατεξοχήν ζήτημα που απασχόλησε τον Derrida, καθιστώντας τον διάσημο σε διεθνές επίπεδο. Η θεωρία της «αποδόμησης» είναι μια κριτική της λογοτεχνίας που απορρίπτει τις προηγούμενες θέσεις των στρουκτουραλιστών, οι οποίοι υποστήριζαν την ύπαρξη σχέσης μεταξύ γλώσσας και νοήματος και μεταξύ κειμένου και αντικειμενικής πραγματικότητας. Αποτελεί την λεπτομερή ανάγνωση κειμένων με στόχο την υπόδειξη ότι κάθε δεδομένο κείμενο, αντί να είναι ένα ενωμένο όλον, έχει αδιάλλακτα αντιφατικά νοήματα. Παράλληλα επικεντρώνεται στην ασάφεια και στην αντίφαση στο νόημα και φιλοδοξεί να αποκαλύψει τα πολλαπλά επίπεδα αυτού στη γλώσσα. Ο Jacque Derrida έχει θεωρηθεί συχνά δυσνόητος, αν όχι ακατανόητος, φιλόσοφος. Από την ανάγνωση του βιβλίου «Derrida» της Πενέλοπε Ντόιτσερ, καθηγήτριας φιλοσοφίας στο Σικάγο, συμπεραίνουμε ότι η αποδόμηση είναι μια μέθοδος ανάγνωσης και ερμηνείας, κατά κύριο λόγο των γραπτών κειμένων που προϋποθέτει την υποψία ή και την καχυποψία απέναντι σε καθετί αυτονόητο. Ωστόσο, δεν αποτελεί μέθοδο ή εργαλείο που εφαρμόζει κάποιος στο αντικείμενό του εξωτερικά, αλλά είναι κάτι που συμβαίνει στο εσωτερικό του κειμένου ή, γενικότερα, του αντικειμένου μελέτης. η αποδόμηση μπορεί να οδηγήσει σε νέους τρόπους θεώρησης της πολιτισμικής, αλλά και της ατομικής ταυτότητας. Χαρακτηριστικά η συγγραφέας γράφει: «Από τη στιγμή που λαμβάνει κανείς υπόψη 1 Ο Λουί Αλτουσέρ (γαλλ. Louis Althusser, 16 Οκτωβρίου Οκτωβρίου 1990) ήταν Γάλλος μαρξιστής φιλόσοφος. Θεωρείται ιδρυτής του δομικού μαρξισμού. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 3

4 τόσο την εσωτερική διαφορά όσο και τη διαφορά του άλλου, αρχίζει να προσέχει τον άλλο και κατανοεί ότι ο αγώνας για την ταυτότητά μας δεν αποκλείει την ταυτότητα του άλλου, είναι ανοικτή στην ταυτότητα του άλλου». Η αποδομητική ανάγνωση του Derrida εκβάλλει στην ανατροπή της εκάστοτε ιεραρχίας πραγμάτων και σχέσεων. Όπως ο J. Hillis Miller, διαπρεπής Αμερικανός που εξάσκησε την αποδόμηση, έχει εξηγήσει σε ένα δοκίμιό του, "αποδόμηση δεν είναι το να αποσυναρμολογήσεις τη δομή ενός κειμένου, αλλά μία υπόδειξη ότι το ίδιο το κείμενο έχει αποσυναρμολογήσει τον εαυτό του. Αυτό που φαίνεται ως η συμπαγής του βάση δεν είναι βράχος, αλλά αέρας". Ο Derrida φθάνει στο συμπέρασμα ότι οι λέξεις δεν έχουν καθορισμένο σημείο αναφοράς και ότι όλα τα γραπτά κείμενα αντιφάσκουν μεταξύ τους, ότι οι απαντήσεις βρίσκονται μέσα στις ίδιες τις ερωτήσεις και ότι η αποδόμηση αντιστέκεται στην τυραννία της εύκολης απάντησης. Η ριζοσπαστική θεωρία του Derrida, πέρα από τις τριβές και τις αντιθέσεις που έχει προκαλέσει στις τάξεις των ακαδημαϊκών και φιλοσόφων, κυρίως επειδή θεωρούν τη σκέψη του σύνθετη και δυσνόητη, έχει επιδράσει καταλυτικά τόσο στη θεωρία και κριτική της λογοτεχνίας και της τέχνης όσο και στη μουσική, στην αρχιτεκτονική, στην ψυχολογία, στην ιστορία και στην κοινωνιολογία. Στο συγκεκριμένο πόνημα θα εξεταστεί η επιρροή της θεωρίας του στον τομέα της αρχιτεκτονικής. «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» - ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΜΟΜΑ ΤΟ 88 Μεταξύ της 23 Ης Ιουνίου και της 30 Ης Αυγούστου του 1988, στο Museum of Modern Art (MoMA) στη Νέα Υόρκη, έγινε μία έκθεση με τον τίτλο Deconstructivist Architecture (Αποδόμηση). Ο Mark Wigley και ο Phillip Johnson επιμελήθηκαν την έκθεση του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (MoMA) με θέμα «Η αρχιτεκτονική της αποδόμησης» που έκθεσε το κίνημα και έφερε πολλαπλές αντιδράσεις από το κοινό. Η έκθεση αυτή επικεντρώνεται σε επτά διεθνείς αρχιτέκτονες των οποίων η πρόσφατη δουλειά σηματοδοτεί την εμφάνιση μιας νέας ευαισθησίας στον τομέα της αρχιτεκτονικής. Παρατηρείται εμμονή με διαγώνιους, τόξα και στρεβλή αεροπλάνα, που σκοπίμως παραβιάζουν. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 4

5 Τα σχέδιά τους συνεχίζουν τον πειραματισμό με τη δομή που ξεκίνησε από τους Ρώσους Κονστρουκτιβιστές, όμως ο στόχος της τελειότητας του 1920 ανατρέπεται. Οι παραδοσιακές αρετές της αρμονίας, της ενότητας, και της σαφήνειας αντικαθιστώνται από δυσαρμονία, θραύση, και μυστήριο. Οι αρχιτέκτονες που εκπροσωπήθηκαν στην έκθεση αυτή ήταν οι Coop Himmelb(l)au (Apartment Building in Vienna 1983, Hamburg Skyline 1985, Roof top Remodelling 1986), ο Peter Eisenman (Biology Center for the University of Frankfurt 1987), ο Frank Gehry (Familian Residence 1978, Gehry House ), η Zaha M. Hadid (The Peak 1983), ο Rem Koolhaas (Boompjes1980), ο Daniel Libeskind (City Edge 1987) και ο Bernard Tschumi (Parc dela Villette 1982). [ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ Α] Σε αντίθεση με την έκθεση Modern Architecture του 1932, η οποία συνόψιζε την αρχιτεκτονική πρωτοπορία της δεκαετίας του 20 και προφήτευε τον ερχομό του International Style που θα έπαιρνε τη θέση των ρομαντικών στυλ του προηγούμενου αιώνα, ο στόχος της έκθεσης Deconstructivist Architecture δεν ήταν να αναγνωρίσει ένα νέο στυλ. Ο επισκέπτης επιμελητής της έκθεσης, Philip Johnson, σκιαγράφησε ήδη από την περίληψη της έκθεσης το στόχο της: Είναι μία σύγκλιση μερικών σημαντικών αρχιτεκτόνων και των έργων τους, από το 1980, που δείχνει μία παρόμοια προσέγγιση με αποτέλεσμα παρόμοιες μορφές. Είναι μία συγκέντρωση παρόμοιων προσπαθειών από διαφορετικά μέρη του κόσμου. Ο συνεργάτης επιμελητής, Mark Wigley, γράφει επίσης στην περίληψη της έκθεσης: Κάθε αρχιτέκτονας απελευθερώνει τις διάφορες αναστολές του έτσι ώστε να ανατρέψει τη μορφή με εντελώς διαφορετικούς τρόπους. Καθένας κάνει θέμα ένα διαφορετικό δίλημμα καθαρής μορφής. [...] Μία αρχιτεκτονική, τελικά, στην οποία η ίδια η μορφή διαστρεβλώνεται ώστε να αποκαλυφθεί εκ νέου. ''Τα προγράμματα σε αυτήν την έκθεση χαρακτηρίζουν μια διαφορετική ευαισθησία, στην οποία το όνειρο της καθαρής φόρμας έχει διαταραχθεί. Είναι η δυνατότητα να διαταράξουμε τη σκέψη μας, για τις φόρμες που καθιστούν τα έργα ως αποδημητικά. Η έκθεση εξετάζει το σημείο της διατομής μεταξύ διαφόρων αρχιτεκτόνων, όπου ο καθένας κατασκευάζει ένα συνταρακτικό κτίριο, αξιοποιώντας τις κρυφές δυνατότητες του μοντερνισμού.'' Mark Wigley & Philip Johnson ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 5

6 Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ Το κίνημα της Αποδόμησης στην αρχιτεκτονική είναι μια εξέλιξη της μεταμοντέρνας αρχιτεκτονικής, που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του Έρχεται ως συνέχεια από τη θεωρία της «Αποδόμησης» στη λογοτεχνία. H εφαρμογή της φιλοσοφίας του Derrida αποδίδεται στην αρχιτεκτονική με τον όρο Μετά-δομισμός ή μετά-στρουκτουραλισμός. Είναι και σε κάποιο βαθμό μια μορφή της σημειωτικής ανάλυσης που άρχιζε να απορρίπτει την Σωσσυριανή σημειολογία και ανοίχτηκε στη διαπίστωση της «άπειρης σημείωσης». Η μετάφραση της θεωρίας της αποδόμησης σε σχέση με την αρχιτεκτονική επιχειρείται στο βιβλίοτου Mark Wigley The Architecture of Deconstruction Derrida s Haunt. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι η αποδόμηση σχετίζεται με την αρχιτεκτονική. Φαινομενικά η αποδόμηση δε χρειάζεται εξήγηση, δε χρειάζεται μετάφραση, αλλά αφορά μία εφαρμογή στη θεωρία της αρχιτεκτονικής. Η αρχιτεκτονική θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι αφορά τον επαναπροσδιορισμό της αποδόμησης, είναι η υλικότητα μιας αφηρημένης έννοιας. Η αποδόμηση στην αρχιτεκτονική αποτελεί τμήμα μιας έρευνας στα απεριόριστα όρια της αρχιτεκτονικής. Το ενδιαφέρον της αποδόμησης, στην αρχιτεκτονική βρίσκεται ακριβώς στην ανάγκη για αλλαγή. Ανάγκη για νέες θεωρίες και νέα ρεύματα. Ωστόσο η αρχιτεκτονική της αποδόμησης δεν αποτελεί ένα καινούργιο κίνημα. Οι νέες μορφές που συναντάμε σε σύγχρονα κτίρια είναι περισσότερο το αποτέλεσμα της μετεξέλιξης του ρωσικού κονστρουκτιβισμού όπως και του φουτουρισμού των αρχών του 20 ου αι. παρά μια νέα πλατφόρμα που παρουσιάζεται από την αποδόμηση. Η μεταφορά της αποδόμησης από τον χώρο της φιλοσοφίας στο χώρο της αρχιτεκτονικής, οδήγησε στην αμφισβήτηση οποιασδήποτε συμβατικής και ουδέτερης αρχιτεκτονικής. Στη Αρχιτεκτονική, η αποδόμηση χαρακτηρίζεται από τον κατακερματισμό, το ενδιαφέρον για το χειρισμό και την δομή της επιφάνειας με μη ευθύγραμμα σχήματα που φαίνονται να στρεβλώνουν και να εξαρθρώνουν τα στοιχεία της αρχιτεκτονικής, δηλαδή αποδομούνται. Χαρακτηριστικό των όψεων των κτιρίων αυτών είναι η παραμόρφωση, το τελικό οπτικό αποτέλεσμα τους χαρακτηρίζετε ως μη προβλέψιμο ενώ υπάρχει η αίσθηση του ελεγχόμενου χάους. Ο αποδομηστής καταγράφει τη δική του αλήθεια και το κτίριο αποκτά ένα εξιδανικευμένο νόημα σε αντίθεση με τον μεταμοντερνιστή που δίνει ένα νόημα περισσότερο συλλογικό. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 6

7 Χαρακτηριστικό της γνώρισμα αποτελεί η αμφισβήτηση της οριζοντιότητας και της καθετότητας. Επιπλέον, η μορφή δεν προκύπτει πλέον από την λειτουργία (αυτό είναι και το ασύμβατο) τη μορφή την γεννά ο μύθος, η ιστορία, η κουλτούρα και όχι η εργονομία. Δεν είναι τυχαίο πως το νέο σύνθημα ήταν «Η μορφή ακολουθεί την φαντασία» (form follows fantasy) αντίστοιχο του «η μορφή ακολουθεί την λειτουργία» (form follows function). Χάρη στις σημαντικές διαφορές τους με όλα τα άλλα κτίρια τα αποδομητικά κατέστησαν σαφές στον παρατηρητή ότι η αρχιτεκτονική είναι μία τέχνη και όχι μόνο μία μηχανική πειθαρχία. Παρατηρούνται επιρροές από τους φορμαλιστικούς πειραματισμούς τους από τις γεωμετρικές ανισορροπίες του ρωσικού κονστρουκτιβισμού. Υπάρχουν διάφορες αναφορές για την αποδόμηση στα κινήματα του 20ου αιώνα: του μοντερνισμού / μεταμοντερνισμού, του εξπρεσιονισμού, του κυβισμού, του μινιμαλισμού και της σύγχρονης τέχνης. Η αποδόμηση προσπαθεί να ξεφύγει από τα ασφυκτικά δήθεν και τους «κανόνες» του μοντερνισμού, όπως η "μορφή ακολουθεί τη λειτουργία», «καθαρότητα της μορφής," και "αλήθεια για τα υλικά" αν και αυτά αποτελέσαν την αρχή για μια στροφή προς μια νέα αρχιτεκτονική. Σύμφωνα με τον Ανδρέα Γιακουμακάτο η αρχιτεκτονική της αποδόμησης επιστρέφει στην τέχνη του κονστρουκτιβισμού και των ρωσικών πρωτοποριών, αλλά και της pop art, με φορμαλιστικές βέβαια και όχι φιλολογικές προθέσεις. «Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική «μετά τις πρωτοπορίες», πληθωρική και ψυχρά γεωμετρική, που λατρεύει και ταυτόχρονα ασκεί κριτική στη σύγχρονη κοινωνία και στο χάος των μητροπόλεων. Με βάση τη στρουκτουραλιστική σκέψη του Foucault και του Derrida, προτείνει ένα αντί-τοπικιστικό και αντί-ρεαλιστικό πλαστικό παιχνίδι, όπου οι αρχές της διαφοράς και της αποσύνθεσης αποτελούν βασικά στοιχεία της σύνταξης, ενώ στόχος δεν είναι ο χρήστης αλλά η χωρική ιδέα: η πραγματικότητα μπορεί να παραβιαστεί. Στην αποδόμηση το έργο δεν συνιστά πια ένα σαφές και ομοιογενές όλο. Η σταθερότητα, η ισορροπία, η αρμονία της μορφής καταλύονται. Τα όρια διαχέονται. Η μορφή ενσωματώνει την έννοια του χρόνου. 2 2 Ο Ανδρέας Γιακουμακάτος διδάσκει ιστορία της τέχνης στο πανεπιστήμιο της φλορεντίας. Το απόφθεγμα είναι απόσπασμα από άρθρο του 1998 στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» με τιτλο «Η σύγχρονη «ιδεολογία» της αρχιτεκτονικής - Από την αποδόμηση στην απλή γεωμετρία» ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 7

8 ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ Σε αυτό το αντιφατικό και ταυτόχρονα γοητευτικό αρχιτεκτονικό πανόραμα, αφηρημένο μαζί και παραστατικό, ξεχωρίζουν, με αρκετές διαφοροποιήσεις οι αρχιτέκτονες που συμμετείχαν στην έκθεση (Deconstructivism Architecture ) το '88, οι αποδομηστές, οι οποίοι καθιερώθηκαν ως οι κύριοι εκπρόσωποι της αποδόμησης. Τα επόμενα χρόνια κάποιοι από αυτούς τους αρχιτέκτονες συνέχισαν να χρησιμοποιούν στοιχεία από την αποδόμηση στην αρχιτεκτονική τους και άλλοι όχι. Μερικοί από αυτους ειναι ο Daniel Libeskind (Jewish Museum), ο Rem Koolhaas (Seattle Library), και ο Bernard Tschoumi (μουσείο Ακρόπολης), που συνέχισαν να σχεδιάζουν αποδημητικά κτίρια με πιο εξελιγμένες μορφές και υλικά. Άλλοι αρχιτέκτονες όπως η Ζaha Hadid, συνέχισε για κάποια χρόνια να σχεδιάζει κτίρια αποδόμησης, αλλά στη συνέχεια πέρασε σε άλλες τάσεις όπως η Blobitecture και ο παραμετρισμός. Επιπλέον προστέθηκαν και άλλοι αρχιτέκτονες που ασχολήθηκαν με την αποδόμηση (Herzog de Meuron, McBride Charles Ryan) στη σημερινή εκδοχή. Ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του κινήματος της αποδόμησης είναι ο Peter Eisenman. Ο Εisenman απορρίπτει τις δύο ιδέες στις οποίες στηρίχτηκε η κλασσική και η μοντέρνα αρχιτεκτονική. Την πρώτη που είναι, ότι ένα νόημα μπορεί να υπάρχει στο εσωτερικό μιας φόρμας, και τη δεύτερη, ότι πάντα ένα μοντέλο βρίσκεται στην αρχή της εξέλιξης, τόσο της σύνθεσης όσο και του μετασχηματισμού. Εισηγείται μια νέα θεώρηση του χρόνου και της ιστορίας συγκεκριμένα για εκείνον το αντικείμενο δεν έχει καμία ιστορία, ούτε παρελθόν, ούτε μέλλον. Η αποδόμηση κατ αυτόν αποκαλύπτει τα σημάδια μιας διαδικασίας που δεν έχει ιδανικό παρελθόν, ενώ διατηρεί μια μνήμη αυτού του παρελθόντος, αποκαλύπτοντας ένα μέλλον που δεν υπάρχει παρά μόνο μέσα στο παρόν. σε ένα παρόν χωρίς μέλλον το αντικείμενο χάνει τη συμβατική του ταυτότητα και τη σημασία του και συνεχίζει την αποδόμηση επειδή δεν υπάρχει πλέον μοντέλo μορφής, δεν υπάρχει πλέον σχέση μεταξύ αντικειμένου και αυτού που πριν του επέτρεπε να έχει νόημα. Η αρχιτεκτονική του Eisenman είναι εμπνευσμένη από την εξέλιξη της σύγχρονης σκέψης και ιδιαίτερα από την μεταμόρφωση που υπέστησαν οι μορφές μετά τη βιομηχανική επανάσταση. Η προοπτική χρησιμοποιείται ως διακοπτόμενο σύστημα χωρικής ερμηνείας. Οι αισθήσεις είναι εκείνες που «μετρούν» και αντιλαμβάνονται το χώρο. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 8

9 Ο Εisenman προσπαθεί να επαναφέρει την δισδιάστατη άυλη εικόνα από μία τρισδιάστατη πραγματικότητα. Τα αντιπαρατιθέμενα αυτόνομα στοιχεία χάνουν το σχήμα τους και δημιουργούν μια νέα μορφή χώρου. H χρήση του χρώματος ενισχύει την αντίθεση μεταξύ των αναφορικών συστημάτων. Τέλος τον Εisenman ελκύει η μή Ευκλείδεια γεωμετρία και κυρίως η γεωμετρία Boolean. Μελετάει τη θεωρία του χάους, τη θεωρία της καταστροφής, το DNA, τη συμπεριφορά των υγρών κρυστάλλων. Αυτή του η γνώση ορίζει τις αρχές που καθοδηγούν την παραμόρφωση και εξέλιξη των χώρων. Εάν ανατρέξουμε στην νεότερη αποδομιστική περίοδο παρατηρούμε ενδιαφέροντα έργα από τους νεότερους αρχιτέκτονες. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση του βετεράνου G. Behnisch και του Η. Hertsberger, που στα πρόσφατα έργα τους (αντίστοιχα ταχυδρομικό μουσείο και σχολείο στο Romerstadt της Φραγκφούρτης, θέατρο Chasse και βιβλιοθήκη της Breda) δείχνουν να γνωρίζουν καλά την τέχνη της δημιουργικής ανανέωσης. Στην ανωτάτη σχολή οικονομικών επιστημών της Ουτρέχτης (1995) και στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη του Delft (1998), οι ταλαντούχοι μελετητές της ομάδας Mecanoo προτείνουν μια εκπληκτικά ευρηματική αρχιτεκτονική, όπου η διαλεκτική εσωτερικού-εξωτερικού χώρου παραποιείται προκλητικά και η τεχνολογία μετατρέπεται σε παιχνίδι, ενώ το θέμα της εσωτερικής κίνησης και της πορείας αντλεί από την ανάλογη εμπειρία παλαιότερων Ολλανδών δασκάλων, όπως ο Van Eyck και ο ίδιος ο Hertsberger. Γράφει ο Bernard Tschumi στο βασικό για την αρχιτεκτονική της αποδόμησης βιβλίο του: Architecture and Disjunction ( ): «Δεν υπάρχει τρόπος ώστε η αρχιτεκτονική σήμερα να μπορεί να διεκδικήσει σταθερότητα νοήματος. Εκκλησίες μετατρέπονται σε κινηματογράφους, τράπεζες σε yuppie restaurants, πιλοποιεία σε studios καλλιτεχνών, σήραγγες του υπόγειου σιδηροδρόμου σε nightclubs, και μερικές φορές nightclubs σε εκκλησίες. Η υποτιθέμενη σχέση αιτίου - αιτιατού ανάμεσα στη λειτουργία και τη μορφή ("form follows function") καταδικάζεται για πάντα τη μέρα που η λειτουργία γίνεται σχεδόν τόσο εφήμερη όσο εκείνα τα περιοδικά και οι εικόνες των μέσων μαζικής ενημέρωσης στα οποία η αρχιτεκτονική εμφανίζεται τώρα να είναι τόσο της μόδας. Η ιστορία, η μνήμη και η παράδοση, που κάποτε επικαλούντο οι ιδεολόγοι της αρχιτεκτονικής, δεν είναι παρά τρόποι μεταμφίεσης, ψεύτικοι κανονισμοί για να αποφύγει κάποιος την ερώτηση του εφήμερου και της χρονικότητας.» ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 9

10 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ Α 1 Α.Coop Himmelb(l)au (Apartment Building in Vienna Β.Hamburg Skyline Γ. Roof top Remodelling Peter Eisenman (Biology Center for the University of Frankfurt 1987) ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 10

11 3. Frank Gehry (Familian Residence Ζaha M. Hadid (The Peak 1983) 5.Rem Koolhaas (Boompjes1980) ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 11

12 6.Daniel Libeskind (City Edge 1987) 7.Bernard Tschumi (Parc dela Villette 1982) ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 12

13 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Penelope Deutscher «Ντεριντά». Μετάφραση: Ιωάννα Ναούμ, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2012 Derrida Jacques, Περί γραμματολογίας Tschumi, Bernard (1994). Architecture and Disjunction Culler Jonathan, On Deconstruction: Theory and Criticism afterstructuralism, Cornell University Press, Ithaca, New York, 1982 Deconstruction II (Architectural Design Profile) by Peter Eisenman, Hiromi Fujii, Bernard Tshumi and Daniel Libeskind (Oct 1989) ΑΡΘΡΑ - ΠΗΓΕΣ Φιλιππίδης Μέμος - Μπερνάρ Τσουμί: έπεισε και «κέρδισε» Ενα μεγάλο μουσείο δεν το προσαρμόζεις στα διπλανά σπίτια του Γιώργου Καρουζάκη Του Αρη Στυλιανού- Ντεριντά για αρχάριους Γιακουμακάτος Ανδρέας - Η σύγχρονη «ιδεολογία» της αρχιτεκτονικής - Από την αποδόμηση στην απλή γεωμετρία her ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ» 13