Η χρήση υπηρεσιών νεφοϋπολογιστικής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Αιγαίου Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Πολιτισμική Πληροφορική και Επικοινωνία Η χρήση υπηρεσιών νεφοϋπολογιστικής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της φοιτήτριας Ζιαζιάς Ιωάννας ΑΜ: 133/2012/016 Επιβλέπων: Καλλονιάτης Χρήστος Επίκουρος Καθηγητής Διπλωματική Εργασία υποβληθείσα στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ως μέρος των απαιτήσεων για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην Πολιτισμική Πληροφορική και Επικοινωνία. Μυτιλήνη, Φεβρουάριος 2014

2 University of the Aegean Department of Cultural Technology and Communication Master Program in Cultural Informatics and Communication Using cloud computing services in distance education Master Thesis Of Ziazia Ioanna ΑΜ: 133/2012/016 Supervisor: Kalloniatis Christos Assistant Professor Master Thesis submitted to the Department of Cultural Technology and Communication of the University of the Aegean in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Cultural Informatics and Communication. Mytilene, February

3 Περιεχόμενα Ευχαριστίες... 4 Περίληψη... 5 Abstract... 5 Εισαγωγή... 6 Κεφάλαιο Ορισμός της νεφοϋπολογιστικής Ιστορία της νεφοϋπολογιστικής τεχνολογίας Χαρακτηριστικά και υπηρεσίες που παρέχουν τα περιβάλλοντα νεφοϋπολογιστικής Κεφάλαιο Τι είναι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση Πως υλοποιείται η εξ αποστάσεως εκπαίδευση efront Moodle Open e-class Docebo Blackboard Learn Κεφάλαιο Νεφοϋπολογιστική και εξ αποστάσεως εκπαίδευση Το μοντέλο SaaS, PaaS και IaaS στην εκπαιδευτική διαδικασία Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της νεφοϋπολογιστικής υποδομής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση Ανάλυση της πλατφόρμας Docebo Κεφάλαιο Μελέτη περίπτωσης Γενική πλοήγηση Δημιουργία μαθήματος (βήμα - βήμα) Δημιουργία δραστηριοτήτων (βήμα - βήμα) Διεπαφή χρηστών ανά ρόλο Διεπαφή για τον ρόλο του εκπαιδευτή Διεπαφή για τον ρόλο του εκπαιδευόμενου Διεπαφή για τον ρόλο του διαχειριστή Αποτελέσματα

4 Συμπεράσματα Βιβλιογραφία

5 Ευχαριστίες Τα τελευταία πέντε χρόνια θα με συνοδεύουν σε όλη την υπόλοιπη ζωή μου και θα διαμορφώνουν το ποια είμαι και τι επιθυμώ να κάνω στη ζωή μου. Με την περάτωση της διπλωματικής εργασίας μου, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον επιβλέποντα καθηγητή μου κ. Καλλονιάτη Χρήστο για τη στήριξη και τον πολύτιμο χρόνο που μου διέθεσε. Επίσης, στέλνω τις απεριόριστες ευχαριστίες μου σε ανθρώπους που υπήρξαν σημαντικοί πόλοι στη ζωή μου. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους φίλους και τις φίλες των φοιτητικών μου χρόνων, που έκαναν τα χρόνια αυτά μία πραγματικά αξέχαστη εμπειρία. Το μεγαλύτερο ευχαριστώ, όμως, το οφείλω στους γονείς μου και στην αδερφή μου, οι οποίοι με πίστεψαν και με ώθησαν να επιτεύξω όλους τους στόχους και τα όνειρά μου χωρίς καμία στέρηση. Το λιγότερο που έχω να κάνω είναι να αφιερώσω την παρούσα διπλωματική στους γονείς μου, Γιώργο και Αικατερίνη. 4

6 Περίληψη Σκοπός της συγκεκριμένης διπλωματικής εργασίας είναι να αναδείξει τη χρήση της νεφοϋπολογιστικής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Γενικότερα, γίνεται αναφορά στη χρήση νεφοϋπολογιστικής, τα χαρακτηριστικά και τις υπηρεσίες που μπορεί να παρέχει. Επιπλέον, περιγράφεται η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και ο τρόπος υλοποίησής της. Σημαντικό κομμάτι της διπλωματικής αυτής αποτελεί η στροφή των λογισμικών που υποστηρίζουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση προς το νέφος και για ποιους λόγους θα πρέπει να γίνει αυτό. Τέλος, γίνεται παράθεση ενός υπαρκτού συστήματος στηριζόμενο στο λογισμικό Moodle, που είναι εγκατεστημένο σε ιδιωτικό διακομιστή και η δυνητική μεταφορά του στην πλατφόρμα Docebo, που βρίσκεται εγκαταστημένη σε νέφος. Λέξεις Κλειδιά: Νεφοϋπολογιστική τεχνολογία, εξ αποστάσεως εκπαίδευση, SaaS, IaaS, PaaS Abstract The aim of this diploma thesis is to demonstrate the use of Cloud Computing technology in distance-learning education. It is concerned with the use and the distinct features of Cloud Computing as well as with the number of facilities that it provides. It contains a detailed description of the various ways in which Cloud Computing supports distance-learning. Moreover, the widespread use of this kind of technology for educational purposes instead of common software, and the reasons for this use are an important part of the thesis. Finally, there has been a reference to a system based on the Moodle software, which is installed in a private server as well as its potential transfer to the Docebo platform, which is installed in the cloud. Key - Words: Cloud Computing, distance education (e-learning), SaaS, IaaS, PaaS 5

7 Εισαγωγή Η τεχνολογία εξελίσσεται με γρήγορους ρυθμούς με αποτέλεσμα να διεισδύει όλο και περισσότερο στην καθημερινή ζωή μας. O όρος «cloud computing» αποτελεί ένα σημαντικό όρο στον κόσμο της τεχνολογίας των πληροφοριών που έκανε την εμφάνιση του αρκετά πρόσφατα. Το cloud computing είναι παντού. Αν ξεφυλλίσουμε οποιοδήποτε περιοδικό τεχνολογίας ή επισκεφτούμε ιστοσελίδες με τεχνολογικό περιεχόμενο, θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν δεκάδες άρθρα και συζητήσεις γύρω από το θέμα της χρήσης των υπηρεσιών νεφοϋπολογιστικής. Φυσικά αν αναζητηθεί ένας ακριβής ορισμός του τύπου «Τι είναι το cloud computing;» δεν θα υπάρξει κάποια συγκεκριμένη απάντηση, τουλάχιστον την συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ο καθένας δίνει διαφορετική απάντηση με βάση την προσωπική του αντίληψη. Οι υποδομές της νεφοϋπολογιστικής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και χρησιμοποιούνται από διάφορους οργανισμούς για ποικίλες δραστηριότητες, από απλό αποθηκευτικό χώρο έως εξειδικευμένες εφαρμογές. Σαν παράδειγμα μπορούμε να δούμε ότι σήμερα πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα, κυρίως πανεπιστήμια, λόγω χαμηλού οικονομικού προϋπολογισμού δεν μπορούν να λειτουργήσουν τα συστήματα τους σε αυτονόμους ιδιωτικούς εξυπηρετητές (server) οπότε καταφεύγουν στην χρήση υπηρεσιών νεφοϋπολογιστικής (cloud computing), κάτι το οποίο είναι μία εξαιρετική εναλλακτική λύση. Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει σα σκοπό τη διερεύνηση και την εξαγωγή συμπερασμάτων όσον αφορά στη χρήση της νεφοϋπολογιστικής (cloud computing) στην εκπαίδευση και ειδικότερα στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Στις ενότητες που ακολουθούν γίνεται αναφορά στο σύστημα υποδομής της νεφοϋπολογιστικής, στα μοντέλα υπηρεσιών που παρέχονται από τη συγκεκριμένη τεχνολογία αλλά και τα βασικά χαρακτηριστικά της διέπουν. Στη συνέχεια εξετάζεται η έννοια και η διαδικασία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, όπου γίνεται αναφορά στα χαρακτηριστικά της, στις μεθόδους υλοποίησης της και στα είδη των λογισμικών πακέτων που χρησιμοποιούνται στις μέρες μας για την διεξαγωγή της. Τέλος, παρουσιάζονται οι βασικές μέθοδοι που έχουν προταθεί, καθώς και αντίστοιχα πακέτα λογισμικού που έχουν αναπτυχθεί για να παρέχουν υπηρεσίες εξ αποστάσεως εκπαίδευσης με τη χρήση νεφοϋπολογιστικών υπηρεσιών. 6

8 Κεφάλαιο Ορισμός της νεφοϋπολογιστικής Στις μέρες μας αν κάνουμε την ερώτηση «Τι εννοούμε με τον όρο περιβάλλον νεφοϋπολογιστικής (cloud computing)» θα διαπιστώσουμε ότι δεν είναι εύκολο να δοθεί μία συγκεκριμένη απάντηση και αυτό γιατί η συγκεκριμένη τεχνολογία με την σημερινή της μορφή είναι αρκετά νέα. Σε γενικές γραμμές, με τον όρο νεφοϋπολογιστικό περιβάλλον ή υποδομή μπορεί να οριστεί μία τεχνολογία που επιτρέπει σε κάθε χρήστη να χρησιμοποιεί λογισμικό, υπηρεσίες και δεδομένα, τα οποία δεν είναι αποθηκευμένα ή εγκατεστημένα σε δικό του προσωπικό ή επαγγελματικό υπολογιστή ή σε κάποιο ιδιωτικό διακομιστή (server). Απαραίτητο συστατικό του cloud computing είναι η ύπαρξη σύνδεσης Διαδικτύου. Σύμφωνα με το US NIST - National Institute of Standards and Technology 1 (2011), «το Cloud Computing είναι ένα μοντέλο που επιτρέπει την εύκολη, on-demand (τη στιγμή που ζητείται) πρόσβαση μέσω δικτύου σε ένα κοινό ταμείο από παραμετροποιήσιμους υπολογιστικούς πόρους (π.χ. Δίκτυα, servers, αποθηκευτικό χώρο, εφαρμογές και υπηρεσίες) οι οποίοι μπορούν πολύ εύκολα να παρακολουθηθούν και να αποδοθούν με πολύ μικρή παρέμβαση της διαχείρισης, ή αλληλεπίδρασης από τον πάροχο των υπηρεσιών. Αυτό το μοντέλο του Cloud προάγει τη διαθεσιμότητα και απαρτίζεται από πέντε βασικά χαρακτηριστικά, τρία μοντέλα παροχής-παράδοσης της υπηρεσίας και τέσσερα μοντέλα υλοποίησης του». Για να γίνει καλύτερα κατανοητό το όλο θέμα της νεφοϋπολογιστικής υποδομής αξίζει να αναφερθούν δύο απλά παραδείγματα. Σαν πρώτο παράδειγμα ας πάρουμε τη γνωστή σε όλους μας εταιρία ανάπτυξης λογισμικών πακέτων, Adobe, η οποία έχει δημιουργήσει μία διαδικτυακή (online) πλατφόρμα, γνωστή ως Adobe Creative Cloud, στην οποία διαθέτει τα λογισμικά τα οποία μέχρι πρότινος διέθετε μόνο για εγκατάσταση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η λειτουργία αυτής της πλατφόρμας είναι η εξής: ένας χρήστης μπορεί, με μία αρκετά μικρή και προσιτή οικονομική 1 Το Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST), που είναι γνωστή μεταξύ 1901 και 1988 ως το Εθνικό Γραφείο Προτύπων (NBS), είναι ένα εργαστήριο πρότυπα μέτρησης, επίσης γνωστό ως Εθνικό Ινστιτούτο Μετρολογικοί (ΕΙΜ), το οποίο είναι ένα μη-ρυθμιστικός οργανισμός των Ηνωμένων Πολιτειών του Υπουργείου Εμπορίου. 7

9 μηνιαία συνδρομή, να γίνει μέλος και να χρησιμοποιεί διαδικτυακά (online) τα εργαλεία που παρέχει η πλατφόρμα όπως είναι το Premiere, Photoshop, Dreamweaver 2 και άλλα. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό γίνεται όπως αναφέρθηκε παραπάνω, χωρίς να χρειάζεται ο χρήστης να έχει την σουίτα της Adobe εγκατεστημένη στον υπολογιστή του, αυτό που χρειάζεται μόνο είναι να υπάρχει σύνδεση διαδικτύου και ένας ενεργός λογαριασμός χρήστη. Άλλο ένα χαρακτηριστικό της πλατφόρμας είναι ότι ο χρήστης δεν είναι υποχρεωμένος να αναβαθμίζει ο ίδιος την έκδοση του κάθε προγράμματος που θα χρησιμοποιεί, αλλά όλες οι αναβαθμίσεις γίνονται από την ίδια εταιρία, αφού συμπεριλαμβάνεται στο «πακέτο» που έχει επιλέξει. Αυτό είναι και ένα από τα χαρακτηριστικά της νεφοϋπολογιστικής υποδομής το οποίο θα αναφερθεί και σε επόμενες ενότητες. Ένα άλλο παράδειγμα είναι αυτό του Dropbox 3, το οποίο είναι μία ευρέως γνωστή εφαρμογή που στηρίζει την χρήση της σε υποδομές νεφοϋπολογιστικής. Είναι μία υπηρεσία που επιτρέπει την αποθήκευση, τον συγχρονισμό και την κοινή χρήση αρχείων μεταξύ διαφορετικών συσκευών αλλά και χρηστών. Η υπηρεσία αυτή προσφέρει από 2GB έως και 16GB δωρεάν αποθηκευτικού χώρου στον κάθε χρήστη για να τα χρησιμοποιήσει για αποθήκευση διάφορων τύπων αρχείων. Ο χρήστης μπορεί να βρει διαθέσιμη την εφαρμογή αυτή με συμβατότητα για Windows 4, Mac 5, Linux 6, iphone 7, Android 8, Blackberry 9 και ipad 10, ενώ το μόνο που πρέπει να κάνει είναι μια απλή εγγραφή στην υπηρεσία. Στην περίπτωση που θέλει περισσότερο αποθηκευτικό χώρο, είτε κερδίζει χώρο προσκαλώντας φίλους για να κάνουν χρήση του Dropbox, είτε πληρώνοντας λίγα ευρώ το μήνα. Επιπλέον, το βασικότερο είναι ότι μπορεί να έχει πρόσβαση 2 To Adobe Premiere, είναι πρόγραμμα επεξεργασίας βίντεο. To Adobe Photoshop, είναι πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας και το Adobe Dreamweaver, είναι πρόγραμμα δημιουργίας ιστοσελιδών. 3 H dropbox.com είναι μια υπηρεσία όπου μπορείς να αποθηκεύσεις αρχεία και φακέλους σε διακομιστές (servers) στο διαδίκτυο (Internet) και αν επιθυμείς να τα μοιράσεις με άλλους χρήστες. 4 Τα Windows, είναι λειτουργικό σύστημα και χρησιμοποιείται στους περισσότερους υπολογιστές, Η τελευταία έκδοση που υπάρχει τώρα είναι των Windows Οι υπολογιστές Macintosh (Mac), είναι της εταιρείας Apple και το λειτουργικό σύστημα που υποστηρίζουν είναι το OS X και λειτουργεί μόνο σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές Macintosh. 6 Το λειτουργικό σύστημα Linux είναι ανοιχτού κώδικα και ελεύθερα προσβάσιμο, 7 Το iphone ανήκει στην κατηγορία των έξυπνων κινητών (smartphones) και είναι προϊόν της Apple, 8 Το Android είναι λειτουργικό σύστημα για συσκευές κινητής τηλεφωνίας, 9 Στην καναδική εταιρεία Blackberry, ανήκουν τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα και φορητές συσκευές (tablets) 10 To ipad, είναι υπολογιστής ταμπλέτα, αναπτύσσεται από την εταιρεία Apple και βασίζεται στην οθόνη αφής. Το λειτουργικό σύστημα που τρέχει στα ipad είναι το ios. 8

10 στην εφαρμογή πλατφόρμα και στα αρχεία του από οποιονδήποτε συσκευή που υποστηρίζει την υπηρεσία. 1.2 Ιστορία της νεφοϋπολογιστικής τεχνολογίας Είτε το πιστεύετε είτε όχι, η έννοια του cloud computing χρονολογείται από τη δεκαετία του 1950, όταν τεράστιοι κεντρικοί υπολογιστές (mainframe) 11 χρησιμοποιούνταν στα σχολεία και στις επιχειρήσεις. Η κολοσσιαία υποδομή υλικού ενός κεντρικού υπολογιστή είχε εγκατασταθεί σε αυτό που θα μπορούσε κυριολεκτικά να ονομάζεται «δωμάτιο διακομιστή/εξυπηρετητή» (server room). Πρόσβαση στους κεντρικούς αυτούς υπολογιστές είχαν πολλοί χρήστες με την χρήση «χαζών τερματικών» (dumb terminal) 12, αποκλειστική λειτουργία τους ήταν να διευκολύνουν την πρόσβαση στους κεντρικούς υπολογιστές (mainframes). Ένας οργανισμός, όμως, δεν ήταν σε θέση να αντέξει οικονομικά ένα κεντρικό υπολογιστή για κάθε χρήστη, λόγω του οικονομικού κόστους και της συντήρησης των υπολογιστών, επακόλουθο ήταν να επιτρέπει σε πολλούς χρήστες να έχουν πρόσβαση σε κοινό χώρο αποθήκευσης δεδομένων και επεξεργαστικής ισχύς. Την τότε χρονική περίοδο, η ενεργοποίηση κοινής πρόσβασης σε κεντρικούς υπολογιστές (mainframe), ήταν η καλύτερη λύση. Μία δεκαετία αργότερα, στη δεκαετία του 1970, η IBM κυκλοφόρησε ένα νέο λειτουργικό σύστημα που ονομάζεται VM Virtual Machine και το οποίο επέτρεπε στους διαχειριστές του να έχουν πολλαπλά εικονικά συστήματα. Η δημιουργία εικονικών μηχανημάτων (Virtualization 13 ) έγινε η κινητήρια δύναμη της τεχνολογίας και αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες εξελίξεις στον τομέα των επικοινωνιών και της πληροφορικής. 11 Οι κεντρικοί υπολογιστές (mainframes) είναι κατηγορία υπολογιστών που χρησιμοποιούνται κυρίως από κυβερνητικές υπηρεσίες και μεγάλες εταιρίες για κρίσιμες εφαρμογές, όπως μαζική επεξεργασία συναλλαγών και δεδομένων σε απογραφή πληθυσμού, στατιστικές έρευνες βιομηχανιών/καταναλωτών, σχεδιασμός και διαχείριση πόρων κλπ. 12 Ένα «χαζό» τερματικό είναι απλά μια συσκευή εξόδου που δέχεται δεδομένα από τη CPU. Σε αντίθεση, ένα «έξυπνο» τερματικό είναι μια οθόνη που έχει το δικό του επεξεργαστή για ειδικά χαρακτηριστικά, όπως έντονη και αναβοσβήνει χαρακτήρες. 13 Με τον όρο virtualization εννοούμε την τεχνολογία με την οποία τα φυσικά συστήματα μετατρέπονται σε ιδεατά (virtual machines). Κάθε φυσικός πόρος (επεξεργαστική ισχύς, μνήμη, δίκτυο, storage κλπ.) γίνεται ένας ενιαίος πόρος και μοιράζεται ταυτόχρονα σε πολλά εικονικά συστήματα. 9

11 Εν συντομία, το Virtualization είναι «μία μεθοδολογία διαίρεσης των πόρων του hardware του υπολογιστή σε πολλαπλά περιβάλλοντα εκτέλεσης, εφαρμόζοντας μία ή περισσότερες τεχνολογίες, όπως ο διαμερισμός του hardware και software, time sharing κ.α.». Στις αρχές τις δεκαετίας του 90, οι Ian Foster και Carl Kesselman έφεραν στην επιφάνεια μία νέα ιδέα που ονομάστηκε «Grid» (πλέγμα). Το «Grid Computing» είναι μία μορφή υπολογιστικού συστήματος κατανεμημένο όπως ένας εικονικός υπερ υπολογιστής, ο οποίος αποτελείται από μια συστάδα συνδεδεμένων συστημάτων έτσι ώστε να βγάλουν εις πέρας μεγάλες εργασίες. Η πιο εύκολη χρήση του Grid είναι η εκτέλεση μίας εφαρμογής σε διαφορετικό υπολογιστή. Σε περίπτωση που επιθυμούμε να τρέξουμε μία εφαρμογή και ο υπολογιστής είναι υπερφορτωμένος, τότε ο στόχος του Grid Computing είναι αυτή η εφαρμογή να τρέξει κάπου αλλού όπου υπάρχουν αχρησιμοποίητοι πόροι. Όμως, η αποδοτική χρησιμοποίηση του Grid είναι όταν θέλουμε να εκτελέσουμε μία εφαρμογή με μικρό μέγεθος δεδομένων. «Πηγαίνοντας το Grid Computing ένα βήμα μπροστά στην παροχή υπηρεσίας, είναι το Cloud Computing, το οποίο ενσωματώνει ιδέες από το Grid και τις ολοκληρώνει σε υπηρεσίες που προσφέρονται από κέντρα δεδομένων (data centers)» (Paul Willis,2008). Το Grid Computing εστιάζει στην υποδομή του αποθηκευτικούς και υπολογιστικούς πόρους, ενώ η νεφοϋπολογιστική βασισμένη στην οικονομία στοχεύει στην παροχή περισσότερων πόρων και υπηρεσιών. Η ιστορική πορεία της νεφοϋπολογιστικής τεχνολογίας, σηματοδοτείται από κάποια γεγονότα - κλειδιά, όπως ακριβώς συμβαίνει και με κάθε άλλη καινοτόμα υπηρεσία ή τεχνολογία. Για παράδειγμα, ο υπολογιστής ENIAC, ο πρώτος υπολογιστής, λόγω έλλειψης ταχύτητας και μνήμης, επέβαλε τους προγραμματιστές να γράφουν στην γλώσσα προγραμματισμού assembly. Εξαιτίας όμως των προβλημάτων που προέκυψαν από την χρήση της assembly, δημιουργήθηκαν και άλλες γλώσσες προγραμματισμού. Όπως φαίνεται κάθε εμπόδιο που βρισκόταν, έδινε το έναυσμα για κάτι καινούριο. Από το 1999 η επιχείρηση Salesforce.com παρέχει υπηρεσίες νεφοϋπολογιστικής τεχνολογίας. Για παράδειγμα το CloudCRM είναι CRM (Customer Relationship Management) σύστημα, το οποίο λειτουργεί αποκλειστικά με τη χρήση νεφοϋπολογιστικής υποδομής και προσελκύουν μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες. H Amazon Web Services διαθέτει υπηρεσίες Cloud Computing από τον Ιούλιο του Η αρχική έκδοση, όμως επικεντρωνόταν στο να παρέχει πληροφορίες από την Amazon σε συνεργάτες μέσω προγραμμάτων και εφαρμογών. Με λίγα λόγια, η Amazon θεωρήθηκε μεταπράτης, διότι αγόρασε 10

12 ή δημιούργησε εμπόρευμα, το οποίο αργότερα το διαθέτει στους πελάτες. Το γεγονός που αποτέλεσε το σημαντικό βήμα προς τη δημιουργία μιας νεφοϋπολογιστικής πλατφόρμας ήταν η έναρξη του S3 (Simple Storage Service). Τον Μάρτιο του 2006 η καινοτομία που εισήγαγε το S3 ήταν το τιμολογιακό μοντέλο που όρισε. Προσφέρεται σε μικρές επιχειρήσεις και ιδιώτες και στηρίζεται στην λογική pay-per-use (πληρωμή ανά χρήστη). Η εισαγωγή του S3 βοήθησε την Amazon στον χώρο της τεχνολογίας, αφού εκτός από την θέση του μεταπράτη, καταλαμβάνει και τη θέση ενός δυνατού παίκτη για την χρήση νεφοϋπολογιστικής τεχνολογίας. Πέντε μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 2006 έγινε η έναρξη του EC2 (Elastic Compute Cloud), το οποίο προσφέρεται από την Amazon και παρουσιάζει την ολοκληρωμένη υποδομή νεφοϋπολογιστικής. Τον Απρίλιο του 2008 για πρώτη φορά η Google, προσφέρει υπηρεσίες νεφοϋπολογιστικής τεχνολογίες με την έναρξη των Google Apps, όπως το Gmail, Google Docs κ.α.. Έναν χρόνο αργότερα περίπου, τον Νοέμβριο του 2009, η Microsoft κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την αποδοχή και την υιοθέτηση της νεφοϋπολογιστικής υποδομής. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, η εταιρεία Microsoft δεν δεχόταν το Διαδίκτυο σαν μία σημαντική και πολλά υποσχόμενη αγορά και συνέχιζε να επικεντρώνεται στην αγορά του προσωπικού υπολογιστή. Η έναρξη του Windows Azure Beta αποτέλεσε σταθμό κλειδί στην ιστορία του cloud computing, καθώς η μεγαλύτερη εταιρεία λογισμικού παγκοσμίως πήρε μια σημαντική στροφή προς το Διαδίκτυο και τη χρήση των υπηρεσιών νεφοϋπολογιστικής Χαρακτηριστικά και υπηρεσίες που παρέχουν τα περιβάλλοντα νεφοϋπολογιστικής Τα βασικά λειτουργικά χαρακτηριστικά που παρέχει η νεφοϋπολογιστική είναι: Εξυπηρέτηση κατά ζήτηση (On demand self service). Ο χρήστης μπορεί να ζητήσει τις υπολογιστικές δυνατότητες που χρειάζεται, όπως ο αποθηκευτικός χώρος που επιθυμεί να χρησιμοποιήσει, τις εφαρμογές, χωρίς να είναι απαραίτητη η παρεμβολή του παρόχου. Ευρεία πρόσβαση (Ubiquitous network access). Οι υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους είναι προσπελάσιμες από οποιαδήποτε πλατφόρμα πρόσβασης. Για παράδειγμα, κινητά τηλέφωνα, φορητούς υπολογιστές κ.α. 11

13 Πολλαπλή διάθεση υπολογιστικών πόρων (Location independent resource pooling). Πολλαπλές υπηρεσίες μπορούν να προσφερθούν σε πολλαπλούς χρήστες μέσω διαφορετικών φυσικών και τις περισσότερες φορές εικονικών πόρων χρησιμοποιώντας ένα πολύ-ενοικιαστικό περιβάλλον. Παραδείγματα τέτοιων πόρων είναι αποθηκευτικός χώρος, επεξεργασία, μνήμη και εικονικά μηχανήματα(virtual machines). Ελαστικότητα (Rapid elasticity). Οι δυνατότητες των υπηρεσιών μπορούν εύκολα να τροποποιηθούν και να προσφερθούν ανά πάσα στιγμή αναλόγως την ζήτηση. Μετρήσιμη παροχή υπηρεσιών (Measured Service). Τα συστήματα Cloud αυτόματα ελέγχουν και βελτιστοποιούν τη χρήση των υπολογιστικών πόρων, χρησιμοποιώντας μετρητικά συστήματα, τα οποία χρεώνουν μόνο ότι χρησιμοποιεί ο χρήστης (pay-per-use). Με βάση τα παραπάνω χαρακτηριστικά οι υπηρεσίες που παρέχονται χωρίζονται σε διαφορετικά μοντέλα πρακτικής εφαρμογής, τα οποία είναι: Προσωπικό/ιδιωτικό cloud (private cloud). Η υποδομή αυτή λειτουργεί αποκλειστικά για έναν οργανισμό ή μία ομάδα χρηστών κοινών συμφερόντων. Δίνουν στους χρήστες άμεση πρόσβαση σε υπολογιστικούς πόρους, οι οποίοι φιλοξενούνται στην υποδομή ενός συγκεκριμένου οργανισμού. Μπορούν να ελέγξουν και να τροποποιήσουν από μόνοι τους το μέγεθος από τους πόρους που παίρνουν από το ιδιωτικό cloud. Κοινωνικό cloud (community cloud). Μοιράζεται μεταξύ πολλών οργανισμών και υποστηρίζει μια συγκεκριμένη κοινότητα που έχει κοινές ανησυχίες. Κάποιες από αυτές τις ανησυχίες, είναι και οι απαιτήσεις ασφάλειας. Δημόσια clouds (Public clouds). Τα δημόσια Clouds παρέχουν πρόσβαση στους υπολογιστικούς τους πόρους στο γενικό κοινό μέσω του διαδικτύου. Ο πάροχός του επιτρέπει στους καταναλωτές να έχουν υπό τον έλεγχο τους, τους πόρους που έχουν ζητήσει, και αυτό γίνεται πιο συχνά μέσω μιας διαδικτυακής διεπαφής. Ο καταναλωτής ουσιαστικά πληρώνει όσο χρησιμοποιεί (pay-as- you-go). Υβριδικά clouds (Hybrid clouds). Συνδυάζει τους πόρους που προέρχονται από την σύνθεση δύο ή περισσοτέρων cloud υποδομών (Fernandez, D. Peralta, F. Herrera, and J.M. Benıtez, 2012). Το Cloud Computing είναι μία τεχνολογία που ασχολείται με την παροχή «φιλόξενων» υπηρεσιών μέσω του Διαδικτύου. Αυτές οι υπηρεσίες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες και είναι οι εξής: 12

14 Software as a Service (SaaS) Platform as a Service (PaaS) Infrastructure as a Service (IaaS) Οι κατηγορίες που αναφέρθηκαν περιγράφουν το επίπεδο υπηρεσιών που προσφέρει ένας πάροχος cloud. Στην παρακάτω εικόνα (εικόνα 1) παρουσιάζεται η σχέση μεταξύ των κατηγοριών των υπηρεσιών της νεφοϋπολογιστικής τεχνολογίας ως ανεστραμμένη πυραμίδα. Εικόνα 1: Ανεστραμμένη Πυραμίδα Το λογισμικό ως μία υπηρεσία (Software as a Service - SaaS) είναι το μοντέλο, στο οποίο μία εφαρμογή φιλοξενείται ως υπηρεσία και προσφέρεται σε πελάτες χρήστες που την χρησιμοποιούν μέσω του Διαδικτύου. Το πλεονέκτημα αυτής της υπηρεσίας είναι η μείωση του οικονομικού κόστους. Για τον μέσο χρήστη είναι πολύ φθηνότερο το να «νοικιάσει» μία εφαρμογή, από το να την αγοράσει. Άλλο ένα θετικό στοιχείο είναι ότι ο τελικός χρήστης της εφαρμογής δεν χρειάζεται από την πλευρά του ούτε να συντηρήσει, ούτε να αναβαθμίσει την εφαρμογή, καθώς για αυτές τις λειτουργίες υπεύθυνος είναι ο πάροχος. Συνοψίζοντας η υπηρεσία Saas, μας δίνει τη δυνατότητα να νοικιάζουμε όποια εφαρμογή επιθυμούμε, για όσο χρονικό διάστημα το χρειαζόμαστε. 13

15 Για παράδειγμα στην υπηρεσία ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που παρέχεται από την Google, το γνωστό Gmail, ο χρήστης έχει την δυνατότητα πρόσβασης στην ηλεκτρονική του αλληλογραφία, χωρίς να έχει προ-εγκατεστημένο κάποιο λογισμικό στον υπολογιστή του. Ουσιαστικά, δίνεται η ευκαιρία στο χρήστη να εκμεταλλευτεί την υπηρεσία, χωρίς να γνωρίζει που βρίσκεται ο διακομιστής (server) ή που παρέχει την υπηρεσία. Εικόνα 2: Μοντέλο υπηρεσιών SaaS Το επόμενο μοντέλο που μπορεί να παρέχει μία νεφοϋπολογιστική υποδομή είναι αυτό της παροχής της πλατφόρμας ως μία υπηρεσία (Platform as a Service - Paas). Παρέχει τις κατάλληλες υποδομές και υπηρεσίες προκειμένου κάποιος να μπορέσει να αναπτύξει, να δοκιμάσει, να διαθέσει και να συντηρήσει εφαρμογές και υπηρεσίες μέσα σε ένα ενιαίο περιβάλλον πλατφόρμας. Ευρέως γνωστό είναι το Windows Azure, το οποίο αποτελεί τεχνολογία που στηρίζεται στην νεφοϋπολογιστική. Δημιουργημένο από τη Microsoft, έχει σκοπό τη δημιουργία, την ανάπτυξη και τη διαχείριση εφαρμογών και υπηρεσιών μέσω ενός παγκοσμίου δικτύου της Microsoft. Με λίγα λόγια, ο χρήστης μπορεί να αναπτύξει μία εφαρμογή με την χρήση κάποιας 14

16 γλώσσας προγραμματισμού (π.χ. java application) και να την δοκιμάσει μέσω του Windows Azuse, με ελάχιστο οικονομικό κόστος. Εικόνα 3: Μοντέλο υπηρεσιών PaaS Το τρίτο και τελευταίο μοντέλο είναι το IaaS (Infrastructure-as-a-Service). Εκεί όπου του SaaS και PaaS παρέχουν εφαρμογές σε πελάτες, οι υπηρεσίες επιπέδου IaaS δεν το κάνουν. Η δυνατότητα που παρέχεται στον τελικό χρήστη (αγοραστή της υπηρεσίας) είναι να μπορεί να δεσμεύσει πόρους όπως είναι η επεξεργαστική ισχύ, τα αποθηκευτικά μέσα, κ.α. για όποια χρήστη τα χρειαστεί. Επειδή το Infrastructure-as-a-Service (IaaS) είναι ένα μοντέλο το οποίο δεν παρέχει κάποια «χειροπιαστή» εφαρμογή σαν παραδείγματα μπορούν να δοθούν εταιρίες οι οποίες έχουν αναπτύξει και παρέχουν υπηρεσίες IaaS. Τέτοιες εταιρίες είναι IBM, Oracle, Sun και άλλες. Ουσιαστικά, τo μοντέλο IaaS μπορεί να θεωρηθεί σαν μια μορφή φιλοξενίας (hosting). Σε γενικές γραμμές, οι πάροχοι των υπηρεσιών επιπέδου IaaS συντηρούν το υλικό και διαχειρίζονται τις υπηρεσίες που είναι αναγκαίες για να μπορέσουν να «τρέξουν» τα λογισμικά (μνήμη, CPU κ.α.). 15

17 Εικόνα 4: Μοντέλο υπηρεσιών IaaS Συνοψίζοντας, το μοντέλο υπηρεσιών Software as a Service (SaaS) δίνει την δυνατότητα στους χρήστες να χρησιμοποιούν τις εφαρμογές που διατίθενται στην τεχνολογία της νεφοϋπολογιστικής, «νοικιάζοντάς» τες. Κάνοντας χρήση τoυ μοντέλου Platform as a Service (PaaS), ο χρήστης μπορεί να λειτουργήσει εφαρμογές που έχουν αναπτυχθεί είτε από τον ίδιο, χρησιμοποιώντας γλώσσα προγραμματισμού, είτε εφαρμογές που παρέχονται από την πάροχο. Και τέλος, η υπηρεσία Infrastructure as a Service (IaaS) εφοδιάζει τον χρήστη με λειτουργίες επεξεργασίας, αποθήκευσης και άλλους υπολογιστικούς πόρους, στους οποίους μπορεί να αναπτύξει και να τρέξει οποιοδήποτε λειτουργικό σύστημα ή εφαρμογή (εικόνα 4). 16

18 Εικόνα 5: Σύγκριση μοντέλων υπηρεσιών Τελειώνοντας την ενότητα, αξίζει να αναφερθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που εμφανίζονται από την χρήση της νεφοϋπολογιστικής υποδομής. Τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα αυτά βασίζονται κυρίως στην χρήση των τριών μοντέλων που προαναφέρθηκαν. Τα πλεονεκτήματα στην χρήση του μοντέλου SaaS συνοψίζονται στη μείωση του οικονομικού κόστους, στο γεγονός του ότι ο τελικός χρήστης δεν χρειάζεται να πράξει κάτι για την αναβάθμιση ή συντήρηση του λογισμικού που χρησιμοποιεί, ούτε και να αγοράσει εξ αρχής ένα λογισμικό το οποίο ίσως το χρησιμοποιήσει ελάχιστα ενώ επίσης ο χρήστης νοικιάζει εξ αρχής το λογισμικό που θα χρειαστεί για όσο χρόνο το χρειαστεί. Σαν μοναδικό μειονέκτημα της υπηρεσίας μπορεί να θεωρηθεί το κόστος της υπηρεσίας, το οποίο ανάλογα με τη χρήση μπορεί να υπερβεί και το αρχικό κόστος της αγοράς προς εγκατάσταση λογισμικού. Στο μοντέλο PaaS, τα πλεονεκτήματα μοιάζουν με αυτά του SaaS. Δηλαδή, και εδώ οι αναβαθμίσεις και η συντήρηση γίνεται αυτόματα, ενώ υπάρχει μειωμένο οικονομικό κόστος. Επίσης, υπάρχει συμβατότητα με τα πιθανά λειτουργικά συστήματα και λογισμικά που θα χρησιμοποιήσει ο τελικός χρήστης, ενώ μπορεί να υποστηριχθεί και η συνεργασία των χρηστών από απόσταση. Στα μειονεκτήματα της PaaS, έχουμε τον περιορισμό στην επεκτασιμότητα του 17

19 συστήματος που θα επιλέξει ο χρήστης καθώς επίσης και τον περιορισμό στο συγκεκριμένο περιβάλλον που έχει εξ αρχής επιλεγεί. Τέλος, τα πλεονεκτήματα στο μοντέλο IaaS, έγκεινται στα σημεία της επιλογής των παρεχόμενων πόρων από τον ίδιο τον χρήστη με βάση τις ανάγκες του και της πρόσβασης σε μία τεράστια και διαθέσιμη υπολογιστική ισχύ. Ενώ στα μειονεκτήματα έχουμε την απόλυτη εξάρτηση από την πρόσβαση στο Διαδίκτυο και το πιθανό περιορισμό στην διαθεσιμότητα των εικονικών μηχανημάτων. Ο παρακάτω πίνακας αναφέρει συνοπτικά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των μοντέλων υπηρεσιών της νεφοϋπολογιστικής τεχνολογίας. Πίνακας 1: Μειονεκτήματα, Πλεονεκτήματα των μοντέλων υπηρεσιών Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Software as a Service (SaaS) Μείωση κόστους Δεν απαιτεί αναβάθμιση/συντήρηση λογισμικού Μη αγορά αυθεντικού λογισμικού Νοικιάζουμε το χώρο όσο το χρειαζόμαστε Platform as a Service (PaaS) Αυτόματες αναβαθμίσεις Μειωμένο κόστος Εγγυημένη συμβατότητα Συνεργασία εξ αποστάσεως Infrastructure as a Service (IaaS) Επιλέγεις εσύ (CPU, μνήμη) με βάση τις ανάγκες σου Πρόσβαση σε τεράστια υπολογιστική ισχύ Αντίτιμο Κλείδωμα σε συγκεκριμένο περιβάλλον Περιορισμένη επεκτασιμότητα Εξαρτάται από την πρόσβαση στο διαδίκτυο Διαθεσιμότητα των υπηρεσιών virtualization 18

20 Κεφάλαιο Τι είναι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας είχε σα συνέπεια και την ανάπτυξη της εκπαίδευσης, που αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της κάθε κοινωνίας. Στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ο εκπαιδευτής και ο εκπαιδευόμενος μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικό χώρο, δεν είναι αναγκαία η φυσική παρουσία στο χώρο. Δεν είναι δηλαδή αναγκαία η φυσική παρουσία των δύο στον ίδιο χώρο που διεξάγεται το μάθημα. «Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αναφέρεται σε όλους εκείνους, που διαλέγουν σε όλο τον κόσμο να μην παρακολουθήσουν συμβατικά σχολεία, κολλέγια και πανεπιστήμια αλλά επιθυμούν να σπουδάσουν στο σπίτι τους ή στο χώρο εργασίας τους» (Keegan, 2001 σελ. 28). Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτελεί επίσης και μια μορφή επικοινωνίας, η οποία πραγματοποιείται εξαιτίας της τεχνολογίας. Αυτή η μορφή εκπαίδευσης έχει υιοθετηθεί σε σχολεία, σε επιχειρήσεις και κυρίως σε πανεπιστημιακά ιδρύματα. Οι ηλεκτρονικές τάξεις που δημιουργούνται έχουν την δυνατότητα να συνδεθούν διαδικτυακά, καθιστώντας δυνατή την πρόσωπο με πρόσωπο εκπαίδευση από απόσταση. Έτσι ο εκπαιδευτής είναι σε θέση να δει και να ακούσει τους εκπαιδευόμενους, και ας βρίσκονται αρκετά χιλιόμετρα μακριά. Στην εποχή μας, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση υλοποιείται αποκλειστικά με την υποστήριξη του ηλεκτρονικού υπολογιστή, για αυτό το λόγο τείνει να ταυτίζεται με την έννοια της ηλεκτρονικής μάθησης (e-learning), η οποία είναι ένας αρκετά παλιός όρος και στηρίζεται σε αυτόν της εκπαιδευτικής τεχνολογίας που απαρχές είχε στη χρήση των πρώτων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην εκπαίδευση. Σε αυτό το σημείο, χρειάζεται να αναφερθεί ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση χωρίζεται στην σύγχρονη και στην ασύγχρονη. Ως σύγχρονη εκπαίδευση ορίζεται η εκπαιδευτική διαδικασία κατά την οποία ο εκπαιδευόμενος πρέπει να βρίσκεται στον ίδιο διαδικτυακό «χώρο» και την ίδια χρονική στιγμή που βρίσκεται και ο εκπαιδευτικός και πραγματοποιείται η εκπαίδευση. Από την άλλη πλευρά, στην ασύγχρονη εκπαίδευση δεν απαιτείται η ταυτόχρονη συμμετοχή των εκπαιδευόμενων και των εκπαιδευτών. Επομένως, η ασύγχρονη εκπαίδευση παρουσιάζει περισσότερη ευελιξία σε σχέση με τη σύγχρονη. 19

21 Συνοπτικά, τα χαρακτηριστικά που διέπουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση σχετίζονται με την απόσταση και τη χρήση τεχνολογικών ή τεχνικών μέσων στη διαδικασία και στη μάθηση. Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της είναι τα ακόλουθα (Keegan, 2001): η απόσταση μεταξύ του εκπαιδευόμενου και του εκπαιδευτή, η χρήση τεχνικών μέσων, η αμφίδρομη επικοινωνία εκπαιδευόμενου και εκπαιδευτή, η διαμεσολάβηση του εκπαιδευτικού οργανισμού, το ενδεχόμενο πραγματοποίησης περιστασιακών συναντήσεων και το γεγονός ότι συνιστά βιομηχανοποιημένη μορφή εκπαίδευσης. Με απλά λόγια, η εξ αποσπάσεως εκπαίδευση είναι σε θέση να εξαλείψει τους περιορισμούς που χαρακτηρίζουν την παραδοσιακή εκπαίδευση και παρέχει περισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες, δεν απαιτεί τη φυσική παρουσία των εκπαιδευόμενων και των εκπαιδευτών και φυσικά προάγει την γεωγραφική και χρονική ανεξαρτησία. Με βάση τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν και τον ορισμό της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης προκύπτουν και τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που γίνονται αντιληπτά κατά την χρήση τεχνολογιών που την υποστηρίζουν. Μερικά από τα πλεονεκτήματα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης αναφέρονται παρακάτω: (Μαρκασιώτης, 2005) Η μάθηση μέσω υπολογιστή ελαττώνει το οικονομικό κόστος. Παρά το ότι αρχικά φαίνεται κοστοβόρα διαδικασία, είναι συχνά ο πιο αποτελεσματικός τρόπος από άποψη κόστους για μεταφορά εκπαίδευσης ή πληροφορίας. Περιορίζει τα κόστη μετακίνησης, μειώνει το χρόνο που απαιτείται για την εκπαίδευση των ατόμων και περιορίζει ή μειώνει αισθητά την ανάγκη για υποδομή τάξης και εκπαιδευτών. Η εξ αποστάσεως ή ηλεκτρονική μάθηση παρέχει ένα περιβάλλον προσανατολισμένο προς τον εκπαιδευόμενο, γεγονός που σημαίνει πως ο αυτός μπορεί να καθορίσει το ρυθμό της μάθησης και να προσαρμόσει το εκπαιδευτικό υλικό ανάλογα με τις ανάγκες του. Το παρεχόμενο υλικό είναι πιο επίκαιρο και έγκυρο. Τα ηλεκτρονικά μαθήματα με βάση τις δυνατότητες που παρέχει το Διαδίκτυο, μπορούν να ανανεωθούν πολύ γρήγορα καθιστώντας την πληροφορία πιο ακριβή και χρήσιμη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. 20

22 Η μάθηση πραγματοποιείται αδιάλειπτα 24 ώρες το εικοσιτετράωρο και 7 μέρες την εβδομάδα. Οι χρήστες μπορούν να έχουν πρόσβαση στα ηλεκτρονικά μαθήματα από οπουδήποτε, οποιαδήποτε χρονική στιγμή. Ο χρόνος που απαιτείται για την εξοικείωση των χρηστών με το σύστημα, είναι ελάχιστος. Με τόσα πολλά εκατομμύρια ατόμων να χρησιμοποιούν ήδη το Διαδίκτυο και να είναι άνετοι με την τεχνολογία των φυλλομετρητών, η μάθηση για πρόσβαση στην ηλεκτρονική μάθηση δεν αποτελεί ουσιαστικό πρόβλημα. Εκμάθηση ενός αντικειμένου ακριβώς τη στιγμή που χρειάζεται για την επίλυση ενός προβλήματος ή την ολοκλήρωση ενός έργου, αντί μέσω μιας καθορισμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας (preset curriculum sequence). Μάθηση σε ένα διεπιστημονικό (interdisciplinary) περιβάλλον, αντί του διαχωρισμού των θεμάτων σε άλλα επιμέρους. Στον αντίποδα, εμφανίζονται τα μειονεκτήματα της χρήσης της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Μερικά από αυτά είναι: Οι μαθητές με χαμηλό κίνητρο ή κακές συνήθειες μελέτης μπορεί να μείνουν πίσω, σε ότι αφορά την διδακτέα ύλη και την πρόοδο των άλλων μαθητών. Χωρίς τις συνήθεις δομές μιας παραδοσιακής τάξης, οι μαθητές μπορούν να χάσουν ή να υπάρχει σύγχυση σχετικά με την πορεία των δραστηριοτήτων και τις προθεσμίες. Στους μαθητές μπορεί να εμφανιστεί το αίσθημα της απομόνωσης από το δάσκαλο και τους συμμαθητές. Ο Εκπαιδευτής μπορεί να μην είναι πάντα διαθέσιμος όταν οι φοιτητές σπουδάζουν ή χρειάζονται βοήθεια. Η αργή σύνδεση στο Διαδίκτυο ή η χρήση με παλαιότερων τεχνολογικά υπολογιστών μπορεί να καταστήσει την πρόσβαση στο υλικό του μαθήματος απογοητευτική ή αδύνατη. Η Διαχείριση ηλεκτρονικών αρχείων και online λογισμικό εκμάθησης μπορεί μερικές φορές να φαίνεται πολύπλοκη για τους μαθητές με αρχικού επιπέδου δεξιότητες ηλεκτρονικών υπολογιστών. Διδακτέα ύλη πολλών μαθημάτων λόγω της φύσης της δεν μπορεί να προσαρμοστεί για εξ αποστάσεως εκπαίδευση. 21

23 Σε γενικές γραμμές, παρατηρούμε ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει αρκετά πλεονεκτήματα γι αυτό και ήδη κερδίζει σημαντικό έδαφος στην εκπαιδευτική διαδικασία Πως υλοποιείται η εξ αποστάσεως εκπαίδευση Όπως προαναφέρθηκε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση συντελείται πλέον με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και αυτό μας οδηγεί στο να την συγχέουμε και ουσιαστικά να αποτελεί μέρος της ηλεκτρονικής μάθησης. Για να πραγματοποιηθεί η εξ αποστάσεως εκπαίδευση ή ηλεκτρονική μάθηση γίνεται χρήση λογισμικών πακέτων, τα οποία προσφέρουν διαδικτυακές πλατφόρμες μάθησης στις οποίες συμμετέχουν εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι. Τέτοιες πλατφόρμες είναι τα συστήματα διαχείρισης μάθησης, τα συστήματα διαχείρισης εκπαιδευτικού περιεχομένου άλλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση της διαδικασίας και άλλα είδη λογισμικών που υποστηρίζουν γενικά την επικοινωνία και την διαχείριση περιεχομένου στο διαδίκτυο. Μερικά λογισμικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την διαδικασία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι και τα παρακάτω: efront 14 Moodle 15 Open e-class 16 Docebo 17 Blackboard Learn 18 Και στη συνέχεια θα αναφερθούν μερικά χαρακτηριστικά ανά λογισμικό

24 2.2.1 efront Εικόνα 6: Αρχική σελίδα efront To efront είναι μια πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης που ακολουθεί το παράδειγμα του ανοιχτού λογισμικού ( Αναπτύχθηκε από ελληνική εταιρία (Epignosis Ltd.) Είναι φιλικό στον χρήστη και επεκτείνεται εύκολα. Η τελευταία λειτουργική έκδοση του λογισμικού είναι η και δημοσιεύτηκε το Το efront σχεδιάστηκε για να επιτρέπει τη δημιουργία δικτυακών κοινοτήτων μάθησης με επίκεντρο τη συνεργασία και την αλληλεπίδραση. Η λειτουργία του προϋποθέτει εγκατάσταση σε ιδιωτικό διακομιστή (server), ενώ η διεπαφή χρήστη είναι στηριγμένη σε εικονίδια. Το efront υποστηρίζει αρκετές γλώσσες μεταξύ αυτών και τα ελληνικά. Μερικά από τα χαρακτηριστικά του είναι η δυνατότητα διαχείρισης αρχείων και πολυμεσικού υλικού, τα εργαλεία δημιουργίας αναφορών, τα εργαλεία επικοινωνίας (chatroom, forum, glossary, etc), η δυνατότητα διαχείρισης αξιολογήσεων για κενά δεξιοτήτων (skill-gap analysis) και αναλυτικής αναφοράς για την γνωσιακή κατάσταση του κάθε χρήστη. 23

25 Οι περισσότεροι χρήστες του efront παγκοσμίως είναι επιχειρήσεις και όχι εκπαιδευτικοί οργανισμοί, γεγονός που αποδεικνύει πως η εκπαίδευση είναι μια διαδικασία που πραγματοποιείται σε όλη την ζωή του ατόμου Moodle Εικόνα 7: Αρχική σελίδα Moodle To Moodle είναι μια πλατφόρμα που βοηθάει στην διεξαγωγή ηλεκτρονικών μαθημάτων μέσω διαδικτύου. Δημιουργήθηκε το 1999 από τον Αυστραλό Martin Dougiamas και είναι ένα σύστημα ανοιχτού κώδικα. Μπορεί να εγκατασταθεί και να λειτουργήσει σε οποιοδήποτε εξυπηρετητή αρκεί να υποστηρίζει την PHP 19. Το Moodle είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα συστήματα διαχείρισης μάθησης παγκοσμίως γεγονός που φαίνεται από τους εκατομμύρια χρήστες του και από την διαθεσιμότητά του σε πολλές γλώσσες (75 συνολικά μεταξύ αυτών και τα ελληνικά). Χρησιμοποιείται τόσο από εκπαιδευτικά ιδρύματα όσο και από άλλους οργανισμούς ενώ γνωρίζει και ιδιαίτερη αποδοχή στην Ελλάδα. 19 H PHP είναι μια γλώσσα προγραμματισμού για τη δημιουργία σελίδων web με δυναμικό περιεχόμενο. Μια σελίδα PHP περνά από επεξεργασία από ένα συμβατό διακομιστή του Παγκόσμιου Ιστού (π.χ. Apache), ώστε να παραχθεί σε πραγματικό χρόνο το τελικό περιεχόμενο, που θα σταλεί στο πρόγραμμα περιήγησης των επισκεπτών σε μορφή κώδικα HTML.(wikipedia) 24

26 Τα χαρακτηριστικά εκείνα που το κάνουν ελκυστικό σαν λογισμικό πακέτο είναι η διαθεσιμότητα (η δυνατότητα του συστήματος να καλύψει ταυτόχρονα τις ανάγκες των χρηστών), η προσαρμοστικότητα (η δυνατότητα προσαρμογής στις ανάγκες των χρηστών), η χρηστικότητα (εύχρηστο σύστημα για όλους τους χρήστες), η διαλειτουργικότητα (η ικανότητα του συστήματος να επικοινωνεί και να υποστηρίξει διάφορα λογισμικά), η σταθερότητα (η διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων γίνεται με αποτελεσματικότητα και αξιοπιστία) και η ασφάλεια (η ξεκάθαρη οριοθέτηση ανάμεσα στις λειτουργίες του κάθε χρήστη και η προστασία από επιβλαβή προσπάθεια μη εξουσιοδοτημένου χρήστη). Το Moodle χρησιμοποιεί και αυτό μία ευκολονόητη διεπαφή χρήστη ενώ είναι συμβατό με τις περισσότερες σύγχρονες τεχνολογικές συσκευές (ηλεκτρονικοί υπολογιστές, φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα κ.α.) Open e-class Εικόνα 8: Αρχική σελίδα Open e-class Το Open eclass είναι μια ηλεκτρονική πλατφόρμα που δημιουργήθηκε για να υποστηρίζει την ασύγχρονη τηλεκπαίδευση. Το Open eclass δημιουργήθηκε από το Ελληνικό Ακαδημαϊκό 25

27 Δίκτυο (Greek Universities Net - GUnet) και η όλη διαδικασία ξεκίνησε από την ομάδα Τηλεκπαίδευσης, η οποία αρχικά είχε ως στόχο την αξιολόγηση των ήδη υπαρχόντων συστημάτων διαχείρισης μάθησης. Η πλατφόρμα στηρίζεται στην προϋπάρχουσα πλατφόρμα Claroline και είναι ανοιχτού κώδικα. Τα χαρακτηριστικά της πλατφόρμας είναι η ευκολία δημιουργίας μαθημάτων, η δομημένη παρουσίαση του περιεχομένου και η κατηγοριοποίηση των μαθημάτων, οι διακριτοί ρόλοι και οι λειτουργίες τους. Άλλα χαρακτηριστικά της πλατφόρμας είναι η προσαρμοστικότητα, η δυνατότητα αναβάθμισης και επέκτασης και η διαλειτουργικότητα. Η εγκατάσταση μπορεί να γίνει σε ιδιωτικό εξυπηρετητή και αυτή την στιγμή η εφαρμογή διατίθεται σε δύο μόνο γλώσσες, την ελληνική και την αγγλική. Το Open eclass χρησιμοποιείται αρκετά από τα ελληνικά πανεπιστήμια ως υποστηρικτική δομή για την εκπαιδευτική διαδικασία (παροχή συμπληρωματικού εκπαιδευτικού υλικού και δραστηριοτήτων) αλλά και ως αυτόνομη εκπαιδευτική δομή για προγράμματα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης Docebo Εικόνα 9: Αρχική σελίδα Docebo 26

28 Το Docebo ( είναι ένα λογισμικό, το οποίο και αυτό στηρίζεται στη λογική του ανοιχτού κώδικα το οποίο αναπτύχθηκε από την εταιρία Docebo Srl και πρωτοπαρουσιάστηκε με την ονομασία Spaghetti learning το Η μετονομασία του σε Docebo έγινε το Το Docebo χρησιμοποιείται παγκοσμίως από εταιρίες, κυβερνητικούς και εκπαιδευτικούς οργανισμούς και υποστηρίζει διάφορα διδακτικά μοντέλα, τα οποία ο εκπαιδευτής μπορεί να τα προσαρμόσει στις ανάγκες των χρηστών. Και στη συγκεκριμένη πλατφόρμα υπάρχει ο διαχωρισμός των χρηστών ανάλογα με τον ρόλο που διαδραματίζουν στην πλατφόρμα, σε εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενους και διαχειριστές. Διαθέτει πληθώρα μαθησιακών αντικειμένων και εργαλείων συνεργασίας (chatroom, forum, wiki). Η συγκεκριμένη πλατφόρμα (η οποία είναι ουσιαστικά ένα σύστημα διαχείρισης μάθησης) είναι από τις πρώτες πλατφόρμες τέτοιου τύπου που λειτουργεί σε υποδομές νεφοϋπολογιστικής. Η πλατφόρμα διατίθεται σε 26 γλώσσες ενώ έχει μεταφραστεί επίσημα και στην ελληνική γλώσσα Blackboard Learn Εικόνα 10: Αρχική σελίδα Blackboard Learn 27

29 Το Blackboard Learn είναι το πρώτο προϊόν που δημιούργησε η εταιρεία λογισμικού Blackboard LLC και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το Αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες εμπορικές πλατφόρμες για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση παγκοσμίως και χρησιμοποιείται από αρκετά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Το σύστημα μπορεί να εγκατασταθεί σε ιδιωτικό διακομιστή (server) ενώ για να είναι προσβάσιμο στον χρήστη απαιτείται μόνο ένας απλός φυλλομετρητής (browser) με ενεργοποιημένη την JavaScript (απαραίτητη για να λειτουργήσουν μερικά εργαλεία του συστήματος) και υποστηρίζεται από τα πιο γνωστά λειτουργικά συστήματα (Windows και MacOS). Η διεπαφή χρήστη στο Blackboard Learn είναι αρκετά εύκολη στην εκμάθηση, έχει υψηλή διαθεσιμότητα, χρηστικότητα, διαλειτουργικότητα, σταθερότητα και ασφάλεια. Και στη συγκεκριμένη πλατφόρμα στους χρήστες αποδίδονται ρόλοι και ανάλογα με τον ρόλο που έχει κάθε χρήστης, μπορεί να εκτελέσει και διάφορες ενέργειες, όπως για παράδειγμα, ο εκπαιδευτής έχει την δυνατότητα να δημοσιεύσει και να επεξεργαστεί εκπαιδευτικό υλικό σε αυτήν. Ένα άλλο χαρακτηριστικό που παρέχει η συγκεκριμένη πλατφόρμα είναι ότι υποστηρίζει την εξατομικευμένη και τη συνεργατική μάθηση με το διαθέσιμο υλικό να διαμορφώνεται στις ατονικές ανάγκες του χρήστη και την ύπαρξη ομάδων για την υλοποίηση δραστηριοτήτων. Το Blackboard παρέχει εργαλεία και για την επικοινωνία μεταξύ των χρηστών είτε σύγχρονα μέσω chat είτε ασύγχρονα με την δημιουργία forum ή ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων (mail). Συνοψίζοντας, βλέπουμε πως η εξ αποστάσεως εκπαίδευση καταλαμβάνει ένα μεγάλο μερίδιο στη σύγχρονη εκπαιδευτική διαδικασία και για τον λόγο αυτό έχουν αναπτυχθεί πάρα πολλά λογισμικά που την υποστηρίζουν. Το κοινό χαρακτηριστικό στα περισσότερα λογισμικά πλατφόρμες για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέχρι σήμερα ήταν και είναι η υποχρεωτική εγκατάσταση αυτών σε ιδιωτικό εξυπηρετητή. Η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία εστιάζει στο πως οι υπηρεσίες νεφοϋπολογιστικής μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία λογισμικών και υπηρεσιών που να βελτιώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και κατ επέκταση την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. 28

30 Κεφάλαιο Νεφοϋπολογιστική και εξ αποστάσεως εκπαίδευση Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει αναφορά σε συστήματα που υποστηρίζουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και τα οποία έχουν αναπτυχθεί και λειτουργούν σε περιβάλλοντα νεφοϋπολογιστικής, ενώ θα εστιάσουμε στο λογισμικό Docebo, το οποίο αποτελεί ένα βραβευμένο σύστημα διαχείρισης μάθησης, το οποίο πλέον στηρίζεται εξ ολοκλήρου στο νέφος. Μερικά από τα διαθέσιμα συστήματα διαχείρισης μάθησης (Learning Management Systems) που είναι βασισμένα στην τεχνολογία της νεφοϋπολογιστικής είναι και τα παρακάτω: MoodleRooms 20, Litmos 21, OpenClass 22 και Docebo 23 Πιο συγκεκριμένα το MoodleRooms βασίζει την υπηρεσία του στο σύστημα διαχείρισης μάθησης, ανοιχτού κώδικα, Moodle. Μέχρι στιγμής το Moodle απαιτεί ένα «εξατομικευμένος» εξυπηρετητής 24 και υπηρεσία φιλοξενίας, το MoodleRooms όμως υλοποιείται στην τεχνολογία της νεφοϋπολογιστικής. Πρόσφατα το MoodleRooms εξαγοράστηκε από το Blackboard, μια ιδιόκτητη εταιρία διαχείρισης. Το Litmos είναι ένα σύστημα διαχείρισης μάθησης που βασίζεται και αυτό στις υποδομές νεφοϋπολογιστικής και επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργήσουν μαθήματα, να διαχειριστούν διαδικτυακές τάξεις, να αναλύσουν και να αξιολογήσουν αποτελέσματα διαδικασιών κ.α. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του Litmos είναι η προσφορά των μαθημάτων στους χρήστες με Dedicated server 29

31 οικονομική επιβάρυνση και έτσι διάφοροι οργανισμοί μπορούν να δημιουργήσουν μαθήματα στοχευμένα και προσαρμοσμένα στους χρήστες που θα το αγοράσουν. Το OpenClass είναι μια κοινοπραξία μεταξύ των εκδοτών εκπαιδευτικού υλικού Pearson και Google (η εταιρία δραστηριοποιείται και σε αυτόν τον τομέα). Το σύστημα διατίθεται δωρεάν στην αγορά και έχει ως στόχο να βοηθήσει τους οργανισμούς που το χρησιμοποιούν, να μειώσουν το οικονομικό κόστος και να εξοικειώσουν τους χρήστες - μαθητές τους ώστε να αυξηθεί η χρήση παρομοίων συστημάτων διαχείρισης της μάθησης. Σε αντίθεση με άλλα διαθέσιμα συστήματα μάθησης που βασίζονται στην νεφοϋπολογιστική, το OpenClass είναι μια δωρεάν λύση που προσφέρεται στους χρήστες. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή το OpenClass βρίσκεται σε δοκιμαστική έκδοση (beta testing) ακόμα και δεν είναι διαθέσιμο σε μεμονωμένους εκπαιδευτικούς-χρήστες για να υλοποιήσουν ατομικά μαθήματα. Το Docebo προσφέρει πλατφόρμες ηλεκτρονικής μάθησης και διαδικτυακά μαθήματα, σε προσιτές τιμές. Το συγκεκριμένο σύστημα θα αναλυθεί σε επόμενη ενότητα στο κεφάλαιο αυτό, ενώ τα χαρακτηριστικά που θα περιγραφούν και αφορούν την νεφοϋπολογιστική υποδομή στην οποία στηρίζεται το Docebo αντικατοπτρίζουν και τα γενικά χαρακτηριστικά των υπόλοιπων τριών συστημάτων (MoodleRooms, Litmos και OpenClass). Οι υποδομές της νεφοϋπολογιστικής μπορούν να βοηθήσουν και να χρησιμοποιηθούν στην διαδικασία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η ίδια η φύση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα στηρίζεται στις υποδομές του διαδικτύου, καθώς για να υπάρξει πρέπει να γίνει χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών που είναι συνδεδεμένοι σε ένα δίκτυο. Η νεφοϋπολογιστική τεχνολογία από την άλλη στηρίζεται και αυτή και κληρονομεί χαρακτηριστικά από τις διαδικτυακές υποδομές. Έτσι βλέπουμε πως τα συστήματα που υποστηρίζουν την εξ αποστάσεως μπορούν να μεταφερθούν και να εγκατασταθούν από ιδιωτικούς διακομιστές (server) που βρίσκονται σήμερα σε υποδομές νεφοϋπολογιστικής, μειώνοντας έτσι το κόστος χρήσης και προσφέροντας όλα τα θετικά (πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι υποδομές νεφοϋπολογιστικής) τα οποία αναφέρθηκαν σε προηγούμενο κεφάλαιο. 30

32 3.2 Το μοντέλο SaaS, PaaS και IaaS στην εκπαιδευτική διαδικασία Μπορούν τα μοντέλα νεφοϋπολογιστικής υποδομής να βοηθήσουν την εκπαιδευτική διαδικασία και ειδικότερα την εξ αποστάσεως εκπαίδευση; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι θετική και έτσι βλέπουμε πως τα χαρακτηριστικά που έχει το κάθε μοντέλο μπορούν να υποστηρίξουν και ένα διαφορετικό κομμάτι της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ανάλογα με το πεδίο δράσης του κάθε οργανισμού που θα χρησιμοποιήσει τις υποδομές αυτές. Έτσι βλέπουμε πως τα τρία αυτά μοντέλα, SaaS, PaaS, IaaS, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ποικιλοτρόπως για την παραγωγή θετικών αποτελεσμάτων. Το μοντέλο SaaS παρέχει στους χρήστες ένα λογισμικό σαν υπηρεσία. Οργανισμοί εκπαιδευτικοί οι οποίοι μέχρι τώρα έπρεπε να εγκαταστήσουν ένα λογισμικό όπως για παράδειγμα μια εκπαιδευτική πλατφόρμα στον ιδιωτικό τους εξυπηρετητή, τώρα μπορούν να «νοικιάσουν» για όσο χρόνο θέλουν και με όσο αποθηκευτικό χώρο θέλουν το λογισμικό που καλύπτει τις ανάγκες τους. Το μοντέλο PaaS μπορεί να παράσχει σε εκπαιδευτικούς οργανισμούς ή ερευνητικές ομάδες τις κατάλληλες εκείνες υπηρεσίες ώστε να είναι δυνατή η ανάπτυξη, η δοκιμή και η διάθεση εφαρμογών μέσα σε ένα υπολογιστικό περιβάλλον. Τέλος, το μοντέλο IaaS μπορεί να συμβάλλει παρέχοντας σε μία ερευνητική ομάδα τις πρόσθετες και κατάλληλες υπολογιστικές υποδομές και πόρους για την ανάπτυξη ενός project. 3.3 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της νεφοϋπολογιστικής υποδομής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση Η νεφοϋπολογιστική είναι μία από τις νέες τάσεις της τεχνολογίας που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη διδασκαλία και το μαθησιακό περιβάλλον. Από την άλλη πλευρά η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι μία διαδικασία μάθησης, που βασίζεται στο Διαδίκτυο, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες Διαδικτύου για το σχεδιασμό, την εφαρμογή, τη διαχείριση, την υποστήριξη και την επέκταση της μάθησης, η οποία σε καμία περίπτωση (τουλάχιστον προς το 31

33 παρόν) δεν θα αντικαταστήσει τις παραδοσιακές μεθόδους εκπαίδευσης, αλλά θα διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης. Η ύπαρξη της νεφοϋπολογιστικής μπορεί να δώσει λύσεις σε αρκετά προβλήματα που αντιμετωπίζει η εκπαίδευση παγκοσμίως και να συμβάλλει ενεργά στην αξιοποίηση και την εισαγωγή των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην εκπαίδευση. Οι χρήστες (εκπαιδευτικοί και μαθητές) μπορούν να αποκομίσουν αρκετά οφέλη από την νέα αυτή τεχνολογία. Μπορούν να έρθουν σε επαφή με ένα μεγάλο πλήθος εκπαιδευτικών λογισμικών τα οποία είναι συνεχώς διαθέσιμα από οποιαδήποτε συσκευή έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, να αναζητήσουν και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους μέσα από έναν μεγάλο όγκο πληροφοριών, να βιώσουν την εμπειρία της αλληλεπίδρασης και της συνεργατικής εργασίας και μάθησης, αλλά και να έχουν σε ανεξάντλητους αποθηκευτικούς χώρους και σε ανεξάντλητη υπολογιστική ισχύ. Με τη χρήση της νεφοϋπολογιστικής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορούν να επικεντρωθούν περισσότερο στη διδασκαλία και τις δραστηριότητες που την διέπουν και όχι σε πολύπλοκες ρυθμίσεις πληροφορικής και διαχείρισης συστημάτων λογισμικού. Αυτό επιτυγχάνεται επειδή η πολυπλοκότητα μειώνεται με την χρήση της νεφοϋπολογιστικής διότι δεν χρειάζεται να ανησυχεί κανείς για αναβαθμίσεις, ως προτεραιότητα προάγει την ασφάλεια της εφαρμογής ή πλατφόρμας και επικεντρώνεται κυρίως στη διδασκαλία. Το νέφος προσφέρει πολλά οφέλη στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, παρέχοντας την υποδομή, την πλατφόρμα και τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες. Έτσι κάνοντας χρήση της νεφοϋπολογιστικής, ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα μπορεί να συνεργαστεί με κάποιο άλλο και να δημιουργήσει μία κοινή εικονική πλατφόρμα, μειώνοντας τις δαπάνες και το ανθρώπινο δυναμικό που θα απαιτούνταν για να εγκατασταθεί ένα καλά εξοπλισμένο εργαστήριο. Εξαιτίας των παραπάνω που αναφέρθηκαν, συμπεραίνουμε ότι η χρήση της νεφοϋπολογιστικής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση γίνεται μία σημαντική προϋπόθεση για πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Επιπρόσθετα, η νεφοϋπολογιστική δίνει στο χρήστη πρόσβαση σε εφαρμογές από οπουδήποτε και μπορεί να πλοηγηθεί στην εφαρμογή που επιθυμεί κάνοντας χρήση της κινητής του συσκευής ή κάποιας φορητής συσκευής (tablet). Όπως είναι γνωστό, υπάρχουν λογισμικά που διατίθενται δωρεάν ή με αμοιβή, και η επιλογή του κατάλληλου είναι καθαρά υποκειμενική διαδικασία εξαρτώμενη κυρίως από την επιλογή του χρήστη. Για παράδειγμα το MoodleRooms 32

34 αρχικά ξεκίνησε με τον χρήστη να πληρώνει ένα μικρό οικονομικό αντίτιμο, τώρα όμως διατίθενται δωρεάν και ο χρήστης μπορεί να το χρησιμοποιήσει, με την ιδιαιτερότητα ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιεί όλες τις ρυθμίσεις διότι είναι κλειδωμένες από την εταιρεία. Οι νεφοϋπολογιστικές υποδομές μειώνουν επίσης κατά πολύ και το χρόνο που απαιτείται για διάφορες λειτουργίες από την πλευρά του χρήστη σε ότι αφορά το ίδιο το λογισμικό όπως είναι η εγκατάσταση, η αναβάθμιση και η ενημέρωσή του. Μειώνεται επίσης και το οικονομικό κόστος καθώς δεν είναι πλέον απαραίτητη η αρχική αγορά, η συντήρηση και η επέκταση τεχνολογικού εξοπλισμού σε τοπικό επίπεδο από τον οργανισμό καθώς οι νεφοϋπολογιστικές υποδομές παρέχουν τους κατάλληλους πόρους στην ποσότητα και όποτε αυτοί ζητηθούν. Υπάρχει πάντοτε διαθεσιμότητα τόσο σε λογισμικά όσο και σε δεδομένα και αυτά μπορούν χρησιμοποιηθούν και να προσπελαστούν από οποιαδήποτε συσκευή είναι συμβατή. Επίσης, ο χρήστης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση με τη χρήση του νέφους, έχει πρόσβαση 24 ώρες το εικοσιτετράωρο στις υποδομές και στο περιεχόμενο. Από την άλλη πλευρά, η χρήση του νέφους στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει και μειονεκτήματα. Υπάρχουν κίνδυνοι που σχετίζονται με την προστασία των δεδομένων του χρήστη και της ασφάλειας, το ότι δεν είναι γνωστό που αποθηκεύονται τα δεδομένα μας, ίσως είναι εν μέρει θετικό, αλλά πως μπορεί να είμαστε σίγουροι ότι κανείς δεν μπορεί να τα δει και να τα χρησιμοποιήσει; Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το νέφος στην εκπαίδευση γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, όμως ίσως στις πρώτες χρήσεις που γίνονται να υπάρχει μία έλλειψη εμπιστοσύνης, η οποία μπορεί αργότερα να αλλάξει. Όλοι είμαστε επιφυλακτικοί για το που «φυλάσσονται» τα δεδομένα μας, όμως αυτό που μας παρέχεται, η πρόσβαση ανά πάσα ώρα και στιγμή στα δεδομένα μας, εξαλείφει αυτή την έλλειψη εμπιστοσύνης που αρχικά είχε δημιουργηθεί. Τέλος, ένα μειονέκτημα που αξίζει να σημειωθεί είναι αυτό της ταχύτητας/έλλειψης του Διαδικτύου που μπορεί να επηρεάσουν την εργασία. Άλλο ένα μειονέκτημα είναι ότι υπάρχει η πιθανότητα το τελικό οικονομικό κόστος για έναν οργανισμό που θα «νοικιάσει» μία υπηρεσία στηριζόμενη στην νεφοϋπολογιστική τεχνολογία, να καταλήξει να είναι υψηλότερο από αυτό που ίσως θα έπρεπε να επενδύσει για την αγορά ενός άλλου παρόμοιου εγκαταστάσιμου λογισμικού. Συνοψίζοντας κάθε νέα τάση της τεχνολογίας που εμφανίζεται, αρχικά δημιουργεί μία επιφύλαξη, όμως με το πέρασμα των χρόνων η χρήση της νεφοϋπολογιστικής στην εκπαίδευση 33

35 και κυρίως στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη διδασκαλία. (Μαρκασιώτης, 2005) 3.4 Ανάλυση της πλατφόρμας Docebo Στην ενότητα αυτή θα αναζητηθούν και θα αναφερθούν τα στοιχεία εκείνα που φανερώνουν ότι η πλατφόρμα Docebo στηρίζεται σε νεφοϋπολογιστικές υποδομές. Η πλατφόρμα Docebo προσφέρει λύσεις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και διαδικτυακά μαθήματα με κάποιο κόστος για τους χρήστες. Το Docebo διαφημίζει πως με μια μικρή χρέωση οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε προ εγκατεστημένα μαθήματα. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα είναι πλέον διαμορφωμένη και να είναι συμβατή με κινητές συσκευές Το Docebo κάνει χρήση του Amazon CloudFront και επίσης, προσφέρει όλο το εικοσιτετράωρο υποστήριξη στους πελάτες της. Η τρέχουσα έκδοσή του δημοσιεύτηκε το Η συγκεκριμένη πλατφόρμα διαχείρισης μάθησης είναι από τα πρώτα συστήματα τέτοιου τύπου που λειτουργεί σε υποδομές cloud όπως αναφέρεται και στον ιστοχώρο μέσα από τον οποίο μπορεί κάποιος να κάνει εγγραφή για να το χρησιμοποιήσει. Η υπηρεσία παρέχεται δωρεάν για ορισμένο χρονικό διάστημα 14 ημερών για δοκιμή (free 14-days trial) και στη συνέχεια ο χρήστης θα πρέπει να πληρώσει ανάλογα με την χρήση που θέλει να κάνει. «Το Νοέμβριο του 2011 το Docebo επιλέχθηκε από την Google ως μια επιτυχημένη περίπτωση υιοθέτησης των λύσεων που προσφέρει το cloud, καθώς το ίδιο έχει ήδη ολοκληρώσει τη μεταφορά των εργαλείων του και των εμπορικών προϊόντων σε διακομιστές cloud της Seeweb. Το Docebo παρέχει επί του παρόντος τις υπηρεσίες του σε περισσότερους από χρήστες σε όλο τον κόσμο» (Erba, 2011). Ένα από τα χαρακτηριστικά που φανερώνουν ότι το Docebo βασίζεται πλέον σε νεφοϋπολογιστικές υποδομές είναι το γεγονός ότι δεν παρέχει στον χρήστη κάποιο αρχείο για την εγκατάσταση της εφαρμογής για τον προσωπικό του ή επαγγελματικό του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Παλιότερες εκδόσεις του Docebo, έπρεπε να εγκατασταθούν σε ιδιωτικό εξυπηρετητή έτσι ώστε να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν από τους οργανισμούς τελικούς χρήστες που τις είχαν αγοράσει. Σήμερα, το Docebo δίνει την δυνατότητα στο χρήστη, με την 34

36 βοήθεια του νεφοϋπολογιστικού περιβάλλοντος, με μια απλή εγγραφή στο σύστημα να μπορεί να χρησιμοποιήσει και να δημιουργήσει το δικό του διαδικτυακό εκπαιδευτικό τόπο όπως αυτός το θέλει, όπως ακριβώς θα γινόταν και αν έκανε την διαδικασία της εγκατάστασης που γινόταν παλαιότερα. Με την εγγραφή του ο χρήστης ουσιαστικά παίρνει αρχικά δοκιμαστικά δικαιώματα για την χρήση της πλατφόρμας και μετά την πάροδο της προκαθορισμένης δοκιμαστικής χρονικής περιόδου, μπορεί να προβεί στην αγορά του πλάνου που τον εξυπηρετεί καλύτερα. Εφόσον ο χρήστης δεν είναι υποχρεωμένος πλέον να κάνει κάποια διαδικασία εγκατάστασης για να χρησιμοποιήσει την πλατφόρμα, παρατηρούμε και το δεύτερο χαρακτηριστικό που προσφέρει η νεφοϋπολογιστική υποδομή στο Docebo. To χαρακτηριστικό αυτό είναι της αυτοματοποιημένης διαδικασίας αναβάθμισης και συντήρησης του συστήματος. Ο χρήστης για όσο χρησιμοποιεί την υπηρεσία που έχει επιλέξει δεν απασχολείται για θέματα που αφορούν την αναβάθμιση της πλατφόρμας ή μέρους λειτουργιών αυτής ή τη συντήρηση του όλου συστήματος καθώς αυτά εξαιτίας της υποδομής που είναι εγκατεστημένο το Docebo γίνονται αυτόματα από τον ίδιο τον πάροχο. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στην περίπτωση που μία πλατφόρμα είναι εγκατεστημένη σε ιδιωτικό διακομιστή, εκεί ο χρήστης υποχρεούται κάθε φορά που αναβαθμίζεται μία έκδοση της πλατφόρμας να προβαίνει σε χειροκίνητη εγκατάσταση ή αναβάθμισή της αλλά και στη συντήρηση του συστήματος. Το τρίτο χαρακτηριστικό που υποδηλώνει σχεδόν ξεκάθαρα το μοντέλο υπηρεσιών της νεφοϋπολογιστικής υποδομής που έχει κατηγοριοποιηθεί το Docebo είναι η εξαγορά από τον τελικό χρήστη πλάνων με βάση τους ενεργούς χρήστες που θα έχει στο σύστημα που θα υλοποιήσει. Το Docebo ανήκει στο μοντέλο SaaS, δηλαδή λογισμικό σαν υπηρεσία και αυτό συνεπάγεται πως αν για παράδειγμα ο χρήστης οργανισμός που θα «νοικιάσει» το λογισμικό θα πληρώσει ανάλογα με το πλάνο που έχει επιλέξει και αυτό το πλάνο μπορεί να στηρίζεται στον συνολικό αριθμό των ενεργών χρηστών (π.χ. μαθητών) που θα το χρησιμοποιήσουν. To τελευταίο χαρακτηριστικό αφορά στη δυνατότητα του χρήστη να ζητήσει την αύξηση ή και τη μείωση των πόρων που θα χρειαστεί για χρήση ανάλογα με τους χρήστες που θα χρησιμοποιήσουν την πλατφόρμα. Καταλήγοντας παρατηρούμε πως τα χαρακτηριστικά αυτά που κληρονόμησε το Docebo μετά την μετάβασή του από εγκαταστάσιμο αρχείο σε νεφοϋπολογιστικές υποδομές ομοιάζουν ουσιαστικά 35

37 με τα πλεονεκτήματα του μοντέλου στο οποίο πλέον ανήκει, δηλαδή του SaaS (Software as a Service) (Erba, 2011). Κεφάλαιο Μελέτη περίπτωσης Λόγω του ότι σπάνια συναντά κανείς συστήματα νεφοϋπολογιστικής στη δημόσια αλλά και στην ιδιωτική εκπαίδευση επιλέχθηκε να παρουσιαστεί ως μελέτη περίπτωσης της εκπαιδευτικής χρήσης της νεφοϋπολογιστικής η ανάλυση του Moodle. Όπως όλα τα λογισμικά που κυκλοφορούν και βασίζονται στις διαδικτυακές υποδομές είναι δυνητικά υποψήφια για την μετεγκατάστασή τους στις νεφοϋπολογιστικές υποδομές έτσι είναι και το σύστημα διαχείρισης μάθησης Moodle. Μία τέτοια κίνηση, η μεταφορά του Moodle δηλαδή σε νεφοϋπολογιστική υποδομή και όχι η διάθεσή του σε εγκαταστάσιμη μορφή, αποτελεί μία φυσική εξέλιξη και προσαρμογή του συστήματος στις νέες τεχνολογικές επιταγές. Τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή όμως το Moodle παραμένει ακόμα εφαρμογή η οποία απαιτεί την εγκατάστασή της σε ιδιωτικό διακομιστή με ότι αυτό συνεπάγεται. Στο κεφάλαιο αυτό θα προσπαθήσουμε να μεταφέρουμε ένα ήδη λειτουργικό και διαθέσιμο ιστότοπο βασισμένο στο Moodle, στο στηριζόμενο σε νεφοϋπολογιστικές υποδομές σύστημα Docebo. «Το διαδικτυακό σχολείο» το οποίο θα μεταφερθεί από το Moodle στο Docebo είναι αυτό το οποίο λειτουργεί από τα Φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης «Πρότυπα» στην πόλη της Μυτιλήνης και είναι διαθέσιμο στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο 36

38 4.2 Γενική πλοήγηση Ο χρήστης μόλις εισέλθει στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο θα αντικρύσει την αρχική σελίδα της εφαρμογής η οποία είναι διαμορφωμένη για το συγκεκριμένο φροντιστήριο και είναι η παρακάτω. Εικόνα 11: Αρχική σελίδα Η παραπάνω εικόνα αποτελεί την κεντρική σελίδα του Φροντιστηρίου «Πρότυπα», στην οποία γίνεται και το καλωσόρισμα του χρήστη. Για να μπορέσει να χρησιμοποιήσει το ηλεκτρονικό φροντιστήριο, το μόνο που έχει να κάνει ο χρήστης, είναι να εισέλθει στο σύστημα, πατώντας στο κουμπί Login (είσοδος), το οποίο βρίσκεται πάνω δεξιά της σελίδας. Μόλις ο χρήστης πατήσει στο κουμπί login (είσοδος) (εικόνα 12), θα πρέπει να συμπληρώσει τα παρακάτω στοιχεία. 37

39 Εικόνα 12: Είσοδος στο σύστημα Μόλις συμπληρώσει ο χρήστης τα απαιτούμενα πεδία username και password θα πρέπει να επιλέξει το κουμπί Login (εικόνα 13). Εικόνα 13: Είσοδος στο σύστημα με χρήση username και password 38

40 Μόλις πατηθεί το κουμπί Login (είσοδος), τότε ο χρήστης έχει εισέλθει στο ηλεκτρονικό Φροντιστήριο «Πρότυπα». Εικόνα 14: Επιτυχής είσοδος στο e-προτυπα Όπως φαίνεται παραπάνω ο χρήστης έχει εισέλθει στο σύστημα και πλέον μπορεί να πλοηγηθεί στα μαθήματα, τα οποία έχουν δημιουργηθεί και προσφέρονται στους εκπαιδευόμενους. Με αυτόν τον τρόπο ολοκληρώνεται η είσοδος στο σύστημα Moodle. Στην επόμενη ενότητα, αφού ο χρήστης έχει κάνει την είσοδο του στο σύστημα ως εκπαιδευτής, θα αναλυθεί η δημιουργία νέου μαθήματος. Σε αντιστοιχία για να πλοηγηθεί ο χρήστης στην πλατφόρμα Docebo πρέπει να κάνει τα εξής: 39

41 Εικόνα 15: Αρχική σελίδα Docebo Αρχικά ο χρήστης θα πρέπει να εισέλθει στην ιστοσελίδα της πλατφόρμας Docebo, και να επιλέξει το κουμπί «Try it now» (για τους σκοπούς της εργασίας χρησιμοποιήθηκε και περιγράφεται η δοκιμαστική έκδοση του Docebo), μόλις το επιλέξει θα μεταφερθεί στην παρακάτω οθόνη (εικόνα 16) (η διαδικασία που περιγράφεται εδώ, πρέπει να γίνει για να δημιουργηθεί η διαδικτυακή τάξη στο Docebo). 40

42 Εικόνα 16: Δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας Docebo Στην παραπάνω οθόνη ο χρήστης καλείται να συμπληρώσει την διεύθυνση που θα χρησιμοποιεί για την πλατφόρμα Docebo (πεδίο 1), την ηλεκτρονική διεύθυνση (πεδίο 2) και έναν κωδικό (πεδίο 3), μόλις τα συμπληρώσει θα πρέπει να επιλέξει το κουμπί «Start Now». Εικόνα 17: Συμπλήρωση στοιχείων για την είσοδο στην πλατφόρμα 41

43 Τέλος ο χρήστης πρέπει να δώσει το όνομα του και το επίθετο, όνομα επιχείρησης και χώρα (τα οποία αποτελούν υποχρεωτικά πεδία) και αν επιθυμεί να δώσει το όνομα που χρησιμοποιεί στην εφαρμογή Skype και το τηλέφωνο του. Για να ολοκληρώσει επιτυχώς την εγγραφή του στο Docebo, αρκεί να πατήσει στο κουμπί «Start Training your Staff Now». Έτσι καθίσταται επιτυχής η είσοδος στο Docebo. Στην επόμενη ενότητα θα εξεταστεί η δημιουργία ενός μαθήματος στην πλατφόρμα Moodle, του Φροντιστηρίου «Πρότυπα» και στην πλατφόρμα Docebo, αντίστοιχα. 4.3 Δημιουργία μαθήματος (βήμα - βήμα) Η ενότητα αυτή αφορά την δημιουργία ενός μαθήματος στις δυο πλατφόρμες, βήμα προς βήμα. Η συγκεκριμένη διαδικασία γίνεται αποκλειστικά είτε από τους διαχειριστές του ηλεκτρονικού Φροντιστηρίου, είτε από τους χρήστες που έχουν εξουσιοδοτηθεί ως Εκπαιδευτές. Ας υποθέσουμε ότι ο χρήστης έχει κάνει είσοδο στο σύστημα ως εκπαιδευτής/καθηγητής. Ο εκπαιδευτής για να προσθέσει ένα καινούριο θα πρέπει να πλοηγηθεί μέσω του αριστερού μενού της σελίδα και να πατήσει «Μαθήματα». Μόλις το επιλέξει του εμφανίζεται η οθόνη της παρακάτω εικόνας

44 Εικόνα 18: Δημιουργία μαθήματος στο Moodle του Φροντιστηρίου Πρότυπα Στην εικόνα αυτή φαίνονται ότι έχουν δημιουργηθεί κάποια μαθήματα, τα οποία έχουν χωριστεί ανά τάξη. Ας το αγνοήσουμε αυτό, διότι έχουν ήδη δημιουργηθεί λόγω του Φροντιστηρίου. Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να πατήσει στο κουμπί «Προσθήκη νέου Μαθήματος». Αμέσως μετά θα πρέπει να βάλει ένα πλήρες όνομα για το μάθημα του και ένα σύντομο, αυτά είναι και τα υποχρεωτικά πεδία για να δημιουργηθεί ένα νέο μάθημα. Μπορεί επίσης να επιλέξει και άλλες επιλογές για την δημιουργία του μαθήματος, όπως για παράδειγμα, να βάλει ένα κωδικό μαθήματος και να το γνωρίζουν μόνο οι μαθητές του, ώστε να μην μπορεί να μπαίνει ο οποιοσδήποτε. Επιλέγει και την ημερομηνία έναρξης του μαθήματος και αν θέλει και κατηγορία αυτού, δηλαδή αν για παράδειγμα το μάθημα είναι μαθηματικά Α τάξης Λυκείου, τότε ως κατηγορία μπορεί να ορίσει την Α τάξη Λυκείου. Δίνεται η δυνατότητα στον εκπαιδευτή αν επιθυμεί να δώσει και μία περιγραφή του μαθήματος, όπως για παράδειγμα, οι στόχοι του μαθήματος (εικόνα 19). 43

45 Εικόνα 19: Επεξεργασία ενός μαθήματος Μόλις συμπληρώσει τα επιθυμητά πεδία ο εκπαιδευτής, τότε πρέπει να πατήσει αποθήκευση αλλαγών και θα του εμφανιστεί η παρακάτω εικόνα 20. Εικόνα 20: Εγγραφή χρηστών σε μάθημα 44

46 Στην παραπάνω εικόνα, καλείται ο χρήστης ως εκπαιδευτής να ορίσει τους μαθητές που θα έχουν πρόσβαση στο μάθημά του. Επιλέγοντας το κουμπί enroll users εμφανίζεται ένα παράθυρο, όπου βρίσκονται όλοι οι χρήστες του συστήματος. Εικόνα 21: Επιλογή εγγραφής μαθητών σε μάθημα Ο εκπαιδευτής θα ορίσει την ανάθεση ρόλων, διδάσκων ή σπουδαστής, εκπαιδευτής ή εκπαιδευόμενος. Εδώ θα ορίσουμε σπουδαστές ή εκπαιδευόμενοι, διότι θέλουμε να εισάγουμε μαθητές στο μάθημά μας. Επιλέγουμε τους μαθητές και πατάμε στο κουμπί Finish enrolling users. Έτσι, ο χρήστης ως εκπαιδευτής έχει δημιουργήσει ένα νέο μάθημα και έχει εγγράψει σε αυτό μαθητές. Στην συνέχεια θα εξεταστεί η διαδικασία για τη δημιουργία νέου μαθήματος στην πλατφόρμα Docebo. Ο χρήστης μόλις εισέλθει στην σελίδα που δημιούργησε (όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη ενότητα), θα του εμφανιστεί η οθόνη της παρακάτω εικόνας. 45

47 Εικόνα 22: Δημιουργία μαθήματος στο Docebo Όπως διακρίνεται και στην εικόνα 23 το μενού του χρήστη βρίσκεται στα αριστερά. Μόλις διαπεράσει ο δείκτης του ποντικιού του χρήστη την επιλογή admin, τότε αναπτύσσεται ένα μενού, μέσω του οποίου ο χρήστης δημιουργεί το μάθημα του, επιλέγοντας την επιλογή courses (μαθήματα). Εικόνα 23: Επιλογή Courses από το μενού 46

48 Ο χρήστης επιλέγοντας το κουμπί courses (μαθήματα) εμφανίζεται η οθόνη της εικόνας 24. Εικόνα 24: Δημιουργία ενός μαθήματος - course Ο χρήστης επιλέγοντας το κουμπί «New Course» (νέο μάθημα), έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει καινούριο μάθημα. Αρκεί να δώσει ένα όνομα σε αυτό, αν επιθυμεί μία εικόνα που θα χαρακτηρίζει το μάθημα, μία μικρή περιγραφή για το μάθημα που θα δημιουργήσει και τέλος μπορεί να προσθέσει έναν κωδικό, ώστε να μην μπορεί να έχει πρόσβαση οποιοσδήποτε στο μάθημα αυτό. 47

49 Εικόνα 25: Επιλογές που προαπαιτεί η δημιουργία μαθήματος Για να ολοκληρωθεί η διαδικασία και να δημιουργηθεί το μάθημα, ο χρήστης πρέπει να επιλέξει το κουμπί «Confirm». Εικόνα 26: Επιτυχής δημιουργία και πιθανόν τροποποιήσεις 48

50 Στο πλαίσιο που φαίνεται παραπάνω (εικόνα 26) ο χρήστης μπορεί να κάνει κάποιες τροποποιήσεις ή να γυρίσει στο αρχικό του μενού ή να προσθέσει κάποια δραστηριότητα. 4.4 Δημιουργία δραστηριοτήτων (βήμα - βήμα) Στην ενότητα αυτή θα γίνει αναφορά στη δημιουργία δραστηριοτήτων στα πλαίσια ενός δημιουργημένου μαθήματος στις δυο πλατφόρμες. Ο χρήστης αφού έχει εισέλθει ως εκπαιδευτής στο σύστημα και αφού έχει δημιουργήσει ένα νέο μάθημα, καλείται να δημιουργήσει δραστηριότητες, με σκοπό να εξετάσει τους εκπαιδευόμενους στην ύλη που τους έχει διδάξει. Στο μάθημα, το οποίο δημιουργήθηκε στο Moodle, ο χρήστης πατώντας στο μάθημα με το όνομα dok, για να μπορέσει να δημιουργήσει μία δραστηριότητα, θα πρέπει ως πρώτο βήμα να επιλέξει την επιλογή «Ενεργοποίηση Επεξεργασίας» που βρίσκεται στο πάνω δεξιό μέρος της σελίδας.. Με αυτή την επιλογή του δίνεται η δυνατότητα να μπορέσει να προσθέσει οποιαδήποτε δραστηριότητα στο μάθημά του. Εικόνα 27: Ενεργοποίηση της επεξεργασίας Επιλέγοντας ο χρήστης στο πεδίο «Add an activity or resource» θα του ανοίξει ένα παράθυρο για να επιλέξει την δραστηριότητα που επιθυμεί. 49

51 Εικόνα 28: Επιλογή μίας δραστηριότητας Στο πλαίσιο αυτό, ο χρήστης έχει την δυνατότητα να επιλέξει μέσα από μία ποικιλία δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα αν ο χρήστης επιθυμεί τη δημιουργία ενός κουίζ, τότε επιλέγει από το μενού, το κουίζ και στη συνέχεια την επιλογή «προσθήκη». Στη συνέχεια μεταφέρεται στην προσθήκη κουίζ και συγκεκριμένα στις επιλογές αυτού. Εδώ θα πρέπει ως υποχρεωτικό πεδίο να δοθεί ένα όνομα στο κουίζ. Στη συνέχεια δίνονται επιλογές για το χρονικό όριο του κουίζ (timing), βαθμός αυτού κ.α. 50

52 Εικόνα 29: Προσθήκη κουίζ Μόλις ο χρήστης επιλέξει το κουμπί «Αποθήκευση και προβολή», τότε θα οδηγηθεί στην οθόνη της εικόνας 30. Εικόνα 30: Επιτυχής δημιουργία μία δραστηριότητας 51

53 Θα πρέπει να γίνει επεξεργασία κουίζ για να μπορέσει να δώσει ο χρήστης τις ερωτήσεις., αφού πρώτα επιλέξει τον τύπο τους. Για παράδειγμα επιλέγονται οι ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. Εικόνα 31: Επιλογή τύπου δραστηριότητας Μόλις ο χρήστης επιλέξει τον τύπο και πατήσει επόμενο, τότε θα πρέπει να συμπληρώσει το όνομα της ερώτησης, που είναι υποχρεωτικό πεδίο για την δημιουργία δραστηριότητας. Θα πρέπει να συμπληρωθεί το κείμενο της ερώτησης στο πεδίο Question Text και η βαθμολογία της, δίνοντας ο χρήστης μία τιμή στο πεδίο Default Mark. Επιπλέον, θα πρέπει να δηλωθεί και η απάντηση (επειδή ο τύπος του κουίζ είναι πολλαπλής επιλογής, εξυπακούεται ότι οι απαντήσεις θα είναι τουλάχιστον 3 και μία από αυτές θα έχεις ως default mark 100%, που σημαίνει ότι είναι και η σωστή απάντηση). 52

54 Εικόνα 32: Εισαγωγή ερώτησης Εικόνα 33: Εισαγωγή απαντήσεων στην ερώτηση που τέθηκε Επίσης στον χρήστη δίνονται οι επιλογές να μην υπάρχει μία μόνο απάντηση, και να ανακατεύονται οι απαντήσεις, έτσι ώστε να μην απομνημονεύει ο εκπαιδευόμενος τις απαντήσεις. 53

55 Μόλις ολοκληρώσει ο εκπαιδευτής όλα τα πεδία που επιθυμεί με το πάτημα «Ολοκλήρωση κουίζ», ολοκληρώνει και την δημιουργία μίας δραστηριότητας (εικόνα 34). Εικόνα 34: Ολοκλήρωση ερώτησης Εδώ ολοκληρώνεται η δημιουργία μίας δραστηριότητας στο Moodle. Παρακάτω θα αναφερθεί η δημιουργία μίας δραστηριότητας, τύπου κουίζ-τεστ, στην διαδικτυακή πλατφόρμα Docebo. Η δημιουργία μίας δραστηριότητας στο Docebo, μοιάζει αρκετά με την αντίστοιχη στο Moodle. Αφού το μάθημα έχει δημιουργηθεί, το μόνο που απομένει τώρα είναι να μπει το υλικό για αυτό. Στην περίπτωσή μας θέλουμε να προσθέσουμε μία δραστηριότητα, όπως φαίνεται παρακάτω και στην εικόνα

56 Εικόνα 35: Δημιουργία δραστηριότητας στο Docebo Αρκεί ο χρήστης να επιλέξει το κουμπί «Add Training Material» για να εμφανιστεί ένα μενού με τα διάφορα είδη δραστηριοτήτων. Στην προκειμένη περίπτωση θα γίνει για παράδειγμα για τη δημιουργία ενός τεστ. Εικόνα 36: Επιλογή δραστηριότητας 55

57 Εικόνα 37: Ορισμός τίτλου και περιγραφής της δραστηριότητας Είναι υποχρεωμένος ο χρήστης να συμπληρώσει τα στοιχεία της δραστηριότητας, τίτλο (title) και περιγραφή (description) και να ολοκληρώσει αποθηκεύοντας την δραστηριότητα αυτή. Μόλις επιλέξει το κουμπί «Save changes», τότε το επόμενο βήμα είναι να εισάγει ερωτήσεις για το τεστ. Εικόνα 38: Ολοκλήρωση της δραστηριότητας 56

58 Πατώντας στο κουμπί «Add Question» εισάγει τύπο ερώτησης, πολλαπλής επιλογής είτε μονής κ.α. Εικόνα 39: Επιλογή δραστηριότητας Εικόνα 40: Ορισμός ερώτησης και απάντησης 57

59 Μόλις επιλέξει ο χρήστης τον τύπο της ερώτησης, τότε πρέπει να ορίσει την ερώτηση του και να δώσει τις πιθανές απαντήσεις με τα αντίστοιχα ποσοστά σωστού/λάθους και ολοκληρώνει την δημιουργία δραστηριότητας πατώντας «Save changes». Εικόνα 41: Ολοκλήρωση της δραστηριότητας, εισάγοντας μία ερώτηση Όπως φαίνεται και παραπάνω στην εικόνα 41 η δημιουργία ερώτησης για την δραστηριότητα ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Σύμφωνα με ολα τα παραπάνω βλέπουμε πως η μετάβαση από το Moodle στο Docebo που στηρίζεται στην νεφοϋπολογιστική, είναι ένα εφικτό σενάριο. 58

60 4.5 Διεπαφή χρηστών ανά ρόλο Η ενότητα αυτή αναφέρεται στη διεπαφή χρηστών ανά ρόλο. Ως διεπαφή χρηστών (Graphical User Interface-GUI) ορίζεται το σύνολο των γραφικών στοιχείων, τα οποία εμφανίζονται στην οθόνη κάποιας συσκευής όπως για παράδειγμα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, και χρησιμοποιούνται για την αλληλεπίδραση του χρήστη με τη συσκευή αυτή Διεπαφή για τον ρόλο του εκπαιδευτή Η διεπαφή για τον ρόλο του εκπαιδευτή δεν διαφέρει καθόλου με του εκπαιδευόμενου και του διαχειριστή, το μόνο που αλλάζει είναι οι λειτουργίες. Ως εκπαιδευτής η διεπαφή στο Moodle και συγκεκριμένα στο ηλεκτρονικό Φροντιστήριο «Πρότυπα» είναι η παρακάτω (εικόνα 42). Εικόνα 42: Διεπαφή Moodle, είσοδος ως εκπαιδευτής Η διεπαφή για τον ρόλο εκπαιδευτή στην δοκιμαστική έκδοση του Docebo είναι πλήρης όσο και στην κανονική έκδοση, αλλά όχι λειτουργική. 59

61 Εικόνα 43: Διεπαφή Docebo, είσοδος ως εκπαιδευτής Ο εκπαιδευτής μπορεί να δει όλα όσα έχει αναρτήσει στο μάθημα του. Όπως φαίνεται παραπάνω, έχει δημιουργηθεί ένα μάθημα με το όνομα «Μαθηματικά». Έχει γίνει ανάρτηση ενός αρχείου pdf, δημιουργία ενός κουίζ και ένας φάκελος. Λόγω όμως περιοριστικών δυνατοτήτων δεν έχουμε την δυνατότητα να έχουμε κατηγοριοποίηση στο μενού μας Διεπαφή για τον ρόλο του εκπαιδευόμενου Στο Moodle η διεπαφή του εκπαιδευόμενου είναι ακριβώς η ίδια με αυτή του εκπαιδευτή, το μόνο που διαφέρει είναι οι λειτουργίες. Για παράδειγμα ένας εκπαιδευόμενος, δεν έχει την δυνατότητα να δημιουργήσει ένα νέο μάθημα, έχει την δυνατότητα να δει ένα μάθημα, να κάνει τις δραστηριότητες, να διαβάσει σημειώσεις και να τις κατεβάσει στον υπολογιστή του. 60

62 Εικόνα 44: Είσοδος εκπαιδευόμενου και η διεπαφή του Moodle Σε ότι αφορά τώρα την διεπαφή χρήστη για τον ρόλο του εκπαιδευόμενου στην πλατφόρμα Docebo, εμφανισιακά δεν αλλάζει σχεδόν τίποτα από το κυρίως μενού. Το μόνο που αλλάζει είναι η παρουσίαση του μαθήματος στον χρήστη. Παρακάτω η εικόνα 45 δείχνει το μάθημα που έχει δημιουργηθεί, τα Μαθηματικά. Εικόνα 45: Είσοδος στο Docebo ως εκπαιδευόμενος 61

63 Ο εκπαιδευτής στην προηγούμενη ενότητα, είχε δημιουργήσει έναν φάκελο, ένα αρχείο pdf και ένα αρχείο δραστηριοτήτων, τύπου κουίζ. Όπως παρατηρείται ο φάκελος δεν φαίνεται, διότι είμαστε στην πλατφόρμα της δοκιμαστικής περιόδου. Επίσης, μπορεί να μην μας δείχνει τον φάκελο, διότι δεν περιέχει τίποτα μέσα του. Ένα ακόμη στοιχείο που αξίζει να σημειωθεί είναι πως λόγω δοκιμαστικής έκδοσης 15 ημερών, δεν δίνεται η δυνατότητα να φτιάξεις χρήστη ως εκπαιδευόμενο, αλλά δίνεται η δυνατότητα όπως φαίνεται στην εικόνα να αλλαχτεί η οπτική δυνατότητα, παραθέτοντας learner view και admin view Διεπαφή για τον ρόλο του διαχειριστή Η διεπαφή για τον ρόλο του διαχειριστή στο Docebo, δεν έχει καμία αλλαγή με την διεπαφή για τον ρόλο του εκπαιδευτή και αυτό ίσως να συμβαίνει λόγω της δοκιμαστικής περιόδου, το ίδιο συμβαίνει και με στο Moodle. Το γραφικό περιβάλλον για τον διαχειριστή του Moodle είναι ίδιο με του εκπαιδευόμενου και του εκπαιδευτή, απλά προστίθεται και ένα επιπλέον μενού, αυτό του Site Administrator. Εικόνα 46: Η διεπαφή ενός διαχειριστή 62