ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΣΤΑ VOUCHER 29-64

Transcript

1 ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΣΤΑ VOUCHER Νο-ωφελούμενοι/ες nofeloumeni.gr

2 ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΣΤΑ VOUCHER ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. Πρόλογος Β. Γλωσσάρι Ορισμοί Γ. Δικαιώματα Υποχρεώσεις Δ. Επίλογος Αιτήματα Το παρόν έντυπο εκδόθηκε από τη συλλογικότητα ΝΟ-ωφελούμενοι/ες τον Ιούνιο του

3 2 Α. Πρόλογος Αυτός είναι ένας οδηγός επιβίωσης για εργαζόμενους/ες στα προγράμματα voucher (με πλήρη ονομασία «κατάρτιση και πιστοποίηση ανέργων ετών σε κλάδους αιχμής»), που ξεκινάνε το καλοκαίρι του Αν είσαι ανάμεσα στους «τυχερούς» που επιλέχθηκαν, θα γνωρίζεις ότι είχαν προηγηθεί τρία σχεδόν χρόνια διαφήμισης του συγκεκριμένου προγράμματος από κυβερνήσεις και ΚΕΚ ως το «απόλυτο φάρμακο» για να βρουν οι μακροχρόνια άνεργοι μεγάλης ηλικίας δουλειά στον ιδιωτικό τομέα. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι για να σε επιλέξουν χρειάστηκε να ανταγωνιστείς άλλους άνεργους/ες (ανάμεσα τους και κάποιους από εμάς), από τους οποίους αποδείχτηκες φτωχότερος/η, με περισσότερες ανάγκες, ή με περισσότερα χρόνια στην ανέχεια. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ακόμα και αυτό το πενιχρό εισόδημα που θα σου προσφέρει το πρόγραμμα το έχεις άμεσα ανάγκη, καθώς και ότι η καθυστέρηση έναρξης του προγράμματος σου έχει σπάσει τα νεύρα, βάζοντας ένα ακόμα λιθαράκι στο τείχος του αποκλεισμού σου από μια σχετικά αξιοπρεπή κοινωνική ζωή. Δεν θέλουμε να σου επαναλάβουμε πράγματα που ήδη ξέρεις, τα σεμινάρια των ΚΕΚ σίγουρα θα αναλάβουν αυτό το έργο, ανάμεσα σ άλλα... Θέλουμε να σε βοηθήσουμε σε σχέση με πράγματα που ενδεχομένως δεν γνωρίζεις. Έχοντας συμμετάσχει σε προγράμματα voucher στο παρελθόν και εν γένει έχοντας δουλέψει ως «ωφελούμενοι/ ες» σε διάφορες θέσεις στον ιδιωτικό ή στον δημόσιο τομέα, έχουμε μαζέψει κάποια εμπειρία για το πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις διάφορες άσχημες καταστάσεις που θα παρουσιαστούν μπροστά σου. Γνωρίζουμε αρκετά καλά πώς το όνειρο του να βρεις μια δουλειά κι ένα μικρό εισόδημα, ξαφνικά μετατρέπεται σε έναν «χαμογελαστό εφιάλτη» όταν καλείσαι να δουλέψεις χωρίς μισθό και δικαιώματα και ταυτόχρονα να είσαι υποχρεωμένος να δείχνεις την «καλύτερη σου εικόνα» στο αφεντικό. Δεν θέλουμε φυσικά να συνεισφέρουμε στο άγχος σου, αλλά να βοηθήσουμε να αντιμετωπίσεις την καθημερινή ψυχολογική τρομοκρατία που σε περιμένει. Για εμάς τα voucher ως προς τον βασικό τους σκοπό δεν αποτελούν ούτε ευκαιρία, ούτε μαθητεία. Σίγουρα δίνουν σε κάποιους/ ες από εμάς την ευκαιρία να βρουν μια δουλειά των 500 ευρώ, ενώ δεν αρνούμαστε ότι ανάμεσα σε πολλές μπούρδες που θα ακούσεις, ενδεχομένως να μάθεις και πέντε χρήσιμα πράγματα στα σεμινάρια

4 και στην «πρακτική άσκηση». Αλλά ο βασικός τους σκοπός είναι άλλος. Το να εκπαιδευτούμε στην πραγματικότητα να δουλεύουμε χωρίς μισθό και εργασιακά δικαιώματα με αντάλλαγμα ένα μελλοντικό εξιτήριο από την φυλακή της φτώχειας και της ανεργίας. Η ταμπέλα του «ωφελούμενου» διασφαλίζει ταυτόχρονα ότι ένα κομμάτι των ανέργων θα καλύπτει σε ετήσια βάση τις πάγιες και διαρκείς ανάγκες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που μένουν κενές λόγω των πολιτικών της υποτίμησης και της απαξίωσης της εργατικής δύναμης. Έτσι, υποβιβάζει συνολικά τα εργασιακά δικαιώματα, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μοχλό πειθάρχησης απέναντι σε διεκδικήσεις, προμηνύοντας το μέλλον όποιου βρεθεί στην ανεργία. Θέλει να μας κάνει να αποδεχθούμε συνολικά την ιδεολογία των αφεντικών για την εργασία: Ότι αυτή αποτελεί μια ατομική ευκαιρία ή «ωφέλεια», για την οποία πρέπει να νοιώθουμε τυχεροί και όχι να «γκρινιάζουμε» για δικαιώματα και να δαγκώνουμε το χέρι που μας ταΐζει. Συνεπώς, μας καλούν να ενσωματώσουμε την άποψη ότι εμείς φταίμε για την ανεργία και τη φτώχεια μας, και όχι αυτοί που μας την επέβαλλαν βίαια, καθώς και να αποδεχθούμε ως φυσιολογική κατάσταση την εργασιακή ζούγκλα του κόσμου του κεφαλαίου. Εμείς αντίθετα υποστηρίζουμε ότι παρ όλη την ανέχειά μας μπορούμε να ζήσουμε ατομικά και συλλογικά ακολουθώντας έναν άλλο δρόμο. Το δρόμο της εργασιακής αξιοπρέπειας και της συλλογικής διεκδίκησης όσων δικαιούμαστε με βάση τους νόμους τους και όσων θα έπρεπε να δικαιούμαστε κόντρα στους νόμους τους. Ακόμα και τα λίγα που δικαιούμαστε με την ταμπέλα του «ωφελούμενου» δεν υπάρχει κανένας φορέας για να μας τα διασφαλίσει, παρά μόνο η συναδελφική αλληλεγγύη και δραστηριοποίηση. Αλλά κι αυτά τα λίγα τα διεκδικούμε κόντρα στη λογική του «ωφελούμενου», τα διεκδικούμε ως εργαζόμενοι που εξαιρούνται από το εργατικό δίκαιο και ζητούν τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτό. Παλεύουμε με άλλα λόγια για τα λίγα, ζητώντας πολλά παραπάνω, το εξής ένα βασικό: να καταργηθεί η έννοια του «ωφελούμενου» και να αναγνωριστούμε από τη στιγμή που δουλεύουμε έστω και για ένα λεπτό, ως εργαζόμενοι/ες με πλήρη δικαιώματα. Γνωρίζουμε τον αντίλογο: «Καλά τα λέτε αλλά έτσι πως είναι τα πράγματα δεν αλλάζει τίποτα, κι εμένα η μόνη διέξοδος για να βρω δουλειά αυτή τη στιγμή είναι αυτά τα προγράμματα. Δεν είναι πιο συμφέρον οπότε να κοιτάξω πώς θα επιτύχω αυτόν το σκοπό χωρίς να εκτεθώ στην εργοδοσία;». Δεν διαφωνούμε ότι μπορείς να 3

5 4 προσπαθήσεις να βρεις δουλειά μέσα από τα voucher, αρκεί βέβαια να μην πατήσεις επί πτωμάτων και να μη χρειαστεί να φιλήσεις κατουρημένες ποδιές... Καταλαβαίνουμε πολύ καλά επίσης ότι με τα αφεντικά είναι πανεύκολο να μιλήσεις σε ευχάριστο κλίμα για χίλια δυο πράγματα, αρκεί να μην αναφέρεις κάποιες «τζιζ» λέξεις όπως μισθός, δεδουλευμένα, δικαιώματα, συνδικαλισμός. Διαφωνούμε σε δύο σημεία. Πρώτον: Ότι άμα απλά κοιτάξεις την πάρτη σου και δουλέψεις σιωπηλός και υπάκουος θα βρεις σίγουρα τον δρόμο για μια αξιοπρεπή εργασία και ζωή. Δεύτερον: Ότι τίποτα δεν αλλάζει κι οι συλλογικοί αγώνες δεν έχουν καμία αξία. Τα τελευταία δύο χρόνια, από την εμπειρία μας μέσα από τη συνέλευση «ΝΟ-ωφελούμενοι» και πιο πριν μέσα από τη «Συνέλευση εργαζομένων/ανέργων στην κοινωφελή εργασία και στα προγράμματα ΟΑΕΔ/ΕΣΠΑ» (ΣΥΝΕΚΟΧ), έχουμε δει ένα σωρό πράγματα που έχουν σχέση με την εργασία μας να αλλάζουν ως αποτέλεσμα συλλογικών αγώνων που δώσαμε. Τα «κοινωφελή προγράμματα» στο δημόσιο όταν πρωτοξεκίνησαν είχαν πολλά παρόμοια χαρακτηριστικά με τα voucher του ιδιωτικού τομέα. Έλλειψη μισθού, αδειών, πληρωμή σε δόσεις, δυο αφεντικά τα οποία σε πετούσαν μπαλάκι το ένα στο άλλο όποτε ζητούσες να πληρωθείς. Οι συλλογικοί αγώνες που δόθηκαν έχουν διασφαλίσει πλέον ότι οι «ωφελούμενοι» σε «κοινωφελή προγράμματα» πρέπει να πληρώνονται κάθε μήνα, μπορούν να απουσιάζουν από την δουλειά, να αρρωσταίνουν χωρίς να χάνουν μισθό κτλ. «Ναι», θα πει κάποιος, «όμως αυτά που γίνονται στο δημόσιο, δεν γίνονται στον ιδιωτικό. Ισχύουν πράγματι οι χαοτικές διαφορές στο καθεστώς εργασίας, δεν λέμε ότι μπορούμε να επαναλάβουμε μηχανικά τους αγώνες που δόθηκαν στα κοινωφελή προγράμματα για να κατακτήσουμε δικαιώματα ως voucherάδες. Λέμε ότι όπου δόθηκαν αγώνες, είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, οι συνθήκες εργασίας άλλαξαν προς το καλύτερο. Στα voucher ξέρουμε π.χ. πως όλα τα προηγούμενα χρόνια μόνο η κινητοποίηση των voucherάδων διασφάλισε την κάπως έγκαιρη πληρωμή των δεδουλευμένων. Αν περιμένεις μέσα από αυτόν τον «οδηγό επιβίωσης» κάποια μαγική λύση στα προβλήματα που θα βρεις μπροστά σου στα voucher 29-64, θα σε απογοητεύσουμε. Έχουμε επιλέξει να μην περιμένουμε θαύματα και σωτήρες αλλά να βασιζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις, χωρίς τις πλάτες κανενός κόμματος και εργατοπατέρα, μέσα από οριζόντιες και αυτο-οργανωμένες διαδικασίες, ανοιχτές σε κάθε

6 εργαζόμενο/η και άνεργο/η. Προσπαθούμε σίγουρα η συσσωρευμένη εμπειρία μας, η οπτική και οι προβληματισμοί μας να σε βοηθήσουν να αντέξεις την πίεση της απλήρωτης εργασίας. Κι ελπίζουμε να συναντηθούμε στο όχι μακρινό μέλλον σε αγώνες για όλα όσα δικαιούμαστε και τα στερούμαστε. Β. Γλωσσάρι/ορισμοί Τι είναι: α. Ωφελούμενος/η: Ως «ωφελούμενος/η» ορίζεται από το κράτος και τον ΟΑΕΔ κάθε άνεργος/η που του παρέχεται «απασχόληση» ή «κατάρτιση» από κρατικά προγράμματα (χρηματοδοτούμενα από το ΕΣΠΑ) «καταπολέμησης της ανεργίας», με σκοπό να αποκτήσει προσόντα (skills) και εμπειρία ώστε να μπορέσει να εισέλθει/επανέλθει στην αγορά εργασίας. Η λέξη «ωφελούμενοι» σημαίνει βασικά ότι δεν θεωρούμαστε εργαζόμενοι, απλά η παροχή εργασίας είναι ένα από τα καθήκοντα μας στα πλαίσια του προγράμματος για να «ωφεληθούμε εμείς πρώτα απ όλα» (sic). Επειδή εμείς οι μόνοι που βλέπουμε να «ωφελούνται» από αυτή τη διαδικασία ανακύκλωσης της ανεργίας και παροχής δωρεάν εργατικού δυναμικού είναι τα διαφόρων λογής αφεντικά, χρησιμοποιούμε τον όρο «ωφελούμενοι» πάντοτε εντός εισαγωγικών. Σκοπός μας είναι αρνηθούμε αυτόν τον ρόλο και να αναγνωριστούμε ως εργαζόμενοι με δικαιώματα και αντίστοιχα ως άνεργοι που δεν ευθύνονται για την ανεργία και χρειάζονται αξιοπρεπές επίδομα ανεργίας χωρίς προϋποθέσεις για να επιβιώσουν. «Ωφελούμενοι» του συγκεκριμένου προγράμματος είναι όσοι άνεργοι/ες, εγγεγραμμένοι στα Μητρώα Ανεργίας του ΟΑΕΔ, υποβάλλουν αίτηση συμμετοχής, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις: α) να έχουν γεννηθεί από μέχρι και , β) να είναι απόφοιτοι υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ή δευτεροβάθμιας ή μεταδευτεροβάθμιας, ΑΕΙ/ΤΕΙ και γ) να μην έχουν παρακολουθήσει άλλο συγχρηματοδοτούμενο από το ΕΚΤ πρόγραμμα κατάρτισης κατά το τελευταίο δίμηνο (πλην προγραμμάτων κατάρτισης σε ΤΠΕ). Όσοι/ ες πληρούν τα κριτήρια και επιλεχθούν με βάση τη μοριοδότηση που έχουν συγκροτούν το «Μητρώο Ωφελουμένων», που συνολικά αποτελείται από άτομα. Προσοχή όμως! Σε περίπτωση που ο «ωφελούμενος» απολέσει την ιδιότητα του εγγεγραμμένου ανέργου 5

7 6 στα μητρώα ανεργίας του ΟΑΕΔ οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια τους προγράμματος, διαγράφεται από το Μητρώο Ωφελουμένων και η επιταγή κατάρτισης του ακυρώνεται, δηλαδή δεν δικαιούται χρήματα από το πρόγραμμα. β. Σύστημα επιταγών κατάρτισης: Είναι η ελληνική ονομασία των προγραμμάτων που είναι πιο γνωστά ως voucher. Υποτιθέμενος σκοπός είναι ο «ωφελούμενος» να αποκτήσει μια «επιταγή κατάρτισης», την οποία εξαργυρώνει σε ένα ΚΕΚ της επιλογής του. Αυτό, παίρνοντας τα λεφτά του ΕΣΠΑ, του παρέχει επαγγελματική κατάρτιση σε κάποιον τομέα και ταυτόχρονα του βρίσκει επιχειρήσεις να πραγματοποιήσει «πρακτική άσκηση» πάνω σε αυτά που διδάχθηκε. γ. Επιταγή κατάρτισης: Πρόκειται ουσιαστικά για την οικονομική αξία που αντιστοιχεί στη συνολική κατάρτιση του «ωφελούμενου», δηλαδή για την αμοιβή από τα ΕΣΠΑ με τα οποία πληρώνονται τα ΚΕΚ, εξαργυρώνοντας την επιταγή κατάρτισης που τυπικά αποκτά ένας «ωφελούμενος» που επιλέγεται για το πρόγραμμα. Είναι ένα συνολικό ποσό 1155 ευρώ (945 για κατάρτιση και «πρακτική άσκηση», 60 ευρώ για συμβουλευτική και 150 ευρώ για πιστοποίηση), το οποίο μπορεί να φθάσει τα 1355 ευρώ, αν ο «ωφελούμενος/η» προσληφθεί μετά την «πρακτική», υποτίθεται ως αποτέλεσμα της πολύ καλής εκπαίδευσης από το ΚΕΚ. Με αυτά τα λεφτά καλύπτονται οι μισθοί των εργαζομένων του ΚΕΚ, οι φωτοτυπίες που μας δίνονται, οι καφέδες και τα κρουασάν, καθώς και η ασφάλιση μας κατά τη διάρκεια της «πρακτικής». Η «ενεργοποίηση» της επιταγής κατάρτισης (να διαλέξει δηλαδή ο «ωφελούμενος/η» το ΚΕΚ το οποίο θα πάρει τα λεφτά του ΕΣΠΑ) πρέπει να γίνει μέχρι δύο μήνες από την κατάρτιση του Μητρώου Ωφελουμένων. δ. Πάροχος κατάρτισης: Πάροχος είναι το καλό μας ΚΕΚ που αναλαμβάνει την εκπαίδευση μας και την «πρακτική άσκηση» σε επιχείρηση που ακολουθεί. Πρέπει να έχει σχετική άδεια ως Κέντρο Δια Βίου Μάθησης. Η θεωρητική μας κατάρτιση περιλαμβάνει σίγουρα θεματικές ενότητες που αφορούν «οριζόντιες δεξιότητες», οι οποίες είναι α) Τεχνικές αναζήτησης εργασίας, β) «Υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία γ) βασικές αρχές

8 εργατικού δικαίου και, υπό την προϋπόθεση ότι το πρόγραμμα σπουδών του προγράμματος κατάρτισης δεν προβλέπει εκπαιδευτικές ενότητες σε ΤΠΕ, δ) «Χρήση εφαρμογών Η/Υ». Τα ΚΕΚ, όπως είδαμε, συμμετέχουν στο πρόγραμμα για να επωφεληθούν από το κονδύλι του ΕΣΠΑ μέσω της επιταγής κατάρτισης αξίας 1155 ευρώ που λαμβάνουν για την εκπαίδευση κάθε «ωφελούμενου». Ο φέρελπις ωφελούμενος λοιπόν ξεκινά την εργασιακή του κατάρτιση σε κάποιο ΚΕΚ, όλος χαρά που θα μάθει κάτι χρήσιμο για το εργασιακό του μέλλον. Σε τμήματα που απαρτίζονται από 5 έως 25 άτομα θα πρέπει να διδαχθεί μια από τις παρακάτω ειδικότητες: Εμπόριο, Logistics, Έργα Υποδομής και Τεχνικά Επαγγέλματα, Τουρισμός, Περιβάλλον-Διαχείριση Στερεών και Υγρών Αποβλήτων, Τρόφιμα-Ποτά, Ενέργεια, Αγροτικός Τομέας, Βιομηχανία. Η κάθε ειδικότητα θα πρέπει να έχει σχέση με την θέση πρακτικής άσκησης στην οποία θα τοποθετηθεί. Στη πραγματικότητα, τα ΚΕΚ στοιβάζουν τους «ωφελούμενους» σε όσο μεγαλύτερα τμήματα γίνεται, στα οποία διδάσκονται γενικολογίες, ανεξαρτήτως του χώρου εργασίας του κάθε «ωφελούμενου». Η τσάτρα-πάτρα ύλη που διδάσκεται, ξεκινά από κανόνες συμπεριφοράς και εργασιακής ηθικής και καταλήγει σε διάφορα tips του πως να είσαι πελατοκεντρικός και πως να δείξεις το κατάλληλο ζήλο για να σε κρατήσουν στην επιχείρηση. Τα ΚΕΚ εκμεταλλεύονται τη φτηνή πνευματική εργασία των διαφόρων απόφοιτων ανώτερων σχολών της χώρας, οι οποίοι, πιεσμένοι από την επισφάλεια, αναγκάζονται να διδάσκουν πολλές ώρες την εβδομάδα με πενιχρούς μισθούς και αδιανόητα ωράρια, χωρίς πληρωμή για τις ώρες προετοιμασίας του μαθήματος, διόρθωσης των γραπτών, εξετάσεων των μαθητών. Πάνω στην πλάτη αυτών των εξαθλιωμένων καθηγητών, οι ιδιοκτήτες των ΚΕΚ κερδοσκοπούν εκμεταλλευόμενα τα λεφτά των ΕΣΠΑ. ε. Δικαιούχος: Πρόκειται για την «Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ του Υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Τομέας Απασχόλησης και Κοινωνικής Οικονομίας» (ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ, για συντομία). Πρόκειται ουσιαστικά για την ειδική επιτροπή στο Υπουργείο Εργασίας, που έχει την γενική ευθύνη για να πραγματοποιηθεί το πρόγραμμα voucher, άρα σε αυτούς απευθυνόμαστε για διάφορα στραβά που θα συναντήσουμε κατά τη διάρκεια της «κατάρτισης» μας. Υποτίθεται ότι (αντιγράφουμε από τον οδηγό εφαρμογής, τα 7

9 8 έντονα γράμματα δεν είναι δικά μας) «η ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ δεν υποχρεούται να ενημερώνει με οποιονδήποτε άλλο τρόπο (π.χ. εγγράφως, κλπ) τους ενδιαφερόμενους, οι οποίοι οφείλουν να λαμβάνουν γνώση των κατευθύνσεων και οδηγιών με δική τους φροντίδα και επιμέλεια, από την ειδική ιστοσελίδα Εμείς πάλι, γνωρίζοντας πολύ καλά πώς λειτουργούν αυτά τα προγράμματα σε βάρος ημών των «ωφελούμενων», ξέρουμε ότι αν δεν «ενοχλήσουμε» με τηλέφωνα ή επιτόπιες επισκέψεις στα γραφεία τους τα στελέχη των υπουργείων, δεν πρόκειται να βρούμε απαντήσεις σε πολλά ζητήματα που μας καίνε κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Τα γραφεία της συγκεκριμένης επιτροπής βρίσκονται στην Κοραή 4, δίπλα στη στάση Πανεπιστημίου του Μετρό, το τηλ. επικοινωνίας που δίνεται στην ιστοσελίδα των ΕΣΠΑ είναι (φανταζόμαστε θα υπάρχουν κι άλλα) και το φαξ είναι στ. Επόπτης πρακτικής: Ο οριζόμενος από τον ΚΕΚ υπεύθυνος, για την παρακολούθηση, εποπτεία, καθοδήγηση, υποστήριξη των καταρτιζομένων πριν αλλά και κατά διάρκεια υλοποίησης της «πρακτικής άσκησης» στις επιχειρήσεις. Αυτός συνήθως απλά μας νουθετεί να είμαστε «καλοί/ες» στην «πρακτική», με την ελπίδα ότι θα μας κρατήσουν. Εμείς μπορούμε να απευθυνθούμε σε αυτόν για ό,τι πάει στραβά με άμεση ευθύνη του ΚΕΚ. Συνήθως είναι υπεύθυνος και για την τήρηση του απουσιολογίου. ζ. Εργασιακός υπεύθυνος: Ο οριζόμενος από την επιχείρηση εργαζόμενος της, ο οποίος θα έχει την ευθύνη του «ωφελούμενου»/ «ασκούμενου» και θα συνεργάζεται άμεσα με τον επόπτη πρακτικής άσκησης. Σε μικρές επιχειρήσεις μπορεί να είναι και το ίδιο το αφεντικό ή κάποιο τσιράκι του. Είναι υπέυθυνος για τον καθορισμό του αντικειμένου εργασίας μας. Εμείς πάλι σε αυτόν μπορούμε να απευθυνθούμε για ό,τι πάει στραβά με άμεση ευθύνη της επιχείρησης. η. Συμβουλευτική υποστήριξη Η συμβουλευτική υποστήριξη είναι μία από τις φοβερές υπηρεσίες που πρέπει να προσφέρει ο πάροχος κατάρτισης στον «ωφελούμενο/η», προκειμένου να δικαιολογήσει την ύπαρξή του αλλά και τα χρήματα που παίρνει.

10 Αποτελείται από τρεις φάσεις: α) πριν την έναρξη του θεωρητικού μέρους κατάρτισης, β) μετά τη λήξη του θεωρητικού μέρους, πριν το στάδιο της πρακτικής άσκησης και γ) κατά τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης έως ή/και μετά τη λήξη της. Η α φάση περιλαμβάνει μία ατομική συνεδρία με το σύμβουλο, όπου γίνεται η επιλογή του αντικειμένου κατάρτισης (ειδικότητας) από τον «ωφελούμενο», που αποτυπώνεται σε έγγραφο το οποίο υπογράφεται από τον «ωφελούμενο», τον σύμβουλο και τον Πάροχο. Σε αυτή τη φάση ο «ωφελούμενος» ενημερώνεται και για τις διαθέσιμες θέσεις πρακτικής άσκησης, μέσω του επόπτη πρακτικής. Με τη συμμετοχή στην πρώτη ατομική συνεδρία συμβουλευτικής πραγματοποιείται η έναρξη της συμμετοχής του «ωφελούμενου» στo πρόγραμμα. β φάση: Μια δεύτερη ατομική συνεδρία πραγματοποιείται έως πέντε ημέρες μετά τη λήξη του θεωρητικού μέρους της κατάρτισης, η οποία αποσκοπεί στην «προετοιμασία» των «ωφελουμένων» για την πρακτική άσκηση αλλά και γενικότερα για την αγορά εργασίας... Όπως αναφέρεται στην προκήρυξη, μπορεί να περιλαμβάνει τα εξής: σύνταξη βιογραφικού, τρόποι εξεύρεσης εργασίας εντός και εκτός ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, προετοιμασία για συνέντευξη με εργοδότη /εκπρόσωπο επιχείρησης. γ φάση: Κατά τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης έως τη λήξη της ή/και κατά το διάστημα ενός μήνα μετά τη λήξη της, ο Πάροχος παρέχει «υπηρεσίες παρακολούθησης» των ωφελουμένων μέσω του Επόπτη Πρακτικής Άσκησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις ανάγκες της συμβουλευτικής δημιουργείται ατομικός φάκελος του ωφελούμενου, ο οποίος ενημερώνεται κατά τη διάρκεια της συμβουλευτικής. Τέλος, στην περίπτωση που κάποια/ος «ωφελούμενη/ος» για κάποιο λόγο, που θα πρέπει να αναφέρει, δεν καταφέρει να παραβρεθεί σε κάποια ατομική συνεδρία, ο Πάροχος υποχρεούται να φροντίσει για την έγκαιρη αναπλήρωσή της. Δεν αναφέρεται κάποια κύρωση για τους «ωφελούμενους». θ. Πιστοποίηση γνώσεων και δεξιοτήτων: Πιστοποίηση γνώσεων και δεξιοτήτων είναι η διαδικασία εξετάσεων αυτών που μάθαμε, ή πολλές φορές αυτών που δεν μάθαμε, στο ΚΕΚ. Διενεργούνται από ελληνικούς ή διεθνείς φορείς πιστοποίησης. Η συμμετοχή των «ωφελουμένων» (εντός είκοσι μερών μετά την κατάρτιση και τις δύο προβλεπόμενες ατομικές συνεδρίες) στις εξετάσεις πιστοποίησης είναι υποχρεωτική για μία φορά (ανεξαρτήτως 9

11 10 επιτυχίας). Οι εξετάσεις αυτές θα επαναληφθούν υποχρεωτικά μία φορά (επανεξετάσεις) εφόσον ο «ωφελούμενος/η» σε περίπτωση αποτυχίας επιθυμεί να εξεταστεί για δεύτερη φορά ή αδυνατούσε να συμμετάσχει κατά την πρώτη εξέταση. Προσοχή: Δεν έχει σημασία να περάσεις το τεστ, όσο το να συμμετάσχεις σε κάποια από τις δυο εξετάσεις. Αν δεν το κάνεις, χάνεις τα λεφτά που δικαιούσαι, ακυρώνεται η επιταγή κατάρτισης και διαγράφεσαι από το Μητρώο Ωφελουμένων, ενώ κι ο πάροχος κατάρτισης χάνει όποιο κονδύλι του αναλογούσε. Οι εξετάσεις στην ουσία αποτελούνται από κάμποσες ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, πολλές από τις οποίες απλά αναπαράγουν την άποψη των αφεντικών για το πώς οφείλει να συμπεριφέρεται ο ιδανικός εργαζόμενος (π.χ. «κατά μέσο όρο πόσες φορές ένας υπάλληλος υποδοχής είναι λογικό να κάνει «εμμμ...» όταν μιλάει σε πελάτες;») Αν τώρα ολοκληρώσεις επιτυχώς τις εξετάσεις (στα προηγούμενα voucher πετύχαινες όταν έπαιρνες βαθμό πάνω από 6,5 με άριστα το 10) θα σου χορηγηθεί ένα σχετικό πιστοποιητικό από τον οικείο φορέα πιστοποίησης. Σε περίπτωση που δεν πάρεις «καλό» βαθμό σου χορηγείται από το Φορέα πιστοποίησης βεβαίωση συμμετοχής στις εξετάσεις πιστοποίησης. Από τη λειτουργία των προγραμμάτων voucher τα προηγούμενα χρόνια γνωρίζουμε ότι οι γνώσεις που παρέχονται από τα ΚΕΚ είναι γνώσεις γενικού περιεχομένου που μαθαίνονται με ταχύρριθμα σεμινάρια και το πιστοποιητικό δεν έχει καμία ιδιαίτερη αξία στην αγορά εργασίας. Αλλά και η γενικότερη λογική των προγραμμάτων είναι ότι το πρόβλημα της ανεργίας είναι ατομική μας ευθύνη, λόγω της δικής μας έλλειψης προσόντων και γνώσεων. Για εμάς, αυτή είναι η άποψη των αφεντικών για την ανεργία, αφού δεν βλέπει ούτε την έλλειψη θέσεων εργασίας, ούτε τους ταξικούς αποκλεισμούς από το εκπαιδευτικό σύστημα των πιο φτωχών στρωμάτων. Δεν αρνούμαστε τη σημασία της απόκτησης γνώσεων (και πόσο μάλλον παιδείας) σε οποιαδήποτε στάδιο της ζωής μας, αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε, οι δουλειές για τις οποίες προοριζόμαστε μέσω των προγραμμάτων voucher είναι σε μεγάλο βαθμό ανειδίκευτες εργασίες, ή εργασίες με μικρό επίπεδο εξειδίκευσης που οι γνώσεις που απαιτούν μαθαίνονται κυρίως στην πράξη σε πολύ σύντομο διάστημα. Άρα και η πιστοποίηση είναι μια τυπική διαδικασία που στόχο έχει να επικυρώσει ότι δεν αντιμετωπιζόμαστε ως εργαζόμενοι/ες αλλά ως μαθητές/τριες που χρειαζόμαστε εκπαίδευση για να γίνουμε στο μέλλον «κανονικοί εργαζόμενοι/ες».

12 Συνεπώς δεν αναγνωρίζουμε την ανάγκη κάποιας εξέτασης ή πιστοποίησης για να κάνουμε τις δουλειές που μας προσφέρονται. Ακόμα περισσότερο, δεν ανεχόμαστε να καθυστερεί η πληρωμή μας λόγω προβλημάτων στη διαδικασία πιστοποίησης, όπως συνέβη στα προγράμματα Voucher τουρισμού της περιόδου Στα προγράμματα voucher ελπίζουμε ότι δεν θα δημιουργηθούν ανάλογες επιπλοκές, αν και το μόνο που αναφέρεται γενικά και αόριστα είναι ότι το επίδομα θεωρητικής κατάρτισης (το πρώτο πακέτο χρημάτων που δικαιούμαστε, βλ. παρακάτω) θα καταβάλλεται μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας πιστοποίησης. Εμείς παρ όλα αυτά ζητάμε την κατάργηση της λογικής του να βαφτίζεται η εργασία μας «μαθητεία», άρα και την κατάργηση κάθε διαδικασίας πιστοποίησης από την οποία να εξαρτάται η πληρωμή της εργασίας μας. ι. Εκπαιδευτικό επίδομα: Πρόκειται για την αμοιβή μας για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα, αυτό που θα λέγαμε μισθό αν ονομαζόμασταν εργαζόμενοι/ες. Περιλαμβάνει το «επίδομα θεωρητικής κατάρτισης» το οποίο ανέρχεται σε 600 Ευρώ (120 ώρες επί 5 ευρώ/ώρα) και το «επίδομα πρακτικής άσκησης» το οποίο ανέρχεται σε: 2000 Ευρώ (500 ώρες επί 4 ευρώ/ώρα), όλα τα ποσά είναι μεικτά. H εμπειρία μας από τα προηγούμενα προγράμματα voucher, δείχνει ότι τα ελάχιστα αυτά χρήματα αργούν να καταβληθούν, παρόλο που είναι επιδοτούμενα. Ο εμπαιγμός και το σπάσιμο νεύρων είναι κομμάτι των voucher που προοδευτικά δυναμώνει καθώς ξεκινάει από την πρώτη μέρα που θα συμμετέχουμε στα προγράμματα αυτά. Αν υπάρξει λοιπόν αυτή η καθυστέρηση, τα ΚΕΚ συνήθως αποποιούνται της ευθύνης λέγοντας ότι έχουν σταλθεί οι φάκελοι με τα ονόματα στο Υπουργείο Εργασίας ενώ πιο πιθανό είναι να κερδίσει κανείς το Τζοκερ παρά να βγάλει άκρη μόνος του με το Υπουργείο. Για την ιστορία, τα ΚΕΚ έχουν τσεπώσει έως ευρώ κατ άτομο. Για το τι να κάνουμε σε περίπτωση που καθυστερεί η πληρωμή οποιαδήποτε δόσης του επιδόματος, δες παρακάτω, στην ενότητα «δικαιώματα υποχρεώσεις» την υποενότητα «μισθός επιδόματα». 1 Για τα Voucher τουρισμού βλ. Σχετικά με την καθυστέρηση στις πληρωμές των voucher τουρισμού στο ενώ για τον αγώνα που δόθηκε για την καταβολή των δεδουλευμένων βλ. nofeloumeni.gr/2016/03/31/insete/ και inseteparemvasi/. 11

13 12 κ. Επιχείρηση πρακτικής άσκησης: Πρόκειται για τις επιχειρήσεις στις οποίες καλούμαστε να εργαστούμε ως «ωφελούμενοι/ες»-«μαθητευόμενοι/ες» και οι οποίες θα εκμεταλλευτούν την εργασία μας χωρίς να πληρώσουν ούτε ένα ευρώ για την κατάρτιση μας και για την εργασία μας, που βαφτίζεται «πρακτική άσκηση». Ουσιαστικά είναι οι μεγαλύτεροι ωφελούμενοι από τα προγράμματα voucher, καθώς τους δίνεται η ευκαιρία να καλύψουν τις ανάγκες τους σε εργασία χωρίς να καταβάλλουν τους μισθούς που θα αναλογούσαν σε κανονικούς εργαζόμενους. Βασικά, χωρίς να καταβάλλουν τίποτα. Πρόκειται για οργανισμούς και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου στα οποία δεν συμμετέχει άμεσα το Ελληνικό Δημόσιο (εκτός από τα προγράμματα κατάρτισης σε ειδικότητες του Αγροτικού Τομέα όπου η «πρακτική άσκηση» δύναται να διεξαχθεί σε επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα). Με δεδομένο λοιπόν ότι οι επιχειρήσεις αυτές επωφελούνται από τζάμπα εργατικό δυναμικό, σύμφωνα με το πρόγραμμα υπάρχουν κάποιες απαγορεύσεις στο τι μπορεί να κάνουν οι επιχειρήσεις με το δώρο που τους προσφέρεται. Έτσι, απαγορεύεται ο δανεισμός «ωφελουμένων» σε άλλη επιχείρηση συγγενικών ή μη συμφερόντων, όπως και το να συμμετάσχει στο πρόγραμμα μια επιχείρηση που είναι ταυτόχρονα πάροχος κατάρτισης. Τέλος, υποτίθεται ότι απαγορεύεται η επιχείρηση να προβεί σε μείωση του προσωπικού της από την ημερομηνία υπογραφής της τριμερούς σύμβασης και για όσο διάστημα διαρκεί η υλοποίηση της «πρακτικής άσκησης». Σε περίπτωση που υπάρξει κάποια απόλυση, θα πρέπει η επιχείρηση εντός δέκα εργάσιμων ημερών να προβεί σε νέα πρόσληψη. Φυσικά, σε αυτό το σημείο υπάρχουν διάφορα παραθυράκια που τα γνωρίζουν πολύ καλά τα αφεντικά που θέλουν να αντικαταστήσουν εργαζόμενους για τους οποίους πληρώνουν το εργατικό κόστος με εργαζόμενους μέσω voucher: πολλές απολύσεις μπορούν να βαφτιστούν «οικειοθελείς αποχωρήσεις», ή να μην υπολογιστούν στις απολύσεις οι συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου που δεν ανανεώνεται η σύμβαση τους για να μην εξετάσουμε και τη «μαύρη» και αδήλωτη εργασία, τα «μπλοκάκια» κτλ. Σε κάθε περίπτωση, είναι προς το συμφέρον μας ως εργαζόμενοι/ες-άνεργοι/ες να δημοσιοποιούμε τέτοιες πρακτικές των εταιρειών, πού είτε παρανομούν ευθέως, είτε εκμεταλλεύονται τα προαναφερθέντα «παραθυράκια» για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους, προφασιζόμενες ότι συμμετέχουν στα προγράμματα voucher για να προσφέρουν δουλειά σε ανέργους.

14 Γ. Δικαιώματα υποχρεώσεις: 1. Σύμβαση εργασίας: Οι «ωφελούμενοι», εφόσον δεν θεωρούνται εργαζόμενοι, δεν υπογράφουν σύμβαση εργασίας με την επιχείρηση στην οποία θα εργαστούν και συνεπώς δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους υπόλοιπους εργαζόμενους της επιχείρησης. Αντίθετα, εντός δύο μηνών από την κατάρτιση του «Μητρώου Ωφελουμένων» και μετά τον προγραμματισμό της πρώτης ατομικής συνεδρίας, υπογράφουν σε τέσσερα πρωτότυπα μια ειδικού τύπου σχετική σύμβαση με τον πάροχο κατάρτισης και την επιχείρηση, που αναρτάται από τον πάροχο κατάρτισης στην ειδική ιστοσελίδα ( μαζί με το ΚΑΥΑΣ του ωφελούμενου. Με την ανάρτηση ολοκληρώνεται και η ενεργοποίηση της επιταγής κατάρτισης του «ωφελούμενου» και ο πάροχος κατάρτισης οφείλει εντός 60 ημερών να υποβάλει Δήλωση Έναρξης Τμήματος ή Προγράμματος. Εάν παρέλθει το παραπάνω χρονικό διάστημα, λύεται αυτοδίκαια η σύμβαση που υπεγράφη. Ο «ωφελούμενος» υπογράφοντας την σύμβαση εξουσιοδοτεί τον πάροχο να εισπράξει την επιταγή αντ αυτού και υποχρεώνεται να κάνει ό,τι του πουν, ενώ συμφωνεί ότι ο έλεγχος, η πιστοποίηση και η πληρωμή θα πραγματοποιηθούν σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης. Ο πάροχος κατάρτισης αναλαμβάνει την υποχρέωση να παράσχει τις υπηρεσίες αυτές, να ελεγχθεί και να πληρωθεί σύμφωνα με τους όρους της παρούσας. Η επιχείρηση αναλαμβάνει να τοποθετήσει τον «ωφελούμενο» σε συγκεκριμένη θέση πρακτικής άσκησης για χρονικό διάστημα που δεν θα υπερβαίνει τους πέντε μήνες, με συνολική διάρκεια 500 ωρών. 2. Μισθός επιδόματα: α. (Γιατί δεν) δικαιούμαστε μισθό; Οι «ωφελούμενοι/ες», από τη στιγμή που δεν θεωρούμαστε εργαζόμενοι, δεν δικαιούμαστε μηνιαίο μισθό και τα συνακόλουθα επιδόματα (π.χ. τριετίες, πτυχίου, γάμου, τέκνων, βαρέα και ανθυγιεινά κτλ), παρόλο που για μερικούς μήνες θα εργαζόμαστε καθημερινά σε συγκεκριμένο χώρο προσφέροντας την εργατική μας δύναμη σε έναν εργοδότη που αποκομίζει κέρδη από αυτήν την εργασία. Μιας και η εργασία μας βαφτίζεται «πρακτική άσκηση», θεωρούμαστε ουσιαστικά «εκπαιδευόμενοι/ες» κι άρα δεν υπάρχει ανάγκη να μας δίνεται 13

15 κάποιος μισθός ως αντάλλαγμα για την εργασία μας, που θεωρείται κομμάτι της εκπαίδευσης που μας παρέχεται. Στον αντίποδα, εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν συμμετέχουμε στο πρόγραμμα απλά για να μάθουμε κάτι, αλλά για να καταφέρουμε να επιβιώσουμε μέσω της σταθερής παροχής χρηματικού ανταλλάγματος για την δουλειά που εκτελούμε σε σταθερή βάση. Δεν θα κουραστούμε να το λέμε: Δεν είμαστε μαθητευόμενοι, είμαστε εργαζόμενοι, θέλουμε μηνιαίο μισθό και πλήρη εργασιακά δικαιώματα. «Ναι αλλά αφού έτσι είναι το πρόγραμμα, τι να κάνουμε δεν μπορούμε να το αλλάξουμε», θα απαντήσει καλοπροαίρετα κάποια συναδέλφισσα ή συνάδελφος. Εμείς σ αυτό το σημείο υπενθυμίζουμε ότι με παρόμοιο καθεστώς μη καταβολής μηνιαίου μισθού ξεκίνησαν να εργάζονται και οι πρώτοι πεντάμηνοι «κοινωφελείς» εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα την περίοδο Αλλά, με τους αγώνες που δώσαμε, πετύχαμε την αλλαγή αυτού του καθεστώτος, ώστε οι επόμενοι/ες «κοινωφελείς», παρόλο που συνέχισαν να θεωρούνται «ωφελούμενοι/ες», να πληρώνονται κάθε μήνα το ποσό που τους αναλογεί από το αντίστοιχο κονδύλι. Στην ίδια κατεύθυνση θεωρούμε ότι πρέπει να κινηθούν κι οι αγώνες των εργαζομένων στα voucher: να μην αποδεχτούν ως φυσιολογική την έλλειψη μηνιαίου μισθού κι έχοντας εμπιστοσύνη στη δύναμη των αγώνων μας να επιβάλλουν τα δίκια μας: να ζητήσουμε δηλαδή το «επίδομα πρακτικής άσκησης» να καταβάλλεται με τη μορφή μηνιαίου μισθού κι όχι άπαξ μετά τη λήξη της εργασίας μας. 14 β. Πληρωμή «επιδόματος θεωρητικής κατάρτισης». Τι κάνουμε αν καθυστερήσει; Το πρώτο που κοιτάμε να διασφαλίσουμε ξεκινώντας να δουλεύουμε στην επιχείρηση είναι να έχουμε πληρωθεί το «επίδομα θεωρητικής κατάρτισης», το οποίο όπως είδαμε ανέρχεται σε 600 ευρώ. Η καταβολή του επιδόματος γίνεται ως εξής: μετά τη λήξη της κατάρτισης, των συμβουλευτικών συνεδριών και των εξετάσεων πιστοποίησης, η ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ λαμβάνει σχετική ενημέρωση, και αφού ελέγξει μην τυχόν οι «απουσίες» μας ξεπέρασαν το επιτρεπόμενο όριο, εκδίδει εντολή καταβολής του επιδόματος. Έπειτα, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων εκτελεί την πληρωμή, καταβάλλοντας τα σχετικά ποσά στους τραπεζικούς μας λογαριασμούς (στον οποίο θα πρέπει να αναφερόμαστε ως πρώτοι δικαιούχοι), με την πληρωμή να γίνεται ανά τμήμα/πρόγραμμα κατάρτισης. Εδώ σημειώνεται ότι

16 οι πληρωμές αναστέλλονται καθ όσο χρόνο δεν έχουν χορηγηθεί οι σχετικές πιστώσεις, δηλαδή αν για οποιοδήποτε γραφειοκρατικό λόγο το συγκεκριμένο κονδύλι του ΕΣΠΑ δεν έχει καταβληθεί στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Γι αυτό, καλό είναι από τη στιγμή που ξεκινάμε να πηγαίνουμε στα σεμινάρια των ΚΕΚ να ρωτήσουμε τους υπεύθυνους αν έχουν γίνει όλα τα απαραίτητα βήματα για να πληρωθούμε αμέσως μετά τη λήξη της κατάρτισης. Αν δεν συντρέχει κάποιο τέτοιο ζήτημα, η καταβολή του επιδόματος δεν είναι λογικό να καθυστερήσει πάνω από μερικές εργάσιμες μέρες, άντε καμιά εβδομάδα, μετά το πέρας των εξετάσεων πιστοποίησης, μέχρι δηλαδή η αργόσυρτη γραφειοκρατία των ΚΕΚ/ ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ να συνενοηθεί και να επιβεβαιώσει πόσοι ωφελούμενοι/ες παρακολούθησαν τα σεμινάρια και εξετάστηκαν. Όσον αφορά το τυπικό της υπόθεσης, ας έχουμε υπ όψιν ότι στο θεσμικό πλαίσιο των προγραμμάτων δεν καθορίζεται τό μέχρι πότε πρέπει να πληρωθούμε, δεν διασφαλιζόμαστε δηλαδη απέναντι στην υπαρκτή γραφειοκρατία των ΕΣΠΑ. Το μόνο σχετικό που αναφέρεται, είναι ότι η διαδικασία πιστοποίησης πρέπει να γίνει εντός 20 ημερών από τη λήξη της κατάρτισης, άρα άμεσως μετά το πέρας των εξετάσεων, ενώ παραλληλλα ξεκινάμε να δουλευουμε, αρχίζουμε να απαιτυουμε την άμεση αποπληρωμή μας. Ειδικότερα, με το που τελειώνουν τα σεμινάρια είναι στο συμφέρον εμάς των «ωφελούμενων» να πιέσουμε τον επόπτη της πρακτικής να μας δώσει συγκεκριμένες απαντήσεις για το πότε θα πληρωθούμε. Αν αυτός επικαλεστεί άγνοια και πετάξει το μπαλάκι στην ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ, ζητάμε να επικοινωνήσουν μαζί της για να μας ενημερώσουν. Αν πάλι δε μας δοθούν συγκεκριμένες απαντήσεις, τηλεφωνούμε οι ίδιοι/ες, πιέζοντας να μας εξηγηθεί η αιτία της καθυστέρησης πληρωμής και να λυθεί άμεσα το πρόβλημα. Αν γκρινιάξουν ότι δεν είναι ευθύνη τους να μας ενημερώνουν, μας παραπέμψουν στην ιστοσελίδα του προγράμματος και πουν ότι τέλος πάντων τα λεφτά θα μπουν σύντομα/ κάποια στιγμή, επιμένουμε ότι θέλουμε συγκεκριμένες ημερομηνίες κι εξηγήσεις για την καθυστέρηση. Τονίζουμε ότι είμαστε (μακροχρόνια) άνεργοι/ες που έχουμε ανάγκη ακόμα και τα «ψίχουλα» που μας προσφέρει το πρόγραμμα και καλούμαστε να δουλέψουμε χωρίς μισθό. Αν δεν κάνουμε προκοπή, οργανώνουμε συλλογική επίσκεψη/ παρέμβαση στα γραφεία της ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ. Σε μια τέτοια περίπτωση πάντα βοηθάει η δημοσιοποίηση της καθυστέρησης πληρωμής και η ενημέρωση άλλων voucherάδων/άνεργων/εργαζόμενων να μην ξεχνάμε ότι η αλληλεγγύη κι η μαζικότητα είναι το βασικό μας όπλο. 15

17 Κάποιες φορές στο παρελθόν, ακόμα και η δημοσιοποίηση μιας διαμαρτυρίας έξω από τον αρμόδιο φορέα ήταν αρκετή ώστε να μπούν κάποια ποσά στους λογαριασμούς. 16 γ. Πληρωμή «επιδόματος πρακτικής άσκησης». Τι κάνουμε αν καθυστερήσει; Όπως είδαμε, το «επίδομα πρακτικής άσκησης» ανέρχεται σε 2000 ευρώ μεικτά. Για να μην βρεθούμε προ δυσάρεστων εκπλήξεων καλό είναι από τη στιγμή που ξεκινάμε να δουλεύουμε να ρωτήσουμε τους υπεύθυνους αν έχουν γίνει όλα τα απαραίτητα βήματα για να πληρωθούμε έστω και αμέσως μετά τη λήξη της εργασίας μας. Διασφαλίζουμε έτσι ότι δεν υπάρχει κάποιο γενικότερο γραφειοκρατικό πρόβλημα με το κονδύλι, το οποίο βρίσκεται στις τράπεζες και μας περιμένει να ολοκληρώσουμε την «εκπαίδευσή» μας. Αν όλα βαίνουν καλώς λοιπόν, η καταβολή του επιδόματος γίνεται με τον ίδιο αόριστο και φαινομενικά εύκολο τρόπο που πληρωθήκαμε και το επίδομα για την κατάρτιση: Λήξη της «πρακτικής άσκησης» - ενημέρωση ΕΔ ΕΣΠΑ - έλεγχος απουσιών - εντολή καταβολής επιδόματος εκτέλεση πληρωμής από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων στους τραπεζικούς μας λογαριασμούς (στους οποίους θα πρέπει να αναφερόμαστε ως πρώτοι δικαιούχοι), με την πληρωμή να γίνεται ανά τμήμα/πρόγραμμα κατάρτισης. Η καταβολή του επιδόματος, αν δεν συντρέχει κάποιος λόγος «ανωτέρας βίας», δεν είναι λογικό να καθυστερήσει πάνω από μερικές μέρες, το πολύ μια με δύο εβδομάδες, λόγω της γραφειοκρατίας του δημοσίου η οποία βέβαια ποτέ δεν δημιουργεί εμπόδια στο να δουλέψουμε απλήρωτοι/ες και πάντα εμφανίζεται όταν είναι να πληρωθούμε. Σημειώνουμε ξανά ότι το πρόγραμμα σκόπιμα δεν βάζει κάποιο χρονικό περιορισμό στο πότε πρέπει να μπει το επίδομα, πέρα από μια γενική και αόριστη αναφορά σε κυρώσεις στα ΚΕΚ σε περίπτωση που καθυστερήσουν την πιστοποίηση ή την προσκόμιση των απαραίτητων για την πληρωμή εγγράφων (βλ. παρακάτω 9.Έλεγχοι και κυρώσεις από ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ). Όπως και να έχει, αμέσως μετά τη λήξη του προγράμματος είναι στο συμφέρον των ωφελούμενων να πιέσουμε τον επόπτη της πρακτικής και τον εργασιακό υπεύθυνο αρχικά να μας δώσουν συγκεκριμένες απαντήσεις για το πότε θα πληρωθούμε. Αν αυτοί επικαλεστούν άγνοια, ζητάμε να επικοινωνήσουν με την ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ για να μας ενημερώσουν. Αν πάλι δε μας δοθούν συγκεκριμένες απαντήσεις, τηλεφωνούμε οι ίδιοι/

18 ες και πιέζουμε να μας εξηγηθεί η αιτία της καθυστέρησης πληρωμής και να λυθεί άμεσα το πρόβλημα. Αν γκρινιάξουν ότι δεν είναι ευθύνη τους να μας ενημερώνουν, μας παραπέμψουν στην ιστοσελίδα του προγράμματος και ότι τέλος πάντων τα λεφτά θα μπουν σύντομα/ κάποια στιγμή, επιμένουμε ότι θέλουμε συγκεκριμένες ημερομηνίες κι εξηγήσεις για την καθυστέρηση. Τονίζουμε ότι δουλέψαμε κι ακόμα δεν έχουμε πληρωθεί κι ότι ακόμα και τα ψίχουλα που μας προσφέρει το πρόγραμμα, τα έχουμε ανάγκη μετά από την μακροχρόνια ανεργία μας. Αν δεν βρούμε σύντομα μιαν άκρη, οργανώνουμε συλλογική επίσκεψη/παρέμβαση στα γραφεία της ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ. Σε μια τέτοια περίπτωση πάντα βοηθάει η δημοσιοποίηση της καθυστέρησης πληρωμής κι η ενημέρωση άλλων voucherάδων/άνεργων/ εργαζόμενων, μην ξεχνάμε ότι η αλληλεγγύη κι η μαζικότητα είναι το βασικό μας όπλο. Ελπίζουμε να μη χρειαστεί να οργανώσουμε συγκέντρωση/διαδήλωση στο Υπουργείο Εργασίας για να πληρωθούμε, αλλά αν χρειαστεί είμαστε ικανοί για όλα, αφού όπως λέει και το σύνθημα «ποτέ δεν δουλέψαμε τζάμπα για κανέναν πληρώστε τώρα τα δεδουλευμένα». 3. Ασφάλιση Το θεσμικό πλαίσιο αναφέρει ότι οι καταρτιζόμενοι ασφαλίζονται υποχρεωτικά στο ΙΚΑ, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία για τις καλύψεις που προβλέπονται από αυτήν, οι δε ασφαλιστικές εισφορές αποτελούν επιλέξιμες δαπάνες. Το κόστος της υγειονομικής ασφάλισης πληρώνεται από τον πάροχο κατάρτισης μέσω της επιταγής κατάρτισης που λαμβάνει για κάθε «ωφελούμενο/η». Πέρα απ αυτά, οι «ωφελούμενοι/ες», καθώς συνεχίζουν να ανανεώνουν τον δελτίο ανεργίας τους ως «εκπαιδευόμενοι/ες», δεν λαμβάνουν συντάξιμα ένσημα. Ειδικότερα, τα ένσημα που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι στα voucher (πακέτο κάλυψης 176, με μηδενική εισφορά εργαζόμενου και 6,45% εισφορά εργοδότη) είναι εικονικά. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι συντάξιμα, δεν αναγνωρίζεται το διάστημα αυτό ως προϋπηρεσία, καθώς και δεν προσμετρώνται για την ένταξη στο ταμείο ανεργίας και την ανανέωση του βιβλιαρίου υγείας. Στην σχετική λίστα του ΙΚΑ μάλιστα (ΟΣΥΚ) έχουν το χαρακτηριστό «Σπουδαστές-εκπαιδευόμενοι ΚΕΚ», συνεχίζοντας προφανώς την τακτική να ονομάζουν τους 17

19 συμμετέχοντες στα voucher με συγκεκριμένους τίτλους που αποκρύπτουν την πραγματική τους ιδιότητα, αυτή των εργαζομένων. Η μόνη χρησιμότητα τους είναι στην περίπτωση εργατικού ατυχήματος: επομένως λαμβάνοντας τα οι εργαζόμενοι/ες στα voucher έχουν απλά υγειονομική περίθαλψη από το δημόσιο σύστημα υγείας. Έτσι καλύπτονται τυπικά το ΚΕΚ και ο εργοδότης ότι είναι ασφαλισμένοι/ες οι «ωφελούμενοι/ες» για οποιοδήποτε «ατύχημα» κατά τη διάρκεια του voucher ή στη διαδρομή προς και από το ΚΕΚ ή το χώρο εργασίας του. 4. Ημέρες και ωράριο εργασίας/υπερωρίες Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο πρόγραμμα, τα εβδομαδιαία ωράρια απασχόλησης κατά την υλοποίηση της «πρακτικής άσκησης» ακολουθούν τις ισχύουσες διατάξεις των κλαδικών και επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων, εφαρμόζοντας κάθε φορά την ευνοϊκότερη για τον εργαζόμενο συλλογική σύμβαση. Όπως και αν έχει όμως, η ημερήσια διάρκεια της πρακτικής άσκησης, είναι έξι ώρες συνεχούς ωραρίου και δεν μπορεί να υπερβαίνει τους πέντε μήνες. Σε όλα τα ανωτέρω αναφερόμενα χρονικά διαστήματα συμπεριλαμβάνονται και τα διαλείμματα, εφ όσον προβλέπονται από την επιχείρηση. Οπότε, ξεκινώντας να δουλεύουμε ζητάμε από τον εργασιακό υπεύθυνο να μας αναφέρει το πώς θα κατανεμηθούν εβδομαδιαίως οι συγκεκριμένες ώρες. Ταυτόχρονα ζητάμε ενημέρωση για το είδος της σύμβασης που ισχύει στον χώρο εργασίας ή αν υπάρχει κάποιο σωματείο εργαζομένων στον χώρο εργασίας ή στον κλάδο που απασχολούμαστε, ψάχνουμε τους συνδικαλιστικούς υπεύθυνους για να μας εξηγήσουν το καθεστώς που ισχύει για τους υπόλοιπους εργαζόμενους κι αν τηρείται αυτό και στην περίπτωση μας. Σε περίπτωση που διαπιστώσουμε κάποια παρατυπία σε σχέση με τα παραπάνω, ζητάμε συλλογικά εξηγήσεις τόσο από τον τον επόπτη της πρακτικής, όσο και από τον εργασιακό υπεύθυνο. Αν αυτοί δεν ανταποκριθούν ως οφείλουν, διαμαρτυρόμαστε στην ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ ή και στους ελεγκτές της (βλ. παρακάτω), ή τέλος προχωράμε στη δημοσιοποίηση του ζητήματος. Το πιο σύνηθες πρόβλημα σε σχέση με το ωράριο εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, πάντως έχει να κάνει με τις (απλήρωτες) υπερωρίες που ζητούνται πλαγίως να κάνουν οι εργαζόμενοι/ες για να δείξουν τη διάθεση προσφοράς τους στην εταιρεία. Στην περίπτωση των voucher 18

20 ενδεχομένως να δούμε και συναδέλφους/ισσες που επιδιώκοντας να τους κρατήσουν μετά το πρόγραμμα, δείχνουν τέτοια διάθεση «εθελοντισμού». Σε αυτούς/ες εξηγούμε ότι ο μόνος κερδισμένος από μια τέτοια νοοτροπία είναι ο εργοδότης μας, που αποκομίζει ακόμα παραπάνω τζάμπα εργασία. Σε περίπτωση που μας επιβάλλεται με οποιονδήποτε τρόπο να δουλεύουμε υπερωριακά, ακολουθούμε τα βήματα καταγγελίας που αναφέραμε παραπάνω. 5. Άδειες απουσίες αργίες. Ως «ωφελούμενοι/ες», μιας και εξαιρούμαστε από το εργατικό δίκαιο, δεν λαμβάνουμε άδειες, αλλά έχουμε δικαίωμα σε κάποιες δικαιολογημένες και αδικαιολόγητες απουσίες. Μπορεί να έχουμε ξεπεράσει τα 30, αλλά αυτό δεν εμποδίζει την προκήρυξη να μας θυμίζει τα σχολικά μας χρόνια, όπου οι μισές απουσίες μπορούσαν να είναι αδικαιολόγητες. Οι «καταρτιζομένοι» μπορούν λοιπόν να απουσιάσουν το πολύ για το 10% της συνολικής διάρκειας των ωρών του που διαρκεί το πρόγραμμα. Επομένως, στο συγκεκριμένο πρόγραμμα μπορούμε να απουσιάσουμε από τις 500 ώρες εργασίας μέχρι 50 ώρες, χωρίς χαρτί γιατρού, και 12 ώρες από τις 120 ώρες θεωρίας. Επιπροσθέτως, ορίζεται ότι για καταρτιζόμενους με αναπηρίες, το ποσοστό απουσιών αυξάνεται στο 20%, αλλά μετά από αιτιολογία και σε συνεννόηση με τον καταρτιζόμενο. Το ποσοστό 20% ισχύει και για τους καταρτιζομένους που έχουν γνωμάτευση διευθυντή κλινικής δημόσιου νοσοκομείου η οποία συστήνει να παραμείνουν κλινήρεις. Εν ολίγοις, μία απλή βεβαίωση από ιδιωτικό ιατρείο δεν λαμβάνεται υπόψη. Θα πρέπει να πάμε σε δημόσιο νοσοκομείο και να βρούμε εκεί κάποιο γιατρό. Φυσικά, όντας ανασφάλιστοι θα χρειαστεί να πληρώσουμε ακόμα και για μία απλή επίσκεψη σε δημόσιο νοσοκομείο, εκτός κι αν έχουμε βιβλάριο απορίας, το οποίο για να εκδοθεί απαιτεί έναν υπέρογκο αριθμό από δικαιολογητικά και έχει πολύ απαιτητικές προϋποθέσεις ώστε να αποκλείει την πλειοψηφία των ανέργων. Το ποσοστό απουσιών μέχρι 20% ισχύει και για «ωφελούμενους» που νοσηλεύτηκαν σε δημόσιο νοσοκομείο, καθώς και για εγκυμονούσες γυναίκες και τις γυναίκες που διανύουν περίοδο λοχείας. Στις περιπτώσεις αυτές ο υπεύθυνος του παρόχου θα πρέπει να μεσολαβήσει και να βοηθήσει τον καταρτιζόμενο να καλύψει τις διδακτικές ώρες, ώστε να να μπορέσει να παρακολουθήσει τη 19

21 20 συνέχεια του προγράμματος, δηλαδή την κατάρτιση ή/και την εργασία που έχασε κατά το διάστημα της απουσίας του. Η πρόσκληση τονίζει πως «καταρτιζόμενοι» που έχουν πραγματοποιήσει απουσίες που υπερβαίνουν τα παραπάνω ποσοστά δεν δικαιούνται καμία αμοιβή και δεν λαμβάνουν βεβαίωση παρακολούθησης στο πρόγραμμα». Επομένως, χάνουν όλα τα χρήματα, ακόμα και τα χρήματα για την εκπαίδευση και την εργασία που έχουν κάνει. Όσον αφορά τις αργίες, στην πρόσκληση ενδιαφέροντος για τα voucher αναφέρεται με σαφήνεια πως δεν επιτρέπεται κατάρτιση (θεωρία και πρακτική) ή συμβουλευτική μετά τις 10 το βράδυ. Ομοίως, δεν επιτρέπεται θεωρητική και πρακτική κατάρτιση ή συμβουλευτική τις Κυριακές καθώς και τις επίσημες αργίες. Παρά τον αστείο χαρακτηρισμό με τον οποίο βαφτίζουν την εργασία «πρακτική κατάρτιση», η ουσία των παραπάνω είναι ότι η πρόσκληση δεν επιτρέπει να εργαστούμε τις Κυριακές καθώς και σε καμία επίσημη αργία, είτε έχει χαρακτηριστεί προαιρετική είτε υποχρεωτική. Αναλυτικά, οι επίσημες αργίες που ισχύουν σε όλη την ελληνική επικράτεια είναι οι παρακάτω: Πρωτοχρονιά, Θεοφάνεια, Καθαρά Δευτέρα, 25η Μαρτίου, Μεγάλη Παρασκευή, Κυριακή του Πάσχα, Δευτέρα του Πάσχα, Εργατική Πρωτομαγιά, Δεκαπενταύγουστος, 28η Οκτωβρίου, Χριστούγεννα και δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων. Η αργία του Αγίου Πνεύματος έχει καθαρά προαιρετικό χαρακτήρα. Στον ιδιωτικό τομέα οι εργοδότες έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν αν θα την τηρήσουν ή όχι. Εθιμικά, τηρείται στο Δημόσιο Τομέα, στις τράπεζες και στα νοσοκομεία, αλλά και σε αρκετές άλλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Κάθε πρόγραμμα κατάρτισης μπορεί να διακόπτεται στις περιόδους Χριστουγέννων, Πάσχα και καλοκαιρινών διακοπών ή/και σε εξαιρετικές, έκτακτες περιπτώσεις με απαραίτητη ενημέρωση του Δικαιούχου. Εν ολίγοις, το πρόγραμμα μπορεί να επιμηκυνθεί εις βάρος των συμμετεχόντων σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις και απλά να τους αναγκάσει να ζήσουν με τα πενιχρά χρήματα για περισσότερο διάστημα από το προβλεπόμενο, όπως και να επιμηκύνουν την περίοδο κατά την οποία κατά πάσα πιθανότητα θα μείνουν ανασφάλιστοι.

22 6. Τι γίνεται σε περίπτωση που παραιτηθώ/αποχωρήσω από το πρόγραμμα ή ξεπεράσω το επιτρεπόμενο όριο απουσιών; Ναι, καλά μαντέψατε: Δεν παίρνετε φράγκο! Ακυρώνεται η επιταγή κατάρτισης και διαγράφεστε από το Μητρώο Ωφελουμένων. Αυτό σημαίνει ότι αν έχετε ήδη πληρωθεί για την κατάρτιση θα σας ζητηθεί να επιστρέψετε τα 600 ευρώ. Ελπίζουμε να έχετε βρει κάποια άλλη δουλειά με ικανοποιητικό μισθό και πλήρη εργασιακά δικαιώματα και τότε μάλλον δεν θα το μετανιώσετε. Αν τώρα απλά τα βροντήξατε κάποια στιγμή επειδή δεν αντέξατε την εκμετάλλευση ή ξεπεράσατε το επιτρεπόμενο όριο απουσιών για οποιοδήποτε λόγο, τότε σύμφωνα με τη λογική του ΟΑΕΔ μπαίνετε στην κατηγορία του «τεμπελχανά ανέργου/ης» που του προσφέρεται κατάρτιση και δουλειά και δεν την δέχεται. Προσοχή: Αν μπήκατε στο πρόγραμμα θέλοντας και μη ως άνεργος/η που είναι ταυτόχρονα δικαιούχος του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ), αυτό σημαίνει ότι δεν το δικαιούστε πλέον. Πέρα από αυτό, στο θεσμικό πλαίσιο των προγραμμάτων δεν προβλέπεται πουθενά κάποια άλλη τιμωρία των απείθαρχων ανέργων από τον ΟΑΕΔ (διαγραφή από το Μητρώο Ανέργων, δηλαδή απώλεια της κάρτας ανεργίας και των συνακόλουθων μορίων για μελλοντικές προκηρύξεις, δωρεάν μετακίνησης με τα ΜΜΜ, κτλ). Παρόλα αυτά, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι ο ΟΑΕΔ στο παρελθόν προσπάθησε να εφαρμόσει το μέτρο της διαγραφής από τα μητρώα του εκείνων των ανέργων «ωφελούμενων» που αρνήθηκαν την εργασία σε voucher/κοινωφελή. Αν αυτό εν τέλει δεν εφαρμόστηκε, οφείλεται σε συλλογικούς αγώνες που δώσαμε 2. Πιο πρόσφατα, τον Δεκέμβριο του 2016, το ΔΣ του ΟΑΕΔ ψήφισε έναν «Κανονισμό υποχρεώσεων των ανέργων», δηλαδη ουσιαστικά ένα ποινολόγιο για όσους ανέργους/ ες δεν αποδεικνύουν συνεχώς ότι επιθυμούν να δουλέψουν. Στις πρώτες-πρώτες προβλεπόμενες ποινές φιγουράρει η πρόβλεψη για απώλεια του επιδόματος και της κάρτας ανεργίας όσων ανέργων δεν αποδέχονται «κάθε πρόταση της αρμόδιας Υπηρεσίας του Οργανισμού, 2 Βλ στο το Αρνείσαι την «Κοινωφελή» Βαρβαρότητα; Διαγράφεσαι!, το Παρέμβαση στον ΟΑΕΔ της Σταδίου ενάντια στην «Κοινωφελή» Βαρβαρότητα καθώς και το Ενημέρωση από τη συγκέντρωση ανέργων/εργαζομένων στα κεντρικά του ΟΑΕΔ. Για έναν συνολικό απολογισμό του συγκεκιρμένου αγώνα που δόθηκε το βλ. Το Απολογισμός του αγώνα ενάντια στα κοινωφελή (από Άλιμο ως Καισαριανή) στο 21

23 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΤΟ ΚΕΑ; [ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ] 1 κάρτα σίτισης 1x επίδομα ενοικίου 1x 1x ΚΕΑ ΟΑΕΔ 1x 1x 1x Οι ενισχύσεις και τα επιδόματα που δίνονταν μέχρι τώρα σε άτομα κάτω από το όριο της φτώχειας, με το πρόγραμμα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης (κάρτα σίτισης, επίδομα ενοικίου, παροχή δωρεάν ποσότητας ρεύματος) καταργούνται. Το ΚΕΑ παίρνει τη θέση τους ως μοναδικό επίδομα από το πρώτο τρίμηνο του Συνολικά τα χρήματα που λαμβάνει κάποιος με το ΚΕΑ μπορεί να είναι τελικά λιγότερα. Όμως αυτό δεν είναι το μοναδικό ζήτημα για τους ωφελούμενους του ΚΕΑ. 2 ΟΑΕΔ 3 Σε περιπτώσεις που αποφασίζουν οι κατά τόπους δημοτικές υπηρεσίες, οι δικαιούχοι ΚΕΑ αναγκάζονται να δέχονται ελέγχους στο σπίτι τους, για να εξακριβωθεί αν έχουν δηλώσει σωστά τα στοιχέια τους και αν τυχόν διαθέτουν αδήλωτα μαύρα εισοδήματα. Τα στοιχεία αυτά διασταυρώνονται μέσω της ΗΔΙΚΑ και σχηματίζουν το πλήρες προφίλ του ωφελούμενου. Οι δικαιούχοι του ΚΕΑ υποχρεώνονται να δέχονται όποιες κακοπληρωμένες και επισφαλείς θέσεις εργασίας όπου και όποτε, θα τους προτείνει ο ΟΑΕΔ Αν δεν δεχτούν, χάνουν το δικαίωμα να λαμβάνουν το ΚΕΑ. Ασφαλώς, δεν μπορούν να παραιτηθούν από αυτές τις δουλειές, γιατί χάνουν το ΚΕΑ. Αν δεν δείξουν οτι επιδιώκουν ενεργά να βρουν εργασία, χάνουν το ΚΕΑ. Αν δεν συμμετέχουν ενεργά σε σεμινάρια και καταρτίσεις, πάλι χάνουν το ΚΕΑ. Μετά από όλα αυτά, οι δικαιούχοι του ΚΕΑ ίσως να βρεθούν με το αμύθητο ποσό των 200 ευρώ το μήνα στην τσέπη. Προσοχή όμως: εάν έχουν δουλέψει έστω και ένα μεροκάματο το τελευταίο εξάμηνο, ο μισθός αυτός αφαιρείται από το ΚΕΑ! ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΦΤΩΧΕΙΑ, ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 4 Νο-ωφελούμενοι/ες nofeloumeni.gr Αφίσα για το ΚΕΑ (Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης) 22

24 η οποία αφορά σε θέση εργασίας, σε επαγγελματική κατάρτιση, σε συμβουλευτική υπηρεσία ή σε άλλη συμφωνημένη δράση στο πλαίσιο του Ατομικού Σχεδίου Δράσης» 3. Απ όσο γνωρίζουμε η απόφαση αυτή του ΔΣ του ΟΑΕΔ, με την οποία ο οργανισμός συμμορφώνεται βεβαίως με τους σχετικούς κανονισμούς της ΕΕ, δεν πήρε την τελική έγκριση του Υπουργείου Εργασίας για να εφαρμοστεί, προφανώς λόγω των αντιδράσεων που ξεσήκωσε. Οπότε, σε περίπτωση που αρνηθείτε να δουλέψετε σε πρόγραμμα voucher, η μοναδική σας τιμωρία οφείλει να είναι η απώλεια των σχετικών χρημάτων. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, εδώ είμαστε Αντικείμενο απασχόλησης (αν με βάλουν αλλού τι κάνω;) Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο του προγράμματος «η πρακτική άσκηση θα υλοποιείται σε επιχειρήσεις, σε πραγματικές συνθήκες εργασίας εντός των ορίων της Περιφερειακής Ενότητας όπου υλοποιήθηκε το θεωρητικό μέρος του προγράμματος κατάρτισης. Μόνο σε ειδικές περιπτώσεις που χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη του «ωφελούμενου» μπορεί να πραγματοποιηθεί εκτός της Περιφερειακής Ενότητας αλλά εντός της Διοικητικής Περιφέρειας όπου υλοποιήθηκε το θεωρητικό μέρος του προγράμματος κατάρτισης. Επίσης απαγορεύεται η αντικατάσταση επιχείρησης πρακτικής άσκησης καθόλη τη διάρκεια του προγράμματος κατάρτισης, «παρά μόνο στην περίπτωση που η επιχείρηση πρακτικής άσκησης α) παύσει τη λειτουργία της, β) υπαχθεί στο άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα, γ) επέλθει αλλαγή του τόπου εγκατάστασης της, δ) συγχωνευθεί ή εξαγοραστεί από άλλη επιχείρηση, ε) τεθεί σε αδράνεια, στ) λόγοι ανωτέρας βίας, ή άπαξ με αιτιολογημένο αίτημα του ωφελούμενου το οποίο θα υποβληθεί μέσω του παρόχου στην ειδική ιστοσελίδα της δράσης» (τα έντονα γράμαμτα δικά μας). Συνεπώς σε κάθε περίπτωση που μας ζητάν να δουλέψουμε στου «διαόλου τη μάνα» δεν το δεχόμαστε και διαμαρτυρόμαστε στους υπευθύνους, δημοσιοποιούμε την καταγγελία μας και φθάνουμε μέχρι και το Υπουργείο Εργασίας άμα χρειαστεί. Αν τώρα, αυτό είναι το πιο σύνηθες, μας ζητήσουν να κάνουμε «το παιδί για όλες τις δουλειές», δηλαδή να εκτελέσουμε καθήκοντα άσχετα με το αντικείμενο μας, ζητάμε από τον εργασιακό υπεύθυνο να καλύψουμε τη θέση με βάση την ειδικότητα που έχουμε επιλέξει. 3 Βλ. 23

25 Αυτό έχει τη σημασία του για δύο λόγους. Αφενός δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε οποιοδήποτε αφεντικό να καλύψει όποιες τρύπες και ελλείψεις υπάρχουν στη δουλειά κατ αυτόν τον τρόπο. Επιπλέον, αν σκάσει έλεγχος και μας δει σε άλλο πόστο, υπάρχει ο κίνδυνος να κοπούμε από το πρόγραμμα και προφανώς δεν θα πάρουμε φράγκο. Σε περίπτωση που το αίτημα μας δεν εισακουστεί από την επιχείρηση, εμείς συνεχίζουμε να αρνούμαστε την εκτέλεση άσχετων καθηκόντων ενώ ταυτόχρονα ζητάμε την αλληλεγγύη των συναδέλφων μας, διαμαρτυρόμαστε στον επόπτη πρακτικής και στην ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ και δημοσιοποιούμε τις καταγγελίες μας. Εδώ είμαστε και πάλι για αλληλεγγύη αν χρειαστεί Απουσιολόγια ηλεκτρονικές κάρτες Ο πάροχος κατάρτισης υποχρεούται, κατά τη διάρκεια υλοποίησης της πρακτικής άσκησης και για κάθε Τμήμα Κατάρτισης, να υποβάλει ηλεκτρονικά στην ειδική ιστοσελίδα το ημερήσιο απουσιολόγιο εντός εξήντα λεπτών (60 ) από την έναρξη της πρώτης ώρας πρακτικής άσκησης του προγράμματος. Σε περίπτωση που κατά την διάρκεια κάποιου ελέγχου από τον ΟΑΕΔ διαπιστωθούν απουσίες «καταρτιζομένων» που δεν έχουν δηλωθεί, η ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ θα επιβάλλει στον πάροχο κατάρτισης τις προβλεπόμενες από το κανονιστικό πλαίσιο κυρώσεις. Όπως είδαμε, έχουμε το δικαίωμα να απουσιάσουμε 50 ώρες συνολικά (περίπου οκτώ εξάωρα) και το διπλάσιο αν αρρωστήσουμε. Αυτές τις απουσίες τις χρησιμοποιούμε ως άδειες που θα έπρεπε να έχουμε ως εργαζόμενοι/ες, οπότε τις δηλώνουμε στους υπευθύνους για να μη δημιουργούνται προβλήματα με τους ελέγχους. Εκτός αυτών, επειδή είμαστε άνθρωποι και είναι λογικό να μας τυχαίνουν διάφορα απρόοπτα κατά τη διάρκεια της μετάβασης μας στη δουλειά, αν συμβεί να καθυστερήσουμε στην προσέλευση μας ζητάμε την κατανόηση του επόπτη της πρακτικής: επιδιώκουμε να μη μας αντιμετωπίζουν ως «μαθητές» που μας βάζουν απουσία ολόκληρη την ώρα επειδή αργήσαμε σαράντα λεπτά - αυτή την ώρα ιδανικά θα θέλαμε να τη χρησιμοποιήσουμε ως άδεια. Αν βλέπουμε ότι αργούμε πάνω από μια ώρα στην προσέλευση μας, ενημερώνουμε τον επόπτη της πρακτικής για την ώρα που μπορούμε να βρισκόμαστε στον χώρο εργασίας, έτσι ώστε να κρίνει αν αξίζει να μας μπει απουσία ή όχι. Έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί φορείς δεν αρκούνται στα απουσιολόγια, αλλά εκδίδουν ηλεκτρονικές κάρτες που υποχρεούμαστε 24

26 να χτυπάμε κατά την έναρξη και τη λήξη του ωραρίου εργασίας. Πρέπει να έχουμε ξεκάθαρο στο μυαλό μας πως οποιοδήποτε τέτοιο μέτρο πειθάρχησης των εργαζομένων αποτελεί δικαίωμα του εργοδότη ως αρμόδιου για τα εσωτερικά ζητήματα του χώρου εργασίας. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι μπορεί να αντικαταστήσει τα ηλεκτρονικά απουσιολόγια που προβλέπονται από το πρόγραμμα. 9. Έλεγχοι και κυρώσεις από ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ Η ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ μπορεί πριν και μετά το πρόγραμμα να διενεργεί επιτόπιους ή δικοικητικούς ελέγχους και να επιβάλλει κυρώσεις: από σύσταση έως ακύρωση μέρους ή του συνόλου της χρηματοδότησης, μέχρι και αυτόματο αποκλεισμό του παρόχου από το Μητρώο Παρόχων, ή αποκλεισμό του από συμμετοχή σε επόμενους Διαγωνισμούς Προσκλήσεις. Σε περίπτωση που ο έλεγχος διενεργείται κατά τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος κατάρτισης και διαπιστωθούν σοβαρές ελλείψεις, η ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ δύναται να προβεί σε αναστολή της υλοποίησης του προγράμματος εντός 15 εργάσιμων ημερών. Προβλέπονται κατ αρχήν κυρώσεις για λαμογιές των ΚΕΚ με τα κονδύλια που δέχονται, σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο, διαπιστωθεί παρατυπία, αχρεώστητη ή παράνομη καταβολή ποσών σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Ειδικότερα προβλέπεται ότι σε περίπτωση που ο Πάροχος δεν έχει εξοφλήσει όλες τις δαπάνες που περιλαμβάνει η αξία της επιταγής κατάρτισης (π.χ. αμοιβές εκπαιδευτών), τότε επιβάλλεται περικοπή ύψους 20% επί του συνολικής αμοιβής του Παρόχου, για το πρόγραμμα. Υπάρχουν επίσης κυρώσεις στους παρόχους αν ξεπερνάν την οριζόμενη διάρκεια της κατάρτισης, δεν τηρούν το οριζόμενο πρόγραμμα, αλλάζουν τους δηλωμένους καθηγητές, κάνουν μάθημα μετά τις 22:00, τις Κυριακές, αργίες, δεν έχουν κατάλληλες αίθουσες πληροφορικής, δεν παρέχουν διδακτικό υλικό, αναψυκτικά/καφέδες κτλ. Πιο πολύ μας ενδιαφέρουν φυσικά οι έλεγχοι που γίνονται κατά τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης: Στον πάροχο επιβάλλονται κυρώσεις, αν τοποθετηθούν σε μία επιχείρηση περισσότεροι «ωφελούμενοι» από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο, αν ξεπεραστεί η εξάωρη και πεντάμηνη απασχόληση, αν δεν υπάρχει η επιχείρηση στην δηλωθείσα διεύθυνση, αν δεν υπάρχουν/χρησιμοποιούνται τα προστατευτικά μέτρα, καθώς κι αν διαπιστωθεί ότι η επιχείρηση αποκλείεται από τους όρους της πρόσκλησης. Ιδιαίτερη προσοχή 25

27 πρέπει να δώσουμε στην πρόβλεψη ότι προβλέπονται κυρώσεις αν διαπιστωθεί ότι οι «ωφελούμενοι/ες» απουσιάζουμε χωρίς να έχει δηλωθεί απουσία και κυρίως στο ότι αν αυτό γίνει δεύτερη φορά περικόπτονται όλα τα κονδύλια. Τέλος, για πρώτη φορά υπάρχει έστω μια μικρή αναφορά σε κυρώσεις στα ΚΕΚ σε περίπτωση που καθυστερήσουν την πιστοποίηση ή την πληρωμή κάποιας δόσης. Σε περίπτωση που οι εξετάσεις και επανεξετάσεις πιστοποίησης δεν πραγματοποιηθούν εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας και δεν συντρέχουν λόγοι ανωτέρας βίας, τότε επιβάλλεται περικοπή της συνολικής αμοιβής του παρόχου του προγράμματος. Όσον αφορά το «καυτό» ζήτημα της έγκαιρης πληρωμής μας, στο θεσμικό πλαίσιο του προγράμματος ορίζεται ότι σε περίπτωση που δεν προσκομιστούν στη Δικαιούχο, εντός της οριζόμενης από την Πρόσκληση προθεσμίας, τα απαιτούμενα απολογιστικά στοιχεία και δικαιολογητικά για την πληρωμή, ή αν αυτά υποβληθούν ελλιπή τάσσεται αρχικά στον Πάροχο προθεσμία για συμμόρφωση. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης εντός της τασσόμενης προθεσμίας, επιβάλλεται περικοπή 10% επί της αμοιβής του Παρόχου του Προγράμματος. Υποθέτουμε ότι με τον όρο «προβλεπόμενες προθεσμίες» περιγράφονται τα γενικά χρονικά πλαίσια του προγράμματος, όπως το ότι συνολικά η δράση θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι 31/12/ Αποζημίωση για εργατικό ατύχημα Στο θεσμικό πλαίσιο του προγράμματος το μόνο σχετικό που βρήκαμε να αναφέρεται είναι ότι «σε περίπτωση που η πρακτική άσκηση απαιτεί ειδικό εξοπλισμό και προστατευτικά μέσα, οι ωφελούμενοι θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους και να χρησιμοποιήσουν τον προβλεπόμενο εξοπλισμό και τα απαιτούμενα προστατευτικά μέσα καθ όλη τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης έως τη λήξη της». Φανταζόμαστε επίσης ότι εκεί που δουλεύουμε ισχύει η γενική πρόβλεψη του εργατικού δικαίου ότι οι εργοδότες υποχρεούνται να διασφαλίζουν την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων στον τόπο παροχής εργασίας. Το ότι μας ονομάζουν «ωφελούμενους» και την εργασία μας «πρακτική άσκηση», σημαίνει ότι δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη πρόβλεψη για καταβολή αποζημίωσης για εργατικό ατύχημα, αλλά δεν σημαίνει ότι ο εργοδότης μας δικαιούται να παίζει με το εργατικό δίκαιο, την υγεία μας, την ασφάλεια μας και πόσο μάλλον με τη ζωή μας.

28 Γι αυτό εμείς λέμε ότι όταν δουλεύουμε για κάποιον εργοδότη -υπό οποιοδήποτε γκρίζο ή μη καθεστώς- αυτός θα είναι υπεύθυνος για οτιδήποτε βλάψει την υγεία μας και την ασφάλειά μας στο χώρο και χρόνο εργασίας μας. Οπότε, αυτός θα είναι που θα πρέπει να καλύψει τα απαιτούμενα έξοδα. Γνωρίζουμε τα τελευταία δύο χρόνια περιπτώσεις «ωφελούμενων» σε «κοινωφελή προγράμματα» που τραυματίστηκαν κατά την διάρκεια του πεντάμηνου ή οκτάμηνου και ο εργοδότης έσπευσε να τους αποζημιώσει για να μην εκτεθεί. Σε οποιαδήποτε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, ζητάμε λοιπόν από τον εργοδότη, πέρα από τις δικαιολογημένες «απουσίες» που δικαιούμαστε, να μας αποζημιώσει για τυχόν ιατρικά έξοδα. Αν τώρα λόγω του τυχόν ατυχήματος δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε και άρα ξεπερνάμε το προβλεπόμενο όριο «απουσιών» για λόγους νοσηλείας (100 ώρες ή 16 περίπου εξάωρα), εμείς θεωρούμε ότι δεν είναι δική μας ευθύνη που δεν ολοκληρώσαμε το πρόγραμμα. Αν θέλουν να κάνουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς τα στραβά μάτια κι εμείς αποζημιωθούμε για τη ζημιά μας, καλώς. Αν όμως πέρα από τον τραυματισμό μας χάσουμε γι αυτό το λόγο το «εκπαιδευτικό επίδομα» και διαγραφούμε από το «Μητρώο Ωφελουμένων», ζητάμε να αποζημιωθούμε τα χρήματα που δικαιούμαστε από την επιχείρηση. Σε περίπτωση που δεν γίνει κάτι από τα παραπάνω, προχωράμε σε δημοσιοποίηση του συμβάντος (αυτό μπορεί να γίνει έτσι κι αλλιώς εξ αρχής), ζητάμε τη στήριξη συνελεύσεων εργαζομένων/ανέργων και σωματείων, καταφεύγουμε στην Επιθεώρηση Εργασίας και αν χρειαστεί και σε αστικό Δικαστήριο. 11. Συνδικαλιστικά δικαιώματα Κανονικά δεν έχουμε ως «ωφελούμενοι/ες». Όμως, επειδή, όπως και να μας βαφτίσουν, στην πραγματικότητα είμαστε εργαζόμενοι, δεν παύουμε να έχουμε συνδικαλιστικά δικαιώματα βάσει του εργατικού δικαίου, ανεξάρτητα από το ότι δεν υπάρχει σχετική αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο των voucher. Επίσης, μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με το σωματείο της επιχείρησης ή του κλάδου μας (αν υπάρχει ή δεν είναι απλά μια σφραγίδα...) και να ζητήσουμε να μας εγγράψει στα μέλη του, έτσι ώστε να είμαστε θεσμικά καλυμμένοι σε περίπτωση που θέλουμε να συμμετέχουμε σε στάση εργασίας ή απεργία στο χώρο εργασίας μας. Αυτό δε σημαίνει πως δεν μπορούμε ούτως ή άλλως να συμμετέχουμε «άτυπα» σε τέτοιες διαμαρτυρίες. 27

29 Επίσης, σε περίπτωση που θέλουμε να συμμετάσχουμε σε απεργία που έχουν καλέσει οι εργατοπατέρες της ΓΣΕΕ ή σωματείο εργαζομένων της επιχείρησης ή του κλάδου μας, ζητάμε να γραφτεί την επόμενη μέρα στο απουσιολόγιό μας «Απεργία». Το πιο πιθανό είναι ο επόπτης πρακτικής να μας πει ότι δε γίνεται αυτό κι ότι θα γράψει ότι απουσιάζαμε. Αντίστοιχα, μπορούμε να συμμετάσχουμε σε στάσεις εργασίας, δηλώνοντάς το κι ο επόπτης πρακτικής, θα μας υπενθυμίσει ότι έχει το δικαίωμα να μας βάλει «απουσίες» για τις συγκεκριμένες ώρες. Για τα παραπάνω, είναι σημαντικό να χτίζονται σχέσεις αλληλεγγύης με τους υπόλοιπους συναδέλφους και να υπάρχει συλλογική στήριξη και συμμετοχή, για να μην είναι κανείς μόνος/η ενώπιον τυχόν απειλών ή αυθαιρεσιών. Όπως και να έχει, είναι σημαντικό να γίνεται συνέλευση μεταξύ των Voucherάδων και γενικά των εργαζόμενων στο χώρο εργασίας για να υπάρχει επικοινωνία μεταξύ μας και να αντιπαλεύουμε συλλογικά αυτές τις εξαιρέσεις από το εργατικό δίκαιο, όπου κι αν βρισκόμαστε. Τέλος, μπορούμε να πιέσουμε και να υποχρεώσουμε το σωματείο της επιχείρησης ή του κλάδου να μας στηρίξει, αν το κρίνουμε απαραίτητο. Για παράδειγμα, οι «ωφελούμενοι/ες» μέσω «κοινωφελών προγραμμάτων» στην ΗΔΙΚΑ της περιόδου , προχωρώντας σε όλα τα παραπάνω με τη στήριξη του σωματείου εργαζόμενων, έκαναν εβδομαδιαία συνέλευση στο χώρο του σωματείου και μάλιστα εν ώρα εργασίας 4. Τέλος, ας έχουμε στο μυαλό μας ότι τα μέσα αγώνα των εργαζομένων, όπως την απεργία, την στάση εργασίας, τη «λευκή απεργία» (παραμονή στο χώρο εργασίας χωρίς να δουλεύουμε), την επίσχεση εργασίας, κτλ, δεν τα διασφαλίζει κανένας νόμος του κράτους και κανένα θεσμικό σωματείο, παρά μόνο η ενότητα και η αποφασιστικότητα των ίδιων των εργαζομένων. Τόσα χρόνια τώρα, χωρίς να υπάρχει καμία πρόβλεψη για συνδικαλιστικά δικαιώματα των «ωφελούμενων» στα «κοινωφελή προγράμματα», έχουμε χρησιμοποιήσει πολλά τέτοια μέσα πάλης και έχουμε κατακτήσει αρκετά από αυτά που ζητήσαμε (π.χ. μηνιαία καταβολή μισθού, βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα όπου απαιτείται), ακριβώς επειδή δεν αποδεχτήκαμε μοιρολατρικά το βάρβαρο καθεστώς εργασίας που μας έχουν επιβάλλει Βλ. Για τον αγώνα «κοινωφελών» στην ΗΔΙΚΑ Α.Ε. στο περιοδικό «Η Σφήκα» της Συνέλευσης για την Κυκλοφορία των Αγώνων που μπορεί να βρεθεί στο

30 12. Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος Μετά την ολοκλήρωση της «πρακτικής άσκησης» θα σου δοθεί από το ΚΕΚ μια απόδειξη παροχής υπηρεσιών, όπως αντίστοιχα σου δόθηκε και μετά την ολοκλήρωση της θεωρητικής κατάρτισης. Αν έχεις ξεμπερδέψει και με την συμβουλευτική/πιστοποίηση θα σου δώσουν μια «Βεβαίωση Ολοκλήρωσης του Προγράμματος Κατάρτισης». Ελπίζουμε να έχετε πληρωθεί ήδη τα δεδουλευμένα σας που ονομάζονται «εκπαιδευτικό επίδομα» (αλλιώς βλ. στην ενότητα μισθός/επιδόματα για το τι μπορείτε να κάνετε). Αν είσαι από τους «τυχερούς/ες» που σε κράτησαν, ελπίζουμε αυτό να έγινε πράγματι λόγω των προσόντων/ικανοτήτων σου κι όχι λόγω ανταγωνισμού απέναντι στους συναδέλφους/ισες σου και «γλείψιμο» στα αφεντικά... Σε κάθε άλλη περίπτωση, σου αξίζουν συγχαρητήρια, αφού κατάφερες πλέον να ενταχθείς στον κόσμο των εργαζόμενων με δικαιώματα και η εργασία σου θα τιμολογείται λογικά γύρω στα 490 ευρώ το μήνα, ελπίζουμε να δικαιούσαι και επιδόματα και να βγάλεις παραπάνω μπας και καταφέρεις να επιβιώσεις με κάποια αξιοπρέπεια. Ελπίζουμε τέλος να υπογράψεις σύντομα τη σύμβαση εργασίας, πιθανότατα ορισμένου χρόνου (σύμφωνα με το πρόγραμμα δεν μπορεί η διάρκεια της να είναι μικρότερη των έξι μηνών) και να μην απολυθείς με την λήξη της. Μπορείς πλέον να συνδικαλιστείς κανονικά με τους συναδέλφους σου και να παλέψεις μαζί τους (με τη βοήθεια σωματείου ή και χωρίς) για την κατάργηση των διακρίσεων εντός της εργατικής τάξης, για να πάψουν κάποιοι/ες που κάνουν την ίδια δουλειά με σένα να πληρώνονται λιγότερα ή και καθόλου γιατί θεωρούνται «μαθητευόμενοι/ες», για να μπορέσουμε συλλογικά να παλέψουμε για μεγαλύτερους μισθούς και λιγότερη δουλειά. Αν πάλι ανήκεις στην πλειοψηφία που επιστρέφουν στην ανεργία, μη νομίζεις ότι ξεμπέρδεψες τελείως με το πρόγραμμα... Οι πάροχοι κατάρτισης υποχρεούνται, για το επόμενο εξάμηνο να παρακολουθούν την κατάσταση όλων των «ωφελουμένων», όσον αφορά στην πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας (άρα αυτά που λέμε εδώ αφορούν και τους «τυχερούς» που τους κράτησαν). Εντός ένα μήνα τα ΚΕΚ θα πρέπει να σου δώσουν ένα ερωτηματολόγιο που θα πρέπει να συμπληρώσεις, με προσωπικά σου δεδομένα συμπεριλαμβανομένων και ευαίσθητων δεδομένων (αν θες μπορείς να απευθυνθείς στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για διευκρινίσεις). Όλα αυτά αποσκοπούν στην παρακολούθηση της δράσης μέσω στατιστικών στοιχείων (δεικτών) και των προβλεπόμενων ερευνών 29

31 και αξιολογήσεων, σύμφωνα με τις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, που μην ξεχνάς ότι σου έδωσε τα λεφτά κι άρα ενδιαφέρεται να μάθει για τους λόγους που είτε τα «κατάφερες», είτε «απέτυχες» πάλι και παραμένεις άνεργος/η. Πέρα από το ερωτηματολόγιο, υποτίθεται ότι υποχρεώνεσαι για ένα εξάμηνο το ΚΕΚ για οποιαδήποτε εξέλιξη στα επαγγελματικά σου, αλλά φανταζόμαστε ότι αν δεν ασχοληθούν να ρωτήσουν αυτοί, βάλε όλη τη χαρτούρα που αποκόμισες σε έναν φάκελο και δεν χρειάζεται να πολυσκοτιστείς, έχεις ήδη αρκετά ζόρια λόγω της ανεργίας... Δ. Επίλογος/αιτήματα Αυτού του είδους η εργασιακή συνθήκη στον ιδιωτικό τομέα μαζί με την, παρόμοιας λογικής, «κοινωφελή» εργασία στο δημόσιο τομέα φαίνεται να είναι το εργασιακό μέλλον που τα αφεντικά επιφυλάσσουν για πολλούς/ες από εμάς. Είναι μια συνθήκη που θέλει να μας κάνει να ξεχάσουμε ότι η εργασία είναι η ανταλλαγή του χρόνου μας, των ικανοτήτων, της δημιουργικότητας μας έναντι ενός μισθού που μας επιτρέπει να επιβιώσουμε. Αντίθετα, θέλει να μας εξοικειώσει με ένα μαρτύριο που ονομάζεται οτιδήποτε άλλο εκτός από εργασία («ωφέλεια», «μαθητεία», «πρακτική άσκηση»), για το οποίο πρέπει να παρακαλάμε αν θέλουμε στο μέλλον να ανέβουμε σκαλί και να γίνουμε «κανονικοί» εργαζόμενοι των 490 ευρώ. Ως «ωφελούμενοι» βοηθάμε σίγουρα να κερδοσκοπήσουν οι διάφοροι μεσάζοντες τύπου ΚΕΚ. Προοριζόμαστε όμως και να καλύψουμε ένα ολοένα και αυξανόμενο μέρος των αναγκών σε εργασία των αφεντικών κάθε λογής, και να αντικαταστήσουμε τους ακριβούς (για τ αφεντικά) εργαζόμενους που έχουν πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα. Η ύπαρξη και μόνο ενός «ωφελούμενου» σε έναν εργασιακό χώρο συνεπάγεται την υποτίμηση όλων των εργαζομένων. Διότι εκείνοι γνωρίζουν ότι μπορεί στο μέλλον να απολυθούν για να αντικατασταθούν από κάποιον «κοινωφελή»/«voucherά» κι έπειτα να χρειαστεί και αυτοί να «μάθουν» από την αρχή κάποια δουλειά, για να «ωφεληθούν» ως άνεργοι. Απέναντι σε όλο αυτό το ζοφερό τοπίο εμείς οι «ωφελούμενοι/ες» πρέπει να απαντήσουμε συλλογικά στους χώρους εργασίας μας, ζητώντας αν χρειαστεί και τη βοήθεια των επιχειρησιακών σωματείων όπου αυτά υπάρχουν και δρουν 30

32 προς το συμφέρον των εργαζομένων ή των αυτοοργανωμένων συνελεύσεων γειτονιάς, που μπορούν να κάνουν ορατές στην κοινωνία τις επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται το τζάμπα εργατικό δυναμικό που τους παρέχει ο ΟΑΕΔ. Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: δεν δουλεύουμε από χόμπι, αλλά από ανάγκη. Ας ξεπεράσουμε την ατομικίστικη λογική του «Χαϊλάντερ» που λέει ότι τα Voucher είναι μια ευκαιρία που πρέπει να αρπάζουμε από τα μαλλιά, ενάντια σε όλους τους συναδέλφους μας. Μόνο έτσι μπορούμε να επιβάλλουμε στην πράξη σιγά-σιγά διάφορες μικρές κατακτήσεις που δικαιούμαστε εμείς όσο και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι. Η μόνη ρεαλιστική στρατηγική για να ζήσουμε με αξιοπρέπεια δεν είναι παρά να φτιάξουμε ένα κίνημα ανέργων-εργαζομένων που θα ζητά την κατάργηση των προγραμμάτων Voucher και κάθε μορφής ενοικιαζόμενης-επισφαλούς εργασίας, απαιτώντας αρχικά: Μηνιαία πληρωμή κατά τη διάρκεια του προγράμματος Ένσημα και όχι απλά ιατροφαρμακευτική περίθαλψη Εργασιακά και συνδικαλιστικά δικαιώματα Αξιοπρεπές επίδομα ανεργίας για όλους/ες χωρίς προϋποθέσεις ΤΑ VOUCHER ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ «ΕΥΚΑΙΡΙΑ» ΕΙΝΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΖΑΜΠΑ ΕΡΓΑΣΙΑ Συγκέντρωση στο ΙΝΣΕΤΕ ενάντια στην απλήρωτη εργασία στα voucher τουρισμού (2016) 31